Стр.

47

НАСТАВНА ПРОГРАМА ПО АНАТОМИЈА

Нормалната анатомија на човекот, како дисциплина на биолошките науки, е еден

од темелните предмети во медицинските студии. Во наставната програма
доминантно место завземаат оние целини ичинители кои за медицинската
практика се неопходни.

Обемот на теоретската и практичната настава дава можност студентите по

медицина да се стекнат со знаење во рамките на потребните за лекар по општа
медицина.

Целта на наставата е да ги запознава студентите со морфолошката организација

и одликите на сите структури на човечкото тело во корелација со нивните функции
како и оцена за нивното севкупно знаење што е и неопходно за разбирање на
нормалната физиологија на организмот. Да дава основни знаења потребни за
изучување на останатите медицински дисциплини , особено хируршките. Посебно
да ги нагласува функционалните одлики по оделни морфолошки структури и
нивното клиничко значење што е и карактеристка на аплицираната анатомија во
медицинските студии.

При изведувањето на теоретската и практичната настава чинителите се

изложуваат од аспект на современите научни достигнувања во областа на
анатомијата и во потребниот обем за студентите по медицина.

Наставната програма ја опфаќа систематската и топографската анатомија и како и

некои поважни делови од компаративната анатомија. При тоа е опфатена
целокупната материја по предметот, со тоа што во текот на наставата се
акцентираат најбитните чинители и нивното клинично значење во медицинските
студии и лекарската пракса.

За поголема нагледност предметот анатомија од дидактичка гледна точка се

изведува со помош на слики, диапозитиви, мулажи, многубројни цртежи и шеми
кои се исцрпуваат во текот на предавањата.

Знаењата од областа на нормалната анатомија се неопходни и како

 Стр. 48

страна.основа за разбирање на променетата мофологија и нарушената структура

во патолошки услови.

Колоквиуми и испити

По завршувањето на I семестар се полага колоквиум по osteologia, thorax I

abdomen.

Завршниот испит се полага после завршувањето на III семестар.

Испитот се состои од теоретски и практичен дел. Кандидатот се стекнува со право

за полагање на завршниот испит ако бил редовен на предавањата и вежбите, ги
положил колоквиумите и ги изработил дисекционите препарати.

За следење на наставата по анатомија и за подготвување на колоквиумите и

испитот, студентите можат да се користат со следните учебници и учебни
помагала:

1. Анатомија на човекот – Остеологија

Карговска А., Ѓорѓевиќ Н., Лазарова Д. Просветно дело, Скопје 1992
2. Анатомија на човекот – Општа анатомија
Карговска А., Јосифов Ј. Просветно дело, Скопје 1993
3. Анатомија на човекот – Глава и врат
Карговска А., Јосифов Ј. Просветно дело, Скопје 1992
4. Анатомија на човекот – Рака и граден кош
Карговска А., Просветно дело, Скопје 1992
5. Анатомија на човекот – Нога
Карговска А., Просветно дело, Скопје 1982
6. Анатомија на човекот – ЦНС
Јосифов Ј., Просветно дело, Скопје 1993 Просветно дело, Скопје 1993
7. Анатомија на човекот – Абдомен
Карговска А., Џидрова Д., Стратеска А., Просветно дело, Скопје 1993
8. Анатомија на човекот – Карлица
Ѓорѓевиќ Н., Карговска А., Корнети К. Просветно дело, Скопје 1993
9. Анатомски атлас
Јовановиќ С. и сарадници, Научна Књига, Београд, 1996
10. Анатомски атлас на ЦНС
Карговска А., Просветно дело, Скопје 1989
11. Анатомски атлас: Синелников
 Наведените учебници се потполни и ја опфаќаат целокупната материја за
предметот анатомија изложена дескриптивно и топографски со истакнатата
функција на органи и подвлечено значење на пооделни чинители во
клиничката и лекарската пракса.
Студентите можат да се служат и со други домашни и странски учебници со
содржини на наставната програма за предметот анатомија на
Медицинскиот факултет во Скопје.

Стр. 49

ТЕОРЕТСКА НАСТАВА I СЕМЕСТАР 45 ЧАСА

1.Вовед во анатомија.........................................................................1 час

2.Општа анатомија..............................................................................6 часа

3.Анатомија на горен екстремитет...................................................9 часа

4.Анатомија на граден кош..............................................................14 часа

5.Анатомија на абдомен...................................................................15 часа

1.1. Вовед во анатомија

- Анатомија како дисциплина во групата на биолошките науки.
- Дефиниција и значење на анатомијата во медицинските студии и
медицинската пракса.
- Антрополошки став на човечкото тело и просторни равини.
- Морфолошка организација на човечкото тело: делови, регии, системи,
органи и елементи.
- Анатомска неменклатура. Систем на работа за успешно совладување на
предметот.
1.2. Општа остеологија
- Коска како орган.
- Форма и макроскопска структура на коските.
- Архитектоника на коските.
- Остеогенеза и биолошки одлики на коските.
- Скелет во целина негова поделба.

2.2. Остеологија на горниот екстремитет.

- Општо за скелетот на горниот екстремитет.

 - Поделба на скелетот на горниот екстремитет.
- Општо за скелетот на рамениот појас.
- Clavicula: морфологија на коската со наважни мускулни и сврзни припои.
- Scapula: морфолошки особености и најважни мускулни сврзни припои.

2.3. Остеологија на горниот екстремитет

- Општо за скелетот на надлактот

- Humerus: морфолошки одлики и најважни мускулни и сврзни припои
- Општо за скелетот на подлактот
- Radius: морфологија, мускулни и сврзни припои.
- Ulna: морфологија, мускулни и сврзни припои.

2.4. Остеологија на горниот екстремитет

- Општо за скелетот на шаката и неговата поделба.

- Ossa carpi и carpus во целина.
- Ossa metacarpi.
- Ossa digitorum manus (Phelagens)
- Најважни мускулни и сврзни припои на скелетот од шаката.

стр.50

2.5. Општа синтезмологија

- Подвижни зглобови и нивна поделба

- Главни елементи на подвижен зглоб
- Споредни елементи на подвижен зглоб
- Неподвижни зглобови и сврзани споеви
- Биолошки особености на зглобовите

2.6. Синдезмологија на горниот екстремитет

- Општо за зглобовите на горниот екстремитет

- Art. Humeri: зглобни тела, нивната конгруентност, зглобна капсула, врски
и слаби места на зглобната капсула
- Механика на раменоиот зглоб
- Аrt. cubiti: прости зглобови кои го сочинуваат, најначајни врски и
механика
- Art. radiocapea: зглобни тела, чаура, врски и механика

3.1. Општа миологија

- Анатомо-морфолошки особености на скелетната мускулатура.

- Функционални карактеристики на скелетната мускулатура.
 - Помошни органи придодадени кон мускулите: vaginae et bursae,
synoviales.
- Мазна мускулатура: анатомско морфолошки и функционални
карактеристики.
- Срцева мускулатура и нејзини особености.

3.2. Миологија на горниот екстремитет

- Општо за мускулите на раката и нивната поделба на мускулни ложи.

- Mm. regionis brahii anterioris: припои, интервенција и функција.
- M. triceps brachii: припои, интервенција и функција.
- Mm regionis antebrahii anterioris: paспоред по споеви.
- Генерално за припоите, интервенцијата и функцијата на мускулите од
предната ложа на подлактот.

3.3. Миологија на горниот екстремитет

- Mm. regionis antebrahii lateralis: генерално за припои, интервенција и

функција.
- Mm.regionis antebrahii posterioris:pacпopeд на слоеви
- Генерално за припоите, интервенцијата и функцијата на мускулите
oд задната ложа на подлактот.
- Мускули на шака и нивниот распоред.
- Генерално за припоите, инервацијата и функциите на мускулите од
шаката.

3.4. Општа ангиологија

- Артерии и видови на артериски разгранувања.

- Колатерална циркулација и нејзино значење.

51 стр.

- Површни и длабоки вени и нивни особености.

- Садовни анастомзи. Капилари.
- Лимфни садови и лимфлни јазли.

3.5. Ангиологија на горниот екстрамитет

- А. axillaris: почеток тек, топографски односи и завршеток.

- Најважни странични гранки на а. axillaris.
 - А. brachiallis: почеток, тек, топографија, најзначајни странични и
завршни гранки. Проекција на a. brachialis
- А. radialis: почеток, тек, топографија, најзначајни странични и завршни,
гранки. Проекција на а. radialis.
- А. ularis: почеток, тек, топографија, најважни странични и завршни
гранки. Проекција на a. ularis.

3.6. Ангиологија на горниот екстремитет

- Arcus palmaris superficialis: постанок и најважни странични гранки

Проекција на површниот артериски длански лак.
- Arcus Palmaris profundus: постанок, најважни странични гранки и.
проекција.
- V. cephalica: постанок, тек, поважни притоки и влив.
- V. basilica: постанок, тек, поважни притоки и влив.
- Поважни длабоки вени, лимфни садови и јазли на горниот екстремитет.

3.7. Општа неурологија :

- Општо за нервниот систем, неговата подепба и микроскопска градба. .

- Функционални карактеристики на нервниот систем.
- Општо за централниот нервен систем и негови најважни делови.
- Општо за периферниот нервен систем.
- Општо за вегетативниот нервен систем.

3.8. Неурологија на горниот екстремитет

- M.spinalis: постанок и завршни гранки. Поделба на спиналните нерви,

- Општо за периферните соматски нервни сплетови. |
- Plexus brachialis: постанок и соодноси.
- Странични и завршни гранки на брахиалниот нервен скелет.
- N.musculocutaneus: потекло, тек, завршеток и инервационо моторно и
сензитивно подрачје.

3.9. Неурологија на горниот екстремитет

- N. medianus: потекло, тек, топографија, завршеток и инервационо

подрачје.
- N. radialis: потекло, тек, топографија, завршеток и инервационо
подрачје.
- N. axillaris: потекло, тек, топографија, завршеток и инервационо
подрачје.
 - N. ulceris: потекло, тек, топографија, завршеток и инервационо
подрачје.
- N. cutaneus brachii medialis et cutaneus antebrachii medialis: потекло, тек
и интервационо подрачје.

52 стр.

4.1. Ѕидови на торакалната празнина

- Граница на градниот кош.

- Ориентациони природни и конвенционални линии и точки на
градниот кош.
- Зглобови на градниот кош нивна подеба.
- Art capitis costaае: зглобни тела, капсула, врски и механика.
- Juncturae corporum vertebralium: структура на discus intervertebralis и
механика на "рбетниот столб во целина.

4.2. Ѕидови на торакалната празнина

- Мускули на градниот кош и нивна поделба.

- Мm. intercostales externi: припои, инверација и функција.
- Мm. intercostales interni: припои, инверација и функција.
- Mm. subcostules et levatores costarum.
- M. transversus thoracis: Mopфологијa, местоположба, припои,
инервација и функција.
- M. pectoralis major et minor: морфолошки особености, местоположба,
припои, инервација и функција.

4.3. Ѕидови на трокалната празнина

- Diaphragma: изглед, припои и проекција.

- Отвори и слаби места на диафрагмата.
- Интервенција и функција на дијафрагмата.
- Mm. dorsi и нивна поделба.
- Глобални припои, инервација и функција на грбните мускули.

4.4. Ѕидови на торакалната празнина

- Општо за артеријските садови на ѕидовите од градниот кош.

- Аа. intercostales: потекло, соодноси, поважни странични гранки и
васкуларно подрачје.
- А. Thoracica interna: потекло, поважни соодноси, странични и завршни
 гранки и нивни васкуларно подрачје.
- Општо за венските садови на зидовите од градниот кош.
Vv, intercostales. Vv. thoracicae internae.
- Општо за лимфните садови и јазли на ѕидовите на горниот кош.

4.5. Ѕидови на тракалната празнина

- Nn.intercostales: потекло, соодноси и најважни странични гранки.

- Маmmа: локализација морфолошки особености.
- Cavum thoracis и негова поделба.
- Органи на преден и заден медијастинум и основни односи помеѓу нив.
- Органи и елементи во плеуро-пулмоналните полиња.

4.6. Торакални органи

- Trachea: морфолошки особености соодноси.

- Bronchi principales: морфологија и топографски односи.

53 стр.
-Pulmones: морфолошки и физички особености.
- Pulmones: поделба на лобуси, сегменти и лобули.
- Скелетски проекции на белодробните рабови, врвот и меѓурезенските
пукнатини.

4.7. Торакални органи

- Pulmones: соодноси.
- Функционални и нутритивни садови на белодробието.
- Бронхо-пулионални лимфни садови и регионални лимфни јазли.
- Инервација на белодробието: plexus pulmonaris.
- Radix pulmonis: елементи и нивните меѓуодноси.

4.8. Торакални органи

- Pleura: опис и поделба.

- Sinus pleurae.
- Проекција на плеурлните синуси.
- Врски на cupula pleurea. Инервација на плеура.
- Savum interpleurale и негова пункција.

4.9. Торакални органи

- Сог: местоположба и морфолошки особености.

 - Сооднос на срцето. Проекција на срцето: срцев дијаграм, релативна и
апсолутна тапост на срцето.
- Поделбата на срцевата шуплина. Внатрешен изглед на срцевите
предкомори.
- Внатрешен изглад на срцевите комори.
- Макроскопска градба на срието. Миокардиум и негови формации.

4.10. Торакални органи

- Валкуларен апарат на срцето.

- Срцеви остиа: проекција и аускултација.
- Васкуларизација на срцето: коронарни артерии.
- Венски и лимфни садови на срце.
- Интервенција на срце: Plexus cardiacus.

4.11. Торакални органи

- Општо за спроводниот aпарат на срцето.

- Синусно предкоморен jазел. прекоморно-коморен јазел и предкоморен
коморен сноп.
- Најзначајни и најчести аномалии на срцето.
- Circulus senguinis minor.
- Circulus sanguinis major.

4.12. Торакални органи

- Pericardium: опис и негова поделба

- Bericardium: fibrosum и негови врски.

54 стр.

-Pericardium serosum: висцерален и париетален лист.

- Cavum pencardii и негова пункција.
- Thimus: местоположба и опис. Езорпадиз5: граници, соодноси и
стеснувања.

4.13. Торакални органи

- Аорта: опис, поделба и најважни соодноси.

- Arcus aortae et aorta thoracica: гранки.
- Trucus pulmonaris: Почеток, тек и најзначајни соодноси.
Vv. pulmonales.
 - V.cava supenor: постанок, топографија, влив и притоки.
- Систем на v. azygos et hemiazygos.

4.14. Торакални органи

- Ductus thoracicus: постанок, топографски односи влив и најважни притоки

- N. vagus: опис и топографија.
- Најважни гранки на торакалниот дел од n. vagus. N. phrenicus: односи
во тораксот и инверационо подрачје.
- Pars thoracalis trunci sympathici: структура и локализација
- Најважни гранки на торакалниот симпатикус.

5.1. Ѕидови на абдоменот

- Граници, ориентациони конвенционалини и природни линии и точки на

доменот.
- Поделба на абдоменот на регии.
- Поделба на абдоминалната мускулатура.
- Мускули на вентро-латералниот абдоминален ѕид. М. rectus abominis
припои, инервација и функција.
- M. oblicuus abdominis externus et internus et m. transversus abdominis:
припои, интервација и функција.

5.2. Ѕидови на абдоменот

- Мускули на задниот абдоминален ѕид.

- M. quadratus lumborum: локализацизација, припои, инервација и функција
- M.psoas major et minor: припои, инервација и функција
- Апоневрози, фасции и фасцијални творби.
- Prelum abdominal.

5.3. Видови на абдоменот

- Слаби места на вентро-латералниот абдоминален ѕид.

- Canalis inguinalis; локализација и ѕидови.
- Појачување на задниот ѕид од препонскиот канал и негова содржина
- Anulus femoralis: локализација, ограничување и содржина.
- Anulus umbilicalis и други слаби места на вентро-латералниот
- зодоминален зид.
 55 стр.

5.4. Ѕидови на абдомен

- Слаби места на задниот абдоминален ѕид.

- Pettit-ов тријаголник: локализација и ограничување.
- Гринфелд-ов четириаголник. локализација и ограничување.
- Позначајни садовни елементи на абдоминалните ѕидови.
- Позначајни нервни елементи на абдоминалните ѕидови Plexsus
lumbalis: постанок, странични и завршни гранки и нивно инервационо
подрачје.

5.5. Абдоминални органи

- Абдоминална празнина: поделба.

- Peritoneum и пертонеални творби: лигаманта, омента, мезантерија.
- Situs abdominis superior: преглед на органи локализирани во него и
нивните меѓуодноси.
- Situs abdominis inferior: преглед на органи локализирани во него и нивни
- меѓуодноси.
- Spatium retroperitoneale abdominis: преглед на органи во истиот и
нивниот меѓуоднос.

5.6. Абдоминални органи

- Gaster: морфолошки одлики, местоположба и делови.

- Врски и соодноси на желудникот.
- Васкуларизација и инервација на гастерот.
- Duodenum: надворешен изглед, местоположба, поделба и соодноси.
- Ретеф на дуоденалната лигавица. Васкуларизација и инервација на
Duodenum

5.7. Абдоминални органи

- Jejunum et ileum: надворешен изглед. Redix mesenterii et mesenterium

- Intenustiym crassum: поделба и морфолошки одлики
- Caecum et appendix vermiformis: морфолошки особености. Ostium
ileocaecale et ostium lieocaecocolicum: проекција.
- Colon: поделба. Radix mesocoli transversi et mesocolon transversum.
- Васкуларизација на jejuno-ileum, caecum et colon. Инервација на танко
и дебело црево. Интестинални сплетови.
5.8. Абдоминални органи

- Нераг морфологија, локализација и поделба на побуси.

- Соодноси на црниот дроб.
- Врски на црниот дроб.
- Нутритивен и функционален крвотек на хепар.
- Lobulus hepalis. Интрахепатични жолчни патишта. Субфренични
простори.

5.9. Абдоминални органи

- Екстрахепатични жолчни патишта.

- Vesica fellea: надворешен изглед, местоположба, делови и рељеф на
нејзината лигавица.

56 стр.
- Проекција на fundus vesicae fellea.
- Ductus hepatici, ductus hepaticus communis и ductus cysticus.
- Ductus choledochus: топографски делови и соодноси Ing.hepato-
duodenale: содржина и соодноси на елементите.

5.10. Абдоминални органи

- Pancreas: морфологија, местоположба, делови и соодноси.

- Изводни канали на панкреас. Васкуларизација на панкреас.
- Lien: морфологија, локализација, врски и соодноси. Садови на
слезенката.
- Bursa ornentalis: општо.
- Ѕидови на bursa omentalis.

5.11. Абдоминални органи

- Truncus coelicus: почеток и завршни гранки.

- A.mesenterica superior: почеток, топографија, васкуларно подрачје,
странични и завршни гранки. Riolan-ова аркада.
- A. mesenterica inferior: почеток, топографија, васкуларно подрачје,
странични и завршна гранка. Sudeck-ова анастомоза и параколични
аркади.
- А.lieanlis: гранки и васкуларно подрачје. A.hepatica communis: гранки и
васкуларно подрачје.
- V. portae: постанок, делови, соодноси и притоки. Портални анастомози.
5.12. Абдомонални органи (spatium retroperitoneale abdominis)

. - Ren: надворешен изглед и местоположба, Скелетотопски и синтопски

соодноси.
- Бубрежни капсули: capsula facialis, capsula adiposa, capsula fibrosa.
- Кортикална супстанца на бубрег нејзини формации.
- Медуларна супстанца на бубреги нејзини формации.
- Nephron и негови делови.

5.13. Абдоминални органи (s.r.а)

- Собирни интраренални каналчиња: tubuli colligentes et ductus papillares.

- Calices renales minores et majores. Pelvis realis.
- A.realis: почеток, тек и гранки. V. renalis.
- Васкуларизација на бубрег.
- Ureter: почеток, топографија и соодноси. Flexura marginalis ureteris:
проекција.

5.14. Абдоминални органи (s.r.а)

- Gll. suprarenalis: морфологија, локлизација и макроскопска градба.

- Васкуларизација на супрареналната жлезда.
- Aorta abdominalis: стебло и париетални гранки.
- Висцеларни гранки на абдоминалната аорта.
- Аорто-месентерична артериска клешта.

57 стр.

5.45. Абдоминални органи (s.r.а)

- V.cava inferior: постанок и топографија.

- Притоки на долната шуплива вена.
- Лимфни садови и јазли на абдомен. Постанок на ductus thoracicus.
- Plexus coeliacus: локалиација и ганглиони кои го градат.
- Постганглиски нервни сплетови кои се оделуваат од plexus coeliacus.
 ПРАКТИЧНА НАСТАВА I СЕМЕСТАР 60 ЧАСА

ОСТЕОЛОГИЈА

Коски на горен екстремитет

I вежба Clavicula, scapula, art. humeri...........................4 часа

II вежба Humerus, radius, ulna, art. cubiti ………………4 часа

III вежба Skeleton manus, art. radiocarpea ......................4 часа

Коски на долен екстремитет

IV вежба Os coxae, femur, art. coxae..........................4 часа

V вежба Patella, tibia, fibula, art. talocruralis...........................4 часа

VI вежба Skeleton pedis, artt. pedis...........................4 часа

Коски на граден кош

VII вежба Vertebrae, os sacrum, os coccygis, junclurae corporum

vertebrallum et. art. sacroiliaca...........................4 часа

VIII вежба Costae, stemum, Thorax како целина. Plevis како целина Art.
sternoclaviculans.........................4 часа

IX вежба Os frontale, os pnetale, os occipitale,

art. allantooccipilalis ............................4 часа

X вежба Os temporale...........................4 часа

XI вежба Os ethomoidale, os sphenoidale..........................4 часа

Коски на лице

XII вежба Maxilla, Mandibula art. temporomandibularis..........................4 часа

XIII вежба Останати коски на лице..........................4 часа

XIV вежба Краниофацијални јами ..........................4 часа

XV вежба Череп како целина.........................4 часа