Sinabi sa ikalabindalawang pahina ng “Epistemolohiyang Filipino sa Karunungang

Filipino” na isinulat ni G. Bayani Abadilla, na “ang makinig sa sabi-sabi, walang bait sa sarili.”
Sinasabi nitong salawikain na ito na ang taong walang respeto at tiwala sa sarili, sila yung madaling
maniwala sa mga paniniwala ng iba na maaaring magdulot ng kasamaan sa sarili at sa kapwa. Kaya
paano natin babaligtarin ang kasabihan na ito? Kailangan na malinang o mahubog ang mga
Pilipino sa mga paaralan at institusyon upang malaman at maunawaan ang katotohanan sa mundo.
At kapag nahubog ang mga tao sa kanilang pag-iisip, maaari silang makatulong para sa ikauunlad
ng sambayanan dahil sinabi nga na ang katotohanan ay nagtuturo at nag-aalis ng katangahan sa
isipan.
Ang pag-aaral naman ng Filipino ay dumaan ng pagtatalo sa kadahilanan na may iba’t iba
tayong paniniwala at pananaw sa buhay. Sa aming opinyon, maganda ang pagkakaroon ng
tunggalian di lang sa pag-aaral ng Filipino, pati sa lahat ng aspeto ng pamumuhay ng mga Filipino.
Nagtatalo ang mga tao mula noon hanggang ngayon upang magkaroon ng isang batas o kasunduan
na pagkakaisahan ng mga taong magkakaiba ng paniniwala. May iba’t ibang larangan ang
pkadalasaang pinagtatalunan ng mga tao. Ito ay ang ekonomiya, pulitika at kultura. Nagtatalo tayo
para sa pagkakasunduan ng dalawang partido na pareho magbebenepisyo. Ang magandang bagay
doon ay nalalaman natin na may pag unlad ang pag iisip ng mga Pilipino. Dahil sa pagtatalo,
naipaglalaban ng mga bukas ang isip ang mga kailangang mabago sa bayan. Dahil sa kahalagahan
ng mga produkto at pera, ekonomiya ang pangunahing problema ang pinagtutunggalian ng mga
tao. Pinagtatalunan kung paano kikita ang bayan at lalo na sa mga makakasariling tao-ang kanilang
sarili. Pati ang maliliit na bagay, basta kikita sila ay papatulan pa ng mga tao. Pangalawa, ang
pulitika ay puno din ng tunggalian. Mula sa kongreso o sa paggawa ng batas hanggang sa senado
o pagtatalo tungkol sa pinapasang batas. Pati din sa korte na pagtatalo sa karapatan at mga kaso na
base sa mga batas. Ang pang huli ay ang kultura. Pinagtatalo nila kung ano ang mga karapat-dapat
na gawain sa kanilang kultura at kung ito’y katanggap tanggap sa pamantayang etikal.
Ang basehan ng pamantayang etikal na ito ay ang sosyo-historikal ng mga tao noon.
Napapalitan kung ano ang mga mali upang gawing tama at napananatili ang mga tama. Pero kahit
ganito ang ginagawa ng lipunan ay madami padin na mga kamalian sa mundo na hindi napupuksa
dahil ginagawa din ng mga nasa itaas ng tatsulok.
Sinasabi na sa motibasyon nakukuha ang talino. Dahil sa mga pangangailangan natin na
makuha ang isaang bagay o matapos ang isang problema, tayo ay nagpupursige para maisip ang
tamang solusyon sa problema.
Kapag nakamit na ang pagkakaisa ng mga uri ng tao sa paniniwala at paninindigan, ay
nabubuo ang panglahatang batas na sinusunod natin ngayon . Ito ay kasama sa batas ng
kontradiksyon ng lipunan.