Komunikasyon

ARALIN 1: MASS MEDIA
1
Midyang Pangmasa
Ang midyang pangmasa (Ingles: mass media) ay
mga midyang katulad ng radyo, internet. Malaki ang
malaking industriya at kinikilala bilang Ikaapat na
Estado (Fourth Estate) kasunod ng tatlong sangay ng
pamahalaan at umiiral sa mga bansang Demokartiko.
Nalikha ang kataga o pariralang ito noong dekada ng
1920 dahil sa pagdating ng mga pambansang mga
lambat-lambat o network ng radio.
Ang Mass Media ay ang impormasyon sa pamamagitan

ng teknolohiya na pangmasa.
Ang mga outlet ng mass media:
-Ang mga impormasyong natra-transmit gamit
ang electronics gaya ng mga media bilang
mga pelikula, radyo, musika, at telebisyon. Ang mga ito
ay broadcast media.
-Ang mga digital media naman ay ang mga Internet at
paggamit ng mobile-phone para sa komunikasyon.
2
-Ang internet media ay ang mga serbisyong e-
mail, social media sites, websites, at lahat ng Internet-
based na radyo at telebisyon.
Kasanayang pangwika. Ito ay proseso ng pagbasa,

pagkuha, at pag-unawa ng mensahe mula sa
palabas; Pakikinig, Pagsasalita, Pagbasa,
Pagsulat at Panonood.Audio- Visual. Binibigyang
kahulugan at inuunawa ng manonood.
Audio- Hindi binabasa kundi pinakikinggan.
Visual- Binibigyang Interpretasyon sa pamamagitan ng

kritika at teorya. Tulad ng; guhit, larawan, eskultura,
disenyo, at arkitektura. Subalit ang visual na nabanggit
ay hindi gumagalaw.
3
Layunin ng Mass media
Tagapag-bantay
Tagapag-masid
Taga-ulat ng mga pangyayari sa Lipunan
Tinig ng Mamamayan
Tagapag-hatid ng mensahe sa kinauukulan
KAHALAGAHAN AT IMPORTANSYA NG
MASS MEDIA SA KOMUNIDAD.
Sa mass media, nalalaman ng bawa’t isa kung ano
o “in” o “trending” na nakakatulong sa mga
negosyo sa mga komunidad. Ang patalastas o mga
“advertisement” tungkol sa makabagong produkto
ay idinadaan din sa mass media. Kung kaya’t ang
4
mass media ay sinasabing “powerful tool” para sa
kasalukuyang panahon ng komersyalismo.
Uri o Teatro at mga halimbawa nito

-Tanghaln Filipino Theater
-Pelikula Home
-Telebisyon Probinsyano
-Youtube Unboxing iPhone (my first iPhone ever)
Media at Pambansang Wika
Ni Roland Tolentino
Bulatlat.com
Media ang pangunahing daluyan ng pambansang wika, o
ang popular nitong bersyon, kolokyal na Tagalog, Filipino at
Taglish. Maliban sa evangelical na palabas na nagbibigay-
aral at nanghihimok ng kumbersyon sa ingles, ang kalakhan
ng free channels sa telebisyon ay gumagamit na nitong
Filipino.
Dati ay primetime telebisyon lang ang gumagamit nito. At

simula ng pinakahuling balita sa gabi, lahat ay bumabalik sa
ingles, lalo na ang news magazine shows. Pero nahigop ito
ng Filipino, lumawak ang oras at palabas na tinaguriang
5
“primetime,” at kung gayon, mas maraming oras ng
advertisement na pinagkakakitaan ng may-ari ng kompanya.
Magkabilang pisngi ng iisang mukha ang telebisyon bilang

lunduyan ng pagpapalaganap ng pambansang wika. Sa isang
banda, ito na ang nakakapagpaunlad ng kontemporaryong
Filipinong kauna-unawa sa buong bansa. Ang kalakarang

hindi kayang ilehislatura o isabatas hinggil sa pambansang
wika ay naisasakatuparan na ng popular na media.
6
Repleksyon
Sa Araling ito, aming natutuhan ang kahalagahan ng
Mass Media sa wika. Ang Media bilang pangunahing
daluyan ng Pambansang wika. Aking Mayroong palang
dalawang uri ng Medya, ito ang Television at Radyo. Sa
pamamagitan ng TV lumalawak o lumalago an gating
wika, kase kapag nanunuod ng TV nakikinig at
tinitingnan natin sila. Masasabing binubuhay ng Mass
Media ang ating wika dahil pinapanatili nito ang
kapangyarihan ng wika sa pamamagitan ng pag-gamit
dito. Media ang pangunahing daluyan ng pambansang
wika, o ang popular nitong bersyon, kolokyal ng
Tagalog, Filipino at Taglish. Nalaman din naming ang
iba’t ibang bahagi ng Tabloid at Broadsheet. Ang
Broadsheet ay isang akdang akademiko na ginagamit ng
mga iskolar, estudyante, guro at mga matataas na tao
sa lipunan. Ito’y nakasulat sa pormal na estilo at hindi
direkta ang mga ginagamit na salita o linggwahe habang
ang Tabloid naman ay impormal ang pagkasulat, direkta
at karaniwang ginagamit ito ng mga mababang uri ng
tao tulad ng mga tambay, walang trabaho at iba pa. ang
media ay nakakatulong sa paglago ng ating pambansang
wika dahil ito ang pangunahing daluyan ng wika, ito’y
nakakalat worldwide. Isa pa, hindi naman mahirap ang
pagpanuod ng TV dahil kahit nasaan ka man maraming
stations ng TV at Satelite na nakakalat sa buong bansa
7
Aralin 2: Wikang Filipino,
Internet, at Social Media
8
a
c
t
Ang Internet ay mula sa dalawang pinagsamang salita

na inter at networking.
Binago ng Internet ang pamamaraan ng

pagtuturo at kung saan ito maaaring
mangyari o magkaroon ng pagkatuto. Sa
tulong ng Integrated Virtual Learning
Environment (IVLE) na gawa sa
Singapore o gamit ang bago ngayong
Sakai Collaboration & Learning
Environment o kaya’y Google
Classroom – na maaari nang sabay-sabay
nag-aaral ang mga estudyanteng malayo sa
isa’t isa at sa guro.
9
90 porsiyento ang gumagamit ng social
media
Ito lamang ang nagpapatunay na dumarami
na ang gumagamit nito dahil dumarami na
rin ang mga gadget na may kaugnayan dito
tulad ng
kompyuter, laptop, tablet, smartphone,
at game console.
Hinidi rin magpapahuli sa kadagdagang

kaalaman ang Blog –galing sa dalawang
Batay sa pananaliksik na ginawa ng Internet
Society (2015) noong 2012 mula sa 10,000
kataong sumagot sa surbey na galing sa 20
bansa sa buong mundo, masasabing:
98 porsiyento ang nagsasabing

napakahalaga ng Internet para
magkaroon sila ng daan sa kaalaman at
edukasyon
96 porsiyento ang nagsasabing gumagamit
sila ng Internet kahit isang beses sa isang
araw
10
Ikalawa, bilang isang pandiwa,
ang blog o pagbablog ay tumutukoy sa
aksiyon ng paggawa o pagsusulat ng
isang post na siyang ilalagay at magiging
laman ng iyong blog (pangngalan).
salita web at blog.Batay sa aming mga

napag-aralan ang blog ay may dalawang
depinisyon;
Una, ito ay isang pangngalan na tumutukoy

sa isang website na maituturing naman na
isang blog dahil sa tema ta mga nilalaman
nito – maaaring mga salita o teksto,
litrato, video, link, o kung ano man ang
naisin ng blogger.
11
ganitong tema ay naglalaman ng mga
damit o kung ano man ang bago sa mundo
ng fashion o pananamit.
Personal Blog – Halos walang tema ang

blog na ito – kahit ano puwede. Ang mga
blogger na gumagamit ng ganitong uri ng
blog ay maaari lamang nilang gustong
magbahagi ng kanilang buhay.
News Blog – Nagbabahagi ng mga

bagong balita sa mga mambabasa. Maari
na ring isama rito ang mga blog na
Blogger – tawag sa tao o grupong

nangangalaga, nagpapatakbo, at nagsimula
ng isang blog.
Blogosphere – ang tawag sa komunidad o

mundo ng mga blogger.
MGA IBA’T IBANG URI NG BLOG
Fashion Blog – Ito ang pinakasikat na

uri ng blog. Ang mga blog na may
12
Photo Blog – Naglalaman ng mga litrato
hanggang sa mga typographies. Isa sa
mga halimbawa nito ay ang tumblr. Hindi
man katulad ng ibang mga blog site,
maganda pa rin ang Tumblr dahil bukod
sa mga litrato ito rin ay naglalaman ng
mga mensahe.
Food Blog – Ang pangunahin at

maaaring layunin ng blog na ito ay
magbabahagi ng mga resipi at mga
paraan sa pagluluto ng masasarap o
kakaibang mga pagkain.
Vlog – Ito ay kilala din bilang video blog

nagbabahagi ng balita ukol sa kalusugan, sapagkat naglalaman ito ng mga video
isports, at teknolohiya. mula sa blogger. Ang mga video ay
Humor Blog – Naglalayon ang blog na

ito na makapagpatawa o makapagpaaliw
ng mga mambabasa. Pinakasikat na
marahil si Professional Heckler sa mga
humor blogger dito sa Pilipinas. Ngunit
13
ang mga mag-aaral sa mga aralin na
hindi nila maintindihan sa paaralan.
maaaring kuha ng mga paglalakbay,

eksperimento, o kung anumang personal
na gawain
Educational Blog – Nakakatulong ang

mga ganitong blog upang maliwanagan
14
Malaki ang tungkuling ginagampanan ng Facebook sa buhay ng mag-
aaral -Selwyn(2009)
Magandang naidudulot ng Facebook ay magandang ugnayan o

palagayng loob ng mag-aaral at Guro -Duboff(2007)
Social Media at Mag-aaral
15
Aralin 3: Wikang Filipino at
Pag-aaral ng kultura
UGNAYAN NG WIKA AT
KULTURA
Kultura – tumutukoy sa paraan ng

pamumuhay na nakagawian o
nakasanayan na ng mga tao sa isang lugar.
Wika – Mahalagang Instrumento upang

makapag-ugnayan ang mga tao, ito ang
ginagamit upang maipahayag, malinang, at
mapalaganap pa ang kultura.
16
KAALAMANG BAYAN BILANG
KULTURA NG PAMAYANAN
17
ANG KAALAMANG BAYAN MGA URI NG AWITING BAYAN
umiiral na kuwento, panitikan, paniniwala, 1.Kundiman

ritwal, gawi, at tradisyon ng mga
mamamayan sa isang pamayanan o -Awiting may tema ng pag-ibig na
kalinangan ng nagpasalin-salin sa iba;t malungkot at mabagal. Mula noong
ibang lahi pool dahil sa ito’y bukambibig ng panahon ng mga Espanyol hanggang
taumbayan. ngayon ay kadalasang ginagamit ito para
maipadama ang pagmamahal sa iniibig o
pagmamahal sa bayan.
IBA’T IBANG URI NG 2.Kumintang – dating sayaw ng digmaan na

ngayon ay naging awit ng pag-ibig.
KAALAMANG BAYAN
3. Dalit o Imno
A. Awiting bayan
 awit ng papuri, luwalhati, kaligayahan,
 mga awit ng Pilipinong ninuno at o pasasalamat. Karaniwan itong
hanggang ngayon ay kinakanta o inaawit bilang papuri sa Diyos
inaawit pa rin. Halimbawa ng mga sapagkat nagpapakita at nagpaparatin
awiting ito ay Leron, Leron Sinta, ito ng pagpapasasalamat.
Bahay Kubo, Atin Cu Pung
Singsing,at Paruparong 4. Oyayi o Hele
Bukid (Simbulan, 2012).
18
 awitin para sa pagpapatulog ng bata at Nagbibigay ito ng aral sa buhay at
karaniwang naglalaman ng mga bilin. paghamon na maituwid ang
masasamang nakaraan.
5. Talindaw – awit sa pamamangka.
6. Diona
C. PABULA
 katulad ng kundiman, ito ay awit ng
pag-ibig ngunit madalas itong  isang maikling kuwentong kathang-isip
ginagamit sa kasalan. na tumatalakay sa mga aral sa buhay
7. Dungaw o Dung-aw ng tao. Mga hayop ang mga tauhan
dito.
 makalumang tula at tradisyon ng mga
Ilokano na inaawit bilang panaghoy ng
isang taong namatayan. Ayon sa www.katig.com
Mga hayop ang gumaganap sa

B. ALAMAT pabula dahil ang mga hayop ay
may kaniya-kaniyang lakas na
 pasalitang panitikan tungkol sa
pinagmulan ng iba’t ibang bagay. Ilan katangian na madaling
sa mga alamat ay tumutukoy sa isalarawan upang mas maging
pinanggalingan ng mga pangalan ng
lugar, kalikasan, at kay Bathala.
19
malinaw ang paglalahad ng
kuwento. Mga disiplinang tumutulong upang higit na
D. EPIKO makikilatis at maiintindihan nang lubusan
ang kabuuan at kalaliman ng pagkatao ng
mga Pilipino sa pamamagitan ng pag-aaral
 pangunahing pasalitang anyo ng ng Pilipinohiya, Sikolohiya, at Pilosopiyang
panitikang hinuhubog ng iba’t ibang Pilipino.
katutubo Pilipino. Ito ay tulang
pasalaysay na nagsasaad ng
kabayanihan ng pangunahing tauhan
na nagtataglay ng kapangyarihan na PILIPINOHIYA (PHILIPPINE
kadalasan ay galing sa diyos o diyosa.
Mula ito sa salitang Griyego na eposna STUDIES)
nangangahulugang salawikain o awit.
 ang disiplinang tumatalakay sa mga
E. KUWENTONG paksain hinggil sa Pilipinas at mga
KATATAKUTAN O URBAN Pilipino.
LEGEND SIKOLOHIYA
 Halimbawa nito ay Ang mahiwagang  ang disiplina patungkol sa pag-aaral ng
babae sa Balete Drive o nagkalat na pag-uugali, pag-iisip, at gawi opagkilos
multo sa mga pangunahing ng isang tao.
unibersidad sa bansa.
20
PILOSOPIYA
 ang disiplina patungkol sa lalim ng

pag-iisip, pangangatwiran,
pagtatanong, atpagkilatis sa mga
bagay na nasa paligid upang mas
mapalawak ang kaalaman.
Transcript of Wikang Filipino at Pag-aaral ng
Sa aming malawakang pag-aaral tungkol sa Kultura
asignaturang filipino. Aming natuklasan ang Wikang Filipino at Pag-aaral ng Kultura
kahalagahan nito bilang isang pilipino. Sa Ugnayan ng Wika at Kultura
susunod na linggo, hindi lamang KAALAMANG BAYAN BILANG KULTURA NG
malawakang pag-aaral tungkol sa Aralin: 4 PAMAYANAN
kundi isang malawakang pagsusulit ang Kultura
gaganapin. Ang kultura ay tumutukoy sa paraan ng pamumuhay
na nakagawian o nakasanayan na ng mga tao sa isang
lugar. Binubuo ito ng mga karunungan, panitikan,
paniniwala, kaugalian, sining, batas, pagpapahalaga, at
iba pa.
Depinisyon ng Wika
Ito ang pinakamahalagang sangkap at ugnayan sa
pakikipagkapwa-tao. Malaki ang tungkulin ng wika sa
pakikipag-unawaan at pakikisalamuha ng tao sa
kanyang tahanan, paaralan, pamayanan at lipunan.
21
Wika at Kultura - awit sa pakikidigma
Hindi matatalakay ang isa kung wala ang isa pa Hal. Awit ng kabataan ng rivermaya
Parehong paniniwala at tradisyon
Natatanging wika at kultura 3. Ang
Kaalamang Bayan Dalit o Imno
Ang kaalamang bayan ay umiiral na - ay isang awit ng papuri, luwalhati, kaligayahan o
kuwento,panitikan,paniniwala,ritwal,gawi, at tradisyon pasasalamat, karaniwang para sa Diyos, sapagkat
ng mga mamamayan sa isang pamayanan o kalinangan nagpapakita, nagpaparating o nagpapadama ng
na nagpasalin-salin sa iba't ibang lahi at pook dahil sa pagdakila at pagsamba.
ito'y bukambibig ng taong bayan. 4. Ang
A. Ang Uyayi
awiting-bayan - ito'y awiting bayan para sa pagpapatulog ng bata, ito
ay mga awit ng mga Pilipng ninuno at hanggang rin ay naglalaman ng bilin.
ngayon ay kinakanta o inaaawit parin. 5.
(Halimba: Leron leron sinta, Bahay Kubo, Atin Cu Talindaw
Pung Singsing, at Paruparong Bukid.) - ay awit sa pamamangka
Mga Uri ng Awiting-Bayan 6.Ang
1. Ang Diona
Kundiman - Awit sa pag ibig
ay awit sa pag-ibig. Noong unang panahon nanliligaw 7.
ang mga binata sa pamamagitan ng harana. umaawit Dungaw
sila ng punung-puno ng pag-ibig at pangarap. - awit sa patay.
2. Ang C. Parabula- ay isang uri ng kathang-isip na panitikan

Kumintang kung saan ang mga hayop o kaya mga bagay na
22
walang-buhay ang gumaganap na mga tauhan, katulad
ng leon at daga, pagong at matsing, lobo at kambing,
at kuneho at leon. May natatanging kaisipang
mahahango mula sa mga pabula, sapagkat nagbibigay
ng mga moral na aral para sa mga batang mambabasa.
Tinatawag din itong kathang kuwentong nagbibigay-
aral.
Detail 2
Detail 3
Iba't ibang uri ng kaaalamang bayan
B.
Ang Alamat
ay pasalitang panitikan tungkol sa pinagmulan ng iba't
ibang bagay. Nagbibigay ito ng aral sa buhay at GRAMAR AT
paghamon na maituwid ang masasamang nakaraan.
LINGGWISTIKA
October 1, 2017
KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO O
COMMUNICATIVE COMPETENCE
 Nagmula ito sa isang linguist, sociolinguist,
anthropologist at folklonist sa Portland, Oregon na si
Dell Hathaway Hymes (1966)
 Nilinang nila ni John J. Gumperz ang konseptong ito
bilang tugon sa kakayahang linggwistika at bilang
23
reaksyon sa kakayahang linggwistika (linguistic  Simuno o paksa
competence) ni Noam Chomsky noong 1965.  Panaguri
 Ayon kay Hymes, ang nagsasalita ay hindi sapat na 2. Anyo ng pangungusap
magkaroon ng kakayahang linggwistika upang
epektibong makipagtalastasan gamit ang wika.  Karaniwan
Nararapat din na alam niya ang paraan ng paggamit  Di karaniwan
nito. 3. Uri ng pangungusap ayon sa gamit
KAKAYAHANG GRAMATIKAL
 Ayon kina Canale at Swain, ito ay ang pagunawa at  Pasalaysay o Paturol
paggamait sa kasanayan sa ponolohiya,  Patanong
morpolohiya, Sintaks, gayundin sa mga tuntuning  Padamdam
ortograpiya.  Pautos o Pakiusap
 Ang komponent na ito ay magbibigay kakayahan sa 4. Uri ng Pangungusap ayon sa Pagkabuo o Kayarian
taong nagsasalita upsng magamit ang kaalaman at
kasanayan sa pagunawanat pagpapahayag sa literal  payak
na kahulugan ng mga salita.  Tambalan
 Kakakayahang komponent ng Kakayahang  Hugnayan
linggwistiko o Kakayahang Gramatikal. (Celce-  Langkapan
Murcia, Dornyei at Thurell-1995
SINTAKS – PAGSASAMA NG MGA SALITA

UPANG MAKABUO NG PANGUNGUSAP NA
MAY KAHULUGAN.
1. Estruktura ng pangungusap
24
MORPOLOHIYA – PAG-AARAL NG MORPEMA
NG ISANG WIKA AT NAPAGSASAMA-SAMA
NG MGA ITO UPANG MAKABUO NISANG
SALITA.
Dalawang uri:
1. Leksikal (content words) – ang morpem ay

nakatatayong magisa sapagkat may angkin siyang
kahulugan na hindi na nangagilangan pa ng ibang
salita.
2. Pangkayarian (function words) – mga salitang
nangangailangan pa ng ibang salita upang magamit
ng buo ang kanilang gamit sa pangunusap.
BAHAGI NG PANANALITA
 Pangngalan – mga pangalan ng tao, bagay, hayop,

pook , pangyayari.
 Panghalip – panghalili sa pangngalan.
25
 Pang-uri – naglalarawan ng katanian ng pangngalan 1. PAGTATAMBAL – sa paraang ito, ang mga salita
o panghalip. ay nabuo sa pamamagitan ng pagtatambal ng mga
 Pandiwa – nagsasaad ng kilos morpema na naging bahagi ng wikng Filipino.
 Pang-abay – naglalarawan ng pang-uri, pandiwa at 2. AKRONIM – sa paraang ito ang mga salitaay hango
kapwa nito pang-abay. sa mga inisyal o mga unang pantig ng salita.
 Pang-angkop – bahagi ng pananalita na ginagamit 3. PAGBABAWAS O CLIPPING – pagpapaikli ng
upang maging maganda sa pandinig ang pagkakasabi mga salita.
ng pangungusap. 4. PAGDARAGDAG
 Pangatnig – ginagamit para ipakita ang relasyon ng 5. PAGHAHALO O BLENDING – pagbabawas at
mga sa pangungusap. pagtatambal ng mga salita.
 Pantukoy – tinutukoy ang relasyon ng siuno at 6. MGA SALITA MULA SA PANGNGALAN
panaguri sa pangungusap . DALAWANG URI NG PAGKAKAHULUGAN
 Pangawing – nagpapakilala ng ayos ng mga bahagi
ng pangungusap.  Denotasyon – ang kahulugan ay kadalasang
 Pang-ukol – ginagamit kung para kanino at saan ang nakukuha sa diksyunaryo. Ang salita ay nagbibigay
kilos. ng isang tiyak na kahulugan.
 Konotasyon – ang pagkakahulugan ay iba sa
mismong kahulugan nito.
LEKSIKON – MGA SALITA NA GINAGAMIT

SA ISANG WIKA NG MGA MANANALITA
NITO. TINTAWAG DIN ITONG PONOLOHIYA – TAWAG SA MAGHAM NA
“VOKABULARYO” NG ISANG WIKA. PAG-AARAL NG TUNOG.
MGA PARAAN NG PAGBUO NG MGA SALITA:
26
--------------------------END--------
------------------
Presentation Transcript
Dalawang uri:
 Ponemang katinig – binubuo ng 16 na ponema

 Poneman patinig – binubuo ng tatlong ponema.
ALLOPHONE – ang tunog na /e/ at /I/ o /o/ at /u/ ay
malayang nakapagpapalitan na hindi nagbabago ang
kahulugan ng mga salita. Gramarat
Linggwistika
DIPTONGGO MALAPATINIG – tumutukoy sa
pinagsamang tunog ng isang patinig at tunog ng isang
malapatinig.
KLASTER O KAMBAL KATINIG – magkasamang

unog ng dalawang ponemang katinig sa iisang pantig.
Balarila
PARES MINIMAL – mgkatugmang salita na hindi Mula sa salitang
magkaunay na kahulugan sublit tumang-tugma sa Bala at dila
bigkas maliban s isng ponema.
Tumutukoyangbalarilasapagsulat o
pananalitanginihahambingsawastongpaggamit
(ayonsabalarila). Ito rinangkaalamanhinggilsamgasalita,
parirala, sugnay at
mgapangungusapnanagtuturongwastongkabalangkasan,
palakahuluganan, palabigkasan, at
palaugatanngmgasalita. Kung minsan, tumukoy din
angsalitasamgaaklatnapambalarila,
27
nanagigingbatayangsimulain, pamatagan o
saliganngmgakaalaman.
Gramar
at
Linggwistika Ponolohiya o Fonoloji
Gramar at Linggwistika 1  angpag-aaralngmakabuluhangtunogsawika.

 makabuluhanangtunog kung may
kakayananitongbaguhinangkahuluganngisangsalit
a.
Fonema o angpalatunugan
Gramar
AngBALARILA ay angpag-
aaralhinggilsaisangwikanakinabibilanganngmgasumusun at
od: ngmorpolohiya o
pagsusurisapakakabalangkasngmgasalita (morpolohiya); Linggwistika
ngsintaks (syntax) o pagsasaayosupangangmgasalita ay
 angyunitngtunog o
magingmakabuluhangmgapangungusap; ngponolohiya o
angpinakamaliitnabahagingpananalita.
wastongpagbigkas; ngsemantika o
kahuluganngmgasalita at parirala; at ngetimolohiya o
28 angtitikngAlfabetong Filipino
ugat o palaugatanngmgasalita.
25 angfonema
Gramar
Gramar at Linggwistika 3
at
Linggwistika
28
a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, ñ, ng, o, p, q, r, c - /s/ = cingco singko
s, t, u, v, w, x, y, z
c - /k/ = cabinet kabinet
Waloangnadagdagnaletrasalumang ABAKADA
ñ - /ny/= baño banyo
 c, f, j, q, v, x, z at ñ
 Apatlamangsawaloang may fonemic status q - /k/ = queso keso
o f, j, v at z
q - /kw/= quintet kwintet
o pag may fonemic status angibigsabihin ay
may kinatawangtunogangmgaletra x - /ks/ = extra ekstra
 Angletrangc, ñ, q at z ay redundant
Ayon sa Rebisyon ng Alfabetong Filipino 2001
Gramar
at
Linggwistika
Fonemang Segmental
- ang fonemang katinig at fonemang patinig ay pwedeng
pagsamahin upang makabuo ng isang tunog.
Halimbawa:
b + a = ba
k + o = ko
Redundantangtunog kung ponema/tunog
aydikumakatawansaiisangyunitngtunog s + i = si
Halimbawa:
Gramar
Gramar
at
at
Linggwistika
Linggwistika
29
Diptonggo tula ‘poem’ kulong ‘enclose’ balak ‘plans’
- Kapag isinudlong ang alin man sa fonemang patinig sa dula ‘play’ gulong ‘wheel’ balag ‘trellis’
unahan ng malapatinig na fonemang w atyna
karaniwang nasa huling pantig ng salita. Gramar at Linggwistika 7
Halimbawa:
a + w = aw
o + y = oy
sawsaw, nguyngoy, aruy, aliw, beysbol Mga Fonemang Nagpapalitan
Gramar at Linggwistika 6 May mga pagkakataong ang ponemang e at i, gayundin
ang o at u, ay nagkakapalitan nang hindi nababago ang
kahulugan ng salita
halimbawa:
babae babai
kunsume kunsumi
Pares Minimal
- mga pares ng salita na magkatulad na magkatulad ang lalaki lalake
bigkas maliban sa isang fonema na siyang ipinagkakaiba
ng kahulugan. note: hindi sa lahat ng pagkakataon ay nagaganap ito
may pagkakataong ganap ang pagpapalitan dahilan
Gramar upang mabago ang kahulugan ng salita
at Gramar
Linggwistika at
halimbawa: Linggwistika
pala ‘spade’ kulay ‘color’ mesa ‘table’ misa ≠ mesa
bala ‘ bullet’ gulay ‘vegetable’ misa ‘mass’ oso ≠ uso
30
Gramar at Linggwistika 8 Anyo ng Morpema
 Morpemang Kataga
- ang kataga ay isang morpemang iisahaning pantig

lamang at ang mga ito’y walang kahulugan kung nag iisa
maliban na lamang kung isasangkap sa pangungusap.
Morpema at Morpolohiya Ang mga ingklitiko ay “ mga katagang iisahing pantig na
Morpolohiya sa gawang sarili ay walang kahulugan ngunit kapag
- angpag- ginagamit sa pangungusap ay nakaradagdag ng diwa
aaralngpinakamaliitnayunitnabumubuosasalitana may nito. – Cruz, et.al. 1978
kahulugan. Gramar
Gramar at
at Linggwistika
Linggwistika Halimbawa:
Morpema ba pa na din rin raw dawpo ho nga man palanaman
- angpinakamaliitnayunitnabumubuosasalitana may Gramar at Linggwistika 10
kahulugang “ kaagadnanaihahayagkahitangilansakanila
ay pangkayarian at dikahulugangleksikalangbinibigay”
(Villanueva at Villanueva, 1971) ay maaaringsalita o
salitang-ugat.
2. Ang Morpemang Panlapi

a. May malakas na sistema ng panlapi ang wikang
Filipino. Ito ang dahilan kung bakit napakadali nating
31
manghiram sa banyagang salita at gawing tunog – pinarusahanngtubigpatubig -
Filipino. Sa ibang salita ay nagiging “Filipinized” na salita padaloynatubig/irigasyonpantubig - gamitsatubig
Gramar Gramar
at at
Linggwistika Linggwistika
Halimbawa: GAWAIN
mag-jet in-ambushnagpa-xerox nag-smuggleni-rapeni- - Subuking lagyan ng iba’t ibang panlapi ang salitang
raid tao, bahay, balita, bayan at tignan kung ano ang
mabubuong salita.
nag-administerni-researchi-promote nag-coachnaka-
cortina Gramar at Linggwistika 12
Anyo ng Panlapi
3. Morpemang Salitang-Ugat
b. dahil sa kahulugang taglay ng panlapi nagkakaroon
ng iba’t ibang kahulugan ang isang salitang-ugat na - ang salitang-ugat ang maituturing na pinaka-ina ng
pinagkakapitan nito. mga salita dahil ito ay nagtataglay ng kahulugang
leksikal na karaniwang binubuo ng dadalawahing pantig.
Halimbawa:
Gramar
nagtubig - nagkaroonngtubig
at
matubig - maramingtubig
Linggwistika
natubig - naparamianginomtubigan - tapayan o
lalagyanngtubigtubigan - lagyanngtubigtinubig -
32
Alam nyo ba na kung pakasusuriin ay galing sa iisang Halimbawa:
pantig lamang ang ating wika? Ito’y ayon sa haka ni Dr.
E. Arsenio Manuel at mapapansin ito sa kayarian ng ma + itim = maitim
mga salitang inuulit. ka + hapon = kahapon
Gramar at Linggwistika 13 in + ibig = iniibig
taga + lungsod = tagalungsod
Gramar
at
Halimbawa: Linggwistika
basbashinhindamdamgawgawsimsimtoktokpatpatkimkim HOMOFONUS- Angtawagsasalitang-ugatna nag-iiba-

bitbitlimlimlaklakdakdaksamsamsatsatngatngat ibangkahuluganayonsabigkasngunitparehongispeling.
Gramar Halimbawa:
at baga (ember) sala (sin) paso (pass)
Linggwistika baga (lungs) sala (seive) paso (burn)
Gramar at Linggwistika 14 baga (particle) sala (seived) paso (Flower pot)

- Ang morpemang kataga at morpemang salitang-ugat

ay napagsasama rin ngunit ang kanilang kabuuan ay
hindi maituturing na dalawang morpema kundi iisang Pagbabagong Morpoponemiko
morpema lamang. - Ang pagbabago ng anyo ng morpema dahil sa
impluwensya ng kaligiran nito.
33
1. Asimilasyon – ang ponemang /ng/ sa mga panlaping o pang+tawid = pantawid
pang-, mang-, hing-, sing- ay nagbabago depende sa
unang tunog ng salitang-ugat. Gramar
Gramar at
at Linggwistika
Linggwistika Asimilasyong Ganap – kung nagbago ang baybay ng

salitang-ugat (hal., panakip sa halip na pantakip)
 pang na nagiging pam
o - ang tunog kapag ang palabing /p/ at /b/ ang
Asimilasyong Parsyal – kung nanatili naman ang baybay
umpisang titil ng salitang-ugat. ng salitang-ugat (hal., pambura)
o halimbawa: Gramar at Linggwistika 17
o pangbabae = pambabae
o pangpamanhid = pampamanhid
PagbabagongMorpoponemiko
 2. Pagpapalit ng ponema
o - nagpapalitan ang ponema sa loob ng salita
PagbabagongMorpoponemiko o a. ang /d/ ay nagiging /r/
o b. ang /e/ ay nagiging /i/
 pang na nagiging pan o c. ang /o/ ay nagiging /u/
o - ang tunog kapag ang pangipin /d/, /l/, /r/, /s/
o halimbawa:
at /t/ ang umpisang titil ng salitang-ugat. o lakad+an lakadan lakaran
o halimbawa:
o ma-+dunong madunong marunong
o pang+dalawa = pandalawa
o ka-+dagat+an kadagatan karagatan
o pang+laro = panlaro
o hubad+in hubadin hubarin
o pang+regalo = panregalo
o babae+ka+in kababaehan kababaihan
o pang+sala = pansala
34
o sige+han sigehan sigihan 4. Metatesis
o laro+an laroan laruan
o biro+an biroan biruan – nagpapalit ng posisyon ang mga tunog sa isang salita
kapag nilapian.
Gramar halimbawa:
at tanim+ -an taniman tamnan
Linggwistika atip+ -an atipan aptan
Gramar at Linggwistika 18 lutas+ in linutas lutasin
lakad+ -in lakadin lakarin
yari+ in yinari niyari
3. Pagkawala ng ponema / pagkakaltas ng ponema
– nawawala ang huling ponemang patinig (a, e, i, o, u)
kapag nilalagyan ng hulapi.
halimbawa:
5. Paglilipat-diin
tupad+ -in tupadin tupdin
– naiiba ang diin (stress) sa pagbigkas ng salita dahil sa
kuha+ -in kuhanin kunin paglalagay ng hulapi.
takip+ -an takipan takpan halimbawa:
Gramar luto (to cook) + -an = lutuan (cooking place)
at /lu:to’/ /luto’an/
Linggwistika
35
lakad + ka- -an = kalakaran Gramar at Linggwistika 21
/la:kad/ /kalaka’ran/
Gramar
at
Linggwistika
TANDAAN
 Ang alaala, paruparo, sarisari, gunamgunam at
guniguni ay hindi ginigitlingan dahil walang
salitang-ugat na ala, paro, sari, ganam, at guni.
 Ang salitang-ugat na nagtatapos sa patinig na o
kapag-unuulit ay pinapalitan ng u.
 Sa pag-uulit ng salitang-ugat na unaangkupan o
ginagampanan ng pang-angkop upang ipakita ang
Paano nga ba nabubuo ang mga Salita?
kasidhiang kahulugan at nagtatapos sa patinig na
a. Inuulit – ang mga salitang unuulit ay binubuo sa
e, ito’y pinapailitan ng i sa gayo’y mabilis ang
pamamagitan ng buong pag-uulit ng salitang-ugat at
pagbigkas at upang lubos na mabigyang diin ang
pinaghihiwalay lamang ng gitling. Ang ganitong pag-uulit
unang hati ng salita. Ang gitling ay ginagamit
ay tinatawag na ganap na pag-uulit.
Gramar Gramar
at at
Linggwistika Linggwistika
Halimbawa: Halimbawa:
sama-sama araw-araw agam-agam torpe torping-torpe
utay-utay sintu-sinto kuru-kuro salbahe salbahing-salbahe
akay-akay ipit-ipit halu-halo baku-bako luku-luko lubak- lalake lalaking-lalake

lubak
36
Paano nga ba nabubuo ang mga Salita?

b. Tambalan – Nagiging tambalan ang salita kung ang
Ang di-Ganap na Pag-uulit dalawang salita na may kani-kaniyang kahulugan ay
1. Pag-uulit ng huling pantig sa salitang-ugat pinagsasama at nananatili ang kahulugan, minsa’y
Halimbawa: bumubuo ng ikatlong kahulugan at mayroon din namang
nagpapakita ng kasalungatan ng bawat isa.
lamikmik luningning alit-it
Gramar
langitngit kuliglig
at
Gramar
Linggwistika
at
Halimbawa:
Linggwistika
taong-bundok dalagang-bukid
2. Pag-uulitnguna o unangdalawangpantigngsalitang-
ugat o una o unangdalawangtunogngsalitang-ugat. panhik-panaog isdang-tabang
Halimbawa: daang-bakal humigit-kumulang hanap-buhay kapos-

palad kahoy-gubat lumubog-lumitaw
iikot tatakbo sisilip-silip
bungang-araw malaon-madali
aakyat lilima sisiga-sigarilyo tatali-talilis
37
Paano nga ba nabubuo ang mga Salita? Kahulugan ng mga Panlapi
c. Maylapi – Kung ang salitang-ugat pinapanlapian. 1. Panlaping Makangalan
Maaring sa unahan, sa gitna, sa magkabila o sa
laguhan.  an at han
 1. lalagyan ng marami sa bagay na isinasaad ng
 Unlapi salitang-ugat
 umalis, umibig, umawit, igatong, isama, pautang  hal.:
 aklatan, bigasan, manukan, palayan,tindahan
Gramar  2. pook na ginaganapan ng kilos ng salitang-ugat
 hal.:
at
 aralan, lutuan, laruan, labahan
Linggwistika  3. panahon na maraming pagganap sa isinasaad
ng salitang-ugat
2. Gitlapi  hal.:
 pistahan, anihan, taniman, uwian
kinain, sumampa, tinaga, tumuka, sinita
3. Hulapi Gramar
isipin, diktahan, tamaan, ingatan, bilihin at
4. Kabilaan Linggwistika
magtampuhan, pagtulungan, panatilihin, paraanin Gramar at Linggwistika 26
5. Laguhan
ipagsumigawan, paghumiyawin, magginataan.
38
4. gantihang kilos
hal.: b. ka
barilan, balitaan, sulatan, suntukan 1. kasama sa pangkat
5. di karaniwang laki o labis na dami hal.:
hal.: kalahi, kagrupo, katropa, kabayan
pangahan, duguan, uluhan, sugatan, duguan 2. relasyon na isinasaad ng salitang-ugat
PanlapingMakangalan hal.:
Gramar kalaro, kagalit, kaaway, kasuyo, kalambingan
at c. ka – an
Linggwistika 1. nagsasaad ng pinakasentro na salitang-ugat
b. in o hin hal.:
1. relasyong isinasaad ng salitang-ugat kabayanan, kanayunan, kabahayan
hal.: 2. nagsasaad ng kasukdulan ng pangyayari.
tiyuhin, amain, inapo hal.:
2. kahugis ng isinasaad ng salitang-ugat katanghalian, kainitan, kasasalan
hal.: PanlapingMakangalan
inubas, pinalay, sinampalok Gramar
39
at hal.:
Linggwistika tagaluto, tagalinis, tagawalis, tagabasa
Gramar at Linggwistika 28 g. an/han – nagsasaad ng pinaggalingan
hal.:
talasalitaan, talaarawan, talatinginan
Gramar
at
PanlapingMakangalan
Linggwistika
d. mag
1. nagsasaad ng relasyong tinutukoy sa salitang-ugat.
hal.:
maglolo, mag-ama, magkapatid, magbayaw
2. mag- na may pag-uulit ng unang pantig ng salitang-
ugat na nagsasaad ng gawain o propesyon.
Kahulugan ng mga Panlapi
hal.: Mga Panlaping Makauri
manggagamot, manbibigkas, manananggol  ma
e. tag – nagsasaad ng panahon  a. pagkamayroon
 halimbawa:
hal.:  maganda, tataas, mayaman
 b. pagkamarami
tag-ulan, tag-araw, taglagas, tagsibol
 halimbawa:
f. taga – nagsasaad ng gawaing isinasaad ng salitang-  matao, madahon, matubig, maahas
ugat  2. maka – katig, kampi, hilig
 halimbawa:
40
 maka-Diyos, maka-Hapon, makatao, maka-Diyos, maka-Hapon, makatao, makakaibigan
makakaibigan
 3. mala – parang 7. mala – parang
 halimbawa: halimbawa:
 malasebo, malahimimga, malakanin
malasebo, malahimimga, malakanin
Gramar
Gramar
at
at
Linggwistika
Linggwistika
PanlapingMakauri
Ang mga Bahagi ng Pananalita
4. mapag – may ugali - Ang istruktura ng wika
halimbawa:
 Mga Salitang Pangnilalaman (Content Word)
mapagbiro, mapagbintang, mapag-alalahanin  A. Nominal
 1. Pangalan
5. Mapang – may katangian, may kakayahan  2. Panghalip
 B. Pandiwa
halimbawa:
 C. Panuring
mapang-akit, mapanrahuyo  1. Pang-uri
 2. pang-abay
6. maka – katig, kampi, hilig  II. Mga Salitang Pangkayarian (Function Word)
 A. Ang mga Pang-ugnay
halimbawa:
 1. Pangatnig
41
 2. Pang-angkop Gawain:
 3. Pang-ukol
 B. Mga Pananda alaminangmgabahagingpangungusapsaitaas
 1. Pantukoy Gramar at Linggwistika 33
 2. pangawil
Gramar
at
Linggwistika
BahagingPananalita
panghalip
pangawil
pang-abay
pang-angkop
BahagingPananalita
pandiwa
“ Siya agad bumili lapis papel malapit tindahan”
pantukoy
- May nilalaman ang pahayag ngunit walang ganap na
kayarian ang pangungusap sapagkat kulang ito sa mga pangalan
salitang mag-uugnay sa mga salita para sa isang buong pangatnig
kayarian.
pangalan
Gramar
pang-ukol
at
Pang-uri
Linggwistika
Pang-angkop
“ Siya ay agadnabumiling lapis at
papelsamalapitnatindahan.” pangalan
42
siya
ay
agad
na
BahagingPananalita
bumili
Angsintaks o
ng sintaksisnabinigyangdiinngkatugongsalitang Filipino
napalaugnayan, angpag-aaral o angpag-uugnay-
lapis ugnayngmgasalitaupangbumuongmgapahayaggayangm
gaparirala (phrase), sugnay (clause) at
at
mgapangungusap
papel
Gramar
sa
at
malapit
Linggwistika
na
tindahan
Gramar
at
Linggwistika
Ang Pangungusap
Salita o liponngmgasalitana may buongdiwa. Sa
katuturangitoangisangsalita ay
maaaringisangpangungusap kung ito ay may
isangbuongdiwa. Gayundinangmgasambitla.
 Sambitlang panawag
43
 hal.:  hal.:
 Nanay! Ate!  “Halika!” “Halina !” “halikayo!”
 Neneng! Lolo!  Sa sambitlang “Halika!”para nang sinabing
 `- Sa sambitlang panawag “Neneng!” para nang “Lumapit ka sa akin”
sinabing “Neneg, ikaw ay tinatawag ko.” o kaya’y  Sambitla ng Matinding Damdamin
sa “Lolo! “Lolo, kayo po’y tinatawag ko.”  hal.:
 2. Sambitlang nagsasaad ng damdamin  “Sunog!”
 hal.:  Sa sambitlang “Sunog!” para nang sinabing “
 “Aruy!” “Naku po!” “Aba!” Nasusunog ang bahay.”
 - Sa sambitlang “Aray!” para na rin sinabing “Ako  Sambitlang Pautos
ay nasaktan”  hal.:
 “Layas!” “Takbo!”
Gramar
Gramar
at
at
Linggwistika
Linggwistika
AngPangungusap
AngPangungusap
 3. Sambitlang sagot sa tanong
 hal.:  7. Pormulasyong Panlipunan (pangkalahatan)
 “Opo!” “Oho!” “Hindi po!”  hal.:
 `- Sa sambitlang panawag “ Opo!” ay isinagot sa  “ Magandang umaga po!”
tanong na “Sasama ka ba?” para na rin sinabing  “ Tao po!”
“Ako ay sasama.”  “ Salamat!”
 4. Sambitla ng pagtawag  8. Pangungusap na Pamanahon
44
 hal.: at
 “Umuulan.” “Bumabagyo.”
 “ Kumikidlat.” Linggwistika
 Sa sambitlang “Halika!”para nang sinabing AngPanaguringPangungusap
“Lumapit ka sa akin”
 9. Pangungusap na eksistensyal -Ang bahagi ng pangungusap na nagsasabi tungkol sa
 hal.: paksa.
 May magandang tanawin doon.
 Walang tao sa kubo.  Pangalan
 Maraming pananim dito.  Pilipinas ang bayan ko.
 Filipino ang ating wikang pambansa.
Gramar  Panghalip
 Tayo ang bagong Pilipino.
at  Sila ang dapat maging huwaran ng
Linggwistika mga kabataan.
Gramar at Linggwistika 38 Gramar at Linggwistika 39
AngPangungusap AngPangungusap
10. Pangungusap na may panaguri at paksa.  3. Pang-uri

 Magigiting ang ating mga bayani.
hal.:
 Mapagmahal sa kanilang kapwa ang mga tao
Guro ang nanay ko. noon.
 Pang-abay
Nagtuturo siya sa aming baryo.  Bukas ang araw ng pagdiriwang.
 Ditoang sentro ng kasiyahan.
Gramar
 Pandiwa
45
 Nagmamano ang mga bata sa magulang nila.  Ang mga maralita at dukha ay ating tulungan.
 Magpapasalamat tayo sa poong Maykapal.  4. Pag-abay
 Panguring Parirala  Ang dito ay maiiwanan na sa silid na iyan.
 Pagbabasa ng aklat at magasin ang nakalibang sa  Ang diyan ay ipapadala ko sa inyo.
kanya.
 Pagtatanim ng gulay ang libangan niya. Gramar
Gramar at
at Linggwistika
Linggwistika Gramar at Linggwistika 41
AngPangungusap
AngPangungusap Aspekto at pokus ng Pandiwa

5. Pandiwa
Paksa
Ang bagay na pinag-uusapan sa pangungusap. Simuno Ang gumagawa nang mabuti ay pinagpapala.
ang dating katawagan dito. Ang nagsisikap ay nagtatagumpay.
 Pangalan 6. Pawatas
 Mahalin natin ang ating bansa.
 Gamitin ang sariling wika. Ang magdamayan ay magandang kaugalian.
 Panghalip Ang mamatay ay ganap na pamamahinga.
 Tayo ay mga Pilipino.
 Ikaw ay pag-asa ng mga magulang mo. Gramar
 Pang-uri
 Ang masipag at matiyaga ay nagtatagumpay. at
46
Linggwistika - ang paksa sa pangungusap ang gumaganap ng kilos
3 Aspekto ng Pandiwa (Banghay sa ibang aklat) Halimbawa:
a. Pangnagdaan 1. Nagsayaw ng cha-cha ang panauhin.
b. Pangkasalukuyan 2. Mabilis na umalis si Raul.
c. Panghinaharap 3. Magtatanim sila ng gulay sa bakuran.
Gramar at Linggwistika 42 4. Sumulat ng liham si Maria.
AngPangungusap
Pokus AngPangungusap
Ang relasyon ng pandiwa at paksa ng pangungusap ay 2. Pokus sa Layon o Gol
tinatawag na pokus. Madaling malaman ang pokus kung
alam ang paksa ng pangungusap. Bukod dito, may mga - ang paksa sa pangungusap ang tumatanggap ng kilos.
panlaping sadyang ginagamit sa bawat pokus. Upang Halimbawa:
makilala sa loob ng pangungusap ang paksa, tandaan
na ang paksa ay pinangungunahan ng mga panandang 1. Pinitas ni Jose ang mangga.
paksa, gaya ng ang, ang mga, at si at sina.
2. Binabalot ni ate ang mga regalo.
Gramar
3. Iluluto ni nanay ang ulam.
at
3. Pokus sa Sanhi o Kausatibo
Linggwistika
- Ang paksa ng pangungusap ang sanhi ng pagkaganap
1. Pokus sa Tagaganap o Aktor ng kilos ng pandiwa.
47
Halimbawa:
1. Ikinatuwa ni Lola ang pagkatuwa ng apo
2. ikinasira ng panamin ang baha. Aralin 4: Wikang Filipino sa
3. Ikinagalit ni Tatay ang paglalasing ni Ronie.
Iba’t Ibang Sitwasyon at
4. Pokus sa Kagamitan o Instrumental
Rehistro Nito
-Ang paksa ng pangungusap ay kagamitan sa kilos ng
pandiwa. Kagaya nang palagi naming ginagawa, ang
Halimbawa: Aralin 4 ay hinati sa limang pangkat. Upang
1. Ipinaghiwa niya ng karne ang kutsilyo.
mapag-usapan ng mabuti ang patungkol
nito. Binigyan kami ng 20 minuto at
2. Ipanghahalo niya ang sandok sa nilugaw pagkatapos nito ay ibahagi sa klase ang
3. Ang palakol ay ipansibak mo ng kahoy. naintindihan batay sa napag-usapan.
Gramar
Noong nakaraang unang termino (First
at Term) o mas kilala bilang 1st
Linggwistika grading natalakay namin ang mga
Gramar at Linggwistika 44 konseptong kaugnay sa mga uri ng wika
tulad ng sosyolek, idyolek, at diyalekto.
Nagkakaroon ng uri ng wika batay sa
sumusunod na mga dahilan:
1. Heograpiya (Sayas, 1998) – saaang

lugar, pook, o bayan ginagamit ang wika
48
2. Gramatika at b. Akademik / pormal – estilo ng wikang
ponolohiya (Constantino, 2002; Sayas, ginagamit sa paaralan at pamantasan.
1998) -tuntuning pangwika batay sa
gamit nito sa isang lugar, pook, at c. Konsultatibo – estilo ng wikang
sitwasyon (talastasan, akademiko, ginagamit sa negosasyon, pulong, at
propesyonal) pagtitipon
3. Sitwasyon (Hymes, 1972) – etnograpiya
d. Impormal – ginagamit sa berbal na
ng komunikasyon na tumutukoy kung
talastasan sa bahay, lansangan,
pormal o impormal ang estilo ng usapan
kuwentuhan, huntahan, at iba pa.
batay sa mga kalahok sa komunikatibong
sitwasyon at paksa o isyung pinag- e. Panlambing – ginagamit na wika ng
uusapan. magkasintahan, mag-asawa, at sinumang
4. Rehistro o estilo ng wika (Mantano- may malalim na ugnayan sa isa’t isa.
Harmon, 1961) – espesipikong gamit ng
mga termino sa isang lingguwistikong
komunidad batay sa konteksto at
sitwasyon ng paggamit.
Narito ang limang rehistro batay sa iba’t
ibang sitwasyon at komunidad ng mga
kalahok (Mantano-Harmon, 1961):
a. Estatiko – hindi nagbabago o matagal

ang pagbabago tulad ng nakasaad sa
Saligang Batas
49
Transcript of KASAYSAYAN NG ALPABETO
AT ORTOGRAPIYANG FILIPINO
KASAYSAYAN NG KASAYSAYAN NG ALPABETO AT
ORTOGRAPIYANG FILIPINO
ALPABETO AT Ortograpiya
ang paraan ng pagbibigay-simbolo sa wikang pasalita
ORTOGRAPIYANG sa paraang pasulat. Sa simpleng salita, ito ang paraan
ng pagbaybay, ispeling na ginagamit sa isang wika
FILIPINO Mayroon nang gigamit na alpabeto ang ating
mga ninuno.Tinawag itong alibata o baybayin.
No description ALIBATA
by Ito ay binubuo ng labimpitong simbolo na
kumakatawan sa mga letra: 14 na katinig at 3 patinig.
DANTAON LABING-ANIM
Samantha Cajilig
Sa pagdating ng mga Kastila, ang Alibata na kauna-
on 26 August 2013 unahang Abakadang Filipino ay nahalinhan ng
Alpabetong Romano na siya namang pinagbatayan ng
418999
Abakadang Tagalog.
Comments (0) 1940
Please log in to add your comment. Sa taong ito isinulat ni Lope K. Santos ang Balarila ng
Wikang Pambansa at binuo ang Abakadang Tagalog.
Report abuse
Ang Abakadang Tagalog ay binubuo ng dalawampung
letra:
ABAKADANG TAGALOG
Lima ang patinig : A, E, I, O, U
50
Labinlima ang katinig : B, K, D, G, H, L, M, N, Tinawag itong ang bagong alpabetong Pilipino.
NG, P, R, S, T, W, Y Bagong Alpabetong Pilipino
Hindi isinama sa dalawampung letra ang labing-isang Ang dalawampung letra ay dinagdagan ng labing-
banyagang letra na kinabibilangan ng C, CH, F, LL, ñ, isang letra kaya't naging tatlumpu't isa. Kabilang sa
Q, RR, V, X, Z sapagkat ang mga ito ay ginagamit idinagdag ang mga letra at digrapo: C, F, J, ñ, Q, V, Y,
lamang sa mga pangngalang panangi. Sa halip ay Z, CH, LL, RR. Subalit hindi ito nagtagumpay dahil sa
tinumbasan ng mga letra ng Abakada: ilang kahinaan at kalituhan sa paggamit.
1971 Hindi binanggit sa tuntunin ang pagtawag sa mga letra
Sa taong ito masusing pinag-ukulan ng pansin ng at ayos ng pagkakasunod-sunod ng mga letra. Hindi
noo'y Surian ng Wikang Pambansa (SWP), na ngayon rin malinaw ang paraan ng pagbigkas at pagbaybay
ay Komisyon sa Wikang Pilipino (Filipino). (papantig o patitik) ng mga letra.
Komisyon sa Wikang Filipino 1987
-itinatag noong Nobyembre 13, 1936 sa pamamagitan Sa taong ito, muling nireporma ang Alpabetong
ng Commonwealth Act No 184 bilang Surian ng Pilipino gayundin ang mga tuntunin sa Ortograpiyang
Wikang Pambansa (SWP). Filipino.
1976 Sino-sino ang nagreporma?
Makalipas ang hunigit-kumulang na limang taong pag- Ang pagreporma ay isinagawa ng noo'y Linangan ng
aaral at pagsangguni sa iba't ibang sektor sa larangan mga Wika sa Pilipinas (LWP) (dating SWP na naging
ng wika, nirebisa ng Surian ang "Abakadang Tagalog" KWF) sa tulong ng mga lingguwista, dalubwika,
ni Lope K. Santos. manunulat, propesor, guro at mga samahang
Paano? pangwika.
Sa bisa ng Memorandum pangkagawaran Blg. 194, Paano?
1976 ng Kagawaran ng Edukasyon at Kultura, Nagsagawa ng simposyum ang Linangan. Ang una ay
pinayaman ang dating Abakada upang makaagapay sa idinaos sa Asian Institute of Tourism. Ang pangalawa
mabilis na pag-unlad at pagbabago ng wikang Pilipino. ay sa National Teacher's Collage. Bumuo rin ng mga
51
Lupon ang Linangan upang magsagawa ng mga pag- 1999 - 2001
aaral tungkol sa balak na rebisyon sa iba't-ibang 1999
aspekto o lawak ng bubuuing bagon ortograpiya. Sa taong ito sinimulan ang pagbuo ng 2001 Revisyon
Ang Kinalabasan ng Simposyum ng Alpabetong Filipino. Sa ikaapat na pagkakataon,
Napagkaisahan sa nabanggit na simposyum na ang muling nirebisa ng KWF ang Alpabetong Filipino pati
Alpabetong Filipino ay bubuuin na lamang ng na ang mga tuntunin sa pagbaybay nito.
dalawampu't walong letra. Ang bagong dagdag na letra Sanhi ng Pagrebisa
ay : C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z. - Di-ganap na pagtupad sa Kautusang Pangkagawaran
Upang matiyak ang ng 1987
kawastuhan, iniharap ito sa - Mahigpit at di-makatotohanang mga tuntunin sa
iba't ibang kapulungan at kongresong pangwika gaya ispeling ng walong dagdag na letra
ng : - Nalimitahan ang gamit sa mga hiram na salita
Pebrero 26, 1987 -Kakulangan ng mga tuntunin sa paggamit ng mga
Abril 6, 1987 karaniwang salita
Mayo 18, 1987 2001 Revisyon ng Alpabetong Filipino
Agosto 19, 1987 Pinaluwag sa 2001 Alpabeto ang gamit ng walong
Taunang kumbensiyon ng LEDCO na binubuo ng dagdag na letra. Hinati sa dalawang grupo ang walong
pambansang samahang pangwika. letra: F, J, V, at Z ay gagamitin sa pagbaybay ng mga
Taunang kumprehensiya ng PASATAF. karaniwang salitang hiram na binago ang ispeling sa
Taunang kumbensiyon ng PSLF. Filipino. Samantalang ang C, ñ, Q, X na itinuturing na
Pormal na inilunsad ang "1987 Alpabeto at Patnubay redundant ay hindi ipiagagamit sa pagbaybay ng mga
sa Ispelling ng Wikang Filipino". Ang paglulunsad ay hiram na salitang karaniwan.
isinabay sa pagdiriwang ng Linggo ng Wikang 2001
Pambansa na idinaos sa Pamantasang Normal ng Sa bisa ng Kautusang Pangkagawaran Blg. 45, 2001,
Pilipinas. inilunsad ang "2001 Revisyong ng Alfabeto at
52
Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino" noong
Agosto 17,2001.
1521
More presentations bySamantha Cajilig

 Gabay sa Ortograpiya ng Wikang Filipino
Popular presentations
See more popular or the latest prezis
 EDIKASYONG MULTILINGGUWAL
 MGA BATAS PANG WIKA (1946-2009)
53
Transcript of Mga Batayang Prinsipyo ng 2001
Revisyon sa Alfabeto at Ispel
Mga Batayang 2001 Revisyon sa Alfabeto at Ispeling ng wikang
Filipino
Prinsipyo ng 2001 - mapaunlad ang wikang Filipino tungo sa

Revisyon sa Alfabeto istardadisasyon ng sistema at pagsulat. Nakafokus ang
revisyon sa gamit ng walong dagdag na letra ng
at Ispel alfabetong Filipino.
Leksyon 2: Ang 2009 Gabay sa Ortograpiya ng
No description Wikang Filipino
by
Ang 2009 Gabay sa Ortograpiya ng Wikang Filipino
ay binubuo ng mga kalakaran kung paano sumusulat
sam choi
ang mga Pilipino sa kanilang wikang pambansa.
on 20 July 2014 Inilalahad sa ortograpiyang ito ang estandardisadong
mga grapema (o pasulat na mga simbolo) at tuntunin
41001
sa paggamit at pagbigkas ng mga simbolong ito.
Comments (0)
Please log in to add your comment. Mga Grapema
A. Letra
Report abuse
Mga Tuntuning Panlahat sa Pagbaybay
A. Pasalitang Pagbaybay
Pasulat na Pagbaybay
Maraming Salamat!
54
Mga Batayang Prinsipyo ng 2001 Revisyon sa 2) Redandant
Alfabeto at Ispeling ng Filipino c, ñ, q, x
4 na mahahalagang salik upang matamo ang mga -ginagamit sa mga salitang hiram na binabaybay nang
prinsipyo ng simplisidad, ekonomiya at fleksibilidad: buo ayon sa orihinal na anyo nito
1) linggwistiko Resulta
2) sosyo-politiko a) Istandardisasyon ng Wikang Filpino
3) sikolohiko b) Modernisasyon at leksikal na elaborayon ng wikang
4) pedagohiko Filipino
Simplisidad c)Pangmadlang literasi
at Gabay sa Ortograpiya ng Wikang Filipino
ekonomiya
- tinutukoy ang isa-sa-isang tumbasan ng tunog at letra - Komisyon sa Wikang Filipino
Fleksidad - Oktubre 7, 2009
-Kautusang Pangkagawaran Blg. 104, s 2009, DepEd
-tinutukoy ang kakayahan ng wika na tumanggap ng Ang serye ng mga letra ay tinatawag na alpabeto. Ang
mga linggwistikong pagbabago bunga ng kontak ng alpabeto ay binubuo ng dalawapu’t walong(28) letra at
mga wika binibigkas sa tunog-Ingles maliban sa ñ.
2 grupo ng Walong Dagdag na Letra Aa Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii
1) Ey bi si di I ef ji eych ay
Fonemik Jj Kk Ll Mm Nn Ññ NG Oo Pp
f, j ,v, z Jey Key el em en enye enji ow pi
- ginagamit sa pagbaybay ng mga salitang hiram na Qq Rr Ss Tt Uu Vv Ww Xx

binabagoang ispeling sa Filipino Kyu ar es ti yu vi dobolyu eks
55
Yy Zz It /ay-ti/
Way Zi Trans /ti-ar-ey-en-es/
B. Hindi Letra Akronim

1. Paiwa ( ` ) at pakupya ( ^ ) na sumisimbolo sa impit
na tunog. MERALCO (Manila Electric Company) /em-i-ar-ey-
el-si-ow/
2. Tuldik na pahilis ( ΄ ) na sumisimbolo sa diin at/o ARMM(Autonomous Region of Muslim Mindanao)
haba. /ey-ar-em-em/
3. Bantas gaya ng tuldok ( . ), pananong ( ? ), Daglat

padamdam ( ! ), kuwit (,), tuldok-kuwit ( ; ), tutuldok (
: ), at gitling ( - ). Bb. (Binibini) /kapital bi-bi/
Gng. (Ginang) /kapital ji-en-ji/
Palestra - isa-isang pagbigkas sa maayos na
pagkakasunod-sunod ng mga letrang bumubuo sa Inisyal ng Tao
isang salita, pantig, daglat, akronim, inisyal,
simbolong pag-agham, atbp. MLQ(Manuel L. Quezon) /em-el-kyu/
Salita CPR (Carlos P. Romulo) /si-pi-ar/
Boto /bi-ow-ti-ow/ Inisyal ng Samahan/Institusyon

Fajardo /kapital ef-ey-jey-ey-ar-di-ow/
KWF(Komisyon sa Wikang Filipino) /key-dobolyu-ef/
Pantig MSU(Mindanao State University) /em-es-yu/
56
Simbolong Pang-agham/Pangmatematika
4. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na nagtatapos sa
Fe(iron) /ef-i/ patinig na “e” hindi ito pinapalitan ng letrang “i”.
NaCI (sodium) /en-ey-si-el/ Kinakabitan ng pang-ugnay/linker (-ng) at
1. Panatilihin ang orihinal na anyo ng mga salitang ginagamitan ng gitling sa pagitan ng salitang-ugat.
mula sa ibang katutubong wika sa Pilipinas.
• libre - libreng-libre
• Cabalen (Pampanga) – kababayan • suwerte - suwerteng-suwerte
• Hadja – babaeng Muslim na nakarating sa Mecca
• Banana(Hudhud) – sa halip na hagdan-hagdang 5. Sa pag-uulit ng salitang-ugat na nagtatapos sa
palayan patinig na “o” hindi ito pinapalitan ng letrang “u”.
Ginagamitan ito ng gitling sa pagitan ng salitang-ugat.
• Ano - ano-ano
2. Sa pagbaybay ng mga hiram na salita mula sa mga • Sino - sino-sino
banyagang wika, panatilihin ang orihinal nitong anyo.
• Status quo Ang hindi paggamit ng gitling ay nagpapahiwatig na
• Bouquet hindi na taglay ng salitang-ugat ang kahuluhugan nito,
• French fries sa halip, nagkakaroon na ng bagong kahulugan ang
nabuong salita tulad ng:
3. Sa pagbaybay ng mga salitang mula sa Español,
baybayin ito ayon sa ABAKADA. • Haluhalo (pagkain)
• Salusalo (piging/handaan)
• Familia - pamilya
• Cheque - tseke 6. Kapag hinuhulapian ang huling pantig ng salitang-
• Maquina - makina ugat na nagtatapos sa “e”, ito ay nagiging “i” at ang
57
“o” ay “u”.
• Korte - kortihan
• Atake - atakihin
7. Makabuluhan ang tunog na “e” at “o” kapag

inihahambing ang mga hiram na salita sa mga
katutubo o hiram na salita.
• Mésa - misa
• Téla - tila
8. Gayunman, hindi pwedeng palitan ng “i” ang “e” at Filipino: 2001

“o” sa “u”. Dapat pa ring gamitin ang baybay na
matagl na matagal na o lagi nang ginagamit. Alphabet Revision &
• Babaé, hindi babai
• Búhos, hindi búhos
Spelling Guide
2001 REVISYON NG ALFABETO AT PATNUBAY SA
ISPELING NG WIKANG FILIPINO
FRIDAY, JULY 21, 2006
2001 Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa

Ispeling ng Wikang Filipino (Revisyon ng
DECS: Kautusang Pangkagawaran Blg. 81,
s. 1987)
(Revisyon ng DECS Kautusang Pangkagawaran Blg. 81.
s. 1987)
58
I. Ang Alfabetong Filipino H /eych/
Ang alfabetong Filipino ay binubuo ng 28 letra na ganito I /ay/

ang ayos:
J /jey/
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, Ñ,
K /key/
NG, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z
L /el/
Sa 28-letrang ito ng alfabeto, 20 letra ang nasa dating
M /em/
ABAKADA (A, B, K, D, E, G, H, I, L, M, N, NG, O, P, R, S,
T, U, W, Y), at 8 letra ang dagdag dito (C, F, J, Ñ, Q, V, N /en/
X, Z) na galing sa mga umiiral na wika ng Pilipinas at sa
Ñ /enye/
iba pang mga wika.
NG /enji/
Ang ngalan ng mga letra. Ang tawag sa
mga letra ng alfabetong Filipino ay ayon sa tawag- O /o/
Ingles maliban sa Ñ (enye) na tawag-Kastila.
P /pi/
A /ey/
Q /kyu/
B /bi/
R /ar/
C /si/
S /es/
D /di/
T /ti/
E /i/
U /yu/
F /ef/
V /vi/
G/ji/
W /dobolyu/
59
X /eks/ kon /key-o-en/
Y /way/ trans /ti-ar-ey-en-es/
Z /zi/ pa /pi-ey/
II. Mga Tuntuning Panlahat sa Ispeling o Pagbaybay tsart /ti-es-ey-ar-ti/
A. Ang Pasalitang Pagbaybay Akronim
Paletra ang pasalitang pagbaybay sa Filipino na ang MERALCO (Manila Electric Company)
ibig sabihin ay isa-isang pagbigkas sa maayos na
/em-i-ar-ey-el-si-o/
pagkasunud-sunod ng mga letrang bumubuo sa isang
salita, pantig, daglat, akronim, inisyal, simbolong LEDCO (Language Education Council)
pang-agham, atb.
/el-i-di-si-o/
Pasulat - Pabigkas
PANDAYLIPI (Pandayan ng Literaturang
Salita
Pilipino)
boto /bi-o-ti-o/
/pi-ey-en-di-ey-way-el-ay-pi-ay/
plano /pi-el-ey-en-o/
ARMM (Autonomous Region
Fajardo /kapital ef-ey-jey-ey-ar-di-o/ of Muslim Mindanao)
vinta /vi-ay-en-ti-ey/ /ey-ar-em-em/
jihad /jey-ay-eich-ey-di/ ASEAN (Association of Southeast Nations)
Pantig /ey-es-i-ey-en/
it /ay-ti/ Daglat
60
Bb. (Binibini) /kapital Bi-bi/ PLM (Pamantasan ng Lungsod Ng Maynila) /pi-
el-em/
G. (Ginoo) /kapital ji/
MSU (Mindanao State University) /em-es-yu/
Gng. (Ginang) /kapital ji-ay-en-ey-en-ji/
NGO (Non-Governmental Organization) /en-ji-o/
Kgg. (Kagalang-galang) /kapital key-ji-ji/
Simbolong Pang-agham Pang-Matematica
Dr. (Doktor) /kapital di-ar/
Fe (iron) /ef-i/
Inisyal ng Tao
H2O (water) /eich-tu-o/
MLQ (Manuel Luis Quezon) /em-el-kyu/
NaCl (sodium) /en-ey-si-el/
CPR (Carlos P. Romulo) /si-pi-ar/
lb. (pound) /el-bi/
JVP (Jose Villa Panganiban) /jey-vi-pi/
kg. (kilogram) /key-ji/
LKS (Lope K. Santos) /el-key-es/
v (velocity) /vi/
AGA (Alejandro G. Abadilla) /ey-ji-ey/
Ang Pasulat na Pagbaybay
Inisyal ng Samahan/ Institusyon
Manatili ang isa-sa-isang tumbasan ng tunog
KWF (Komisyon sa Wikang Filipino /key-
at letra sa pasulat na pagbaybay ng mga salita sa
dobolyu-ef/
wikang Filipino. Gayon pa man, may tiyak na tuntunin
PSLF (Pambansang Samahan sa pagpapaluwag ng gamit ng walong (8) dagdag
sa Linggwistikang Filipino) /pi-es-el-ef/ na letra
KBP (Kapisanan ng mga Brodkaster Pilipinas) Ang panghihiram

/key-bi-pi/
Isang realidad ang pangangailangan ng wikang Filipino
na manghiram saIngles, Kastila at iba pa pang wika
61
para matugunan ang malawakang pagpasok ng mga Kung kaya’t napapanahon lamang ang pagrevisa sa mga
bagong kultural na aytem at mga bagong konsepto na tuntunin sa ispeling. May mahalagang kraytirya para matamo
dala ng modernisasyon at teknolohiya. Idagdag pa na ang isang efisyenteng sistema ng ispeling:
ang karaniwang Pilipino ay nagpapalit-wika at
malayang nanghihiram ng mga salita 1. kasimplihan at ekonomiya na kaugnay ng isa-sa-isang
anumang varayti ng wika ang ginagamit, pasalita man tumbasan ng tunog atletra, at
o pasulat.
2. fleksibilidad, ang pagtanggap ng mga linggwistikong
Pinababagal ng 1987 Patnubay pagbabago dahil sakontak ng mga wika.
sa Ispeling ang leksikal na elaborasyon ng Filipino.
Nililimitahan nito ang panghihiram ng mga salita dahil Batay rito, pinaluluwag ng nirevisang tuntunin
sa paghihigpit sa paggamit ng walong dagdag sa ispeling ang paggamit ng walong (8) dagdag na letra sa
na letra (C, F, Ñ, J, Q, V, X at Z) doon lamang sa mga lahat ng hiram na salita.
sumusunod: Mga Tuntunin sa Panghihiram
· Pantanging ngalan Sundin ang mga sumusunod na lapit sa paghanap ng
· Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas panumbas sa mga hiram na salita:
· Salitang hindi konsistent ang ispeling o malayo Gamitin ang kasalukuyang leksikon ng Filipino bilang
ang ispeling sa bigkas na kapag binaybay ayon panumbas sa mga salitang banyaga.
sa alfabetong Filipino ay hindi mabakas Halimbawa:

angorihinal na ispeling nito
Hiram na salita/Filipino
· Salitang pang-agham at teknikal
attitude – saloobin
· Simbolong pang-agham
rule – tuntunin
ability – kakayahan
62
wholesale – pakyawan quilates – kilatis
west - kanluran Ingles/Filipino
Kumuha ng mga salita mula sa iba’t ibang katutubong wika centripetal – sentripetal
ng bansa.
commercial – komersyal
Halimbawa:
advertising – advertayzing
Hiram na salita/Katutubong Wika
economics – ekonomiks
hegemony - gahum (Cebuano)
radical – radikal
imagery - haraya (Tagalog)
Iba pang wika/Filipino
husband - bana (Hiligaynon)
coup d’etat (French) – kudeta
Muslim priest - imam (Tausug)
chinelas (Kastila) – tsinelas
Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula
kimono (Japanese) – kimono
sa Kastila, Ingles at iba pang wikang banyaga, at saka
baybayin sa Filipino. glasnost (Russian) – glasnost
Halimbawa: blitzkrieg (German) – blitskrig
Kastila/Filipino Malinaw ang mga lapit sa panghihiram. Gayong pa man, sa

pagpili ng salitang gagamitin isaalang-alang din ang mga
cheque – tseke
sumusunod: (1) kaangkupan ng salita, (2) katiyakan sa
litro – litro kahulugan ng salita, at (3) prestihiyo ng salita.
liquido – likido
educación – edukasyon
63
1. Gamitin ang mga letrang C, F, Ñ, J, Q, V, X, Z kapag El Niño
ang salita ay hiniram nang buo ayon sa mga
Salitang teknikal o siyentifiko
sumusunod na kondisyon:
Halimbawa:
Pantanging ngalan
cortex
Tao
enzyme
Quirino
quartz
John
filament
Lugar
Marxism
Canada
x-ray
Valenzuela City
zoom
Gusali
joules
Ceñeza Bldg.
vertigo
State Condominium
infrared
Sasakyan
Salitang may natatanging kahulugang kultural
Qantas Airlines
Halimbawa:
Doña Monserat
cañao (Ifugao) →pagdiriwang
Pangyayari
señora (Kastila) →ale
First Quarter Storm
64
hadji (Maranao) →lalaking Muslim na nakapunta Salitang may internasyonal na anyong kinikilala at
sa Mecca ginagamit.
masjid (Maguindanao) →pook dalanginan, moske Halimbawa:
vakul (Ivatan) →panakip sa ulo bilang taxi

pananggalang sa ulan
exit
at init, yari sa palmera o dahon ng saging
fax
ifun (Ibanag) →pinakamaliit na banak
Gamitin ang mga letrang F, J, V, Z para katawanin ang mga
azan (Tausog) →unang panawagan sa pagdarasal tunog /f/, /j/, /v/, /z/ kapag binaybay sa Filipino ang mga
ng mga Muslim salitang hiram
Salitang may iregular na ispeling o gumagamit ng Halimbawa:

dalawang letra o higit pa na hindi binibigkas o ang
fixer →fikser
mga letra ay hindi katumbas ng tunog.
subject →sabjek
Halimbawa:
vertical →vertikal
bouquet
zipper →ziper
rendezvous
Gamitin ang mga letrang C, Ñ, Q, X sa mga salitang hiniram
laissez-faire
nang buo.
champagne
Halimbawa:
plateau
cornice
monsieur
cell
65
reflex central →sentral
requiem census →sensus
xenophobia circular →sirkular
cataluña c→k
Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong (8) Letra magnetic →magnetik
Letrang C card →kard
Panatilihin ang letrang C kung ang salita ay hinihiram cake →keyk

sa orihinal na anyo.
empirical →empirikal
calculus
Letrang Q
chlorophyll
Panatilihin ang letrang Q kung ang salita ay hiniram
cellphone sa orihinal na anyo.
carbohydrates quo vadis
de facto quotation
corsage quad
Palitan ang letrang C ng letrang S kung ang tunog ay /s/, at quartz

ng letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binaybay sa
quantum
Filipino ang hiram na salitang may letrang C.
opaque
c→s
participant →partisipant
66
Palitan ang letrang Q ng letrang KW kung ang tunog ay /kw/, Palitan ang Letrang Ñ ng mga letrang NY kapag binaybay sa
at ng letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang Ñ.
Filipino ang hiram na salitang may letrang Q.
ñ → ny
q → kw
piña →pinya
quarter →kwarter
cariñosa →karinyosa
sequester →sekwester
cañon →kanyon
equipment →ekwipment
paño →panyo
q→k
bañera →banyera
quorum →korum quota →kota querida →kerida
Letrang X
Letrang Ñ
Panatilihin ang letrang X kung ang salita ay hiniram
Panatilihin ang letrang Ñ kung ang salita ay hiram sa orihinal na anyo.
axiom
La Tondeña
wax
Santo Niño
export
El Niño
exodus
Malacañang
xylem
La Niña
praxis
coño
Palitan ang letrang X ng KS kung ang tunog ay /ks/ kapag
binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang X.
67
x → ks Gamitin ang letrang J para sa tunog /j/ sa mga hiram na
salita.
experimental →exsperimental
jam
taxonomy →taksonomi
juice
texto →teksto
majahid (Arabic) ‘tagapagtanggol ng Muslim’
exam →eksam
jantu (Tausog) ‘puso’
Letrang F
sabjek
Gamitin ang letrang F para sa tunog /f/ sa mga hiram na
salita. jaket
Tofu (Nihonggo) ‘tokwa’ jornal
Futbol objek
French fries bajet
Fasiliteytor Letrang V
Lifeguard Gamitin ang letrang V para sa tunog /v/ sa mga hiram na

salita.
Fraterniti
vertebrate
Fuddul (Ibanag) ‘maliit na burol’
varayti
Foto
verbatim
Fokus
volyum
Letrang J
video
68
valyu iya
Letrang Z cristiano – kristyano, kristiyano
Gamitin ang letrang Z para sa tunog /z/ sa mga hiram na sentencia – sentensya, sentensiya
salita.
 ie - ye
zebra
tiempo – tyempo, tiyempo
magazin
iye
zinc
enmienda – enmyenda, enmiyenda
bazaar
pie - pye, piye
zoo
bazuka  io - yo
Iba Pang Tuntunin divorcio – diborsyo, diborsiyo
Mga Diptonggo iyo
Ang mga salitang may diptonggo o magkasunod na patinig exportacion – eksportasyon, eksportasiyon
ay baybayin ayon sa mga sumusunod:
 ua - wa
Magkasunod Ilang na Patinig/Halimbawa
guapo – gwapo, guwapo
 ia - ya
uwa
ortografia – ortografya, ortografiya
aguador – agwador, aguwador
dialecto – dyalekto, diyalekto
cuarto – kwarto, kuwarto
69
santuario – santwaryo, santuwaryo chopsuey
estatua – estatwa, estatuwa chips
 ue - uwe Chavez
charter
cuento – kwento, kuwento
Palitan ang digrapong ito ng CH kung ang tunog ay /ts/ sa
suerte – swerte, suwerte
hiniram na salita.
absuelto – abswelto, absuwelto
Halimbawa:
 ui - wi chalk – tsok
buitre – bwitre, buwitre cochero – kutsero
uwi checklist – tseklist
perjuicio – perwisyo, peruwisyo chocolate – tsokolate
Mga Digrapo channel - tsanel
Ang digrapo ay kombinasyon ng dalawang letrang pinagsama Digrapong SH

para katawanin ang isa o dalawang tunog. Gamitin ito sa
Panatilihin ang digrapong SH kapag ang salita ay hiniram
mga sumusunod:
Digrapong Ch
Halimbawa:
Panatilihin ang digrapong CH kapag ang salita ay hiniram
Sharon
Shampoo
Halimbawa:
Sheik
70
shangri-la Ang Pantig at Palapantigan
shamrock Ang Pantig
Palitan ang digrapong SH ng SY kung ang tunog ay /sy/ sa Ang pantig ay isang saltik ng dila o walang antalang bugso
hiniram na salita. ng tinig sa pagbigkas ng salita.
Halimbawa: Halimbawa:
workshop – worksyap a-ko
shooting – syuting i-i-wan
censorship – sensorsyip it-log
scholarship – iskolarsyip sam-bot
Ang NG mang-ya-ya-ri
Panatilihin ang NG para sa tunog na /ng/ sa dahilang ma-a-a-ri

mahalagang ambag ito ng palatunugang Filipino. Ang tunog
Kayarian ng Pantig
na ito ay maaaring nasa inisyal, midyal at final naposisyon.
Sa kasalukuyan ay may mga kayarian ng pantig na ambag
Ngayon
ng mga lokal na wika at panghihiram.
Ngipin
Ang pagtukoy sa pantig, gayundin sa kayarian nito, ay sa
Pangalan pamamagitan ng paggamit ng simbolong K para sa katinig at
P para sa patinig. Narito ang ilang halimbawa ng mga pantig.
Panginoon
Kayarian – Halimbawa
Payong
P: u-pa
tanong
71
KP: ma-li Kapag may dalawang magkaibang katinig na magkasunod sa
loob ng isang salita, maging katutubo o hiram man, ang una
PK: is-da
ay kasama sa patinig na sinusundan, at ang pangalawa ay sa
KPK: han-da patinig na kasunod.
KKP: pri-to Halimbawa:
PKK: eks-perto Salita - Mga Pantig
KKPK: plan-tsa buksan: buk-san
KKPKK: trans-portasyon pinto: pin-to
KKPKKK: shorts tuktok: tuk-tok
Ang Pagpapantig pantig: pan-tig
Ang pagpapantig ay paraan ng pagbaha-bahagi ng salita sa sobre: sob-re

mga pantig.
kopya: kop-ya
Kapag may magkasunod na dalawa o higit pang patinig
kapre: kap-re
sa posisyong
tokwa: tok-wa
inisyal, midyal at final na salita, ito ay hiwalay na mga
patinig. Kapag may tatlo o higit pang magkakaibang katinig na
magkakasunod sa loob ng isang salita, ang unang dalawa ay
Salita - Mga Pantig
kasama sa patinig na sinusundan at ang huli ay sa patinig na
aalis: a-a-lis kasunod.
maaga: ma-a-ga Halimbawa:
totoo: to-to-o Salita - Mga Pantig
72
eksperimento: eks-pe-ri-men-to Ekstradisyon: eks-tra-di-syon
transkripsyon: trans-krip-syon Eksklusibo: eks-klu-si-bo
Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig Ang Pag-uulit ng Pantig

ay m o n at ang kasunod na dalawa ay alinman sa bl, br, dr,
Ang mga sumusunod ang tuntunin sa pag-uulit ng pantig.
pl, tr, ang unang katinig (m o n) ay sa sinusundang patinig
ay kasama at ang huling dalawa ay sa kasunod na patinig. Kung ang unang tunog ng salitang-ugat o batayang salita
ay patinig, ang patinig lamang ang inuulit.
Halimbawa:
Halimbawa:
Salita - Mga Pantig
a-lis: a-a-lis
asambleya: a-sam-ble-ya
i-wan: i-i-wan
alambre: a-lam-bre
am-bon: a-am-bon
balandra: ba-lan-dra
eks-tra: e-eks-tra
simple: sim-ple
Ang tuntunin ding ito ang sinusunod kahit may unlapi ang
sentro: sen-tro
salita.
kontra: kon-tra
Halimbawa:
Kapag may apat na magkakasunod na katinig sa loob ng
mag-alis: mag-a-a-lis
isang salita, ang unang dalawang katinig ay kasama sa
patinig ng sinusundan at ang huling dalawa ay sa patinig na maiwan: ma-i-i-wan
kasunod.
umambon: u-ma-am-bon
Halimbawa:
mag-akyat: mag-a-ak-yat
Salita - Mga Pantig
umekstra: u-me-eks-tra
73
Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay nagsisimula sa Halimbawa:
KP (katinig-patinig), ang katinig at ang kasunod na patinig
plan-tsa - pa-plan-tsa-hin – mag-pa-plan-tsa
lamang ang inuulit.
pri-to – pi-pri-tu-hin – mag-pi-pri-to
Halimbawa:
kwen-to – ku-ku-wen-tu-han – mag-ku-ku-wen-to
ba-sa: ba-ba-sa, mag-ba-ba-sa
Ang Gamit ng Gitling
la-kad: la-la-kad, ni-la-la-kad
Ginagamit ang gitling (-) sa loob ng salita sa mga
tak-bo: ta-tak-bo, nag-ta-tak-bo
sumusunod na pagkakataon:
lun-dag: lu-lun-dag, mag-lu-lun-dag
1. Sa pag-ulit ng salitang-ugat o mahigit sa isang pantig
nars: mag-na-nars ng salitang-ugat.
Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay may KK Halimbawa:

(klaster na katinig) na kayarian, dalawang paraan ang
araw-araw
maaaring gamitin.
isa-isa
Batay ito sa kinagawian ng nagsasalita o varyant ng
paggamit ng wika sa komunidad. apat-apat
Inuulit lamang ang unang katinig at patinig. dala-dalawa
Halimbawa: sari-sarili
plan-tsa – pa-plan-tsa-hin – mag-pa-plan-tsa kabi-kabila
pri-to - pi-pri-tu-hin – mag-pi-pri-to masayang-masaya
ku-wen-to – ku-ku-wen-tu-han – mag-ku-ku-wen-to
Inuulit ang klaster na katinig, kasama ang patinig.

74
Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang lakad at takbo - lakad-takbo
salitang nilalapian ay nagsisimula sa patinig na kapag
bahay na aliwan - bahay-aliwan
hindi ginitlingan ay magkakaroon ng ibang kahulugan
dalagang taga bukid - dalagang-bukid
Halimbawa:
Subalit, kung sa pagsasama ng dalawang salita ay
mag-alis
magbago ang kahulugan, hindi na gagamitan ng
nag-isa gitling ang pagitan nito.
nag-ulat Halimbawa:
pang-ako dalagambukid (isda)
mang-uto buntunghininga
pag-alis Kapag may unlapi ang tanging ngalan ng

tao, lugar, brand o tatak ng isang bagay o kagamitan,
may-ari
sagisag o simbolo. Ang tanging ngalan ay walang
tag-init pagbabago sa ispeling
pag-asa Halimbawa:
Kapag may katagang kinaltas sa pagitan ng dalawang maka-Diyos

salitang pinagsama.
maka-Rizal
Halimbawa:
maka-Pilipino
pamatay ng insekto - pamatay-insekto
pa-Baguio
kahoy sa gubat - kahoy-gubat
taga-Luzon
humgit at kumulang - humigit-kumulang
taga-Antique
75
mag-pal ika-10 ng umaga
maka-Johnson ika-20 pahina
mag-Sprite ika-3 revisyon
mag-Corona ika-9 na buwan
mag-Ford ika-12 kabanata
mag-Japan Kapag isinulat nang patitik ang mga yunit ng fraction.
Sa pag-uulit ng unang pantig ng tanging ngalang may Halimbawa:

unlapi, ang gitling ay nalilipat sa pagitan ng inulit na
isang-kapat (1/4)
unang pantig ng tanging ngalan at ng buong tanging
ngalan lima’t dalawang-kalima (5-2/5)
Halimbawa: tatlong-kanim (3/6)
mag-Johnson magjo-Johnson Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang apelyido ng babae at

ng kanyang bana o asawa.
mag-Corona magco-Corona
Halimbawa:
mag-Ford magfo-Ford
Gloria Macapagal-Arroyo
mag-Japan magja-Japan
Conchita Ramos-Cruz
mag-Zonrox magzo-Zonrox
Perlita Orosa-Banzon
Kapag ang panlaping ika- ay iniunlapi sa numero o pamilang.
Kapag hinati ang isang salita sa dulo ng isang linya.
Halimbawa:
Halimbawa:
ika-3 n.h.
76
Patuloy na nililinang at pinalalawak ang pag- alfabetong Filipino sa 2001 Revisyon, marahil ay
pwede na rin ang digraph na "ch", tulad sa
gamit ng Filipino. "champorado", "kalachuchi". at iba pa.
POSTED BY JOE PADRE AT 7/21/2006

Alam naman natin na iba-iba ang pagbigkas ng letra
21 COMMENTS:
"o" depende sa pagkagamit. Munghaki ko'y pakinggan
mo ang pagbigkas ng "ow" sa Merriam-Webster
Filipinayzd said... Online dictionary kasi doon ang "ow" ay magkatunog
sa salitang Ingles na "how" o "now". Kaya ang "o" sa
H /eych/
H2O ay katulad sa pagbigkas ng "o" sa "paano".
O /o/
May katwiran ka sa pagbaybay ng pangalan ng mga

Hindi ba dapat ay "/eyts/" dahil trankriptsyong
periodic elements, tulad ng paggamit ng "kapital"
Filipino at hindi English? Walang /ch/ sa Filipino. Ito
kung upper case (capital) ang letra. Kaya nga lang,
ay /ts/ sa Filipino.
pare, e hindi "sab ey" yong kasunod ng "kapital en" sa
"NaCl" dahil yong "Na" ay galing sa salitang
Fe (iron) /ef-i/
"Natrium".
H2O (water) /eich-tu-o/
NaCl (sodium) /en-ey-si-el/ MONDAY, SEPTEMBER 18, 2006 10:18:00 AM
Hindi ba dapat: Filipinayzd said...

Fe (iron) /kapital ef-i/
Hindi ba sub-A yun? Hehehe.
H2O (water) /kapital eyts-sab tu-ow/
NaCl (sodium) /kapital en-sab ey-kapitalsi-el/
Yung fonitik transkriptsyon na ginamit kasi ay sa
MONDAY, SEPTEMBER 18, 2006 2:22:00 AM Filipino rin kaya dapat /eyts/ "ts" rin para "ch".
Joe Padre said... Ang letrang O, ay /ow/ kung bigkasin. Hindi talaga
maiistandardayz ang ispeling kung ibabase sa kung
To Filipinayzd: Katotohanan e hula ko lang ito, pare:
ano ang dinig natin. Mas mabuting tingnan na lang sa
Totoong walang "ch" sa Tagalog ABAKADA pero dahil
isa ang letra "c" sa walong idinagdag na letra sa
77
diksyunari kung papaano ito binibigkas para (i)skwelahan [?] (KKKP).
sigurado.
ARMD o armado. Tanggap nga ang armado o armada,
TUESDAY, SEPTEMBER 19, 2006 3:37:00 PM
paano kung
“armd”?
Filipinayzd said...
Sa Kayarian ng Pantig, maidadagdag na kaya ang mga ANGST o poot? Ew! Bahagi na ng vokabyulari ng
sumusunod? kabataan ang “angst”.
1) KKKP – SYRUmingk o umurong (damit). Paano 6) KPKKK – SAWND o tunog

kung ididiskrayb ang isang tao na lumiit dahil sa
katandaan? Aprowpriet pa kaya ang “lumiit”? BEYSD o batay
2) KKKPK – SYRED (hindi ko na maungkat ang istandarDAYZD, filipiNAYZD, memoRAYZD

Tagalog na katumbas nito hehe.)
7) KPKKKK – SAWNDS "music" o mga awitin. Bahagi
SYRAPnel o yung mga fragment ng bomba. Laging ito ng vokabyulari ng kabataan!
ginagamit ang salitang ito sa mga balita. Bahagi na ng
vokabyulari natin ang syrapnel lalo pa’t uso ang Hindi pampakyut ang “s” sa "sawnds".
terorismo!
komPEYRD o kumpara
3) KKKPKK – SYRINK, lumiit o la babo) komPAWND o pangmaramihan?
SYRIMPbol o bola-bolang hipon? 8) KKPKKKK – BLAYNDS o kurtinang gawa sa

istrips?
SYRAYN o kapilya. Laging ginagamit kapag EDSA
aniversari. “Punta tayong EDSA syrayn!” Copyright www.filipinayzd.i.ph

4) PKKK – ORGS o islang ng “mga samahan” lalo na
sa mga
78
Joe Padre said... the object of writing is to communicate. Therefore, if I
were to write something, I would try to do so in a
To Filipinayzd: The answer to your question
manner that the intended reader is able to understand
regarding H /eych/ is in the last chapter of the 2001
whatever it is that I write for real communication to
Revision: "Panatilihin ang digrapong CH kapag ang
take place. Otherwise, I would have failed in my
salita ay hiniram sa orihinal na anyo." The revision
intent.
used the "orihinal" English pronunciation of the
letters, so there you go. Examples: "champorado",
That's why I was a bit at a disadvantage when I came
"chica" "kalachuchi". at iba pa.
across some of your examples: SYRUmingk, SYRED,
SYRINK, SYRAYN, etc. In the case of SYRED or
Alam naman natin na iba-iba ang pagbigkas ng letra
SYRINK, you got me confused for quite a few seconds
"o" sa Ingles depende sa pagkagamit. Mungkahi ko'y
and when I'm that confused I tend to gloss over the
pakinggan mo ang pagbigkas ng "ow" sa Merriam-
whole thing and move on quickly--and the intended
Webster Online dictionary kasi doon ang "ow" ay
communication would not have occurred at all.
magkatunog sa salitang Ingles na "how" o "cow". Kaya
ang pagbigkas ng "o" sa H2O ay katulad sa pagbigkas
I'm guessing that both SYRUmingk and SYRINK are
ng "o" sa "paano".
from the word "shrink" which could mean a decrease
or reduction in size. I probably could have understood
May katwiran ka sa pagbaybay ng pangalan ng mga
"lumiit" or "nag-shrink" on the spot. I'm also guessing
periodic elements, tulad ng paggamit ng "kapital"
that you mean "sink" (not "shrink") for la babo (from
kung upper case (capital) ang letra. Kaya nga lang,
the Spanish lavar, to wash). Since you didn't give me
pare, e hindi "sab ey" yong kasunod ng "kapital en" sa
any clue on SYRED, well, from the looks of it you
"NaCl" dahil yong "Na" ay galing sa salitang
probably are trying to corrupt the English word
"Natrium".
SHRED, right?
To the uninitiated/mischievous eye, SYRAYN could
Joe Padre said... be misconstrued as "sirain" which could be something
To Filipinayzd: I believe in the idea that, assuming shouted at an EDSA gathering: "Sirain ang gobyerno
you are not in the spy business in which you may have ni Gloria!" But association with the word "kapilya",
to devise some extremely difficult-to-decode codes, which could mean "chapel", suggests that this one has
79
to be for SHRINE.
Sa Kautusang Pangkagawaran Blg. 81, 1987, ang H ay
Well, now to the katinig-patinig and pantig part. The "/eyts/".
syllables in Filipino words are easier to recognize
relative to the syllables in English words simply Tatawagin sa ngalan sa English ang mga letra sa
because of the "kung ano ang tunog, siya ang baybay" alpabetong Filipino maliban sa Ñ na sa Spanish. Ang
rule. And if you are looking for exceptions to this rule, O sa simplified English phonetic transcription ay /ō/
sure there are and they are mostly for the loaned o /ow/ sa transkriptsyong Filipino (/o/ kung sa
foreign language words. ABAKADA.)
I won't lose sleep on this subject because for practical Paano kaya ang pasalitang pagbaybay ng Panganiban,
purposes I probably would relegate the importance of /kapital pi-ey-en-ji-ey-en-ay-bi-ey-en/ o /kapital pi-
the matter to the level of the human-tonsil-or- ey-enji-ey-en-ay-bi-ey-en/?
appendix excuse for being.
Dapat rin idagdag sa Letrang X: Palitan ang letrang X
ng GZ kung ang tunog ay /gz/ kapag binaybay sa
Filipino ang hiram na salitang may letrang X.
Filipinayzd said...
ahehe. naunahan mo ako. "sink" - "shrink", what the x --> gz

heck! example - igzampol
exist - igzist
WEDNESDAY, SEPTEMBER 20, 2006 8:54:00 AM
Dapat rin ikategorayz bilang redandant ang letrang S

at D:
Filipinayzd sai
d...
s --> z
Kung hiniram ng buo ang (simplified) English exercise - eksersayz
phonetic transcription na "/eych/", cosmopolitan - kozmopolitan
"/aych/" sana ito. (Ang A ay /ay/, E ay /ee/ at I ay /ī/
sa simplified English phonetics) ang letrang D:
80
d --> t
experienced - ikspiryenst ---
Kung hiniram ng buo ang (simplified) English
phonetic transcription na "/eych/",
Pati ang mga patinig na A, E, I, O, U "/aych/" sana ito. (Ang A ay /ay/, E ay /ee/ at I ay /ī/
sa simplified English phonetics)
a --> ey (cake - keyk)
e --> i (experiment - iksperiment) Sa Kautusang Pangkagawaran Blg. 81, 1987, ang H ay
i --> ay (insider - insayder) "/eyts/".
o --> a (welcome - welkam)
o --> ow (cooperate - kow-opereyt) Tatawagin sa ngalan sa English ang mga letra sa
u --> a (survey - sarvey) alpabetong Filipino maliban sa Ñ na sa Spanish. Ang
u --> uw (introduce - introdyuws) O sa simplified English phonetic transcription ay /ō/
o /ow/ sa transkriptsyong Filipino (/o/ kung sa
WEDNESDAY, SEPTEMBER 20, 2006 3:46:00 PM
ABAKADA.)
Filipi
Typographical error?
nayzd
said...
sa Letrang C:
x --> z canyaw? (kanyaw)
xylophone - zaylofown ceremony - seremonya (serimoni)
colonize - kolonays (kolonayz)
g --> zy community - komyuniti (komyuwniti)
genre - zyanra
sa Letrang F:
a --> e photo - foto (fowtow)
genre - zyara cough - kaf (kof)
81
sa Letrang J: i
soldier - soljer (sowljer) d
.
sa Letrang V: .
vacation - vekeyshun (vekeysyon) .
value - valyu (valyuw) To Filipinayzd: Between you and me, I would think
we could have made excellent contributions to the old
sa Letrang Z: "Dolphy and Panchito Show" on the segment wherein
zone - zon (zown)
one of them said something in English and the other
zoo - zo (zuw) translated it in Tagalog, er Pilipino, or vice versa.
xylophone - zaylofon (zaylofown) Loved that television show, never failed to get me
laughing in stitches.
BINGO!
FRIDAY, SEPTEMBER 22, 2006 6:32:00 AM On the serious side, may I suggest we use Merriam-
Webster Online (http://www.m-w.com/) as our final
arbiter as far as the pronunciation of English words is
concerned? It has this red audio icon which when
J clicked gives you an accurate pronunciation of the
o English word you enter.
e
I take it that when a foreign word is corrupted into
P Filipino, the re-spelling is based on the sound of the
a loaned word, not its original spelling, following the
d "kung ano ang tunog, siya ang baybay" rule. And so
r let's not be hasty in declaring certain letters of the
e Filipino alphabet as redundant simply because certain
foreign words may look remotely related to their
s original spelling when corrupted into Filipino (and
a that's why my personal preference is to simply adopt
the foreign word in its original spelling to avoid any
82
confusion and the angst of learning and remembering
another spelling; don't I have more compelling uses
for my finite memory cells which, given the stage of
life I'm in, could be threatened, God forbids, by
Alzheimer's?)
For example, the word "genre", which is of French

origin, has this pronunciation "zhän-r&, 'zhän-;
'zhänr; 'jän-r&" (please check out the audio on the
Merriam-Webster site).
You're absolutely right about how the digraph "ng"

should be spelled, like in the word Pangilinan,
/kapital pi-ey-enji-ay-el-ay-en-ey-en/, or in the word
"langgam", /el-ey-enji-ji-ey-em/. But who cares?
When you're on the listening end, /enji/ and /en-ji/
sound like they are the same bananas!
I don't know if you have some familiarity with the

native Texan drawl or twang. But they tend to Pwede po ba kayong magpost dito ng mga halimbawa
pronounce most of their "o", especially their final "o" ng mga salitang teknikal, syentifiko, salitang may
with the "ow" thing like you do. I could swear you kultural na kahulugan at mga salitng iregular ang
must have lived in the heart of Texas in a previous ispeling?
incarnation.
SATURDAY, SEPTEMBER 30, 2006 5:47:00 AM
Keep popping the cannonballs!
FRIDAY, SEPTEMBER 22, 2006 9:07:00 AM
83
Mecca
e
masjid
P (Maguindanao) →pook dalanginan, moske
a
vakul
d (Ivatan) →panakip sa ulo bilang pananggalang
sar ulan at init, yari sa palmera o dahon ng saging
e
ifun (Ibanag) →pinakamaliit na banak
s
azan
a (Tausog) →unang panawagan sa pagdarasal ng
mga
i Muslim
d
Salitang
. may iregular na ispeling o gumagamit
ng
. dalawang letra o higit pa na hindi
binibigkas
. o ang mga letra ay hindi katumbas
ng tunog: bouquet, rendezvous, laissez-faire,
Anonymous: Ito ang mga halimbawang kasama sa
champagne, plateau, monsieur
2001 Revisyon:
SATURDAY, SEPTEMBER 30, 2006 9:25:00 PM
Salitang teknikal o siyentifiko: cortex, enzyme,
quartz, filament, Marxism, x-ray, zoom, joules,
vertigo, infrared
Salitang may natatanging

kahulugang kultural:
cañao (Ifugao) →pagdiriwang
señora (Kastila) →ale
hadji (Maranao) →lalaking Muslim na nakapunta sa

84
y
z
d
s
a
i
d
.
.
.
Ang 'coup d'etat' at 'hijack' ay mga salitang iregular

at/o may natatanging kahulugang kultural. Walamg
katumbas ang mga salitang ito sa Tagalog (na
pangunahing batayan ng Filipino) at sa mga
Filipinong (mga katutubong) wika sa Filipinas dahil
wala ito sa kultura natin(kung kultura man tawag sa
mga ito). Pasok (na) sa bokabularyong Filipino ang
'kudeta' at 'haydyak' bagamat ayon sa tuntunin (bago
pa man ang Filipino 1989, ginagamit na ang mga ^
salitang ito) hindi katanggap-tanggap ang mga ito. Nagrereflekt sa langwij ang kultura at kaugalian ng
mga taong gumagamit nito.
Sumasalamin ba ito sa kaugaliang Filipino tulad ng
TUESDAY, OCTOBER 10, 2006 4:54:00 PM
'palusot', 'pwede na' mentality, o kapag nakasanayan
na o kapag walang nagrereklamo pinatatawad na?
THURSDAY, OCTOBER 05, 2006 11:48:00 AM
85
longevity. (Long before we knew of the largely
beneficial lauric acid occurring
P in coconut.)
a
SATURDAY, OCTOBER 14, 2006 7:18:00 AM
d
r
e
s
a
i
d
.
.
.
If you observe a person and his language--how he

uses it--long enough, you can generalize that his
culture may be mirrored from his language.
So, yes, I agree with you there.

hey, i think i need some help. i'm having a
hard time finding the uses of a 'gitling'..
And so the word "ginatan" or "guinatan", a staple
thing in Bicol, may be categorized under "salitang TUESDAY, JANUARY 16, 2007 11:20:00 PM
may natatanging kahulugang kultural" because it also
occurs (or was probably borrowed) in Ilocano and
Tagalog [among a few I know], or vice versa.
"Ginatan" is a word with a cultural flavor indeed,
aside from the fact/perception that it really is
flavorful! But I think the "cultural" thing about
ginatan is the prevailing belief that it enhances
86
P
a
d
r
e
,,,WOW!!!!, grabe ang galing-galing nga Filipinaydz

magbigay ng comments and questionsi but I think mas
d
magaling si JOe Padre....kahanga-hanga talaga ang
.
galing niya sa pagsagot sa mga comments ng
.
filipinaydz.....
.
TUESDAY, JULY 24, 2007 12:07:00 AM
LiMe: Either you are kidding or you simply missed
the last topic of this chapter, "Ang Gamit ng Gitling."
WEDNESDAY, JANUARY 17, 2007 5:46:00 AM
A
n
o
n
y
m
o
u
s
87
please?!?i need it now! d
.
WEDNESDAY, JULY 02, 2008 2:31:00 PM
.
.
hmmmmm..what r your comments about this 2001

rebisyon aphabeto at patnubay sa ispeling ng wikang
filipino!thankz..i really need it and i have no idea
about this!--bhelle--
WEDNESDAY, JULY 02, 2008 1:56:00 PM
A
n
o
n
y
m
o
u
s
Paano po babaybayin ang cañao at champagne? s

Thank you a
i
WEDNESDAY, MARCH 04, 2009 3:46:00 AM
d
POST A COMMENT .
.
.
88
LINKS TO THIS POST: RELATED ARTICLES
CREATE A LINK
 Language Planning and Intellectualisation - Andrew Gonzalez
 Language Planning in Multilingual Countries: The Case of the

<< Home
Philippines
2001 REVISYON NG ALFABETO AT PATNUBAY SA  NCCA: Language & Translation

ISPELING NG WIKANG FILIPINO
 Standard Pinglish for Filipinos - Rodie Marte Metin
 Table of Contents/Nilalaman
 First Language First: Literacy Education for the Future in a
 Foreword/Paunang Salita Multiligual Philippine Society - Catherine Young
 Towards the Standardization of the Filipino Writing System:  Planning Language, Planning Inequality - James Tollefson
Spelling Rules and Guidelines on the Use of the Eight New Letters of
the Filipino Alphabet  The Metamorphosis of Filipino as National Language - Jessie Grace
Rubrico
 Tungo sa Istandardisasyon ng Sistema ng Pagsulat sa Filipino: Mga
Tuntunin at Patnubay sa Paggamit ng Walong Bagong Letra ng  Language, Class And Power In Post-Apartheid South Africa - Neville
Alfabetong Filipino Alexander
 Primer sa 2001 Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong Dagdag  Language Planning Worldwide
na Letra
 The importance of mother tongue-based schooling for educational
 2001 Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang quality - Carol Benson
Filipino (Revisyon ng DECS: Kautusang Pangkagawaran Blg. 81, s.
1987) ABOUT ME
 Appendix/Apendise
JOE PADRE
LINKS ANAHEIM, CA, UNITED STATES
 Komisyon sa Wikang Filipino

VIEW MY COMPLETE PROFILE
 LanguageLinks--J.G. Rubrico
89
Bago pa man dumating ang mga Kastila, tayo ay
mayroon nang kinikilalang isang uri ng alpabeto. Ito ang
Wika at tinatawag nating Alibata, isang uri ng palaybaybayang

hatid na atin ng mga Malayo at Polinesyo. Sinasabing ang
Alibata ay may impluwensya ng palatitikang Sanskrito na
Panitikan
lumaganap sa India at sa iba pang mga lugar sa Europa at
sa Asya.
Ang Alibata ay binubuo ng labimpitong titik: 3

Ang blog na ito nagbibigay ng mga kaalaman patinig at 14 na katinig, gaya ng makikita sa ibaba:
tungkol sa sabjek ng Sining ng Komunikasyon
at ng Malikhaing Pagsulat. Makakatulong ito sa
mga estudyante at guro ng/sa Filipino. Ang mga
kaalamang ito ay hango sa mga aklat o
artikulong nababasa ng may-ari ng blog na ito.
Monday, August 24, 2015
Kasaysayan ng Alpabetong
Pilipino ANG ALIBATA
Kasaysayan ng Alpabetong Pilipino
Alibata
90
Ang bawat titik ng Alibata ay binibigkas na may
tunog na a. Nilalagyan ng tuldok (.) sa ibabaw ng titik
kapag bibigkasin ang b ng bi.
Nilalagyan ng tuldok (.) sa ilalim ng titik kapag

bibigkasing bu ang b.
Nilalagyan ng krus (+) sa tabi ng titik kapag

nawawala ang bigkas na a sa bawat titik.
Ang // ang nagpapahayag ng tuldok.
Kakaiba ang pagsusulat ng alibata hindi katulad ng

nakasanayan na ng mga Pilipino. Ang paraan ng pagsulat
ng mga katutubo’y patindig, buhat sa itaas pababa at ang
pagkakasunod ng mga talata ay buhat sa kaliwa, pakanan.
91
Mapapansin na walang titik na E at O sa matandang 4. sumisikat 9. palengke
Alibata. Tatlo lamang noon ang mga patinig: A, I at U.
5. bayan 10. matamis
Nang dumating ang mga Kastila ay saka lamang pumasok
ang mga tunog na E at O dahil sa mga hiram na salitang
Kastila namay ganitong mga tunog. Ang tunog na R ay
Takdang-Aralin
sinasabing hiram din sa Kastila.
I. Gumawa ng isang liham pangkaibigan. Ibibigay ninyo ito sa
inyong kaibigan. Isusulat ito sa paraang Alibata.
Pagsasanay
I. Sulatin sa katutubong alfabeto ang mga sumusunod:

Ang Abecedario
1. Maganda si Neneng.
Nang dumating ang mga Kastila, binago nila ang
2. Papasok ang bata sa paaralan bukas. ating sistema ng pagsulat. Sinunog nila ang lahat halos ng
ating katutubong panitikang nasusulat sa Alibata, kasabay
3. Kinikilig ang babae nang makita niya ang kanyang
ng kanilang pagsunog sa sinasambang mga anito ng ating
hinahangaang lalaki.
mga ninuno. Tinuruan nilang sumulat ang mga Pilipino sa
pamamagitan ng palatitikang Romano upang mabisa
nilang mapalaganap ang Doctrina Christiana. Ang mga
II. Isulat sa alibata ang mga sumusunod:
titik Romanogaya ng alam na natin, ay iba sa mga
1. alupihan 6. hardin simbolong ginagamit sa pagsulat sa wikang Hapon o sa
wikang Intsik.
2. ilog 7. lalawigan
Itinuro ng mga Kastila ang kanilang Abecedario.
3. dagat 8. lungsod
Ang mga titik ng Abecedario ay ang mga sumusunod:
92
V W X
Y Z
A B C
CH D /ve/ /doble u/ /ekis/
/ye/ /zeta/
/a/ /be/ /se/ /se-
atse/ /de/
E F G Pansinin na sa dating 17 katutubong tunog sa

H I matandang Alibata ay naparagdag ang mga sumusunod
upang maging 31 titik lahat.
/e/ /efe/ /he/
/atse/ /i/
J K L Mga Patiniog: E at O
LL M
Mga Katinig: C, F, LL, Q, V, R, Z, CH, J, Ñ, RR, X
/hota/ /ke/ /ete/
/elye/ /eme/ Sa loob ng halos apat na dantaong pananakop sa
atin ng mga Kastila ay nasanay na ang ating lahi sa mga
N Ñ O hiram na salita na sa kasalukuyan ay hindi na halos
P Q napapansin kung ang mga ito ay katutubo o banyaga.
/ene/ /enye/ /o/

/pe/ /ku/ Pagsasanay
R RR S I. Basahin ang talata sa ibaba. Isulat sa baybay-Filipino ang
T U mga salitang nasa loob ng panaklong.
/ere/ /doble ere/ /ese/
/te/ /u/
93
Noong nakaraang (1. Viernes) ay hindi nakapasok si 3. amor (pag-ibig) 8. corazon (puso)
Ernesto sa (2. escuela). Tumawag ang kanyang ina sa (3.
4. leche (gatas) 9. esperanze (pag-asa)
telefono) upang ipaalam sa kanyang (4. maestra) na siya ay
di papasok. 5. bizcocho (biscuit) 10. embutido (sausage)
(5. Miercoles) na nang muling makapasok si Ernesto.

Pagpasok niya sa (6. clase) ay sinalubong siya ng kanyang
mga kamag-aral. Sinabi kaagad ng mga ito kung ano ang
kanilang (7. leccion) sa araw na iyon. Ipinaalam din ng Ang Alpabetong Ingles
mga ito na bilang takda, sila’y binilinang magdala ng (8.
diario).
Nang matapos ang pananakop ng mga Kastila
noong 1898, humalili naman ang mga Amerikano. Dahil sa
1. ___________________ 5. ang pinakamahalagang pokus ng pamahalaang Amerikano
________________ ay edukasyon ng mga Pilipino, naging sapilitan ang pag-
aaral ng wikang Ingles. Itinuro ng mga gurong Thomasites
2. ___________________ 6. ________________
ang alpabetong Ingles na may 26 na titik, tulad ng mga
3. ___________________ 7. ________________ sumusunod:
4. ___________________ 8. ________________
A B C
D E F
II. Baybayin nang pasalita gamit ang alpabetong
Abecedario ang mga sumusunod: G H I
J K L
1. lluvia (ulan) 6. mantecado (icecream)
M N O
2. beso (kiss) 7. navidad (christmas)
P Q R
94
S T U mga bokabularyong Ingles na humalo sa talasalitaang
V W X Filipino.
Y Z Ang Abakada
Noong panahon ng Pangulong Manuel L. Quezon

Mapapansin parehong titik-Romano ang ginagamit
ay binigyan-diin niya ang kahalagahan ng pagkakaroon ng
ng mga alpabetong Ingles at Kastila, palibhasa’y kapwa
isang wikang pambansa. Nadama niya ang
kanluranin ang mga ito. Ngunit may mga tunog sa Ingles
pangangailangang ito sapagkat malimit na hindi niya
na wala rin sa dila ng mga Pilipino. At sapagkat ang
makausap ang karamihan ng mg Pilipinong iba’t iba ang
ispeling sa Ingles ay hindi na konsistent tulad ng sa
wikang sinasalin. Hindi niya makausap ang mga ito sa
Kastila, hindi na maaari ang regular na tumabasan ng mga
wikang Kastila. At lalong hindi rin sa wikang Ingles. Kayat
titik. Halimbawa ng mga sumusunod:
nang sulatin ang Konstitusyon ng 1935, sinikap niyang
magkaroon ito ng probisyon tungkol sa pagbuo ng isang
wikang pambansa.
Football - putbol
sexy - seksi Ganito ang sinasabi sa Konstitusyon ng 1935: “Ang
Pambansang Asemblea ay gagawa ng hakbang tungo sa
violin - bayolin
pagkaroon ng isang wikang pambansa na batay sa isa sa
magazine - magasin
mga umiiral na mga pangunahing wika ng Pilipinas.”
Upang maitupad ang batas na ito, pinagtibay ng

Kongreso ang Batas Komonwelt 184 na nag-aatas na
bumuo ng Institute of National Language o Surian ng
Di kasintagal ng mga Kastila ang panahon ng
Wikang Pambansa na siyang magsasagawa ng pag-aaral
pananakop ng mga Amerikano, subalit dahilan sa empasis
kung alin sa mga pangunahing katutubong wika ng bansa
na ibinigay sa edukasyon, napakalawak ang naging
ang higit na karapat-dapat na maging wikang pambansa.
impluwensya ng wikang Ingles, kaya’t napakarami ang
95
At Tagalog ang napiling maging batayan ng wikang Bote - /ba-o-ta-e/ titik - /ta-i-
pambansa. ta-i-ka/
Ngunit hinihingi rin ng batas na bago ipahayag ang

napiling batayan ng wikang pambansa ay kailangang
Dahilan sa limitadong bilang ng mga titik ng
mayroon na munang magagamit na aklat panggramatika
Abakada, naging problema ang panghihiram ng mga
sa paaralan. Si Lope K. Santos, isa sa mga kagawad noon
salita, lalo na sa Ingles na hindi konsistent ang
ng Surian ng Wikang Pambansa, ang sumulat ng nasabing
palabaybayan.
gramatika na nakilala sa tawag na Balarila ng Wikang
Pambansa.
Noon isinilang, batay sa Balarila, ang Abakada na Pagsasanay

binubuo ng 20 titik na gayang mga sumusunod:
I. Baybayin nang pa-Abakada ang sumusunod na mga
salita:
A B K D E G H 1. totoo 6.
I L M N NG pakikipagsapalaran
O P R S T U W 2. pakikipagtalastasan 7.
Y nakikipagkomunikasyon
3. panitikan 8. tsuktsaktsinis
Sa dalawampung titik na ito’y lima (5) ang patinig 4. gulang 9. hikayatin

at labinlima (15) ang katinig. Ang mga katinig ay may tig-
5. kompyuter 10.
iisang tawag at bigkas lamang na laging may tunog na asa
magsanduguan
hulihan. Gaya ng pagbaybay nang pabigkas sa mga
salitang sumusunod:
96
Komisyon sa Wikang Filipino: A B C D E F G
H I J K
2001 Revisyon ng Alfabeto
/ey/ /bi/ /si/ /di/ /i/ /ef/ /ji/
at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino
/eych/ /ay/ /jey/ /key/
Bilang bahagi ng pagpapalanong pangwika na may

L M N Ň NG O P
layuning mapaunlad ang wikang Filipino tungo sa
Q R S T
istandardisasyon ng sistema ng pagsulat, nagpalabas ang
Komisyon sa Wikang Filipino noong 2001 ng revisyon sa /el/ /em/ /en/ /enye/ /enji/ /o/
alfabeto at ispeling ng wikang Filipino na pinamagatang /pi/ /kyu/ /ar/ /es/ /ti/
2001 Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng
Wikang Filipino na nakafokus sa gamit ng walong bagong
letra ng alfabetong Filipino (c,f,j,ñ,q,v,x,z). U V W X Y Z
/yu/ /vi/ /dobolyu/ /eks/ /way/ /zi/

I. Ang Alfabetong Filipino
Ang alfabetong Filipino ay binubuo ng 28 letra. Ang

tawag sa mga letra ay ayon sa bigkas-Ingles ng mga
Pilipino maliban sa ñ (enye) na tawag-Kastila. Ang walong Pagbaybay
(8) letra na dagdag ay galing sa mga umiiral na wika ng
Pilipinas at sa mga iba pang wika.
Pasulat Pabigkas
Salita boto /bi-o-ti-o/

97
bote /bi-o-ti-o/ Matematika Fe /ef-i/
titik /ti-ay-ti-ay-key/ H2O /eych-tu-o/
Fajardo /kapital ef- Lb. /el-bi/

ey-jey-ey-ar-di-o/
Kg /key-ji/
Roxas /kapital ar-o-eks-
V /vi/
ey-es/
Akronim PSHS /pi-es-ets-es/

Pagsasanay
ARMM /ey-ar-em-
em/ I. Baybayin ang mga sumusunod na salita sa pasalitang paraan.
LANECO /el-ey-en-i-si-o/ 1. simbahan 6. nagdadasal
FVR /ef-vi-ar/ 2. Biblia 7. Michael
GMA /ji-em-ey/ 3. bait 8. DOST
4. Mr. Miguel 9. Dr. Maulion
Daglat Bb. /kapital bi-bi/ 5. Joshua 10. Zimbabwe
Dr. /kapital di-ar/
Gng. /kapital ji-en-ji/
Tuntunin sa Panghihiram at Pagbaybay
Simbolong Pang-agham/
98
1. Gamitin ang kasalukuyang lesksikon (salita) ng Filipino Hiram na Salita
bilang panumbas sa mga salitang banyaga. Kung anong Katutubong Wika
mayroong mga salita sa Filipino iyon ang ipanumbas sa
hegemony gahum
mga salitang hiram.
(cebuano)
Hiram na Salita Filipino
imagery haraya
attitude ugali (tagalog)
rule tuntunin husband bana

(cebuano)
ability kakayahan
muslim priest imam
west kanluran
(tausug)
school paaralan
robber kawatan
electricity kuryente (cebuano)
shoe sapatos fast paspas

(cebuano)
book aklat
slowly
hinay-hinay (cebuano)
2. Kumuha ng mga salita mula sa iba’t ibang katutubong
drama dula
wika ng bansa. Nangangahulugang maaaring gamiting
(cebuano)
panumbas sa mga salitang banyaga ang mga salitang
magmumula sa iba’t ibang wika at diyalekto sa bansa.
3. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa

Kastila, Ingles at iba pang wikang banyaga at saka
baybayin sa Filipino. Dito ginagamit ang prinsipyo sa
99
Filipino na kung anong bigkas ay siyang baybay at kung kimono (japanese) kimono
ano ang baybay ay siyang basa.
4. Gamitin ang mga letrang C,N,Q,X,F,J,V,Z, kapag ang

Kastila Filipino salita ay hiniram nang buo ayon sa mga sumusunod na
Ingles Filipino kondisyon:
cheque tseke a. Pantanging ngalan

centripetal sentripetal
Quirino
litro litro Canada ZamboangaCity
commercial komersyal
John Valenzuela City
liquido likido Ozamiz City
advertising advertizing
Ceneza Bldg Qantas Airline El Nino
educacion edukasyon
economics ekonomiks
b. Salitang Teknikal o siyentifiko
coche kotse
radical radikal Cortex Marxism carbohydrate
esquinita eskinita Enzyme infrared xenon

baseball beysbol
quartz calcium x-ray
Iba pang wika Filipino

c. Salitang may natatanging kahulugang kultural
coup d’etat (french) kudeta
Cañao (Ifugao) ‘pagdiriwang’
chinelas (kastila) tsinelas
100
Hadji (Maranao) ‘lalaking Muslim na nakapunta 1. Mahahati sa dalawang grupo ang walong dagdag na letra
sa Mecca’ sa alfabetong Filipino:
Masjid (Maguindanao) ‘pook dalanginan’  ang mga letrang F,J,V,Z na may tiyak na fonemik na
istatus sapagkat iisa lamang ang kinakatawang tunog ng
Azan (Tausug) ‘unang panawagan sa pagdarasal
bawat isa; at
ng mga Muslim
 ang mga letrang C,Ñ,Q,X na itinuturing na redandant dahil
maaaring kumakatawan ang bawat isa sa magkakaibang
d. Salitang may irregular na ispeling o gumagamit ng yunit ng tunog o kaya’y sunuran ng tunog, tulad ng:
dalawang letra o higit pa na hindi binibigkas o ang mga
C = /s/ central --- sentral
letra ay hindi katumbas ng tunog
/k/ cabinet --- kabinet
bouquet rendezvouz lazze faire
Ñ = /ny/ baño --- banyo
champagne plateau
monsieur Q = /k/ queso --- keso
= /kw/ quarter --- kwarter

e. Salitang may international na anyong kinikilala at X = /ks/ extra --- ekstra
ginagamit
= /s/ xylophone --- saylofon
Taxi exit fax xerox
2. Ang mga letrang F,J,V,Z, lamang na may tiyak na fonemik

na istatus ang gagamitin sa ispeling ng mga karaniwang
Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong (8) Letra salitang hiram upang hidi masira ang tuntunin ng isa-isang
tumbasan ng tunog at letra na katangian ng umiiral na
101
sistema ng fonemik na ispeling sa Filipino. Narito ang mga Z ziper, magazin, advertayzing
tiyak na tuntunin:
 Gamitin ang ang Z kung hiniram nang buo ang mga
salita
Hal. Zamboanga, zinc, azan, rendezvouz, laizze

 Gamitin ang letrang F para sa tunog /f/ sa mga
faire
karaniwang salitang hiram. Hal. Futbol, fraterniti,
F
fokus, fasiliteytor, foto
 Gamitin ang letrang F kung hiniram nang buo ang mga salita 3. Ito naman ang mga tiyak na tuntunin para sa mga
Hal. French fries, Francisco, flourine, faddul letrang C, Q, Ñ, at X:
(Iba: maliit na burol)
 Gamitin ang letrang J para sa tunog /j/ sa mga

karaniwang salitang hiram. Hal. Sabjek, jaket,
J
jornal, objek, bajet, jam
 Panatilihin ang letrang C kung hiniram nang buo
 Gamitin ang letrang J kung hiniram nang buo ang ang mga salita
mga salita
Hal. Calculus, carbohydrates, champagne, Carlos,
C
Hal. Jose, Japan, joules, majahid, hadji, jantu chlorophyll
(Tausug: puso)
 Kapag binaybay sa Filipino ang salitang hiram na
 Gamitin ang letrang V para sa tunog /v/ sa mga may C, palitan ang C ng S kung /s/ ang tunog, at ng
karaniwang salitang hiram. Hal. Varayti, volyum, letrang K kung /k/ ang tunog
V
varyant, vertikal, valyu, vertikal Hal. Partisipant, sentral, sirkular, sensus, keyk, kard,
magnetik
 Gamitin ang letrang V kung hiniram nang buo ang
mga salita
 Panatilihin ang letrang Q kung hiniram nang buo
Hal. Valencia City, Victoria, Vector ang mga salita
Hal. Quartz, Quirino, quantum, opaque

 Gamitin ang letrang Z para sa tunog /z/ sa mga Q
karaniwang salitang hiram. Hal. Bazar, bazuka, zu,  Kapag binaybay sa Filipino ang salitang hiram na
102
may letrang Q, palitan, ang Q ng KW kung ang  Wikang Filipino
tunog ay /kw/; at ng letrang K kung ang tunog ay
/k/
Hal. Kwarter, korum, sekwester, ekwipment, kota,

kerida
 Panatilihin ang letrang Ñ kung hiniram nang buo

ang mga salita
Hal. El Nino, La Tondena, Malacanang, La Nina, Sto.

Ñ
Nino
 Kapag binaybay sa Filipino ang salitang hiram na

may letrang Ñ, palitan ang Ñ ng mga letrang NY
Hal. Pinya, banyo, panyo, karinyosa, kanyon,

banyera
 Panatilihin ang letrang X kung hiniram nang buo

ang mga salita
Hal. axiom, xylem, praxis, Marxism, xenophobia,

X
Roxas, fax, exit, taxi
 Kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang

may letrang X, palitan ng KS kung ang tunog ay
/ks/; at ng letrang S kung ang tunog ay /s/
Hal. teksto, eksperimental, taksonomi, eksam, seroks
gories
 Modernong Pilipino
 Teknolohiya at ang Wika
103

Komunikasyon

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Komunikasyon

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ARALIN 1: MASS MEDIA

Ang Mass Media ay ang impormasyon sa pamamagitan

Kasanayang pangwika. Ito ay proseso ng pagbasa,

Audio- Hindi binabasa kundi pinakikinggan.

Visual- Binibigyang Interpretasyon sa pamamagitan ng

Uri o Teatro at mga halimbawa nito

Media at Pambansang Wika

Dati ay primetime telebisyon lang ang gumagamit nito. At

Magkabilang pisngi ng iisang mukha ang telebisyon bilang

Filipinong kauna-unawa sa buong bansa. Ang kalakarang

Ang Internet ay mula sa dalawang pinagsamang salita

Binago ng Internet ang pamamaraan ng

Hinidi rin magpapahuli sa kadagdagang

98 porsiyento ang nagsasabing

salita web at blog.Batay sa aming mga

Una, ito ay isang pangngalan na tumutukoy

Personal Blog – Halos walang tema ang

News Blog – Nagbabahagi ng mga

Blogger – tawag sa tao o grupong

Blogosphere – ang tawag sa komunidad o

MGA IBA’T IBANG URI NG BLOG

Fashion Blog – Ito ang pinakasikat na

Food Blog – Ang pangunahin at

Vlog – Ito ay kilala din bilang video blog

Humor Blog – Naglalayon ang blog na

maaaring kuha ng mga paglalakbay,

Educational Blog – Nakakatulong ang

Magandang naidudulot ng Facebook ay magandang ugnayan o

Social Media at Mag-aaral

Kultura – tumutukoy sa paraan ng

Wika – Mahalagang Instrumento upang

umiiral na kuwento, panitikan, paniniwala, 1.Kundiman

IBA’T IBANG URI NG 2.Kumintang – dating sayaw ng digmaan na

Mga hayop ang gumaganap sa

 ang disiplina patungkol sa lalim ng

2. Ang C. Parabula- ay isang uri ng kathang-isip na panitikan

SINTAKS – PAGSASAMA NG MGA SALITA

1. Leksikal (content words) – ang morpem ay

 Pangngalan – mga pangalan ng tao, bagay, hayop,

LEKSIKON – MGA SALITA NA GINAGAMIT

MGA PARAAN NG PAGBUO NG MGA SALITA:

 Ponemang katinig – binubuo ng 16 na ponema

KLASTER O KAMBAL KATINIG – magkasamang

Gramar at Linggwistika 1  angpag-aaralngmakabuluhangtunogsawika.

- ang kataga ay isang morpemang iisahaning pantig

2. Ang Morpemang Panlapi

basbashinhindamdamgawgawsimsimtoktokpatpatkimkim HOMOFONUS- Angtawagsasalitang-ugatna nag-iiba-

at baga (ember) sala (sin) paso (pass)

Linggwistika baga (lungs) sala (seive) paso (burn)

Gramar at Linggwistika 14 baga (particle) sala (seived) paso (Flower pot)

- Ang morpemang kataga at morpemang salitang-ugat

Linggwistika Asimilasyong Ganap – kung nagbago ang baybay ng

sama-sama araw-araw agam-agam torpe torping-torpe

utay-utay sintu-sinto kuru-kuro salbahe salbahing-salbahe

akay-akay ipit-ipit halu-halo baku-bako luku-luko lubak- lalake lalaking-lalake

Paano nga ba nabubuo ang mga Salita?

Halimbawa: daang-bakal humigit-kumulang hanap-buhay kapos-

isipin, diktahan, tamaan, ingatan, bilihin at

magtampuhan, pagtulungan, panatilihin, paraanin Gramar at Linggwistika 26

Linggwistika mga kabataan.

Gramar at Linggwistika 38 Gramar at Linggwistika 39

10. Pangungusap na may panaguri at paksa.  3. Pang-uri

Linggwistika Gramar at Linggwistika 41

AngPangungusap Aspekto at pokus ng Pandiwa