MITZI G.

CANAYA,EdD

Propesor
z
ANG BALARILA
AT RETORIKA
z
BALARILA

 Ang balarila ay maihahambing sa isang arkitektura.

 Kung tama na ito sa balarila, maaari na itong

magamit, maiintindihan na.
z
RETORIKA

 Maihahalintulad ang pagpapaganda sa loob at labas

ng gusali.

 Kailangan sa isang wika, sa pagpapahayag ng

mensahe nang may kawastuhan sa balarila, gayon
din sa retorika, para maging isang wikang may
mataas na antas ng kalinangan.
z
NGAYON

 COMMUNICATIVE APPROACH- ay mahalaga ang

komunikasyon, na binibigyang-diin sa pagtuturo ay
ang Sistema ng pakikipag-usap sa kapwa at
isinasaisantabi muna ang pagtuturo ng balarila.

 Integrated Approach- pagtuturo ng balarila o ang

pagtuturo ng balarila ay insidental na lamang.
z

 GRAMMAR APPROACH- ang paraan ng pagtuturo

ng wikang Kastila at wikang Ingles sa mga Pilipino.

 Ang pag-uugnay ng paksa at panaguri ay naghahatid

ng buong diwa. Ang karaniwang ugnayan ng paksa at
panaguri sa wikang Filipino ay ganito:

 Kayumanggi ako.

 Nagkokompyuter ako.
z
KAYARIANG PAMBALARILA

 1.PAYAK. Ito ang pangungusap na iisa ang paksa at

iisa ang panaguri; ngunit ang paksa at panaguri ay
maaaring payak o tambalan.

 A. Paksang payak at panaguring payak

 Halimbawa:

 Kayumanggi ako.
z
KAYARIANG PAMBALARILA

 B. Paksang patayk at panaguring tambalan.

 Halimbawa:

 Kayumanggi at pandak ako.

 C. Paksang tambalan at panaguring payak

 Halimbawa:

 Magkatulong lagi sa bus na pampasahero ang

konduktor at tsuper.
z
KAYARIANG PAMBALARILA

 D. Paksang tambalan at panaguriong tambalan

 Halimbawa:

 Tuwing Sabado, tulong-tulong na naglalaba at

namamalantsa sina aling Celia at anak na si Kim.
z
KAYARIANG PAMBALARILA

 2. TAMBALAN. Binubuo ito ng dalawa o higit pang

sugnay na magkatuwang sa pagbuo ng iisang diwa,
ngunit bawat sugnay ay maaaring makapag-isa na
pinag-uugnay lamang ng karaniwang pangatnig na
pantuwang, gaya ng “at” at “Nguni’t”

 Halimbawa:
z
KAYARIANG PAMBALARILA

 Lumipas na ang “beefer” at pumalit ang selfon.

Unang pinauso ang kompyuter na model 286, 386 at
486, sumunod aang Pentium 1-4, ngunit ngayon ay
uso na ang Vista.
z
KAYARIANG PAMBALARILA

 3. HUGNAYAN. May punong sugnay ito at isang

katulong na sugnay, na karaniwang may gamit na
pangalan, pang-uri o pang-abay. Iniuugnay ito sa
punong sugnay sa pamamagitan ng pangatnig na
pantulong, gaya ng na (-ng, -g), kung, pag, kapag
atbp.,
z
KAYARIANG PAMBALARILA

 Halimbawa:

 Ang sinumang tao na ang hangarin ay maging isang

matagumpay sa buhay ay dapat na maging masipag,
mapag-impok, mapagpakumbaba at mabait sa
kapwa.
z
KAYARIANG PAMBALARILA
 4. LANGKAPAN. Sa ibang salita matatawag itong
tambalang hugnayan. Ang pangungusap na
langkapan at tambalan na isa o lahat ng mga
pinagtatambal ay may kayariang hugnayan.

 Halimbawa:

 Malaya ang Pilipinas, Nguni’t ang mga edukadong

Pilipino ay higit na maka-Amerikano, sapgka’t
edukasyong Amerikano ang ipinanday sa kanila ng
mga paaralan sa bansa.
z
KAYARIANG PANRETORIKA

 1. Pangungusap na maluwag

 Halimbawa:

 Dumating rito si Lando at gusto kang makausap.

Sapagka’t gusto niyang muling magtrabaho, Nguni’t
nasa Laguna ka, hindi ka makontak kahit sa text o
call sa selfon, kahit sa telefono.
z
KAYARIANG PANRETORIKA

 2. Pangungusap na Pasukdol

 Halimbawa:

 Sa kapusikitan ng gabi, sa paglalatang ng dagim sa

himpapawid, sa tila kidlat ng pagsagi sa isip ng di
malamang pangyayari, --- parang tunod na natamaan
ng aking tingin, ang dulo ng matayog na posting bakal
ng Meralco ay biglang sumabog at kala-kalansay na
bumagsak sa lupa.
z
KAYARIANG PANRETORIKA

 3. Pangungusap na timbang.

 Halimbawa:

 Kahapon binuo ang Ngayon at Ngayon binubuo ang

Bukas.
z
MARAMING SALAMAT 

 SAGUTAN ANG GAWAIN 2 MIDTERM SA GOOGLE

CLASSROOM