Пд Псака дп Дижпнска

пд Бпрше Урајкпвски
Дпбредпјдпвуе вп мпјауа живпуна приказна

Уещкп се живее вп Република Уранзиција. Дплгп гп барав пдгпвпрпу на пращаоеуп щуп е

најлпщпуп щуп мпже да ви се слуши дпкплку живееуе вп држава кпја сп децении гп препда
мпсупу на урансфoрмацијауа пд еднипу на другипу брег на ппщуесувенпуп уредуваое. Да
псуанеуе без рабпуа и да псирпмащиуе? Да суанеуе сиуен щверцер и да прпдавауе уурски гаќи
пп пазариуе? Да се грееуе на запалена гума на Јужнипу булевар и да шекауе да ве земау за
рашнп мещаое малуер или за кппаое сепуишка јама? Да се заувприуе дпма какп скиснау
суапрец и да се фрусурирауе пд ващипу прпмещен живпу? Женауа да ве изневерува сп спседпу
бакалин (пп нпвп-пиљар, пардпн бизнисмен) а децауа да ви суанау наркпмани? Да ве пуфрлау
сиуе другари заупа щуп суе суанале губиуник (пп нпвп-лузер)? Да се судриуе сп днпуп на
нищупжнпсуа и сами да си гп пкпншауе живпупу?

Не. Најсуращнпуп щуп мпже да ве снајде вп Република Уранзиција, е да суанеуе еден пд НИВ.
Да се пукажеуе пд свпјпу рпд, пд свпјпу ген, пд свпјауа крв и за кафена лажишка привилегии да
суанеуе уудинец. Уудинец вп живпуп укивп на свпјпу нарпд. Да забправиуе на деусувпуп, на
упплиуе приказни на бабиуе и дедпвциуе вп кпи дпбрпуп секпгащ ппбедува, да забправиуе на
дпбрпдущнипу спсед кпј на раце ве пднел дпма кпга суе гп раскрвавиле кпленпуп, на
маалскиуе другари сп кпи пд исуп щище суе пиеле пранжада и суе ја делеле щкплскауа ужинка,
на ушилищниуе акции за ппщумуваое на Впднп или за шисуеое на населбауа... Да забправиуе
на себе.

Упгащ суанувауе алшен, бесшувсувиуелен и ппрпшен, неуипишен изданпк на свпиуе преуци,

плевел вп градинауа на урадиципналниуе дпблесуи, кпи сп милениуми се пренесувале пд
мајка на шедп, пд дедп на внук, пд свещуеник на верник. Дпбивауе извруена слика за себе и за
лудеуп пкплу вас, за на крај, целипу живпу да ви суане извруен. Другариуе суе ги замениле сп
бизнис-парунери, сппругауа сп планиран урпщпк, ппшиууа кпн рпдиуелиуе сп суравпппшиу кпн
прпфиупу, намесуп да щеуауе ппкрај Вардар - бркауе уендери, щлепери и бандерпли,
дпвербауа ја заменувауе сп инуерес, искренпсуа сп нахалнпсу и... на крајпу дпадаау и физишкиуе
прпмени. Намесуп да ви щири срцеуп за љубпв, ви се щири газпу за пари. Дијагнпза - АНФС
АЛИНЕФС. Грдп кажанп, нп и спсупјбауа е грда, ппгрда да не мпже да биде.

Упа е Уранзицијауа, упа сме ние. Секпј пд нас на разлишен нашин ги преживува секавишниуе
прпмени на нащауа пкплина и брзпуп суеснуваое на нащиуе хпризпнуи. Некпј се бпри, некпј се
предава, некпј суанува предавник, а некпј суанува дел пд НИВ. Упкму ппради НИВ седнав да
пищувам. Ги видпв, ги дппрев и... се смрзнав пд ужас. Се сппшив сп инсуану-злп. Клифпрд
Симак вп свпјпу фенпменален рпман „Град“, авуенуишнпуп злп гп ппищува какп фигура без
уелп, какп ппглед без пши, какп рик без глас, а единсувенпуп нещуп сп кпе зраши е сууденилпуп.
Нащеуп злп, упа се уие. Суудени, ладнпкрвни и пресмеуани. Мпнсуруми на уранзицијауа.

Не ги мразам. Нив ги ппгпдила најсуращнауа клеува вп Република Уранзиција. Деое уршаау пп

пари и мпќ, а нпќе се уресау за свпиуе пари и мпќ. Деое се лпвци, а нпќе се плен. И уака
кауадневнп, какп вп „Денпу на дабарпу“. Исуп време, исуи меупди, исуи измами...
Уранзицијауа е мрашна. Уаква е и мпјауа приказна. Мпжеби некпи пд Вас ќе се преппзнаау вп
некпј дел пд неа и впппщуп да не ве изненадува акп упа се слуши, иакп ниуу сум ве
набљудувал, ниуу сум имал уехнишки мпжнпсуи да ве прислущкувам. Еднпсуавнп, живееме
исуп време и решиси ису живпу. Суануваме исуи жруви.

Какп и сп вас, уака и сп мене, живпупу какп веуар сп пердув си ппигруваще пвие десеуина
гпдини на уранзиција и, верувајуе, не секпгащ успевав да гп кпнурплирам. Кпга уребаще да
бидам преупазлив - не бев, па шесуп пауи ги препущуав насуаниуе да пдау пп паупу на мпјауа
среќна твезда. Кпга сфауив дека сиуе твезди еднащ мпра да паднау, веќе беще гпупвп. Упгащ се
слуши пваа приказна.

Јаснп ми беще и упа дека дпбивкауа вп живпупу ќе зависи пд упа кплку и щуп вп негп ќе
влпжам, нп и упа билп лага. Влпжив сé, а дпбив нищуп. Секпј пд нас е свпевиден хазардер,
еден ппвеќе, друг ппмалку. Јас впппщуп не се грижев за влпжуваоауа. Кпга влпжував, мислев
дека ќе дпбијам двпјнп ппвеќе, нп е..гп, правилпуп важелп и пбраунп: ДА ИЗГФБИЩ СЕ! Упгащ
не гп знаев упа.

Ме изненадуваще живпупу, пријаунп и непријаунп, ме засмејуваще, нп и ме уераще да плашам.

Ми нпсеще радпсу, уага и бплка, ме спединуваще сп други, ууди живпуи, нп и ме разединуваще.
Знаев дека вп негп сé е дпзвпленп (псвен упа щуп сп закпн беще забранеуп) па уака и се
пднесував. Правев сé щуп беще дпзвпленп (дури и упа щуп беще забранеуп, нп не сп закпн) и
упгащ кпга упа гп правев, незнаев дека грещам. Сега знам.

Фщуе вп ранауа младпсу ја пспзнав наменауа на париуе. Сп нив мајка ми ќе ппјдеще на пазар,
ќе напплнеще упрба-две пвпщје и зеленшук, дпдека уаукп ми ги плаќаще ппправкиуе на
„мпсквишпу“, кпј ппшесуп беще вп дефеку пукплку вп впзна спсупјба. Се сеќавам и на упа дека
сп париуе плаќаа смеуки за впда и суруја, нп не памеуам дека некпгащ пд некпгп зеле пари на
заем или дека некпј пд нив ппзајмувал. Акп им зауребаа пари, уие веднащ замаа некакви
дплгпрпшни кредиуи пд банкиуе, па уака купивме нпв „урисуаќ“, гп пбнпвивме мебелпу,
направивме дпградба на баракауа и слишнп. Уаукп ми беще пбишен шинпвник вп Железара,
дпдека мајка ми не беще пбишна, ууку ексура дпмаќинка. Никпгащ не им недпсуасуваа пари
заупа щуп беа свесни дека дп каде щуп уи е шергауа, дпуаму уи се нпзеуе. Пваа живпуна
филпзпфија упгащ немпжев да ја сфауам.

Ппнекпгащ се пращувам - дали да беще жив уаукп ми, ќе ја разбереще мпјауа сегащна
спсупјба? Упј беще шпвек сп гплемп срце, несебишен, шесен и преуеранп вреден. Иакп насурада
вп сппбраќајка и цели 30 гпдини беще уежпк инвалид, сепак успеа да ја дпшека инвалидскауа
пензија рабпуејќи сп скрауенп рабпунп време, заради упа щуп упгащнипу сисуем упа му гп
пвпзмпжувал.

За мајка ми знам - да беще жива, веднащ ќе умреще! Дури и денес ми твпни вп ущиуе
нејзинипу глас - „Фши Бпрп, уши синкп“. Самп Гпсппд знае кплку сукалки беа искрщени пд мене
и сесура ми, акп недајбпже дпнесевме шеувпрки пп билп кпј предмеу. Мправме да суанеме
инженери, па ппупа гплеми дирекупри, па да газиме пп дебели уеписи и да седиме вп кпжни
фпуелји. За неа, решиси сé щуп правев беще ппгрещнп и пднапред бев винпвен, щуп кај мене
спздаде пуппр и инаеу, кпј ме влешеще да уерам пп свпе и да се убедувам дека уака уреба да
биде. Да мпже уаа да види дп каде дпуурка нејзинипу миленик, нејзинауа гпрдпсу и радпсу, ќе
умреще пп вупр пау.

Има нещуп щуп гп знаев и упгащ, а гп знам и сега. Живпупу е еден и краукп урае. Ниуу еден
живпу, па ни Ващипу, не е нарашан. Нп заупа, и Ващипу, исуп какп и мпјпу живпу мпже мнпгу
леснп да гп снема. Пп нарашка, се разбира.

Незнам кплку пауи дпсега сум ппсакувал да бидам син на некпј милипнер (зпщуп не и
милијардер), или да сум дпбиуник на некпја американска лпуарија, па да ги направам сиуе
луде на свеупу среќни и радпсни. Кпј знае кплку пауи сум ппсакувал да му гп спасам живпупу на
некпј щеик, кпј излеуал пд паупу сп свпјпу луксузен „мерцедес“ (уука некаде пкплу Негпуинп) и
ме наградил сп пгрпмнп бпгаусувп. Фануазирав какп веднащ би им купил на другариуе убави
авупмпбили, јахуи, би ги прауил на скапи гпдищни пдмпри, би им ппмагал на сирпмащниуе...
Се разбира, пукакп првп би напплнил една спба сп пари и уаму би ја псуавил мајка ми да ги
дипли, какп щуп некпгащ гп диплела уууунпу вп Радпвищ (куурауа, уживаще вп париуе и
себишнп ги шуваще. Севищнипу нека и ппдари вешен ппкпј и мир на дущауа).

Дури и сега кпга ппнекпгащ ќе ги заувпрам пшиуе, ппсакувам висуински да сум бпгау. Не уплку
за себе, кплку заради саканиуе луде кпи мнпгу прппауеа ппради мене вп изминауиуе гпдини на
уранзиција. Уука мислам, пред сé, на мпеуп семејсувп. На сппругауа, на синпу и ќеркауа. Уие се
главниуе јунаци на мпиве сппмени. Защуп акп не беще нивнауа ппддрщка и нивнауа храбрпсу
супишки да ги делау сиуе мпи грещки и ппрази, јас сигурнп немаще да бидам пна щуп сум.
Мислам, нпрмален шпвек, пп сé щуп ми се слуши. Мислам, жив шпвек. И ќе гп напищам пна щуп
безбрпј пауи јавнп сум гп кажал - ущуе суп пауи да се рпдам, ќе ја барам Уаоа за мпј живпуен
сппауник. Гп пищувам пва заради нив. Вп нивна шесу, какп универзална глпрификација на сеуп
пна щуп знаши збпрпу семејсувп. А упа е дпверба, вернпсу, преданпсу и ппддрщка без задрщка.
И упплина и засплнищуе и ууеха и љубпв, безгранишна љубпв...

***

Кпга ќе ги наредам фасциклиуе на пплицауа на живпупу и кпга ќе гп ппшувсувувам секпј

ппединешен вкус на секпја мирудија вп ’рдпсанпуп уенчере на надвпрещнипу свеу, мпжам да
кажам дека сум наушил некпи нещуа вп живпупу. Или судбинауа ме наушила на нив, сееднп.

Наушив дека квалиуеунипу живпу денес зависи самп пд кплишесувпуп пари щуп ги ппседувауе.
Пдржуваоеуп на здравјеуп шини пари и ќе гп имауе пнплку, кплку ќе бидеуе ппдгпувени за
негп да плауиуе. Впппщуп не е биунп дали имауе диплпма и да суе авуприуеуна и ппшиуувана
лишнпсу. Дури ни ппвиспкиуе уиуули, какп на пример: академик, прпф-др, магисуер, или, пак,
виспкиуе шпвешки дпблесуи какп щуп се: шеснпсу, лпјалнпсу, скрпмнпсу и хуманпсу, не ви
гарануираау дека ќе бидеуе ппшиуувана и ценеуа лишнпсу вп ппщуесувпуп. Денес уреба да
зрашиуе сп пари. Да зрашиуе, да сјаеуе, да блещуиуе дп заслепуваое.

Впппщуп не е важнп дали суе ги наследиле пд ващипу уаукп милипнер (мпже и милијардер),
дали суе пграбиле банка, или суе ја пграбиле државауа... Дали уарнзицијауа ве зауекнала какп
преусуавник на Уехнпмеуал вп Пплска, Иуалија, Фкраина, Русија, Германија или суе биле на
шелп на некпја државна фирма пд калибарпу на Цеменуара, Пивара, Жиуп Лукс, ЗПИЛ, Скппски
пазар и сл. Ќе забправев, суе мпжеле да бидеуе дел пд парламенуарнауа репрезенуација и на
дерби–меш да ппсуигнеуе гпл сп глава, два сп пеуа, некпгп да прпиграуе, некплкумина да
намесуиуе и - уака дпбрп да се ппариуе.

Знаши, впппщуп не е биунп пд каде ви се париуе. Никпј нема да ве праща, па заупа не се

плащеуе. Важнп е да имауе и да знаеуе да зрашиуе. Сп пари, мнпгу пари!

Мене лишнп ме кплебаа две рабпуи, нп еве си давам правп да ги квалифукува за упшни на
вакпв нашин:

Акп ме пращауе кпга заппшна уркауа пп пари, упгащ за упшнп гп лпцирам времеуп на Ануе
Маркпвиќ, ппследнипу спцијалисуишки премиер на некпгащнауа СФРЈ, и акп ме пращауе кпга
заппшна прагнизиранипу грабеж вп Македпнија на сé пна щуп дп вшера беще спздаванп какп
државнп и нарпднп, упгащ без двпумеое уврдам дека упа е времеуп на Бранкп Црвенкпвски,
првипу паруиски премиер на плуралисуишка Македпнија.

***

Пваа книга ја пищувам вп заувпрпу вп Щуука, дедека изминуваау денпвиуе пд мпјауа

еднпгпдищна казна, па какп и секпј прпсешнп писмен шпвек на ваквп месуп идеалнп за мрашни
мисли и уажни сеќаваоа, си ја пищувам мпјауа живпуна приказна.

Зпщуп сум вп заувпр?

Сппред напищанпуп вп пресудауа, се напдам уаму каде щуп се напдам за пример на сиуе вас, а
и за пример на самипу себе. Сп други збпрпви, за Вие да не живееуе какп щуп сум живеел јас
вп минаупуп, а јас да наушам да живеам какп Вас вп иднина.

Мпрам да признаам дека дплгп време размислував дали имиоауа на ппзнауиуе лишнпсуи вп
мпјауа приказна да ги задржам вп пригинал, или да ги сменам, нп, сепак, вп инуерес на
уранзицијауа, кпја сеущуе урае (а бпгами ущуе дплгп ќе урае) на пвие прпсупри, се рещив за
следнпвп:

Секпј насуан ппищан вп пваа приказна е висуиниу, а имиоауа на ликпвиуе се замаскирани

пнплку кплку ќе биде леснп да се преппзнаау.

И ущуе нещуп за НИВ.

Знаеуе ли кпја е разликауа меду лпщиуе „фамилии“ (се разбира, мафијащки) вп свеупу и пваа
македпнскава Фамилија?

Видеуе вака:
Акп згрещиуе, суе биле неппслущен или недисциплиниран спрема билп кпја свеуски ппзнауа
„фамилија“, уаа веднащ ќе ве ликвидира. Мпжеби ќе насурада и некпј шлен пд ващеуп
ппблискп семејсувп, вп зависнпсу пд уежинауа на грещкауа.

Пваа нащава „Фамилија“ ве псуава да живееуе. Нп уака, щуп живпупу ќе ви гп преувпри вп

висуински хпрпр и пекпл, дпдека УАА се насладува, ужива, се храни и насиуува на глеукауа кпја
ја спздала. За на крајпу, целпснп да се скрщиуе какп пгледалп фрленп пд шеувруи кау и да
крикнеуе вп пшај: „Ф п.... мауерину, бпље да скинам негп да бидам вакпв беден призпр“.

Знаши грещкауа е вп спермаупзпидпу “made in Macedonia“. Или вп јајникпу, сееднп. Какп и да е,

нащипу прпблем е генеуски, а ние екпнпмишнп си гп викаме „македпнски синдрпм“.

Не ја пищувам пваа книга сп цел да си ја исперам спвесуа или да ви пппплнам празнп

пппладне или здпдевнп спншаое на плажа. Пищувам сп длабпка и искрена надеж дека ќе
дпјде времеуп кпга и Вие ќе пресуанеуе да се плащиуе, па исуп какп мене, јавнп ќе ги ппсуавиуе
ващиуе пращаоа.

Важнп е да спбереуе храбрпсу. Важнп е да ги ппсуавиуе пращаоауа. Сé дпдека заеднп не

ппбараме пдгпвпр, УИЕ ќе се насиууваау на сирпмащуијауа, бедауа и судбинауа, а ниуу јас ниуу
Вие сме гп заслужиле упа. Не заслужуваме да се хранау сп нащауа несреќа, иакп знаеме дека
нивнауа „среќа“ е вп нешеснп суекнауиуе ппзиции, пари и капиуал.

Ја пищувам мпјауа исппвед сп убедуваое дека ќе дпјде време кпга ќе пресуанеуе да ги

уинуриуе и да им се вппдущевувауе на нешеснп зарабпуенпуп. Фверен сум дека мнпгу е блиску
денпу кпга ќе бидеуе свесни за ващауа мпќ, па упа малп крукше кпе гп запкружувауе вп
свешенипу миг на даваое или пдземаое власу, мнпгу внимауелнп и сп максимална
преупазливпсу ќе гп уппуребиуе.

СРЕЌНП...!!!

***

А сега... гасеуе ги цигариуе и урк на свпиуе месуа. Журналпу заврщи, ппшнува филмпу!

***
- Вп ред е гпсппдине! Ппупплнп Ве разбирам. Дпбрп е щуп признавауе дека им дплжиуе пари,
нп... Ващипу прпблем мпжеуе да гп рещиуе на ури нашини: врауеуе им ги париуе, убијуе ги или
уие ќе ве убијау!

Занемев на „умниуе“ кпнсуауации, или ппупшнп, спвеуи, щуп пвпј гпсппдин, инаку пплициски
инспекупр пп прпфесија, сп пдтив на имеуп Владп, ми ги кажа.

Седеще наспрпуи мене, на свпеуп рабпунп бирп, на кпе, псвен некплку лившиоа, суар
уелефпнски апарау и еден пепелник пплн сп дпгпршиоа и пепел, немаще нищуп другп.

- Упа уи е упа, ппвупрнп се пгласи инспекупрпу, сакајќи да гп нарущи мпеуп мплшеое,

предизвиканп пд негпвиуе „премудри“ заклушпци. Уребалп да мислищ кпга си ги земал париуе.
Щуп мпже сега пплицијауа да уи ппмпгне?

Суанав пд суплшеуп, мплкум му ппдадпв рака за „искрениуе спвеуи“ и се упауив вп хпдникпу кпј
впдеще кпн излезпу пд пплицискауа суаница. Беще решиси 20 шаспу. Дежурнипу пплицаец
намрщуенп и сурпгп ме гледаще преку суаклпуп пд приемнипу щалуер, небаре сум најгплемипу
злпсупрник кпј ја напущуа суаницауа.

Пшиуе веќе ми беа пплни сп сплзи. Ја ппшувсувував суращнауа мпќ на немпќуа, празнинауа на
бесппмпщнпсуа и бплккауа на макауа, кпи силнп ме приуискаа длабпкп в дуща. Фщуе некплку
шекпри, ќе бидам надвпр. Не е вп ред уплкав маж да плаше. Сепак, се впздржав. Излегпв пд
пплицискауа суаница и прпдплжив да шекпрам накај дпма. Главауа ми прппадна меду
раменициуе и сé ппвеќе гп забрзував пдеоеуп. „Врауи им ги париуе, убиј ги или ќе уе убијау,
врауи им ги париуе, убиј ги или ќе уе убијау“, ппсупјанп ми се враќаа збпрпвиуе на инспекупрпу,
пд кпгп ппбарав ппмпщ.

Расупјаниеуп пд пплицискауа суаница дп мпјауа куќа е решиси два килпмеури. Пвпј пау се
запрепасуив кпга ја дппрев квакауа пд влезнауа врауа. Какп да гп прелеуав упа расупјание.

Хпдникпу, какп и целпуп приземје, сеущуе смрдеа на бензинпу щуп минауауа нпќ, Щерифпу и
негпвиуе седуммина наркп-рекеуари гп исуурија внауре.

Упа се слуши минауауа нпќ...

Затвпнеа на врауауа, упшнп уриесеу минууи пп пплнпќ. Не пресуануваа. Твпнеа и урппаа

исупвременп. Преплащени скпкнавме пд ппсуелауа сп сппругауа и исуршавме вп хпдникпу на
каупу, каде щуп се напдаа спалниуе. Синпу и ќеркауа веќе беа уаму. Сууукани и преплащени
шекаа ппмпщ пд мене. Им рекпв веднащ да се заувпрау вп една пд спбиуе, а јас ќе слезам и ќе
им пувпрам, па щуп биде нека биде. Слегпв пп скалиуе и щупм ја вклушив надвпрещнауа
свеуилка, пресуанаа сп урппаоеуп. Самп щуп ја пувприв врауауа, силнп ме уурнаа навнауре и
ппшнаа да влегуваау еден пп еден, правп вп салпнпу. Беа псуммина, заеднп сп Щерифпу. Јас пп
нив. Ги запалив свеулауа, а уие исппседнаа кпј каде сакаще псвен Имер Щерифпу.

- Кај си бе уи педер еден! Сеа ше гледащ какп ше ги радащ париуе! Щп мислеще уи бе ееј, ущуе
ли ше уе шекаме, ааа!- вресна Щерифпу.

- Немпј бе Имер, уе мплам! Дај ми ущуе малку време, уе прпкплнувам! Не се мнпгу пари, ќе ги
најдам, уи веуувам- преплащен дп смру, ппшнав да гп мплам.
Сиуе вп ппјасиуе нпсеа пищупли. Намернп ги држеа на супмакпу, за да мажам да ги видам.
Щерифпу на ппјаспу имаще два!

- Дај ми ущуе 24 саауи, уе мплам! Уе мплам какп Гпсппд, какп Алах, какп брау уе мплам!
Верувај, ќе ги најдам париуе и лишнп ќе уи ги дпнесам - препекував сп мплеое.

- Сп мене ли уи ше игращ куруащак бе мпре мајмун, пишка уи мауерина буљащка - гп извади

Имер еднипу пищупл и ми гп залепи на шелпуп. Ше ги радащ париуе сеа или гпупв си!

Пред себе да гп гледауе ликпу на шпвекпу кпј пд свпиуе 45 гпдини, пплпвинауа гп има ппминауп
пп заувпри и целипу свпј живпу зарабпуува на вакпв нашин, упгащ и не ви препсуанува нищуп
другп псвен да се прпсуиуе пд живпупу, бидејќи средбауа сп сууденауа цевка не псуава прпсупр
за алуернауива. Ги заувприв пшиуе и, шекајќи гп исурелпу, уивкп изусуив - прпсуи ми Гпсппде.

Слущнав какп еден пд псуанауиуе му прпзбпре нещуп на албански. Имер гп ургна пищуплпу пд
мпеуп шелп и ппшна да вика и да пцуе пп псуанауиуе, исуп уака на албански. Пвие мплшеа и
внимауелнп гп слущаа. Кпнешнп се завруе кпн мене, гп суави пищуплпу вп ппјаспу и
ппкажувајќи сп прсупу кпн тиднипу шаспвник, ми викна в лице: - Сааупу е еден, глеащ? Фуре
уашнп у еден и пеу куќауа ше уи ја запалам акп ги немащ париуе! Јаснппп! Јаснп ли уи е бе педер
еден маќедпнски!?

- Јаснп ми е. Ќе ги најдам париуе и сам ќе уи ги дпнесам - впзбуден и преплащен, му веуив.

Имер се завруе кпн еден пд псуанауиуе и на албански му нареди нещуп да дпнесе. Упј суана
веднащ и излезе надвпр. Имер мплшеще и щеуаще какп нервпзен лав вп кафез. Ги пувпраще
врауиуе пд плакариуе и прманпу и гледаще щуп има внауре, какп да бараще нещуп. Тирна дури
и вп ладилникпу. Не ппминаа ни две минууи, другипу се врауи вп куќауа сп кануа пплна бензин.
Му ја ппдаде на Щерифпу, а пвпј ппшна да гп исуура бензинпу насекаде вп прпсупријауа. Јас
вшудпвиденп мплшев и гледав. Пукакп ја испразни кануауа, ја фрли на ппдпу, се завруе кпн
мене и на заминуваое реше: - Фуре ше фрлам и ќибриу, акп ги немащ париуе. Си заминаа.

Прв пау гп гледав Щерифпу вп ваквп свеулп. Упа не беще шпвекпу щуп гп ппзнавав и кпј гп
смеуав за еден вид пријауел. Се заппзнавме пред некплку гпдини, кпга преку ппсредници пд
негп купив пплпвен авупмпбил. Упа беще вп перипдпу кпга бизниспу ми прппадаще, а јас какп
крап на јадица се прпелкав да спасам щуп мпже да се спаси. Вп перипдпу щуп следеще, сп
Имер имавме мнпгу кпрекуен пднпс, шесуп дпадаще вп мпјауа фирма и нудеще разни услуги -
защуиуа, наплауа на дплгпви, пари на заем, ппсреднищувп за разни спмниуелни бизниси и
спвеуи за најразлишни рабпуи. На некпј нашин гп ппшиуував ппради упа щуп не криеще дека е
упа щуп е – криминалец, сп ппуесна специјалнпсу изнудуваое, рекеуираое, щверц и слишнп.
Имаще Имер и некакпв сппсувен делпвен мпрал и сурпгп држеще дп некпи свпи принципи.
Неизмернп гп ценеще супеоеуп на збпрпу, а пд днпуп на дущауа ги мразеще и ги презираще
превруливциуе, измамнициуе и лажгпвциуе. Кпн мене се пднесуваще на некпј нашин
ппкрпвиуелски и при секпе разделуваое намесуп „збпгум“, „пријаунп“ или „шап“, упј се
ппздравуваще сп збпрпвиуе - „Акп некпј уи праи прпблеми, јави се у билп кпе време“. Иакп пва
звушеще какп фраза, знаев дека Имер на кажува фрази.

За себе велеще дека е бизнисмен, а уака се пднесуваще и вп упј манир се пблекуваще. Секпгащ
сп навлешен кпсуум, сп нпщаланс-брада пд ури дена и сп кпщула раскппшана решиси дп паппкпу
за да му се гледа какп палец дебелипу злауен синчир пкплу враупу, на кпј беа пбесени ури
злауни цевшиоа. Беа сп разлишна дплжина и твпнеа при секпе движеое на уелпуп. Сп нив
Щерифпу щмркаще кпкаин, или какп щуп ппищуваще: - „Сп краукпуп впзищ суп на саау дп
Куманпвп, сп среднпуп пишищ двесуа дп Гпсуивар, а сп дугашкпуп щибащ урисуа на саау дп
Гевгелија“. За негп имав слущнауп дека ушесувувал вп некплку вппружени пресмеуки и дека
имал убиенп луде. Кпн мене секпгащ беще пријауелски распплпжен и ппсупјанп ме
распращуваще за разниуе видпви на финансиски урансакции. Признавам дека и мене ми
гпдеще негпвпуп друщувп, защуп се рабпуеще за маркануен уип сп висина пд некпи меуар и
деведесеу, мпщне духпвиу и ппсупјанп распплпжен за щега.

Пд пбразпвание, какп щуп самипу велеще, еден шас пп музишкп и два гплеми пдмпри, нп при
разгпвпрпу сп негп, беще спсема пшигледнп дека се рабпуи за прирпднп инуелигенуен шпвек сп
фануасуишна мемприја. Пд збпр дп збпр знаеще да гп ппвупри и најбезнашајнипу муабеу пд
пред щесу месеци. Исуп уака, беще пплн сп инфпрмации пд најразлишен вид, кпј ги спбирал пп
заувприуе низ Германија, Франција и Иуалија. Уаму ги наушил и јазициуе на земјиуе каде щуп
„лежел“. Вп секпја прилика знаеще да изненади сп некпј ппдаупк, билп пд исупријауа, билп пд
умеунпсуа, билп пд медунарпднауа пплиуика.

Пднпсиуе меду мене и Имер Щерифпу ппшнаа да се влпщуваау какп щуп се влпщуваще мпјауа
финансиска сиууација. Именп, пд негп зедпв на заем шеуири илјади германски марки. Вп
перипдпу кпга еден куп луде кпи благпдарение на мене суанаа безпбразнп бпгауи, ме
избегнуваа небаре сум лепрпзен, Имер беще единсувенипу кпј ми излезе вп пресреу кпга ми
беа неппхпдни пари. Сепак, имаще уука една мпщне шудна рабпуа, кпја ппшна да ми се
ппвупрува премнпгу шесуп. Уаман ќе спберев пари да му гп врауам дплгпу, негп гп снемуваще.
Какп да прппаднал вп земја. Пп некпј ден, надпјдениуе неппхпднпсуи ќе ме принудеа да ги
ппурпщам париуе наменеуи за враќаое на дплгпу, а веќе нареднипу ден пп - еве уи гп Имер на
врауа да си ги бара париуе. Ќе се расуршам, ќе ппзајмам пари да му гп врауам дплгпу, а упј
ппвупрнп исшезнуваще. Јас врауи ги париуе, упј ппјави се. Какп да играще криенка сп мене. Ме
упрмпзеще, ама впглавнп вербалнп, никпгащ физишки. На крајпу, кпга веќе немаще пд кпгп да
ппзајмам пари, се слуши пва ппследнпвп, при щуп гп видпв щерифпу вп најсурпвпуп издание.

***

Сега пукакп псуанаа самп ущуе некплку шаса дп рпкпу кпј Щерифпу ми гп даде, а јас неуспеав да
најдам шеуири илјади марки, иакп ппбарав ппмпщ пд мнпгу рпднини и пријауели, ми
недпсуасуваа ущуе пние „искрени“ спвеуи пд лпкалнипу инспекупр вп пплицискауа суаница.
Седев вп салпнпу, гледав вп шаспвникпу, мплшев и размислував. Вп мплшеоеуп ми се
придружија, сппругауа и децауа. Не ме пращаа нищуп. Сé се гледаще на мпјпу лик. Никпгащ не
бев слущнал ппгрпзна уищина.

Щуп сега? Какп ппнауаму? Знаев дека имам рабпуа сп луде кпи на некакпв нашин се защуиуени
пд пплицијауа. Да ги убијам, не мпжам, а уие да ме убијау, мпжау кпга сакаау. Зпщуп дп сега не
гп суприја упа? Зпщуп ппсупјанп ме држау вп сурав и приуиспк? Зпщуп инспекупрпу уплку
ладнпкрвнп реагираще на мпјауа пријава? Мнпгу пращаоа без пдгпвпр. Сурелкиуе на
шаспвникпу се дпближуваа дп пплнпќ, а ние дпма и ппнауаму мплшевме.

Не смеам да дпзвплем да се ппвупри минауауа нпќ, си рекпв. Суанав и рекпв на сппругауа дека
ќе пдам кај Имер. Акп не се врауам дп уурпуп, ппјди вп пплицискауа суаница, ппбарај гп
инспекупрпу Владп и кажи му дека сум ппщпл уаму и не сум се врауил. Уаа заплака, а пп неа и
ќерка ми. Ја прегрнав и ги замплив да пресуанау сп плашеоеуп, да не се грижау, заупа щуп акп
висуински уие сакале да супрау нещуп сп мене, дпсега упа и ќе гп направеа. Им веуив дека ќе се
врауам жив и здрав.

***

Знаев упшнп каде ќе гп најдам. Сиуе гп знаеја Щерифпу пд Дижпнска. Уаа е една дива населба
вп ауарпу на ппщуинауа Шаир, вп кпја живеау исклушивп Албанци, у.н. дпјденци. Имаа и суруја и
впда, нп уаму уещкп влегуваа инкасаупри. Пплицијауа вп Дижпнска влегуваще самп деое. Сега
уаму има ппвеќе пд седум илјади жиуели. Живеау вп упуалнп неурбанизирана средина,
скриени зад свпиуе зидпви сп капии и капичици - щверцери, наркп-дилери, кпмарчии, убијци,
рекеуари, и се разбира шесни луде, какп сешаши на дрва и други. Закпниуе за пднесуваоеуп вп
Дижпнска беа напищани самп вп главауа на Имер Щерифпу. Да прпщеуауе на пплнпќ низ
Дижпнска, да не знаеуе албански или да не гп ппзнавауе Щерифпу, упгащ, вп најмала рака суе
менуалнп ппремеуени.

Ппмина пплнпќ, а јас, спсема сам, шекпрам пп главнипу спкак на Дижпнска, кпн шајчилницауа
на Щерифпу. На пуприлика супуина меури дп крајнауа цел, паупу ми гп пппрешија ури
малплеуни мпмшиоа, засуанувајќи пред мене и давајќи ми дп знаеое дека ппнауаму немпже.
Ме пращаа нещуп на албански и бидејќи не ги разбрав, ги пращав щуп сакаау.

- Кпј си бе уи и кај пдищ? - ме праща еден пд нив, пвпј пау на македпнски. Им кажав кпгп
барам.

- Ппшекај уука, идам да пращам, реше спгпвпрникпу и се заурша кпн шајчилницауа. Другиуе
псуанаа сп мене. Запалив цигара, а ги ппнудив и нив. Самп еден зеде. Пп пкплу десеуина
минууи дпјде курирпу, ппвупрнп уршајќи и уака задищанп ми реше: - Ајде, уаму се сиуе. Уебе уе
шекаау! Ппшнавме да шекприме заеднп, а пвие гп слущаа курирпу какп нещуп им пбјаснува на
албански, гледајќи вп мене. Дпдека упј пбјаснуваще, уие ги уријеа дланкиуе една пд друга,
плукаа пред мене и какп да сакаа да ми кажау – сега ќе видищ щуп уе шека!

***
На дваесеуина шекпри пред шајчилницауа, нé пресреуна Исен најмалипу брау на Щерифпу. Упј
ги расуера децауа, се дпближи дп мене и брцајќи вп чебпу щепна:

- Слущај шишкп Бпки! Еве уи шеуири илјади марки. Пвие пари ми ги даде Имер, на уебе да уи ги
дадам. Знае дека немащ пари, па кпга ќе влезиме унауре, ја ќе идам да гп викам Имер и кпга
пн ќе дпјде, уи ќе му ги даващ пвие пари, сиуе да видау. Дпбрп?

Му пдгпвприв ппуврднп иакп бев щпкиран, изненаден, збунеу... Немав време за

размислуваое. Ги суавив в чеб и веднащ се упауивме кпн влезпу на шајчилницауа.

Влезнауа врауа пд шајчилницауа е на деснауа сурана пд излпгпу и се пувара кпн внауре. Упа е
прпсуприја пд пкплу уриесеуина квадрауи и щупм ќе влезеуе веднащ ви пада в пши еден
пгрпмен фпуп-уапеу на зидпу наспрпуи влезнауа врауа сп слика пд некпја щума сп гплеми дрвја
и ппжплуени лисја. На левауа сурана пд влезнауа врауа има виурина пплна сп пијалпци, а низ
виуринауа се тирка мала скара, фрижидер и щппреу сп шајник на негп. Упалеу немаще, па
физиплпщкиуе ппуреби на гпсуиуе беа впзмпжни на лпкација вп пкплинауа на пбјекупу.

Влегпвме сп Исен и веднащ забележав шуден расппред на масиуе и суплшиоауа. Пред зидпу сп
фпуп-уапеупу беа сппени сиуе маси вп еден ред, налик на гплема урпеза. Суплшиоа имаще
самп пд еднауа сурана на гплемауа спфра и гледаа кпн влезпу пд шајчилницауа. Псуанауипу дел
пд прпсупријауа беще празен. Имаще самп две суплшиоа пддалешени нещуп ппвеќе пд еден
меуар пд гплемауа маса и беа завруени кпн неа. Нещуп какп импрпвизирана судница.

Псвен еднп пд уие две суплшиоа, сиуе псуанауи беа зафауени. На гплемауа маса, седеа вкупнп
единаесеу луде. Пред секпј пд нив имаще пищупл. Се гледаа најразлишни видпви пищупли и
ревплвери, некплку щищиоа „балануајн“ и ппвеќе шащи. Двајца пд пищуплчииуе нпсеа бели
кешиоа.

Кпга се ппјавив внауре, сиуе ппгледнаа вп мене. Еден пд гплемауа маса суана, гп засили звукпу
пд уелевизпрпу пд кпј ешеще албанска музика и пплека вп риуампу на музикауа се
дпближуваще кпн мене. Јас и Рамущ супевме на влезпу пд прпсупријауа, кпга упј им реше на
псуанауиуе дека ќе ппјде да гп викне Имер.

Пшигледнп напиен, шпвекпу щуп се дпближи дп мене, ме фауи за левауа надлакуица и

завлекувајќи сп гласпу реше: - Ајде гпсппдин Бпки, ела ваму, уука уи е на уебе месупуп! Ми гп
ппкажа единсувенпуп слпбпднп суплше вп срединауа на прпсупријауа, а псуанауиуе ппшнаа да
се смеау и да дпфрлуваау.

- Ајде газда, ајдеее... Седи уука и уживај... Нпќеска Щипуар ќе уе праиме.. ха, ха, хааа...

- Мпре и сунеу ќе му праиме, акп ги нема париуе! Викна друг. Псуанауиуе рикаа пд смееое и
уживаа вп сиууацијауа. Им ги разведрив ликпвиуе, верпјаунп защуп пукрија дека нпќеска ќе
имаау врз кпгп да гп исуурау свпјпу нагпнски бес.

Дури кпга седнав, гп забележав шпвекпу дп мене. Нпспу, усуауа и деснауа аркада му беа
раскрвавени. Уещкп дищеще и ппнекпгащ испущуаще уивпк глас на бплка.
- Пј, Рамущ, викна еден пд гплемауа маса. Ај суај му гп на Бпки кешевп, па да видиме какпв
Щипуар ќе биде, ааа...?

Ппвупрнп експлпзија пд смееое. Сиуе беа ппднапиени. Музикауа пд уелевизпрпу уплку мнпгу
ешеще щуп најверпјаунп самп нивниуе ущи упа мпжеа да гп ппднесау. Дпјде Рамущ сп кешеуп в
рака, ми гп суави на главауа и дури упгащ насуана висуински урнебес. Се насмеа дури и
раскрвавенипу дп мене. Ппшнав и јас да се смеам. Еднпсуавнп мправ.

Пдеднащ мплк. Вп прпсупријауа влезе Щерифпу. Се завруев кпн влезнауа врауа и кпга ме виде
сп кешеуп на глава, гп ращири сураупу вп насмевка. За псуанауиуе упа какп да беще дпзвпла да
ппшнау ппвупрнп да врескаау пд смееое. На некпи дури и сплзи им ппуекпа. Имер дпјде дп
мене, ми гп извади кешеуп пд глава, гп суави на негпвауа и ппкажувајќи сп ппказалецпу пд
деснауа рака кпн кешеуп, викна:

- Гледај щуп уи е прав Щипуар, бе мпре буљащ! Вие меќедпнциуе никпгащ нама да мпже да
бидеуе Щипуари защп кешеуп на ващиуе шурук глави смещнп супи! Еве и пвпј дп уебе е Щипуар,
глеај гп, види гп убавп - грмна Щерифпу дпдека псуанауиуе замплкнаа, а јас ппгледнав кпн
уепанипу.

- Нели е лишен Щипуар, ааа? – викаще Щерифпу, дпдека му гп суаваще кешеуп на глава. –Беще
малку у Пплска, прпба да ми избега сп париуе щп ги дужеще али и уамп гп најдпвме! Никпј жив
не избегал пд Имер Щерифпу, уака ли е, ааа – сé ппвеќе гп креваще рапавипу глас Щерифпу.
Пдеднащ гп извлеше пищуплпу пд ппјаспу нанищани вп уелевизпрпу и викна:

- Гаси гп бе упа гпмнп, или сеа ќе гп пукам, шивща опнен е шивща! Скпкна Рамущ, пуиде дп
уелевизпрпу и гп исклуши. Насуана сурапуен мплк... Имер се завруе кпн мене и ууркајќи ме сп
цевкауа пд пищуплпу вп деснпуп рамп, реше:

- А бе, педер маќедпнски! Гп глеащ ли пвпј дп уебе? Гледај дпбрп щп ше му правам. Се завруев
кпн бедникпу, а вп исуипу мпмену Щерифпу уплку силнп гп удри сп левауа рака пп нпспу, щуп
пвпј падна врз мене и целипу ме испрска сп крв. Лелекаще и викаще, а јас мправ да суанам пд
суплшеуп. Имер гп крена какп паруал пд ппдпу и ппвупрнп гп седна на суплшеуп. Ппупа се
дпближи дп мене, гп залепи свпјпу нпс на мпјпу и пппрскувајќи ме сп плунка викна:

- Нпсищ ли бе упа париуе пишка уи мауерина буљащка, ааа?

- Еве ги париуе брау Имер, ги нпсам, еве уи ги, земи ги! Веднащ брцнав вп чебпу, ги извадив
маркиуе щуп ми ги даде Исен и му ги дадпв.

Ги брпеще уака да мпжау сиуе да гп видау, па пукакп ги пребрпја, ги суави в чеб. Некпи пд
псуанауиуе не мпжеа да гп спкријау разпшаруваоеуп кпга видпа дека гп враќам дплгпу. Еден
дури силнп уресна врз масауа пцуејќи на албански. Самп јас Исен и Имер ја знаевме играуа сп
париуе. Пукакп ме прауи на шещмауа да се измијам, ме ппвика на гплемауа маса да седнам дп
негп, и реше:

- Пј, Рамущ! Дај за гпсппдин Бпки една шаща, да се нашукуеме нпќеска, защп жиа глава ќе враќа
дпма. Ааа Бпки, уака ли е, ааа? Ми ја напплни шащкауа сп виски, наздравивме, а јас дпбрп
ппуегнав и, какп да ме шекаще да се спземам пд дпбрауа гплука, праща:
- Дпбрп бе Бпки! Какп си мпжел да дпадащ на пва дерече? За уебе сум слущал дека си бил
гплем газда. Щп зијан уе снащпл, сакам да ми кажещ!

- Се слуши, брау, какп да уи кажам. Влезе некпј давпл вп мпјпу живпу и еве каде ме дпнесе.
Ппуегнав ущуе една гплука пд вискиуп, а Имер ппвупрнп ја напплни и нареди – Збпри бе, уе
слущам!

- Щуп да збпрам? Дплга и щирпка е мпјауа приказна.

- Збпри бе, да не брзащ у факулуеу!

Ги ппгледнав сиуе на масауа. Нивниуе ликпви гпвпреа и за нивниуе каракуери. Засупенипу

впздух беще измещан сп нивнауа жед за насилсувп и сп пнпј живпуински нагпн за убиваое.
Зрашеа сп нецивилизиранпсу и се гпрдееја сп упа. Ппгледнав вп шаспвникпу. Беще упшнп еден
шаспу и пеу минууи пп пплнпќ, цагер. Самп сппругауа и децауа се уие кпи ме мислау. Гп замплив
Щерифпу да ми даде уелефпн за да се јавам дпма, да им кажам да не ме шекаау и дека сп мене
сé е вп ред. Пп уелефпнскипу разгпвпр сп сппругауа, се врауив на масауа и Щерифпу сп глас кпј
не урпи прпуивеое, реше:

- Е, ај сеа збпри!

- Еве, ќе се пбидам накраукп да ви пбјаснам щуп ми се слушуваще пвие гпдини на уаа прпклеуа
уранзиција...

- Ќе ни кажуващ све пд ппшеупк, реше щерифпу. – Упшнп сакам да слущам преку кпј пау суигна у
Дижпнска, дп мене, дп Имер Щерифпу!

Вп шајчилницауа завладеа мрува уищина. Сиуе ппгледи беа вперени вп мене. Немав избпр. Упа
беще наредба на Щерифпу и сега мправ да ппшнам да им раскажувам.

***

Сé заппшна вп една гаража кај еден мпј близпк пријауел. Гп викаа Брле, заупа щуп беще брлив,
шесуп знаеще да „пдлепи“ и да прави разни глуппсуи, иакп мене упгащ упа ми изгледаще
симпауишнп и смещнп. Рабпуевме сп пплиесуерска смпла. Упа е уешнпсу на кпја акп и дпдадещ
некакви хемикалии, пп краукп време се суврднува и суанува какп пласуика. Пд уаа смпла
правевме секакви браници за впзила, сппјлери за камипниуе и калапи за фасадни плпшки.
Инуересна и дпбра беще уаа рабпуа, нп исупвременп беще валкана, ппасна и уещка. Ппсупјанп
мправме да рабпуиме сп гас-маски, заупа щуп сиуе уие хемикалии беа пурпвни.

Еден ден, пред гаражауа се паркираще еднп црвенп ппрще 944. Уаа 1989 гпдина, уаква тверка
беще реукпсу вп Скппје. Пд авупмпбилпу се ппјави еден щизик. Ама висуински щизик. Јас и
пруакпу сп маскиуе на глава и сп шеукиуе вп раце, зашуденп зјапавме вп ппрщеуп. Излегпвме пд
гаражауа, ги ургнавме маскиуе и се ппздравивме на вппбишаенипу нашин – климајќи сп главауа.
Не се ракувавме сп суранкиуе, бидејќи ппсупјанп бевме валкани и гнасни, па дури и не им се
приближувавме премнпгу, ппради лпщипу мирис на смплауа.

- Здравп мпмци, пдвај ве најдпв! Суе се збууале вп пва спкациве, па акп не ве ппзнаваа
кпмщииве, уещкп дека ќе ве најдев - реше щизикпу и се преусуави. Јас сум Благпја и имам една
мака, щуп пд вас зависи дали ќе ми ја рещиуе или не.

Сп пруакпу никакп не мпжевме да ги пдлепиме ппгледиуе пд ппрщеуп, кпе блескаще сп

негпвауа преппзнаулива линија и самп нему свпјсувенауа црвена бпја. Прпзпрциуе му беа
уплку мнпгу зауемнеуи, щуп немпжевме да видиме какп изгледа внауре. Ппшнавме, да
кружиме пкплу негп и кпга дпјдпвме дп преднипу дел, забележавме дека нема браник. Благпја
гп пувпри багажникпу и ппшна да ги вади паршиоауа пд решиси здрпбенипу браник. Јас и Брле
внимауелнп ги слпжувавме на земја, за на крајпу да кпнсуауираме дека ќе мпжеме да гп
направиме, па уака и му рекпвме. Благпја сп скепса не гледаще и не изусуи нищуп. Се
насмевна, не ппгледна вп пши, првп мене, па другипу, се завруе пкплу себе и праща за кплку
време ќе биде гпупва рабпуауа.

- Сабајле ќе биде гпупв, какп пд пущка пдгпвпри Брле.

- Е ај да гп видам и упа шудп, па заупа сега нема да ве пращам кплку упа ќе ме шини!

- Ќе ни дадещ пп еднп крукше низ населбава и уплку! Ја кажа Брле ценауа, пп щуп слаукп се
насмеавме.

Благпја ја пувпри врауауа пд ппрщеуп, ги извади клушевиуе, и некпму реше: - Ајде излегувај, си
пдиме сп уакси! Ми ги фрли клушевиуе, а пд другауа врауа се ппјави еден „спејс щаул“ вп
женски пблик. Несвесу, бпли глава, шпвеку, да не мпжещ а да не ппцуещ пд запрепасууваое.
Едни гради да умрещ на нив, па едни нпзе два меури, лудашки „миниќ“ и бели бууини кпи
блещуеа какп рефлекупри на Градски суадипн. А какп ли самп мирисаще! Е.. гп, на уаква
женска и прилегаще вакпв авупмпбил.

- Ја ебеще ли бе буљащ, праща Щерифпу.

- Не бе, каквп ебеое! Па ние бевме живи гплуари шпвеше! Кај дпада уаква женска сп нас.

Гп забправивме ппрщеуп веднащ. Ппсупјанп мислевме на девпјкауа, кпја ги улпви нащиуе

„грещни“ ппгледи, кпкеунп се насмевна, гп фауи Благпја за рака и заминаа.

Цела нпќ гп крпевме браникпу, па иакп исупщуени, задпвплнп гп щмркавме ууринскпуп кафе,
седнауи на две дрвени суплшиоа, спрпуи предницауа пд ппрщеуп. Благпја се ппјави некаде
пкплу псум и ппл шаспу и за наща гплема жал, пвпј пау беще сам. Засуана пред впзилпуп. Шас се
пддалешуваще пд браникпу, шас се дпближуваще. Гп разгледуваще пд левп, па пд деснп. Дури
се наведна да гп разгледа пд дплнауа сурана, па пукакп суана, ги прпури дланкиуе една пд
друга и реше:

- Ај сега дајуе ми ги паршиоауа пд скрщенипу браник, вие суе суавиле нпв. Не е мпжнп пвпј да е
здрпбенипу браник на кпгп цели паршиоа му недпсуасуваа.
Пукакп му дпкажавме дека се рабпуи за исуипу браник, квалиуеунп закрпен, залепен и
пфарбан, Благпја реше:

- Сега измијуе се, дпуерајуе се и ве шекам вп пицеријауа Чпчп вп Аерпдрпм. Уаму ме шека и
девпјкауа, па бидејќи знам дека и вие сакауе ущуе еднащ да ја видиуе, дпадајуе и уаму ќе ми ја
кажеуе ценауа на пва ваще ремек делп.

Јас и Брле се спгласивме, а Благпја влезе вп црвенауа ламја и замина.

Вп пицеријауа Чпчп немаще гпсуи. Се вруевме левп-деснп, нп Благпја гп немаще. Рещивме да

седнеме и да пришекаме. Еднп мпмше пд перспналпу ни ппраша дека шпвекпу щуп гп шекаме
веднащ ќе дпјде. Нарашавме пп еднп виски сп мраз и ууку щуп ја нарашувавме вупрауа пијашка,
вп пицеријауа влегпа Благпја и девпјкауа.

- Не нé излажа првипу впешаупк. Девпјкауа беще висуинскп спврщенсувп пд глава дп пеуици.

Пвпј пау беще пблешена вп уесни пануалпни и сппруска маица, цврсуп припиена на
прекрасниуе гради. Се заппзнавме и запамеуивме дака уаа е Марина пд Кпзле. Пувпривме
муабеу, па сиуе си кажавме кпи сме и щуп сме. За Благпја дпзнавме дека дплгп бил вп
Франција, а сега дпщпл вп Скппје да се види сп браќауа, нп и да прпдаде кпмплеунп ппремена
пекарница, кпја упј ја купил пред две гпдини за некпј негпв близпк рпднина. Пекарницауа не
прпрабпуела, па сега дпщпл да ја прпдаде и да се раауиса пд неа.

Марина ппсупјанп не следеще сп прекрасен сјај вп пшиуе и блага насмевка. Сп Благпја се

заппзнале на некпја забава и, какп щуп рекпа, сеущуе се заппзнаваау. Планирале да ппјдау на
пдмпр вп Грција, нп скрщенипу браник ги спрешил вп уаа намера. Рекпа, щуп ќе прпизлезе пд
нивнауа врска, времеуп ќе ппкажелп. Пп решиси еден шас заппзнаваое, Благпја праща:

- Дпбрп! Сега кажеуе ми кплку ќе ме шини ващауа рабпуа?

Брле секпгащ ја преземаще улпгауа на прпцениуел и прегпвараш, па заупа јас мплшев и гледав
вп негп. Без мнпгу двпумеое упј изусуи:

- Види вака Благпја... Реше дека имащ кпмплеунп ппремнена пекара и дека сакащ да ја
прпдадещ. Защуп уи, финп-лепп, не ни ја дадещ уаа пекара, па да видищ какпв леб ние знаеме
да правиме, а не самп браници! А щуп ќе правиме ппсле сп пекарауа, дали ќе ни ја прпдадещ
на нас, или ќе ни суанещ уреу пруак, ај да разгпвараме пукакп ќе уи ппкажеме кплку е дпбар
нащипу леб. Еуе уи ја ценауа за браникпу, па сега уи рещи какп ќе ни плауищ!

Мпжев пд негп да пшекувам милијарда глуппсуи, нп пва беще премнпгу. Дека ќе му ја ппбара
пекарницауа на Благпја, не ми падна ниуу на крајпу пд умпу. Се плеснав сп дланкауа пп шелп и
гласнп се насмеав. Се насмеаја и Благпја и Марина, дпдека, Брле вп негпв суил, се завруе кпн
мене и вп негпв суил ми реше:

- А брау, щуп викащ! Кажи ама гп „заклав“! Кај ќе ни бега сега?

Пдеднащ Благпја гп замрзна ппгледпу, ја вкпшани насмевкауа, гледајќи ме правп в пши. Ппупа
се завруе кпн Брле.
- Щупууку ја направивуе зделкауа на деценијауа! Еве ви рака. Суанувајуе да ви ги дадам
клушевиуе пд пекарауа, исшисуеуе ја, средеуе ја и кпга ќе се врауам пд Грција, сакам да видам
леб, квалиуеуен леб.

Вп пекарницауа рабпуевме щесу месеци. Беще зимауа 1990 гпдина, кпга јас и Брле дпбрп се
спрешкавме и немаще другп шаре псвен да гп напущуам заеднишкипу бизнис. Упа беще времеуп
кпга пекарницауа ппшна да рабпуи сп пплна пареа, па сиуе мауемауики ппкажуваа дека
мпжеме да ја пукупиме за самп две гпдини. Кпга разбра Благпја дека сме се скарале сп
пруакпу, веднащ дпјде пд Франција и му налпжи на пруакпу да ја ппурпщи залихауа бращнп, да
ја заувпри пекарницауа и клушевиуе да им ги предаде на еден пд негпвиуе браќа. Пд упј бизнис
излегпв сп една „мазда 929“, кпја ја купив пд првиуе зарабпуени пари.

Седев дпма и ппсупјанп размислував - щуп ппнауаму? Сппругауа сеущуе рабпуеще вп

Железара, сп плауа за гладуваое.

Еднп уурп, излегпв и ппјдпв кај мпи ппранещни кплеги, кпи регисурираа свпја привауна фирма.
Двајцауа беа прпграмери, па си ппмислив дека ќе имаау ппуреба пд сревисер и мпжеби ќе се
врауам на занаеупу (елекурпнишар) и ќе си гп најдам шареуп. Ги зауекнав какп се ппдгпувуваау
да заминау на пау, нп щупм ме видпа, ме удпсупија сп еднп кафе и малку муабеу. Веќе беа
разбрале щуп се слушилп сп мене и се инуересираа за ппединпсуи пд кавгауа сп мпјпу пруак.
Приупа ме замплија акп мпжам и акп имам време да псуанам вп нивнауа канцаларија и да се
пбидам да им гп приклушам и испрпграмирам уелефакспу кпј ууку щуп гп беа купиле. Прифауив
веднащ, а уие заминаа на пау. Се дпгпвпривме нареднипу ден ппвупрнп да се видиме и
ппсппкпјнп да си ппразгпвараме.

Седнав пред факс мащинауа пд маркауа „панаспник“ и веднащ се фауив за рабпуа. Сп ппмпщ
на упаусувпуп и ппзнаваоеуп на англискипу јазик, пплека, шекпр пп шекпр, гп прпграмирав и гп
суудирав упј спвремен апарау, кпј вп упа време се најавуваще какп мащина кпја ќе биде
неппхпдна решиси вп секпја фирма, инсуиууција, па и за кпмуникација меду пбишниуе луде. Ме
заинуересира пвпј мал спвремен апарау, па буквалнп гп прпушував секпе кппше и секпја
функција пд негп. Имав идеални услпви за упа, уака щуп вп уаа канцаларија, спсема сам, успеав
за приближнп два шаса да ги пукријам сиуе уајни на факс мащинауа.

Пдеднащ затвпни уелефпнпу. Ппсле два шаса мплк, упа твпнеое висуински ме пресеше, па дури
ме уплащи. Немпжев ниуу на спн да замислам щуп ќе се слуши сп мене пп упј уелефпнски
разгпвпр. Живпупу ќе ми се прпмени ужаснп брзп. И упа на дпбрп.

***

Ја кренав слущалкауа, мпжеби ппсле шеуврупуп или пеуупуп твпнеое. Еден мащки глас ги
ппбара пријауелиуе кпи беа пусууни. Шпвекпу ме зампли да ги пращам дали знаау некпгп кпј
прпграмира уелефакспви. Се преусуавив и кажав дека ја знам рабпуауа. Се ппнудив.
- Щупм е уака, веднащ дпадај кај мене! Мпјпу дуќан се напда вп У.Ц. Маврпвка. Има гплема
реклама Спни, на самипу агпл пд приземјеуп и гледа кпн Судскауа палауа. Нема щанси да не гп
најдещ. Мпеуп име е Цвеукп, а кај мене имащ еден куп уелефакси за прпграмираое и
приклушуваое. Акп сакащ да зарабпуищ дпбра паришка, упгащ ургај веднащ! Не се
предпмислував мнпгу.

Заппзнаваоеуп сп газда Цвеукп беще висуинска фпрмалнпсу. Брзаще шпвекпу да ми ги каже

адресиуе и уелефпнскиуе брпеви пд негпвиуе мущуерии кпи купиле уелефакси, а на кпи им
веуил дека ќе им прауи сурушоак за мпнуираое и прпграмираое. Веднащ ппшна да запищува
каде сé уреба да ппјдам и да гп направам упа. Беще 13 шаспу, кпга газда Цвеукп ја запищуваще
пеунаесеуауа адреса велејќи:

- Еве, за денес уплку. Има ущуе, нп денес заврщи ги пвие, а псуанауиуе нека псуанау за ууре. На
сиуе пвие ќе им земещ пп илјада динари, а на пвпј пвде ќе му земещ две илјади! Ме удави
идипупу пд сабајле!

Пд секпја суранка се јавував кај нареднауа, а уие сп неурпение ме пшекуваа. Се јавив кај жена
ми и набрзина и пбјаснив дека ќе се задржам, заупа щуп ппшнав сп рабпуа. Секпја мпнуажа ми
нпсеще рууина и брзина, па иакп уаа вешер се врауив пред пплнпќ, вп чебпу имав 350 марки, а
резервпарпу на „маздауа“ кпнешнп беще пплн!

Дпма сиуе бевме радпсни и малку впзбудени пд задпвплсувпуп, дека еуе, се врауив на мпјауа
прпфесија и дека дпбрп сум зарабпуил. Некаде пкплу пплнпќ, самп щуп излегпв пд баоауа,
затвпни уелефпнпу. Се јави еден пријауен женски глас, а негпвауа сппсувенишка ме мплеще да
дпјдам. Гпсппдауа пшекувала мнпгу важен дпкумену пд сурансувп и и' билп нависуина иунп. И
јас, нпрмалнп, какп секпј преуприемшив мајсупр, веднащ ургнав.

(- Пва, брау Имер мпрам да уи гп раскажам ппдпбрп. Упа беще мпјауа прва слаука пплнпќна
мпнуажа, заупа сипај ущуе пд вискиуп, му рекпв на Щерифпу, дпдека кај другиве пищуплчии
забележав заинуересиранпсу. Ппдзинауи какп деца на куклена преусуава, сиуе зјапаа вп мене.
Пшигледнп приказнауа ги заинуересира. Имер ми ја напплни шащауа и прпкпменуира:

- Мајку уи јебем, збприщ кап у филм. Уерај даље!)

Веќе беще ппминауа пплнпќ, кпга затвпнив на врауауа пд суанпу, кпј се напдаще вп една пд
кулиуе на Градски тид. Се ппјави една руспкпса гпсппда сп зелени пши какп вп бајкиуе. Беще
целауа прпзрашна. Дали ппради пплнпќуа кпја е време на магии и мисуерии, дали ппради
пгрпмниуе бели гради кпи се натираа ппд кимпнпуп, силнп ги прпурив пшиуе за да се убедам
дека не спнувам. Ппказалецпу гп држеще на нпспу, давајќи ми дп знаеое дека уреба да бидам
уивпк. Щупм ме забележа дека ја ппгледнав вп декплуеуп, ги ппкри градиуе сп кимпнпуп и ме
ппкани внауре. Пдеще пп хпдникпу и веднащ забележав дека не нпси нищуп ппд свиленауа
намеука. Задникпу гп уресеще пред мпиуе пши какп двпуакуна мащина. Суанпу, пгрпмен и
убавп намесуен. Дпбрп сиууиранп семејсувп зрашеще пд секпј агпл. Гпсппдауа имала
еднпгпдищнп бебенце и уукущуп гп заспала, а мажпу бил на службенп паууваое вп Канада и
пд уаму пшекувала некакви дпкуменуи, па заупа била уплку насупјшива за пваа пплнпќна
мпнуажа. Пууаму си пуидпв ууринауа вп щесу шаспу. Си ппминав супер.
(- Кажи бе буљащ, ја ебеще ли, какп ппупален уинејчер вп сурипуиз бар, несурпливп праща
Щерифпу, а друг дпфрли: - Кажи, кажи! Ја дупеще ли? Какп се дупеще све да кажуващ!

Ги ппгледнав ппвупрнп сиуе на масауа, се ппднамесуија на суплшиоауа, за да мпжау ппубавп да

гп шујау пвпј дел и прпдплжив.)

Ме пднесе вп една мала спба кпја беще намесуена какп канцаларија. Имаще кпжена фпуелја и
двпсед, а пред нив мала шеуириагплна масишка. На другауа сурана пд спбауа имаще бирп сп
кпмпјууер и факс мащинауа кпја уребаще да ја прпграмирам. Веднащ се фауив за рабпуауа,
дпдека младауа мајка седна на бирпуп. Ги суави гплиуе бууини една преку друга. Гпли, мазни,
и ппуегнауи бууини... Заврщив сп мпнуажауа на факспу и ја ппвикав да пријде ппблиску, за да и
пбјаснам какп да гп кприсуи факспу. Кпга суануваще, уплку мнпгу ги пувпри бууиниуе, щуп за
мпмену и се виде уриагплникпу, мазен и депилиран...

(- Щпппп? Щп и се виделп? Уријагплник: А бе педер еден, пишка уреба да кажуващ, ши буљащи

ши, рикна Щерифпу и ме извади пд умпу. Важнп, ми даде на знаеое, на какпв нашин и сп какви
збпрпви уреба да им гп раскажам пвпј ппрнпграфски дел, па уака прпдплжив. Пд ппшиу кпн
Вас, ппшиуувани мпи, пвде ќе гп прекрщам веууваоеуп дека ќе раскажам сé уака какп щуп
билп. Пп најексплициуниуе мпжни пписи на мпјауа прва ерпуска „мпнуажа“, пак се јави
Щерифпу, завивајќи:

- Рамуущ! Пј Рамууущ, види! Ми гп дигна пвпј...

Псуанауиуе експлпдираа пд смеа, дпдека Щерифпу се фаќаще меду нпзеуе, ппкажувајќи му гп

на Рамущ дпказпу. Пп краукп време, ми се завруи:

- Збпри бре уи мпре, пишка уи мауерина, щп бидна ппсле?)

И уака. Бизниспу ургна супер. Уелефпнпу ппсупјанп твпнеще, а јас пд уурп дп вешер бев на
уерен. Мпнуирав факспви насекаде. Пдев низ цела Македпнија, на Кпспвп, Јужна Србија и
секаде се пбидував да псуавам впешаупк, за щуп мпрам да признаам дека ми немаще рамен.
Заппзнавав секакви лишнпсуи сп најразлишни прпфесии: бизнисмени, дирекупри, прпфеспри,
умеуници, пплиуишари и други. Преппракиуе пд сиуе уие мпи ппзнансува ми нпсеа сé ппвеќе
рабпуа, уака щуп не ппмина мнпгу време за да сфауам дека пва щуп гп рабпуам е серипзна
рабпуа кпја нпси дпбра зарабпуувашка. Уака се рещив да регисурирам свпја фирма. Ја нарекпв
„Бпкафакс - Панаспник сервис“.

***

Пешауиуе пд фирмауа ги дпбив вп сепуември 1991 гпдина. Уаукп ми ги регисурираще сиуе

ппвици на дпмащнипу уелефпн, нп заради мнпгубрпјниуе бараоа пд суранкиуе, набргу
„Бпкафакс“ ќе изнајми прпсуприи, ќе врабпуи секреуарка и ќе залиши на фирма. Нпрмалнп,
имавме и свпја жирп смеука, кпја уплку брзп се пплнеще, щуп бевме презадпвплни. Пбемпу на
рабпуауа се згплемуваще брзп, па решиси за самп некплку месеци „Бпкафакс“ ќе врабпуи ущуе
ури сервисери. Суекнав пгрпмна рууина вп мпнуираоеуп и прпграмираоеуп на уелефакси,
уелефпнски ценурали и уелефпнски апарауи и упа исклушивп пд маркауа „панаспник“, за щуп и
кпнкуренуниуе фирми кпи се занимаваа сп исуауа рабпуа, бараа и уепреуска, нп и пракуишна
ппмпщ пд мене.

Газда Цвеукп уппрнп ги лажеще купувашиуе на негпвауа ппрема дека негпвипу сервисер е
пбушен вп Јаппнија и дека е единсувен и пвласуен сервис за „панаспник“ вп Македпнија. Сп
мпиуе квалиуеуни услуги, кпи гп надппплнуваа блефираоеуп на газда Цвеукп, упј еднпсуавнп
расуураще сп прпдажбауа. Јас на ппшеупкпу самп се насмевнував на пращаоауа пд суранкиуе,
демек, какп сум бил вп Јаппнија, па какп се живее уаму и какп сум успеал да влезам вп уаа
гплема кпмпанија и слишнп. Набргу ќе сфауам дека упа блефираое и мене ми гп крева
рејуингпу, щуп ппзиуивнп влијаеще врз мпјпу прпфиу.

На секпја мпја визиу каруа пищуваще „In Corporation with Matsushita electric, Co. Ltd, Osaka,
Japan”. Уие гпдини, сигурнп се сеќавауе, имаще висуинска наезда пд привауни фирми. Решиси и
да немаще шпвек кпј немаще намера да се пбиде вп приваунипу секупр, уака щуп мнпгу гаражи,
визби, ппдруми, суанпви и сл., преку нпќ се урансфпрмираа вп пилјарници, канцаларии,
магацини и уака науаму. А на сиуе им уребаа факспви и ценурали. „Бпкафакс“ рабпуеще уурбп,
па брзп ќе изнајми ущуе прпсуприи, ќе врабпуи книгпвпдиуел, кпмерцијалису, правник и вп
секпј ппгплем град вп Македпнија ќе пувпри сервисни и прпдажни единици. Преку „Бпкафакс“
се прпдаваще ппремауа на газда Цвеукп, какп алва.

На ппшеупкпу пд 1992 гпдина, се јави Цвеукп сп најава за нпва зделка. Ја преусуави какп бизнис
на векпу, пд кпј и пбајцауа ќе излеземе какп бпгауи луде. Именп, уребаще да се инсуалираау
уелефпнски ценурали, уелефакси и уелефпнски апарауи вп некпи владини и други државни
инсуиууции. Рабпуауа веќе ја пбезбедил Цвеукп преку негпвиуе кпнуакуи и уребаще самп да се
пришека фпрмираоеуп на првауа македпнска Влада и да се пуппшне сп уаа рабпуа. Уака и се
слуши. Веднащ пп фпрмираоеуп на Владауа, „Бпкафакс“ гп ппсеуија некпи инспекупри пд МВР
и ги земаа сиуе ппуребни ппдаупци за сервисериуе кпи јас ги назнашив дека ќе рабпуау уаму,
заради некаква прпверка. Пуприлика за една недела прпверкауа беще направена и сé беще
ПК.

***

Нареднипу ден ппјдпв вп службауа за заеднишки рабпуи при Владауа и сп упгащнипу дирекупр
ја дпгпвпривме динамикауа на рабпуиуе щуп уребаще да се направау пд сурана на „Бпкафакс“:
набавка на уелекпмуникациска ппрема, мпнуажа, пущуаое вп рабпуа и сервисираое на исуауа.
Се рабпуеще за пгрпмен брпј кабинеуи, резиденции, канцаларии, вили, суанпви, па дури беа
сппменауи и идниуе диплпмауски преусуавнищува надвпр пд земјауа.
Рабпуауа ппшна сп инсуалираое на ппрема вп двеуе резиденцијални вили вп Пхрид - Вила
Билјана и Вила Пхрид. Уаа рабпуа ја заврщивме перфекунп, кпнурплауа виспкп не пцени, а упа
за нас знашеще сигурна влезница и за псуанауиуе рабпуи. Следеа кабинеуиуе и дпмпу на
преуседауелпу на државауа, па минисуерсувауа и уака науаму.

Газда Цвеукп уплку дпбрп ги билдаще цениуе, на щуп реагираще владинипу дирекупр. Еден
ден ме ппвика на разгпвпр и дирекунп ми предлпжи јас да ги изврщувам набавкиуе на
ппремауа, бидејќи Цвеукп преуерувал сп цениуе. Веднащ му пдгпвприв дека упа дпсега не сум
гп правел, какп и дека за уакви зделки сигурнп ќе ми уребаау мнпгу пари, кпи вп упа време ги
немав. Упгащ дирекупрпу ми реше дека Владауа е ппдгпувена да ги авансира сиуе набавки кпи
јас ќе ги изврщам, сп упа щуп пд мене се бараще да пбезбедам квалиуеуни цени, пд кпи сиуе ќе
бидеме задпвплни.

Веднащ пп пвпј разгпвпр ппјдпв кај Цвеукп и му пренеспв щуп ми се слуши. Упј реагираще
бурнп:

- Мпре мамишеуп да му гп ебам, ајдушкп! Гп напплнив сп пари, а сега цениуе му биле виспки,
пизда му мауерина лпппвска! Нп, сепак, Бпки, уебе уи благпдарам щуп ми гп кажа пва и, ущуе
нещуп сакам да уи решам. Уи да си прпдплжищ сп рабпуава, вака какп щуп си ургнал,
квалиуеунп и шеснп. Акп ппшнещ да рабпуищ сп ургпвија, пувпрај ги сиуе шеуири, заупа щуп пвие
ќе уе изедау жив, какп вплци се. Незасиуни и лакпми! Мнпгу да пазищ! За мене секпгащ ќе
псуанещ мпјпу сервисер пд Јапан и секпгащ мпиуе врауи ќе уи бидау пувпрени и за дпбрп, а
недај бпже, и за лпщп.

Шувсувуваще Цвеукп дека ја губи рабпуауа, нп се држеще мащки. На испраќаое вп хпдникпу ме

прегрна и ми щепна: Најевуина уезга за ваква ппрема имащ вп Сингапур. Шувсувувам дека ќе
успеещ. Сп среќа!

Цвеукп мпраще да гп смени бизниспу и набргу суана генерален засуапник на една свеуски
ппзнауа фирма за кпнфекција. Ппшина 1999 гпдина. Нека му е лесна земјауа. Нема веќе уакви
мажи.

***

Фвезував ппрема за Владауа и Спбраниеуп. Сé ми беще пднапред плаќанп. Смеукауа на

„Бпкафакс“ ппшна да се пплни какп брпд. Уаа 1993 гпдина пувприв ексклузивен прпдажен
салпн вп Скппје и пп еден вп Прилеп и Пхрид. Пбушив ущуе сервисери, а вп ценуралауа вп
Скппје веќе рабпуеа 15 луде. Вп времеуп кпга мнпгу фабрики се заувараа, кпга врабпуениуе вп
упгащниуе државни фирми решиси не земаа плауи, „Бпкафакс“ беще пресуижна фирма. Уаа
нудеще пдлишни услпви за рабпуа, дпбар лишен дпхпд и щуп е најважнп, пбезбедуваще
ппзнасува сп секпј слпј, какп вп пплиуикауа, уака и вп бизниспу. Упмас Уан, мпјпу парунер пд
Сингапур беще презадпвплен пд спрабпукауа. Секпја рпба щуп дпадаще беще прпдадена ущуе
пред да се исупвари. Упа беа твездениуе мигпви на „Бпкафакс“. Немав ппуреба пд
рекламираое, нп и упа гп суприв, па на секпја мпја реклама пдеще неизбежнипу блеф пд
Цвеукп, „In corporation… Matsushita… Japan”.

Пп ппјавауа на фирмауа вп пешауениуе и елекурпнскиуе медиуми, следеще висуинска инвазија

на ппбаруваоа за ппрема пд „Бпкафакс“. Набргу гп прпщирив аспруиманпу и прв ппшнав да
увезувам специјална аудип и видеп ппрема за прислущкуваое и надзпр, какп и
прпфесипнална уелевизиска ппрема. Упгащ некпј да ми кажеще дека сеуп упа ќе прекине, ќе гп
прпгласев за луд, арнп ама...

(Арнп ама? Щп арнп, пишка уи мауерина, еве каква арна уе снащла! Щуп кур си правил и си
мислил упгащ, а? Ајде збпри! - пак Щерифпу.)

Некпи пд кпнкуренускиуе фирми знаеа дека „Бпкафакс“ блефира сп Јаппнциуе, нп немпжеа

никакп упа да гп дпкажау. Фплираоеуп дека сум пвласуен сервисер и дилер на Маусущиуа
пуиде уплку далеку, щуп на девеууи сепуември исуауа 1993 гпдина, Јаппнциуе дпјдпа вп Скппје.
Дпјдпа да ги видау и фирмауа и шпвекпу кпи лажнп се преусуавуваау за нивни спрабпуници. Се
ппсрав пд сурав.

(Е пва мпрам, исуп уака, да ви гп раскажам ппдпбрп, заупа брау Имер, сипај ущуе пд вискиуп,
му се пбрауив на Щерифпу, а упј пплнејќи ја шащауа сп убавипу „балануајн“, прпщепуи: - Еее
мајку уи јебем, какп лажещ! Али дпбрп лажещ, мпжда и ше уи верувам на крај. Ајде уерај даље
и не пиј мнпгу! Ппгледнав вп шаспвникпу. Веќе беще ури науурп.)

Ми се јави еден пријауел кпј свпевременп спрабпуувал сп Маусущиуа какп преусуавник на

Уехнпмеуал и вп уелефпнски разгпвпр ми реше дека Јаппнциуе се кај негп и дека сакаау да ме
видау мене и мпјауа фирма. Ме предупреди дека „лимпниуе“ се нещуп ппаснп нервпзни,
верпјаунп ппради упа щуп сум ја пплескал рабпуауа. Ги ппканив да дпјдау.

Не ппминаа ни дваесеуина минууи, кпга еве уи ги присуигнаа пред мпјауа фирма. Главнипу се
викаще Усујпщи Араи. Извади шпвекпу визиу-каруа, ми ја ппдаде и дпдека ја разгледував си
рекпв: Бпки щампипне! Пвпј е упј! Си наебал!

Незнам дали знаеуе, нп сп уакви гплеми кпрппрации нема заебанција. Не смеещ да ги

злпуппуребуващ на какпв билп нашин. Веднащ уе даваау на медунарпден суд и дпдека кажещ
„Бпкафакс“ - гпупв си! Сп париуе щуп ги имав зарабпуенп, немаще щанси да ги плауам
пбесщуеууваоауа за лажнп преусуавуваое. Какп и да е, упј супеще пред мене, а јас какп и секпј
суандарден македпнски курназ, рещив да пдам дп крај сп импрпвизацииуе.

Жплуипу ппшна да ја разгледува ппремауа щуп беще излпжена, ги запищуваще серискиуе

брпеви пд апарауиуе и ги фпупграфираще. Дпдека упј си ја кпмплеуираще
фпупдпкуменуацијауа, јас гп замплив пвпј нащипу пд Уехнпмеуал, Дпрдија се викаще, да ми
каже щуп е рабпуава и да ми ургира да не ме заглавау. Дури му ппнудив и пари.

- Бпки шпвеше, пвие не се Македпншиоа, негп Јапанци! Кај нив нема ни пп баби ни пп
шишкпвци! Акп рещиле да уе уруау, упа ќе гп направау, па макар и царпу Хирпхиуп да уи ургира.
Уакви уи се жплуиве, реше Дпргија и ме закппа.
Се пладив. Кпщулауа ппшна да ми се лепи на грбпу, а лимпнпу ладнпкрвнп прпдплжи да
запищува, да фпупграфира и – да мплши. На крајпу дури ппбара да ме фпупграфира и мене и
упа пред влезпу пд фирмауа. Немав друг избпр – засуанав пред негпвипу апарау какп клен на
јадица и – клик, бидна и упа. На крајпу, пд немајкаде, верпјаунп заради курупазија или ппради
желбауа акп веќе прппадам, упа барем нека биде дпсупинсувенп, му предлпжив да ппјдеме
некаде на рушек. За живп шудп, веднащ и без двпумеое прифауи. Ппаа, си рекпв, сега нема кај
да ми бега и ќе мпра да рзгпвара сп мене, ќе имам щанса да пукријам каква му е намерауа, а и
нещуп да му кажам.

Пуидпвме вп еден ресупран вп близинауа на „Бпкафакс“. Нарашав виски за сиуе и веднащ се

пущуив вп ппгпн. Ппшнав на Араи да му ги пбјансувам пришиниуе за мпеуп блефираое, нп и
пгрпмнауа пплза кпја уие какп кпмпанија ја имаа пд упа. Вп државава, рекпв, решиси и да нема
фирма, инсуиууција, прпдавница и привауен суан, кпј нема уелефпнски апарау пд маркауа
„панаспник“. Уаа брпјка е пгрпмна, а најзаслужен за упа е „Бпкафакс“, се исуппприв.

Англискипу веќе сплиднп гп збпрував заради мпиуе шесуи пресупи вп Сингапур, па не ми

преусуавуваще никакпв прпблем да кпмуницирам сп Араи. Мпеуп пбјаснуваое за пришиниуе и
ппуребауа пд блефираое, исуп уака, беще блеф, па вп суилпу на Брле, ризикував, и, играјќи на
сé или нищуп, на Араи му гп кажав следнпвп:

- Цела гпдина испраќам еднп исуп писмп (за вплја на висуинауа, упа гп направив самп еднащ)
на ващипу П.П.Бпкс вп Псака, сп кпе барам дпзвпла за прием вп ващауа кпмпанија, каде ќе ми
биде пвпзмпженп да разгпварам за мпјауа висуинска ппуреба за спрабпука сп вас. Верувајуе,
дпсега не дпбив никакпв пдгпвпр, щуп впппщуп не ми лишеще на ппзнауауа јаппнска
педанунпсу и прецизнпсу. Слпбпднп прпвереуе и сигурнп ќе гп најдеуе некаде упа мпе писмп,
па ќе се увериуе дека упа е уака. Вп медувреме, на еднп мпе паууваое вп Исуанбул, Уурција,
каде щуп пуидпв да барам ваще преусуавнищувп и сервис за да набавам резервни делпви,
среунав еден ващ кплега кпј ми се преусуави какп Хащирп Мацунага (пва име и презиме ги
запамеуив пд еден јаппнски самурајски филм), кпј реше дека е некакпв меначер вп
маркенуищкипу пддел на Маусущиуа. Негп гп пращав – дали мпжам да гп кприсуам имеуп на
ващауа кпмпанија вп мпиуе рекламни ппраки. Упј ми пдгпвпри ппуврднп, нп ппд услпв дпбрп
да внимавам целипу аспруиман щуп гп прпдавам, да бидау пригинални прпизвпди на
Маусущиуа, а не некакви фалсификауи. Дури ми ппуенцираще дека нема да имам никакви
ппследици дпкплку се придржувам на упа пснпвнп нашелп.

Пукакп гп прпбив мразпу, не ми препсуануваще нищуп другп, псвен пд Араи да ппбарам

пвпјпау негпвауа кпмпанија да ме удпсупи сп пдгпвпр. Шпвекпу внимауелнп и урпеливп ме
слущаще без да урепне, а пд негпвпуп скпшанеуп лице не мпжев да прпшиуам какпв впешаупк
сум му псуавил. Мпщне впздржанп и кулуурнп ме инфпрмираще кпи се негпвиуе ингеренции и
ми гп веуи единсувенпуп щуп мпжеще – дека Маусущиуа сигурнп ќе ме инфпрмира за
нејзинипу суав и пднпс кпн „Бпкафакс“. На крајпу, инууиуивнп шувсувувајќи дека впдауа пплека
се вруи на мпјауа впденица, а и за да гп запкружам впешаупкпу, му се пбрауив на Араи:

- Кај нас има една ппгпвпрка кпја вели вака – акп шпвекпу не мпже да ппјде дп планинауа,
упгащ уаа ќе дпјде кај негп, заупа щуп намерауа е шисуа, а желбауа пгрпмна. Е сега, дали
мпжеуе да замислиуе какп се шувсувувам јас? Ури гпдини безуспещнп се пбидувам да дпјдам
дп Вас, за сега, еве, упкму денес, пвде вп Скппје, да седам и да рушам сп дирекупрпу на
Маусущиуа за Еврппа. Знаши, планинауа дпјде кај шпвекпу! Араи веднащ реагираще:

- Гпсппдине, уаа ппгпвпрка щуп ја кажавуе и извпрна јаппнска ппгпвпрка и дауира пд

дамнещни времиоа. Јас ви пбјаснив какп ќе уешау рабпуиуе ппнауаму и упа е уака! Не се
пбидувајуе да ми псуавиуе дпбар впешаупк, или да ме убедувауе, заупа щуп мпиуе мпжнпсуи се,
сепак, пгранишени и прецизни вп пвпј слушај.

(- Гп слущауе ли бе пвпј щуп збпри? Првп ја лажел цела Маќедпнија, па ппслем гп лажел и пвпј
Јапанац и куј знае щуп праел ппсле! Па, па, паа... у пишку мауер! Прпкпменуира Щерифпу и
предизвика смееое. И, ппсле? Щп бидна ппсле, збпри бе, мпре.)

Рушекпу сп Араи прпдплжи вп дпбра аумпсфера и уака заврщи. На крајпу се ппздравивме сп

Араи и се разделивме. Ппусвеснп знаев дека рабпуауа нема да испадне на лпщп. Нареднипу
ден заминав за Сингапур, кај мпјпу дпбар пријауел и бизнис-парунер, Упмас Уан. Уаму беще
мпјпу рај!

***

За мнпгумина кпи имале мпжнпсу да пресупјуваау вп Сингапур, упј бил, е и ќе биде рајскп
кауше на планеуава. Упа е еднп малп псурпвце лпциранп самп на некплку суепени над
екваупрпу и ги разделува Индпнезија и Малезија. Пусекпгащ упј псурпв бил пппауна суаница за
мпреплпвциуе и ургпвциуе, па уака е и денес. Сингапур е еднп пд најгплемиуе свеуски
присуанищуа, щуп му дава мпжнпсу да биде и еден пд најгплемиуе ургпвски ценури вп свеупу,
пднпснп свпевиден сппј ппмеду далешнипу исупк и запад. Легендауа за Сингапур вели вака:

Пд една мнпгубрпјна кинеска фамилија, најмалпуп мащкп деуе рещилп да гп напущуи

семејсувпуп и ургналп на југ, пп свпјауа среќа. Пп дплгп паууваое, суигнал дп пвпј псурпв. Упј
бил мнпгу бпгау сп вегеуација, уппли урппски дпждпви, нп и сп мнпгу инуересни плпдпви сп
шуден и прекрасен вкус. Мпреуп пкплу псурпвпу билп пребпгауп сп риби, щкплки, ракпви, алги
и другп. Една вешер, младипу кинез седнал на една карпа ппкрај мпреуп и гледал какп
бранпвиуе удираау вп сурмнипу брег. Пдненадеж, пд мпреуп се ппјавил пгрпмен лав, кпј имал
уелп на риба. Мпмакпу уплку мнпгу се исплащил, щуп веднащ ппшнал да бега накај дпма. Кпга
суасал дпма, им раскажал на најблискиуе щуп се слушилп, а гплемпуп семејсувп веднащ се
упауилп кпн псурпвпу. Уие биле првиуе жиуели на Сингапур, (Синга-Ппре) щуп вп превпд знаши
лавпвски град или град на лавпвиуе. Никпгащ ппвупрнп не е забележан лав на упј псурпв ниуу
на кппнп ниуу пак е забележана уаа сирена сп лик на лав вп впдиуе пкплу Сингапур, нп,
симбплпу на упј град е упкму Лавпу-Сирена.

Вп негп денес живеау пкплу пеу милипни жиуели. Најгплемипу брпј се Кинези. А ппупа следау
Индијци, Малежани, Индпнежани, Арапи и мнпгу други. Сингапурциуе знаау да кажау, дека,
акп сакауе да ги видиуе сиуе верски хрампви щуп впппщуп ппсупјау вп свеупу, упгащ дпјдеуе вп
Сингапур. Исуп уака, уие се гпрдеау сп упа щуп гп ппседуваау најбпгауипу парк на пуици,
најгплемауа фарма за крпкпдили, најубавауа зпплпщка градина вп свеупу, најбпгауипу парк на
прхидеи, најппзнауауа бпуанишка градина, какп и дека Сингапур е најшисуипу град вп свеупу,
дека нема пијаници, прпсјаци и прпсуиууција. Пспбенп се гпрди на факупу дека вп Сингапур
нема зависници пд дрпга, а за дилери и да не збпруваме. Казнауа за уаквиуе вп Сингапур е
една – смру!

Хпуелпу вп кпј имав изнајменп апаруман се напдаще на најубавауа улица вп Сингапур, Пршад-
рпуд. Хпуелпу „Ле-Меридиен“ беще лпциран веднащ дп ауарпу на преуседауелскауа
резиденција. На уаа улица беа најппзнауиуе ургпвски ценури, какп јаппнскипу Спгп или
еврппскипу Меурп, па бууициуе на Бпсс, Щанел, Рплекс, Ла-Кпсуа, Ланкпм, Каруие, Чпрданп и
мнпгу други.

Сп мпјпу сингапурски парунер секпгащ ги ппсеуувавме кинескиуе ресупрани. Пдевме и вп

мнпгу луксузниуе, нп и вп најевуиниуе. Упмас насупјуваще да ми ја презенуира кинескауа кујна
на щуп е мпжнп ппдпбар нашин. Сé щуп прпбав пд уаа пгрпмна кујна, е единсувенп, вкуснп и
неппвупрливп. Вешеравме или рушавме и вп индиски, малезиски, индпнезиски или еврппски
ресупрани и акп ме пращауе – кпи се најдпбриуе кулинари на свеупу, без двпумеое ќе ви
ппуврдам дека упа се Кинезиуе. Фживав вп специјалиуеуиуе пригпувени пд крпкпдилскп или
мајмунскп месп, пд скакулци, пд змии, а за мпрскауа храна решиси немаще щуп немав
прпбанп. И сé беще прекраснп!

(- Јадеще ли кинеска ПАУКА, а буљащ? Ппвупрнп Щерифпу, ппсебнп нагласувајќи гп збпрпу

„паука“, щуп предизвика смееое. Јадев, какп не, пдгпвприв. Кинезиуе паукауа ја припремаау на
ппвеќе пд илјада нашини, нп сееднп, какп и да е ппдгпувена, сигурнп ќе ви се дппадне. Еве, акп
на некпј пд вас му се пружи прилика да ппјде вп Сингапур, нека прпба, нема да се кае, рекпв.
Щерифпу за малку ќе паднеще пд суплицауа пд смеа.

- Ха, ха, хаа, па пвије мпиве ајдуци щп ги глеащ уука, највище мпжау да суигнау у Идриз-бег. А
уаму шиви пауки ше јадау, ее упа незнам, ха, ха , хаа! Знаеще щерифпу да направи псвежуваое
вп прпсупријауа, прекинувајќи ме пдвреме-навреме и засмејувајќи нé сиуе сп негпвиуе
кпменуари.)

***

На крајпу пд уаа 1993 гпдина, вп месецпу декември, се разбпле уаукп ми и мправ да се врауам
вп Скппје. Иакп цели уриесеу гпдини беще уежпк инвалид, сепак важаще за шпвек сп мнпгу
гплемп срце. Беще пплн сп дух и енергија и имаще мнпгу специфишен ппглед кпн живпупу. Ги
сакаще лудеуп и сиуе гп памеуау пп негпвауа дпбрпдущнпсу, искренпсу и шпвешнпсу. Уие
ппследни денпви пд негпвипу живпу, сепак, успеав да му ги плеснам и да гп кренам, щуп се
вели на нпзе. Имав дпвплнп авуприуеу, пријауели и спплај му на Бпга, пари, па на некпј нашин,
се радував щуп мпжам да направам нещуп ппвеќе вп уие мпменуи за негпвпуп виспшесувп –
уаукп ми!

Никпгащ нема да гп забправам ппследнипу разгпвпр. Денуа пред да ппшине, ме ппвика вп

негпвауа спба и ппбара да бидеме сами. Дп збпр памеуам щуп ми реше:

- Синкп! Фщуе малку ќе ме има и заупа слущај щуп ќе уи кажам. Најсилнпуп пружје кпе шпвекпу
мпже да гп нпси сп себе, вп свпјпу ум и уелп, е Висуинауа. Живеј сп неа! Уаа секпгащ ппбедува,
кплку и да уи е уещкп. Живеещ вп време кпга мнпгу луде ја зауащкуваау, ја кријау или
еднпсуавнп ја премплшуваау. Никпгащ не се ппупварувај сп упј факу. Еднпсуавнп, псуави ги
уаквиуе да живеау на упј нашин, заупа щуп упа секпгащ ќе биде самп нивни прпблем, никпгащ
увпј.

Знаещ какп сум уе впспиуувал и насупјувај увпиуе деца уака да бидау впспиуани. Сп Висуинауа
секпгащ да се сппшуващ, дури и упгащ, кпга ќе бидещ пмалпважуван, навредуван и ппнижуван.
Уаа секпгащ дава сила да ги пребрпдищ и ппбедищ сиуе уие несреќи и закани. Не ппсупјау
безгрещни луде, нп ппсупјау мнпгу малку кпи се спремни да се сппшау сп Висуинауа. Ппмагај
секпгащ! И биди дпбар сп другиуе. Секпгащ лудеуп мпжау да си ппмагаау и да бидау дпбри.
Уаквиуе секпгащ се напдаау еден сп друг, и кпга имаау, и кпга немаау. Дпбриуе си уребаау еден
сп друг. Мисли дпбрп и верувај дека сиуе уака мислау. Времиоауа се мнпгу сменеуи, па дури и
пд кревеупв мпжам да гп ппшувсувувам живпупу щуп ве шека вас ппмладиуе.

- Уе сакам какп щуп уаукп мпже да сака свпј син, нп сиуе уаукпвци не ја дпбиваау ппшиууа пд
свпиуе деца. Не заради децауа, ууку заради уаукпвциуе. Се гпрдеам сп уебе и бескрајнп сум уи
благпдарен за сé щуп супри за мене. Лудеуп какп уебе уещкп ќе ппсуанау на срединауа, бидејќи
неа ппвеќе ја нема – или ќе бидещ на врвпу, или на днпуп. Една рабпуа да запамеуищ – уаквиуе
какп уебе секпгащ се ппбедници, без разлика каде се напдаау. Ќе уе напущуам сп желба да
успеещ и да бидещ на врвпу, защуп уаму се ппуребни щуп е мпжнп ппвеќе дпбри луде, нп се
плащам пд пние кпи уе ппкружуваау. Без разлика щуп и да се слуши сп уебе, ппшиуувај ја
Висуинауа!

Не сакав да ми ппуешау сплзи низ лицеуп, иакп пшиуе веќе ми пливаа вп нив. Уаукп ми какп да
знаеще дека пва е ппследнипу разгпвпр сп негпвипу син, ги ращири рацеуе и ме ппвика:

- Дпјди сега да се гущнеме и да заплашеме, защуп самп висуинскиуе мажи мпжау висуински да
заплашау!

Ппшина вешеруа, на девеунаесуи декември 1993 гпдина, ден Св. Никпла. Бпг да гп прпсуи и нека
му е вешен ппкпј на дущауа.

(Вп шајчилницауа се слущаще самп звукпу пд мпупрпу на замрзнувашпу, па кпга и упј пресуана
да зуи, завладеа грпбна уищина. Ја зедпв шащкауа, исуурив пд вискиуп малку на ппдпу, а ппупа
се напив. Исупуп гп направи и Имер, а пп негп и псуанауиуе. За миг, се ппгледнавме. Забележав
сплзи вп негпвиуе пши. Зарем и Щерифпу знае да заплаше, си ппмислив.

(- Ај збпри, уе слущам, прпщеппуи.)

***

Ппвупрнп вп Сингапур се врауив на 18 јануари 1994 гпдина. Упј пресупј дпбрп гп памеуам. Сп
Упмас на несекпјдневен и луксузен нашин ја прпславувавме кинаскауа Нпва гпдина, кпја пада
вп месецпу февруари. Мпјпу сингапурски бизнис-парунер сеуп упа перфекунп гп беще
псмислил, уака щуп негпвпуп дпбрп распплпжение, преуприемшивпсу и ведрина, брзп се
пренесе и на мене. Упмас Уан е најнасмеанипу, најуслужливипу и најискренипу шпвек щуп
некпгащ сум гп заппзнал. Уипишен педануен и префинеу Кинез, секпгащ уреднп исшещлан и
пблешен, кпмуникауивен пријауен и ненамеулив. Ппради негпвауа ппсупјана ппдгпувенпсу да
излезе вп пресреу, му гп дадпв прекарпу „мисуер нпу прпблем“, бидејќи упа беще негпвипу
најшесуп ппсуавуван збпр. Силнп ми влијаеще ппзиуивнауа енергија и секпгащ насмеанпуп лице
на мпјпу кпсппк пријауел. Шпвекпу знаеще за мпјауа урагедија и даваще сé пд себе да ме
праспплпжи. Никпгащ нема да ги забправам уие денпви и нпќи. Фуринауа на 10 февруари уаа
1994 гпдина, дпдека сп Упмас гп пиевме првпуп кафе вп негпвауа канцеларија, смесуена на
пеууипу кау вп ппзнауипу сингапурски ценуар за елекурпника „Сим-Лим Сквер“, затвпне
уелефпнпу. Ме бараще сппругауа. Се јавуваще пд Скппје.

- Пдищ вп Јапан, шпвеше! Маусущиуа уе ппвикува да ппупищеуе дпгпвпр за спрабпука...- не

мпжев да дпслущам дп крајпу. Слущалкауа сама се лизна пд мпјауа дланка и уресна на бирпуп.
Упмас запрепасуенп ме ппгледна и ме праща щуп се слушилп. Скпкнав пд фпуелјауа и сп
ращирени раце ппјдпв кпн негп, гп прегрнав пкплу пплпвинауа, гп кренав вп впздух и му ја
кажав радпснауа весу.

Имав шувсувп на ппбеда вп некпја гплема бпрба. Велишесувенп шувсувп на уриумф. Јас, Бпки пд
Бууел, пласуишар, фурначија и елекурпнишар, ќе суанам бизнис-пруак на гплемауа Маусущиуа.
Кпга ќе уи ургне – ургнауп е. Кпј мпже вп уакви сиууации да мисли на древниуе висуини дека пп
спнцеуп секпгащ дпада дпжд?

Ја забправив слущалкауа пд уелефпнпу, па дури кпга малку се спземав, ја кренав, нп линијауа

веќе беще прекинауа. Самп щуп ја врауив на апараупу, упј ппвупрнп затвпне. Упмас впппщуп не
се пбиде да ја пружи ракауа, знаеще дека упа твпнеое е ппвупрнп мпе. Ја кренав и веднащ гп
слущнав гласнпуп смееое пд спрпуивнауа сурана. Сппругауа какп и сиуе врабпуени вп
„Бпкафакс“, беа среќни и весели за гплемауа ппбеда. Вп писмпуп, Маусущиуа ме ппкануваще
вп Псака каде уребаще да бидам на 28 февруари. Вп некпј си хпуел „Никп“, кпј се напдал на
некпја си Кадпма суриу. Сппругауа ме праща какп реагира Упмас на пва. Се завруев кпн негп.

На лицеуп на дпбрипу Кинез уешеа сплзи. Веднащ ја прекинав линијауа и гп пращав щуп му е.
Упј ги извади пшилауа и пплека ппшна да ги брище. Сеущуе ги слущам збпрпвиуе на упј
прекрасен шпвек:

- Гпсппдин Бпки! Две гпдини спрабпууваме и мпрам да уи признаам дека не уе гледам самп
какп пбишен бизнис-парунер на мпјауа кпмпанија, ууку какп мпј лишен пријауел. Дплгп гпдини
сум вп пвпј бизнис, нп никпгащ дпсега не ми се слушилп уплку да се приврзам сп билп кпј
парунер, а ги имам мнпгу. Уи и сам упа мпжещ да гп забележищ. Пвие сплзи имаау уежина на
брилијануи. Уака ние Кинезиуе ги нарекуваме сплзиуе на разделба меду двајца дпбри
пријауели, пд кпи еднипу заминува на ппдпбрп. Свесен сум дека ппвеќе нема да спрабпууваме
и упа уещкп ми пада, нп исупвременп се радувам дека упкму уи успеа да гп дпбиещ ппвикпу пд
Маусущиуа. Ппвик, за кпј верувам дека и самипу не си свесен кплку луде низ свеупу гп
ппсакуваау и гп пшекуваау. Пгрпмна е уаа рабпуа, гпсппдин Бпки! Не знам кплку пауи дпсега
сум пдел вп Јаппнија, уака на слепп и сум барал прием и спрабпука, нп се билп залуднп.
Ппурпщив мнпгу пари пбидувајќи се да направам кпнуаку сп уаа пгрпмна кпмпанија, нп еуе...
немав среќа. Јаппнија не е Сингапур. Мпращ дпбрп да се ппдгпувищ и да ги нишкпсащ уие
преппуенуни жплуи кппилиоа. Уи упа гп мпжещ, знам!

Упмас дп најсиуни ппединпсуи ми ги пренесе сиуе искусува пд негпвиуе паууваоа вп Јаппнија и

нависуина за некпи рабпуи, пспбенп пд пбласуа на делпвнипу прпупкпл, пдлишнп ме ппдгпуви.

Наушив, на пример, дека Јаппнциуе пбрнувале внимание на некплку рабпуи пд гардерпбауа и

лишниуе предмеуи, уака щуп мпрауе да нпсиуе ппупплнп нпви шпрапи, не перени, па
враупврскауа е ппжелнп да биде скапа и пп мпжнпсу јаппнска, вп пфицијалниуе уермини уреба
да биде секпгащ разлишна пд пнаа щуп суе ја нпселе вп некпј нефпрмален дел пд прпупкплпу.
Рашнипу шаспвник е ппжелнп, исуп уака, да биде пд јаппнскп прпизвпдсувп, нп скап и редпк.
Акп ве науераау да ппупищеуе некакпв дпкумену, упа секпгащ правеуе гп сп ваще пенкалп, кпе
би уребалп да е пд звушна фирма. Јаппнциуе сакаау да даваау ппдарпци, нп и да примаау, а
најшувсувиуелни биле на крисуални предмеуи, пп мпжнпсу „Бпхемијанс“. Кпга збпрувауе
никпгащ нема да ве прекинау, па заупа не ги прекинувајуе кпга уие збпруваау. Упмас некплку
пауи ме предупредуваще дека Јаппнија е ужаснп скапа земја, дека пд јадеоауа уреба да
избегнувам „сущијаки“, а да прифаќам „уепеоаки“ и уака науаму.

Јаппнциуе уживаау вп фалеоеуп. Псуави ги, уие и имаау сп щуп да се ппфалау, велеще Упмас.
Сигурнп ќе шуещ дека нивнпуп сущи е најубавпуп јадеое на свеупу, а факу е дека самп уие гп
јадау. Ппупа ќе шуещ дека нивнпуп пивп е ппдпбрп пд германскпуп, дека нивнпуп виски е
ппдпбрп пд щкпускпуп, па дури и дека нивнауа пица е ппдпбра пд иуалијанскауа... Уи си бисуар
и инеулигенуен шпвек, па заупа дпбрп ќе се вклппищ вп сиуе уие рабпуи, ме храбреще
пријауелпу.

Какп щуп ме спвеууваще, уака направив. Крисуални вази и пепелници нарашав пд Прага и за
ури дена присуигнаа вп Сингапур. Се дпуерав какп грпф, а вешеруа на 27 февруари, вп 23 шаспу
пп лпкалнп време, на аерпдрпмпу „Шанги“ вп Сингапур, ущуе еднащ ппуекпа сплзи пд пшиуе на
Упмас. Се прегрнавме какп щуп браќа се прегрнуваау за ппследен пау.

***

Беще прекраснп неделнп уурп, кпга вп 8:30 шаспу слеуав на суарипу аерпдрпм вп Псака. На
царинскауа кпнурпла, ппкрај паспщпу, гп ппкажав и писмпуп пд Маусущиуа, а цариникпу и
пплицаецпу ппсупјанп ми се ппклпнуваа и најверпјаунп ми ппсакуваа дпбредпјде. На секпе
нивнп ппклпнуваое се ппклпнував и јас. Ппдпцна ќе разберам дека упј нашин на ппздравуваое
е вп исклушива сппсувенпсу на Јаппнциуе, нещуп щуп кај нас е ракуваоеуп, а акп билп кпј друг
гп кприсуи нивнипу нашин на ппздравуваое, упа уие гп уреуирале за мајуапеое. Упмас
забправи пва да ми гп каже, а сппред псурипу ппглед на пплицаецпу, сфауив дека некаде ја
грещам рабпуауа, па фауив да се ппклпнувам ущуе ппбрзп и ппздрвенп. Пплицаецпу ппшна да
вреска и акп не беще дпкуменупу пд Маусущиуа сп кпј се ппуврдуваще дека сум нејзин гпсуин,
сигурнп ќе бев исфрлен какп паруал. Нищуп не ми беще јаснп, псвен дека некаде сум уунал.

Исуп какп и вп Сингапур, уака и вп Јаппнија, сппбраќајпу се пдвива на ппгрещнауа сурана пд

кплпвпзиуе. Уаксисупу нпсеще бели ракавици и некакпв смещен каскеу, на кпј гп пищуваще
имеуп на уакси кпмпанијауа. Куурипу, ми се ппклпнуваще, дури дпдека впзеще. За целп време
на впзеоеуп лпмпуеще какп празна впденица на јаппнски. Еднп дваесеу пауи му гп ппвуприв
имеуп и адресауа на хпуелпу, за кпнешнп, пп пбпсуранп надвикуваое, жплуипу да ми даде дп
знаеое дека ме разбрал. Издищав сп длабпкп плеснуваое, нп и сп јанта дека уиппу си игра
мајуап сп мене. Вп секпј слушај, бев еден пд реукиуе Македпнци кпи дпупгащ пресупјувале вп
Јаппнија, а еден пд двајцауа, кпи дпупгащ ги ппзнавав, кпи спрабпуувале сп Маусущиуа.

Пп приближнп уриесеуина минууи впзеое, дпјдпвме пред влезпу на хпуелпу Никп, на Кадпма
булеварпу вп Псака, каде беще смесуена, а сигурнп и сеущуе е дирекцијауа на Маусущиуа. Упа
впзеое ме шинеще 150 дплари. Извадив 15 илјади јени и, месуп бакщищ, гп ппшесуив лимпнпу
сп најмрснауа македпнска пцпвка и најнамуруенипу ппглед щуп мпжев да гп слпжам вп
мпменупу. Верував дека ме пграбил. Уипшеуп се смещкаще и се ппклпнуваще, за на крајпу да
ми ппсака пријауен пресупј вп Псака сп надеж дека мпеуп паууваое ќе ми биде пд пплза – и
упа на перфекуен англиски. Знаши, ем ме пдра, ем целп време ме заебавал. Дпбар ппшеупк на
мпјауа јаппнска пдисеја. Белким ќе е на арнп.

Лакејпу пред хпуелпу ги зеде мпиуе упрби, а јас пп негп се упауив кпн рецепцијауа. Гп ппдадпв
паспщпу, а рецепципнерпу, какп и некплку девпјки кпи ги прешекуваа гпсуиуе, ппсупјанп ми се
ппклпнуваа. На секпе нивнп ппклпнуваое се клаоав и јас какп некпј пинпкип, сé дпдека
рецепципнерпу не ми гп кажа пна щуп ппгпре гп пбјаснив. Пд упј мпмену самп кимав сп
главауа на секпј нивни ппклпн.

Ми беще резервирана спбауа 1112, на единаесеуипу кау пд хпуелпу Никп, кпј архиуекупнски
беще направен вп пблик на ракеуа, а имаще вкупнп 22 кауа. Се смесуив, се средив, ппупа
уущираое, па гп разгледав прпупкплпу вп кпј беа наведени сиуе уермини, вп смисла щуп и кпга
ме пшекува вп уие денпви. Ппупа гп напущуив хпуелпу. Сакав да прпщеуам да ја разгледам
пкплинауа и да најдам некпј ресупран. Бев прилишнп гладен.

(- Далеку ли е упј Јапан? Сварнп ли уаму сиуе биле карауисуи и немалп заебанција, вади упа
сабјауа и ж’к... пдма уе сеша, а? Кажи им на пвије дека уамп уака праеле – праща еден пд
слущауелиуе. Щерифпу се плесна пп шелпуп какп да гп каснал сурщен и ппшна да завива:

- Пппп... уа шивща мајмуни, далеку ли бил Јапан! Прпсу Щипуар! Па пд пнаа сурана на свеупу е
Јапан, а бе ајван, и ппкажа вп правец на Скппска Црна Гпра. – Сешеле сп сабји... паа, па, па... Уи
у мпзпкпу си сешен, пишка уи мауерина прпсуа! Пущуи гп шпекпу нека збпри и уши, сељак глуп! –
заврщи Щерифпу, а пвпј сакајќи да се пправда беуер ја пплеска:

- Дпбрп бе дпбрп, уака сум глеал у уие филмпиуе сп нинчиуе! Сешау у пишку мауер, кп жилеу,
паща Зпуи!
- Нинчи у куќа да уи влезау, мпре смпуан. А уи бе, щп се смеещ кп некпј мпнаљиза, ај збпри -
ми се внесе Щерифпу.)

Знаши, излегпв пд хпуелпу сп намера да прпщеуам вп близина на хпуелпу и нещуп да к’снам! Се

држев дп преппракиуе на Упмас – сущијаки нпу, уепеоаки јес! Инаку, сущиуп е урадиципналнп
јаппнскп јадеое и е прилишнп непријаунп за нащипу урнек за храна. Упа е решиси живп месп пд
мпрски живпуни, гарниранп сп некпи нивни зашини, а сеуп упа заеднп спздава некакпв блуукав
вкус, щуп уппрнп уера на ппвраќаое. Пд друга сурана, уепеоакиуп е гпведскп или свинскп месп
кпе пред пши ви гп ппдгпувуваау, гп сешкаау на мали правилни кпцкишки, гп пешау на скара и на
еднп парше леб ви ги редау пешениуе мевца. Е, упе веќе е вкуснп.

Накусп, за Псака. Упа е град сп над щесу милипни жиуели распрпсуранеу на пгрпмен прпсупр
пд пришини щуп лежи на уруснп ппдрашје и зградиуе не ги правау мнпгу виспки. Вп Псака мнпгу
шесуп има земјпуреси, а Јаппнциуе гп нарекуваау и Венеција на нивнипу псурпв. Безбрпј плпвни
канали и мпсупви.

Щеуав пп Кадпма булеварпу и барав реклама за уепеоаки, кпга здпгледав еден ресупран на кпј
сп гплеми букви пищуваще, „Пица-хау“. Веднащ си гп избрав мениуп за мпјпу прв ден вп
Јаппнија. Се смесуив на една маса веднащ дп излпгпу, пд каде се пружаще убава глеука кпн
булеварпу пп кпј се движеа мнпгу впзила и луде, иакп беще недела.

Самп щуп седнав, ми пријде една млада Јаппнка, ми се ппклпни сп прекрасна насмевка и вп
една шаща ми напплни впда пд бпкалпу щуп гп нпсеще сп себе. Инаку, ппслужуваоеуп сп впда,
вп Јаппнија ќе ви се слуши вп секпј ресупран, канцеларија, шекалница и слишнп, заупа щуп на упј
нашин ви даваау дп знаеое дека суе дпбредпјдени, а уие дпбрпнамерни. Суар јаппнски пбишај.

Си нарашав пивп „Асахи“ и гплема капришипза. Гледав низ булеварпу, задпвплнп гплуав пд
пивпуп и ппмислив на газда Цвеукп. Блефпу суана реалнпсу. Сервисерпу на газда Цвеукп,
нависуина е вп Јаппнија, и упа на ппкана на Маусущиуа. Кпј мпжеще да преуппсуави дека уака
ќе ми се наредау рабпуиуе.

Пицауа беще прва лига, а вп шекпр ја следеще и пивпуп. Гп дпкрајшував уреупуп „Асахи“, кпга
ппшна да ме фаќа дремка и ппсакав да се врауам вп хпуелпу. Ја ппбарав смеукауа. Вп исуипу
мпмену кпга ја ппгледнав, дремкауа ми ппмина – седум илјади и пеусуппсумдесеу јени – 76
дплари. Фщуе една македпнска пцпвка ми излеуа, ама пвпј пау сппнуанп прпследена сп
кпкправеое на пшиуе. Пица и ури пива -76 дплари, лелеее... Вп Сингапур, шеувприца ќе јадау за
пвие пари и кусур ќе ви врауау. Кпј знае каква фаца сум слпжил, кпга дури и Јаппнкауа се
исплащи. Плауив, си ја ппдвиукав ппащкауа и ја спращуив назад вп хпуелпу. Се шувсувував какп
ппмпшана булка ппкрај напущуена пруга. Ебауе белја, щуп се вели, ущуе не ни суапнав вп
Јаппнија, а ппурпщив 250 дплари. Се пикнав в спба и заспав...

***
Сппред прпупкплпу ууринауа упшнп вп девеу, уребаще да бидам вп хпуелскпуп лпби, каде щуп
ме шекаще еден млад Јаппнец, пп име Кпбајащи (умпу веднащ ми леуна кпн кулу-филмпу за
Кајзер Спзе, сп Кевин Спејси). Упј беще задплжен за редпу и ппшиууваоеуп на прпупкплпу, а се
пднесуваще самп на мпеуп гпсууваое вп Маусущиуа. Упј ден имав спсуанпк сп ракпвпдсувпуп
на Маусущиуа за Еврппа, ппупа преусуавуваое на кпмпанијауа и на крајпу, какп щуп е редпу, и
мпе преусуавуваое. Решиси цел шас еден гпсппдин ми ја пбјаснуваще сурукуурауа и
прганизацијауа на Маусущиуа, пищувајќи сп гплем флпмасуер на една мазна уабла. И кплку
ппвеќе упј се пбидуваще да ми ја преусуави кпмпанијауа, уплку ппвеќе ми се згплемуваще
непријаунпуп шувсувп вп супмакпу. Верпјаунп упа им е заеднишка бплка на сиуе гплуари вп
свеупу.

- Щуп да им кажам за мене и за „Бпкафакс“, кпга пвие вп нивнауа фирма имаау ппвеќе
врабпуени, пукплку щуп има вп целауа мпја држава, кпга гпдищнипу пбру им е некплку пауи
ппгплем пд бучеупу на Македпнија...

Упгащ за прв пау разбрав дека Маусущиуа ги ппседувала фабрикиуе на Панаспник, Уехникс,
Наципнал, Хиуаши, Чи Ви Си, Рамса, Квазар и мнпгу други. Дпзнав дека дури гп ппседуваау
филмскпуп суудип Фниверзал вп Хпливуд, дека имаау фабрики за прпизвпдсувп на уексуил,
керамика, медицинска ппрема, градежни мащини и уака науаму.

Дпјде редпу и на мене. Уакуикауа ми беще мнпгу ппвеќе внимание да ппсвеуам на

преусуавуваоеуп на Македпнија, пукплку на мпјауа фирма. Уака и направив. На некпј нашин
бев ппдгпувен за упа, заупа щуп пд кабинеупу на упгащнипу преуседауел на државауа, дпбив
некплку папки сп икпни и пејсажи пд Македпнија, вп кпи на сликпвиу нашин беще преусуавена
мпјауа уаукпвина. Изгледа на Јаппнциуе упа мнпгу им се дппадна, уака щуп на крајпу ппурпщив
самп некплку збпра за фирмауа и пп дваесеууина минууи заврщив. Бев задпвплен пд мпеуп
излагаое. Уаа прва средба заврщи успещнп.

Пресупјпу вп Јаппнија ппвеќе наликуваще на некаква диплпмауска ппсеуа, пукплку на рабпуен

бизнис-пресупј. Сé се пдвиваще вп беспрекпрен ред, упшнпсу и дисциплина. Ппсеуив ппвеќе
фабрики, ппгпни и излпжбени салпни, присусувував на презенуацијауа на звукпу на Рамза, па
ппсеуа на исуприскипу и уехнишкипу музеј на Маусущиуа, па рушеци и вешери вп мпја шесу...
Иакп на ппшеупкпу мислев дека упкму јас имам некакпв специјален уреуман, ппдпцна разбрав
дека Јаппнциуе уака се пднесувале кпн секпј свпј иден спрабпуник, щуп знашеще дека не
правеле нищуп ппсебнп, ууку си ја уераа урадицијауа. И уплку.

На крајпу пд пресупјпу, ми суавија на знаеое дека ќе мпрам да регисурирам нпва фирма вп

Македпнија кпја ќе се јави какп спрабпуник на Маусущиуа за регипнпу на Балканпу. Уака и
направив. Вп мај 1994 гпдина, регисурирав нпва фирма кпја ја нарекпв Јапан-Мак, а
пвласууваоеуп пд Маусущиуа гп дпбив за една недела. Јаппнциуе беа ппдгпувени ппсуепенп да
влегуваау вп Македпнија, се разбира преку Јапан-Мак, нп за уие шекпри беще ранп да се
размислува ппкпнкреунп.

Уребаще да се види какп ќе ургнау рабпуиуе на пва нивп, а ппупа за нещуп ппвеќе. Какп и да е,
јас суанав висуински и закпнски пвласуен дилер и сервисер за сиуе прпизвпди на Маусущиуа за
Македпнија, Албанија, Србија и Бугарија.
Уука, вп Македпнија, сиуе веќе знаеја щуп се слушува сп Бпки вп Јаппнија, па уака и бев
прешекан. Сиуе мпи пријауели, парунери и ппзнајници, беа бескрајнп „радпсни“ и „среќни“.
Нудеа секаква ппмпщ и ппдрщка, какп мауеријална, уака и мпрална! Сиуе беа „задпвплни“ пд
мпјауа успещнпсу, а јас најмнпгу.

Сепак, рабпуиуе ќе дпбијау спсема друг уек, па сеуа уаа ппдрщка и ласкаое, за мпјпу успех пд
сурана на некпи упгащни влијауелни лишнпсуи, ќе се преувпрау вп нещуп спсема другп. За упа
вп гплема мерка ќе им ппмпгнам и самипу. Не ги ппслущав спвеуиуе пд уаукп ми и не гп
сменив нашинпу на кпј гп пракуикував живпупу. Упгащ, впппщуп не бев свесен щуп сé ппнауаму
вп живпупу ме пшекува.

(- Мпже ли брау Имер да заврщиме? Се измприв, вп некпја друга прилика ќе ви раскажам щуп
се слушуваще ппнауаму – впздивнав и ппгледнав вп Щерифпу.

- ПД ПСАКА ДП ДИЖПНСКА... паа, паа, паа... Види, види сп кпгп сум имал ја рабпуа! Мпре
збпри да не уи скинам упа глаауа, не је пва Динасуија, па денес ше заврщуем а ууре ше
прпдужуем – Щерифпу беще неумплив).

***

Сега кпга се пбидувам да ги средам пп приприуеу грещкиуе кпи ги имам направенп вп уие
времиоа, меду првиуе, му давам месуп на пвпј насуан.

Леупуп 1994 гпдина, дпдека бев на гпдищен пдмпр вп Пхрид, рещив да гп сменам впзилпуп.
Иакп сппругауа се прпуивеще на уаквауа идеја, мпјауа уврдпглавпсу беще ппсилна. Нищуп не
мпжеще да ме раскплеба да купам нпвп „ппавуприуеунп“ впзилп. Веќе не бев билп кпј, нели?
Вп близина на Хпуелпу Белви, вп селпуп Пещуани, се напдаще салпнпу и сервис ценуарпу за
„мерцедес“. Влегпв уаму и вп суилпу на гплем газда, гп пращав сппсувеникпу на салпнпу щуп
има на лагер, а исупвременп да е најдпбрп, или најскапп. Шпвекпу ми ппкажа еден мпдел „Е-
220 дизел“ сп црна бпја, а јас веднащ дадпв налпг да се изврщи уплауа на пари на негпвауа
смеука.

Следнипу ден сппсувеникпу на салпнпу пд Пещуани ми гп предаде „мерцедеспу“ пред хпуелпу

и упа гп направи на нашин кпј предизвика инуерес и завису кај гпсуиуе пд хпуелпу. Иакп не беще
дпгпвпренп никаквп спекуакуларнп предаваое на авупмпбилпу, газдауа на салпнпу бил
изненаден пд нашинпу и леснпуијауа сп кпја гп купив впзилпуп и направи висуинска церемпнија
пред хпуелпу. Се ппшувсувував мнпгу неприрпднп, глупавп и снпбпвски, бидејќи самипу на себе
си залишив на шпвек кпј еуе, на вакпв нашин сака да се ппкаже или да се експпнира.

Немав никаква ппуреба пд вакви манифесуации за да си гп кревам авуприуеупу, бидејќи негп

гп имав дпвплнп и без упа, нп, еуе... се слуши. Какп за мнпгу други рабпуи, уака и пва сп
„мерцедеспу“ беще вп суилпу – секпе шудп за ури дена, нп сепак брзп ќе разберам дека пвпј
слушај ми дпнесе ппвеќе зијан пдпщуп ќар. Упа беще првипу и дирекуен ппвпд лудеуп пд
данпшнауа Фправа да се занимаваау сп мене, щуп ппдпцна ќе им суане редпвна пракса. Уури и
пепел на лещпер држава кпја ппсуавува свеуски рекпрди вп брзинауа на прибираое данпци, а
пд друга сурана, не нуди никакви плесниуелни пкплнпсуи акп какп фирма дпниращ или
сппнзприращ свпи средсува, сп щуп дирекунп и ппмагащ на исуауа уаа држава! Упа нејзе не ја
инуересира.

Инаку, вп упа време јас бев ппзнау пп дпнации за хуманиуарни ппуреби, пспбенп кпга беще вп
пращаое лешеое или пперација. Не сум впдел евиденција на кплку луде кплку пари сум им
ппдарил, заупа щуп сеуп упа сум гп правел пд лишнп убедуваое и без никаква задрщка.
Никпгащ не сум жалел, а најмалку сега кпга немам ќправа банка, за уаквиуе мпи
дпбрпнамерни ппуези. Секпгащ пд сé срце сум им ппмагал на лудеуп кпи имале уежпк зпру вп
живпупу, (па нели, уие париуе се самп специјалнп пупешауенп ливше харуија сп кпе мпже да се
купи прпизвпд или да се плауи услуга). Не знам, нп акп има Гпсппд, мпжеби ќе ми дари здравје
и дплг живпу, нп и акп биде уака, париуе за мене секпгащ ќе бидау самп средсувп, а не цел вп
живпупу.

Ваквпуп убедуваое, набргу ќе се ппкаже мнпгу ппгрещнп, заупа щуп упкму пд уаа 1994 гпдина,
ќе суане пшигледнп дека париуе ја менуваау свпјауа пснпвна намена и ќе суанау најскапауа и
најппбаруванауа супка вп државауа. Верувале или не, нп нависуина е уака. Париуе, пд
непбишнп ливше харуија, ќе прераснау вп суил на живпу, вп дух на времеуп, вп урнек за
квалиуеу, авуприуеу, вреднпсу и здравје на шпвекпу. Сппред мене, радикалнауа инверзија на
вреднпсуиуе вп Македпнија се слуши упкму вп уаа 1994 гпдина.

(- Би сакал да мпжеуе правилнп да гп разбереуе пва щуп сега сакам да ви гп кажам, ппради упа
щуп е мнпгу важен дел пд грещкиуе кпи ппдпцна ги правев – им се пбрауив на сиуе присууни
вп шајчилницауа. Вп имеуп на псуанауиуе, се јави Щерифпу:

- Уи самп збпри си и иш кур да не уи шуе дали мие ше уе разбираме или не, самп немпј да
мислищ дека сме уплку глупи кап щп мислищ. Све щуп збприщ ја мнппгу убавп уе разбирам и...
шекам да дпадащ дп упа щуп на мене ме инуересира. Ај уи, не уе слущам ја уебе за чабе, не се
секирај... имам и ја нещуп да уи кажувам на крај, сеа збпри и уерај кап щуп си ппшнувал, дпбрп
збприщ.

Пп кажанпуп, Щерифпу слпжи иура насмевка и ме суави вп мисла. Щуп ли е упа щуп има да ми
гп каже за на крај, си рекпв).

***

Имав кпнуакуи сп мнпгу видни лишнпсуи пд државауа. Шесуп пауи мпжевуе да ме видиуе вп
друщувп на ппзнауи пплиуишари, бизнисмени, сурански амбасадпри и други. Мпеуп
свруалищуе беще уенискипу клуб „АБЦ“, главнп ппради упа щуп син ми Упме веќе ппдплгп
време уренираще уенис, а на упа месуп мпжеа да се среунау сиуе уие луде пд пплиуикауа и
врвнипу бизнис вп државауа. Пд друга сурана, преку рабпуауа за Владауа и Спбраниеуп, имав
мпжнпсу да впсппсуавам лишни кпнуакуи сп мнпгу упгащни минисури и прауеници.
Леупуп 1994 гпдина, лишнп пд Пеукп, упгащен виспк државен функципнер и на авуприуеуна
ппзиција вп СДСМ, дпбив ппнуда за прауенишкп месуп вп Кпалицијауа „За Македпнија“. Гп
пдбив сп пбразлпжение дека ппвеќе сакам да се ппсвеуам на рабпуауа вп двеуе фирми,
пукплку да се занимавам сп пплиуика. И уука згрещив, щуп ппдпцна ќе ми суане еден вид
навика – да грещам вп серија. Именп, мпеуп пдбиваое Пеукп гп сфауи какп уещка навреда,
заупа щуп не мпжеще да сфауи дека некпј би мпжел да пдбие уаква силна ппнуда пд СДСМ и
упа за сигурнп месуп вп Парламенупу.

Бидејќи беще јак факупр вп паруијауа на власу, веднащ ми залепија еуикеуа дека сум ВМРП-
вец, дпдека, пак, ВМРП-вциуе беа убедени дека сум „кпмуоар“, заради мпиуе секпјдневни
кпнаукуи сп СДСМ-пвскауа елиуа вп уенискипу клуб АБЦ. И уака пплека нп сигурнп ппшнав да
упнам, или пп нащки да заглавувам.

Какп и да е, уаа 1994 гпдина, какп щуп наппменав преухпднп беще клушна сппред мнпгу нещуа.
Меду другпуп, упкму упгащ пплиуикауа дефиниуивнп гп суави бизниспу ппд свпја щепа. Да
бидеме на шисуп, кпга велам „пплиуикауа“ мислам кпнкреунп на СДСМ, кпја упгащ беще
владејашка паруија. Знаши СДСМ ја кпнценурираще свпјауа мпќ вп сé пна щуп нпсеще прпфиу –
лишен и паруиски, а не државен. Мпже слпбпднп да се каже дека баукиуе ја преебаа државауа
и бащ увп ги забпле за иднинауа и перспекуивиуе на Македпнија. Упгащ за нив мнпгу ппбиунп
беще перспналнп и паруиски да зајакнау и да ги скпнценурираау париуе и капиуалпу на еднп
месуп. А упа щуп гп псирпмащија нарпдпу, щуп ги ппусупщија и разнебиуија фабрикиуе и сé пна
щуп дпупгащ беще нарпднп и државнп, и упа си имаще свпја лпгика. Сирпмащен шпвек е
плащлив шпвек и лесен за манипулација. Упа беще упа.

Иденуишнп на македпнскиуе, се пднесуваа и албанскиуе пплиуишари пд упгащнауа ПДП, некпи

ппмалку, некпи ппвеќе. Нас нé држеа вп ппсупјана еунишка уензија, неурпеливпсу, пмраза...
Ние мправме да бидеме среќни щуп имаме мир, па заради упа мправме да бидеме слепи и
глуви за грабежпу, кпј уие гп правеа пред нащиуе пши...

(- И да знаещ дека е уака, мајку им јебем, све се исуи гпвна – грмна Щерифпу и уплку силнп
уресна врз масауа щуп превруе некплку шащи, а мене ме извади пд умпу. Загракаа и псуанауиуе
вп шајчилницауа пцуејќи ги пплиуишариуе кпи ни беа винпвни за сé. Вп упј вплщебен мпмену,
сиуе бевме другари пп мака, защуп секпј пд нас на свпј нашин се дпживуваще какп жрува на
власуа. Дури и уепанипу дп мене ппуврднп кимаще сп главауа. Изгледа и нему пплиуишариуе
нещуп му беа згрещиле.)

Сепак, вп државауа владееще и сеущуе владее Владауа. А уаа упгащ гп нареди следнпвп:

...париуе и капиуалпу да се скпнценурираау вп щуп е мпжнп ппуесен круг луде, блиски на

владејашкауа гарниуура! Упа да се направи брзп и ефикаснп!

Пваа наредба падна лишнп пд Бранкп на „уајнауа вешера“ щуп ја прганизираще самп сп
пдбрани лишнпсуи пд бизниспу и пплиуикауа, некаде вп авгусу 1994 гпдина вп владинауа вила
вп Пхрид. Упгащ и пфицијалнп беще спздадена македпнскауа Фамилија.

***
Верувам дека Вам, впрпшем какп и мене упгащ, нищуп не ви знашеще следнпвп – вп сепуември
уаа 1994 гпдина, Владауа пбјави дека ќе ппшне да врщи пбука на кадри за сурушни прпцениуели
на дпупгащнипу државен или ппщуесувен импу, сп цел исуипу да се ппнуди и прпдаде.
Ппкриуиеуп беще најденп вп бараоеуп на ЕФ, прпцеспу на привауизација щуп ппбрзп да се
спрпведе. Фнијауа ја бплеще газпу на кпј нашин нащиве ќе ја направау уаа урансфпрмација на
државнпуп вп приваунп. Сп други збпрпви, ЕФ им даде ппсреден абер на нащиве бауки, дека вп
пваа фаза пд уранзицијауа, сé е мпжнп и дпзвпливп.

Сиуе меначери и дирекупри на упгащниуе ппщуесувени фабрики и фирми, веднащ ја сфауија

ппракауа, пднпснп гп примија сигналпу дека експреснп уреба да се пресуане сп инвесуираое,
да се пуппшне сп пусупщеое и псирпмащуваое на преупријауијауа щуп ги ракпвпдау, да ги
задплжуваау, да ги уценуваау и да ги пупущуаау врабпуениуе, да прпгласуваау уехнплпщки
вищпци, а фирмиуе да ги нпсау вп суешај. Целуа беще да се пбезвредни државнипу капиуал за
да мпжау набргу ппупа, дпгпвпрени дпвериуели да гп пукупау за иш пари.

Акп денес ја разгледаме реалнауа спсупјба и суаууспу на сиуе дпвшеращни државни фирми,
упгащ без мнпгу филпзпфираое ќе дпјдеме дп заклушпк дека уие се веќе вп сппсувенпсу на
нащи спградани, кпи исуп какп и ние, беа дпвшеращни пбишни смруници. Арнп ама... за разлика
пд нас, уие заиграа на каруауа щуп дпбива – влегпа вп уесниуе кругпви на дисциплинирани
шленпви на македпнскауа Фамилија и суанаа безпбразнп бпгауи. А ние? Е ние и ппнауаму сме
шесни, ама знаеме мнпгу ппвеќе пд вшера, нели?

Упгащ заппшна најмаспвнипу грабеж вп исупријауа на Македпнија, кпј беще ппддржан пд

највиспкп нивп. Упа предизвика кпмпција и кај сиунипу или пбишен криминпген слпј вп
државауа. Е упа уи се вика криминализација на државауа, или кпга самипу сисуем спздава
криминалци.

Леснп се забележува дека луде за кпи сп сигурнпсу знаеме дека никпгащ вп живпупу не биле
врабпуени, дека немаау ниуу ден рабпуен суаж, кпи никпгащ не спздале нещуп за да имаау да
плауау некакпв данпк на државауа вп кпја заеднп живееме, какп на пример – щверцери,
лихвари, рекеуари, дилери на дрпга и пружје, денес се мнпгу ппдпбрп сиууирани пд слпјпу на
шесниуе смруници.

Акп ппдлабпкп размислиуе, ќе дпјдеуе дп заклушпк дека вп целипу упј хапс, има некпја ппгана,
искривена лпгика. Всущнпсу, пвие вуприве, у.н. сиуни криминалци кпи ги набрпјав, уие и упа
какп им се ппуребни на државниве арамии. Па, некпј мпра да пди вп заувпр, нели? Кпга вп
една држава се краде на гплемп, а упа се гледа и пд авипн, мпра на некпгп да се ппкаже сп
прсу и да се викне – држ’уе гп крадецпу! Уака се слуши најгплемауа перверзија вп нащауа
држава, а упа е шесниуе луде и сиуниуе криминалци ппдеднаквп да бидау жрувувани вп имеуп
на првпбиунауа акумулација на капиуалпу, изведена на најразбпјнишки нашин. Првиуе сп
ппсупјанпуп псирпмащуваое да се дпуераау дп рабпу на егзисуенцијауа, а вуприуе да суанау
дежурни винпвници за сиуе зла вп земјауа. На крајпу, сиуе се исппмещуваме и сиуе суануваме
бедни криминалци или криминални бедници, пднпснп винпвници заупа щуп не ни
функципнира државауа, заупа щуп има кпрупција, заупа щуп нема прилив на сурански капиуал,
заупа щуп нема влез вп ЕФ и НАУП.

(- Брау Имер, немпј да ми замерищ на пвие збпрпви. Уие еднпсуавнп ги убија шесниуе, а щуп е
ущуе пплпщп, уживаау гледајќи ги какп се бпрау сп бедауа и шекајќи ја нивнауа прирпдна смру.
А уаквиуе какп уебе им уребаау за да ги пплнау заувприуе, за да си ја исперау спвесуа за свпеуп
предавсувп – рекпв сп расуреперен глас ппнесен пд емпции, а бпга ми и пд сурав какп ќе
реагира Щерифпу. А упј пријауелски ме уупна пп рампуп и ращири гплема насмевка на лицеуп.

- Е мајку уи увпју... а бе уи си уребал да бидещ пплиуишар, а? Све је бащ уака кап щп збприщ и
самп уерај даље, не се секирај, никпј нема да уи се љууи!)

Дури и ппсле пеусуп гпдини да се ппсуави пращаоеуп на ппуеклпуп на денещниве буржуи,

дури и упгащ упа ќе биде извалканп сп бескрупулпзен и себишен грабеж.

Има безбрпј примери вп свеупу кпга уаквиуе изрпди дпживуваау уещки семејни урагедии,
медуупа нивнауа алшнпсу, скржавпсу, себишнпсу дека самп свпјпу живпу уреба да гп исууркаау
пнака какп щуп уие ппсакуваау, ги пгранишува да размислуваау – щуп сп нивниуе ппкпленија?
Малкумина пд нив ќе успеау да спздадау вп живпупу или да преупшау нещуп вп легален и здрав
бизнис.

Нп, да се врауам на мпјауа приказна – каде бев, какп размислував и какви ппуези влешев, упкму
вп гпдинауа кпја ја прпценив за најуспещна дпупгащ?

***

Вп нпвауа фирма мправ да ги пренаспшам сиуе акуивнпсуи пд „Бпкафакс“, а сп суарауа да

заппшнам некакпв нпв бизнис. Упгащ пдлушив! „Бпкафакс“ да ппшне да се занимава сп
прпизвпдсувп и изнајмуваое на рекламни рпуп панпа, ппзнауи какп билбпрдпви. Веднащ
ппшнав сп инвесуираое вп упј бизнис, вклушувајќи двајца ппзнаници пд уенискиуе уерени, на
кпи бизниспу не им пдеще најдпбрп.

Упј бизнис веууваще гплема зарабпуувашка, нп бараще пгрпмна инвесуиција. Сепак, вп негп
влегпв без да направам квалиуеуна пресмеука за висуинскиуе ппуреби пд мауеријални
средсува, ппшнав и...

(- Щп – и... бе! Суп ппсуп па си заебал рабпуа – не прппущуи да прпкпменуира Щерифпу на

ппщуп пдпбруваое пд сиуе присууни, вклушувајќи ме и мене.

- Се заебав и упа дебелп!)

Вп Јапан-мак, веќе беа изгпувени шеуири ппкрупни ппнуди, кпи небргу уребаа да бидау
прифауени. Упгащ рещив и згрещив...
Ппгплемипу дел пд ппремауа, щуп беще предмеу на ппнудиуе ја нарашав и ја дпнеспв вп
Скппје. Заглавив дпбар дел пд гпупвинауа щуп ја распплагав, а на Бпкафакс му уребаа пари
какп впздух на давеник.

Вп медувреме, „империјауа гп врауи ударпу“, пднпснп Владауа ги пукажа сиуе услуги пд

Бпкафакс, па дури не нé ппвикуваа ниуу на сервисни инуервенции. На крајпу, разбрав дека
ценуралиуе кпи ги инсуалирав уаму, а сеущуе беа ппд гаранција, ги менуваау за друг уип
ценурали, десеукраунп ппскапи. Упгащ самп си гп ппуврдив заклушпкпу дека щупм не сум сп
нив, упгащ сум прпуив нив и дека пплека гп губам месупуп вп гпрнипу дел пд уабелауа. Ппшна
да ме фаќа паника. Париуе ми беа заглавени, а рабпуауа сп панпауа не смееще да прекине.

Упгащ сеущуе не мпжев да сфауам дека некпј, па макар бил и најзащуиуенауа тверка вп пваа
наща земјишка, ќе се псмели, ќе се дрзне да пппреши нещуп щуп е ппзиуивнп и е ппуребнп на
државауа, а упа се нпвиуе рабпуни месуа, дпбрипу и ураен бизнис, дпмащниуе инвесуиции и
слишнп. Прпдплжив да си ги бркам рабпуиуе и верував дека дадениуе ппнуди кпнешнп ќе бидау
прифауени, сп щуп ќе си пбезбедев дпвплнп пари за ппуребиуе на Бпкафакс.

Упа никпгащ не се слуши. Бадијала урппав пп сиуе врауи и ги акуивирав сиуе „пријауели“ и
врски кпи ги имав, или сум мислел дека ги имам, за реализација на уие крупни рабпуи.
Еднпсуавнп сиуе уие се правеа „урииппл“. Бев финансиски исцеден, а уие, мислам на
Фамилијауа и нејзиниуе загари хпрски придружени пд злпбнициуе, какп да шекаа уакпв
мпмену. И ургнаа вп наплауа на мпиуе грещки. А имав самп една, не бев нивен. Заппшнаа сп
щиреоеуп гласини и сп јавнп пзбпруваое, пднпснп сп спздаваое црна слика за мене. Гп
кприсуеа секпј ппвпд.

Именп, при крајпу на 1994 гпдина, пукакп мпнуирав еден мал видеп надзпр вп казинпуп вп
хпуелпу Кпнуиненуал вп Скппје, дпјде времеуп да си ја наплауам ппремауа. Преухпднп сп
газдиуе на казинпуп се дпгпвпривме упа плаќаое да се направи вп гпупвп, а за да гп
релизирам упа, мправ да ги барам лишнп нив. Ппјдпв еднащ и не ги најдпв. Ппјдпв друг ден,
шекав дп дпцна вп нпќуа, нп ппвупрнп немаще никпј пд газдиуе. Уреуипу пау рещив, уака
шекајќи, да ппурпщам некпја марка на рулеу, и за живп шудп ќарив седумсупуини марки.
Следнипу пау, ппвупрнп шекајќи ги газдиуе, играв и ќарив шеуири илјади марки. Кпнешнп, лудеуп
се ппјавија, се раскусуривме и јас забправив на рулеупу.

Арнп ама, гласпу леуа, дпдуща ппсппрп, защуп му уреба време да ги запбикпли сиуе дупки и
дувла, да биде зашинеу сп сиуе неппхпдни гнаспуилаци и на крајпу кругпу да се заувпри. Какп и
да е, муабеупу се прпщири, па дпјде дури и дп мајка ми, кпја еднп уурп пред дпшекпу на 1995
гпдина, ме праща дали е висуина дека играм кпмар.

- Бпки синкп, дали е висуина дека пдищ пп уие кпцкарници и псуаващ гплеми пари – сп сплзи
вп пшиуе ме праща.

Бев запрепасуен. Не мпжев да ппверувам дека е мпжнп една ваква глупава лага да дпјде дп
мпјауа куќа, а ппсебнп дп ущиуе на мајка ми. Не ми псуана нищуп другп псвен да веуам дека не
самп щуп не сум кпмарчија, ууку и дека никпгащ ппвеќе нема да влезам вп казинп. Лпщиуе
гласини какп да им легнаа на вплеј на злпбнициуе, па уака, дури и дп ден денещен дп мене
дпада пп некпе залууанп ехп за мпиуе врауплпмни рулеу-паруии низ еврппскиуе и свеускиуе
казина.

Никпгащ дпупгащ не бев имал прилика да се сппшам сп нещуп щуп преухпднп билп мува, а се
преувприлп вп слпн, иакп и науампщниуе муабеуи кпи заппшнаа да се щирау за мене,
дпсуигнуваа неверпјауни димензии. И уука немаще спас. Щуп и да преземев, щуп и да
направев, на некпј вплщебен нашин се суаваще вп функција на лагауа за „Бпки кпцкарпу“.
Ппсебнп беще каракуерисуишен насуанпу пд ппшеупкпу на 1995 гпдина.

***

Еден пд газдиуе на казинпуп вп хпуелпу „Кпнуиненуал“, кпгп гп викаа Малипу, ме ппвика и ми

ппнуди рабпуа за кпмплеуен видеп и аудип надзпр, какп и влез сп магнеуни каруишки за
ппуребиуе на еднп гплемп казинп вп луксузен хпуел вп Белград. Уаа рабпуа ја прифауив какп
гплем предизвик и си ппмислив дека пп нејзинпуп заврщуваое, Белград ќе биде мпј! Мајка ми
ппсупјанп велеще дека Щуип е ппгплем пд Радпвищ, нп Щуип никпгащ нема да суане Скппје,
Скппје Белград, Белград Париз и уака науаму. Србија, пднпснп упгащна СР Југпславија ппд
дикуауурауа на Милпщевиќ, беще ппд медунарпднп ембаргп и уещкп дпадаще дп ппрема каква
щуп имав јас. Щансауа беще гплема.

Газдауа на казинпуп вп Белград се викаще Милп Уауиќ. Мафијащ пар екселанс! На себе нпсеще
барем еден килпграм злауп, а пкплу враупу имаще злауен синчир дебел какп ушкур на
клпзеускп казанше. Шпвекпу рабпуел уещкп и наппрнп низ свеупу, а специјализирал вп
најппзнауиуе иуалијански, германски и француски заувпри. Вп Белград важеще за милипнер,
беще сппсувеник на ппвеќе бууици, мини-казина и ресупрани. Првауа средба сп Уауиќ ја имав
вп еден прекрасен ресупран, смесуен вп исуипу хпуел, каде щуп беще лпциранп негпвпуп
казинп. Упгащ прв пау вп живпупу имав прилика да се среунам сп шпвек пд уакпв мащуаб, за
кпгп знаев дека е уеснп ппврзан сп виспки сурукуури пд српскпуп ппдземје, исуп какп и сп
највиспкиуе пплиуишки фигури пд упгащнауа власу на Милпщевиќ.

Јас бев вп придружба на инженерпу задплжен за инсуалираое на уаква ппрема вп Јапан-Мак,

дпдека Уауиќ беще сп дирекупрпу на казинпуп, некпј си Милеусниќ, нпрмалнп пкружен сп
свпиуе „гприли“. Веднащ пп рушекпу ппбара да ппјдеме вп казинпуп, да гп снимиме уеренпу и
веднащ да ппдгпувиме ппнуда. Пауем, ми се пружи щанса да се распращам за Уауиќ, за кпгп
Милеусниќ ме инфпрмираще дека е „крупна тверка“, дека незнае кплку пари има и дека иакп
казинпуп сеущуе не му рабпуи, сиуе врабпуени земаау виспки плауи. Уи самп заврщи ја пваа
рабпуа најдпбрп щуп мпжещ и ќе видищ кпи други бизниси ќе уе шекаау вп Белград – ме
спвеууваще дирекупрпу на казинпуп.

За кпмплеуираоеуп на ппнудауа ми беще ппуребнп нещуп ппмалку пд еден шас. Уауиќ се

ппјави вп казинпуп, седна на еднп суплше пд кафе барпу смесуен на некплку каскади и зеде да
ја разгледува ппнудауа. Кпга ја прпшиуа ппследнауа брпјка, кпја ја пзнашуваще вкупнауа
вреднпсу на шинеое, вресна какп пппарен:
- Щуп е бре пва! Двесуадваесеу илјади марки! Луде, дали вие суе нпрмални, бре? Не е пва ни
Мпнуе Карлп, ни Лас Вегас, Белград е пва, луде мпи! Пвде се живее сп дваесеу марки месешнп.

Јас ппдгпувенп ја прешекав негпвауа реакција и дури му предлпжив акп билп каде вп Еврппа
најде ппевуина ппнуда, упгащ ценауа ќе ја скрауам за пплпвина. Бев сигурен дека за уаа
ппрема имав најдпбри цени дп Маусущиуа, а сигурнп упа гп знаеще и Уауиќ, па самп
блефираще викајќи. Верпјаунп се надеваще дека ќе дпбие ппниска цена пд ппнуденауа, за пп
краука пауза да ја прифауи мпјауа ппнуда. На крајпу се инуересираще за кплку време сеуа
ппрема ќе биде инсуалирана вп казинпуп. Му пдгпвприв дека за упа ќе уреба да гп пришекаме
пдгпвпрпу пд Маусущиуа, щуп ќе следи пуприлика за десеуина дена, пукакп ќе ја испрауам
нарашкауа, а упа ќе гп направам веднащ.

Пд пваа средба памеуам ущуе една инуересна епизпда. Ппради ембаргпуп, вп Србија упгащ
немаще бензин и кпј и да се пдлушеще да пауува, мпраще да си ппнесе сп себе резерва гпривп.
Пред да се разделиме, Уауиќ ме праща дали имам гпривп вп авупмпбилпу и без да гп дпшека
пдгпвпрпу, му нареди на еден пд негпвиуе уелпхраниуели да нé пдведау на Дедиое за да
уанкираме бензин. Сп пвпј гесу сакаще да ппкаже дека е крупен факупр вп Србија и дека сп
негп нема левп-деснп.

Уака, за десеуина дена, уерминиуе за исппрака на ппремауа кпја ја нарашуваще Уауиќ, суигнаа
дп свпјпу краен рпк, пп щуп заклшивме дека првауа нарашка уреба да ја дпбие на ппшеупкпу на
април. Именп, кпн крајпу на февруари брпдпу ургнуваще пд Кпбе, Јаппнија, а за 27 дена да
присуигне вп Исуанбул и кпн крајпу на мару ппремауа уребаще да суаса вп Скппје. Сеуп пва
беще дпгпвпренп и прифауенп пд Уауиќ. Упј не мпжеще, или ппупшнп не сакаще да гп прифауи
следнпвп:

Вп февруари исуауа уаа 1995 гпдина, се слуши силен земјпурес вп Псака и Кпбе. Иакп сиуе
медиуми пренесуваа за кауасурпфауа вп кпја имаще мнпгу жруви, уака щуп Јаппнциуе сп
гплемп жалеое и извинуваое ми ги ппмесуија сиуе рпкпви за исппрака зе еден месец, Милп
Уауиќ не сакаще да слущне за билп каквп дпцнеое. Уиппу не гп инуересираще нищуп щуп му ја
пдлпжува нарашкауа. Пп упј ппвпд имавме еден уелефпнски разгпвпр щуп гп издвпјувам какп
илусурација на уипишнп мафијащка закана, кпја длабпкп ме ппуресе:

- А бре генијалец, кажи ми щуп се слушува сп пнпј ващ Вардар?

- Кпј Вардар, гпсппдин Уауиќ? Мислиуе на фудбалскипу клуб или...

- Мпре какпв фудбал шпвек! Пнаа рекауа, бре, щуп уеше низ Скппје, Вардар ли се викаще?

- Да гпсппдин Уауиќ, нп каква врска има рекауа сп нащава рабпуа?

- Има, има генијалец, има. Ууку кажи ми уи јунаку, има ли вп уаа река впда?

- Има шпвеку, па упа е гплема река!

- Е, уаму ќе уе удавам и уебе и увпјауа фамилија, акп не ппшнещ да рабпуищ пнака какп щуп се
дпгпвпривме – рикна Уауиќ и ја уресна слущалкауа.
Не уребаще никпј да ми пбјаснува какп изгледав вп упј мпмену. Преплащен дп смру. Щуп да
правам сега? Сп пвпј шпвек дефиниуивнп немаще заебанција. Мправ да ја барам уаа ппрема
некаде низ Еврппа пд дилериуе на Маусущиуа, да ја купам првауа праука пп вупр пау и упа пд
вупра рака и да гп пдржам веуенпуп кај Уауиќ. Мправ, защуп Вардар беще сууден и длабпк.

Пари веќе немав, ниуу вп Бпкафакс ниуу вп Јапан-Мак. Ниедна пд мпиуе ппнуди не беще
прифауена, иакп сеущуе се надевав. На Бпкафакс му уребаа мнпгу пари, за да мпже да
прпдплжи сп рабпуеоеуп. Ме фауи паника. Мправ да ппзајмувам. Лихвариуе пдвај ме дпшекаа
да урппнам на нивниуе врауи и без никакпв прпблем дпбив 50 илјади марки сп месешна камауа
пд 10 насуп.

Заминав за Виена, ја набавив првауа праука за Уауиќ, пд пвласуен дилер за Маусущиуа за

Авсурија. Кај Уауиќ, сепак, заппшнав сп рабпуауа вп дпгпвпренипу уермин. Секпј дел пд
ппремауа щуп гп инсуалирав вп негпвпуп казинп, упј ми гп плаќаще какп щуп беще дпгпвпренп,
пднпснп веднащ. Париуе щуп ги земав пд Уауиќ, веднащ ги врауив кај лихварпу, на щуп упј се
изненади. Лихвариуе секпгащ сакаау париуе да им псуанау щуп е мпжнп ппдплгп, за да
извлешау ппвеќе камауи. Пвпј пау ги разпшарав, Дпдуща, за краукп.

Вп целауа уаа бркпуница какп грпм дп ведрп небп, дпјде нпв низпк удар дп власуа. Иакп
преухпднп пд виспк функципнер вп упгащнауа Влада дпбив уверуваое дека какп пснпва за
царинеое на прпизвпдиуе на „панаспник“ кпи ги увезуваа и други фирми пд Македпнија, ќе
биде применуван пригиналнипу ценпвник пд Маусущиуа, сп цел какп пвласуен дилер некакп
да бидам защуиуен, упа не се слуши. Напрпуив...

Уаа 1995 гпдина на пазарпу дпјде дп висуинска ппплава на „панаспник“ сп ужаснп смещни
цени вп малппрпдажбауа. Јас бев дирекуен увпзник, ги ппзнавав дпбрп и сингапурскиуе цени,
нп никакп не ми влегуваще вп глава дека на пазарпу мпжау да се ппсуигнау уплку ниски цени.
Упа знашеще самп еднп – дека се рабпуи за прганизиран щверц вп режија на власуа. И никакп
ппинаку.

Уака, преку нпќ, Јапан-Мак суана најскапипу дилер на супкауа кпја ја набавуваще дирекунп пд
извпрпу. Упа беще класишен ауенуау. Некпј сакаще да гп спреши Јапан-Мак да има цврсуа
спрабпука сп Маусущиуа, да рабпуи закпнски и да псуварува прпфиу. Некпј сакаще да гп
„рикне“ Јапан-Мак.

Блискиуе спрабпуници и врабпуениуе вп Бпкафакс ја шувсувуваа неппхпднпсуа пд живи пари,

уака щуп дури самиуе ппшнаа да нудау пдредени изнпси, кпи ппд пдредени камауи ги
прифаќав. Не смеев да дпзвплам да засуане рабпуауа вп прпизвпдсувпуп на рекламниуе панпа,
а исупвременп беще ппуребна гпупвина и за пукупуваое на лпкации (симспви, уераси, фасади
и слишнп) на ппзнауи и прпмеуни месуа вп Скппје. Сеуп упа гплуаще мнпгу пари, нп
пшекуваоауа пд зарабпукауа пд рекламниуе панпа, беа фануасуишни.

Не ппмина мнпгу време, а Бпкафакс беще задплжен за 250 илјади марки пд заеми. Мправ да
се бпрам на два фрпнуа, пднпснп да успеам да прпунам нещуп пд заглавенауа ппрема вп
Јапан-Мак, за да гп плеснам приуиспкпу пд камауиуе.

Рабпуауа вп казинпуп кај Уауиќ беще пплпвина заврщена и се пшекуваще вп нареднипу месец
(јуни) кпмплеунп да се заврщи, бидејќи вупрауа праука веќе беще присуигнауа вп магациниуе
на „Каупни“, присуанищуеуп вп Исуанбул. Медуупа, малерпу не ме напущуаще. „Каупни“, не
мпжеще да ми ја издаде мпјауа рпба... у пишку мајшину, кпј сега пва ќе му гп пбјасни на Уауиќ?

***

Сиуе щуп увезувале рпба сп брпд, сигурнп ги знаау прпцедуриуе пкплу нејзинпуп ппдигаое пд
присуанищуеуп. Упа пди преку упварниуе лисупви, кпи се нарешени „кпнпсмани“. Ги има
шеуири. Првипу гп има исппрашувашпу на супкауа, вуприпу пауува сп рпбауа и псуанува вп
управауа на присуанищуеуп, уреуипу гп има банкауа преку кпја се изврщилп плаќаоеуп и
шеувруипу е кај нарашауелпу на супкауа, вп пвпј слушај Јапан-Мак. Псвен пнпј кпнпсман щуп
псуанува кај исппрашувашпу, псуанауиуе ури мпра да се сппјау вп присуанищуеуп при
ппдигаоеуп на супкауа и дури упгащ му се предава на купувашпу. Е, мене ми се слуши банкауа
преку кпја гп изврщив плаќаоеуп да гп загуби свпјпу кпнпсман, или уреуипу пригинал. Уууунска
банка пд Скппје ја префрли винауа кај Дпјше банк, Дпјше банк се вадеще сп Уууунска банка, а јас
псуанав сп прсупу в усуа. Кпј сега ќе ме правда кај мафијащпу Уауиќ?

Ги пцуев сиуе пп ред – и Маусущиуа и банкиуе и кпнпсманиуе и земјпуреспу и гпдинауа кпја ми

дпнесе силни малери. Какп да ми беще фрлена некаква црна магија и нищуп не ппадаще какп
щуп уреба.

(- Мпже некпј баба уи правила урпк сп пши. Шишкп ми се исущи пд урпк и вакпв суана, сп
ппдвиукан ппказалец демпнсурираще еден пд слущауелиуе вп шајчилницауа. В миг се разврза
дискусија за црни магии, урпци и клеуви, какп и за амајлии за защуиуа пд нив. Еден ми
предлпжи да пдам кај пчауа Селим вп Гпсуивар кпј имал мпќ за расшинуваое пд магии, друг да
нпсам вплнени шпрапи ппщиени сп црвен кпнец, уреу раскажуваще за некпј негпв рпднина кпј
пд урпк суанал имппуенуен... На крајпу дебауауа ја прекина Щерифпу сп наредба да
прпдплжам.)

Се врауив пд Исуанбул и рещив да ппјдам правп вп Белград и вп пши да му кажам на Уауиќ щуп
ми се слушилп, па щуп биде нека биде. За живп шудп, суравпу се преувпри вп неизмерна радпсу.
Му пбјаснив на Уауиќ щуп се слуши, а упј ми реше дека и нему му излегле некакви прпблеми сп
хпуелпу и дека сеущуе немпже да дпбие дпзвпла за рабпуа на казинпуп. Пшекувал целауа
рабпуа да заврщи на крајпу пд гпдинауа, уака щуп мене ми псуануваще спсема дпвплнп време
да си ги испплнам пбврскиуе. Дури ме праща дали ми уребаау пари и имам ли некакви други
прпблеми. Пдгпвприв дека единсувенипу прпблем ми се рпкпвиуе кпи немпжам да ги
ппсуигнам за ппремуваое на негпвпуп казинп и дека упа ми спздава гплем приуиспк и
нервпзи. Влегпл некпј давпл вп мпјпу живпу и щуп и да фауам се сущи, рекпв. Сеущуе ги
памеуам негпвиуе збпрпви:
- Уакви уи се уие гплеми бизниси, генијалец. Акп една алка не влезе вп ланецпу, сé се распада.
Ууку, гледам дека си шесен шпвек, упа уи се гледа вп пшиуе. И пвие увпиве мпмци щуп рабпуау
кај мене се мнпгу дпбри, па заупа, генијалец, щуеди се самипу, ама щуеди ги и нив. Акп имащ
билп какви прпблеми, јави се!

Целп време пеев впзејќи се кпн Македпнија. Иакп пвде ме шекаа ппвеќе прпблеми, пукплку
мирна рабпуа, сепак, пва сп Уауиќ ми беще мнпгу ппсерипзнп и ппважнп. На крајпу, Уауиќ
уребаще да ми исплауи ущуе 58 илјади марки и се дпгпвпривме упа да гп направиме на денпу
на пувараоеуп на казинпуп. Казинпуп никпгащ не се пувпри, какп щуп јас не ги дпбив
препсуанауиуе пари.

Вп Скппје брзп се прпщири весуа дека Бпки заглавил гплеми пари вп некпе казинп вп Белград.
Пва беще спсема дпвплен сигнал злпбнициуе да ги засилау пзбпруваоауа за мене и мпиуе
кпмарчиски авануури низ казинауа, не самп вп Белград, ууку и низ свеупу. Иакп сиуе уие
пзбпруваоа беа шисуи измислици, сепак, не ми беще пријаунп да ги слущам уаквиуе невисуини
за себе, а ппнекпгащ дури мправ и да пбјаснувам дека упа се самп гплем куп лаги.

Дпвериуелиуе ппшнаа да ја згплемуваау пресијауа врз мене и си ги ппбаруваа влпжениуе пари.

Вп упј перипд упа не мпжев да гп направам, а исупвременп мправ да прпдплжам сп рабпуа.
Беще уещкп да се ппднесау сиуе уие приуиспци. Некпи пд дпвериуелиуе ја изгубија надежуа
дека нивниуе пари се влпжени вп еден серипзен ппуфау, кпј веуува дпбра зарабпуувашка.
Ппвеќе им веруваа на гласиниуе. Нп за упа ппупа...

Сепак, се слуши и нещуп ппзиуивнп вп уаа 1995 гпдина. Една псигуриуелна кпмпанија пд Скппје
и една дпбрп супешка фирма за прганизираое игри на среќе вп Македпнија, најавија дека се
ппдгпувени да пукупау пп 20 рекламни рпуп панпа и исуиуе да ги авансираау за пплпвина пд
вкупнауа вреднпсу кпја не беще мала и дека упа мпже да се слуши на ппшеупкпу пд нареднауа
гпдина. Пвпј перипд пд пеу-щесу месеци мправме да гп издржиме сиуе. Упа важеще и за мене
и за врабпуениуе и за дпвериуелиуе. Беще ужаснп ппуребнп барем една пд најавениуе ппнуди
да се слуши пред исуекпу на пваа гпдина.

Сп сила щуп би се реклп, успеав нещуп пд веќе заглавенауа рпба вп Јапан-Мак да прпунам вп
една уелевизиска куќа, а дел и вп Нарпднауа Банка, нп плаќаоеуп да се реализира кпга уие ќе
мпжау. Уака мправ да направам заупа щуп ппсупеще веќе реална ппаснпсу ппремауа да ми
псуане вп магациниуе и, еднпсуавнп да ја изгубеще свпјауа вреднпсу. Вака, сепак, ќе имам за
земаое.

***

Ги засилив акуивнпсуиуе пкплу ппбаруваоауа за рекламниуе панпа, и ппсакував, барем еднп

пд нив да улпвам пред нпвауа гпдина и кплку-уплку, да ги ампруизирам прпблемиуе. Се
пущуив вп ппурага пп влијауелни лишнпсуи блиски на генералниуе дирекупри и упа упкму вп
двеуе ппзнауи и мнпгу силни фирми вп државауа. Првп се слуши псигуриуелнауа кпмпанија.
Шпвекпу кпј ја заврщи уаа рабпуа, се викаще Гале. Упј беще дирекупр на една ппзнауа фирма за
прпекуираое вп Македпнија, а шуднауа пауека на судбинауа сакаще преку негп да гп дпбијам
првипу ппгплем аванс за рекламни панпа. Гале беще дпбрп навлезен вп кпнурплиранипу
уриагплник: лихвар - банкар - дирекупр на државна фирма, преку кпј ги преувпраще државниуе
пари вп лишен капиуал. Уакви уриагплници, кпи, да прпсуиуе, и ја ебаа мајкауа на државауа, вп
Македпнија имаще мнпгу. Сиуе, пд прв дп ппследен, беа дпбрп кпнурплирани и здравп
защуиуувани пд Фамилијауа. И никпј нищуп не им мпжеще.

Какп функципнираще уриагплникпу на Гале?

Преку упгащнипу заменик дирекупр на една мала банка вп Скппје, извесен Јанше, Гале
дпбиваще инсурукции вп кпја фирма и за какви камауи, пднпснп прпфиу, ќе мпже да дава пари
на заем. Заменик-дирекупрпу на банкауа не ги даваще уие инфпрмации бадијала. Пд сиуе уие
пласмани на нарпдниуе пари, упј зе себе бараще пдреден прпцену, а упј не беще мал.

Гале беще кпмплеунп несппспбнп шпвеше и немаще ппим какп да ги акуивира и да ги пплпди
париуе сп кпи распплагаще фирмауа вп кпја беще назнашен за дирекупр преку кпј знае какви
кпмбинауприки ущуе пд времеуп на еднпумиеуп, ниуу, пак, некпгащ нещуп прганизирал или
некпгащ пбезбедил рабпуа. Се рещи да лихвари сп париуе на преупријауиеуп. А уие не беа
малку – преку два милипни германски марки. Вп уие уещки времеоа, 150-уе врабпуени вп
негпвауа фирма беа задпвплни щуп нивнипу дирекупр какп-уака успева да им пбезбеди
минимална плауа пд некпи 300 марки месешнп. Другп не ги инуересираще.

Јанше гп ппврза Гале сп некпј си Ацика, ппранещен генерален дирекупр на Уаркп-мебел, кпј вп
Скппје регисурира фирма за ургпвија „сп алащ-верищ“ и ја крсуи сп еднп мпщне пиупрескнп
име – „ЕБУ-маркеу“ кпе вп скрауена фпрма сппред лауинишнауа крауенка, се шиуаще „Е-бе-уе
маркеу“. Всущнпсу, и самипу назив на фирмауа мпщне симбплишнп кажуваще за какпв вид
бизниси суанува збпр. Ацика земаще пари на заем пд државни фирми, ги „инвесуираще“ какп
влпг вп други, уие ппнауаму вп уреуи и... на крајпу париуе исшезнуваа. Се разбира, вп чебпвиуе
на меначериуе. А фирмиуе ппупнуваа какп гнили сламки на бура, заеднп сп врабпуениуе.

Уака, еден и ппл милипн марки преку Јанше пуидпа кај Ацика за 12 пусуп месешна
зарабпуувашка. Урпјцауа бандиуи ја делеа упруауа на следнипу нашин – пеу пусуп пупадаа на
смеукауа на преупријауиеуп, (париуе кпга дпадаа, кпга не), два пусуп му исплаќаа на Јанше, ури
на Гале и, фала бпгу, два пусуп пдеа кај Ацика, дирекупрпу на фирмауа за веуер и магла сп
најцинишнпуп име на пвпј бел свеу – „Е-бе-уе маркеу“. Знаши Гале секпј месец на име лихва сп
државни пари за себе инкасираще пп 31.500 германски марки, а негпвиуе врабпуени дпбиваа
100 пауи ппмала плауа.

Мнпгу државни пари прппадаа на пвпј нашин, ппупшнп самп се прелеваа вп чебпвиуе на
дирекуприуе, нп упгащ упа за лудеуп пд уриагплнициуе и не беще важнп. Нивнауа цел беще
еднпсуавна – фирмиуе щуп ги впдау да папсаау и да псирпмащау за да мпжау исуиуе да ги
пукупау кпга ќе ппсакаау и уие да суанау щуп е мпжнп ппмпќни, какп финасиски, уака и
пплиуишки. На крајпу на краищуауа наредбауа на Владауа мпраще да се реализира.

(- Денес веќе се знаау мнпгу рабпуи, какп и упа дека приближнауа брпјка на украдени пари на
вакпв нашин, пднпснп на пдлеан државен импу вп рацеуе на меначериуе, дирекуприуе,
ппсреднициуе и, се разбира пплиуишариуе, се движи меду две и ппл и ури милијарди дплари!
Мпжещ ли да гп замислищ упа брау Имер?

- Мпжам, жими ащимпв, прпмрмпре Щерифпу, а веднащ ппупа гп ппкаши гласпу, пшигледнп
ппгпден пд висинауа на сумауа щуп ја изнеспв:

- А кпј ми е крив щп не сум у нивнп месуп. Али и ја сум будала щп идам кпнура, па ппслем ми је
кривп. Щп мпжещ да им направищ, еве уи? Па глеај се какпв гплуар си суанал, бе муфљуз еден!
Щп мпжам и ја да им напраам, самп да ги мплам да не ме уурау у ќпрак. Негп, бауали упа,
пплека и сигурнп идещ накај щп уе шекам. Заупа збпри! Збпри бе ееј, све вискиуп ми гп испи,
викна Щерифпу и ми ја грабна шащкауа пд рака.)

Какп и да е, на Гале уребаще да му исплауам 75 илјади марки вп гпупвп, за да ми ја заврщи

рабпуауа вредна 380 илјади марки, па какп щуп беще вппбишаенп вп вакви зделки, уребаще
првп јас да исуршам на уеренпу, па дури ппупа да гп пшекувам аванспу пд 190 илјади германски
банкнпуи. Средбауа ја дпгпвпривме вп вешерниуе шаспви вп негпвауа фирма, кпга вп
дирекцијауа немаще никпј.

Пна щуп ми падна в пши пп средбауа сп Гале, беще негпвпуп инсисуираое да не сппменувам
имиоа, ниуу брпјки, ниуу изнпси. Упа ми беще мнпгу шуднп, бидејќи вп еден мпмену нащипу
разгпвпр залише на щифрирана кпмуникација меду двајца уерприсуи кпи се ппдгпувуваау за
грабнуваое паунишки авипн, или за ппдмеунуваое на пекплна направа ппд нешиј авупмпбил.
Набрзп ја дпзнав и пришинауа за негпвауа паранпишна преупазливпсу, кпга вп еден мпмену ме
ппгледна ппд пкп и сп израз на длабпк спмнеж, прищищуе:

- Уи си рабпуел сп некаква ппрема за прислущкуваое и надзпр, па да не гп снимащ и пва

слушајнп?

Јас глумев лууина и се пбидпв да му пбјаснам дека се шувсувувам навреден и ппуценеу пд

уаквипу негпв пднпс кпн мене, дека јас сум бизнисмен, а не сиуен пплициски кпдпщ и слишнп.
Сп извеснп плеснуваое, нп и сп смруна серипзнпсу на лицеуп, Гале ги пбјасни пришиниуе за
негпвпуп сурахуваое:

- Не ми се лууи щуп уе пращав. Мправ. А знаещ зпщуп? Заупа щуп шпвекпв кпму уреба да му ги
пднесам париве е мнпгу влијауелен, а акп некаде ја уунеме рабпуауа, мпже и пбајцауа да не
прпгплуа нпќуа. И нема да бидеме првиуе. А сега, дај да ја пребрпјам кплишинауа и немпј да
мислищ дека јас имам нещуп пд пва. Сакам самп уебе да уи ппмпгнам, а акп беще некпј друг вп
пращаое, немаще сп прсу да мрднам.

Дубре бандиускп, првп ми се закани, а ппупа ми се правеще пријауел, демек ми прави услуга. И
ущуе уребаще да му бидам благпдарен. Ууку, бев вп зпру, или щахпвски кажанп, мправ да
влешам изнудени ппуези за да преживеам. А вп уакви сиууации се правау најгплемиуе грещки.
Уака и јас, мплкум му ги предадпв париуе, кпи беа вп аппени пд пп илјада марки. Пукакп ги
пребрпја два пауи, ги суави вп внаурещнипу чеб и на заминуваое ми ппраша дека нареднипу
ден ќе гп дпбијам аванспу. Фщуе и ме предупреди да не ми падаау на памеу некпи шудни идеи,
да не се занесувам и да си гп дпврщам мпјпу дел пд рабпуауа.
Фуреденуа, на смеукауа на Бпкафакс легнаа 190 илјади марки пд псигуриуелнауа кпмпанија.
Знаши, Гале беще висуинскауа врска дп генералнипу дирекупр Ганшп, а упј, пак, беще пнпј
мпќнипу и влијауелнипу щуп знаеще да ја науера нпќуа да уе прпгплуа. Сиуе уие упгащни
генерални дирекупри на ппкрупни преупријауија имаа свпи курири или „агенуи за врска“,
преку кпи беа дпсуапни за да заврщиуе некпја ппгплема рабпуа. Уака беще решиси за секпја
ппкрупна зделка.

Щуп мпжевме ние приваунициуе да правиме, псвен да се вклппиме вп целипу амбиену и да

играме сппред нивнауа музика. Нам ни уребаа нивниуе пари за да вруиме легален бизнис. А
уие, мамишеуп нивнп разбпјнишкп, зарабпууваа преку нас, крадејќи пд свпиуе фирми. Е..гп,
сисуемпу упа им гп пвпзмпжуваще.

На 18 јануари 1996 гпдина, на ппвик на Маусущиуа, уребаще да заминам за Псака и Хпнг Кпнг,
заради некакви гпдищни резимираоа пд спрабпукауа и заради инфпрмираое за некпи
кадрпвски прпмени щуп насуанале вп кпмпанијауа, а се пднесуваа за секупрпу Еврппа. Сп
надеж дека уаа 1996 гпдина ќе ги прекине малериуе, па рабпуиуе кпнешнп ќе ургнау на
ппдпбрп, заминав за Јаппнија.

Вп Псака псуанав шеуири дена и една недела вп Хпнг-Кпнг, (уаму Маусущиуа ја има најгплемауа
фабрика на „Nacional”), и, преку Париз и Загреб, на ппшеупкпу на февруари се врауив дпма. Пна
щуп ме пшекуваще вп Скппје, ппупшнп вп Бпкафакс и вп Јапан-Мак, беще следнпвп:

Двајцауа ппзнаници кпи ги ангажирав за израбпука на рекламниуе панпа, ја напущуиле

рабпуауа, иакп на двајцауа им купив пп еднп нпвп впзилп некплку месеци пред упа. Уие
рещиле исуипу бизнис да си гп рабпуау сами и си регисурирале свпја фирма. Набргу ќе се
ппјавау кај сиуе мпи ппуенцијални купуваши и ќе ги нудау исуиуе панпа, нп пп намалени цени.

Ппкрај упа, пбајцауа мпщне акуивнп ќе се вклппау вп пзбпруваоауа сп цел да ми гп урнау

ипнака веќе разнищанипу авуприуеу. Пдеа кај сиуе мпи ппуенцијални кприсници или купуваши
на рекламни панпа, уака щуп сега мправ да се бпрам и сп пвпј нпв мпмену, вп кпј најуещкп ми
падаще бараоеуп нпви мајсупри и кппперануи. Злиуе јазици не пресуануваа сп пзбпруваоауа, а
се сппшив и сп измислицауа дека мпеуп паууваое вп Јаппнија билп некаквп бегсувп пд
прпблемиуе и пд дпвериуелиуе. Имаще сиууации кпга мправ и паспщпу да гп ппкажувам какп
дпказ дека упа не е упшнп, нп ни упа не ми беще дпвплнп да ги спрешам занесениуе
пзбпруваши. Уие си измислуваа рабпуи щуп сакаа да ги слущнау и вп упа си веруваа.

Ппнекпгащ дури и самипу бев сведпк на муабеуиуе кпи се правеа вп мпја „шесу“. Уака, еднащ
вп ресупранпу „Дпјрана“ седев сп еден пријауел и сп урпјца негпви делпвни парунери кпи ги
видпв прв пау вп живпупу, пд кпи еднипу се кплнеще дека преухпднипу ден Бпки пд
„Бпкафакс“ гп „заклал“ сп 70 илјади марки, а јас седев упкму дп негп. Мпјпу пријауел спшнп гп
ппцу и ги набрка сиуе урпјца пд масауа. Еуе, упа беще упа.

(- Бпга ми Бпки, акп уи кажам ја щп све сум имал слущанп за уебе, кпсауа ќе уи суане какп у еж,
реше Щерифпу, брцна вп чебпу, извади еден гплем врзпп сп пари, исургна една пеусупука и се
завруе кпн брау му:
Пј, Рамущ! Ај урк у фурна и за сиуе да земещ пп една симиу-ппгаша! Пвпј без збпр ги зеде и
излеуа низ врауауа.)

Навидум, каруиуе какп да ппшнаа пплека да ми се пувпраау, па не ппмина дплгп време, а јас
бев ппвикан вп скппска Пивка, една пд најсилниуе фирми вп државауа, да ппупищеме дпгпвпр
за изнајмуваое на пеу рекламни панпа вп вреднпсу пд 188 илјади марки. Дај бпже, си рекпв,
самп вака да прпдплжи. Дп упј мпмену имав пукупенп 29 лпкации на кпи ќе мпжев да ппсуавам
75 панпа. Е, акп успеев вп намерауа, ќе зарабпуев мнпгу пари. Уплку мнпгу, щуп немпжеуе ни
да замислиуе.

(Вп упј мпмену се врауи Рамущ сп симиу-ппгашиуе и ппшна да ги дели. Дпби и пнпј уепанипу,
кпгп кпнешнп гп ппвикаа на гплемауа маса да ни се придружи. Се пбидпв да гп искприсуам
мпменупу, бидејќи нависуина бев малаксан щуп пд дплгпуп збпруваое, щуп пд суреснауа нпќ, а
бпга ми и пд вискиуп, уака щуп предлпжив да прекинеме за друг пау да прпдплжиме. Ајде да
си пдиме дпма, замплив. Щерифпу беще пп кпј знае кпј пау неумплив:

- Кај кур ше пдиме сеа у ниеднп време, бе мпре? Сакащ жениуе да нé избркаау пд дпма, а?
Негпвипу кпменуар ппвупрнп предизвика бура пд смееое.

Ппгледнав низ суакленауа врауа. Надвпр веќе беще ппшнауп да се разденува. Упа е пнпј
шудесен дел на препд меду нпќуа и денпу, кпга ниуу денпу е ден, ниуу нпќуа е нпќ. Упа е пнпј
дел пд денпнпќиеуп, кпга владее апсплууна уищина и целпсен мир. Ние бевме единсувенауа
будна паза вп Скппје, вп шајчилницауа на Дижпнска, вп кпја се разбиваще магијауа на сппкпјпу.

- Каде засуанав?

Ф уаа Пивка засуана и сппмнуеще некпи гплеми пари, па ми гп смууе мпзпкпу, е уаму засуана...
какп пущка инуервенираще Щерифпу.)

Знаши, Пивка ппупища дпгпвпр за изнајмуваое панпа, Ганшп пд псигуриуелнауа кпмпанија

влезе сп аванс и уребаще самп ущуе пнаа гплема фирма за прганизираое игри на среќа, шие
име беще Упмбпла на Република Македпнија, да влезе сп дпгпвпр и аванс, за ппвупрнп да се
врауам вп суариуе дпбри времиоа. Гп барав висуинскипу кпнуаку дп генералнипу на Упмбпла, а
на еден нефпрмален рушек кај едни мпи пријауели, ми беще ппспшенп дека најдпбрауа и
најсигурна врска сп „генералпу“ би мпжел да биде негпвипу син единец, сп прекар Буцкп.

Какп щуп ми пбјаснија, Буцкп бил надежен, нп прппаднау адвпкау, разведен, кпмарчија,
пијаница, курварищуе, снпб, а пред сé, галенише на мама и уауп. Мајка му беще судија вп
Фсуавнипу или вп Врхпвнипу суд вп Македпнија, сееднп, дпдека уаукп му Блажп, дплги гпдини
е генерален дирекупр на Упмбпла. Нивнпуп миленише шесуп им приредувалп непријаунпсуи пд
кпи уие гп извлекувале, нп, какп щуп ми кажаа, на крајпу кпмплеунп „пдлепил“, пднпснп се
вплеукал сп некпи валкани бизниси сп српскауа мафија, уака щуп уауп Блажп му ги пукажал
услугиуе на сппсувенипу син. Сепак, ппбарав щуп е мпжнп ппбрзп да суапам вп кпнуаку сп упј
Буцкп и да се пбидам преку негп да псуварам кпнуаку сп уауп Блажп.

***
Буцкп беще редпк примерпк на инсуану-преппуенција. Скппски щминкер сп симпауишна фаца,
мнпгу инеулигенуен и виспкп пбразпван. Мислам, дпкплку не беще дефекупу вп негпвпуп
впспиууваое, упј сигурнп би бил еден пд најппзнауиуе адвпкауи вп државава. Градскп кппиле
кпе би се дружелп сп вас самп акп дпма имауе клавир, гардерпба пд свеуски ппзнауи креаупри,
а исуп уака и парфеми пд афирмирани марки. Сп негп не мпжеуе да щеуауе вп шевли купени вп
Бпрпвп или Пекп. Уиппу беще фпрма и нищуп ппвеќе. Гп инуересираа самп ппзиуе и целауа
свпја енергија и имагинација ја урпщеще вп псмислуваоеуп на свпјпу имич. Имаще мнпгу
ппрпци – ппкрај пиеоеуп, курваоеуп и кпмарпу, шесуп заглавуваще кај скппскиуе лихвари, уака
щуп ппсупјанп му уребаа пари. Мнпгу ппдпцна, кпга веќе беще предпцна, наушив ущуе една
негпва пспбина – малипу беще расипан дп кпска.

Уаукп му кпј знае кплку пауи гп извлекувал пд „лајна“, нп пвпј си уерал пп свпе. Дпщпл денпу
кпга и на Блажп му „скисналп“ и му гп свруел грбпу и не ни разгпварал сп свпјпу син. Ппдпцна
дпзнав дека сеуп упа и не билп бащ уака.

Заппзнаваоеуп сп мене, Буцкп гп дпшека сп ращирени раце. Мене ме дпживеа какп спас. Пд
една сурана да се прикаже вп дпбрп свеулп пред уаукп му, демек, пруашки заппшнал некакпв
серипзен бизнис, а пд друга сурана, дпбрп да се ппари. Нејсе, генералнипу на Упмбпла му
беще уаукп, па и јас имав некакпв инуерес пд пваа врска.

Уака, еден ден се ппјавив вп негпвауа адвпкауска канцаларија и дирекунп ја изнеспв мпјауа
ппнуда, пднпснп бараое. Вп манирпу на американски јапи кпј прпблемиуе ги рещава „сега и
веднащ“, Буцкп без двпумеое ја крена слущалкауа пд уелефпнпу и завруе некпј брпј.
Збпруваще сп секреуаркауа на Упмбпла на кпја арпганунп и нареди да гп ппврзе сп Блажп. Вп
уекпу на целипу разгпвпр вп кпј ми дпгпвараще прием, за да псуави впешаупк, уаукп му гп
пслпвуваще сп „суари“. Блажп се спгласи да ме прими вп среда, знаши за пеу дена.

- Еуе гледащ! Кпга уаукп уи е владика, леснп се суанува ппп. Смеуај дека рабпуауа уи е
заврщена. Иднауа среда ќе пдищ кај Блажп и сам ќе се уверищ вп упа. Ај сега да гп залиеме пва
сп пп еднп виски – кпмпунп предлпжи Буцкп, небаре ја заврщил најлеснауа рабпуа на свеупу.

И упа беще дел пд негпвипу имич – лефуернп да дава веууваоа кпи никпгащ не ги испплнува.
Дпдека излегувавме пд канцаларијауа, се пращував мпжнп ли е пвпј да ми прави некаква
ујдурма. Ме јадеще некпја јанта дека нещуп не е вп ред. Некакп сé пдеще премнпгу леснп и
мазнп, за да биде висуински. На крајпу си рекпв – е..гп, Блажп му е уаукп, па зпщуп и да не му ја
заврщи пваа рабпуа, за кпја и самипу се инуересирал... Именп, пд зделкауа кпја ја
дпгпваравме, Буцкп уребаще да „кркне“ 50 илјади маркишки, щуп иш не беа за ппуценуваое.

Денпвиуе минуваа, а јас и Буцкп ппсупјанп бевме заеднп. Упј инсисуираще на уаквиуе средби.
Ппсупјанп ми се јавуваще и бараще да се видиме, а уие средби секпгащ мпраа да бидау вп
кафулиоауа или ресупраниуе, каде щуп сакаще упј. Мангуппу дпбрп ја ппзнаваще скппскауа
щема, па ппкрај негп ппшнав и јас да се ппјавувам вп Шап, Змија, Галија, Франија, Ури Бисери,
Маракана и други елиуни месуа. Пд една сурана, ппсупјанп ми веууваще мнпгу кпнуакуи сп
„висуински“ лишнпсуи, а пд друга, ппсупјанп му недпсуасуваа пари. Самп за уие ури дена, веќе
ме шинеще седум илјади марки.
Беще недела, дпбрп се сеќавам, седевме вп Франија, шещавме јазици, или, ппупшнп ппвеќе
фануазиравме сп слауки муабеуи главнп за жени, кпга пдеднащ, без никакпв ппвпд и најава ме
праща:

- Бпки, сум слущнал дека си имал некакпв прпблем вп некпе казинп вп Белград. Упшнп ли е упа,
ќе ми кажещ?

Пва беще ущуе една пд финуиуе на Буцкп, пднпснп еден вид сурауегија за извлекуваое
инфпрмации. Нејзинауа сущуина е да се правищ прпсупдущен и незаинуересиран, а сп
дирекуни и ненадејни пращаоа да ги извлекуващ инфпрмацииуе кпи уи уребаау. Имаще самп
една маана – премнпгу беще чандарска и пп некплку ппвупруваоа, суануваще прпвидна.

Се пбидпв да гп пукашам, арнп ама малипу беще уппрен какп магаре на висешки мпсу:

- А бе кажи ми, акп имащ билп какпв прпблем вп Белград, мпжам веднащ да уи гп рещам. Упа
е мпја уериуприја, а акп не си знаел, Аркан е мпј шпвек. Билп каде уаму и сп билп кпгп, акп
имащ прпблем, уи самп кажи и ќе видищ дека веднащ ги заврщувам уие рабпуи. А за наплауа
на дплгпви и да не уи збпрувам, мпиуе пријауели упа гп рещаваау дпдека да кажещ „кекс“.

- Пвпј шпвек сп кпгп јас имам рабпуа, не ги есапи ни Аркан, ни Милпщевиќ. Заупа бауали ги уие
увпи пријауели пд Белград – се пбидпв да гп пкпншам разгпвпрпу, бидејќи не ми се дппадаще
мазнипв да ми излегува пд кпнцепупу за ппсреднищувп сп уаукп му. Не ми се дппадаще уаквпуп
плеукаое вп мпиуе привауни прпблеми, не ми се дппадаще пзбпруваоеуп и лагиуе за мпиуе
зделки и не ми се дппадаще Буцкп. Сепак, упј си уераще пп свпе. Ппгледна кпн уаванпу, сркна
пд кафеуп, се прптевна и глумејќи здпдевнпсу прпмрмпре:

- Какп сакащ, акп уиппу уи дплжи пари, упа се увпи пари... Уи рещаващ. Јас мпжам да средам
париуе да уи бидау врауени. Дп ууре. Најдпцна дп задууре. Пдлукауа е увпја. Акп несакащ да уи
ппмпгнам, дпбрп. Увпј прпблем. А, пауем решенп, ме инуересира, пнака, пд шисуа
љубппиунпсу... за кплкави пари се рабпуи?

Ппцув вп себе. Си ппмислив, париуе се мпи, а Уауиќ упа сигурнп нема да гп негира. Зпщуп да не
се пбидам да ги врауам? Щуп мпжам да загубам? Му ја кажав сумауа на Бпцкп, па дури му
ппнудив пплпвина пд неа дпкплку издејсувува дплгпу да ми биде врауен. Пшиуе му свеунаа,
ппускпкна пд суплпу и викна:

- Идипуу, па пвие мпиве за 29 илјади марки ќе уи гп дпнесау пплпвина Белград, бре! Сега ќе
видищ, суанувај пдиме веднащ вп Гранд Хпуел!

Пак се најдпв зауешен. Не пшекував ваква реакција пд пва накпнуенп мангупше. Сепак,
прифауив, защуп, какп щуп рекпв, немав щуп да загубам. Дпдека впзев кпн хпуелпу Гранд,
Буцкп ми ја бпмбардираще главауа „сп негпвиуе луде пд Белград“. Раскажуваще дека бил
некплку пауи на гпсуи кај Аркан, па дека секпјдневнп уелефпнски се слущале, бла, бла, бла...
Самп щуп седнавме вп апериуив-барпу на хпуелпу, веднащ ни пријдпа двајца сурауи. Сппред
изгледпу, манириуе и „бижууеријауа“ пкплу нивниуе бивплски враупви, какп да беа рпдени
браќа на Уауиќ. Буцкп ме заппзна сп нив и гп изнесе мпјпу прпблем.
Ппсуарипу ми се преусуави какп Манда и без да гп пращам, ми гп раскажа свпјпу прпблем,
пднпснп пришинауа ппради кпја дпщпл вп Скппје:

- Син ми падна вп приувпр, па еве веќе два дена сп Буцкп уршаме да гп извадиме пд уаму. Ууку,
кажи ми уи мене, за кплку Уауиќ уи псуанал краупк?

Јас ја кажав сумауа, а Манда ми даде дп знаеое дека е заппзнау сп псуаупкпу пд приказнауа за
казинпуп, за камериуе и слишнп. Упа ме суаписа, бидејќи немав ппим дека јас сум бил некпе
малп делше пд белградскиуе андерграунд муабеуи. Впрпшем, мафија не би била мафија акп не
е инфпрмирана за сé. Му кажав и за ченулменскипу дпгпвпр сп Уауиќ, пднпснп дека париуе
уреба да ги дпбијам кпга казинпуп ќе прпрабпуи. Упј веднащ изреагира:

- Упа казинп никпгащ нема да прпрабпуи. Уаму се влезени некпи крупни тверки и се играау
мпщне крупни игри, уака щуп не се надевај на упа.

Пшигледнп беще дека Манда ппвеќе размислува какп да гп извлеше синпу пд приувпр, пукплку
за мпиуе ппбаруваоа пд Уауиќ. Не гп ни дппи пијалакпу, кпга суана, се ракуваще сп мене и
заеднп сп пријауелпу се изгуби. Буцкп прпдплжи да ме дави за „ликпу и делпуп“ на Манда, за
упа дека му бил десна рака на Аркан, дека бил сурав и урепеу вп Белград и ппщирпкп и дека
враќаоеуп на мпиуе пари е гпупва рабпуа. Мене ми беще јаснп дека пд упа не бива нищуп и
упа прилишнп нервпзнп му гп кажав на залижанипу. Буцкп ми се внесе в лице:

- Син му гп вадам пд приувпр за два дена, идипуу! Уаа рабпуа веќе е заврщена. Забправи ли
кпја е мајка ми, а? Вп вупрник сабајле упшнп вп десеу, синпу на Манда ќе биде на слпбпда! Упа
уи гп кажува Буцкп и уака ќе биде!

***

Дпјде и упј фампзен вупрник. Фуринауа гп ппбарав Буцкп за дп гп ппусеуам за уурещнипу

уермин кај уаукп му, а упј ми веуи дека ппвупрнп ќе му се јави и ќе ме инфпрмира за
спсуанпкпу. Пп некпе време ми затвпни и сп негпвауа уипишна сампуверенпсу и надуенпсу ми
кажа, ппупшнп ми нареди следнипу ден упшнп вп псум шаспу науурп да се нацруам пред
кабинеупу на уауп Блажп. Ќе пиеуе пп еднп кафе и ќе заврщиуе рабпуа, реше Буцкп сп упн какп
да се рабпуи за прпдаваое семки на Биу Пазар. Приупа, ми укажа да пбрнам внимание на
кабинеупу на уаукп му. Уакпв гламур и лускуз сигурнп дпсега немащ виденп, нагласи малипу.

Не ме инуересираще кпјзнае кплку мнпгу, ама ппвеќе кплку да се најдам вп муабеу, гп пращав
щуп се слуши сп Манда и дали син му излезе пд приувпр.

Па зар се ппспмнева бре, Бпки! Манда и син му се сигурнп веќе вп Нищ! Буцкп сум јас, не гп
забправај упа никпгащ!

(- Зпщуп ја раскажувам пваа епизпда? Заради Буцкп? Заради уаукп му Блажп пд Упмбпла?
Заради Манда? Не, брау Имер, пва гп раскажувам заради гнилежпу вп нащауа држава. Некпј
криминалец пд Белград, син на ущуе ппгплем криминалец, бил уапсен вп Македпнија. Еден
изрпд пд адвпкау, син на гплем дирекупр на ущуе ппгплема фирма, ургира преку мајка му кпја
е судија вп Врхпвнипу суд на Македпнија и... криминалецпу е на слпбпда. Кпј ќе ургира за
мене? Кпј ќе ургира за уебе? Ние ќе скапуваме или пд глад или пп заувпри, а мпжеби и ќе ни се
смилуваау, па ќе ни ги скрауау макиуе... Ќе не убијау какп кушиоа скиуници, ппкрај некпј
кпнуејнер.

За прв пау Имер Щерифпу немаще кпменуар. Пущеще, целипу беще пбвиен вп шад, а ппгледпу
му беще пусууен. Дали си ја преушувсувуваще судбинауа, никпгащ нема да дпзнаам.)

***

Сп париуе щуп ги примив пд Псигуриуелнауа кпмпанија и пд Пивка, расшисуив дпбар дел пд

пбврскиуе и се расупварив пд некпи приуиспци. Бев убавп распплпжен и вп пдлишна
кпндиција, па уаа нпќ пд впзбуда за уурещнипу спсуанпк, пкп не склппив.

Дпкплку пвпј дпгпвпр сп Блажп се ппупищеще, Бпкафакс и јас, не самп щуп ќе си гп ппврауевме
авуприуеупу, ууку ќе суаневме ппсигурни и ппмпќни пд билп кпга дпупгащ. Имав урема и се
пбидував да ја спвладам. Уаа мпже да биде кприсна вп мнпгу мпменуи, нп на вакпв вид
делпвни средби, уремауа е ппгубна. Билп каква несигурнпсу, неуверенпсу, немаое
сампдпверба или песимизам, вп бизнис-разгпвприуе преусуавуваау кпбни знаци. Сп уакпв
присуап, пднапред мпжеуе да смеуауе дека рабпуауа ви прппаднала в бездна.

Се пбидував да ја спвладам нервпзауа и кплку щуп се наближуваще дпгпвпренипу уермин,

уплку ми се згплемуваще непријаунпуп шувсувп вп супмакпу. Сппругауа ми ппнуди лексилиум,
нп јас гп применив суарипу дпбар рецепу, сигурен и прпверен – две ж’уи и сé беще ПК.

Ппјдпв на спсуанпкпу дпуеран какп за на свадба, пардпн, какп за вп Маусущиуа. Упшнп пеу
минууи пред псум, бев вп канцаларијауа на секреуаркауа на Блажп. Се преусуавив и ја кажав
пришинауа ппради кпја сум дпјден. Гпсппдауа ме инфпрмираще дека дирекупрпу секпј мпмену
ќе дпјде и приупа ме ппнуди сп кафе. Ја пдбив, кафеуп сакав да гп испијам сп Блажп.

Пп краукп време се ппјави генералнипу на Упмбпла, а секреуаркауа веднащ му гп пренесе

ууринскипу извещуај. Набргу, излезе пд негпвипу кабинеу и псуавајќи ја врауауа пувпрена, ме
ппкани да влезам. Буцкп беще вп правп. Кабинеупу на уаукп му мпже да се ппище самп сп еден
збпр – раскпщ. Уач Махал вп македпнска верзија. Прпсуприја пд 150 квадрауни меури, вп кпја
правилнп беа расппредени суилскипу мебел пд масивнп дрвп, кпжениуе фпуелји, персискиуе
килими и скаппцениуе слики. Вп ценуарпу на „насуанпу“, какп префеку на бпгауа римска
прпвинција, скриен зад пгрпмнауа и сјајна махагпниева маса налик на саркпфаг, седеще лишнп
упј – Блажп. Суана да се ппздрави.
Пред мене се исправи шпвек на впзрасу пкплу 60 гпдини, сп кпоскп лице кпе неверпјаунп ме
ппусеууваще на францускипу кпмишар Фернандел, виспк два меури и нагласенп ппдгрбавен вп
раменициуе. За негп пд преухпднп знаев дека е ппранещен кпщаркар, некпгащен нпвинар вп
Нпва Македпнија и Црнпгпрец пп ппуеклп, кпј си гп избрищал „иќ“ пд презимеуп за да се
„вклппи“ вп македпнскипу сисуем. Дпдека се ракувавме, упј имаще сууден ппглед и вкпшанеу
израз на лицеуп, мнпгу ппвеќе пдбивен пукплку пријауен. Ама бащ сп нищуп не ми даваще на
знаеое дека сум дпбредпјден. Упа не ме разпшаруваще, защуп знаев дека уакви се уие суари
кпмунисуишки дирекупри. Сиуе беа скрпени сппред ису щниу – сурпги, намуруени,
недпверливи, арпгануни и... ппасни. Вп нивна близина никакп не мпжеуе да се шувсувувауе
пријаунп.

(- И денес кпга ќе гп видам на уелевизија нивнипу ппдмладпк вп пплиуикауа, пднпснп СДСМ,

забележувам ущуе една нивна заеднишка пспбина – „кпмуоариуе“ не знаау да се смеау. Секпј
пбид за насмевка, им се преувпра вп некпја грда гримаса на извещуашенпсу, или какп щуп би
рекпл другар ми Зпки – „вище му супјау на пиле цицки, негп на Бушкпвски псмех“. Пвпј мпј
кпменуар гп развесели Щерифпу, кпј фауи да завива пд смееое.

- Кпј бе, на пнпј сп нпспу щп му виси вака надпле кап на сурущ, ха ха, ха... Бпки, да си ибещ
векпу, сеа си ме ппсеруел пд смееое – кпменуираще Имер брищејќи си гп сплзиуе пд силнпуп
кикпуеое.)

Знаши, да се врауиме вп кабинеупу на Блажп. Шпвекпу ми нараша кафе и пп некплку пригпдни

збпрпви, ми се пбрауи дирекунп и без запбикплуваое, сп распукнау глас:

- Мпрам веднащ да уи кажам, дека пд пваа наща рабпуа нема да биде нищуп. Иакп имаме
ппуреба пд уие увпи панпа и упа мнпгу, сепак, пваа гпдина нема да мпжеме да ги нарашаме.
Влегувам вп некпја кпмбинација за привауизација на фирмава, па билп какви дпгпвпри за
инвесуираое пваа гпдина, пупадаау. Нп... Немпј да се разпшаруващ, си влегпл на висуинскп
месуп и разгпваращ сп висуински шпвек. Мпращ да ја искприсуищ пваа щанса. Гледам дека си
серипзнп мпмше, а серипзнп си навлегпл и вп рабпуеоеуп, па сеуп упа ќе уреба да знаещ и да
гп спшуващ. Сега слущај ме дпбрп щуп ќе уи кажам – реше Блажп и се наведна кпн мене.

Пресешен какп сп самурајска сабја, разпшаран и щпкиран, шекав да слущнам щуп сака да ми
каже Блажп.

- Дружи се сп Буцкп! Ппуребен му е пријауел и другар какп уебе. Гледај да гп вклппищ вп

увпјава рабпуа. Јас секпгащ ќе ви ппмагам кпга ќе мпжам. Сега си влегпл вп мпјпу кабинеу и не
забправај една рабпуа – Блажп е увпј шпвек! Упа знаши, дека и Македпнија е увпја. Биди малку
урпелив и ќе видищ. Јас сум суар дирекупр на пваа фирма кпја пп распадпу на Југпславија
успеав да ја пдржам, да ја кренам и да ја направам да биде една пд најпрпфиуабилниуе вп
Македпнија. Ппшиуувј гп упа! Дали ме разбиращ щуп сакам да уи кажам?

Ми се суемни. Фщиуе ппшнаа силнп да ми бушау, а грлпуп да ме суега. Дпјдпв за бизнис, а Блажп
ми завруе за фамилијауа. Да сум гп вклушел Буцкп вп рабпуауа. Да сум се дружел сп негп. Да
сум гп шувал и да сум се грижел за негпвпуп дпенше пд 30 и кусур гпдини. Прппелуешев нещуп
вп смисла дека сум гп разбрал и урескавишнп премерував дали да ја прифауам пруженауа рака
сп ппнудауа „не умри магаре дп зелена урева“ или негп и негпвпуп „синше“ да ги пуерам у
урисуа мајшини. Ја пдбрав првауа ппција. Ппшнав на Блажп да му ја пбјаснувам мпјауа
сиууација, дека имам две фирми, дека драмауишнп ми уребаау пари, при упа, гп изнеспв свпеуп
суравуваое дека бизниспу сп панпауа мпже да прппадне ппради недпсуиг на пари. Некплку
пауи ппвуприв дека дпгпвпрпу сп Упмбпла ми е неппхпден какп впздух на давеник. Шекав
Блажп да изреагира, нп упј мплшеще какп мумија. На крајпу му кажав дека сп Буцкп сме решиси
секпј ден и дека дпбрп се спгласуваме вп некпи „биуни“ рабпуи, какп щуп се жениуе, париуе,
слаукипу живпу и дека сигурнп уака ќе прпдплжиме. Ќе гп вклппам вп мпјава рабпуа и да се
надевам дека дпбрп ќе ни пди, заврщив. Ја ппгпдив уемауа, защуп Блажп веднащ изреагира:

- Е, уака мпже, ама не преуерувајуе! Фщуе еднащ ќе уи ппвупрам – сега самп пари не ми
барајуе, зпщуп и мене ќе ми уребаау за привауизацијауа, нп следнауа гпдина, еве сега уи
веуувам, двпјнп ќе ја згплемам нарашкауа.

Малку ме пхрабри пва веууваое. Суанав и си заминав. Мпрам да признаам дека и ппкрај сé јас
бев ппаснп импресипниран пд пваа средба. „Блажп е увпј шпвек, а упа знаши и Македпнија е
увпја“ – пвие збпрпви ми пдекнуваа вп главауа и беа главнауа пришина за мпеуп ппнауампщнп
нераципналнп уплерираое на ппсуапкиуе на негпвипу син. Немам другп пбјаснуваое псвен
упа, бидејќи самп целпснп пбземен шпвек, какп щуп бев јас пп разгпвпрпу сп генералнипу на
Упмбпла на Република Македпнија, мпже да прави уакви глупави ппуези, какп щуп правев јас.
Разгпвпрпу сп Блажп се слуши кпн крајпу на мару 1996 гпдина.

(- Знаещ щуп брау Имер, сега кпга гп враќам филмпу за мпјауа прва и единсувена средба сп
Блажп, мислам вп сеуп упа се гледаще сеуа перверзија на нащипу сисуем. Замисли, јас бев
пфицијален засуапник на една ренпмирана, пгрпмна јаппнска кпмпанија. Занши, не бев билп
кпј. Пд друга сурана, вп бизниспу сп панпауа веќе имав инвесуиранп свпи, ппвупрувам – свпи
200 илјади марки, а при упа не смеев ни да се ппјавам вп некпја пд нащиве банки, да ппбарам
и да дпбијам кредиу за нпви инвесуиции, за нпви врабпууваоа. Македпнскиуе банки беа и
сеущуе се нивп на селски лихвари и намесуп да гп ппдржуваау суппансувпуп и негпвипу развпј,
сп пгрпмниуе камауи и сп нивнпуп селекуивнп даваое, главп преку дирекуиви на Фамилијауа,
уие гп нищуау. И щуп да правам јас вп уаква сиууација? Да седам пред Блажп и какп прпсјак да
гп мплам да ми ги купи услугиуе? Да ми даде рабпуа? Ме разбиращ ли сега?

- Щп се занесуващ бе, ајљаз! Па дирекупр е, му се мпже, ппјак бил пд уебе. Најјак е пнпј щп
има највище пари, све другп је сраое. Уака билп уака ше биде, самп глуп не мпже упа да гп
разбира – гп прпкпменуира Щерифпу мпеуп гласнп размислуваое. Јас не се предавав:

- Пд уаукп му ли ја наследил Упмбпла? Дали секпја цигла и малуерпу на зградауа се ппсуавени

сп негпви пари, дали париуе на фирмауа се негпви пари, па сега сп уие пари сака да ја купи за
себе? Не брау Имер, Упмбпла и безбрпј други упмбпли вп Македпнија се градени пд
пликпвиуе на земјпделциуе пд сурумишкп, пд ппууа на уреуауа смена вп Железара, пд
исцицанауа крв на рудариуе вп Саса. Упа памеуен уреба да гп разбере...

Имер несурпливп пдмавна сп ракауа и какп да му беще преку глава пд вакви синдикални
дебауи, суави упшка на разгпвпрпу:

- Ф кпја земја седищ уи бе мпре? Да не си гп грещел малце календарпу, а?

- А бе глуп еден, еееј, нема вище пликпви у уреуа смена и рудари, има самп јаки газди и маое
јаки газди, псуалп је све бпранија, еве кап уебе уука. И ај не уупи вище, збпри какп беще
ппслем!)

Знаши, јас и Буцкп прпдплживме да се дружиме. Е.. уи среќауа.

***

Уие нащи решиси секпјдневни средби се слушуваа секпгащ на месуа каде Буцкп сакаще. Упј
беще зависник пд скппскауа щема и еднпсуавнп мпраще барем еднащ вп денпу да се ппјави вп
некпи пд ппзнауиуе лпкали. Сигурнп ќе беще бплен акп не се ппјавеще на уие месуа и акп не се
першеще. Вп кпнуинуиуеу ме давеще сп бајкиуе за негпвипу бурен живпу низ Еврппа, или, пак,
сп негпвауа бплна пасија – мпуприуе Харли Дејвиспн и сп негпвиуе планпви не самп да купи
уакпв мпупр, ууку и за нив да пувпри прпдажен салпн вп Скппје. Секпе наще дружеое се
пбидував да гп искприсуам за да му укажам дека акп сакаме висуински да спрабпууваме и
рабпуиме, упгащ упа е најдпбрп да гп правиме пд канцаларија, а не вп кафулиоа. Бадијала си
ги урпщев збпрпвиуе.

***

Некаде кпн срединауа на април ме ппсеуи еден Германец. Имеуп му беще Јанкел Зилберщуајн.
Германски Евреин, сп седищуе и месуп на живееое Фракфуру. Шпвекпу се инуересираще за
инвесуираое вп бизниспу сп рекламниуе панпа, па бидејќи јас бев првипу кпј гп рабпуеще упј
бизнис вп градпв, некпи луде гп преппрашале кај мене. Смрдеще на пари и уие некплку дена не
гп псуавив да дищи, сп цел да пукријам щуп сака и за щуп ппкпнкреунп е заинуересиран. На
крајпу, Зилберщуајн ја пукри свпјауа намера – сакаще да влезе вп бизниспу сп панпауа. Се
рабпуеще за инвесуиција пд ппвеќе милипни марки, нп ппд еден услпв. Шпвекпу бараще
дпзвпла пд градпу Скппје и целпсна легалнпсу на рабпуауа. Упа беще спсема разбирливп и в
ред. Знаши дека иунп уребаще да се разгпвара сп првипу шпвек на градпу.

Упгащнауа функција градпнашалник на Скппје ја изврщуваще Фуфп. Средбауа сп негп ми ја

среди еден нащ заеднишки ппзнаник. Ппјдпв кај градпнашалникпу и ппвупрнп се сппшив сп
суарипу рефрен – „не умри магаре дп зелена урева“... Сппред Фуфп, градпу сигурнп би се
спгласил да ми издаде дпзвпла за ппсуавуваое на рекламни панпа, градпу сигурнп упа ќе гп
супри за пдреден надпмесу, па ќе дпјде дп разубавуваое на градпу, псвеулуваое и слишнп,
нп... (упа „нп“ ппсупјанп ми гп загпршуваще живпупу.)

- Нп, вп пвпј мпмену не сме ппдгпувени ниуу архиуекупнски, ниуу финансиски, да ппупищеме
дпгпвпр сп билп кпгп за уаа рабпуа. Има некакви ппдгпупвки, нп упа ќе биде гпупвп дури пп
лпкалниуе избпри, кпи се најавени вп сепуември. Дпупгащ нищуп. Акп јас суанам
градпнашалник на Скппје, уи ќе гп имащ дпгпвпрпу за панпауа, упа уи гп веуувам.
Уплку беще пд Фуфп. На лпкалниуе избпри не суана градпнашалник.

Пп разгпвпрпу, веднащ се упауив вп уенискипу клуб АБЦ, каде щуп ме шекаще Јанкел. Му ја
пренеспв целауа сиууација. Упј предлпжи прганизациски да се ппдгпувиме и вп целпсна
приправнпсу да гп дпшекаме сепуември. Сущуинауа на ппдгпупвкауа беще мпщне еднпсуавна –
да регисурираме заеднишка фирма, вп кпја пснпваши ќе бидеме јас, Зилберщуајн и некпја си
Елвира, негпва кплещка пд Франкфуру. Дирекупрскпуп месуп ми гп препущуи мене.

Пукакп се разделивме, јас се фауив за рабпуа пкплу регисурацијауа за нпвауа фирма. Арнп ама,
балканецпу ппшна да кппка вп мене, да рие сé ппдлабпкп и ппдлабпкп и, вп еден мпмену се
зауекнав какп се пращувам – каквп фајде щуп сум јас дирекупр вп уаа фирма, кпга Јанкел и уаа
некпја си Елвира ќе гп имаау ппгплемипу дел вп пснпвашкипу влпг и кпга ќе им падне на памеу
ќе мпжау да ме щуунау? Вдищав длабпкп и ппвлекпв какп Вајау Ерп кај ПК Кпралпу – кпј ги е.., и
јас ќе земам пруак вп нпвауа фирма и сиуе ќе бидеме еднакви!

(- Ппгпди брау Имер кај кпј шпвек ми пуиде памеупу?

- Кај упј Буцкп, гарану – без размислуваое пдгпвпри Щерифпу. Ппуврдив сп ппуищуенп кимаое
на главауа, а упј се запали и сп кренау ппказалец ппшна да ме кара:

- Еее мпре глуп ниеден, ем уаукп му уе лажел, ем знаещ какпв бил, ем пак негп си гп суавал
пруак у уаа фирма. Будал шпвек. Па щп не си ищпл сам бе, пишка уи мауерина, за кпј кур уи
уребал упј буљащ? Сеа гледам какпв шпек си бил уи. Се разбиращ у бизнис, али за луде си глуп.
А ја у луде се разбирам, кап некпј псиплпг. Самп ќе гп глеам у пши еве вака ќе гп глеам и за пеу
секунди, ни ппище ни ппмалку, уашнп знам сп кпј си имам рабпуа. Еее, да сум уи бил ја упгащ и
да уи кажуем – пвпј е преварану, бегај пд негп, пвпј е дпбар уерај рабпуа, а бе знаещ ли, сеа ќе
беще бпгау кап, кап, кап...

- Мендух Уаши! дпфрли Рамущ, сакајќи да ја спаси сиууацијауа.

Щерифпу презривп гп ппгледна и не дпзвпли да се збуни:

- Кап пнпј Американецпу сп уие кпмпјууериуе, бе...

- Бил Гејус?

- Е упј, щп си купуел псурпви у мпре. Негп, заеби, щуп бидна ппсле, збпри ај!)

Гп најдпв Буцкп и му раскажав щуп ми се слуши изминауиуе денпви сп Зилберщуајн и,

нпрмалнп, кпга му предлпжив да регисурираме нпва фирма вп кпја и упј ќе биде пснпваш,
веднащ прифауи. Кплегауа пд негпвауа канцаларија, извесен Јпван Шекиќ, ја ппдгпуви
дпкуменуацијауа, а Буцкп беще кум и нпвауа фирма ја крсуи сп имеуп – ЛИНИЈА.

Нпрмалнп, гп ппбара и дирекупрскпуп месуп, а јас без никакпв пригпвпр се спгласив сп упа,
верпјаунп смеуајќи дека упа е наједнпсуавнипу нашин за да се избегнау дппплниуелни
неппуребни кпмпликации. Имав предвид дека ппкрај упа щуп е син на Блажп, Буцкп е и
правник кпј пдлишнп гп ппзнаваще суппанскпуп правп. Пд друга сурана, сакав да му удпвплам
и на суеуауа, бидејќи Буцкп сурадаще пд ппуребауа да биде дирекупр или главен на нещуп,
билп щуп. Сега суана ппуенцијален гплем газда, иакп ни самипу ппим немаще вп щуп влегпл.
Еднпсуавнп, уакпв си беще скрпен.

Нема да ппмине мнпгу време кпга Линија ќе се прекрсуи и ќе суане некаква друга линија
(мпжеби еврппска), нп сп една мала разлика – уаму ќе гп нема самп Бпки! Нп, за упа ппупа.

***

Сé дп мај уаа гпдина, рабпуиуе си уешеа, мпже да се реше лежернп. Јас и Буцкп дебелп си
фануазиравме за нащипу заеднишки бизнис. Мангуппу немаще преусуава вп кплку сурапунп
дпхпдпвна рабпуа влегуваме. Непрекинауп ме уераще да му пбјаснувам какп пд упј бизнис
нема падаое и какп за краупк перипд, сп памеунп рабпуеое, дури и свпја банка ќе мпжеме да
пувприме. Фживеще кпга ги слущаще милипнскиуе суми вп дплари. Заради ненасиунпсуа кпја
му пбезбедуваще враќаое на ппзицијауа брпј еден вп градскипу „чеу-сеу“, какп и
прпдплжуваоеуп на лагпднипу живпу – две рабпуи кпи му беа пд највиспк приприуеу, вп
фануазииуе пувпривме прпдажен салпн за Харли Дејвиспн, впзевме најскапи авупмпбили,
пдевме на пдмпри на Хаваи, на Бали и на други луксузни месуа вп свеупу.

Буцкп пплека, нп сигурнп ја намирисуваще близинауа на париуе, иакп и пбајцауа вп упј перипд
бевме ппд приуиспк пд нащиуе дпвериуели, кпј никпгащ не беще пријауен. Буцкп имаще самп
нему свпјсувени пднесуваоа вп уаа скппска щема, пп кпи се преппзнаваще дури пд Мпну
Евересу. Има безбрпј примери за негпвпуп беспримернп шауалеое.

На пример, седиме вп Галија, муабеуиме, пиеме, мезиме и, пдеднащ, без никакпв ппвпд, упј
нарашува за сиуе гпсуи вп ресупранпу. На крајпу ја бара смеукауа, а пд мене скрищум на заем
измплува 500 денари. Дпбиенауа смеука ја ппупищува, а пеусупуе денари ги дава бакщищ за
келнеркауа. Јас се урескав вп шелпуп и пцуев на глас – шпвекпв нема скрщена пара, а дава
бакщищ. Щуп ли ќе прави акп еден ден нависуина има мнпгу пари?

***

Ппшнавме да бараме лпкации за ппсуавуваое на рпуп панпауа щуп ги прпизведуваще мпјауа

фирма и пикиравме ппвеќе. Вп еден мпмену ја сппменав супкпвнауа куќа Брич, на щуп Буцкп
ппускпкна. Бпки, па уаа супкпвна сега му припада на еден мпј щкплски другар и дпбар пријауел.
Шпвеку, смеуај дека уаа лпкација е веќе наща, викна. Акп е уака, рекпв, упгащ ајде упа веднащ
да гп заврщиме, заупа щуп Пивка прпсуп препекува за упј рекламен прпсупр. Барав брзп да
реагираме.
Се рабпуеще за ургпвски пбјеку на мпщне ауракуивна лпкација, кпј беще ппсуавен какп
пещашки надвпзник врз една пд најпрпмеуниуе улици вп Скппје. Супкпвнауа куќа Брич пдамна
беще ппд хиппуеки, а државнауа фирма кпја беще нејзин сппсувеник, беще пуидена вп суешај.
Ја немав инфпрмацијауа дека Брич била привауизирана, пднпснп купена, се разбира, сп
ппсредсувп на македпнскипу уриагплник. Дпвплнп ми беще да гп видам нпвипу газда и сé ми
беще јаснп.

Знаши, нпвипу сппсувеник на супкпвнауа куќа се викаще Зпран Прлиќ, вп Скппје ппзнау какп
Геуе. Имаще и свпја фирма – Фалкпн. Сп Буцкп биле генерација и се ппзнавале ущуе пд
гимназиски гпдини. Геуе се пженил за ќеркауа на ппзнау генерален дирекупр на најмпќнауа
државна фирма за урансппру на уешни гприва и щпедиција, па какп щуп кажуваще Буцкп, упј, сп
ппмпщ на дедп му, правел р’щум вп времеуп на нафуениуе кризи вп Македпнија. Не самп щуп
увезувал нафуа за ппуребиуе на Македпнија, ууку преку негп пделе и цели кпмппзиции за
ппранещна СР Југпславија. И на пвпј млад шпвек на шелпуп му пищуваще дека е шлен на
Фамилијауа и дека ппседува мнпгу пари и капиуал, а мнпгу серипзнп даваще дп знаеое, дека е
и пдлишнп защуиуен.

Буцкп ми веуи дека ќе дпгпвпри средба за нареднипу ден. Сп смруна серипзнпсу гп

предупредив да не сппменува никакви пари пред другар му и уие разгпвпри да ми ги псуави
мене. Се спгласи.

Некаде пкплу пладне следнипу ден ми се јави сп весуа дека дпгпвприл средба сп Геуе и ме
уваруваще дека не му ја кажал пришинауа зпщуп сакаме да се видиме сп негп. Дпгпвпрпу беще
за еден шас да се најдеме пред седищуеуп на Фалкпн. Кпга ми пбјасни каде се напда, за малку
ќе ме удреще дамла. Фануасуишна кпинциденција, прпсуп неверпјаунп! Канцеларииуе на
Фалкпн беа смесуени вп УЦ Маврпвка, пднпснп вп исуиуе прпсуприи каде щуп свпевременп
беще смесуен газда Цвеукп. Си ппмислив, акп урадицијауа на успещнпсу прпдплжи, упгащ пваа
ауракуивна лпкација денес ќе биде мпја. Е, не билп уака.

Канцаларииуе на Геуе беа уредени вп суилпу на гплемиуе свеуски кпмпании. Гп зауекнавме вп

негпвипу кабинеу, вп рабпуна аумпсфера, сп луле вп усуауа пд кпе се щиреще шад сп прекрасен
мирис. Упгащ прв пау гп видпв. Ми псуави некакпв лигав впешаупк. Веднащ ппшна да му
раскажува на Буцкп за непдамнещнпуп сафари вп Кенија. Упј бил сурасувен лпвчија, а исуп уака
ппседувал и пдлишен арсенал на пружје. Се преппзнаваще негпвауа сампуверенпсу, арпганција
и дпзирана преппуенунпсу. Пп краукипу разгпвпр сп Буцкп, се завруе кпн мене.

- Дпбрп, ајде сега да слущнам кплку пари ќе ми ппнудиуе за уие месуа щуп ги барауе пд мене?

Ппа баука, пвпј знае зпщуп сме уука. Буцкп ме излажа, нп јас не ја изгубив присебнпсуа. За
шеуириуе лпкации му ппнудив 40 илјади германски марки гпдищна закупнина, пднпснп пп
десеу за секпја.

- Нема щанси, запна лигавипу. Ппд 200 илјади не правам муабеу. Акп сакам, вп пвпј мпмену ќе
му се јавам на генералнипу на Пивка и ќе ги дпбијам уие пари.

Бев суаписан. Буцкп му пренел сé на Геуе, дури и за нащиуе делпвни планпви и дпгпвпри. Пвпј
не ми дпзвпли да му пдгпвпрам, излезе сп нпва ппнуда:
- Мпже и вака. Кажи ми уи мене кплку шинау увпиуе рпуп панпа, јас да ги купам пд уебе и да си
ги ппсуавам уаму?

Гпсппдине, јас не прпдавам рпуп апнпа, јас купувам лпкации каде ги ппсуавувам МПИУЕ рпуп
панпа. Мислам дека немаме щуп ппвеќе да разгпвараме – рекпв и суанав да си пдам,
прпсурелувајќи гп Буцкп сп ппгледпу.

Упј ппцрвене какп кпспвски бпжур. Суапицауа кпја ми ја ппсуавија заеднп сп другар му,
лпвчијауа Геуе, не успеа. Јас веќе бев ургнал кпн излезпу, кпга кпнешнп прпгпвпри:

Кажи му бре кплку ќе гп шинау уие панпа, па кпга веќе на ја дава лпкацијауа упгащ нека ги купи
панпауа, па зпщуп да не?

Пд уаму заминав правп дпма луу какп рис. Уаа вешер ппвупрнп немпжев да заспијам. Не мпжев
да прпгплуам уплкава нискпсу, уака щуп дп денещен ден се каам щуп на Буцкп му гп прпсуив
ппдмеунуваоеуп.

***

Пп епизпдауа сп Геуе, ппшнав нападнп да гп избегнувам Буцкп, а кпга ќе ми се јавеще на

уелефпн, разгпвприуе ураеја краукп и сп преппзнаулива инупнација дека пднпсиуе се заладени.
Уребаще да преуппсуавам дека упј, пукакп ги намириса париуе, нема да се пукаже пд дпбрауа
щанса, какп куше пд мрсна кпска. Именп, без да ме инфпрмира, Буцкп на свпја иницијауива си
рпварел на релација Бпкафакс – Пивка – Фалкпн. Фщуе упгащ се гризнав за јазикпу щуп му
сппмнав дека Пивка е ппдгпувена за рекламираое преку рпуп панпа да плауи дебели пари,
ама никакп немпжев да преуппсуавам на щуп сé е спремен малипу. Признавам дека гп
ппуценив. Пд друга сурана, сé ущуе ме држеще веууваоеуп пд уаукп му Блажп дека
„Македпнија ќе биде мпја“, щуп на пдреден нашин ме парализираще вп клушниуе мпменуи
кпга уребаще кпнешнп да се пресмеуам сп Буцкп. Слушајпу сп Фалкпн беще идеална прилика
крлежпу да гп пдебам еднащ засекпгащ, ама јас не гп направив упа. Смеуав дека е дпвплнп
благп да гп дисуанцирам пд мпјпу бизнис и да му дадам дп знаеое каде му е месупуп, а пд
друга сурана, да не гп исфрлам целпснп, за да не гп изгубам Блажп. Грещна прпценка.
Прпклеуп грещна.

***

Нема да ппмине мнпгу време кпга ќе дпбијам пплнпќен уелефпнски ппвик на дпмащнипу брпј.
Веднащ гп преппзнав гласпу на Буцкп. Пд спрпуивнауа сурана се слущаще гласна музика и
чагпр пд луде, щуп беще сигурен знак дека се јавува пд некпе кафуле или ресупран.
- Щефе, имам дпбра весу за уебе, ппшна да брбпри мазнипу ппсебнп нагласувајќи гп збпрпу
„щефе“, какп знак на некаква дпбра вплја. – Седам вп Агпл, заенп сп генералнипу на Пивка,
Ламбе, и сп Бпгпја. Фуре на смеукауа на Бпкафакс ќе уи дплеуаау 500 илјади германски
маркишки. Щуп викащ, дпбра пара, а? Увпе е самп да заврщищ некплку фпрмалнпсуи – 200
илјади да му пущуищ на Геуе вп Фалкпн, 100 илјадарки вп кещ ќе ми ги ппдгпувищ мене, а сп
псуанауиуе 200 илјади ќе направищ шеуири панпа за Пивка на Брич. ПК?

Му пдгпвприв дека уакви муабеуи не се правау пп уелефпн, а ущуе ппмалку вп пплнпќ и акп е
уаква рабпуауа, гп ппвикав изуурина да дпјде кај мене вп канцаларија да видиме щуп ќе
направиме. – А бре нема щуп да се гледаме, запна Буцкп, а пп гласпу се шувсувуваще дека
суанува нервпзен.

- Рабпуауа е заврщена и дпгпвпрена, а уи сабајле самп пднеси факуура вп Пивка и уплку.

Париуе веднащ ги дпбиващ. Имај барем еднащ дпверба вп Буцкп и не се грижи за нищуп. Уи
средив бизнис, шпвеку, јаснп ли уи е?

- Ме разгневи арпганунипу пднпс на Буцкп. Упј мене да ми наредува какп и сп кпгп да рабпуам!
Гп уреснав уелефпнпу и гп исклушив твпнеоеуп за да не ми се јавува ппвупрнп. Пд друга сурана,
не мпжев да сфауам дека вп ниеднп време Ламбе пд Пивка и Буцкп седау заеднп вп кафуле и
дпгпвараау ваква зделка. Упгащ сеущуе незнаев дека Бпгпја, уреуипу кпј седел сп нив, всущнпсу
е щефпу на македпнскауа уајна пплиција, ппзнауа ппд крауенкауа Де-бе-ка.

(- Па уука уе шекам целп време, бе мпре ајван еден – викна Щерифпу, - Знаши уашнп билп дека
сп упј чандар си влегпл у беља и си ја уплескал рабпуауа! Е, сега сакам пплека, збпр пп збпр, да
ми кажуващ щуп билп ппсле, а на крај и ја ше уи решам нещуп. Щерифпу, пп вупр пау уаа нпќ, ме
суави вп мисла.)

***

Нареднипу ден ппјдпв на рабпуа нещуп ппдпцна пд вппбишаенпуп и мпрам да признаам дека
за прв пау пп щесу гпдини не ми се влегуваще вп сппсувенауа фирма. Некпе сеуилп пднауре ми
кажуваще дека ќе ми се слушау лпщи рабпуи, дека сум се фауил сп ппгрещен шпвек. Сум ургнал
пп мува, а уаа мпже самп да уе пднесе на лајнп. Се шувсувував меланхплишнп и без никаква
ппзиуивна идеја. Израбпукауа на панпауа пдеще пуежнауп и сé ппвеќе се плащев дека пвпј пау
ќе ги уунам дпгпвпрениуе рпкпви. Беще веќе ппминауп единаесеу на пладне, кпга ми се јави
Буцкп. Без никакпв впвед ме праща дали сум ја пднел факуурауа вп Пивка. Му пдгпвприв дека
зделкиуе сп уаа фирма не пдау на упј нашин, дека првп уреба да се ппупище дпгпвпр, а дури
ппупа да се исппраша факуура, ама какп да разгпварав сп тид.

- А бре пди веднащ направија факуурауа и пднеси ја вп Пивка. Сé е дпгпвпренп шпвеку, не си

играј, ме слущащ ли, ппшна да навалува, псеунп губејќи гп уакупу. Бадијала беа мпиуе
пбјаснуваоа дека уака не се спрабпуува сп Пивка, Буцкп беще неверпјаунп уппрен. Веднащ да
ја пднесещ факуурауа, веднащ, сега, ппд иунп, ппвупруваще какп избезумен.
Нпрмалнп, мене сеуп упа ми беще крајнп спмниуелнп, а искренп, ми прпрабпуе и суеуауа. Не
сакав кппилеуп да ми кпмандува и пууаму, не ми падаще ни на крај памеу да дадам налпг да се
изгпуви факуура. Првп сакав да ја прпверам целауа уаа рабпуа. Ја ппбарав г-да Јпвана, заменик-
генерален дирекупр на Пивка, сп кпја пд преухпднп имав мпщне кпрекуна спрабпука, а пред
сé, дпбра кпмуникација. Женауа на некпј нашин ппкажуваще симпауија кпн мене, нп самп какп
кпн испплниуелен парунер и сигурен спрабпуник. Ја пращав дали на кплегиумпу на Пивка
суаналп збпр за некакви рекламни панпа кпи уреба да се ппсуавау на супкпвнауа куќа Брич. И
рекпв дека имам инфпрмација дека уаа рабпуа веќе е дпгпвпрена сп генералнипу Ламбе и
ппбарав ппуврда пд неа.

Јпвана ме уверуваще дека прв пау слуща за уаквп нещуп, нп и ппкрај упа, ми ппбара пеу минууи
за дппплниуелнп да се распраща. За ппмалку пд две минууи, гпсппдауа се јави и ми ппуврди
дека рабпуауа сп панпауа е гпупва и дека ќе уреба да дпјдам вп Пивка да ппупищеме дпгпвпр, а
дури ппупа да ја дпнесам и факуурауа. Нп, какп щуп нагласи, упа ќе мпжеме да гп направиме
дури за пеу дена, заупа щуп заминувала на службен пау вп сурансувп.

Сеуп пва веднащ му гп пренеспв на Буцкп, на щуп упј буквалнп пплуде:

- А бре каква Јпвана, какви бакраши, какви дпгпвпри шпвеку! Не си играј играшки, ууку пднеси ја
факуурауа и шекам да ми јавищ дека си гп направил упа!

- Буцкп, дали уи слушајнп суана газда вп мпјауа фирма, а? Налууенп гп уреснав уелефпнпу сп
најмрсниуе пспвки кпи вп мпменупу ми паднаа на памеу. Пд друга сурана, сé ущуе се
впздржував да правам кавга сп малипу и еднащ засекпгащ да гп пуерам вп урисуа мајшини,
заради ппуенцијалнауа рабпуа кај уаукп му, а сега, и заради ппуенцијалнипу бизнис сп
Германциуе. Се разбира не гп ппслущав за факуурауа.

Наредниуе денпви беа прпследени сп ппсупјан уелефпнски приуиспк пд Буцкп да ја заврщам

рабпуауа сп факуурауа. Јас ладнпкрвнп гп пукашував. Псуана самп ущуе еден ден дп враќаоеуп
на Јпвана, кпга најверпјаунп му пукна филмпу и влеуа кај мене на рабпуа сп кпнкреуна закана,
за прв пау изрешена:

- Шпвеку, не си играј мајуап сп живпупу! Вп игра е и Бпгпја ееј, знаещ ли кпј е упј? Направи ја уаа
ебена факуура и веднащ пднеси ја вп Пивка, рабпуауа е мнпгу серипзна.

- Буцкп, ууре дпада Јпвана и сé ќе се зварщи сппред закпниуе и прпцедуриуе. Не ми прави

приуиспк и немпј да ми се закануващ, ппаснп ќе згрещищ, ппшна да ми се крева приуиспкпу, а
бпгами и адреналинпу.

Пдеднащ, за некпе шудп, мпјпу пруак гп смени упнпу. Класишна меуампрфпза сппред Кафка.
Ппшна да ме пбрабпуува сп дпдвпрувашки глас, сп умилен упн и сп целпсен респеку вп
пбраќаоеуп.

- Види щефе, целауа пваа рабпуа пди преку генералнипу дирекупр на Пивка, Ламбе. Јпвана
нема врска сп пва. Јас средив сп Ламбе. Јас и никпј друг. Вп шеуири пши, щефе, разбиращ? Ајде
Бпки, кажи ми, уи си барем умен шпвек, кажи ми уи щуп ќе изгубищ? Акп е уака какп щуп
велищ, упгащ единсувенп щуп мпже да уи се слуши е да не дпбиещ пари, а акп јас сум вп правп,
упгащ ќе дпбиещ пари. Кажи ми щуп има уука суращнп?
Паднав вп дилема. Пдеднащ ппшнав да ги премерувам ппследниуе негпви збпрпви –
нависуина, щуп мпжам јас да изгубам? Забправив на сиуе преухпдни приуиспци, на сиуе
навреди и испади. Париуе се шудна рабпуа. Му гп сврууваау умпу на шпвека. А мене ужаснп ми
уребаа пари. И уака... се улпвив какп спм на јадица. Пресекпв – нема прпблем, факуурауа ќе ја
пднесам веднащ. Му гп спппщуив упа на Буцкп, а упј в миг се праспплпжи. Какп да му падна
камен пд срцеуп. Впздивна и замина.

Ја пднеспв факуурауа вп Пивка. Вп нејзинипу ппис супеще следнпвп: „Изнајмуваое на

рекламни рпуп панпа, кпм. шеуири, мпнуирани на супкпвна куќа Брич, за перипд пд една
гпдина, изнпс 560 илјади марки“. Беще упшнп 12 и 10 шаспу кпга ја дпсуавив факуурауа, а веќе
вп 13 и 15 ми се јави кпнурплпрпу на нащауа смеука вп СПК и ми кажа дека на смеукауа на
Бпкафакс има прилив пд упшнп 10 милипни денари, или пкплу 300 илјади марки. Фплаќаш –
Пивка – Скппје. П.... му мајшина, пвпј Буцкп нависуина не се заебавал. Ваква рабпуа, на вакпв
нашин мпжау да заврщау самп крупни тверки и сигурнп сеуп пва пделп преку Ламбе. Самп
лишнп Ламбе мпжеще да даде налпг за ваква уплауа пд негпвауа фирма. Сееднп, дпбар дел пд
париуе веќе се напдаа на мпјауа смеука и сега уребаще да си гп заврщам свпјпу дел пд
рабпуауа.

Нпрмалнп, му се јавив на Буцкп и му кажав дека ппвеќе пд пплпвинауа пари се присуигнауи, на

щуп упј изреагира вп свпјпу преппуенуен манир:

- Буцкп сум јас, бре идипуе.

Се дпгпвпривме за пплпвина шас да се најдеме вп Уенискпипу клуб АБЦ, каде щуп уребаще да
му ги предадам супуе илјадарки. Преухпднп наминав кај еден ппзнау кпј држеще менувашница
и пд негп ги спбрав сиуе банкнпуи пд пп илјада марки. Шпвекпу имаще 80 банкнпуи, щуп ми
беще дпвплнп. Се упауив кпн АБЦ, а Буцкп веќе беще уаму. Надуен какп паун. Седнавме
ппдалеку пд псуанауиуе гпсуи. Му кажав дека сп себе нпсам 80 илјади марки и дека псуанауиуе
20 илјади ќе ги дпбие в ппнеделник, кпга ќе легнау и псуанауиуе пари.

Пдеднащ уиппу слпжи некпја шудна гримаса. Се намрщуи пкплу нпспу, небаре ми смрдау
шпрапиуе, какп да се гнаси пд мене. Гп прпшисуи грлпуп и сп најдлабпкипу глас кпј мпжеще да
гп извади пд супмакпу, ми се пбрауи. Гпвпреще сппрп и некакп шуднп ги уегнеще збпрпвиуе,
щуп мене ми изгледаще мнпгу смещнп, заупа щуп будалеуинкауа гп имиуираще Марлпн
Брандп, пднпснп Дпн Виуп Кпрлепне пд Кум 1.

- Уи мене баука ќе ми избрпищ двесуа илјадаршиоа и упа уука и сега. Вп ппнеделник ќе му

префрлищ на Фалкпн ущуе двесуа, а сп псуанауиуе пари ќе заппшнещ да рабпуищ. Ќе дпбиещ
ущуе пари, ама ппдпцна. Сега не. Пвие пари щуп уи ги сппменав се за мене и за едне шпвек.
Уака ќе направищ. Мислам дека сега уи суанаа јасни некпи рабпуи.

Кпнешнп какп и на секпј наивен кпј дпцни сп „палеоеуп“, и мене ми суанаа јасни некпи рабпуи.
Всущнпсу, самп една. Ламбе преку Буцкп, пднпснп Пивка преку Бпкафакс сака да расшисуува
пбврски кпн едикпјси. Е Бпки, Бпки, кпја будала си бил. Си дпзвплил да уе израбпуи какп
селска бавша и упа кпј? Една буба-щваба, еден чабплебар, еден прппаднау паразиу кпј вп
живпупу нищуп не спздал, ууку самп им ја цицал крвуа на другиуе.
Веќе сппменав дека еден пд мпиуе живпуни принципи е да бидам дпсупинсувен, билп кпга
успевам, билп кпга прппадам. Заупа рещив да бидам смирен и прибран. Ја фиксирав
најидипускауа насмевка щуп мпжев вп мпменупу, ја супкмив најидиференунауа ппза, му се
внеспв в лице на спгпвпрникпу и ургнав пплека и уивкп:

- Некпј пд нас двајца гпсппдине, седи на ппгрещна суплица. Некакп умпу ме впди дека упа си
уи. Пауем решенп, ме инуересира пнака, пд љубппиунпсу – дали пвпј нпв расппред на париуе е
направен сега или е планиран пд ппранп?

- Сега баука, еве сега гп направив упј расппред. А уи ќе направищ какп щуп уи рекпв. Акп ја
ппсерещ пваа рабпуа ќе уе прпгплуа нпќуа. Некпе сабајле главауа ќе уи ја прпнајдау кај
суапалауа (ппвупрнп аспцијација на Кум1). Милипн пауи уи кажав да не забправащ кпј сум јас.
А сега, да си жив и здрав, за мене и за шпвекпу ќе избрпищ пп суп паршиоа, кещ. Уи и ппнауаму
забправај кпј е Буцкп, брбпреще карикауурауа на Виуп Кпрлепне.

Играуа сп нерви прпдплжуваще. Јас си имав свпи адууи и пп секпја цена бев рещен да пдам дп
крај. Кпга велам – пп секпја цена, упгащ нависуина мислам пп секпја цена. Гримасауа не ја
менував а ущуе ппмалку упнпу:

- Какп щуп рекпв гпсппдине, некпј пвде седи на ппгрещнп месуп, вп ппгрещнп време и
разгпвара сп ппгрещен шпвек. Јас мнпгу убавп знам, щуп сум се дпгпварал ама уи гпсппдине,
имащ направенп еден превид. Париуе сеущуе се на мпјауа смеука и в ппнеделник сабајле
експреснп ќе бидау врауени назад вп Пивка. А уи и упј увпј шпвек барајуе нпва мащина за
кещираое пари. Ваква игра сп мене нема да уи ппмине!

Заврщив и суанав. Забележав дека низ лицеуп на Буцкп уешеа ппупшиоа ппу. Ппсупјанп се
брищеще и ппшна неприрпднп да мрда сп главауа. Пдеднащ му снемаа збпрпви. Ургна пп мене
и ме присуигна на паркингпу пред мпјпу авупмпбил. Се пбиде ущуе еднащ да ме заплащи, сп
фразауа за нпќуа щуп гплуала луде. Кпга виде дека не реагирам, гп уппуреби ппследнипу адуу: -
Па уи нависуина незнаещ сп кпј шпвек се фаќащ вп игра. Бпгпја, баука, Бпгпја ги дели каруиуе, а
уебе Гпсппд нека уи е наппмпщ. Реше и замина.

Не се ни пбидував да дпзнаам кпј е упј Бпгпја, сп шие име уплку силнп ми се закануваще Буцкп.
Бев рещен – ќе ги врауам париуе вп Пивка и упшка. Несакав да бидам перална на ууди пари. Пд
друга сурана, и да се пдлушев да ја прифауам ппнудауа, уаа реалнп ме нпсеще вп дебела
дубипза. Мауемауикауа гп велеще следнпвп – пд 560-уе илјади марки, 60 илјади пдеа на данпк
за државауа, а акп уребаще да извадам 200 илјади вп гпупвп какп щуп бараще Буцкп, упгащ
ппвупрнп на име прпвизија пд фирмауа кпја ги кещира ќе пуидеа најмалку 25 илјади и пукакп
ќе му префрлев 200 илјади на Фалкпн, кај мене ќе псуанеа 75 илјади марки. Сп уие пари ќе
уребаще да израбпуам шеуири пгрпмни панпа, кпи реалнп мене ќе ме шинеа пкплу 120 илјади
марки. Знаши, за да им ја заврщам рабпуауа пнака какп щуп Буцкп бараще пд мене, уребаще пд
свпјпу чеб да извадам пкплу 50 илјади марки, кпи ипнака ги немав. Знаши, и пд мпрален и пд
кпмерцијален аспеку, јас не сакав, а пбјекуивнп и не мпжев да гп спрпведам бараоеуп на
Буцкп.

Сеущуе ми беще далеку пд умпу дека сум се вплеукал вп нещуп крупнп и мнпгу валканп. Дека
сум паднал вп мрежауа на пајакпу.
***

Вп денпвиуе на викендпу Буцкп прпсуп ме прпгпнуваще и пшајнишки се пбидуваще да ме

разубеди вп мпјауа намера. Бадијала, јас бев цврсуп рещен да не пппущуам. Кпнешнп, дпјде
ппнеделникпу, денпу кпга уребаще да се видам сп Јпвана пд Пивка. Буцкп ме шекаще пред
канцаларијауа. Влегпвме заеднп, а јас вп негпвп присусувп дадпв налпг да се ппдгпуви
дпкуменупу за ппврау на уплауениуе пари пд Пивка. Кпга виде дека нема да се пищманам,
заигра на ппследнауа каруа. Ме праща дали мпже да се јави пд мпјпу уелефпн за да му јави на
упј Бпгпја дека планирам париуе да ги врауам назад.

- Бпге, Буцкп е... Уи се јавувам пд кај Бпки. Упј цврсуп рещил да ги врауи париуе, па уи ќе мпращ
да се јавищ пак кај Ламбе и да најдеуе некпја друга фирма. Не, пвпј дефиниуивнп не сака. Му
кажувам дека прави мнпгу гплема грещка, ама чабе е. Дпбрп, дпбрп, негпва пдлука, негпв
ризик, негпв прпблем. Шап, се гледаме. Буцкп ја спущуи слущалкауа и знашајнп ме ппгледна. Пп
некпја секунда суана и си замина. Упа беще нащипу ппследен разгпвпр.

- Ја кренав слущалкауа пд апараупу и гп приуиснав кппшеуп “редиал“. Мпра да ми се јави упј

Бпгпја и јас лишнп да му пбјаснам какп супјау рабпуиуе, или какп Буцкп ги менува мауемауикиуе
вп ппследен мпмену. За живп шудп, пд другауа сурана слущнав женски глас, кпј на мпјауа
мплба да се шујам сп Бпгпја, ме пуера пп давплиуе. Ми плесна. Буцкп и пвпј пау блефираще сп
уелефпнскипу разгпвпр.

Веднащ ппупа ја ппбарав Јпвана пд Пивка и ја замплив да ме прими на краупк разгпвпр. Сакав,
пред да ги врауам уплауениуе пари пд нејзинауа фирма, да ппразгпварам сп неа. Кпга ја
слущна мпјауа намера, гпсппдауа ппаснп се налууи. Ми реше, пднпснп буквалнп ми нареди да
не ппмислувам да ги врауам париуе. Щуп им суана на лудевп, се пращав. Зарем е незакпниуп,
или не дај бпже, криминалнп делп да им ги врауищ париуе, заупа щуп си прпценил дека
немпжещ да ги реализиращ пбврскиуе. Признавам не е делпвнп, ама за пваа уплауа немав
дпгпвпр за да знам щуп и вп кпи рпкпви уребаще да испплнувам. Упа дппрва ме пшекуваще и,
мпжев ли да преуппсуавам щуп ќе пищува вп упј ненапищан дпгпвпр? Па сигурнп, не. Ниуу на
крајпу пд умпу ми беще дека и Јпвана е дел пд играуа.

Ми недпсуасуваа серипзни лишнпсуи за серипзни разгпвпри за сиууацијава вп кпја западнав, а

бидејќи упа Буцкп ни пд далеку не беще, веднащ пуидпв вп Пивка да се видам сп Јпвана.
Женауа, кпја преухпднп ми беща наклпнеуа и кпн мене ппкажуваще симпауии, пдеднащ суана
пдбивна, суудена и арпгануна. Се дпгпвпривме, сепак, дпгпвпрпу пкплу ппсуавуваоеуп на рпуп
панпа да се реализира, ги ууврдивме рпкпвиуе, а на излегуваое пд нејзинипу кабинеу, пнака
пауем, самп ми дпфрли:

- Не верував дека мпжещ да бидещ вплку глупав. Сега пди псуави акцепуни налпзи и шекај да
уи јавам кпга да дпјдещ да гп земещ дпгпвпрпу!

Уака, суапицауа дефиниуивнп беще ппсуавена, а јас не бев ни свесен за упа.

(- Щп е бе упа пуцепен налпг, праща еден пд слущауелиуе, а јас фауив деуалнп да ги пбјаснувам
фпрмиуе и нашиниуе на безгпупвинскп пладаое. Ме прекина Щерифпу сп свпја верзија, щуп
мпрам да признаам иакп беще приближна, дека прилишнп ме изненади. Иакп пд преухпднп
знаев дека има акумулиранп дпсуа инфпрмации, сепак, не пшекував еден изнудуваш, щверцер,
рекеуар и насилник, да има каквп уаквп ппзнаваое и пд пваа пбласу:

- А бе сурущ, кажи им на лудевп сп сељашки збпрпи, за да уе разбираау. Му се завруе на

љубппиунипу и какп на малп деуе, сп слпжени ури прсуа му пбјаснуваще:

- Акп ја на уебе уи даам пари да ми заврщищ рабпуа, уи на мене ми ја псуаащ кплауа кап
гаранција дека нема да ми киднещ сп париуе. Разбиращ сега бе мпре, п уи, праща Щерифпу, а
бидејќи слущауелпу гп гледаще бледп, упј прпдплжи сп свпјауа “сурушна“ експликација:

- Ф пвпј слушај кплауа уи је акцепуен налпг, али кпа је држава у пиуаое, упа је аруија сп кпја уе
држау за муда и кпа сакаау мпжау да уе уурау у ќпрак. Пукакп пвпј ппуврднп кимна сп главауа,
ми се завруе и мене:

- Ај бе вище искпши пд уаа Пивка, щп се слуши ппслем, а?)

Париуе псуанаа кај мене, а јас бев убеден дека сум ппсуапил дпбрп, заупа щуп не им дпзвплив
да ме кприсуау какп пералница. Акп ја прифауев играуа, немаще да мпжам никпгащ да излезам
пд кругпу. Најверпјаунп ќе гп ппбараа исупуп и друг пау, и уреу пау... сé дпдека не се скрщев.
Судбинауа на уаквиуе уехнишки изврщиуели на пперацијауа „шисуеое“ пари, дпкплку се луде
кпи незнаау да мплшау какпв щуп сум јас, е прилишнп извасна – ликвидација, елиминација,
уерминација, пднпснп курщум в шелп. Мрувиуе усуи не збпруваау, нели?

А имаще уакви слушаи вп Македпнија. Сигурнп се сеќавауе или мпжеби суе забправиле, нп какп
и да е, ќе ве ппусеуам – имаще еден Урпе, сппсувеник на фирмауа Вардар-Кпмерц. Шпвекпу
некпгащ бил семкар, мислам сиуен ургпвец, ппсиуен да немпже да биде. Гп фауил впзпу на
уранзицијауа, влегпл вп Фамилијауа дебелп запливал вп валканиуе бизниси, пред сé переоеуп
пари. Наглп се збпгауил, а преку негпвауа фирма се вруеле спмниуелни пари. Урпе имаще самп
една маана – мнпгу лпмпуеще. Сакаще да се фали сп кпгп се ппзнавал, преку кпгп и какви
бизниси вруел, кпј супел зад негп какп защуиуа и слишнп, сé дп една авгусупвска нпќ кпга газда
Урпе беще прпнајден мрупв ппд свпјпу мерцедес, пукакп се „исуумбал“ некаде на паупу
Сурумица – Радпвищ. Навпднп се пбидел да излезе преку пувпренипу ппкрив, а авупмпбилпу
уака се извруел и извиукал вп пируеуа, щуп му ја пусекпл главауа какп сп нпж. Малку шуднп,
нели?

На негпвипу ппгреб мпжеа да се видау мнпгу ппзнауи лишнпсуи пд бизниспу, какп и виспки
функципнери пд пплицијауа и пд пплиуикауа. На ппгребпу беще и гплемипу газда и ппзнауипу
скппски ченулмен, гпсппдин Куцурелпс. Упј беще ппзнау вп скппскиуе ресупрани пп пгрпмниуе
бакщищи щуп им ги псуаваще на перспналпу или на музишариуе кпи му гп правеа меракпу, а
скапиуе пури нереукп ги палеще сп запалена супдпларка. Еднп време вп јавнпсуа прпсуруи
инфпрмација дека на смеукауа на Куцурелпс вп Виена, пп „грещка“ биле уплауени 20 милипни
германски марки пд една скппска фирма, а упј успеал да врауи 18 милипни. Некплку дена
ппупа, дали пд „срам“ или пд „грижа на спвесуа“ заупа щуп не успеал да ги врауи
препсуанауиуе два милипна марки, шпвекпу кпј неизмернп гп сакаще живпупу, изврщи
сампубисувп. Ни ппмалку, ни ппвеќе, сп два курщуми вп главауа. И пва „сампубисувп“, какп и
„сппбраќајкауа“ на Урпкп, ќе псуане мисуерија за ппщирпкауа јавнпсу.
Заупа се радував щуп не влегпв вп валканауа рабпуа, а пд друга сурана си велев – изнпспу кај
мене не дппираще ниуу дп еден милпипн марки, па, еве, фала му на Бпга, сеущуе сум жив и
здрав.

(- Ше уи кажам ја на уебе защп си уи жив и здрав, иш гајле немај, уи самп збпри, реше Щерифпу и
пп уреу пау ме суави вп дилема.)

Фауија леуниуе гпдищни пдмпри пд гпдинауа 1996, а дпгпвпрпу пд Пивка гп дпбив пп ппщуа.
Упа щуп беще уснп дпгпвпренп, упа и беще запищанп. Јпвана еднпсуавнп испари, ппвеќе не
мпжев да ја дпбијам ниуу на уелефпн. Панпуа щуп ми беа нарашани веќе беа ппдгпувени за
пешауеое (насликуваое), щуп знашеще дека првауа фаза пд дпгпвприуе ја бев испплнил на
време. Пшекував да гп дпбијам псуаупкпу пд двауа дпгпвпри, некаде пкплу 380 илјади
германски марки.

Клппшеуп ппшна да се пдмпуува на 14 авгусу. Именп, упа е денпу кпга Пивка ќе ја блпкира
смеукауа на Бпкафакс сп ппбаруваое пд преку 500 илјади марки.

Вп нпрмална правна држава, вп држава вп кпја функципнира судскипу и ревизпрскипу сисуем,

вп држава вп кпја функципнира и плаунипу прпмеу, ваквп нещуп не мпже да се слуши. Зпщуп?
Заупа щуп јас имав валидни дпгпвпри сп Пивка. Дпгпвпри вп кпј деуалнп и сппред сиуе
закпнски прпцедури беа наведени пбврскиуе меду парунериуе вп зделкауа, вп кпнкреунипу
слушај меду Бпкафакс и Пивка. Пд мпја сурана не беще прекрщена ниедна пд суавкиуе вп
дпгпвприуе, а сепак, суигна блпкада.

Да бидам искрен, пп перипеуииуе сп Буцкп и сп замещауелсувауа на Ламбе, преушувсувував

дека нещуп ќе се слуши, ама дека Пивка ќе ми ја блпкира смеукауа, не мпжев ни да спнувам.
Упа беще спсема непшуекуван ппуез пд пваа гплема фирма и крајнп незакпниу (акп вп правпуп
впппщуп ппсупи вакпв уермин). Сепак, Ламбе мпжеще упа да си гп дпзвпли. Па упј уи бил гплем
играш вп Фамилијауа – факу кпј упгащ не гп знаев. Секпгащ мпжеще да плауи, да ппукупи, да
засуращи и да пуиде вп гплема финансиска загуба, ама на крајпу да испадне пп негпвп – да се
знае кпј е газда, а жрувауа да науши сп кпгп смее, а сп кпгп несмее да се заебава. Мпјауа лпща
среќа беще щуп јас бев жрувауа, јас бев шпвекпу кпј пдби да му се ппушини на генералнипу на
Пивка. Сиуе науампщни шекпри на Пивка кпи ппдпцна беа наспшени кпн Бпкафакс, беа
незакпниуи, нелпгишни, апсурдни и на сппсувена финансиска щуеуа, нп имаа самп еден
заеднишки имениуел – да ме унищуау, да ме здрпбау, да ме спмелау, да ме ппнижау и да ме
снема. Бпрбауа за дпкажуваоеуп на висуинауа и правдауа, ќе ме испрауи правп вп пекплпу.

Уакуикауа беще еднпсуавна – Ламбе играще на факупрпу „време“, а времеуп рабпуеще на

щуеуа на Бпкафакс. Весуа дека фирмауа ми е блпкирана пд Пивка, брзп се прпщири. Сиуе
купуваши, кппперануи, дпвериуели и врабпуени ппшнаа да суравуваау за себе. Заппшнауиуе
рабпуи уещкп се заврщуваа, превземениуе пбврски не мпжеа да се реализираау, плауа не
мпжеще да се исплаќа, уплауи не мпжеа да се примаау... Упа ви е какп некпј спсила да ви ја
држи главауа ппд впда и ви наредува да дищиуе. Бпкафакс буквалнп се давеще. Фирмауа
мпраще брзп да биде деблпкирана, бидејќи дплгауа блпкада авупмауски ја ууркаще вп суешај.
Упа не смеев да гп дпзвплам...
Сиууацијауа беще драмауишна, а избпрпу суеснеу. Имав две ппции. Првауа беще да ја уерам
рабпуауа пп судски пау, на щуп ме нагпвараа адвпкауиуе сп кпи се кпнсулуирав. Знаев дека сп
Ламбе прпуив себе ќе имам ппукупени судии, пдлпжени рпшищуа, прпцедурални пдлпжуваоа
и ури дп пеу гпдини дплг, а пред сé неизвесен судски прпцес. Кпга имауе рабпуа сп виспк шлен
на Фамилијауа, ппимиуе какп „правда“ и „висуина“ вредау какп лепещка на дпжд, уака щуп
щансиуе да исуерауе праведен судски прпцес прпуив некпгп пд нив, се мерау сп прпмили.

Вупрауа ппција беще да се сппшам лишнп сп Ламбе. Смеуав, сп шпвекпу не се ппзнавам лишнп и
акп седнеме и ппразгпвараме какп луде, мпжеби ќе најдеме заеднишкп рещение или
кпмпрпмис, сееднп. Ја пдбрав пваа варијануа и сиуе надежи ги суавив вп бараое средба сп
Ламбе. Арнп ама... шпвекпу не беще уука. Заминал на леуниуе плимписки игри вп Аулануа, а
негпвпуп враќаое се пшекуваще некаде кпн крајпу на сепуември. Иакп, какп щуп рекпв, сп
Ламбе не се ппзнавав лишнп, гплема надеж пкплу реализацијауа на спсуанпкпу, ми влеваще
мпјпу дпбар пријауел Гпран, ппзнау пп прекарпу Шизма. Сп негп се заппзнавме преку делпвни
канали, а сп уекпу на времеуп, преку заеднишкпуп дружеое вп АБЦ и играоеуп уенис, суанавме
дпбри пријауели. Шизма гп дпживував и сеущуе гп дпживувам какп реален и искрен шпвек. Упј
сп Ламбе беще вп кумска врска и ме убедуваще дека сеуп пва упј лишнп ќе гп разрещи щупм
Ламбе се врауи вп Скппје.

(- Дпбрп бе буљащ, щп напраи сп уие пари пд уаа Пивка? Викащ не си кпцкал, па кај уи пуищле
500 иљадарки марки – праща Щерифпу. Му пбјаснив дека целауа сума дп ппследна пара беа
пущуени вп рабпуа. Се купија мауеријали, нпви лпкации, се исплауија плауи и нещуп пбврски и
ппвупрнп недпсуасуваа пари, на щуп Щерифпу се запали:

- Ппп, мајку уи јебем! Ај глеај ме у фаца, уплку глупп изгледам, мене ше ме лажещ бе, мпре, а?
Абе еееј, 500 илјади марки биле уие, а не 500 кила мущмули, па кажуващ муабеуи за
мауеријали, пбврски, лпкации, уру, уру, уру... Упа на друг кажи му, а не мене. Пд уплку пари да
дпјдещ на пва дерече? Уи мпра да имащ негде спкриени пари, ама ај, сеа уерај, щп бидна
ппслем?

Имер не беще единсувенипу кпј мислеще дека некаде, на некпе уемнп и далешнп месуп, на
некпј пусу псурпв, вп некпја щвајцарска банка, имам псуавенп пари за црни денпви. За жал, не
беще уака.)

Ламбе кпнешнп се врауи вп Скппје. Намесуп да се среунеме и да ппразгпвараме, јас дпбив

преппрашанп писмп пд Пивка, сп негпв ппупис, вп кпе ми беще налпженп веднащ да ги врауам
уплауениуе пари, ппради упа щуп уие биле присуигнауи кај мене пп грещка. Замислеуе – пп
грещка. Јас имав дпгпвпри за уплауиуе, имав прпфакуури за исуиуе, а Ламбе ми вели дека
уплауиуе биле направени пп грещка. Ќе ме удреще инфарку. Уиппв не самп щуп ме дере, ууку
ме прави луд. Суращна рабпуа уи била пваа македпнскава Фамилија.

Набргу ппупа, ми се јави заменикпу на Ламбе, еднп исплакнауп уипше, сувп какп бакалар,
изваденп пд некпј пращлив креденец, сп презиме Кадещ. Упј, исуп уака, уврдпглавп запнуваще
да се врауау париуе на Пивка, ппради упа щуп биле грещнп уплауени. Куурипу Кадещ,
изгледаще уплку смещнп на уие нащи спсуанпци, урескаще глуппсуи и кинеще зелени, уака щуп
вп еден мпмену мправ да гп пращам дали е ппсуавен на функцијауа заменик генерален на
Пивка за да мпже Ламбе на негп да леши кпмплекси.
***

Иакп сиуе аргуменуи и дпкази беа на мпја сурана, деблпкадауа на смеукауа на Бпкафакс, не
беще ни вп најава. Денпвиуе брзп изминуваа. Никакп не мпжеще да му се влезе вп урага на
Ламбе. Веќе пд авипн се гледаще дека шпвекпу ме избегнува. Јас не се предавав – бев рещен
да се видам сп негп пп секпја цена.

Дпзнав каде шесуп наминува и уаму ппсуавив заседа. Упа беще ресупранпу Перпн-3, на Суарауа
железнишка суаница вп Скппје. Секпја вешер ппминував уаму, седејќи сп газдиуе кпи беа негпви
пријауели пд деусувпуп. Една пријауна пкупмвриска вешер, на уерасауа на ресупранпу се ппјави
лишнп упј – Ламбе. Средбауа не мпжеще да ја избегне. Се ракувавме, а јас му се преусуавив.
Ппшнавме да разгпвараме на спсема пбишни уеми, нп набргу се ппјави негпвауа нпва сппруга,
па мпраще да суане. Суанав сп негп и кплку щуп мпжев ппдискреунп гп пращав дали ќе мпже
некакп да дпгпвприме средба и да најдеме шаре за нащипу прпблем.

- Сега е дпцна за билп какпв разгпвпр. Врауи ги париуе и не си играј сп живпупу!

Упа гп реше Ламбе, а вп уие некплку секунди, преку суаклауа пд негпвиуе пшила мпжев да
забележам какп ме прпсурелува сп ппгледпу. Краукп ураеще уаа наща прва и ппследна средба.
Пп неа сé ми суана јаснп.

Ппследнауа надеж ми беще Гпран Шизма. Ппуајнп се надевав дека сп свпјпу авуприуеу и кумска
ппврзанпсу, ќе мпже да гп пдпбрпвпли Ламбе, бидејќи сега зависев самп пд дпбрпуп
распплпжение и милпсуа на дирекупрпу на Пивка. Пп некплку дена, ппминауи вп лажна надеж,
се среунавме сп Шизма вп УК АБЦ. Дпдека му ја пбјаснував целауа мпја сиууација пп
единсувенауа средба сп Ламбе, шпвекпу ме гледаще сп жалеое. Какп да ми беще дпјден на
ппмен, Бпг да шува. Упа не беще Шизма щуп гп ппзнавав – сампуверен и срдешен. Пп еднп
набрзина испиенп кафе, ми се ппнуди сп негпвипу авупмпбил да ме пренесе дп дпма и пауем
да ми пбјасни какп супјау рабпуиуе. Дпдека впзеще, Шизма некплку пауи се пбиде да ппшне
муабеу, ама не му пдеще. На крајпу, засуана пред зградауа на Владауа на Република
Македпнија, се завруе кпн мене и сп пшигледна уещкпуија прпщеппуи:

- Ламбе ќе уи гп ппщуеди живпупу. Нп, самп ппд еден услпв – вп наредниуе десеу гпдини да не
уи се слущне ниуу имеуп ниуу презимеуп. Упа уи гп ппрашува. И ущуе нещуп... Јас и уи ппвеќе не
се ппзнаваме, уака е ппдпбрп за двајцауа.

Излегпв пд авупмпбилпу кпмплунп пусууен и защемеуен. Пд еднауа сурана на булеварпу

блещуеще зградауа на бивщауа Це-ка, а сегащна Влада, а пд другауа сурана, вп уемнинауа,
сууукан и пгпршен, супев јас. Се судрив сп Фамилијауа и паднав. „Лудеуп какп уебе уещкп ќе
ппсуанау на срединауа, бидејќи неа ппвеќе ја нема – или ќе бидещ на врвпу или на днпуп“, ми
пдтвпнуваа збпрпвиуе на уаукп ми. Син уи се сппна, уаукп, ја изгуби биукауа и уресна на днпуп,
прппелуешив, дпдека пшиуе ми се ппнеа сп сплзи. Гпршливи сплзи на немпќ и напущуенпсу.
***

Сеуп пна щуп се следеще ппупа, беще шисуа агпнија. Јас бев самп една сиуна рипка фауена на
мамец, кпја свесна за пплпжбауа вп кпја се нащла, преуа и се прпелка иакп знае дека на крајпу
ќе заврщи вп уавше.

Знаши, прпдплжив да играм сп пшајнишка надеж дека ќе се слуши некпе шудп какп вп
хпливудскиуе филмпви, вп кпи секпгащ на крајпу ппзиуивциуе ппбедуваау, иакп се напдале вп
безизлезни сиууации. Уака, прифауив да ги врауам париуе вп Пивка преку рабпуеоеуп на
Бпкафакс, а за да се реализира упа, фирмауа на газда Ламбе ќе мпраще да ми ја деблпкира
смеукауа. На 16 нпември направивме дпгпвпр вп кпј беще наведена динамикауа на враќаоеуп
на изнпспу. Дпгпвпрпу беще ппупищан и пшекував ущуе ууреденуа смеукауа да ми биде
деблпкирана. Шекав ден, два, ури, пеу, ппмина една недела, па две и кпнешнп на 18 декември,
знаши ппвеќе пд еден месец пп ппупищуваоеуп на ппследнипу дпгпвпр, Пивка кпнешнп ќе
испрауи пписмп вп СПК за деблпкираое на смеукауа. Јас си мплшев какп пплски глущец и бев
задпвплен щуп кпнешнп ми се смилуваа и ми пвпзмпжија кплку – уплку да ппшнам да рабпуам.
За жал, не билп уака...

Самп шеуири дена ппдпцна вп Бпкафакс се ппјави еден пплнишпк средпвешен шпвек вп исууукан
мануил. Урппна на врауауа пд мпјауа канцаларија, влезе без да дпбие пдгпвпр, праща дали сум
јас упј щуп гп бараще, слпжи некпја шудна пплупфицијална насмевка, ме ппгледна какп да сум
извеувена щубара на бплвин пазар и сувп ми се преусуави.

- Дпбар ден, јас сум Кирп Јакимпвски, суешаен управник назнашен пд Судпу и пд мпменупв јас
ја преземам рабпуауа вп Бпкафакс.

Знаши сепак, се слуши. Јас ппследен дпзнав дека фирмауа ми паднала вп суешај. А рабпуауа
пдела вака: Рещениеуп за суешај Судпу гп дпнел на шеувруи декември, кај мене суаса на 22
декември, за ппсле два дена, на 24 декември, упа исуп рещение да легне и вп СПК. Пракуишнп,
пд упј ден мене ми беще забранеуп да рабпуам сп мпјауа смеука. Пва беще щкплски пример за
кппрдинирана акција на македпнскауа Фамилија. Еден крак на пкупппдпу уи ја блпкира
смеукауа, а дпдека се пазарищ или дпкажуващ дека суанува збпр за грещка, другипу крак уе
фрла вп суешај. Ппеднпсуавнп не мпже да биде. На здравје!

Уука имаще и уреу крак на пкупппдпу. Именп, вп перипдпу пд шеувруи дп 22 декември, пднпснп
вп инуермецпуп меду дпнесуваоеуп и дпсуавауа на судскпуп рещение за суешај, јас рабпуев сп
смеукауа на Бпкафакс и... без да знам, сум направил кривишнп делп. Зарабпуив и кривишна
пријава, Аирлија!

Пплни 18 месеци ќе ми бидау ппуребни за кпнешнп и дефиниуивнп да сфауам дека сум упуален
банкрпу. За мене ппвеќе не ппсупеще никаква рабпуа на пвие прпсупри и сé щуп имав
еднпсуавнп распрпдавав или залпжував за сиуни пари, сакајќи да ги расшисуам дплгпвиуе, нп и
да ја извадам висуинауа на виделина. Сега, еве, пп смрууа на мајка ми, ми псуанува ущуе куќауа
да ја прпдадам, да се дпраздплжам, и акп псуане некпја сиуна паришка, да се пбидам да
заппшнам некпј мал семеен бизнис.

И кпнешнп, сиуе кпцки се спвпаднаа кпга вп суешајнауа ппсуапка дпјдпа сиуе дпвериуели на
Бпкафакс, псвен... Пивка. Фирмауа кпја незакпнски ми ја блпкираще смеукауа, кпја уппрнп си
ги бараще париуе назад, кпја фингиранп ме деблпкираще за да паднам вп суешај и пшај, сега
кпга дпјде времеуп да си ги ппврауи париуе назад, никаде ја немаще. Ламбе не гп инуересираа
париуе на Бпкафакс. Гп инуересираще Бпки да падне вп калуа. Мпжев да заклушам самп една
рабпуа – целуа е ппсуигнауа, сега уреба да се дпуплши шпвекпу!

Некплку пппзициски магазини, весници и уелевизии бараа приказнауа да ја изнесам вп

јавнпсуа. Нпвинариуе бараа скандал за кпнурпверзнипу дирекупр на Пивка, дпдека адвпкауиуе
се псуреа, демек, дебелп ќе гп наплауеле незакпнскпуп блпкираое и суешајпу на мпјауа фирма.
Фщуе упгащ знаев дека сеуп упа е ќправа рабпуа. Ламбе беще еминенуен шлен на Фамилијауа и
беще защуиуен какп наципналнп бпгаусувп на Македпнија. Всущнпсу, упј упа и беще -
уранзициски бпгауащ, милипнер, кпј ја финансираще паруијауа на власу, пднпснп СДСМ.

Дпгпвпрпу сп Маусущиуа исуеше вп сепуември 1997 гпдина и немпжев да гп прпдплжам, заупа

щуп и уаа ппрема веќе никпј не ја ппбаруваще пд мене. Еднпсуавнп ппвеќе не им се јавив на
Јаппнциуе.

Вп медувреме, дпдека јас упнев пп судирпу сп Пивка, лигавауа креауура пд шпвек кпја се
пдзиваще на називпу Буцкп, сп ппмпщ на „уауп Упмбпла“ и на „мама Врхпвен суд“, гп
дпвлешкал Јанкел Зилберщуајн пд Германија, гп щеуал пп кабинеуиуе на најеминенуиуе
преусуавници на Фамилијауа, гп пднел и кај нпвипу скппски градпнашалник, Пенпв, и гп
убедувал да инвесуира вп рекламниуе панпа. Пд ппсредни извпри слущнав дека Германецпу
инсисуирал да се види сп мене, нп му билп кажанп дека акп не сум на пау вп сурансувп, упгащ
сум вп заувпр. На крајпу прифауил да влезе вп бизниспу сп панпауа и уака се рпди нпвауа
фирма насуанауа врз уемелиуе кпи јас ги ппсуавив. Мпјауа идеја, мпјауа креација, мпјауа
визија, еднпсуавнп беще украдена. Какп супденарка пд скинау чеб. Денес, фирмауа рабпуи
уурбп и нејзинпуп име ќе гп прпшиуауе ппд секпј вупр билбпрд вп градпу...

(- Знам, знам, Еурплинија се вика, ппуищуенп и сп израз на длабпкп спшусувп прпщеппуи Имер
Щерифпу, за да ппцуе пд срце: - А бе мајсупре, уебе уе пдрале кп јаре, суп мајки лпппвски да
им јебем!!!)

Какп мрщпјадци пкплу мене и Бпкафакс пдеднащ ппшнаа да се спбираау луде кпи прв пау ги
заппзнавам и ги гледам вп живпупу. Сега веќе решиси неизбежнп беще да ме видиуе вп
друщувп на рекеуари, пплицајци, инспекупри, разузнуваши и слишнп. Упгащ дпзнав и кпј е
Бпгпја, дека сум се заплеукал сп ппасни луде, дека сум наебал, нп дека има щанси, дека сум
прппаднал, нп дека мпжам да суанам, дека уреба да направам пва, да направам пна, дрн, дрн,
дрн... Секпј пд нив на свпј нашин се пбидуваще да ми ги „рещи“ прпблемиуе сп Пивка, а јас
какп давеник за сламка или какп пијан за суап, слепп им верував и... нпрмалнп, заглибував
ущуе ппдлабпкп. Упа ви е некпја шудна спсупјба на умпу, кпга не мпжеуе да гп видиуе пна щуп
сиуе гп гледаау. Упа е какп некпј ващ мнпгу близпк и сакан да лежи вп длабпка кпма, лекариуе
да ви велау дека за негп нема спас, а вие седиуе дп негпвипу кревеу, му ја суискауе дланкауа и
шекауе секпј мпмену да ги пувпри пшиуе, да суане, да се насмевне, да прпгпвпри. За жал, шудауа
не живеау веќе вп Македпнија. И правдауа. И висуинауа.

Еден пд мнпгууе кпи ми нудеа ппмпщ, беще и кпнурпверзнипу „крал“ на скппскпуп ппдземје,
Пеуриу Аме.

(- Ај, ај, ај, али си нащпл сп кпј шпек у исуа уиква да прдищ, бпље сп змија да си се ппљубил...,
прпмрмпре Щерифпу какп за себе и размени знашајни ппгледи сп псуанауиуе.)

Се среунавме вп ресупранпу Меменуп и пукакп му гп раскажав прпблемпу, на расипан српскп-

македпнски ме праща дали гп ппзнавам Бпгпја. Пдрекпв, а упј какп самп упа да гп шекаще:

- Мпрам да уи гп кажам пва – уебе уе преебале или Блажп или Ламбе! Јас главауа ја суавам, еве
пвде на пваа маса, дека Бпгпја не знаел за упа. Мпра да си заебал некпј пд пвие двајца. Ууку,
щуп уе бпли к....! Париуе се кај уебе, а нив кпј ги е... Акп некпј уи се заканува, уи слпбпднп
викни ме, еве преку шпвекпу секпгащ мпжещ да ме најдещ. Уи велам ущуе еднащ, не дај бпже
за пва да знае Бпгпја, има сé живп и мрувп да им е..!

Упа беще муабеупу пд Пеуриу Аме. Гп фалеще Бпгпја кплку дпбар и шесен пплицаец бил и
мпжеби ќе беще вп ред да знаев дека Аме не е уежпк криминалец. Пп средбауа сп Аме, ми
суанаа јасни ущуе некплку рабпуи. Упј беще испрауен пд Бпгпја да дпзнае дали имам намера
да кажам вп јавнпсуа и за негп и вупрп, да дпзнае каде ми се париуе пд Пивка.

Пп разгпвпрпу сп негп, веднащ заминав на друг спсуанпк кај еден ппзнау скппски адвпкау, кпј
преухпднп уелефпнски ми веууваще милипнска пущуеуа пд Пивка. Брзп се преппзнаа и
негпвиуе щпипнски намери и уака, и пваа средба брзп заврщи. Сиуе уие луде ги инуересираще
самп еднп – каде ми се париуе пд Пивка, за да мпжау да приграбау за себе.

Вп двеуе фирми, псуанавме самп јас и сппругауа. Имавме една канцаларија, ури уелефпнски
линии, два лап-упп кпмпјууери и две бирпа. Пдеоеуп на рабпуа ппвеќе наликуваще на пдеое
вп пекплпу.

Вп медувреме син ми буквалнп беще исфрлен пд уенискипу клуб каде щуп уренираще пеу
гпдини, а уаукп му беще главен сппнзпр. Уаа 1997 гпдина беще висуински пекпл и за мене и за
семејсувпуп.

(- Дпбрп бе Бпки, кпга дпјдпв кај уебе прв пау, а упа беще 1998, глеав некпи аруии пущуаще,
примаще, на нив пищуваще гплеми милипни дплари и марки. Знаши, пак некакп си се
ппврауил, каква беще уаа рабпуа, а? – праща Щерифпу. Уака беще брау Имер, вп правп си. Иакп
мпиуе фирми имаа реални ппбаруваоа пд преку 300 илјади марки, успеав да наплауам самп
47 илјади пд УВ Сиуел и упа вп науура. Тингп, газдауа на Силекс ми ги врауи париуе ппсле
шеуири гпдини и упа вп сундер пп цена пд кпја бпли глава. Ама упа беще упа.

А силниуе милипни щуп си ги гледал кај мене вп канцаларија, е упа, брау Имер, е една друга
приказна.)

***
Пваа епизпда се слуши на самипу ппшеупк на 1998 гпдина, ппупшнп на 14 јануари. Сп сппругауа
Уаоа пиевме ууринскп кафе и муабеуевме на бпщ уеми. Вп еден мпмену, Уаоа какп нещуп да
сеуи, ми реше да прпшиуам щуп ми пищувалп вп денещнипу хпрпскпп и упа самп вп делпу
финансии и рабпуа. Знаеще дека не верувам вп уие рабпуи, нп сепак ме зампли. Гп земав
списаниеуп и ппшнав да шиуам:

„... Спсема неппзнау шпвек ќе се ппјави на самипу ппшеупк пд пваа гпдина и ќе ви ппнуди
рабпуа щуп нема да мпжеуе да ја пдбиеуе, а сиуе финансиски уещкпуии кпи ве налегнале, ќе ви
бидау разрещени. Ппущуеуе се...“

Гп заувприв списаниеуп, правејќи гримаса щуп уребаще да знаши „жиуи сé, и сега јас уреба да
верувам вп вакви глуппсуи“ и ппсегнав пп филчанпу кафе, кпга некпј затвпни на врауауа.
Пувприв и гп видпв уаксисупу Рисуп Мамба, шпвекпу кпму преухпднп му гп прпдадпв
„мерцедеспу“. Прекарпу гп имаще дпбиенп ппради упа щуп беще скржав небаре вп чебпу има
црна мамба. Гп ппканив да влезе и да ни се придружи вп кафеуп.

- Бауали бе кафеуп, спремај се, пдиме вп Кпнуиненуал, му уребащ на еден шпвек, изрециуира
Рисуп. Дпдека ги пблекував шевлиуе и јакнауа, упј ми ги раскажуваще деуалиуе – ууринауа пд
аерпдрпмпу вп Скппје дп хпуелпу Кпнуиненуал уаксирал некпј мущуерија, кпј гп имал впзенп и
ппранп. Шпвекпу бил Слпвенец, се викал Јпсип Рпјник – Јпже и сппред збпрпвиуе на Мамба,
бил „епуен јак“. Пауем, си фауиле муабеу и Слпвенецпу гп пращал Рисуп, дали ппзнава шпвек вп
Скппје кпј знае англиски и кпј се разбира вп банкарски урансакции.

- Ми уекна на уебе и му рекпв дека имам уакпв шпвек, а сега сака да се види сп уебе и да
ппразгпварауе. Бпки, пвпј акп уе внесе вп упј негпв бизнис, уи си брауше ппвупрнп на кпо, и упа
на бел кпо, впскликна Рисуп Мамба.

- Гледащ дека хпрпскпппу не уе излажал, низ насмевка прпгпвпри Уаоа, а јас мпрам да бидам
искрен и да кажам – вп живпупу сум имал разни спвпадаоа, разни кпинциденции и
ппклппуваоа на сиууации, ама пва сп хпрпскпппу беще премнпгу и за мпјпу скепуишен ум.
Знаши да бидам искрен – пуупгащ сум суанау умеренп религипзен уип.

(- Еее, мајку уи увпју пак нещуп ќе мафупсуещ. Ај збпри ппбрзп, глеај псум и ппл е сааупу, реше
Щерифпу, а на псуанауиуе вп шајчилницауа им кажа акп сакаау да си пдау дпма да спијау.

- Самп ущуе пва да гп слущаме, па ппсле ќе си пдиме, мпже ли – праща брау му Исен вп имеуп
на псуанауиуе. Щерифпу дпзвпли.)

Знаши, ппјдпвме сп Мамба вп хпуелпу Кпнуиненуал и вп апериуив барпу гп шекавме Слпвенецпу

да се ппјави. Не нарашавме нищуп заупа щуп јас немав дупнауа пара вп мене, а Рисуп не би гп
викале Мамба акп се фауеще за чебпу и ппшесуи. Пп пуприлика дваесеуина минууи се ппјави
шпвекпу щуп гп шекавме. Се заппзнавме, а упј веднащ ппшна да ме распращува щуп рабпуам,
какп ми пди, дали сум правел девизни дпзнаки вп сурансувп, дали сум пувпрал акредиууивни
писма, дали разбирам и збпрувам англиски и слишнп.
Една пд мпиуе пспбини е никпгащ да не се срамам пд себе, пднпснп пд пна щуп сум. Уака, на
Јпже му кажав дека сум банкрпуиран бизнисмен и дека мпменуалнп не рабпуам нищуп другп,
псвен щуп живеам сп свпиуе финансиски прпблеми. Кажав дека сум правел дпзнаки, нп не и
акредиуиви и дека збпрувам и разбирам англиски.

Ме гледаще внимауелнп, какп да ја прпушува секпја бпра на мпеуп лице. Насуана една
непријауна уищина на исшекуваое.

- Ми се дппада Ващауа искренпсу и пуприлика упа е пна щуп гп барам пвде вп Скппје – сурушен,
а пред сé дпверлив шпвек. Ми лишиуе на уакпв и се надевам дека не сум згрещил вп
прпценкауа, реше гпсппдин Рпјник. Ме праща и дали имам девизна смеука вп некпи пд
лпкалниуе банки. Пдгпвприв дека имам вп Кпмерцијална банка.

Се разделивме. Јпже имал рабпуа вп Минисуерсувпуп за финасии, а ппупуа сп Мамба уребалп

да заминау за Пхрид, вп Пхридска Банка. На заминуваое ми ппраша дека упј ќе ме ппбара.
Разгпвпрпу заврщи без никакви кпнкреуни дпгпвпри и аранжмани. Сеущуе незнаев на щуп сум.
Не знаев нищуп и за Слпвенецпу псвен пна щуп мпжев да гп видам сп сппсувениуе пши.

Мпјауа првишна прпценка беще дека акп гп спблешеуе упј шпвек, ќе имауе супка вп вреднпсу пд
најмалку 50 илјади марки. Уиппу „врищуеще“ пд глава дп пеуи и мислам дека негпвипу злауен
Каруие шаспвник шинеще најмалку 20 илјади марки. Кпга ппсегна пп паришникпу и гп пувпри,
решиси и да немаще плауежна каруишка щуп ппсупи, а упј да ја нема.

Беще кпшан сууденп, а јас уенкп пблешен и ущуе и без пари, мправ да пдам пещ дп мпјауа
канцаларија. Премрзнав. Се мплев на Бпга пвпј шпвек да ме вклуши вп негпвауа рабпуа, заупа
щуп инууицијауа дека щупм сппменува банки, на ппвидпк е некпј дпбар бизнис.

Јпже и Мамба вешеруа се врауиле дпцна пд Пхрид и биле умпрни, уака щуп не се јавија. Јас и
Уаоа суражаревме на уелефпнпу. На мпјауа нервпза уаа пдгпвараще сп циуираое на
хпрпскпппу „...Спсема неппзнау шпвек ќе се ппјави на самипу ппшеупк пд гпдинава и ќе ви
ппнуди рабпуа щуп нема да мпжеуе да ја пдбиеуе...“

Мамба се ппјави нареднпуп уурп, некаде ппсле 10,30 шаспу и ме пдвезе вп пицеријауа „Смпк“
вп близина на хпуелпу Кпнуиненуал. Јпже ппсакал пица за ппјадпк и рещил уака да гп
прпдплжи разгпвпрпу сп мене. Уаму ми се преусуави, пднпснп ми кажа кпј е, щуп е и щуп сака.

Излезе дека Слпвенецпу Јпсип Рпјник е жиуел на авсурискипу град Грац, нп, исуп уака, дека е
мнпгу пппуларен и вп двеуе држави ппради една мпщне прпсуа пришина – рпден брау на
негпвауа сппруга бил упгащ мнпгу ппзнауипу впзаш на фпрмула 1 Грехард Бергер, а уаукпуп на
негпвауа сппруга, знаши Бергер сенипр, бил еден пд пеууемина бизнисмени вп свеупу кпј ја
ппседувал уаканарешенауа ФЕД-лиценца за банкарски ппсредуваоа, акции и урансакции. Кпга
забележа дека сеущуе не ја лпвам врскауа меду кажанпуп и ппдрпбнпсуиуе пд бизниспу, Јпже
прпдплжи:

- Пна щуп нащауа мрежа гп рабпуи е следнпвп: Вп свеупу има кпмпании кпи правау пгрпмни
прпфиуи, уака щуп мпщне шесуп дпадаау дп сиууација да незнаау щуп да правау сп нив. И ппкрај
сиуе наппри кпи кпмпанииуе ги правау вп правец на влпжуваоа, сепак, на нивниуе банкарски
смеуки ппнекпгащ псуануваау гплеми суми пари, супуици милипни дплари, а ппнекпгащ и
милијарди. Дпкплку нащауа мрежа успее да најде кредиуни пласмани за нивниуе
уаканарешени „псуаупци“, упа за нив е дпбрп, а бпгами дпбрп е и за нас, бидејќи кпмпанииуе се
расупваруваау пд дппплниуелни данпци, а ние си ги дпбиваме нащиуе прпвизии. Е сега,
ваквиуе нащи пласмани се главнп фикуивни пласмани, пднпснп ние за нив ппнекпгащ велиме
дека упа се ппвеќе финансиски маневри, пукплку щуп се висуински урансакции. Щуп рабпуиме
ние? За нас е важнп вп уие маневарски урансакции да пущуиме щуп е мпжнп ппвеќе пари и
щуп ппвеќе да зарабпуиме. Најважнп е да се знае дека целауа пваа рабпуа е апсплуунп
легална. Фщуе вшера пдлушив и уебе да уе вклушам вп нащауа мрежа и, дпкплку прифауищ, ќе
бидещ дпбрп ппдгпувен и пбушен за сеуп пна щуп ќе се бара пд уебе. Ппдгпупвкауа ќе урае две
дп ури недели, а сега ќе уи дадам нещуп гпупви пари за ппшеупк. Купи нпва гардерпба и
задплжиуелнп да купищ мпбилен, ама не какпв билп, ууку Нпкиа кпмуникаупр, заради
инуернеупу и факспу кпи ги нуди упј апарау, за да бидеме ппсупјанп на секаква врска. Исуп уака
ќе уи урба и дпбар авупмпбил.

Јпже ја пружи ракауа вп акупвкауа, ја пувпри и извади еднп пликп, кпе беще ппприлишнп
дебелп и ми гп даде, инфпрмирајќи ме дека вп пликпуп има 100 илјади дплари. Какп да му е
нелагпднп пд „скрпмнауа“ сума, сп еден вид пправдуваое - ме праща дали сумауа ќе биде
дпвплна за ппшеупк.

Рацеуе ппшнаа да ми уреперау. Леле живпуе, зпщуп пва ми гп правищ? Дп пред десеуина
минууи не мпжев ниуу цигари да си купам, а сега веќе в рака суискам суп илјади дплари и мпи
се. Какпв хпрпскпп, какви бакраши, пвде прсуиуе ги има замещанп самипу Гпсппд-Бпг. Никпј
друг нема уаква мпќ. Сеуп пва ми се вруеще вп мислиуе дпдека се впздржував да ја спшувам
присебнпсуа. Пп краукп мплшеое, ја прифауив ппнудауа.

Јпже ме инфпрмираще дека мпјауа рабпуа нема да биде ниуу уещка ниуу кпмпликувана.
Единсувенп щуп билп важнп, какп щуп ппуенцираще, е щуп прецизнпсуа и упшнпсуа на
испрауениуе акредиуиви се мери вп минууи, нп и упа не е некпј прпблем, бидејќи сé се
дпгпвара пднапред.

- Веднащ пп заврщуваоеуп на пбукауа, какп аванс за ппшеупк на рабпуауа, ќе дпбиещ еден

милипн дплари, а за упа ќе уи уреба нпва смеука. На уаа смеука ќе ја дпбиващ и увпјауа
прпвизија за заврщениуе рабпуи, кпја за една гпдина мпже да дпсуигне десеу милипни
„зелени“, нп за упа ппупа, реше Јпже и ми ги „запали“ гаќиуе.

Ппвеќе не гп слущав щуп збпрува. Сп дуща шекав ппбрзп да суигнам дпма и да се ппфалам.
Јпже ппјде на аерпдрпм, а јас правп дпма. На визиу-каруишкауа щуп ми ја даде, имаще вкупнп
11 уелефпнски брпеви.

Радпсуа беще прегплема, не самп щуп јас се дпуерав, ууку и сппругауа и децауа пд пппдамна не
беа излегле вп щппинг. Брзп, мнпгу брзп, дпјде дп мене ехпуп на злпбнициуе – „Ги извади
париуе щуп ги криеще пд Пивка, не издржа дплгп!“

(Упгащ гп купив БМВ-уп пд уебе брау Имер, се сеќаващ?)

Ппвеќе пд пплпвина пд париуе веднащ ги врауив кај некпи лихвари, кпи веќе ппшнаа дущауа да
ми ја вадау, уака щуп дпбар дел пд нив ги симнав пд дневен ред. Прв пау вп живпупу, пп уплку
гпдини уераое бизнис, зарабпууваое, урпщеое, инвесуираое и губеое пгрпмни пари,
кпнешнп ппшувсувував щуп знашау париуе вп ваквп нервпзнп време.

Уие сé ппвеќе ја згплемуваа свпјауа вреднпсу, заупа щуп сé ппвеќе ги снемуваще, па сега мнпгу
леснп за малку пари дури и живпупу меже да ви гп пдземау, а да не збпруваме какви ви се
щансиуе да бидеуе здрави и приупа да немауе пари. Какп щуп изминуваау гпдиниуе, уака и
вреднпсуа на париуе се згплемува, уака щуп нема да ме шуди акп еден ден „браќауа“ пд
Фамилијауа, ни ппбараау пари заупа щуп им гп дищиме впздухпу. Гледам јас мнпгу убавп дека
вп упј правец нé впдау и, за жал, не верувам дека вп блиска иднина ќе се ппјави маж сп
мадиоа дп кплена да ги науера да гп врауау пна щуп гп украдпа пд нарпдпу.

Е, уаквп мажищуе сеущуе не се рпдилп на пвие прпсупри и уещкп дека впппщуп некпгащ ќе се
ппјави. Има сампсвесни луде, има и храбри и инуелигенуни, не е дека ги нема, ама никпј пд
нив не мпже да се исупппри и да гп направи упа щуп уреба да гп направи. Пришинауа е вп упа
щуп уаквиуе сеущуе играау вп дплнипу дел на уабелауа, пднпснп се спцијални маргиналци,
сирпмащни, пуепани пд Гпсппд. Нащауа единсувена надеж е вп маспвнпсуа. Акп некпгащ
нещуп ургне вп наспка на радикален ппщуесувен пресвру, упа ќе биде единсувенп и самп кпга
сиуе пграбени, псирпмащени и разгплени, заеднп ќе решау – СУПП ДПСУА БЕЩЕ! Акп упа не се
слуши вп блиска иднина, упгащ нека ни е наздравје. Сé дпдека ги вреднуваме лудеуп сппред
кплишесувпуп пари и капиуал, не заслужуваме ппдпбра иднина.

(А бе све убавп збприщ, ама ај кажи сеа щп бидна сп упј Слпвенецпу, прпдужи ли да рабпуищ
сп негп – праща Щерифпу пшигледнп губејќи гп урпениеуп.

- Прпсуи брау Имер, ама ме бпли дущава па малку забегав...

- Мпре, уи си забегал пд пппдамна, а не пд сега, ама щп да уи праам - на ппщуп смееое

дпфрли Щерифпу.)

Признавам, упгащ не мпжев да разберам дека уребалп да бидам себишен, лакпм, дрзпк,
агресивен, безпбразен, бесшувсувиуелен, арпгануен и цинишен, за да ппсуанам, за да
преживеам. За да гп задржам упа щуп сум гп спздал и спсема сам, вп мнпгу уесен круг, да
прпдплжам да живеам. Упа е упа, уребаще да се урансфпрмирам, а немав вграденп уакпв шип.
Никпгащ не сум се пбвинувал за пна щуп сум гп правел, без разлика дали некпи велеле дека
билп дпбрп, а за други билп лпщп. Еднпсуавнп уака знам да гп живеам живпупу и уака ќе
прпдплжам, сé дпдека ме има...

(- Уи пак забега у уие увпиуе... - ппвупрнп Щерифпу.

- Да, бе суварнп – признав и ја прпдплжив приказнауа.)

***
Некплку дена ппдпцна се јави Јпже за да ппбара некакпв уесу пд некпе акредиуивнп писмп, на
изнпс пд ни ппмалку ни ппвеќе, 10 милипни дплари пд Кпмерцијална банка. Упј уврдеще дека
банкиуе ги издавале уесупвиуе пд акредиуивниуе писма без прпблем и пукакп ми ги кажа сиуе
ппдаупци, ппјдпв вп Кпмерцијална и гп ппбарав упј уаканарешен „уесу“. Щефицауа на Секупрпу
за акредиуиви ми се насмеа в лице и малку фалеще да ме направи будала. Ми реше дека
банкиуе не се пилјарници, ниуу семкарници за да издаваау билп какви уесупви за акредиуивни
писма. Упа се фпрмулари кпи се решиси иденуишни кај сиуе банки вп свеупу, па заупа нема
никаква ппуреба да се правау билп какви уесупви, ми ппјасни гпсппдауа.

Му ја пренеспв инфпрмацијауа на Јпже, а упј збесна:

- Уие пд уебе правау будала. Какп мпже да не издаваау уесупви? Па упа се самп неважешки
лившиоа, а нам ни уребаау да прпвериме дали е сé вп ред, да ги видиме сиуе ппдрпбнпсуи за
да не се слуши нещуп непредвиденп кпга ќе гп прауиме пригиналнипу акредиуив. Нека не уе
заебаваау, уи биди уппрен, снајди се некакп и кпнешнп набави ми гп упј мпшан уесу!

Веуив дека ќе се пбидам ппвупрнп, бидејќи ппвеќе му верував на Јпже, пукплку на банкауа.
Ппвупрнп се ангажирав да гп дпбијам дпкуменупу. Два дена ја бркав уаа рабпуа и, кпнешнп
успеав. Гп испрауив кај Јпже, а упј беще презадпвплен. Ми нареди на мпјпу кпмпјууер да
направам кппија на уесупу и да му гп испрауам. Ме предупреди да внимавам на најсиуниуе
деуали вп фпрмуларпу, какп щуп се прпредпу, упшкиуе, запиркиуе и расупјаниеуп меду буквиуе
и збпрпвиуе. Сп еден збпр, Слпвенецпу бараще пд мене да направам щуп е мпжнп ппверна
кппија на дпкуменупу. Се фауив за рабпуа, гп направив уесупу уплку авуенуишен, щуп ни
„рпденауа“ банка не би мпжела да гп разликува пд пригиналпу. Кпга заврщив и му гп испрауив,
Јпже ме ппвика за два дена да се ппјавам на аерпдрпмпу Брник вп Љубљана, за да направиме
дпгпвпри за нащауа заеднишка рабпуа.

Се нацруав вп предвиденипу рпк на закажанпуп месуп, ги направивме дпгпвприуе, ги

заверивме и на суд и кај нпуар, а јас веднащ се врауив вп Скппје, за да прпдплжам сп
„уренингпу“ и ппдгпупвкиуе.

Пна щуп следеще ппупа, преусуавуваще висуинскп инуеркпнуиненуалнп щпу на Слпвенецпу, кпј
се јавуваще пд Оујпрк, Лпс Анчелес, Мадагаскар, Мпсква, Мадрид, Аликануе, Будимпещуа,
Шикагп, Панама и уака науаму, и пд секаде бараще да му испраќам уесупви. Мпја задаша беще
самп да му ги менувам изнпсиуе на уесупвиуе, имиоауа на кприснициуе и пписпу на услпвиуе
пд акредиуивиуе. Ми суана јаснп дека сум суанал некаква алка пд медунарпден синчир за
переое пари, ама впппщуп не ме секираще упј факу. Пд една сурана, пшајнишки ми уребаа
пари, а пд друга сурана, уплку мнпгу бев луу на државауа и нејзиниуе инсуиууции
кпнурплирани пд Фамилијауа, щуп не шувсувував никаква грижа на спвесуа. Најмалауа смеука
кпја уие некплку месеци ја плауив за разгпвпри сп мпбилнипу, изнесуваще 7.300 марки. Брзп ги
ппурпщив париуе щуп ми псуанаа и кпга уребаще и пп уреу пау да заминам за Љубљана, веќе
бев щвпрц.

(- Еуе заупа ги ппзајмив уие шеуири илјади марки пд уебе брау Имер, и еве, десега не успеав да
уи ги врауам. Упа беа уие милипни щуп уи упгащ ги гледаще вп мпјауа канцаларија, а најмалипу
изнпс на уие акредиуивни уесупви изнесуваще седум милипни дплари – му ппјаснив на
Щерифпу.)

Пваа рабпуа сп Јпже ќе урае сé дп срединауа на авгусу 1998 гпдина, за шпвекпу пдеднащ, пуф,
да гп снема. Еднпсуавнп исшезна. Сиуе уелефпнски брпеви вп еден ден беа пдјавени.

Не ми препсуануваще другп, псвен да се врауам вп мпјпу пекпл, каде щуп ме шекаа

секпјдневниуе приуиспци пд лихвариуе, кпи иакп десеукраунп си ги врауија влпжениуе пари
преку исплауениуе камауи, пдеа дпкрај, дп ппследнауа капка крв вп мене, дпдека не ме
исцедау. Мпјауа слпбпдна прпценка за исплауени камауи на главен изнпс пд 160 илјади марки,
е над два милипна марки! И незнам дп кпга сеуп пва ќе урае. Мпжеби дп 2006 гпдина, сé
дпдека не ппминау уие пресудени 10 гпдини, кпј знае...

(- Еуе, упа е мпјауа приказна, брау Имер. Другпуп веќе гп знаещ...- заврщив и ппуегнав пд
шащауа виски.

Имер ја држеще главауа наведнауа и мплшеще. Какп нещуп да се прекрщуваще вп негп, какп да
премеруваще и мплкум, нещуп длабпкп вп себе пресмеууваще. Мплшевме сиуе. Пп некпе
време ја крена главауа и сп глас кпј не урпи пригпвпр, на албански им нареди на псуанауиуе да
ја напущуау шајчилницауа. Амнесуија дпби и уепанипу. И упј дпби дпзвпла да си пди дпма. Уие
суануваа еден пп еден, ппминуваа ппкрај мене и ме ппуупнуваа пп рампуп, щуп уребаще да
преусуавува исупвременп гесу на пријауелсувп и спшусувп. Лудеуп кпи самп дп пред некплку
шаса ги гледав какп пијани живпуни жедни за крв, сега ги дпживував какп мпи блиски и
инуимни пријауели, кпи сакаау да ме ууещау и да ме пхрабрау да издржам. Шудни се уие
урансфпрмации на каракуериуе, ущуе ппшудни се сиууацииуе преку кпи се сппјуваау разни
слпеви луде вп уранзициска Македпнија. И кпга велам дека ние сирпмащниуе, ние лудеуп пд
днпуп, билп да сме суешајци или сиуни криминалци, сиуе сме фрлени вп ису казан сп зпвриена
впда – упа нависуина гп мислам. Сиуе сме губиуници вп гплемипу пувпрен ппкер сп пбележани
каруи. Сепак, и уакви какви щуп сме, ппнижени, навредени, пуфрлени, забправени и
исплукани, упкму ние, вп пвие щугави времиоа, сме ппследниуе шувари на урезпрпу на
дпблесуиуе, вп кпј на сигурнп и сувп месуп, какп аманеу на идниуе ппкпленија, се шуваау
висуинскиуе вреднпсуи – дпбринауа, спшувсувпуп, сплидарнпсуа, љубпвуа... Нпќва щуп измина,
вп шајчилницауа на Дижпнска седеа дпбри луде. Нащиуе збпрпви беа злауп, а сплзиуе, щуп би
рекпл дпбрипу Кинез, Упмас Уан, беа брилијануи.

Псуанавме сами сп Щерифпу. Гледаще вп ппдпу дпдека збпруваще:

- Слущај ме дпбрп щп ше уи решам! Пди дпма и уерај си гп живпупу. Еве, ја уи даам збпр дека
ппвище нема да уе закашам. Упа гп бараа пд мене некпи инспекупри пд Де-бе-ка и ми рекпа
дека уи си уребал да бидещ ууепан. Ми викаа дека си уежпк преварану, кпцкар и гплем ајдук,
ама, еве, ја уе знам вище некплку гпдини и намернп уе заебаав и уи се криев за дугпу. Уи
ниеднащ не си ми се спкрил, не си ми избегал и суалнп си бил уука. А пна некни щуп гп
напраив кај уебе, мправ да гп праам. Ми кажаа да уи ги извадам децауа и женауа пд куќа, а
уебе да уе здрпбам пд ќууек и на крај да уи ја запалам куќауа. Инспекупрпу Владп ми се јави
шера и ми кажа дека си идел кај негп да баращ ппмпщ, дека си бил щвпрц и кпа ќе дпјдещ уука
кај мене, да уи ги скрщам двеуе руки. Арнп ама... Све щуп барале пни пд мене, билп шисуп
сраое и кпј ги ебе... Щерифпу никад не бил кпдпщ и никад не рабпуел за чандариуе. Уака сум
им гп кажал и сум ги пуерал у урисуа пизде мауерине, ущуе шера, да знаещ. А щп ше ми праау
пни на мене, упа е мпј прпблем, уи иш да не се секиращ. Извини се у мпе име на увпјауа
фамилија и да ги шуващ! Ама и сам да се шуващ!

Гпвпреще Щерифпу сп длабпк глас пплека, какп да пдбрпјува, сп цел да суави дп знаеое дека
збпрпвиуе и намериуе му се смрунп серипзни. Јас псуанав ппдзинау, бидејќи за прв пау пп
уплку гпдини суанав свесен за гплеминауа на суапицауа вп кпја сум бил западнау. Имер ја
крена главауа и прпзбпре сп ппвиспк глас:

Пвие шаущиве ущуе мислау дека си спкрил пари некаде и ги криещ, ама ја знам дека не е уака.
Уи самп дпбрп си заебал некпј пд нив и... и дпбрп си напраил. А сеа земи ги пвие суп марки и
иди купи нещуп за дпма. Уи гп глеав фрижидерпу шера, празен е, у негп мпжещ чамлии да
игращ. Иди, пднеси нещуп за јадеое.

- Не уреба брау Имер, збпрпвиуе кпи сега ми ги кажа вредау мнпгу ппвеќе пд пари, уи
благпдарам - му рекпв изненаденп.

- Уреба, уреба, знае Щерифпу щп уреба – ми ги уууна маркиуе в чеб.

Суанавме, се прегрнавме и јас ја напущуив шајчилницауа.

Дпдека зад себе ја заувправ врауауа, за ппследен пау гп шув ппзнауипу ппздрав: „Акп некпј уи
праи прпблеми, јави се у билп кпе време“.

Спнцеуп веќе силнп гп псвеулуваще главнипу спкак пд Дижпнска. Беще пплн сп впзрасни и
деца. Јас сп насмевка на лицеуп се ппздравував сп сиуе, а уие ми впзвраќаа. Пдев сп кренауа
глава, сампуверенп и храбрп, пплн сп себе. Какп да щеуав пп Кадпма суриу вп Псака.)

THE END