Professional Documents
Culture Documents
fN!;sl úoHdj
12 -13 fYaK
% s - úIh ks¾foaYh
^2017 isg ls%hd;aul fõ'&
úoHd fomd¾;fïka;=j
cd;sl wOHdmk wdh;kh
uyr.u
YS% ,xldj
www.nie.lk
i
ye|skaùu
úYajfha mj;sk uQ,sl ix>gl" tajd tlsfkld w;r ls%hd;aul jk n, iy tjeks n,j, m%;sM, ms<sn| .fõIK lrkq
,nk úoHdj" fN!;sl úoHdjhs' ish¨ u iajdNdúl ixisoaê iy úoHdfõ wfkl=;a ieu lafIa;%hl u uQ,h jkafka o
fN!;sl úoHdj hs' t fyhska" fN!;sl úoHdj" wOHhkh;a" fN!;sl úoHd{hska Ndú; lrk l%ufõo iy we.ehSï ms<sn|
w;a±lSï ,nd .ekSu;a" ljr u fyda úoHd fCIa;%hl kshef<k YsIHhl=g jqj o" w;HjYH fjhs'
w'fmd'i ^Wiia fm<& fN!;sl úoHdj úIh ks¾foaYh fo jirl mdGud,djls' fN!;sl úoHdj iïnkaO Wiia wOHdmkhg
fhduqjkakkag WÑ; uQ,sl miqìula ilid §u;a" tÈfkod Ôú;fha úúO fCIa;%j, lghq;= lrkakka yg fN!;sl
úoHd;aul wjYH;d imqrd .ekSug iqÿiq ksmqK;d we;s lr,Su;a i|yd Wiia fm< fN!;sl úoHdj mdGud,dj ie,iqï
flf¾'
ii
cd;sl wruqKq
^i& udkj wNsudkhg .re lsÍfï ixl,amhla u; msysgd Y%S ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl úúO;ajh wjfndaO lr .ksñka cd;sl
taldnoaO;dj" cd;sl Rcq .=Kh" cd;sl iu`.sh" tluq;=lu iy iduh m%j¾Okh lsÍu ;=<ska cd;sh f.dvke`.Su iy Y%S ,dxlSh
wkkH;dj ;yjqre lsÍu
^ii& fjkia jk f,dalhl wNsfhda.j,g m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha udye`.s odhdo y÷kd .ekSu iy ixrlaIKh lsÍu
^iii& udkj whs;sjdislïj,g .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn| oekqj;a ùu" yDohdx.u ne£ulska hq;= j tlsfkld flfrys
ie,ls,su;a ùu hk .=Kdx. m%j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc idOdrK;aj iïu; iy m%cd;dka;%sl Ôjk rgdjla .eí jQ
mßirhla ks¾udKh lsÍu iy mj;ajd f.k hdug iydh ùu
^iv& mqoa.,hskaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm; iy udkj w.hj,g .re lsÍu u; mokï jQ ;srir Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu
^v& iqiudys; jQ iunr fm!reIhla i|yd ks¾udmK yelshdj" wdrïNl Yla;sh" úpdrYS,S Ñka;kh" j.lSu yd j. ùu we;=¿ fjk;a
Okd;aul wx. ,laIK ixj¾Okh lsÍu
^vi& mqoa.,hdf.a iy cd;sfha Ôj .=Kh jeä ÈhqKq flfrk iy Y%S ,xldfõ wd¾Ól ixj¾Okh i|yd odhl jk M,odhS ld¾h i|yd
wOHdmkh ;=<ska udkj iïm;a ixj¾Okh lsÍu
^vii& YS>%fhka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev .eiSug yd tajd md,kh lr .ekSug mqoa.,hska iQodkï lsÍu
iy ixlS¾K yd wkfmalaIs; wjia:dj,g id¾:l j uqyqK §fï yelshdj j¾Okh lsÍu
^viii& cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjkSh ia:dkhla ysñ lr .ekSug odhl jk hqla;sh" iudk;ajh iy wfkHdakH .re;ajh u; mokï
jQ wdl,am yd l=i,;d fmdaIKh lsÍu
cd;sl wOHdmk fldñIka iNdfõ jd¾;dj - ^2003&
iii
uQ,sl ksmqK;d
wOHdmkh ;=<ska j¾Okh flfrk my; oelafjk uQ,sl ksmqK;d fmr i|yka cd;sl wruqKq uqÿkam;a lr .ekSug odhl jkq we;'
• iudc mßirh ( cd;sl Wreu ms<sn| wjfndaOh" nyqjd¾.sl iudchl idudðlhka ùu yd iïnkaO ixfõ§;dj yd l=i,;d"
idOdrK hqla;sh ms<sn| ye`.Su" iudc iïnkaO;d" mqoa.,sl p¾hdj" idudkH yd ffk;sl iïm%odh" whs;j
s dislï"
j.lSï"hq;=lï iy ne£ï
iv
• ffcj mßirh ( iÔù f,dalh" ck;dj iy ffcj moaO;sh" .iaje,a" jkdka;r" uqyqÿ" c,h" jd;h iy Ôjh" Ydl" i;a;aj yd
ñksia Ôú;hg iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõ§ nj yd l=i,;d
• fN!;sl mßirh ( wjldYh" Yla;sh" bkaOk" øjH" NdKav iy ñksia Ôú;hg tajdfha we;s iïnkaO;dj" wdydr" we÷ï" ksjdi"
fi!LHh" iqjmyiqj" kskao" ksial,xlh" úfõlh" wmøjH iy u<my lsÍu hkdÈh yd iïnkaO jQ wjfndaOh"
ixfõ§;dj yd l=i,;dj' bf.kSu" jev lsÍu iy Ôj;a ùu i|yd fuj,ï iy ;dlaIKh m%fhdackhg
.ekSfï l=i,;d
v
2'0 úIh ks¾foaYfha wruqKq
vi
tall iy ld,Éfþo
01 tallh - ñkqu 30
02 tallh - hdka;% úo Hdj 110
03 tallh - foda,k yd ;rx. 100
04' tallh - ;dm fN!;slh 60
05' tallh - .=re;ajc fCIa;%h 20
06' tallh - iaÓ;s úµq;a fCIa;%h 60
07' tallh - pqïnl fCIa;%h 40
08' tallh - Odrd úµq;h 70
09' tallh - bf,lafg%dkal úoHdj 40
10 tallh - mod¾:fha hdka;%sl .=K 40
11 tallh - mod¾: yd úlsrK 30
tl;=j 600
vii
tall iy ld,Éfþo
viii
tallh - 01 ñkqu ld,Éfþo- 30
1'0 fN!;sl 1'1 fN!;sl úoHdfõ fN!;sl úoHdj ye¢kaùu' fN!;sl úoHdj Yla;sh" Yla;s mßKdukh 02
úoHdfõ úIh m:h yd tÈfkod Ôú;hg iy fidnd iy Yla;sh iu`. mod¾:fha yeisÍu
mÍlaIKd;aul .fõIK i|yd oyug fN!;sl úoHdj iïnkaO wOHhkh lrk úIhhla f,i meyeÈ,s
iy .Ks;uh úoHd;aul jk whqre lrhs'
rduqj ms<sn| l%ufõoh fhdod j¾;udk iudcfha ÈhqKqjg fN!;sl úoHdj uQ,sl wxY=j, isg úYajh
ie,ls,su;a .ekSu ms<sn| fN!;sl úoHdj odhl ù we;s olajd wjOdkh fhduq lrk úIhhla f,i
fjñka úuid n,hs' wdldrh úia;r lrhs'
.fõIKh isÿ úoHd;aul l%ufõofhys uQ,sl iajdNdúl ixisoaê meyeÈ,s lsÍfï § iy
ixl,am tÈfkod Ôú;fha § fN!;sl úoHdj fhdod
lrhs' .kakd wdldrh meyeÈ,s lrhs'
my; ±lafjk lafIa;%j, § kùk
;dlaIKfha jeä ÈhqKqj i|yd fN!;sl
úoHdj fhdod f.k we;s wdldrh f.k
yer olajhs'
m%jdyk l%u ikaksfõokh n,
Yla;s iemhqu iy mßfNdackh ffjµ
úoHdj mDÓúh iy wNHjldY
.fõIKh'
úoHd;aul .fõIK i|yd úoHd;aul l%uh
wkq.ukh lrhs'
ksÍlaIK u; mokïj f.dvk.k
wkqñ;Ska u.ska fN!;sl úoHdfõ j¾Okh
isÿ ù we;s nj ms<s.kshs'
1
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
1'2 ffoksl wjYH;d • fN!;sl rdYs yd tall uQ,sl fN!;sl rdYs iy jHq;amkak fN!;sl 04
iy úoHd;aul • uQ,sl fN!;sl rdYs rdYs y÷kd .kS'
lghq;=j, § tall • wka;¾ cd;sl tall (SI) l%uh iqÿiq uQ,sl SI tall iy jHq;amkak SI
ksjerÈ j Ndú; (Systeme International d'Unites) tall Ndú; lrhs'
lrhs' • uQ,sl tall iEu fN!;sl rdYshla u tallhla iys; j
• mßmQrl tall ^fldaK uekSu fyda rys; j ixLHd;aul w.hlska
i|yd& iukaú; jk nj ms<s.ks'
• jHq;amkak fN!;sl rdYs iy .=Kdldr iy Wm.=Kdldr ±laùu i|yd
jHq;amkak tall Wmi¾. iy tajdfha ixfla; Ndú; lrhs'
• tall fkdue;s fN!;sl rdYS tall wjYH mßÈ mßj¾;kh lrhs'
• tallj, .=Kdldr iy úoHd;aul wxlkh ms<sn| ±kqu Ndú;
Wm .=Kdldr lrhs'
2
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
tÈfkod Ôú;fha § iy mÍlaIKj, §
1'4 wod< ñkqfï • ñkqï WmlrK
ñkqï ,nd .ekSfï jeo.;alu úia;r lrhs' 12
fodaIh wju jk • WmlrKj, uQ,O¾uh" l=vd u
WmlrKhl l=vd u ñkqu y÷kd .kS'
ñkqu iy mrdih
mßÈ .e<fmk ñkqï i|yd iqÿiq ñkqï WmlrK Ndú;
• ñkqïj, fodaI
ñkqï WmlrKh lrhs'
• taldx. fodaIh
j¾ksh¾ uQ,O¾uh iy uhsfl%dógr
f;dard f.k • wyUq fodaIh
uQ,O¾uh meyeÈ,s lrhs'
ñkqï ksjerÈ j • Nd.sl fodaIh iy m%;sYl
ñkqï ,nd .ekSu i|yd j¾ksh¾ le,smrh"
fodaIh
,nd .kshs' uhsfl%daógr bial=remamq wdudkh" p,
• úoHd.dr ñkqï WmlrK
wkaùlaIh" f.da,udkh" f;o~q ;=,dj"
• óg¾ rE,
bf,lfg%daksl ;=,dj" úrdu >áldj"
• j¾ksh¾ le,smrh
bf,lafg%dksl úrdu >áldj fhdod .kshs'
• uhsfl%dógr bial=remamq wdudkh
wyUq fodaIh iy taldx. fodaIh ^uQ,dxl
• f.da,udkh
fodaIh we;=<;a j& ñkqula flfrys n,mdk
• p, wkaùlaIh
wdldrh meyeÈ,s lrhs'
• úrdu >áldj$úrdu Trf,daiqj
Nd.sl fodaIh iy m%;sY; fodaIh .Kkh
• ixLHdxl úrdu >áldj
lrhs'
• ixLHdxl nyq ógrh
Nd.sl fodaIh iy m%;sY; fodaIh fidhd
• f;o`vq ;=,dj$ isõ o`vq
.ekSfï jeo.;alu w.h lrhs'
;=,dj$bf,lafg%daksl ;=,dj
jZksh¾ le,smrh Ndú; lr l=yr
• ñkqï WmlrK fhdod .kakd
is,skavrhl wNHka;r wrh ndysr wrh iy
úoHd.dr mÍlaIK
.eUqr fidhd .kshs'
• jzksh¾ le,smrh
uhsfl%dógr bial=remamq wdudkh Ndú; lr
• uhsfl%dógr bial=remamq wdudkh
ldishl úIalïNh iy >klu uek .kshs'
• f.da, udkh
f.da,udkh Ndú;fhka jl% o¾mkhl
• p, wkaùlaIHh
$ldphl jl%;d wrh fihd .kshs'
p, wKaúlaIh Ndú;fhka rn¾k,hl
wNHka;r úYalïNh uek .kshs'
3
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
fok ,o WmlrK w;=ßka iqÿiq WmlrKh
f;dardf.k iudldr yeve;s jia;=jla
;kd we;s øjHfha >k;ajh fidhd .kshs'
4
tallh - 02 hdka;% úoHdj ld,Éfþo- 110
5
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• jia;=jl p,s;h m%ia;dßl j ksrEmKh
lrhs'
• jia;=jl p,s;h úia;r lsÍug p,s;
m%ia;dr Ndú; lrhs'
• .eg¨ úi£u i|yd p,s; m%ia;dr iy
p,s; iólrK Ndú;fhka .Kkh lsÍï
isÿ lrhs'
2'2 n, iïm%hqla; n, iïm%hqla;h • n, moaO;shl iïm%hqla;h meyeÈ,s lrhs'
15
iy n, >Qa¾Kh • n, foll iïm%hqla;h • n, iudka;rdi% uQ,O¾uh Ndú;fhka n,
Ndú; lr iïm%hqla;h i|yd ùÔh m%ldYkhla ,shd
• tal;, n, moaO;shl
jia;=jl f¾Çh olajkak'
iïm%hqla;h
p,s;h iy N%uK
• n, >Q¾Kh ^jHdj¾;h& • n, úfNaokh iy wdl,klh iqÿiq mßÈ
p,s;h md,kh
• ,laIHhla jgd n,hl >Q¾Kh isÿ lrhs'
lrhs'
• n, hq.auhl >Q¾Kh • tal ;, n, moaO;shl iïm%hqla;h
fiùug n, úfNaok l%uh yd n,
• iudka;r n,j, iïm%hqla;h iy
iudka;rdY% m%fïh Ndú; lrhs'
ls%hd f¾Ldj ^tlu ÈYdfõ we;s n,
i|yd& • iudka;r n, foll iïm%hqla;h yd ls%hd
• jia;=jl .=re;aj flakaøh ^iudka;r f¾Ldj fidhhs'
n,j, iïm%hqla;h weiqßka& • iudka;r n,j, iïm%hqla;h weiqßka
• iudldr jia;=j, .=re;aj .=re;aj flakaøh úia;rh lrhs'
flakaøh • iudldr yevfhka hq;a ixhqla; jia;=j,
• iudldr ixhqla; jia;=j, .=re;aj flakaøh fidhd .kshs'
.=re;aj flakaøh • n,hl >Q¾Kh yd n, hq.auhl >Q¾Kh
• ialkaO flakaøh .Kkh lrhs'
• n, iudka;rdi% kshuh Ndú;fhka • ;, wdia;rhl .=re;aj flakaøh fiùu
jia;=jl nr fiùu i|yd ir, ls%hdldrlula isÿ lrhs'
6
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• ialkaO flakaøh y÷kajdfohs
• ialkaO flakaøh yryd n,hla fhdok úg
jia;=jl p,s;h meyeÈ,s lrhs'
• ialkaO flakaøfhka msg; § n,hla
fhdokúg jia;=jl p,s;h meyeÈ,s lrhs'
2'3 ji;=jl p,s;h • n,h iy p,s;h • jia;=jl wjiaÓ;sh hkq tys p,s; iajNdjh
20
úYaf,aIKh • ialkaOh fjkia lsÍug olajk fkdleue;a; nj
lsÍu i|yd m%ldY lrhs'
• wjiaÓ ialkaOh
p,s;h ms<sn| • ialkaOh hkq W;a;drK p,s;fha
• .=re;ajc ialkaOh wjiaÓ;sh ms<sn| ñkqula nj m%ldY lrhs'
ksõgkaf.a kshu
Ndú; lrhs' • wjiaÓ;s iy wjiaÒ;s fkdjk rduq
• .=re;ajdl¾IK n,h weiqßka ,nd.kakd
• p,s;h ms<sn| ksõgkaf.a m<uq jeks ialkaOh .=re;ajdl¾IK ialkaOh f,i
ks h uh y÷kd .kS'
• .uH;dj • p,s;h ms<sn| ksjqgka kshu m%ldY lrhs'
• p,s;h ms<sn| ksõgkaf.a fojeks • ksjqgkaf.a m<uq kshuh weiqßka n,h w¾:
ks h uh olajhs'
• F = ma iólrKh ,nd .ekSu
• F = ma jHq;amkak lrhs'
• ksõgkh w¾: ±laùu
• ksh; ialkaO iy ksh; n, iïnkaO
• wdfõ.h yd wdfõ.S n, .;sl wjia:d úYaf,aIKh lsÍug p,s;h
• f¾Çh .uH;d ixiaÓ;s uQ,O¾uh ms<sn| ksõgkaf.a kshu iy .uH;dj
• m%;Hdia: iy wm%;Hdia: .egqï ms<sn| ixl,amh Ndú; lrhs'
• p,s;h ms<sn| ksõgkaf.a ;=kajeks • jia;=jla u; ls%hd lrk n,hka
ks h uh úYaf,aIKh lsÍug yd iM, n,h ks¾Kh
• ksõgkaf.a kshuj, fh§ï lsÍug ksoyia n, rEm igyka Ndú; lrhs'
• iajhx iSre udre n,
7
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• wd;;s h • ls%hdj yd m%;sls%hdj fjka lr y÷kd .kshs'
• f;rmqu$ iïmSvkh • ls%hdj yd m%;sls%hdj hk n, iEu úg u
• >¾IKh mj;sk nj wjfndaO lr .kshs'
• iaÓ;sl >¾IKh • n,h uekSfï SI tallh jk ksjqgkh
• iSudldÍ >¾IKh w¾: olajhs'
• .;sl >¾IKh • wdfõ.S n, Ndú; jk wjia:d i|yd
• ksoyia n, igyka WodyrK imhhs'
• iajhx iSreudre n,j, iajNdjh y÷kd
.kshs'
• .;sl moaO;s u; >¾IKfha n,mEu
úYaf,aIKh lrhs'
• wdfõ. n,h b;d flá ld,h;a ;=,
ls%hd;aul jk úp,H n,hla f,i
wjfndaO lr .kshs'
• ksõgkaf.a kshu iïnkaO .Kkh lsÍï
lrhs'
• .uH;dj yd .uH;d ixiaÓ;sh iïnkaO
.Kkh lsÍï isÿ lrhs'
• iSudldÍ >¾IKh yd .;sl >¾IKh
iïnkaO .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
• ksõgkaf.a kshu wdo¾Ykh lsÍug ir,
ls%hdldrlï isÿ lrhs'
8
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
9
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
2'5 hdka;%sl Yla;sh • ld¾hh" Yla;sh iy cjh • Yla;s fjkiaùï iy ld¾hlaIu;d .Kkh
mßfNdackh iy • ld¾hh lsÍug lrk ,o ld¾hh" pd,l Yla;sh"
mßKdukh • f¾Çh p,s;fha § n,hla u.ska úNj Yla;sh iy cjh i|yd jk m%ldYk
m,odhS f,i isÿ isÿ flfrk ld¾hh Ndú; lrhs'
lrhs'
• hdka;s%l Yla;sh • wd;;sh iy ú;;sh hk mo weiqßka
• W;a;drK pd,l Yla;sh m%;Hdia: úNj Yla;sh i|yd m%ldYkhla
• úNj Yla;sh ,shd olajhs'
15
• .=re;ajc úNj Yla;sh • n, ksh;h iy ú;;sh weiqßka m%;Hia:
• m%;Hdia: úNj Yla;sh úNj Yla;sh i|yd m%ldYkhla ,shd olajhs'
• laIu;dj iy ld¾hlaIu;dj • Yla;s ixiaÓ; uQ,O¾uh iy hdka;s%l Yla;s
ixiaÓ;s uQ,O¾uh Nú; lrhs'
• Yla;s ixiaÓ;s uQ,O¾uh
• hdka;%sl Yla;s ixiaÓ;s uQ,O¾uh • ld¾hh - Yla;sh ms<sn| uQ, O¾uh m%ldY
lrhs'
• ld¾hh - Yla;sh uQ,O¾uh
• Yla;sh M,odhs f,i Ndú; l< yels wdldr
ms<sn| úuid n,hs'
• hdka;s%l Yla;sh yd hdka;s%l Yla;s ixiaÓ;s
uQ,O¾uh iïnkaO .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
• moaO;shl ld¾hlaIu;dj hkq m%fhdackj;a
Yla;s m%;sodkh yd uq¿ Yla;s m%odkh w;r
wkqmd;h nj u;lhg k.d wjfndaO lr
.kshs'
• .egqï yd msmsÍï i|yd Yla;s ixiaÓ;
uQ,O¾uh yd .uH;d ixiaÓ;s uQ,O¾uh
fhdohs'
• mQ¾K m%;Hia: .egqï yd mQ¾K m%;Hia:
fkdjk .egqïj, fjki meyeÈ,s lrhs'
10
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
2'6 N%uK p,s;h yd • N%uK p,s;h • fldaKsl úia:dmkh" fldaKsl m%fõ.h yd 15
jD;a;dldr p,s;h • fldaKsl úia:dmkh fldaKsl ;ajrKh w¾: olajd SI tallj,ska
ms<sn| ixl,am m%ldY lrhs'
• fldaKsl m%fõ.h
úuid n,hs' • fldaKsl m%fõ.h yd w.h w;r
• fldaKsl ;ajrKh
iïnkaO;dj ,shd olajhs'
• N%uK ixLHd;h
• f¾Çh úia:dmkh yd fldaKh úia:dmkh"
• taldldr fldaKsl ;ajrKfhka
iam¾YSh m%fõ.h yd fldaKsl m%fõ.h iy
isÿ lrk p,s;h i|yd N%uK
iam¾YSh ;ajrKh yd fldaKsl ;ajrKh
p,s; iólrKh Ndú; lsÍu
w;r iïnkaO;d ,shd olajhs'
• wjiaÓ;s >Q¾Kh
• wdj¾: ld,h yd ixLHd;h Ndú;fhka
• taldldr isyska oKav fldaKsl p,s;h úia;r lrhs'
• taldldr isyska j<,a,
• fldaKsl p,s; iólrK ,shd olajhs'
• taldldr jD;a;dldr ;eáh iy
is,skavrh
• fldaKsl p,s; iólrK Ndú; lr .eg¨
úi|hs'
• taldldr f.da,h
• wjiÓ;s >Q¾Kh N%uK p,s;fha wjiaÓ;sh
• fldaKsl .uH;dj
f,i úia;r lrhs'
• jHdj¾;h
• wlaIhla jgd ,laIHdldr ialkaOhl
• jHdj¾;h" wjiaÓ;s >Q¾Kh iy wjiaÓ;s >Q¾Kh I = mr2 f,i m%ldY lrhs'
fldaKsl ;ajrKh w;r
iïnkaOh • wCIhla jgd jia;=jl wjiaÓ;s >Q¾Kh
• fldaKsl .uH;d ixiaÓ;s f,i m%ldY lrhs'
uQ ,O¾uh
• N%uK p,s;fha ld¾h m%udKh • iaalkaOh" N%uK wlaIh yd ialkaOfhaa
• N%uK pd,l Yla;sh úisÍu u; wjiaÓ;s >Q¾Kh r|d mj;sk
• f¾Çh p,s;h iy N%uK p,s;h nj wdo¾Ykh lrhs'
w;r wkqrEm;dj
11
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• ;sria ;,hl jQ taldldr • fldaKsl ;ajrKh yd wjiaÓ;s >Q¾Kh iy
jD;a;dldr p,s;h jHdj¾;kh w;r iïnkaOh f,i
• ixLHd;h' olajhs
• iam¾YSh m%fõ.h • N%uKh jk jia;=jla u; ls%hd lrk
• wdj¾; ld,h jHdj¾;h ks¾Kh lsÍfuka tys p,s;h
• iam¾YSh fõ.h mqfrdal:kh lrhs'
• flakaødNsidß ;ajrKh • fldaKsl m%fõ.h yd wjiaÓ;s >q¾Kh w;r
• flakaødNsidß n,h .=Ks;h fldaKsl .uH;dj f,i m%%ldY
lrhs'
• wjiaÓ;s >Q¾Kh" jHdj¾;h yd fldaKsl
.uH;dj iïnkaO .Kkh lsßï isÿ lrhs'
• fldaKsl .uH;d ixiaÓ;s uQ,O¾uh
wdo¾Ykh lsÍug ir, ls%hdldrlï isÿ
lrhs'
• fldaKsl .uH;d ixiaÓ;s uQ,O¾uh yd
iene¢ WodyrK bÈßm;a lrhs'
• ;sria jD;a;hla jgd taldldr fõ.fhka
jia;= p,kh jk wjia:d úYaf,aIKh lrhs'
• ;sria jD;a;dldr m:hl taldldr fõ.fhka
p,kh jk jia;=jl flakaødNsidß ;ajrKh
.Kkh lrhs'
• úúO jD;a;dldr p,s;j, flakaødNsidß
n,hka y÷kd .kshs'
• tjeks jia;=jl flakaødNsidÍ ;ajrKh th
u; ls%hd lrk n,hg iïnkaO lrhs'
12
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• N%uK p,s;hg yd jD;a;dldr p,s;hg
iïnkaO .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
• fldaKsl p,s;h yd f¾Çh p,s;h
ixikaokh lrhs'
12
• fyhd¾f.a WmlrKh iy U k<h fhdod
2'7 ffoksl Ôú;fha • øjiaÓ;s úoHdj f.k øjj, >k;ajh ieie£u wdYs%;
oS yd úoHd;aul • øjiaÓ;s mSvkh .eg¨ úi|hs'
lghq;=j, §
• jdhqf.da,Sh mSvkh • .eg¨ úi£u iy ødj moaO;shl ls%hdldÍ
ksYap, ;r,
ms<sn| uQ,O¾u • øjj, idfmalaI >k;aj iei£u uQ,O¾u meyeÈ,s lsÍu i|yd meial,af.a
iy kshu Ndú; • U k<h Ndú;h uQ,O¾uh fhdod .kshs'
lrhs • fyhd¾ WmlrKh Ndú;h • bms,Su yd .s,Su wdYs%; ixisoaê meyeÈ,s
• mSvk iïfma%IKh lsÍu iy .eg¨ úi£u i|yd wdlsñäiaf.a
uQ,O¾uh iy bms¨ï uQ,O¾uh Ndú;
• meial,a uQ,O¾uh yd tys
lrhs'
fhÿï
• ffikaOdka;sl j yd m%dfhda.sl j
• Wvql=re f;rmqu
wdlsñäia uQ,O¾uh i;Hdmkh lrhs'
• wdlsñäia uQ,O¾uh
• øjj, >k;ajh U k<h yd fyhd¾
• bms¨u
WmlrKh Ndú;fhka ixikaokh lrhs'
• bms¨u i|yd wjYH;d
• øj udkh Ndú;fhka øjj, >k;ajh
• bms¨ï uQ,O¾uh ixikaokh lrhs'
• øj udkh
• nr fh¥ mÍlaIK k<hla u.ska
øjHl >k;ajh fiùu
13
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
2'8 ffoksl Ôú;fha • ;r, .;s úoHdj • wkdl+, yd wdl+, m%jdy w;r fjki 08
§ yd úoHd;aul • wkdl+, iy wdl+, m%jdy y÷kd .kshs'
lghq;=j, §
• wkdl+, wkjr; m%jdyhla i|yd • wkjr;" wdia;Íh m%jdyhla i|yd
m%jdy jk ;r,
idka;;H m%jdy iólrKh idka;;H m%jdy iólrKh Ndú; lrhs'
ms<sn| uQ,O¾u
iy kshu Ndú; • nzkq,S uQ,O¾uh ^iólrKh • nzkQ,S uQ,O¾uh j,x.=jk ;;a;aj
lrhs' jHq;amkak lsÍu wjYH fkd fõ& m%ldY lrhs'
• nzkq,S uq,O¾ufha fhÿï • .eg¨ úi£u i|yd nZkq,S uQ,O¾uh
Ndú; lrhs'
• nzkQ,S uQ,O¾uh wdo¾Ykh lsÍug ir,
ls%hdldrlï isÿ lrhs'
14
tallh 3 - foda,k iy ;rx. ld,Éfþo -100
15
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• ieye,a¨ fy,slaiSh ÿkakl t,ajd • ir, wj,ïnh Ndú;fhka .=re;ajc
we;s ialkaOhl foda,kh ;ajrKh ks¾Kh lrhs'
• ieye,a¨ fy,slaish ÿkakl ÿkq ksh;h
m ks¾Kh lrhs'
T 2
k • ksoyia" mßukaÈ; yd lD; foda,k fjka lr
• ieye,a¨ fy,slaiSh ÿkakl ÿkq y÷kd .kshs'
ksh;h fiùu' • ndgka wj,ïNh Ndú;fhka lD; foda,k
• ksoyia lïmk yd wkqkdoh wdo¾Ykh lrhs'
• mßukaÈ; lïmk • lD; foda,k yd wkqkdoh i|yd m%dfhda.sl
• lD; lïmk iy wkqkdoh WodryK úia;r lrhs'
• wkqkdoh m%fhdackj;a jk wjia:d fuka u
wkqkdoh je<elaúh hq;= wjia:d we;s nj
jgyd .kshs'
16
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• fõ.h" ixLHd;h yd ;rx. wdhduhg wod<
ks¾jpk Ndú;fhka v f jHq;amkak
lrhs'
• ;rx. p,s;h yd iïnkaO .eg¨ úi|hs'
15
• ;rx.j, ;=K wdo¾Ykh lsÍug /<s;s
3'3 ;rx.j, .+K • ;rx.j, .=K
gexlsh$ ia,sxlsh Ndú;fhka ir,
mokï lr • mrdj¾;kh
ls%hdldrlï fufyhjhs'
.ksñka tajfha • oDV mrdj¾;kh
• mrdj¾;kh" j¾;kh" ksfrdaOkh iy
Ndú; ms<sn| • uDÿ mrdj¾;kh
új¾;kh ;rx.j, fmdÿ .=K f,i m%ldY
úuid n,hs' • j¾;kh
• új¾;kh ^.=Kd;aul j& lrhs'
• O%ejkh ^.=Kd;aul j& • ir, ls%hdldrlï u.ska oDv mrdj¾;kh
• ;rx. wêia:dmkh uQ,O¾uh uDÿ mrdj¾;kh wdo¾Ykh lrhs'
^m%ia;dßl ksrEmKh& • oDv mrdj¾;kh yd uDÿ mrdj¾;kh fjka
• ksfrdaOkh lr olajhs'
• ia:djr ;rx. • j¾;kfha § m%fõ.h" ;rx. wdhduh yd
• kq.eiqï úúO udOHj, oS ÈYdj fjkia ùu meyeÈ,s
lrhs'
• f b f1 f 2 iy Ndú;
• j¾;k wxlh w¾: olajhs'
^jHq;amkak lsÍu wjYH • ;rx. fõ.h" ;rx. wdhduh" m;k yd
fkd fõ& j¾;k fldaK iu. j¾;k wxlh iïnkaO
• m%.uk ;rx. iy ia:djr ;rx. lrhs'
iei£u'
V1 1 Sin i
n
1 2
V2 2 Sin r
• j¾;kh wdYs%; .Kkh lsßï isÿ lrhs'
• ;rx. wêia:dmk uQ,O¾uh m%ldY lrhs'
• ;rx. wêia:dmk uQ,O¾uh m%ia;dßl j
ksrEmKh lrhs'
17
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• ksfrdaOkh" ia:djr ;rx. iy kq.eiqï yg
.ekSu .=Kd;aul j meyeÈ,s lsÍug ;rx.
wêia:dmk uQ,O¾uh Ndú; lrhs'
• ;ka;= lïmlh Ndú; lr ia:djr ;rx.
wdo¾Ykh lrhs'
• ia:djr ;rx. we;s ùu i|yd wjYH ;;a;aj
m%ldY lrhs'
• ia:djr ;rx. m%ia;dßlj ksrEmkh lrhs'
• ia:djr ;rx. yd m%.uk ;rx. ixikaokh
lrhs'
• lef;dav lsrK foda,fkalaIh yd iriq,a
Ndú; lr kq.eiqï wdo¾Ykh lrhs'
• kq.eiqï iy ia:djr ;rx. wdYs%; .Kkh
lsßñ isÿ lrhs'
• új¾;kh" ksfrdaOkh yd O%ejkh
.=Kd;aul j úia;r lrhs'
3'4 úp,Hka • weÈ ;ka;=j, ia:djr ;rx. • wd;;sh iy f¾Çh >k;ajh weiqßka ;S¾hla 12
yiqrejñka • weÈ ;ka;=jl ia:djr ;rx. ;rx. fõ.h i|yd m%ldYkhla bÈsm;a lrhs'
;ka;=j, yd • ;ka;=j,g yg .kakd ia:djr ;rx. i|yd
o`vqj, lïmk úê • ;S¾hla ;rx. fõ.h v T m wkqkdo ixLHd;j, ixLHd;aul rgd
m%fhdackhg • weÈ ;ka;=jl lïmk úê meyeÈ,s lrhs'
.kshs' • uQ,slh • uQ,sl ;dkh iy Wmßkd; ixLHd; i|yd
• m%ixjdo iy Wmß;dk m%ldYk jHq;amkak lrhs'
• èjksudkh • ;ka;=j, ia:djr ;rx. rgd wdYs%;
• iriq,l ixLHd;h fiùu .Kkhka isÿ lrhs'
• lïmk È. yd ixLHd;h w;r
iïnkaOh fiúu'
18
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
19
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
20
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
3'7 èjks ,dlaIKsl • èjksfha iajNdjh • èjksfha ,dlaIKsl .=K úia;r lrhs' 05
ms<sn| ie,ls,su;a • èjks ,dlaIKsl • úúO wjia:d meyeÈ,s lsÍug ñksia lk
fjñka èjksh • ;dr;dj i|yd ixLHd;h bÈßfhka ;Sj%;d uÜgï
ksmoùu iy • yf`â ier m%ia;drh Ndú; lrhs'
m%pdrKh isÿ • èjks ,dlaIKsl wdo¾Ykh i|yd
• èjks .=Kh ls%hdldrlï isÿ lrhs'
lrhs' • Y%jH;d iSud • ;Sj%;d uÜgï ^fvisfn,h& iy ;Sj%;dj
• Y%jH;d foay,sh iïnkaO .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
• fõokd foay,sh • w;sèjks yd wfOdaèjks ;rx. y÷kajd fohs'
• èjks ;sj%;dj iy ;Sj%;d uÜgï • èjksfha ,dlaIKsl .=K ms<sn| oekqu
^fvisfn,a& tÈfkod Ôú;fha ls%hdldrlï i|yd fhdod
• ñksia lk i|yd ixfõ§ ;Sj%;d .kshs'
• iqÿiq èjks ;Sj%;d uÜgï mj;ajd .ekSfï
uÜgu ixLHd;h iu. úp,kh
jeo.;alu wjfndaO lr .kshs'
m%ia;dßl ksrEmKh
3'8 úµq;a pqïnl • úµq;a pqïnl ;rx. • úµq;a pqïnl ;rx. foda,kh jk úµq;a 05
;rx. ms<sn| • úµq;a pqïnl j¾Kdj,sh lafIa;%hlska iy pqïnl lafIa;%hlska
úuid n,hs' • úµq;a pqïnl ;rx.j, .=K iukaú; jk nj m%ldY lrhs'
• úµq;a pqïnl ;rx.j, Ndú; • wdfrdams; wxY=j, ;ajrKh yd ukaokh
• f,ai¾ loïn ^ksIamdok l%u wjYH fya;=fjka úoHq;a pqïnl ;rx. we;s jk nj
fkd fõ'& m%ldY lrhs'
• úµq;a pqïnl ;rx. m%ia;dßlj ksrEmKh
• uQ ,O¾uh
lrhs'
• .=K • úµq;a pqïnl j¾Kdj,sh Ndú;fhka úµq;a
• Ndú; pqïnl ;rx. j¾.SlrKh lrhs'
• úoHq;a pqïnl ;rx.j, .=K úia;r lrhs'
• tla tla m%Odk ;rx. wdhdu mrdij, úoHq;a
pqïnl ;rx.j, fhoSï úia;r lrhs'
• f,ai¾j, uQ,O¾uh meyeÈ,s lrhs'
• f,ai¾ loïnj, .=K yd Ndú; y÷kd .kshs'
21
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
3'9 wdf,dal j¾;kh • cHdñ;sl m%ldY úoHdj 15
ms<sn| uQ,O¾uh • j¾;kh • j¾;kh ksid yg .kakd m%;síïn ks¾Kh
tÈfkod Ôú; • j¾;k kshu lsÍu i|yd ls%hdldrlï ie,iqï lrhs'
wjYH;d i|yd • j¾;k wxlh • j¾;k kshu m%ldY lrhs'
fhdod .kshs' • ksrfmalaI j¾;kdxlh • ksrfmalaI j¾;dkxlh iy idfmalaI
• idfmalaI j¾;kdxlh j¾;dkxlh w¾: olajhs'
• j¾;k wxl w;r iïnkaO;dj • i;H .eUqr iy oDYH .eUqr w;r
• i;H .eUqr yd oDYH .eUqr iïnkaOh ,nd .kshs'
• oDYH úia:dmkh d= t( 1- 1/n) • oDYH úi:dmkh i|yd m%ldYkh ,nd .kS'
• p, wkaùlaIh Ndú;fhka ùÿrej, • oDYH úiaa:dmkh yd iïnkaO .eg¿ úi£u
j¾;k wxlh fiùu i|yd .kkh lsÍï isÿ lrhs'
• wjê fldaKh • ;, udhsïj, oS j¾;kh iy mQ¾K
• wjê fldaKh iy j¾;kdxlh w;r wNHka;r mrdj¾;kh iïnkaO .Kkh
iïnkaO;dj n = 1 / sin c lsÍï isÿ lrhs'
• p, wKaùlaIh Ndú; lr ùÿrej,
• mQ¾K wNHka;r mrdj¾;kh
j¾;kdxlh fidhhs'
• ms%iauhlska isÿ jk j¾;kh
• wjê fldaKh yd mQ¾K wNHka;r
• ms%iauhlska isÿ jk wm.ukh
mrdj¾;kh úia;r lrhs'
mÍlaIKd;aul j wkafõIKh lsÍu'
• m;k fldaKh yd wmuk fldaKh w;r
• wm.ukh
iïnkaO;dj fidhhs'
• d - i m%ia;drh • wjê fldaKh yd j¾;kdxlh w;r
• wju wm.ukh iïnkaO;dj ,nd .kshs'
• wju wm.ukh i|yd • wjê fldaK l%ufhka j¾;kdxlh fiùug
sin ( A D )
2
mÍlaIKhla ie,iqï lrhs'
n
sin A
2
• ms%iauhla yryd lsrKhl .uka u. i|yd
iólrKh jHq;amkak lsÍu' lsrK igyk w¢hs'
• wjê fldaaK l%ufhka ms%iau øjHfha • ms%iauhla yryd lsrKhl j¾;kh úia;r
j¾;dkxlh fiùu lrhs'
22
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
23
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
3'10 oDIaá fodaAIj,g • ñksia wei • ñksia wefiys m%ldY moaO;s úia;r lrhs' 04
ms<shï fh§u • wefia m%;sìïnhla we;s jk • wefiys m%;sìïn we;s jk wdldrh úia;r
i|yd ldpj,ska whqre lrhs'
iEfok m%;sìïn • oDYH fldaKh • úÿr ,laIHh" wúÿr ,laIHh iy úYo
ms<sn| ±kqu • oDIaá fodaI iy fodaI oDIaÀfha wju ÿr hk mo úia;r lrhs'
WÑ; wkaoñka ksrjµlrKh • oDIaÀ fldaKh y÷kajd fohs'
fhdod .kshs' • wúÿr oDIaál;ajh • lsrK igyka Ndú; lr oDIaÀ fodaI yd
• ÿr oDIaál;ajh tajd fYdaOkh lrk wdldrh úia;r lrhs'
• jDoaO oDIaál;dj' • oDIaá fodaI ksjerÈ lsßu iïnkaO .Kkh
lsßu isÿ lrhs'
• jDoaO oDIaáld;j .=Kd;aulj úia;r lrhs'
3'11 m%ldY WmlrK • m%ldY WmlrK
ks¾udKh lsÍu • ir, wKaùlaIh • ir, wKaùlaIh" ixhqla; wKaùlaIh yd 06
i|yd ldpj,ska • idudkH iSreudrej klaI;% ÿf¾laIh ksjerÈ j Ndú; lrhs'
iEfok m%;sìïn • úYd,l n,h ^fldaKsl • ÿf¾laI iy wkaùlaI i|yd úYd,l n,h
ms<sn| ±kqu úYd,kh& ^fldaKsl úYd,kh w¾: olajhs
WÑ; wkaoñka • ixhqla; wKaùlaIh • ir, iy ixhqla; wKaùlaIj,
fhdod .kshs' • idudkH iSreudrej ls%hdldß;ajh meyeÈ,s lsÍug lsrK rEm
• úYd,l n,h ^fldaKs igyka we£u iy wod< .Kkh lsÍu isÿ
úYd,kh& lrhs'
• wjidk m%;sìïNh wkka;fha • klaI;% ÿf¾laIh ls%hdldß;ajh meyeÈ,s
iE§u lsÍug lsrK rEm igyka we|Su iy wod<
.Kkh lsÍï isÿ lrhs'
• klaI;% ÿf¾laIh
• idudkH iSreudrej
• úYd,l n,h ^fldaKs
úYd,kh&
• wjidk m%;sìïnh wúÿr ,laIfha
iE§u'
24
tallh - 4 - ;dm fN!;slh ld,Éfþo 60
25
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
26
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
4.3 jdhqj, yeisÍï • jdhq kshu • fndhs,a kshuh m%ldY lrhs
jdhq kshu weiqßka • fndhs,a kshuh • fndhs,a kshuh Ndú;fhka jdhq f.da,Sh 10
fidhd n,hs' • laú,a k<h Ndú;fhka mSvkh fiùug mÍlaIKhla fufyhjhs'
jdhqf.da,Sh mSvkh fiùu • ksh; mSvkfha § jdhqjl mßudj
• pd,aia kshuh WIaK;ajh iu. úp,kh mÍlaId lrhs'
• ksh; mSvkfha § jdhqjl • pd¾,aia kshuh m%ldY lrhs'
mßudj iy WIaK;ajh w;r • ksh; mßudfõ § jdhqjl mSvkh
iïnkaOh wkafõIKh lsÍu WIaK;ajh iu. úp,kh mÍlaId lrhs'
• mSvk kshu • pd¾,aia kshuh m%ldY lrhs'
• ksh; mßudfõ § jdhqjl • ksh; mßudfõ § jdhqjl mSvkh"
mSvkh iy WIaK;ajh w;r WIaK;ajh iu. úp,kh mÍlaId lrhs'
iïnkaO;dj wkafõIKh lsÍu' • mSvk kshuh m%ldY lrhs'
• mßmQ¾K jdhq iólrKh • mßmQ¾K jdhq iólrK jHq;amkak lrhs
• fvda,agkaf.a wdxYsl mSvk kshuh • fvda,agkaf.a wdxYsl mSvkh kshuh m%ldY
lrhs'
• jdhqj, yeisÍu ksÍlaIKh lsÍug mßlaIK
fufyhjhs'
• jdhqf.da,Sh mSvkh fiùug mÍlaIKhla
fufyhjhs'
• jdhqj, yeisÍu úia;r lsÍug jdhq kshu
Ndú; lrhs'
• mßmq¾K jdhq iólrKh Ndú;fhka
jdhqj, yeisÍï úYaf,aIKh lrhs'
• jdhq kshuhka Ndú; lr .Kkh lsßï isÿ
lrhs'
27
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
4'4 jdhqjla th • jdhq ms<sn| pd,l jdoh • jdhq ms<sn| pd,l jdofha uQ,sl Wml,amk
wvx.= n÷k u; • pd,l jdofha uQ,sl Wml,amk m%ldY lrhs' 04
we;s lrk • jdhqj,ska we;s lrk mSvkhg jdhq wKqj,
mSvkh" jdhq 1
• PV NmC 2 p,s;h fya;= jk wdldrh úia;r lrhs'
ms<sn| pd,l 3
^jHq;amkak lsÍu wjYH fkdfõ'& • WIaK;ajh jdhqjl wKqj, uOHkH pd,l
jdoh weiqßka Yla;shg iïnkaO lrhs'
úuid n,hs' • jdhq wKqjl uOHkH W;a;drK
• úúO WIaK;ajj,os wKql fõ. jHdma;sh
pd,l Yla;sh i|yd m%ldYkh
meyeÈ,s lrhs'
2 • pd,l jdoh iólrKh Ndú; lr
E kT
3 .Kkhka isÿ lrhs'
• jdhq wKqj, wKaùlaISh yeisßï mokï
lr.ksñka jdhqj, yeisßu úia;r lsßu
iïnkaOfhka jdhq ms<sn| pd,l jdoh
w.h lrhs'
28
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
4'6 mod¾:fha wjia:d • wjia:d úm¾hdi • wjia:d úm¾hdi yd ine¢ fN!;sl ls%hdj,s
úm¾hdij, oS 08
• mod¾:fha wjia:d .=Kd;aulj úia;r lrhs'
yqjudre jk • >k" øj iy jdhqj, wKql • ú,hkh yd keàu WIaK;ajfha fjkila
;dmh m,odhs yeisÍï ms<sn| .=Kd;aul j isÿ fkdjk mßÈ isÿ jk nj m%ldY lrhs'
f,i fhdod iei£u • jdIamslrKfha úYsIag .=ma; ;dmh yd
.kakd wjia:d • jdIamSlrKh iy ú,hkh ms<sn| ú,hkfha úYsIag .=ma; ;dmh w¾: olajhs'
úuid n,hs' wKql ls%hdj,sfhys ir, meyeÈ,s • tlu øjH i|yd jdIamslrKfha úYsIag .=ma;
lsÍu ;dmh" ú,hkfha úYsIag .=ma; ;dmhg jvd
• ú,hkh by< nj meyeÈ,s lrhs'
• wjia:d úm¾hdi jl%h • øjHj, .=ma; ;dmh wdYs%; .Kkh lsßï
• ú,hkfha úYsIag .=ma; ;dmh isÿ lrhs'
• whsiaj, ú,hkfha úYsIag .=ma; • ld,h bÈßfha WIaK;ajh m%ia;dr weiqßka
;dmh fiùu ^ñY%K l%uh& ú,hkh yd jdIamslrKh y÷kd .kshs'
• jdIamSlrKh ^keàu& • whsiaj, ú,hkfha úYsIag .=ma; ;dmh
• wjia:d úm¾hdi jl%h ks¾Kh lsßug mÍlaIK fufyhjhs'
• jdIamSlrKfha úYsIag .=ma; ;dmh • c,fha jdIamSlrKfha úYsIaG .=ma; ;dmh
• c,fha jdIamSlrKfha úYsIag .=ma; ks¾Kh lsÍug mÍlaIK fufyhjhs'
;dmh fiùu • ;dmdxlh yd øjdxlh flfrys mSvkfha
• ^ñY%K l%uh& n,mEu m%ldY lrhs'
• øjdxlh iy ;dmdxlh flfrys • wjia:d úm¾hdi yd ine|s fN!;sl
mSvkfha n,mEu ls%hdj,sh .=Kd;aul j úia;r lrhs'
29
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
4'7 ld,.=Kh • jdIam iy wd¾ø;dj • jdIamsNjkh yd keàu fjka fldg 08
flfrys c, • jdIamSNjkh y÷kd.kshs'
jdIamj, n,mEu • jdIamsNjkh yd jdIamSlrKh • ix;Dma; yd wix;Dma; jdIamj, yeisÍu
ms<sn| úuid ^keàu& ieie£u úia;r lrhs'
n,hs' • jdIam mSvkh iy ix;Dma; jdIam • WIaK;ajh iu. iy mßudj iu. ix;Dma;
mSvkh jdIam mSvkh iy wix;Dma; jdIam mSvkh
• jdIam mSvkh WIaK;ajh iu. úp,kh m%ia;dßl j ksrEmKh lrhs'
úp,kh ^m%ia;dßl ksrEmKh & • jdhqf.da,h ;=< f;;ukh ^mj;akd c,
• jdIam mSvkh mßudj iu. jdIam m%udKh& ms<sn| ie,lSfuka wd¾ø;dj
úp,kh ^m%ia;dßl ksrEmKh& meyeÈ,s lrhs'
• ix;Dma; jdIam mSvkh iy • ;=Idr wxlh w¾: olajhs'
;dmdxlh w;r iïnkaOh • ksrfmalaI wd¾ø;dj w¾: olajhs'
• ;=Idr wxlh • idfmalaI wd¾ø;dj w¾: olajhs'
• ksrfmalaI wd¾ø;dj • idfmalaI wd¾ø;dj wix;Dma; c, jdIam
• idfmalaI wd¾ø;dj mSvkh weiqßka m%ldY lrhs'
• idfmalaI wd¾ø;dj fiùu ^Tm • idfmalaI wd¾ø;dj ;=Idr wxlfha yd ldur
oeuQ le,ß ógrhla Ndú;fhka& WIaK;ajfha ix;Dma; jdIam mSvkh weiqßka
m%ldY lrhs'
• idfmalaI wd¾ø;dj" ksrfmalaI wd¾ø;dj iy
;=Idr wxlh wdYs%; .Kkh lsÍu isÿ lrhs'
• ;dmdxlh yd ix;Dma; jdIam mSvkh yd
iïnkaO lrhs'
• idfmalaI wd¾ø;djh fiùug mÍlaIK
fufyhjhs'
30
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
4'8 úúO ;dmc • ;dm.;s úoHdj • ;dmh Yla;s yqjudrejl wjia:djla f,i 04
ls%hdj,s fidhd • ;dmh" Yla;sfha ixl%duK meyeÈ,s lrhs'
ne,Sug ;dm.;s wjia:djla f,i meyeÈ,s lsßu • jia;=jl WIaK;ajh by< hdu tys
úoHdfõ kshu • wNHka;r Yla;sh wNHka;r Yla;sh by< hdug iïnkaO
fhod .kshs' • ;dm.;s úoHdfõ m<uq jk kshuh lrhs'
ΔQ = U + W • ;dm .;s úoHdfõ m<uqjeks kshuh meyeÈ,s
lrhs'
• ;dm.;s úoHdfõ m<uq jk kshuh
• jdhqjl fjkia ùï meyeÈ,s lsßu i|yd
fhfok úfYaI wjia:d
;dm.;s úoHdfõ m<uqjeks kshuh Ndú;
• ksh; mSvk ls%hdj,s
lrhs'
• ksh; mßud ls%hdj,s • ksh; mSvk ls%hdj,shl § jdhqjla
• ifudaIaK l%shdj,s wNHka;r Yla;sh fjkiajk nj meyeÈ,s
• iaÓr;dmS ls%hdj,s lrhs'
• pl%Sh l%shdj,s • ksh; mSvk ls%hdj,shl § jdhqjla fj;
• mßmQ¾K jdhqjla i|yd mSvk-mßud fyda jdhqj u.ska ld¾h isÿ lrk nj
jl% meyeÈ,s lrhs'
• ksh; mßud ls%hdj,shl § wNHka;r
Yla;sh fjkiajk nj meyeÈ,s lrhs'
• ksh; mßud ls%hdj,shl § lrk ,o ld¾h
m%udKh Y=kH nj meyeÈ,s lrhs'
• ksh; mßud ls%hdj,s i|yd m<uq kshuh
fhdohs'
• ifudaIK ls%hdj,sfha § wNHka;r Yla;sh
fjkia fkdjk nj m%ldY lrhs'
• ifudaIK ls%hdj,s i|yd m<uq kshuh
fhdohs'
• iaÓr;dmS ls%hdj,shl § ;dm yqjudrej Y=kH
nj meyeÈ,s lrhs'
31
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• iaÓr;dms ls%hdj,s i|yd m<uq kshuh
fhdohs'
• ifudaIaK iy iaÓr;dms" ksh; mSvk" ksh;
mßud ls%hdj,s wdo¾Ykh lsÍug ir,
ls%hdldrlï fufyhjhs'
• by; ls%hdj,s i|yd p-V jl% w¢hs
• fok ,o plS%h ls%hdj,shla i|yd p-V jl%
w¢hs
• fok ,o plS%h ls%hdj,shla p-V jl%
Ndú;fhka meyeÈ,s lrhs'
• ;dm .;s úoHdfõ m<uqjeks kshuh Ndú;
lr .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
32
tallh - 05 - .=re;ajdl¾IK lafIa;%h ld,Éfþo 20
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
5'0 ffoksl 5'1 jia;= u; • .=re;ajdl¾IK n, lafIa;%h • ialkaO folla w;r ls%hd lrk wdl¾IK
wjYH;d yd .=re;ajc n,fha 08
• ialkaO folla w;r jQ n,h .=re;ajdl¾IK n,h f,i m%ldY
úoHd;aul n,mEu ksõgkaf.a .=re;ajdl¾IK n,h lrhs'
lghq;= imqrd .=re;ajdl¾IK • ksõgkaf.a .=re;ajdl¾IK kshuh • ksjqgkaf.a .=re;ajdl¾IK kshuh m%ldY
.ekSu i|yd" kshuh weiqfrka
• .=re;ajdl¾IK lafIa;%h lrhs'
.=re;ajc úuid n,hs'
• .=re;ajdl¾IK lafIa;% ;sj%;dj • ialkaO folla w;r .=re;ajdl¾IK n,h
lafIa;% ms<sn|
• ,laIHdldr ialkaOhl isg wE;ska fiùu i|yd ksõgkaf.a .=re;ajdl¾IK
kshu yd
msysá ,laIHhl lafIa;% ;sj%;dj
uQ, O¾u kshuh Ndú; lrhs'
m,odhS f,i • f.da,dldr ialkaOhlg msg;ska jQ
• .=re;ajd l¾IKj, n, lafIa;%h hk
Ndú; lrhs' ,laIHhl lafIa;% ;Sj%;dj
ixl,amh meyeÈ,s lrhs'
• lafIa;% ;Sj%;dj úp,kh m%ia;dßl j
ksrEmKh lsÍu • ish,q u ialkaO .=re;ajdl¾IK lafIa;%
• .=re;ajc úNjh ks¾udKh lrk nj m%ldY lrhs'
• m ialkaOhl isg r ÿrlska jQ • .=re;ajdl¾IK lafIa;%h n, lafIa;%hla nj
,laIHhl .=re;ajc úNjh i|yd wjfndaO lr .kshs'
Gm • .=re;ajdl¾IKh ms<sn| ixl,amh ÿria: n,
m%ldYkh V ls%hd;aul úula f,i meyeÈ,s lrhs'
r
^jHq;amkak lsÍu wjYH fkdfõ& • jia;=jla u; ls%hd;aul jk .=re;ajdl¾IK
• .=re;ajc lafIa;%hla ;=< jq n,h ialkaOhg wkqf,dauj iudkqm;s;l
ialkaOhla i;= úNj Yla;sh nj i|yka lrhs'
• úNjh ÿr wkqj úp,kh ùu • .=re;ajdl¾IK lafIa;%h ;=< ;sfnk
m%ia;dßl ksrEmKh ialkaOhla u; ls%hd;aul jk n,h fiùu
i|yd .=re;ajdl¾IK lafIa;%h ms<sn|
ixl,amh fhdod .kshs'
• .=re;aj lafIa;% ;Sj%;dj w¾: olajhs'
33
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• ,CIHdldr ialkaOhla iy f.da,dldr
ialkaOhlg msg;ska jQ ,laIHl .=re;aj
lafIa;% ;Sj%;dj fiùu i|yd ksõgkaf.a
.=re;ajdl¾IK kshuh fhdod .kshs'
• ,laIHhl .=re;ajdl¾IK úNjh w¾:
olajhs'
• .=re;aj lafIa;%hla ;=< ;sfnk ialkaOhla
i;=j .=re;ajdl¾IK úNj Yla;shla
;sfnk nj m%ldY lrhs'
• .=re;aj lafIa;%hla ;=< jQ ,laIHl
.=re;ajdl¾IK úNjh .Kkh lrhs'
• .=re;ajdl¾IK lafIa;%hla ;=< jQ
ialkaOhla i;= úNj Yla;sh oelafjk
m%ldYkh Ndú; lrhs'
• ,laIHdldr ialkaOhl isg iy f.da,dldr
ialkaOhlg msg;ska ÿr iu. .=re;aj
lafIa;% ;Sj%;dfõ úp,kh m%ia;dßl j
ksrEmKh lrhs'
34
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
5'2 udkj lghq;= • mDÓú .=re;ajdl¾IK lafIa;%h • mD:sjs .=re;ajdl¾IK lafIa;%h i|yd wod< 12
imqrd .ekSu • mDÓú mDIaGh wdikakfha .=re;ajc jk iïnkaO;d ,nd .ekSu i|yd
i|yd .=re;ajc lafIa;% ;Sj%;dj .=re;ajdl¾IK lafIa;%h ms<sn| ±kqu
lafIa;%h ms<sn| • .=re;ajc ;ajrKh yd .=re;ajc Ndú; lrhs'
±kqu fhdod lafIa;% ;Sj%;dj w;r iïnkaOh • mDÓú mDIaGfha isg bj;g .=re;ajdl¾IK
.kakd wjia:d • mDÓú pkaøsld lafIa;% ;SjD;dj úp,kh jk whqre
úuid n,hs' meyeÈ,s lrhs'
• N= - ia:djr pkaøsld
• úfhda. m%fõ.h • mDÓú mDIaGh u; .=re;ajdl¾IK ;SjD;dj
i|yd m%ldYkhla jHq;amkak lrhs'
• .=re;ajdl¾IK lafIa;% ;SjD;dj .=re;ajc
;ajrKhl ixLHd;aul iu`. jk nj
m%ldY lrhs'
• .=re;ajdl¾IK úNj Yla;sh i|yd jk
(mgh) m%ldYkh jHq;amkak lrhs'
• pkaøsldjl iam¾YSh fõ.h" fldaKsl
fõ.h" wdj¾; ld,h iy ixLHd;h
llaIfha wrh iu`. iïnkaO lrhs'
• pkaøsldjl p,s;h i|yd ;sìh hq;=
wjYH;d úia;r lrñka wod< rdYS .Kkh
lrhs'
• jD;a;dldr ud¾.hl .uka .kakd
pkaøsldjl p,s;h yd iïnkaO .Kkh
lsÍï isÿ lrhs'
• pkaøsldj, Ndú; w.h lrhs'
• úfhda. m%fõ.h i|yd m%ldYkh
jHq;amkak lrhs'
• úfhda. m%fõh ms<sn| ixl,amh Ndú;fhka
meyeÈ,s l< yels wjia:d i|yd WodyrK
iemhsK'
35
úµq;a lafIa;%h ld,Éfþo 60
36
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
6'2 i%dj wdlD;sh • úµq;a i%dj wdlD;sh • iqÿiq WodyrK fhdod .ksñka i%dj wdlD;sh 15
Ndú; lrñka • úµq;a i%djh meyeÈ,s lrhs'
iaÓ;s úµq;a • .jqia kshuh • .jqia m%fïh m%ldY lrhs'
lafIa;%h • .jqia kshuh Ndú;fhka úµq;a • ,laIHdldr wdfrdamkhla wi," wdfrdams;
m%udKkh lrhs' lafIa;% ;Sj%;d fiùu f.da,Sh ikakhlhla wi, " wdfrdams;
• ,laIHdldr wdfrdamKhla wjg wmsßñ; ;,hla wi, iy wdfrdams; isyska
• wdfrdams; wmßñ; ikakdhl wmßñ; È.e;s lïìhla wi, úµq;a lafIa;%
;,hla wi, ;Sj%;d fidhd .ekSu i|yd .jqia m%fïh
• wdfrdams; ikakdhl f.da,hla fhdod .kS'
wjg • wdfrdams; ikkdhl f.da,hl flakaøfha
• f.da,fhka msg; isg we;s ÿr iu. úµq;a lafIa;% ;Sj%;dj
úp,kh ùu m%ia;dßl j ksrEmKh lrhs'
• f.da,fha mDIaGh u;
• wod< m%ldYk Ndú; lrñka úúO wdfrdams;
• f.da,h we;=<;
jia;= fya;=fjka we;s jk lafIa;%j, lafIa;%
• f.da,fha flakaøfha isg we;s ÿr
;Sj%;djla .Kkh lrhs'
iu. lafIa;% ;Sj%;dj úp,kh
m%ia;dßl ksrEmKh
• wmßñ; È.la we;s wdfrdams; isyska
lïìhl wlaIfha isg ÿrl lafIa;%
;Sj%;dj
37
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
6'3 iaÓ;s úµq;a • úµq;a úNjh • úµQ;a úNjh w¾: olajhs'
15
lafIa;%hl we;s • iaÓ;s úµq;a lafIa;%hla ;=< jq • ,laIHdldr wdfrdamKhla iy ,laIHdldr
wdfrdamK i;= ,laIHhl úNjh w¾: ±laùu wdfrdamK jHdmD;shla fya;=fjka ,laIHl
úNj Yla;sh • ,laIHdldr wdfrdamKhl isg lsishï we;sjk úµq;a úNjh fidhd .kshs'
m%udKkh lrhs' ÿrl jQ ,laIHhl úNjh" • wdfrdams; ikakdhl f.da,hl flakaøfha
1 Q
isg we;s ÿr iu. úµq;a úNjh úp,kh
V = ùu m%ia;dßl j ksrEmKh lrhs'
4 r
• úµq;a lafIa;%hla ;=< jQ wdfrdamKhla i;=
^jHq;amkak lsÍu wjYH fkdfõ&
úNj Yla;sh fidhd .kshs'
• ,laIHdldr wdfrdamK jHdma;shla
• úµq;a lafIa;%hla ;=< jQ ,laI folla w;r
fya;=fjka ,laIHhl úNjh
úNj wka;rh w¾: olajhs'
• ,laIH folla w;r úNj wka;rh
• Yla;sh i|yd tallhla jk bf,lafg%dak
• úNj wka;rhla yryd wdfrdamKhla
fjda,agh w¾: olajhs'
p,kh lsßfï § lrk ,o ld¾hh
• úNj wkql%uKh iy úµq;a lafIa;% ;Sj%;d
• úµq;a lafIa;%hla ;=< jq
w;r iïnkaO;dj m%ldY lrhs'
wdfrdamKhla i;= úNj Yla;sh
• úµq;a úNjh iy úNj Yla;sh yd iïnkaO
• wdfrdamK folla muKla iys;
.eg¨ úi£u i|yd ixLHd;aul .Kkhla
moaO;shl úNj Yla;sh
isÿ lrhs'
• úNj wkql%uKh • úúO úµq;a lafIa;%j, iu úNj mDIaG we|
• úNj wkql%uKh yd úµq;a lafIa;% olajhs'
;Sj%;dj w;r iïnkaOh
• iu úNj mDIaG
• úúO lafIa;%j, iu úNj mDIaG
• ,laIHdldr wdfrdamKhla wi, §
• icd;sh ,laIHdldr wdfrdamK
folla wi, §
• úcd;Sh ,laIHdldr wdfrdamK
folla wi, §
38
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
6'4 úµq;a mßm:j, § • úµq;a OdrKdj • iudka;r ;yvq Odß;%hl OdrKdj w¾: 15
iqÿiq mßÈ Odß;%l • úµq;a OdrKdj w¾: ±laùu olajhs'
Ndú; lrhs' • iudka;r ;yvq Odß;%l • iudka;r ;yvq Odß;%lhl iy ikakdhl
k 0A f.da,hl OdrKdj i|yd m%ldYk
• C= iólrKh jHq;amkak jHq;amkak lrhs'
d
• fYa%Ks.; iy iudka;r.; Odß;%l
lsÍu
ixhqla;j, iul Odß;dj fidhhs'
• ikakdhl f.da,hl OdrKdj
• wdfrdams; Odß;%lhl .nvd ù we;s Yla;sh
^f.da,Sh Odß;%l we;=<;a fkdfõ&
i|yd m%ldYkh jHq;amkak lrhs'
• Odß;%l ixhqla;h
• Odß;%l yd iïnkaO .eg¨ úi|hs'
• fYa%Ks.; ixhqla;h
• rEm igyka Ndú; lrñka úúO yeve;s
• iudka;r .; ixhqla;h
ikakdhlj, wdfrdamK jHdma;sh úoyd
• wdfrdams; Odß;%lhla ;=< .nvd ù olajhs'
we;s Yla;sh
• Yla;sh i|yd m%ldYkh jHq;amkak
lsÍu
• úúO yevj,ska hq;a ikakdhlj,
wdfrdamK jHdma;sh
• ;=vq úi¾ckh ^fldfrdakd
úi¾ckh&
39
tallh - 7 pqïnl lafIa;%h ld,Éfþo 40
40
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
7'2 wjYH;dj i|yd • pqïnl n, lafaIa;%h • wod< m%ldYkhla weiqßka nfhda- ijdÜ 15
úp,H yiqrejñka • nfhda - ijdÜ kshuh kshuh bÈßm;a lrhs'
pqïnl lafaIa;%h • uelaiafj,af.a ol=K;a lial=remamq • Odrd /f.k hk me;,s jD;a;dldr o`.rhl
ksmojd .kshs' Í;sh flakaøfha pqïnl i%dj >k;ajh i|yd
• Odrdjla /f.k hk wmßñ; m%ldYkhla jHq;amkak lrhs'
È.e;s iDcq ikakdhlhla wi,
• wmßñ; È.e;s iDcq ikakdhlhl wi, iy
pqïnl i%dj >k;ajh ^jHq;amkak
lsÍu wjYH fkdfõ& È.= mßkd,sldjl wCIh u; ,laIHh
• Odrdjla /f.k hk jD;a;dldr pqïnli%dj >k;ajh i|yd m%ldYk bÈßm;a
me;e,s o`.rhl flakaøfha pqïnl lrhs'
i%dj >k;ajh • wmßñ; È.e;s iDcq ikakdhl folla w;r
• Odrdjla /f.k hk È.= wfkHdakH n,h i|yd m%ldYkhla
mßkd,sldjl wlaIh wi, pqïnl jHq;amkak lrhs'
i%dj >k;ajh • pqïnl i%dj >k;ajh yd iïnkaO .eg¨
^jHq;amkak lsÍu wjYH fkdfõ&
úi|hs'
• Odrd /f.k hk wmsßñ; È.e;s
• weñmshrh w¾: olajhs'
iudka;r ikakdhl folla w;r
we;s n,fha úYd,;ajh
• weñmshrh w¾A: ±laùu
41
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
7'3 úµq;h yd • Odrd mq~qjl ls%hd;aul jk • taldldr pqïnl lafIa;%hl ;nd we;s Odrd 15
pqïnl;ajfha jHdj¾;h /f.k hk iDcqfldaKdi%dldr o`.rhla u;
wka;¾ • taldldr pqïnl lafIa;%hla ;=< n, hq.auh i|yd m%ldYkhla jHq;amkak
iïnkaO;dj ;nd we;s iDcqfldaKdi%dldr
fya;=fjka we;s lrhs'
o`.rh
jk N%uK • wßh pqïnl lafIa;%hl ;nd we;s Odrd
• wÍh pqïnl lafIa;%hl ;nd we;s
wdprKh úuid iDcqfldaKdi%dldr o`.rh /f.k hk iDcqfldaKdi%dldr o`.rhla u;
n,hs' • i, o`.r .e,ajfkdaógrh n, hq.auh i|yd m%ldYkhla wfmdaykh
• W;al%uh i|yd m%ldYkh lrhs'
• Odrd ixfõÈ;dj flfrys • Odrd mq~qjla u; n, hq.auh yd iïnkaO
n,mdk idOl .eg¨ úi|hs'
• ir, Odrd fudagrh • i< o`.r .e,ajfkdaógrhl ieleiau iy
ls%hdj meyeÈ,s lrhs'
• i< o`.r .e,ajfkda ógrhl W;al%uh
i|yd m%ldYkhla jHq;amkak lrhs'
• i< o`.r .e,ajfkda ógrhl Odrd
ixfõÈ;dj úia;r lrhs'
• tla wdfïprhla iys; ir, Odrd
fudagrhl jHqyh iy ls%hdj úia;r lrhs'
42
tallh - 8 Odrd úµq;h ld,Éfþo -70
43
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• Tï kshuh j,x.= jk ;;a;aj • ´ï kshuh fhdod .ksñka ir, .eg¨
• I - V m%ia;dr úi|hs'
• ´ñl ikakdhl
• ´ñl fkdjk ikakdhl
• úNj fnÿï mßm:h
8'2 ir, Odrd • Yla;sh yd cjh • ´kE u úµq;a WmlrKhla ;=<ska úµq;a 06
mrsm:j, Yla;sh • wdfrdamK .,d hdu ksid jeh jk Odrdjla .,d hk úg Yla;sh W;ai¾ckh
yd cjh Yla;sh ms<sn| m%ldYk iy
W QV jk nj fmkaùug ir, ls%hdldrlï isÿ
m%udKkh lrhs'
W VIt lrhs'
• Yla;sh jeh ùfï YS>%;dj i|yd • wdfrdamK .,d hdu fya;=fjka úµq;a
m%ldYkh P VI mßm:hl Yla;sh W;ai¾ckh i|yd
2 m%ldYk bÈßm;a lrhs'
V
• P IR P iy • wdfrdamK .,d hdu fya;=fjka úµq;a
R mßm:hl Yla;sh W;ai¾ckh ùfï iS>%;d
2 V2 i|yd m%ldYkhla bÈßm;a lrhs
W I Rt , W t ,nd .ekSu • W VIt iy P VI m%ldYk ´kE u úµq;a
R
mßm:hla i|yd Ndú; lrhs'
• P VIiy W VIt ´kE u úµq;a
• wl¾ukH m%;sfrdaOhla hkak meyeÈ,s
Wmdx.hla i|yd fh§u
lrhs'
2 V2 • wl¾uH m%;sfrdaOlhla ;=<ska Yla;sh
• P I R, P , W I 2 Rt iy
R W;ai¾ckh iy Yla;sh W;ai¾ckh ùfï
iS>%;dj i|yd P I 2 R , W I 2 Rt
V2
W t ;dmh muKla ksmofjk
R V2 V2
P , W t hk m%ldYk fhdod
Wmdx. i|yd fh§u ^cQ,a ;dmkh& R R
.kshs'
44
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
8'3 úµq;a mßm:hl • úµq;a.dul n,h • ir, fldaAIh ls%hdj Wmfhda.S lr.ksñka 12
cj iemhqu ms<sn| • ir, fldaIhl ;yvq w;r úNj úµq;a m%Njhl úµq;a .dul n,hla yg
m%udKd;aul j wka;rhla yg .kakd wkaou .eksu meyeÈ,s lrhs'
úuid n,hs' • iïu; úµq;a Odrdfõ ÈYdj • úúO úµq;a m%Njj, § Yla;sh mßKdukh
• úúO úµq;a.dul n, m%Njj, jk wdldrh úia;r lrhs'
úúO wdldrfha Yla;s mßKdukh • m%Njhl isÿ jk Yla;s mßKdukh mokï
• úµq;a.dul n,h w¾: ±laùu lr .ksñka úµq;a .dul n,h w¾: ±laùu
• wNHka;r m%;sfrdaO ye¢kaùu isÿ lrhs'
• úµq;a.dul n, m%Njhla iys; • úµq;a m%Njhlska Yla;sh iemhSfï iS>%;dj
mßm:hla i|yd Yla;s ixiaÓ;s EI .=Ks;h u.ska ±lafjk nj m%ldY lrhs'
kshuh fh§u' • ixjD; mßm:hl § fldaIhl w.% yryd
• ixjD; mßm:hl jQ m%Njhl w.% úNj wka;rh m%ldYkhla weiqßka olajhs'
w;r úNj wka;rh i|yd V = E - Ir • m%Njhl w.% yryd úNj wka;rh flfrys
m%ldYkh m%Njfha wNHka;r m%;sfrdaOfha n,mEu
• m%Njhl úoHq;a .dul n,h iy wjfndaO lr .kshs'
wNHka;r m%;sfrdaOh mÍlaIKd;aul • fYa%Ks.; j iïnkaO l< m%Nj lsysmhl
j fiùu ^m%ia;dßl l%uh& úµq;a .dul n,h iy iudka;r .; j
• úoHq;a .dul n, m%Nj ixhqla; iïnkaO l< i¾jiu m%Nj iuqyhl iul
• fYa%Ks.; j iïnkaOh lsÍu' úµq;a .dul n,h i|yd m%ldYk bÈßm;a
lrhs'
• i¾jiu m%Nj iudka;r.; j
• m%Njhlska Wmßu laIu;d m%;sodkh i|yd
iïnkaO lsÍu
wjYH ;;a;ajh m%ldY lrhs'
• m%;sfrdaOh yd CIu;dj w;r
• m%Njhl úµq;a .dul n,h iy wNHka;r
m%ia;dßl ksrEmKh'
m%;sfrdaOh fiùu i|yd mÍlaIK isÿ
• úoHq;a .dul n, m%Njhlska Wmßu lrhs'
laIu;dj ,nd .ekSu i|yd
wjYH;dj ^jHq;amkak lsÍu wjYH
fkd fõ&
45
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
8'5 ñkqï ,nd .kakd • weógrh" fjda,aÜógrh iy nyq • úµq;a Odrdj uekSu i|yd weógrh Ndú; 12
rdYshg .e<fmk ógrh Ndú; lsßu' lrhs'
WmlrKh f;dard • úÜika fia;= uQ,O¾uh • úNj wka;rh uekSu i|yd fjda,aÜ ógrh
f.k úoHq;a ñkqï • ix;=,kh jQ úkaiagka fia;= Ndú;d lrhs'
WmlrK ksjerÈ mßm:hl m%;sfrdaO w;r iïnkaO;dj' • úohq;a Odrdj" úNj wka;rh iy
j yd wdrlaIdldÍ m%;sfrdaOh uekSu i|yd nyq ógrh Ndú;d
j mßyrKh lrhs' lrhs'
• ix;=,kh jQ úÜiagka fia;= mßm:hl
m%;sfrdaO w;r iïnkaO;dj jHq;amkak
lrhs'
• ir, m%;sfrdaOl cd,j, iul m%;sfrdaOh
fiùfï § úÜiagka fia;= iïnkaO;dj
Wmfhda.S lr .kshs'
• m%;sfrdaOfha WIaK;aj ix.=Klh fiùu
i|yd ñgr fia;= iïnkaO;dj Wmfhda.S
lr .kshs'
• ógr fia;=j Ndú; lsÍfï È ie,ls,su;a
úh hq;= lreKq meyeÈ,s lrhs'
• úÜiagka fia;=j Ndú; lrñka .eg¨ úi£u
i|yd ixLHd;aul .Kkh lsÍï isÿ lrhs'
46
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• óg¾fia;=j • úNjudk uQ,O¾uh meyeÈ,s lrhs'
• óg¾ fia;=j Ndú;d lsÍfï § • úNjudkh Ndú;fha § ie,ls,su;a úh hq;=
ie<ls,su;a úh hq;= lreKq lreKq meyeÈ,s lrhs'
• m%;sfrdaOfha WIaK;aj ix.=Klh • úµq;a .dul n,h ixikaokh i|yd úNj
fiùu' udkh Nú; lrhs'
• úNjudkh • fldaIhl wNHka;r m%;sfrdaOh fiùu
• úNjudk uQ,O¾uh i|yd úNjudkh Ndú; lrhs'
• úNjudkh l%udxlh lsÍu • úNj udkh Ndú;fha jdis iy wjdis
• úNjudkh Ndú;fha § ie,ls,su;a ixikaokh lrhs'
• úNjudkh yd iïnkaO .eg¨ úi|hs'
úh hq;= lreKq
• úNjudkfha Ndú;
• úoHq;a .dul n, ieie|Su
• fldaIhl wNHka;r m%;sfrdaOh
fiùu
• úNjudkh Ndú;fha jdis iy
wjdis
47
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
48
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
• ir, Odrd fudagrhl m%;súoHq;a • mßmQ¾K mßKdulhl m%odk cjh iy
.dul n,h m%;sodk cjh w;r iïnkaO;dj m%ldY
• m%;súoHq;a .dul n,h" wdfïpr lrhs'
Odrdj flfryss n,mdk whqre • whslr mßKdul iy wjlr mßKdul
• wdrïNl Odrdj md,kh lsÍu - y÷kajd fohs'
l%shdrïNl iaúÉÑh • wêlr yd wjlr mßKdulj, Ndú; i|yd
• mßKdulh WodyrK imhhs'
• jHqyh • cq,a;dm ydksh fya;=fjka mßKdulhl
• m%d:ñlfha iy oaú;shslfha fmdg Yla;s ydksh meyeÈ,s lrhs'
ixLHd iy fjda,àh;d w;r • iq<s Odrd fya;=fjka mßKdulhl Yla;s
iïnkaOh ydksh meyeÈ,s lrhs'
• wjlr iy wêlr mßKdul • mßKdul yd iïnkaO .Kkhka isÿ lrhs'
• VI .=Ks;h" mßKduhlhl m%odk$ • úµq;h iïfm%aIKdfha § wêlr iy wjlr
m%;sodk cjh mßKdulj, fh§ï meyeÈ,s lrhs'
• mßKdulhl Yla;s ydksh
• cQ,a ;dm ydksh
• iq<s Odrd ydksh
• Yla;s ydksh wju lsÍfï l%u
• mßKdulj, Ndú;
• úÿ,s n, iïfm%aIKh
49
tallh - 9 bf,lafg%daksl úoHdj ld,Éfþo 40
50
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
9'2 ikaê • g%dkaisiagrh • pnp iyu npn g%dkaisiagrj, jHqyh úia;r 12
g%dkaisiarfha • oaúO%ej g%dkaisiagrh lrhs'
ls%hdldß;ajh • npn iy pnp g%dkaisiagrj, jHqyh • npn g%dkaisiagrhl ls%hdj ksoyia
m%dfhda.sl iy mrsm: ixfla;h bf,lafg%dak yd l=yrj, yeisÍu u.ska
wjYH;d i|yd • npn g%dkaisiagr mrsm: meyeÈ,s lrhs'
fhdod .kshs' • g%dkaisiagrhl ls%hdj • npn g%dkaisiagrhl fmdoq mdou" fmdÿ
• mßm: úkHdih úfudapl iy fmdÿ ix.%dyl úkHdih rEm
• fmdÿ - mdou igyka u.ska bÈßm;a lrhs'
• fmdÿ - úfudapl • npn g%dkaisiagrhl fmdÿ úfudapl
• fmdÿ ix.%dyl úkHdifha § m%odk" m%;sodk iy ixl%uK
• fmdÿ úfudapl úkHdifha g%dkaisiagr ,dlaIKsl ,nd .ekSu i|yd mÍlaIK isÿ
,dlaIKsl jl% mÍlaIKd;aul j ,nd lrhs'
.ekSu • npn g%dkaisiarghla keUqre lsÍu rEm
• m%odk ,dlaIKslh igyka u.ska meyeÈ,s lrhs'
• m%;sodk ,dlaIKslh • npn g%dkaisiagrhl fmdÿ úfudapl
• ixl%uK ,dlaIKslh úkHdifha § Odrd j¾Olhla f,i iy
• g%dkaisiagrhla keUqre lsrSu fjda,àh;d j¾Olhla f,i ls%hd lsÍu
• fmdÿ úfudapl g%dkaisiagr j¾Olh úia;r lrhs'
• Odrd j¾Okh • g%dkaisiagrh yd iïnkaO .Kkhka isÿ
• fjda,aàh;d j¾Okh lrhs'
• fmdÿ úfudapl g%dkaisiagr iaúÉÑh • iaúÉÑhla f,i g%dkaisiag¾fha ls%hdj
• talO%ej g%dkaisiagrh meyeÈ,s lrhs'
• lafIa;% wdprK g%dkaisiagrh (FET) • n- pek, iy p - pek, FET g%dkaisiagrj,
• n pek, iy p pek, FETj, jHqyh jHqyh" meyeÈ,s lrhs'
iy mrsm: ixfla;h • n - pek, FET g%dkaisiagrhl ls%hdj
• n pek, FET hl ls%hdj meyeos,s lrhs'
• ,dlaIKsl jl% Ndú;fhka
• ,dlaIKsl jl% Nú;fhka n - pek, JFET
fjda,aàh;dj j¾Okh
hl fjda,aàh;d j¾Okh meyeÈ,s lrhs'
51
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
9'3 ldrld;aul ² ldrld;aul j¾Olh • ldrld;aul j¾Ohl w.% wxlkh lrhs' 06
j¾Olfha Ndú; • ldrld;aul j¾Olh ix.Dys; • ldrld;aul j¾Olhl újD; mq~q
ms<sn| úuid n,hs' mßm:hla (IC)f,i wjia:dfõ ,dlaIKslh úia;r lrhs'
• w.% y÷kd .ekSu • újD; mq`vq wjia:dfõ fjda,aàh;d ,dNh
• ldrld;aul j¾Olfha ls%hdj i|yd m%ldYkhla bÈßm;a lrhs'
• újD; mqvq wjia:dj i|yd • újD; mq~q wjia:dfõ .=K meyeÈ,s lrhs'
,dlaIKsl • ldrld;aul j¾Olfha iDK m%;sfmdaIKfha
• ldrld;aul j¾Olh fjda,aàh;d wjYH;dj meyeÈ,s lr th fjda,àh;d
j¾Olhla f,i Ndú;h j¾Okh flfrys we;s lrk n,mEu
• ixjD; mq~q wjia:dj ^iDK meyeÈ,s lrhs'
m%;sfmdaIKh& • wmj¾;k j¾Okh iy wkmj¾;k
• iaj¾Kuh kS;s I iy II j¾Okh i|yd mßm: igyka we| tajdfha
• wmj¾;k j¾Olh ls%hdj iy ,dlaIKsl bÈßm;a lrhs'
• wmj¾;k fkd jk j¾Olh • ldrld;aul j¾Olfha f¾Çh wjia:dfõ
• ldrld;aul j¾Olh j¾Okh i|yd iaj¾Kuh kS;s I iy II
fjda,aàh;d ixikaokhla f,i bÈßm;a lrhs'
Ndú;h • wmj¾;k iy wkmj¾;k j¾Olj,
fjda,aàh;d ,dNh i|yd m%ldYk
jHq;amkak lrhs'
• fjda,aàh;d ixikaolhla f,i ldrld;aul
j¾Olfha ls%hdj úia;r lrhs'
• ldrld;aul j¾Olh yd iïnkaO .eg¿
úi|hs'
52
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
9'4 ixLHd; mßm:j, • ixLHdxl bf,lafg%dksl úoHdj • AND, OR, NOT , NAND, NOR, EXOR, EXNOR 12
ls%hdldß;ajh • ;d¾lsl oajdrj, nQ,shdkq m%ldYk ld¾lsl oajdrh i|yd i;H;d j.= iy
yeisrùu i|yd iy i;H;d j.= nq,shdkq m%ldYk ,shd olajhs'
;d¾lsl oajdr • AND oajdrh • m%odk folla fyda ;=kla iys; ;d¾lsl
fhdod .kshs' • OR oajdrh mßm: i|yd ;d¾lsl m%ldYk f.dv k`.hs
• NOT oajdrh • fok ,o ;d¾lsl m%ldYk ;d¾lsl
• NAND oajdrh mßm:j,g mßj¾;kh lrhs'
• NOR oajdrh • fok ,o ;;a;ajhka i|yd .e<fmk
• EXOR oajdrh ;d¾lsl mßm: ie,iqï lrhs'
• EXNOR oajdrh • NOR oajdr Ndú;fhka uQ,sl u;l
• ir, uQ,sl ;d¾lsl oajdrj, i;H;d mßm:hl ,laIK meyeÈ,s lrhs'
j.= mÍlaIKd;aul j úuid ne,Su • SR ms,sfmd<hl ls%hdj i;H;d j.=j
• ir, ixLHdxl mßm: i|yd ;d¾lsl Ndú;fhka meyeÈ,s lrhs'
m%ldYk ^Wmßu f,i m%odk ;=kla
i|yd&
• § we;s ;¾l m%ldYkhla ;d¾lsl
oajdr mßm:hlg yerùu
• i;H;d j.=jla ;¾l m%ldYkhla
u.ska ±laùu
• ir, ;d¾;sl mßm: ie,eiqï lsÍu
• bf,lafg%dksl u;lh (Electronic
memory)
• NOR oajdr iys; uQ,sl u;l mßm:h
• uQ,sl ms<s-fmd< mßm:h (Basic SR
flip-flop /Bistable)
53
tallh 10 - mod¾:fha hdka;s%l .=K ld,Éfþo 40
54
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
10'2 úoHd;aul yd • ÿiai%dú;dj • ir, ls%hdldrlï u.ska úúO øjj, 15
ffoksl lghq;=j, • ÿiai%dú;d n,h .,dhdfï fjkialï wdo¾Ykh lrhs'
§ ÿiai%dú;dj • ÿiai%dú;d ix.=Klh • m%fõ. wkql%uKh yd iam¾Yl m%;Hdn,h
ms<sn| ±kqu Ndú; Wmfhda.S lr .ksñka m%jdyjk øjHhl
A (V1 V 2 )
lrhs' F ÿiai%dú;d n,h úia;r lrhs'
d
• ÿiai%dú;d ix.=Klh w¾: olajhs'
• ;r, m%jdyhla i|yd fmdhsfi,a
iQ;%h • .eg¨ úi£u i|yd ÿiai%dú;d n,h i|yd
• j,x.= jk ;;a;aj m%ldYkh Ndú; lrhs'
• øj m%jdyhla i|yd fmdhsfi,a iólrKh
• udk Ndú;fhka iQ;%h ksjerÈ nj
m%ldY lrhs'
fmkaùu
• ÿiai%dú;d ix.=Klh fiùu i|yd
fmdhsfi,a iQ;%h Ndú; lsÍu
• fmdhsfi,a iólrKh j,x.=jk ;;a;aj
i|yka lrhs'
• ÿiai%dú udOH ;=<ska jia;=jl p,s;h
• flaYsl m%jdy l%uh u.ska øjHl ÿiai%dú;dj
• jia;=j u; ls%hd;aul jk n,
ks¾Kh lsßu i|yd mÍlaIKhla isÿ lrhs'
• wdka; m%fõ.h v- t jl%h
• ÿiai%dú udOHhl isria p,s;fha fhfok
weiqßka
f.da,dldr jia;=jla u; ls%hd lrk n,
• iafgdlaia kshuh ms<sn|j úia;r lrhs'
• j,x.= jk ;;a;aj • iafgdlaia kshuh m%ldYkhla weiqßka
• udk jYfhka ksjerÈ nj bÈßm;a lrhs'
fmkaùu • ÿiai%dú udOHhl isriaj by<g iy my<g
• wdka; m%fõ.h i|yd m%ldYk p,s; jk f.da,dldr jia;=jl wdka;
jHq;amkak lsÍu m%fõ.h i|yd m%ldYkhla jHq;amkak lrhs'
• by<g p,s; jk jia;=jla i|yd • ÿiai%dú udOHhla ;=<ska .uka .kakd
• my<g p,s; jk jia;=jla i|yd jia;=jl wdka; m%fõ.h v- t m%ia;drhla
u.ska meyeÈ,s lrhs'
• ÿiai%dú;dj yd iïnkaO ir, ixLHd;aul
.eg¨ úi|hs'
55
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
10'3 mDIaÀl wd;;sh • mDIaÀl wd;;sh • ir, ls%hdldrlï u`.sla øjHl ksoyia 15
ms<sn| ±kqu mDIaGfha yeisÍu wdo¾Ykh lrhs'
• mDIaÀl wd;;sh w¾: ±laùu
fhdod .ksñka • wka;¾ wkql n, ms<sn| j i,lñka
• iam¾Y fldaKh
iajdNdúl
• øj udjlfha iajNdjh iy iam¾Y øjHhl ksoyia mDIaGfha iajNdjh meyeÈ,s
ixisoaëka meyeÈ,s
fldaKh w;r iïnkaOh lrhs'
lsÍu iy Ôú;
• ksoyia mDIaÀl Yla;sh • mDIaÀl wd;;sh w¾: olajhs'
wjYH;d imqrd
.ekSu isÿ lrhs' • øj mg,hl ifudaIaK f,i mDIaÀl • ksoyia mDIaÀl Yla;sh w¾: olajhs'
j¾.M,h jeä lsÍfï § flfrk • mDIaÀl wd;;sh yd ksoyia mDIaÀl Yla;sh
ld¾h i|yd m%ldYkh w;r iïnkaO;dj ,nd .kshs'
11'1 lafjdkagï • mDIaÀl Yla;sh iy mDIaÀl wd;;sh • rEm igyka Ndú;fhka iam¾Y fldaAKh 15
isoaOdka;" lDIaK w;r iïnkaOh úia;r lrhs'
jia;= úlsrKfha • f.da,Sh udjlhla yryd mSvk • f.da,dldr øj udjlhl fomi mSvk
;Sj%;d jHdma;sh wka;rh i|yd m%ldYkh wka;rh i|yd m%ldYkhla mDIaÀl wd;;sh
meyeÈ,s lsÍu • flaYsl Woa.ukh iy jl% mDIaGfha wrh weiqfrka
i|yd fhdod • by< ke.s øj lfoa Wi i|yd jHq;amkak lrhs'
.kshs' m%ldYkh • iam¾Y fldaKh iy øj udjlhl fomi
• mDIaÀl wd;;sh ks¾Kh lsÍu mSvk wka;rh weiqßka flaYsl Woa.ukh
• wKaùlaI lodjla Ndú;h meyeÈ,s lrhs'
• mDIaÀl wd;;sh" iam¾Y fldaKh yd øj
• flaYsl Woa.ukh l%uh
udjlfha wrh weiqßka flaYsl Woa.ukh
• fÊ.¾ l%uh
i|yd m%ldYkhla jHq;amkak lrhs'
• wkaùCI lod l%uh" flaYsl Woa.uk l%uh
iy fÊ.¾ l%uh u.ska mDIaÀl wd;;sh
ks¾Kh lsÍu i|yd mÍlaIK isÿ lrhs'
• mDIaÀl wd;;sh yd iïnkaO .eg¨ úi|hs'
56
tallh 11 - mod¾: yd úlsr ld,Éfþo 30
11' kùk fN!;sl 11'1 lafjdkagï • úlsrKfha lafjdkagï iajNdjh • ir, ls%hdldrlï iy WodyrK u`.ska úúO 04
úoHd;aul isoaOdka;" lDIaK • lDIaK jia;= úlsrKh WIaK;ajj, mj;akd jia;=j, ;dm
isoaOdka úuid jia;= úlsrKfha • iafg*dka kshuh úlsrKh meyeÈ,s lrhs'
n,hs' ;Sj%;d jHdma;sh • lDIaK jia;= úlsrKfha ;Sj%;d jHdma;sh
• lDIaK fkd jk jia;= i|yd
meyeÈ,s lsÍu ;Sj%;dj iy ;rx. wdhduh w;r m%ia;dr
iafg*dka kshuh
i|yd fhdod .kshs' Ndú;fhka úia;r lrhs'
• lDIaK jia;= úlsrKfha ;Sj%;d
jHdma;sh • iafg*dka kshuh m%ldY lrhs'
• úka úia:dmk kshuh • iafg*dka kshuh Ndú;fhka lDIaK jia;=
• úlsrK ;Sj%;d jHdma;sh meyeÈ,s úlsrKfha ;Sj%;dj iy WIaK;ajh w;r
lsÍug fm!rdKsl fN!;sl úoHdj iïnkaO;dj bÈßm;a lrhs'
wiu;a ùu • lDIaK fkdjk jia;= i|yd iafg*dka
• ma,dkalaf.a l,ams; kshuh úlrKh lrhs'
• ùkaaf.a úia:dmk kshuh m%ldY lrhs'
• wod< wjia;d i|yd ùkaf.a úia:dmk
kshuh Ndú; lrhs'
• lDIaK jia;= úlsrKh meyeÈ,s lsÍug
m%;sIaÀ; fN!;sl úoHdj wiu;a jQ nj
meyeÈ,s lrhs'
• wod< mo fhdod .ksñka uelaia ma,dkaf.a
l,ams; meyeÈ,s lrhs'
• úlsrKfha lafjdkag*a iajNdjh ms<s.kshs'
• lDIaK jia;= úlsrKh meyeÈ,s lsÍug
ma,dkala jdoh fhdod .; yels nj
ms<s.kshs'
Ss
57
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
11'2 lafjdkagï • m%ldY úoHq;a wdprKh • m%ldY úµq;a fldaI mÍlaIKh Wmfhda.S lr 06
isoaOdka;" m%ldY • foay,sh ixLHd;h .ksñka m%ldY úµq;a wdprK ixisoaêh
úoHq;a wdprKh • I-V m%ia;dr úia;r lrhs'
meyeÈ,s lsÍu • kej;=ï úNjh • foay,Sh ixLHd;h y÷kd .kshs'
i|yd fhdod .kshs' • ixLHd;hg tÈßfhka kej;=ï • kej;=ï úNjh meyeÈ,s lrhs'
úNjh m%ia;drh • m%ldY úµq;a wdprKh meyeÈ,s lsÍug
• úúO f,day i|yd m%ia;dr m%;sIaÀ; fN!;sl úoHdj Ndú; l<
fkdyels nj ms<s.kshs'
• m%ldY úoHq;a wdprKh myod §ug
m%;sIaÀ; fN!;sl úoHdj wiu;a • whskaiaghskf.a l,ams;h m%ldY lrhs'
ùu • f*dafgdaka jdoh u.ska m%ldY úµq;a
• m%ldY úoHq;a wdprKh meyeÈ,s wdprKh meyeÈ,s lrhs'
lsßu i|yd whskaiaghska bÈßm;a • wod< mo bÈßm;a lrñka whskaiaghskaf.a
l< l,ams; m%ldY úµq;a iólrKh meyeÈ,s lrhs'
• m%ldY úoHq;a wdprKh Yla;s melÜgq • foay,Sh ixLHd;h yd ld¾h Ys%;h w;r
^f*dafgdak& i,lñka meyeos,s lsÍu iïnkaO;dj bÈßm;a lrhs'
• whskaiaghskaf.a m%ldY úoHq;a • m%ldY bf,lafg%dakj, Wmßu pd,l Yla;sh
iólrKh yd kej;=ï úNjh w;r iïnkaO;dj
• ld¾h Y%s;h bÈßm;a lrhs'
• Wmßu pd,l Yla;sh • m%ldY úµq;a wdprK iólrKh Ndú;fhka
ixLHd;aul .Kkhka isÿ lrhs'
• ld¾h Y%s;h yd foay,sh ixLHd;h
w;r iïnkaOh • Wmßu pd,l Yla;s" ;Sj%;dfjka iajdh;a;
ùu iy m%ldY Odrdj ;Sj%;dj u; r|d
• keje;=ï úNjh iy Wmßu pd,l
meje;Su meyeÈ,s lrhs'
Yla;sh w;r iïnkaOh
• úµq;a pqïnl ;rx.j, wxY=uh wdldr
yeisÍu ms<sn| j m%ldY úµq;a wdprKfhka
idOl iemfhk nj m%ldY lrhs'
58
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
11'3 ;rx. wxY= • mod¾:fha ;rx.uh iajNdjh • mod¾:fha ;rx.uh iajNdjh ms<sn| idOl 02
oaffj;h$ oafõ;h • mod¾: ;rx. i|yd äZfn%da.a,s bÈßm;a lrhs'
ms<sn| úuid n,hs' ;rx. wdhduh • .uH;djla mj;sk ´kE u wxY=jlg
• mod¾:fha ;rx.uh iajNdjh ä'fn%da.a,s ;rx. wdhduh f,i ye¢kafjk
ms<sn| idlaIs ;rx. wdhduhla mj;sk nj ms<s.kshs'
• bf,lafg%dak wKaúlaIfha • p,kh jk wxY=jla yd iïnkaO ä fn%da.a,s
uQ ,O¾uh ;rx. wdhduh fiùu i|yd ã'fn%da.a,s
l,ams;h fhdod .kshs
• bf,lafg%dak wkaùlaIfha uq,O¾uh
meyeÈ,s lrhs'
11'4 udkj wjYH;d 02
• X - lsrK • X - lsrK fidhd .ekSu meyeÈ,s lrhs'
imqrd .ekSu i|yd
X - lsrK Ndú; • X - lsrK ksmoùu • X - lsrK ksmoùu úia;r lrhs
lrhs' • X - lsrKj, .=K • X - lsrKj, .=K m%ldY lrhs'
• X - lsrKj, m%fhdack • úúO lafIa;%j, § X - lsrKj, Ndú;hka
meyeÈ,s lrhs'
59
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
60
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
11'6 kHIaál Yla;sh • mrudKql kHIaáh • mrudKql jHqyh" kHIaáh" iuia;dksl" 06
yd tys Ndú; • kHIaál ia:dhS;dj kHIaÀl ixfla;h iy mrudKql ialkaO
ms<sn| úuid • talSlD; mrudKql ialkaO tallh tallh y÷kd .kshs'
n,hs'
• ialkaO ydksh • kHIaÀl ia:dhS;dj ms<sn|j meyeÈ,s
• whsiaghskaf.a ialkaO-Yla;s lrhs'
iólrKh • ialkaO ydksh meyeÈ,s lrhs'
• n|k Yla;sh • whskaiaghskaf.a ialkaO Yla;s
• ialkaO l%udxlh iy iólrKhl i|yka lrhs'
kshqla,sfhdakhl n|k Yla;sh w;r • nkaOk Yla;sh meyeÈ,s lrhs'
m%ia;dßl ksrEmKh • ridhdksl m%;sls%hdjl § iy kHIaál
• ridhksl m%;sls%hdj, § uqod yßk m%;sls%hdjl § ksoyia jk Yla;sh
Yla;sh iy kHIaál Yla;sh ikaikokd;al j olajhs'
ieie£u • md,s; kHIaál ú,hk m%;sls%hdj
• kHIaál Yla;sh ^kHIaál Yla;sh ,nd .ekSfï §& iy
• kHIaál úLKavkh md,kh fkdlrk ,o m%;sls%hdj ^mrudKq
• kHIaál fndaïnhl ls%hdj fndïnj, §& meyeÈ,s lrhs'
• kHIaál n,d.drhl ls%hdj • iQ¾h uOHfha isÿjk ú,hk m%;sls%hdfõ
• kHIaál ú,hkh iy wfkl=;a ;rld ;=< isÿjk kHIaál
• ú,hk m%;sls%hdj i|yd ;sìh m%;sls%hd iy uQ, øjH ksmoùu ms<sn| j
meyeÈ,s lrhs'
hq;= ;;a;aj
• iq¾hhd ;=< isÿ jk ú,hk
m%;sls%hdj
• n, Yla;sh ksmoùu i|yd
ú,hk m%;sls%hdj fhdod .ekSfï
W;aidyh
61
Ss
ksmqK;d ksmqK;d uÜgï úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
11'6 mod¾:fha uQ,sl • wxY= fN!;sl úoHdj ye¢kaùu' • wxY= fN!;sl úoHdj jkdys mod¾:fha 04
ix>gl yd tajdfha • mod¾:fha jHqyh yeoEÍu i|yd jk uQ,sl wxY= ms<sn|j úuiSfï fm!rdKsl
wka;¾ ls%hd mÍlaIKd;aul fhduqùu' .eg¨fõ kùk m%ldYkh f,i ms<s.kshs'
ms<sn|j úuid • wêYla;s wxY=j, wjYH;dj • mod¾:fha jHqyh fiùu i|yd wêl
n,hs' • wxY= ;ajrl iy wkdjrl j, .uH;djla iys; wxY= wjYH nj meyeÈ,s
wjYH;dj lrhs'
• uQ,sl wxY= • wka;ßCI lsrK wê Yla;s wxY=j,
• lajdla iajNdúl m%Njhla f,i meyeÈ,s lrhs'
• f,magka • wxY= ;ajrl wê Yla;s wxY= ksmoùu i|yd
• uQ,sl n, fhdod .kakd nj meyeÈ,s lrhs'
• .=re;ajdl¾IK n,h • wxY=j, .egqïj, m%;sM, úYaf,aIKh
• úµq;a pqïnl n,h i|yd wkdjrl fhdod .kakd nj meyeÈ,s
• m%n, n,h lrhs'
• uQ,sl wxY= úYd, ixLHdjla wkdjrKh
• ÿ¾j, n,h
lr f.k we;s nj m%ldY lrhs'
• fm%dafgdak iy kshqfg%dak lajdlaia j,ska
iukaú; ù we;s nj m%ldY lrhs'
• bf,lafg%dak f,magka ldKavhg wh;a nj
ms<s.kS'
• tla tla uQ,sl n,fhys m%Njh iy
m%n,;dj ms<sn|j y÷kd .kshs'
62
4'0ksbf.kq
mqK;d ï -b.eka
ksùmqï ls%huÜgï
K;d dj,sh úIh wka;¾.;h bf.kqï m, ld,Éfþo
j;auka f.da,Sh ksmqK;d mdol úIhud,d m%jK;dj ù we;af;a iyfhda.S;d bf.kqu Èß .kajk YsIH flakaøSh ls%hdldrlï
;=<ska" b.ekaùu wìnjd .sh bf.kqula y÷kajd §ughs'
mqoa., iudc iy udkisl yelshd ixj¾Okh fmdaIKh flfrk ls%hdldrlï flfrys isiqkaf.a ilS%h odhl;ajh fuys §
wfmalaId flf¾'
fï iïnkaOfhka wjOdrKh flfrk lreKq(-
tla tla ud;Dldjg wod< ;dlaIKsl fhÿï .=rejrhd úiska i|yka lrkq ,eîu'
iajhx fm,öula iys; ls%hdldrlïj, fhfoñka yels ;dla iDcq w;a±lSï ,nd .ekSug isiqkg wjia:d ie,iSu
wjYH;dj wkqj úYajikSh m%Nj,ska ±kqu iy f;dr;=re Wlyd .ekSug isiqka fhduq lsÍu'
63
ksmqK
• ;d fN!;slksúoHd;a
mqK;duuÜgï
l jeo.;alula we;s ia:dkúIh wka;¾.;h
.fõIKh i|yd lafIa;% pdßldj, fh§u ydbf.kqta ms<ïsn|m,jd¾;d ilia lsÍld,Éfþo
u
• mdi,a m%o¾Yk iy ;r`. ixúOdkh lsÍu
• iqÿiq f;aud i|yd wod< jD;a;slhka fyda úfYaI{hska fyda iïm;a mqoa.,hska fyda fhdod .ksñka" wdrdê; foaYk meje;aùu
• mdi,a m%ldYk t<s ±laùu'
• újdo ;r." úoHd Èk jeks wji:d ixúOdkh lsÍu
5' mdi,a ;=<ska yd bka neyer" iïm;a yd WmlrK ,nd §u jeks fiajd iemhSu mdi,a l<ukdlrKfha j.lSuls'
6' fN!;sl úoHdjg wod< jev igyka ixj¾Okh lsÍu i|yd iqÿiq .=re Nj;=ka iy isiqkaf.ka ieÿï ,;a lñgqjla msysgqjd .ekSu
fhda.H h'
7' mdi," isiqkag mrudo¾YS ùu b;d jeo.;a h'
8' m%;sm;a;suh b,lal imqrd .ekSu i|yd mdi, u.ska úúO ls%hdldrlï we;=<;a jd¾Isl jev igykla ilia l< hq;= h' fuys §
ksYaÑ; jirla ;=< l< yels ls%hdldrlï ks¾Kh lsÍu Wfoid mdif,ys m%uqL;d y÷kd .ekSu;a" ld,h iy iïm;aj, iSud
i,ld n,ñka m%dfhda.sl nj ms<sn| ie,ls,su;a ùu;a" b;d wjYH h'
mdi, mokï lr .;a we.hSï jevms<sfj< hgf;a tla tla jdrh i|yd kshñ; ksmqK;d uÜgï wdjrKh jk mßÈ bf.kqï-
b.ekaùï we.hSï WmlrK ks¾udKd;aul j ms<sfh, fldg ls%hd;aul lsÍu wfmalaIs; h'
fuu úNd.fha m%Yak m;%j, wdlD;sh yd iajNdjh ms<sn| wjYH úia;r úNd. fomd¾;fïka;=j u.ska iemfhkq we;'
64