-….

' 3®;*£ÀÀa§3;• …
nA ^

<Jìåu ;:£*
P O N T A N I

D E R E B V S C O E L E S TI B V S
 ;
P. Summontius Andreæ Matthaeo
Aquiuiuo : Hadrienfium Duci S •
Etfi ftatueram : editis iam Pontani carminibus ac dialogis : eos
deinceps: quos ille de Philofophia fcripfiffet libros : potiffimum
edcrc . Tamen cum a Syncero ac Puderico noftro nuper effem
admonitus : te præter egregias alias tum pacis : tum belli artes :
quibus ipfe a puero floruifti : Aftrologiæ quoq; ftudio mirifice
deleétari : mutaui fane libenter confilium : ut ad eam conuerfus :
tibi præcipue gratificarer • cui fiue ob antiquâ generis nobilitaté :
fiue ob integritatem uitæ : raramq; : illam (ut alia omittam) animi
manfuetudinem : nihil omnino eft : quod ab omnibus nó debeatur
Valent enim hæc(ut fcis)plurimum ad beneuolentiâ conciliandam•
quæ ut uehementior tibi exhibeatur : illud etiam eft in caufa : q, ex
principibus uiris : ac regulis noftri temporis : quos quidem colere
ipfo dignitatis iure folemus : aut nulli omnino : aut perpauci fint
(tantum ab antiquorum inftitutis degenerauimus)quos aeque ac te
1iterarum ftudia commendent • ut mirum non fit : fi præter multa
fortunæ ornaméta : plurimaq; animi bona : quibus abunde clarus :
atq; omnibuscarus es: literarum quoq; ac do&trinæ fama ad amoris
atq; obferuantig cumulum tantam faciat acceffionem. In illis nanq;
ita cupide uerfaris : atq; ita cas rebus plane omnibus anteponis : ut
dicentem non femcl multi audierint : fi e duobus malis (quod longe
abfit) cligcndum forte minus effet : malle te cun&tas fimul opes : j
literas amittere • O uocem generofam : o rarum noftro hoc tépore
exemplum • Sed iam ad Pontanum • Huius tibi nomine : quicunq;
ipfius ex academia fumus: magnas iure gratias habemus • Ea enim
profecutus es mortuum pietate : ut (dum a tenebris fcripta eius
uindicarentur) neq; pecunia nobis: qui hæc curauimus : ncq; ulla re
alia defueris • Quam ob rem accipe nunc magnum hoc Pontani tui
opus de rebus coeleftibus : iam pridë tibi au&tore ab ipfo dedicatü :
atq; una exquifitiffimas in centum Ptolemæi enuntiata commenta
tiones : cum exaétiori etiam ipforum e Græco in Latinum fermoné
cóuerfione. Sed de rebus coeleftibus illud in primis teftatum uolo :
nó licuiffe fcriptori : fummam operi manum imponere • quippe qui
& recogniturus adhuc effet fingula diligentius : & libros quoq;
alios his quatuordecim (ut ipfe pollicebatur) duos aut tres de cli
matum ratione additurus • Vale •
 1 OAN N I S I G) V I A N I P O N T A N I
A D ANDREAM MATTHAEvM
A Qv I v I v v M -

HADRIENsIvM DvcEM
p E R E B V S c o E L E S T I B vs
! L IBER PR IMVS

Riftoteles rerum naturæ indagator folertiffimus

Andrea Matthæe : manare cœlitus tradit genera^
£? tionis noftræ primordia : indcq; tanj potiore ana
- tura pficifci • Cœleftia ehim ac fuperiora illa fem
piterna qdem effe cenfet : immortalifq; conditionis
forte prædita : At inferiora hæc nafci : augefcere :
nunj prorfus cófiftere : numeratimq; interire : tamctfi fua quæq; a
fpecie cóferuant.Qua ratiöe & ipa quoq; aeternitaté fint adepta: có
ditióe aüt longe inferiore . Quádo illa ija agendi : ut fupiora : hgc
aüt : ut inferiora: patiédi fint naturá cófecuta • Et altera gdé indu
cendæ formæ 5rogatiua auctoritateq; ornent: altera uero fubmini
ftrandæ tantü materiæ feruiant : peculiáriter minifterio huic appo
fita •Vt tantü prope quidé (ne examinatius loquamur) intercffe
uideatur : fi comparatione : hac in parte uti liceat:quantum mares
intcr eft ac fæminas:in ipfo hominü genere: quos natura ipfa: fexu
quoq; fuo difcrcucrit.Quippe quæ pfc&ti imperfc&liq; rationcm di
fcriminatim cffet habitura. Rurfus eos ita fimul in generatione ad
procrcandü conciliat : ut ex illoy conciliationc & copula: gcncra~
tio paffim fubftituat.Qua in conciliatione & coitu mas co apparct
- agnofciturq; præftantior : auétoritatifq; magis perfpc&tæ : q, ci ut
mouéti ratio ineft : & cü ratione fimul forma. Secus auté ufuuenit
in fœmina : cui materig unius indita eft tantü fuppeditatio. Siqui
dem motus ipfi9 principiü: omnifq; au&toritas pcncs maré exiftit :
cui ut auótori(quod dictü eft) ratio ineft ac forma : cuius ipfc mo~
ueatur gratia. Quam etiam utráq; ineffe fabro in ædificandis naui
giis : & figulo in fingendis amphoris certü cft: motu ipfo hoc præ
' ftante. Qüod igitur ineft artifici in effigiädis ftatuis:in cófuendis
ueftibus : in generanda prole maribus : an nö inerit & ccelo: a quo
(ut certü eft) generationis rerum ducätur primordia ? Siquidem
cœlú per fe ipm mouet: cœteraq; mouet omnia • Inde nanq; defluit
- fempiterna illa quidem agendi ac procreandi facultas : inde calor
A ii
 D E R E B. c οE L.
ipfe animalibus infitus ac feminibus : a'quo rerú fœcunditas : &
ca quâ prolificationcm appellare placct : proueniunt : inde fufci»
tatio fpirituum: omnifq; animalis commotionis exiftit caufa atq;
origo.Hic ctcnim ipfe calor aliméta in ufum corporis ac uitg fum>
ptäit i cócoquit: ut in fanguinem uertat : pcr quem deco&tum de
fccatumq; : ac per ucnas meatufq; digeftum : & tanj inftillatum :
eneratio exiftit ac uita • E cuius etiá fanguinis mddificatione &
É : corporú ftatus : animorüq; applicationes & ftudia : mo~
res item ipfi hominum proficifcunt • Perinde uidelicct ut fanguis
ipfè tenuis aut craffus fucrit : liquidus aut turbulentus: fyncerus
aut corruptus: fluidus feu lcntus : rufus aut forte albidus: ferué
tior aut remiffior : proq; aliis affe&tionibus uariauerit • Hæc auté
ipfa uarietas e motus temipatione : atq; excremétoy qualitate ma
nat: deq; Solis cü primis euectionc : ftellarüq; erraticay : pcr coeli
partes ac figna • Siquidem uti domiciliü fanguinis eft cor in cor
pore animaliü : quæ fanguine quidem conftant : fuufq; idé ipfum
exiftit uitalium fpirituü fomes : Sic Sol ipfe quidam quafi fomes
ac fons eft caloris : ut uitae quidem ipfi & au&tor & conftitutor •
Atqui fabrile æs & excuditur & informatur ferrario a fabro : pro
mcnfura tum caloris : utq; ignitü illud & candens fuerit : tum pro
magnitudine ac modo ictuum : fabrilifq; uerfationis : hoc eft pro
quãtitatc motus : motorifq; temperamëto • Coelcftes igitur agita
tiones C fi de cœlo coeleftibufq; actionibus in hunc loqui modü fas
eft) procrcádo in homine : marium quidé partes obeüt : inferiora
uero haec corpora fæmina% • Ac quemadmodü cor : quod primum
eft in animali conftituendo: partes corporis reliquas procreat ac
difponit : pro affeétione quidem fua : proq; infitaui ac potcftatc : *
Sic Sol ipfè cœli cor : müdiq; totius : pcrinde atq; affe&tus fuerit:
inferiora hgc : feruitioq; apta corpora mouet ac difponit: qug qui
dem ipfa materiam illi fubminiftrét: perindeq; ut mulier uiro fubt
feruiant • Ne auté ab hominis ipfius generatione recedamus : qua
ratione : quaq; uia uirile femen in mcnftruum fæminæ fanguincm
fefe infinuat : infinuatumq; atq; immiftum : fenfim eü afficit : affe
&tumq; paulatim informat : eadem utiq; ratione Sol hoy (ut fic lo
quar) cxcremétis corpo¥ infinuatus : fuifq; in illa illapfus radiis:
motu caloreq; ea fuo afficit : affe&ta tempat: téperata fouet : ani
mamq; per quam quidé ipfam : animata hæc uocantur : & quorú
ipfa fubftätia cft : illis pro natura excremcnto% : proq; obie£ta fibi
matcria indit. Vt mihi qdé iure maximo dixiffe uidear : fi dixcro
terrâ hanc aquis obfitami mundi totius uterü cffc : in quam ucluti
 . ' L I B• I• ' .
χ
in mulieris uterum excrementa generationi accommodata conueni
ant : quæ de Solis calore fota : poft concipiant: ac fi genitalia femi
ne calefacta: & pene dixerim fermentata : fuofq; tandé conceptus :
tépore etiam fuo proferät • Atq; ut minutulæ illæ : & quidé nó pau
cæ corporú ipfoy uenæ paffim duabus a uenis : quæ maiores dicun
tur : dcriuantes : ad uterum pertendunt : fœtuiq; fufficiunt alimen
ta : Sic a Sole Lunaq; ( nam & Luna tanj fœmella materiam & ipfa
humectando comparat ac fufficit) errantium maxime ftellarum ra
dii digrcdientcs : miftimq; ab utroq; tcmpcrati : atq; (ut ita dixe
rim) imbuti: alimentum quafi quoddam de utriufq; afpc&tu copula
tione ue mutuati : fœtui illud exhibent. E cuius ipfius affeétione &
qualitate corpus $ afficitur • Nam & capellæ & oues & bucu
læ : quem falem : hærbarum ante paftù delinxerint: cius falis (ut
Virgilius inquit) occultum poft in la&tc faporé rcfcrunt : Et mella
delibati ab apibus roris guftum pro florum natura hærbarumq; re
præfentant • Ad hæc in ipfo corde ut in principe atq; au&tore confti
tuendi corporis mébra infunt ctiam omnia : partcfq; informandæ:
quæ in initio quidem nullæ apparcnt : fenfim tamen & difponuntur
diftributim cunétæ : & in uniucrfum fuo & loco conftituütur & or^
dine : pcdetentimq; coalefcendo pcrficiütur • Idem quoq; contingit
in Solis calefaétione ac radiis : quod in rerum feminibus : c quibus
poft erumpunt uiucntia : atq; eo quidcm magis : g, Sol ipfe femi«
num eft omniú altor & diffeminator : atq; (ut Virgilius eidem af>
furgens canit) Tcrrarum flammis opcra omnia luftrat. Quod qui•
dem ipfum nó tam mihi ptincre uidetur ad lucem per orbcm terra;
a Sole diffufam : &fi pulcherrimum hoc quidcm cft : jad opera ifa
terrarum : id eft ad rcs e tcrra prouenientcs : atq; in lucem editas:
quas irradiatione Sol fua inuifens excitat : fouet: animat : anima^
taq; tuetur ac conferuat : nec patitur aut percuntes prorfus interi•
re : aut intercidentes nufjquidem rcfurgere • Quin ctiam terraifa
ut parcns animantium : utq; illoy altrix: cum ca cx anima conftitu
antur & corpore : corpora quidé fponte fua : fuaq; ex alimonia illis
tribuit : Etenim plena eft materiæ atq; excremento$: : quæ ufui fint
tum fingendis : tum augendis conferuandifq; corporibus : Quippe
cum uterus ca fit jj, Cut diétum eft) totius: id quod fœminæ
quoq; ipfius quocüq; in genere proprium eft gignendis atq; alen•
dis fœtibus. Corpus enimi fœtus ipfius maternum quidem munus
cft. At uero maris officium ac fuum eius omnino munus eft : fœtui
fenfum indere : a quo indito exiftitac nominatur animal. Quocirca
cœli quoq; fuum ac pcculiare opuseft: animäuegetabili ;i;gere;
 6. D E R E B. C O E L ,

eam fcilicet quæ fenfu fuo prædita moueatur : feq; etiam gerendis
rebus peculiari ingenio & inftituat & accommodet • Quam ad rem
feruitio aeris ac minifterio uehementer utitur : quando neceffe eft
animal ipfum (quod fenfu diuerfis quoq; utatur modis) etiam fpi
rare. Spiritus autcm ipfe calidus & humens eft • Vt igitur natura
hæc inferior ccelcfti ab illa tantopere degcnerans : cuius ipfius
proprium cft generare : & corrumpere : magifterio utitur ac prin^
cipatu cordis unius : ad animalcm procreationem : Sic natura illa
fuperior : inferioribus his fouendis Sole utitur : in cuius quidem
motu atq; calore infunt hæc ipfa omnia : jjalio modo : pcrinde ut
in corde membra infunt : partefq; omnes corporis dum formatur •
Quin etiam ut cor ipfum poftmodum officio utitur operaq; praecor
diórum: ab fé ipfo au&tore ac magiftro conftitutorum : Simili Sol
• _modo utitur errantium ftellarum minifterio : afficiendis ac uarian
' dis rerum inferiorum qualitatibus : eifdemq; diuerfa etiam ratione
ac uia temperandis • Quarum e temperationibus inferiora hæc con
ftant fibi : ac ne intereant carundem ftellarum præfidiis eft profpe
&tum • Quocirca fapicntiffime quoq; : atq; e re ipfa diétum eft : ge^
nerationis noftræ primordia e cœlo duci : & täjfundamenta ab co
iaci. Quid ? q ut cfanguine atq; a corde ortus nofter : id eft homi
nis ducitur procreatio : & quo etiam modo fanguis ipfe in initio
affeétus fuerit : futuri etiam funt hominis cuiufq; affc&tus : animo~
rumq; propcnfiones ac ftudia • Itidem fanguis ipfe futurus eft :
- uo modo : quoq; habitu : qua etiam miftura ac fermentatione a
§. affeétus fuerit : aliifq; itcm a ftellis temperatus · Hæc autem
ipfà ftellarum : cœliq; actionum ac fignificationum cognitio : eius
cft difciplinæ propria : quæ a Graecis dicta eft Aftrologia: e noftris
quidam Sidcralem uocauere : de qua quidem fcribcre aggreffi fu
mus : tum propter cognitionis ipfius nobilitatem C omnis nanq;
de cœlo : dcq; fideribus : quibus nihil eft in rerum natura nobilius:
confideratio eft) tum etiã ob utilitatem : & eam quidé maximam•
Futurarum enim rerum cuentibus cognitis : infelices ubi por^
tenduntur : licebit multo prius inftituere animum ac confirmare
ad ferendos cafus fortiter : fi euitari forte nequeant : aut fi euita•
' biles ipfi fuerint : ucl prouidentia lenire eos : uel folertia omnino
fugere : ac tanj clabi ex infidiis. Sin felicitas promittitur : confiz
liüm : induftriám : opcräq; illi propriam adiungere : an eft aliud
g adhortari atq; excitare currentcm ? Quod in agro juis fertili
uifuuenit : ut huberiorcs ex co fcgetcs proueniant : ubi diligens
cultus accefferit : reiq; rufticæ ftudiofa procuratio : ac uigilans
 • • L I B• I•

cura • De neceffitate uero cœleftium fignificationum : deq; illarum

euitatione &fuga differere argutius : magifq; expreffe atq; enucle~
ate : in aliud tempus locumq; differimus· Illud in parte hac tan
tum admonemus : cœli fiderumq; decreta : alia prorfus cffe ine^
uitabilia : alia quæ non facile euitari queant : quædam etiam quæ
facillime : ac propria tantum uoluntate cohibita • Ac tametfi co
gnitio hæc parte fui non exigua conic&turalis eft : ut Medicina : ut
Oratoria : ut militaris : ac naualis res : Nihilominus quantum in^
genio affequi ac labore poffumus : quatenus etiam difciplina ipfa
patitur : fignificationibus ipfis naturales adiungere caufas niti•
mur : eq; naturæ abditis rationem eruere : & qua etiam uia pro
ficifcantur oftendere : id quod fcriptorum nullus : quorum mc^
moria habeatur : ha&tenus praeftitit • Quorum fiue rerum naturae
lium ignoratione : fiue langore animi ac negligentia factum eft:
ut admirabilis ac diuina res pene anilis ac ridicula fit effe&ta •
E ueteribus autem qui Latine de his fcripferint : qui quidem
fuere permulti : & clari admodum uiri : hodie nullius fcripta ex~
tant : præter paucos e multis libros : eofq; non integros : quos
Iulius Maternus ad Mauortium fcriptos reliquit: qui fi omnes
fimul extarent (dicere hoc aufim) haud multum difciplinæ huic
defore ad perfe&tam cognitionem £gí, ipfarum • Hor
tatu autem tuo effeétüTeft Andrea Matthæe : ut rem fupra ui•
ginti annos intermiffam Regias ob adminiftrationes : rerumq;
ζut fcis) maximarum curam : fenex iam & annis confeétus ac cu
ris : profligata Gallorum incurfu : bellicifq; impreffionibus ma•
na e parte re familiari : exutufq; ipfe honoribus : quos maximo
ÉÉ. : fumma integritate : ingentibus periculis : meo tantü uni
us ingenio : propriifq; animi uiribus mihi göparaueram: cam nunc
ex iiitegro fufceperim : potius j refumpferim •

Rincipio fatis conftat inter ÉÉÉÉÉg; & nafcen •

di & moriendi caufam effe motum • Mouendi autem
p. &fi nec principium nec finis eft ullus : hic tamen
atq; ille motus & incipit & definit fuo tempore • Cum
ucfo tempus fluat e motu:fitq; eius obferuatio quafi
- uædam £quin etiam cum fit ütriufq; naturalis quæ
dam atq; orbiculata fücceffio . Nimirum ut ex initio finis : fic
occafus prouenit ab ortu : eftq; ex alio in aliud ordinata quæ*
dam : fibiq; ubiq; conftans immutatio ; atq;r.
sonuste;$e
11l1
-..- -
 D E R E B. C O E L.
5^
nec ab initio ad finem abfq; mcdio eft uia : ncc in occafum ab ortu
nifi per meridicm • A uere autem in autúnum nifi per æftatem : rur
fus in hiemem ab aeftate nifi autüno intercurrente tranfitio nulla
cft . Has anni temporumq; conuerfiones fequitur rerum : animan
tiumq; tum uita & mors : tum generatio & corruptio • Quæcúq;
autem generantur : ca quatuor conftant e principiis : igne: aqua :
fpiritu : qui Graecc acr cft : ac terra • Quæ cum fint corpora : nihil
cx iis fieri nifi corporcum poteft • Porro rerum prouentus atq; in
crementa fiunt a calido : humido : frigido & ficco • Nemini aütem
dubium cft calorcm ac ficcitatcm die atq; a Solis radiis augeri : hu
mccta uero atq; frigentia no&tis umbra foueri atq; excrefcére : tum
proptcr abfentem Solcm : tum ob Lunæ præfentiam : cuius motú
naturamq; humida maxime fequantur : æftas quoq; & hiems : uer
itcm atq; autünus : dies quoq; ipfe hæc manifeftiffime declarant •
uare cù a motu fit procrcatio : a quo ipfo corporum cientur qua•
litatcs : ipfius uero motus dimenfionem quafi quandâ tempus effe
apparcat. Nimirü generatio ipfa cü primis uidetur ad Solem refe
renda : qui auctor eft & téporis & caloris • Atqui cü Sol & ipfe mo !
ueatur : fitq; alias aut propinquior nobis : aut remotior : agatq;
pro ca coeli regione quam peragrat : ipfum etiam cœlum ueIma^
xime confcrct gcncrationis
-
- - - - - - -

Cur ab Ariete fit principium Zodiaci •

In eo autcm cceli tra&tu quem Sol mcdium fccat : Signiferq; a noftris
eft dictus : loca funt quatuor fibi e regione aduerfantia. Ad eum
itaq; locum qui in feptentrionem tollitur : fitq; terris noftris pro~
pinquior : Sol ubi peruenit : ardentiffimos æftus e fublimi atq; im
minente coeli parte excitat • Quocirca cum oporteat genitalem calo
rcm effc moderatum : uidetur locus hic procreandis rebus minime
idoneus: huic uero oppofitus multo minus: q> in auftrü recedens
Solem ipfum e longinqua atq; obliqua parte nobis abftuliffe ui
dcatur. Efficiturq; ut frigora inde intemperantiffima fubfequan
tur • E duobus reliquis licet mundum æquis uterq; diuidat par
tibus: pariq; a nobis diftet fpatio : tamen alter cum in frigidum
a ficco abcat : in mortem potius fpe&tare j in generationem ui/
detur • Quo fit : ut qui humidum calido temperat locus : is pro~
creandis rebus fit jaccómodatiffimus • Itaq;uere folum fieri rerú
prouentü uidemus: cótra uero quæ autüno cófenuerät : hicme tan
dcm cöfccla cócidere: undc re& naturæ doctiffimus Poeta inquit
 L I B. I•

Non alios prima crefcentis origine mundi

Illuxiffe dics : aliumue habuiffè tenorem
Crediderim : uer illud erat : uer magnus agebat
Orbis • Cur autem ita crederet : rationem hanc affert:
Ver adeo frondi nemorum : uer utile filuis:
Vere tument terræ : & genitalia femina pofcunt •
De Duodecim fignis in triginta .
gradus fingillatim diftributis • II.

Ab hoc itaq; loco : eius quem diximus Signiferi principium fecere

rerum coeli pcriti : atq; in duodccim æquas partes dimenfi fingulas
appcllauercSigna : unde cingulus ipea noftris Signifer : a Græcis
2odiacus cft uocatus • Ac primum quidem fignum in quo Sol ab
auftro regrcffus lucem tenebrafq; ex æquo diuidit : uocauere Arie
tem • Singula autem figna in triginta fünt æquas dimenfiones par
titi : cafq; a Solis greffü rccentióribus placuit fcriptoribus appel
larc Gradus: quas Latini ucteres Partes uocauerant: cum a Græ
cis dicantur Moria . Et primi quidem illi ftellarum infpc&tores
cum dic Solem : noctu Lunam tenere cœli principatú cernerent:
fentirentq; quanta utriufq; in terra: aquis :atq; aere uis effet : Lu
nam nocti : Solem diei præfecere • Quodq; intelligerent fingulis
triginta diebus una eos congredi & tanj coire : illud omne coeli
fpatium quod interim dum Luna redit ad congreffum : Sol ipfe
peragraffet : fignum unum effe uoluerunt : a primo Arietis gra
du exorfi • Quantum autem coeli die uno Sol inceffu confeciffet
fuo : hoc totum fpatium figni partem uocauere • Qua e re fa&tü
eft : ut ipfum illud interuallum quod appellare fignum placuit:
in gradus id eft partes triginta æqua ratione diuiderent • Quin
etiam cum obferuatio ipfà docuiffet Solem ad Arietis initium
partibus trecentis ac fexaginta peragratis regredi : omnem eum
cingulum in figna duodecim diuifere • Etenim triginta illæ par^
tcs duodenario duétæ numero: quâ diximus fummam omniü Si
Ë.niferi partiü integram faciüt. Hac igit potiffimü ratióe uniuer
ille orbis in duódecim ab eis eft figna diftributus • Id autem
quod interlaberetur temporis: dum ad Solcm Luna regreditur :
ab ipfa Luna di&tus eft Menfis : a Solis uero ambitu: dum ipfe
ad locum reuertitur : unde duodecimo ante menfe difcefferat: in
tericétum illud tempus uocatus eft Annus : utrüq; perappofite •
Ncc uero me 5terit: Aegyptios quofdá fcriptores exiftimafle eos
 D E R E B. C O E L .
[0
qui primi cælum infigna duodccim diuiferc: hanc fuiffe rationem
fécutos : q, quatuor cffcnt anni tempora : qugrum fingula tribus
conftarcnt fihcnfibus: quo numcro quatuor illa tempora femel du
&ta duodenarium numerum conficerent : Alios g, quatuor effent
rerum principia : unde omnia fierent : eaq; tribus his : principio:
mcdio : ac fine continerentur • Itaq; quaternarium illum nume•
rum ternario hoc produétum ad Zodiaci figna fuiffe tranflatum•
Atqui magis fccundum rationem fuiffet : antea confiderare : cur
figiium qüodq; e triginta effct momcntis c9nftitutum: quo coe
ghito facilis quidcm crat rcliquæ conftitutionis cxplicatio • Sed
iám ad alia tranfeamus • Quando de motu : de Luna : de genita^
li cardinc : de Zodiaco cur in duodecim diftin&tus fit figia : cur
etiam figna ipfa e triginta fuerint momentis confecta : abunde
iam diflcruimus • -

De Qualitatibus duodecim fignorum • III.

Ncc uero eorum quæ gignuntur quicj fieri nifi e quoj poteft :
materiam cnim exiftere oportet aliquam : e qua quid efficiatur:
Quod quidcm in fabrili & iis quæ manu fiunt artibus uidemus •
Quocirca cum materiæ proprium fit formam fufcipere : erit eiuf.
dem quoq; proprium : hoc ipfum non modo pati : uerum etiam ad
paticfidum naturaliter affectam effe : quippe cum ut marem fæmi•
na : fic matcria ipfa fuapte natura formam appetat : cui fufcipicndae
præfto femper cft • Quocirca cum hoc ipfum pati materiæ propriú
fit : ncc forina nifi ab aliquo queat auéîore dări : cuius própriü fit
agere : uidcndü cft : cuius fit hæc uis propria • Requirimus enim
j?quod ncc immutari : nec corrumpi ualeat : nullafq; fìbi aduerfan
tis uires fentiat : in quod nec aliud cöuertatur : nec eius in aliud fit
conuerfio • Hæc autem ipfa uis & cœli & ftella; : quæ coelo ferunf:
propria cffe uidetur : maxime uero ftellay carum : quæ terris funt
propinquiores : eiufq; cceli tra£tus: in quo ftellæ ipfæ curfus fuos
errando conficiüt • Hay autéftellay cü Sol princeps fit ac modera
tor : a quo aliæ quídé abcffe nifi breuibus quafi quibufdá deambula
tionibus nequeant. Aliæ uero ubi longius proceffcre : quafi confpe
&tum cius rcquircntcs : rctro ad eum conuertantur : Luna quoq;
ipfa : cum lumen ab illo quotidianü mutuetur : Nimirum qucm
quærimus auctorcm procreationis & tanjparcntcm Solcm cfle ma
nifcftum cft. Hinc uctcrcs Libcrum cumi patrem agnominarunt •
Quando auté nec cælo : ncc ftcllis fruftra eft motus a natura datus;
 L I B• I• ,
AA
ac motum ipfum procreationis caufàm effe conftat : uidemúfq;
inferigra haec corpora coeli ac fiderum orbiculationes fequi : tan>
tafq; ficri rerum omnium uarietates ac uiciffitudines pro loco ta
men ac tempore : dubitandum non cft : aliquos effe cœli tra&us:
qui hæc j illa corpora: ipforüq; corpo% qualitates magis minusue
afficiant 3 Ad quæ loca ubi Sol : Luna üe : aut ftellarum aliqua :
fiuc ipfa fola : fiuc alii coniunéta peruenerit : aut hoftilibus ea ra
diis percufferit : amicis ue illuftrauerit : tunc mirum in modum lo
corum uires augeri : præfidio addito : aut ab hoftica configuratio
nc imminui • Quam tum conuenientiam : tum diffenfionem elemen
ta ipfa : quæq; ex elcmentis conftant : non in qualitatibus modo :
uerum etiam in fubftantiis ipfis referant. Et alia quidem ftatim :
alia uero ferius: pro rerum : fiderumq; natura • Etenim quatuor
hæc corpora quæ ignem : aquam : terrâ : fpiritum id eft Græcono
mine aerem dicimus cum rerum fint principia : nec præter ea fit
aliud rationis eiufdem : fintq; tam fubic&ta motibus : j uidemus :
neceffe cft ctiam in ccelo a quo mouentur eiufmodi uimincffe : quæ
quodammodo foueat : & tanjaftruat materiam in qua fefe excrce^
at • Quocirca figna ipfa alia ignea : Arietem : Leonem : Sagittari•
um : alia aquea : Cancrum : Scorpium : Pifces : effe compertü cft •
Atq; ut Signifer ipfè quadraretur : quoniam Taurum : Virgincm
& Capricornum tcrræ : Geminos : Libram & Aquarium aeris ma
gis qualitates cicre : diuturna obferuatio docuiffet : hæc quidem
áeria: illa uero terrena effe dixerunt • Cum enim tantas fieri rerü
uarietatcs : ac fuo quodam ordine cernerent : eorumq; quæ effe&ta
uiderent: caufas cum requirerent: has ipfas principcs cffe caufas
comperiebant. Eadcm ratio & Medicos mouit : ut calidum quippi
am : aut frigidum dicerent: quod ita ufus docuiffet • Siquidem
Mcdicina maxime conftat experimentis • Vfus enim nö rerü modo
plurimarü cognitioné : uerü etiã uiuendi rationem : quæ fapientia
áicit : hominibus attulit: Nec uero ii fumus : qui ut hærbas : ele
mcntaq; : fic ftellas : cęlum uc humidum aut ficcum, dicamus •
Corruptibilium hoc eft corporum : ac uiciffitudines fubeuntium*
quarum profeéto cœlum pefiitus expcrs cft • Itaq; ut res ipfa id eft
êxperientia magiftra docuit : trahi a magnete ferrum : a qua qui
dcin experient
gnetiififi iâ ratio ipfa profe£ta
tä ferri attrahendi : Sic cœlo ; cœliq;uimpartibus
9ftendit eam a natura nia^
: fic ftcllis
i5is fuas quoq; uires ineffe : Qua e re factum eft : ut tales effc ftel
1äe: talia etiã figna dicerenf. Quod fi & hâc & illã uim naturâq; &
his & illis ÉÉ primis corporibus atq; exiis conftitutis dicimus*
 , D E R E B. C. O E L .
/?
cur non hoc ipfum de cœlo diccrc dcq; ftcllis dcbcamus ? a quibus.
haec ipfà corpora uim cam aut accipiunt : aut ffua eft çuiufq; pro^
pria : ab illis ccrtc cictur. Quæ qui negant : íi uidendi : audiendi
fenfum ncgant : Vcrc florcfcere arborcs : cafdcm crefcere æftate :
maturcfccre autüno fru&tus : terram ipfam hieme ita quiefcere :
ut fé fé inftituat ad ucrnam procreationcm diffitentur : Lucem dc
niq; : ac dies & nc&tcs tollere uidcntur. Ad hæc cum prima corpo
ra? & qualitatcs primæ fibi e regione aduerfentur: funt cnim óm
nino contraria : quippc cú alia ratignc principia rerü cffe minime
poflcnt : pugnarc intcr fc : & núc ccdere : nüc fuperare ncceffe cft :
ut cxiftat rerü tü procrcatio :tü corruptio : quæq; tam multæ cuc^
níüt rcrú uiciffitudincs. Quando auté fimilia cóucniunt fimilibus:
diflcntiunt quæ funt diffimilia : confentaneum eft in cælo utrafq;
ad res uires incffc • Quod fi album nigrumq; in eodem fimul effe lò
co ncqucunt : ncc humidi quidem ncc ficci uis fimul effe in ca
dem atq; una coeli parte potcft • Quocirca rccte accommodatcq;
alia humida figna alia ficca cfle dixcrc : id cft hanc illam ue qua>
litatcm magis minus ue fouere : auétare : excire • Quod quidem
procrcandis rcbus : iifdemq; ubi procreatæ funt : nutriendis nó
modo peropportunum : uerum ctiam omnino neccffarium cft •
Quotidianæ quoq; obferuationes corum quæ fubinde contingunt:
docere hæc fatis qucunt • Siquidem Luna in humido aut árido
figno conftituta ca plerúq; cxcitat : quæ figni cius naturam fe•
qüantur. Ac dc primis fignorum qualitatibus diélum fit ha&cnus•
Vt autem fingula clcmcnta binas habcnt qualitatcs : fic ctiam fi
gna : proq; natura elementi : cuius ipfa naturam excitant • Aeria
cnim figna humida funt & calida : terrena ficca & frigida : quæ
ignca fünt : calida fimul & arida : at q aquca : frigida & humcêta.
Sequitur dc Mafculinis & Fœmininis fignis cxplicatio • -

De Signis Mafculinis
fcu Fœmininis • IV.

Cum autem gigncndis rebus duae fimul naturæ conucniant : & quæ
agendi uim habet : & quæ paticndi : hinc prior illa uis A&tiua :
poftcrior hæc Pafliua uocata cft a Phyficis • Quin etiam altera
Mafculina dicta cft : altcra Fœminina : exemplo animaliü : e qui•
bus mares agüt : fœminæ patiunf • cft enim üniufcuîufq; animalis
plerüq; duplex genus : & mafculina quidé atq; a&iua uis plus in fe
caloris retinet:altcra ucro illa fæmiifiina ; &'ad paticndüm nata ;
 -

L I B• I
A. (3
ut caloris minus : fic humidi plufculú in fefe habct : utraq; tamen
qualitas fœcúda & genitalis • Qua in re natura ipfâ mihi uidetur
temporis ipfius conditionem fecuta : quod quidem ipfum cum dic~
bus conftct ac no&tibus : dies calidiores : & ad agendü ualentio
res : at no&tes ut humidiores : fic ad paticndum magis aptæ funt•
Vt autem tempus die conftat ac no&tc : fic animaliü genus e mari•
bus conftituitur ac fæminis • Quocirca coeli figna cum nó parum
conferant generationi : placuit maioribus noftris hac etiã ratione
ea inter fe diftribuere : ut alia mafculina uocarentur : q, plus ad
agendum uirium haberent: alia q, effent ad paticndü accómoda
tíora fæminina : qq; mafcula uis naturaliter præferéda effet : pri~
mum fignum id eft Arietem marem fecere : fecüdü fœminam . Vt
enim diem nox : fic fæmina marem fequitur • Quaproptcr certa &
ftatuta fucceffione mafculino fæmininum fignum fuo (uccedit or
dine • Nam quæ tertia natura fit : alia nulla cft.Iurc auté Aries q,
ab eo dies : q, calor : q, Sol procreationis parés : uires fibi affume^
rent : q, etiam fignü ipfum calidæ : Solarifq; naturæ effet : mas cft
di&tus • Quodq; nox ftatim fequatur diem : Lunaq; ipfa lumcn a
Sole mutuetur : ac perinde ut mulier uiro aluum : fic ipfa Soli
matcriam pfaeftruat : habeatq; fccundas ad procreandum partcs :
appofitiffime atq; conuenientiffime Taurus quod fignü Arictem
ftatim fequitur : fœmininus cft habitus • Vnde C ut paulo poft
dicemus) in Ariete Solis altitudincm : in Tauro Lunæ cfle pu
-tauerunt • Quidam etiam rationcm hanc e Pythagoreorum difci
plina mutuati funt : ut quoníá ímpar numerus haberetur mafcu
' linus : sp effct perfc&tus : impartibilis : efficax : par contra fæmiae
ninus : q, imperfe&tus : diuifibilis: imbecillus : eodem pa&to in di
numerandis fignis mafculina dicercntur : quæ impari hoc cft effi
caci : fæminina : quæ pari & imbecillo numcro comprehenfa com
putarentur • Qua ratione primum : tertium : quintum : feptimü :
nonü atq; undccimü fignum : mafcularü effc uiriü: at quæ parilis
ac partibilis numeri fucceffione comprchenfa effent : fœmininarü
effe uiriü dixere • Ineptiufcule igitur uctcrum quidam a Cancro
exorfi fæmininoy primo : dcinde mafculinoy explicaucre figno;
feriem • In qua ftruenda fœminâ mari: materiâ formæ : Lunâ Soli
a quo illuftratur : no&tis ac tenebra% incrementü : quod a Cancro
irtcipit : lucis ac dierum incremento : cuius principiü cft Arics:
deniq; intépätiffimos aeftiui folftitii æftus: uerni æqno&tii tépcra
mento anteponerent • Sunt autem mafculina figna quæ ignis atq;
aeris qualitates excitât : Arics : Leo: Sagittarius: Gcmini: Libra
 D E R E B. c O E L.
A4
& Aquarius : Fœminina : quæ terræ atq; igit naturæ opitulátur :
Tauius : Virgo : Capricornus : Cancer :Scorpius : Pifces • Reli
quum cft : ut de aliis fignorum qualitatibus : & (ut ita dixcrim)
prærogatiuis expliccmus • -

De Signis Aequino&tialibus : Car

dinalibus : & Solftitialibus •

Accidit autcm tépori : quohiam eo motum ipfum metimur : ut uere

quidcm dierum incremcntü : autüno autem no&tium fiat • Et quo•
iiiam incrementis fuus quoq; ftatutus eft modus: ut ficut excrefcé
tis diei terminus eft quidam : fic etiã no&tis : nec uero aut exceffus
aut defc&tus eft ullus: nifi ab æquo & temperato : figna in quibus
hoc ipfum contingit : ut ab æqualitencbrarum ac lucis fpatio tum
dics tum nox proccdere incipiat : ex eo agnominata funt • Nam
in primis Arietis ac Libræ partibus dierum ac no&tium æqualitas
pücniat : tum æquino&fialia : tú æquidialia figna uocari placuit ;
& a primis quidcm Arictis partibus ad primas ufq; Cácri dies au~
gefcunt . Inde uero dierum fit ac lucis conucrfio : Quantum enim
ab Ariete in Cancrum dies creuerat : tantum poft a Cancro in Li
bram mutatis uicibus noctcs fuccrefcunt: die$ imminúun£.Siqui
dem a feptentrione in auftrum conuertere fe Sol incipit : a qua con
ucrfionc fignum ipfum Græci Tropicü uocatere • At in Capricor•
no : quod fignum huic aduerfum cft : fecus accidit : nãq; ubi ad pri
mas eius partes Sol profcctus fuerit: aquilonem uerfus ab auftro
cöuertere iter incipit: rurfumq; uerfis uicibus dies augefcunt : de«
crefcüt noétcs • Mcrito igitur: atq; ex ipfa re utrüq; tropicum cft
aconuerfione agnominatü. Quin ctiam cum fint quátuor anni tem
pora : caq; clemento% qualitates imitentur : ipforüq; quatuor tem
porü principia quatuor his fumâtur a fignis : q, per ea fiat ad tem^
po$ mutationes aditus : & quafi ianua quædã patefiat : hinc Car^
dinalia funt nominata • Itaq; quatüor uifi funt effe Signiferi orbis
cardines: primus ueris in Ariete : fecundus æftatis in Cancro : au~
tüni tertius in Libra: Brumg ultimus in Capricorno • Quae re nö
parua fignis ipfis acccffit auétoritas atq; prærogatiüa •Cü altera
id cft æquinoétialia æquas temporum partes ftatera quafi quadam
fufpendere uideantur : atq; ab ipfis tanja principiis quibufdá no
&turhae diurnæq; progrcffionis uiciffitudines incipiant • Altera
fummos atq; imos cæli uertices teneant : & tanjfiniü inter auftrú
aquiloncmq; cuftodes : ac recedentis a nobis aut aduenientisSolis
 : L I B . I
/%
duces: frigoris clauftra calorifq; relaxent • Exquo fit : ut inter
coetera figna id iuris habere uideant: quod inter ciues ipfos : ciui
tatis principes: quos ex eo tum proceres: tü optimates uocamus •
Eadem haec duo figna Cácer & Capricornus Solftitialia dicta funt:
q, ubi Sol ad ea profectus eft : ante jeius ad feptétrionem euectio :
aut in aufty declinatio manifeftior facta fit:ftare aliquádiucredat.
De Signis Mobilibus : Fixis: & Communibus •
Nec uero ab re eft : q, alia mobilia : alia fixa ac folida effe uoluerunt:
alia q, utriufq; naturg partem retinerent : communia atq; medio
cria • j autem appofite atq; cóuenienter fic ftatuerint : paucis uide~
amus· Rei alterius in alterâ conuerfio nifi per motum non fit : ncq;
enim hiemis in uer tranfitio: neq; deinceps ueris in eftatem contin
eret: nifi Sol in orbe fignifero moueretur · Hæ autem ipfæ tran
É tempoy : atq; cöuerfiones in fignis his cardinalibus fiunt •
Nam jjmotus ipfe continuus eft : tamen euidcntior tum apparet: `
cum qualitatum earum quæ tempora comitantur : fit immutatio •
Locus quoq; ipfe hanc ad rem plurimum confert • Quocirca figna
ea : in quibus mutationes has fieri manifeftius apparet : mobilia
a re ipfa funt dicta • Quod autem tempus progrcdiendo procedit :
& ab ipfà progreffione qualitas in quam mutatio facta eft : incre ^
mentum fufcipit : hinc efficitur : ut ea qualitas ubi maioribus uiri^
bus au&ta eft : tunc firmius confiftere ac præfiderc aliis uideatur •
Loca igit*: ac figna : in quibus haec eueniunt : folida ftabiliaq; iudi
cata funt. Et profe&to ita fe res habet in circulo : ut in infequétem
fieri qualitatem tranfitio nequeat : nifi quæ præcedit ad fummum
uirium prius fit eue&ta • An non in hominis ætate idem hoc continae
it ? quæ ab infantia in pueritiam : a pucritia in adolefccntiam: ac
Ë. fuis uiciffitudinibus mutatur • Motus enim ipfe ab ætate
in ætatem tum moribus : tum rebus aliis pcrmultis intelligitur: in
quibus fecundum ætatis naturam diutius perfiftitur • Hoc ipfum
& in febribus medici obferuant: quæ ubi ita excreuere : ut ulterius
nequaj progrediantur : in ftatu effe fuo illas dicunt. Ab hac igitur
immoratione atq; in culmen proue&tione & (ut ita dixerim) ftatu ;
qualitatis unius paulatim fit ad alteram declinatio : ut quantum
illi demitur : tantum huic addatur : interimq; qualitatum ipfarum
communitas quafi quaedam fit : atq; mediocritas • Quocirca figna :
in quibus hoc efficitur: tum cómunia ac media : tü mediocria dicta
funt : Græci uocant difoma : hoc eft bicorporea • Ex his effectum
 D E R E B . C O E l •
p6^
eft (cum fingula anni tempora : quae quatuor effe e Solis conftar
euagatione per tria figna : habeant principium : immorationcm :
ac declinationem) ut primum quodq, fignum fit cardinale ac mobi•
le : fecundum ftabile & folidum : tertium commune ac particeps :
& Græco more bicorporeum • Sunt igitur Aries : Cancer : Libra
& Capricornus mobilia figna • Quae ucro fingula ftatim hæc fequ^
untur : folida : Taurus : Leo :Scorpius : Aquarius • Reliqua com^
munia funt : Gemini : Virgo : Sagittarius & Pifces • Quoniã auté
a&iones quoq; hominum in tcmpore fiunt : atq; ubi mobilitas eft :
ibidem & celeritas : ubi autem ftabilitas illic mora tarditafq;: quo^
tics negocium aliquod cœptü eft : fit fignificatio pro natura figni :
quod tunc oritur : quæ fit agendi negocii eius futura qualitas : Ac
de fignis ipfis : quæ æquinoótialia : quae ue tropica : ac folftitialia :
quæ item mobilia aut folida : quæ etiam cömunia : fatis dictü fit •
De Planctarum domibus •

Hinc de planetarum domiciliis : deq; eorum altitudinibus ratio ex•

plicanda eft : ut plane nota fit omnis Signiferi conftitutio • Quam
partem ante jaggredimur : de planetarü naturis pauca pro loco
dicemus • Lunam frigidæ atq; humefcétis effe naturæ : tum maria
ipfa declarant : quæ motum eius ac uices fequuntur : tum alia plu •
rima: in primis autem corpora ipfa noftra : & quæ uel pubcfccnte
illa uel fcnefcente contingunt in cerebro ac ucnis • Placet autem
antiquis Aftrologiæ inftitutoribus : ipfiq; Ptolemæo exhalantes
e terra uapores ad altiores aeris partes trahi a Luna • Atq; hinc
qualitates eas frigoris atq; humoris ipfam fufcipcre • Quod fieri
quomodo poffit : non uideo • Neq; enim humidi eft fuapte natura
furfum moueri : quando natum eft ima petere • Sed a calore potius
uiolentia quadam furfum rapitur • $i; ubi ad mediam acris
regionem uapor ille fublatus eft : a calore paulatim deftitut9: coa
&tüfq; a frigore abit in pluuiam • Atqui aerem jfpatiofìffimü effe
oportet : cum terras mariaq; operiat • Ignem quoq;, cum locum
id eft orbem & ipfe fuum petat : jpoteft : ad fublimem aeris ipfius
regioné euolare neccffe eft : 3ïí : ut fupremus ille aeris tra&ius
qui calidiffimarum atq; efferuefcentium afpirationum plenus cft :
exaeftuet • Quod ita effe & ftellæ comatæ quæ illic incendunt plane
docent : & apud rerü naturalium ftudiofos liquido conftat • Quod
fi eft : ut quidem effe manifeftü eft : rationabilius profe&to fuerit :
Lunâ ipfam (q) huic traáui fit ftellay omniü propinqffima) caloré
ariditatéq; ab aeftu proximo mutuari • Cü orbis ipfeigncus loco ci
 A >

uiciniore feratur: quod fi naturâ propinquioris ignis : æftuantifq;

regionis nó fufcipit : humiditam remoti : ac tam longinquo fpatio
fubfidentis quonam modo fufcipiet ? Qua fufcepta neceffe effet Lu^
næ corpus ea pati : quæ inferiora hæc corpora patiuntur • Quod fi
effet : fiderum corpora : ut hæc ipfa noftra corrüperentur • Quam
ob rem Lunæ effe&tiones humidas frigidafq; uideri atq; exiftimari
propter accedentes in fublime uapores fane ineptum eft dicere •
Etenim fi folis eft propriücalefacerc : cur non Lunæ fit propriü hu
me&tare ? Ad hæc quando calida uis Solis nec eft ab ignis orbe : ncc
ab aeftuofis terræ afpirationibus : ne Lunæ quidcm erit uel frigida
uel hume&ta ab euaporationibus. Iifdcm au&tofibus placet : Mer
curium g, Soli fit jproximus : torreri ab eo : quo quid dici poteft
inconcinnius ? Nam quæ ratio ualet in Mercurio: cur nó eadem ua
leat in Venere £ cuius eadem fere propinquitas eft • Sed de Venere:
Mercurioq; : deq; tribus reliquis fuo loco plenius dicef • nunc unde
abiit redeat oratio • Similia fimilibus cóuenire ut nemini cft dubiü:
Sic minime obfcurú cft: duas fimul cóuenientis naturas ad agendü
uiribus uti maioribus • Quocirca quia Cancer (ut diétü cft)in hu
mida frigidaq; corpora fuapte natura influit : cü in eo Luna fuerit
collocata: g) idoneâ fibi na&a cft regioné: g, in fubie&tas terras quo
dam quafi perpendiculo radios diffundit : multo maximas atq; acer
rimas ad agendü uires tüc colligit • Quibus adduéti rationibus Lu
næ domiciliüin Cancro cóftituere : quadã rey ciuiliü fimilitudine
ufi : qppe g exiftimarétillâ uires ac potcftaté fuá in Cancro : pinde
* ut mätrëfamilias in domo,ppria liberius exercere : atq; eo magis:
Cancer effet fæmininæ quoq; qualitatis: naturæq; mobilioris •
É ratione Solis domiciliü Leoné effe dixere: q, tü calidæ arefcé
tifq; naturæ : uiriúq; mafculina£ cffet : tü quia nullo e figno cóue•
nientis fecü omnie parte naturæ : ftabilifq; qualitatis in terras no«
ftrasSol radios fuos re&tius ac ppinquiore e loco figeret • Aequii
aút erat ut Soli ac Lunæ quos uiderétin corpibus his dominari: in
maxime ppinquis inter fe atq; imminétibus fignis domicilia confti
tuerét • &íi fi liceat in ÉÉÉ fide% maicftate noftro9. corpo%
uti cópatione : quod in corpe humano cor : quod etiäcerebrü iuris
habet ad fenfus ijos citädos: idé Sol Lunaq; in corpibus,pcreãdis :
fouédis:auétâdisius habét:uirefq; pinde füas exercét:utiis merito.
corpo%fpirituúq; ius atq; arbitriüfita £&#naturæ itisattributü•
Quib9 etiã placuit poft hâc domoy conftitutioné §# ipm in
duos partiri femicirculos : altey a Leone p figna fubfèquétia ufq;ad
Aquarii principiü: cüq; Solarcm nominauerunt:alterüÈCancro
 D E R E B. C o E L.
/ 6^
per £&; antecedentia in finem ufq; Aquarii: quem Lunarem uoca
uere.Vtroq; in femicirculo fingulis erraticis ftellis fingulas domos
attribuerüt: ea ratione utin Lunari femicirculo erraticae ftellæ do
mus Lunari domui : in Solari autemSolis domui configurarentur:
hoftili amica ueirradiatione pro erraticae ipfius natura. QuádoSa
turni ac Martis ftellas maleficas arbitratifunt: Iouis ac Veneris
beneficas: at Mercuriü cömunem &uerfatilem quandam naturam
adbonum malumq; habere uoluerunt: de quibus plura poft fuo lo
co : nunc ad ipfam domicilioy conftitutionem reuertamur •
- - -

- -
• . De Domibus Veneris • - -
- - - -
- - -. -
-

Satis autem conftat : Venerem : Mercuriúq; circa Solem ferri : quo

fit: ut jMartis : j Iouis : acSaturni ftellæ: terris fint ppinquio.
res. Aequum itaq; uifum eft : in fignis propinquioribus ütriufq; fe
micirculi : illoy fedes ftatucrc: ac Vencris in Tauro : Mercuríi ín
Geminis: quæ figna Lunaris quidem funt femicirculi : at in Solaris
Mercurii in Virgine : Veneris in Libra domiciliü collocare. Quid .
autem fecuti etiam fuerint : diligentius eft uidendü • Venerem bo
nam effe fortunâ : ac radios eius felices: qui de ftellis fcripfere om
nes (ut dixi) confentiunt • Ea felicitas abaftri ipfius tempantia or
tum habet • Ná fi Saturni : Martifq; infelices funt ftellac :atq; hui9
quidem proptcr uehemcntem feruorem arefaétionemq; : illius uero
propter torpcfcenté naturam: hoc eft ob É utriufq;
radios : Nimiy Veneris ac Iouis falubritatem à radioy tempatione
neceffe eft proficifci. Etenim e calido humidoq;:e frigido item atq;
hume&to æqualiter atq; e portione tempatis uita Ë • Quæ ubi
adeo excefferint : ut calor humidum exufferit: frigus extinxerit ca
lorem : tum penitus arefa&ta atq; a calore deftituta corpora ftatim
όccidunt. Tempandis autem radiis magnam habet uim locus • Sed.
quæramus hæc àliquanto etiam fubtilius • Duæ inuicem fibi aduer•
£antes naturæ coire in unum fimul corpus nequeunt: nifi alia qua^
piam cóciliáte natura: quæ æquabilé fefe atq; moderantë aducrfus
ütráq; praebeat. Quod ifi uocü cöcentu : & eã quæ harmonia dicif*
uidemus • Siquidé diffidentes fecü graues atq; acutas uoces mediae
illæ æquabiles & utriufq; participes tempant • Qua e tempatióe effi
eitur cócinentia illa täblanda & fuauis Age ipam rey naturâ infpi
ciam9 • Aquâ ignéq; tä fibi inuicé obfiftétia principia medius cóiun
git aer : humoris atq; caloris particeps : terrâ aeri media conciliat
aqua: huic p humoré ; illi g frigusconcordi quodänexu cóiun£ta*
. j
 --- -
--- --------- - -= . --- - - - -
— - -
-

l I B. 1. -

49
Q;iae coniun&ione: naturaliq, principio%£dere omnia haec quae
uidemus: quæq; fentimus fiüt. Ac ne a nobis ipfis recedamus: uita
ipfà noftra e rubra bili quæ hodie eft cholera : item e pituita hoc cft
iii;hlegmate : contrariis humoribus : tempcrante fanguine atq; atra
: quæ a Græcis melancholia dicitur : conftat • Quæ ubi æquali•
ter temperateq; mouentur : tum exiftit corporü fanitas &incolumi
tas animantiú ipfoy : rurfus autem uocum inconcinnitas : chorda^
rüq; diffonätia a cótrariis exiftit fonis: nullo medio tempaméto cos
moderante • Siquidcm acuti & graues foni tantam facere in iis cöfo
nantiam foli nequeunt : quin imo iis cómixtis : ubi maior in aliofa•
&ta eft acceffio : fit diffonantia illa noftris auribus tam grauis • Vt
fi bili aut pituitæ eiufmodi quoq; fiat acceffio : ncccffe fit corpora
ipfa ægrotare • Quare ut uocü cofonantia : ut uita : ut fanitas tcm^
peramëto conftant: fic radioy felicitas ab æqualitate quadâ:fuaq;
moderatione : quibus (ut dixi) radiis fi maior aliqua qualitatum
earüdé fimulatq; eodé tépore fiat acceffio : neceffe eft talc ob addi•
amentü fieri eos intépatiores • Quâ qdé ad rcm cæli locus plurimú
mométi habct. Quocirca fortunâtibüs id cft moderati tempamenti
fideribus Veneri quidem : cum fit humidiufcula : quando e marina
ta eft (ut Poetae iocantur) attributa funt figna pro anni tempori•
bus: hoc eft uere ficcum frigidumq; : qualis eft Taurus: cui per fri
gidum non incóueniens fit : autüno atq; in Solari femicirculo cali^
dum & hume&tum: qualis eft Libra:aqua propter cömunem humi
ditatem nö diffentiat: Ioui autem : cü fit hume&tus & calens in Lu•
nari femicirculo : atq; in parte cæli ad nos iam ucrgéte : poft Pifccs
enim fequitur cæli pars hume&ta & calida : fiquidé quod eft Signi•
feri ab Ariete in Cancrü ueris qualitates habct:frigidum atq; hu«
mc&tum fignum eft attributü :É funt Pifces: quibus propter
humectationé quadam quafi affinitate cöiunétus cft • At in Solari
femicirculo : quæ a Libra in auftrum reccdit g, ea pars fit remotior:
Sagittarius eft attributus : ppter cöuenientéfimul caloris naturâ•
At Marti ac Saturno mcleficis ftellis : quæ ob radioy intemperan
tiam dictæ funt infelices : attributa funt figna tum litem excitantia
propter diffidëtes naturasScorpius & Aquarius tü exupantiâ pa
rientia:,ppter acceffiones fimiliü qualitatü Aries & Capricornus •
His húc in modü explicatis ad réijamppius accedam9:utjdicim?
omni fibi e parte cóftare uideant.Tempandis itaq; errantiú ftella%
radiis nó modo coeli locus ut dixi : uerü etiã anni pars plurimú con
fert.Atq; ut de Venere primo dicaf: ei9 natura humida cft:habe
§rigidulum aliquid ; dccuius quidcm qualitate ac targeusi -
 D E R E B. C O E L •
huberius differemus. Veris humida & calida temperatio eft : Taù
ri ficca frigenfq; •£? per frigiditatem Tauro Venus conuenit :
ueri per hufniditaté. Ex hoc fit: ut habita §; :figni : atq; aftri ra
tioné: radii cius æquabilitaté fuá rctincât • Siqdé ueris humiditas
ac frigida figni uisaftri nuturâ adiuuât : rurfus calorueris:ac Tau
ri ficcitas obftät:nc frigus atq; humectatio fideris in aliquâ intêpan
riam excedat. Quod fieri neceffe cffet: ubi duæ cófimiles naturæ fi
mul iungerent : nulla ui alia eiufmodi quodämodo impetus mode
rante • Reliquü eft : ut oftendam9 Veneré nifi ucrno tpore nö poffe
Taurú permicare. Quo oftcnfo liquido cóftabit jcöuénienter incó
ftituendis domibus Taurus ei in forté ccfferit • Satis auté certü cft
Veneréipam fiue ante Solem :fiue poft cü fera£ : longius duobus
fignis ab illo uel(ut expreffius loquamur) gradibus paulo plurib9
qüinquaginta nó rccedere. Sole igi£ultimas Pifciü partes pagran
te : fi ùcfíertina Vcnus fucrit : &a Sole j remotiffima : per Tauri
mcdias extremasue partcs ncceffe cft ípam ferri • RurfusSole in ul
timis Geminoy partibus collocato : fi matutina Venus cft : & ab
illo jmaxime abeft : circa Tauri initia : aut medias eius figni par
tes diuerfabif. Quã ob rcm fiuc in Gcminis : fiue in Arictc aut Tau
roSol cóftitutusfuerit : nö poteft Vcnus nifi uerno têpore p Tau^
rácuagari. Siquidé omne hoc fèpus quo Sol quâ diximus cœli re
ionéperagrat: auere 9ccupafgq % aliquando aeftate iá íncipiéte
Š adhùc morat in Tauro • Egbus fatis apparet téporis:figni:
ac fideris (ut eft diétü) ratione habita : Taurü accómodatiflimiam
Vcneris domü effe : e qua cóucniétia cóftare fibi radioy eius æqua
bilitas ualcat: quâ nec praeftare Aries poterat ppter caloré: gppe
qui &a uere&a figno au&tus Vencris naturâ plufculü incendiffct ;
ariditate etiã figni nö parü adiuuáte : fed nec Gemini : qb9 tamctfi
p humidú affinitate quadá íügercf: tfi calore figni gemihato a uere
iam in aeftatem dcclinante : radii eius nimio plus incanduiffent • In
Libra uero quæ Veneris etiâ domus eft : diuerfam ab hac rationem
fecuti funt.Ná cum in LibraVenus effe nequeat : nifi anni parte
maximc ficca : aut ea iam in frigus atq; hiemem inclinante : placuit
quod effet hume&tae calentifq; naturæ : fignum ei decernere : cui
per humidinaturam conciliaretur • Nanq; ut ueris autüniq; con*
trariæ qualitates funt : fic Vernæ Veneris domui autünalis erat
domus opponéda • Vtq; uere profpe&tü eft in attribuédo domicilio
neVeneris humésuis pcrmadefceret : Sic autünone uis eadé nimio
plus arefcerct : neue illic ab exupantia : hic a defe&tu cfficere? inté•
pcrätior • Huic cóftitutiöiillud quoq; mirüinmodü cóucnit: g, cü
*
-

(2/

Venusbeneficæ naturæ fit : eius domicilia Solis ac Lunæ domfcflifs

fexangulari irradiatione cöiungunt in utriufq; femicirculis • Sunt
enim É & Cancer in Lunari : Libra & Leo in Solari hexago^
nalia figna : ad hæc fœcunda funt&genitalia : cum fit Vcnus ipfa.
fœcundæ naturæ • Diximus de Veneris domiciliis • Nunc de altc•
rius bcneficæ ftellæ domibus expliccmus •
De Domibus Iouis •

Iouis ftella felix effe ac falutaris dicitur : cuius eft natura eadem quæ
aeris ac fanguinis : hume&ta &calida : æquabili ratione tcmpcratas
huic domü in Pifcibus Sagittarioq; ftatuerunt : At uide jconueni•
enter : japte : g) in parte §Ăremotiffima : quæ cft prope hic^
malem cöuerfionem : fignum calidum ficcüq; dclegerunt ei • Nam
cü e remotiffimo atq; ÄÈÉ,
loco radios ad nos lentiorcs : & pene
imbecillos mitteret: quodSolis ipius radii declarât: qui ex coloco
obliqui ferunt : maximeq; imbecilli : focio figni caloré refocillädus
erat : uidendüq; ne calidâ eiusui rcftinéta : humido adaucto efficc^
retur humentior • quod ne accidcret : figni etiam ariditas prohibc^
ret • Contra in parte Signiferi propinquiore : a qua in humidü cali
dumq; procedat annus: Pifces attribucrunt : ut ucris: æftatifq; ad•
uentantibus caloribus : figni frigore adiutus poffet obfiftere : ne
arefa&to humore : calida ui Tí. : ureret potius jfouerct •
Appofitiffime quidem : q, cú fit ipfe bcneficus : benefica id eft trian
gülari configuratione Sagittarius Leoné in Solari : Pifces Cancrü
in Lunari femicirculo intuét • Quin etiá cú fit Iouis ftella fœcúda :
uétorüq; excitatrix : uétofa ci figna & genitalia funt cóceffa • Adde
q, in Luhari femicirculo Lunaris naturæ fignü : in Solari aüfSolis
naturæ cófentiés fignü: pcculiare Iouis ftellæ decreuere. His expli
catis de maleficay ftcllay Martis ac Saturni domibus differamus•
- - - • • • •

. , De Domibus Martis : &Saturni •

Martis ftella torrida & feruens eft:Saturni auté frigens ac torpidas
magnaq; in utroq; ariditas : hinc infeliccs di&ti : φ utriufq; radii
fint intéperätiffimii : Illius propteraridâ atq; urenté naturâ : huius
ob torpefcenté nimiäq; frigiditaté •Vtraq; aüt exugantia maxime
noxia eft : Ad hæc di&iü cft fupra Lunâ Sóléq; in cœlo dominari: &
altey die impare saltey no&te : ac Lunâ gdéhume£tare materiâ * &
quodämodo præftruere ad rcspcrcádas:Solé alassis;igura 11A
 D E R E B • .C O E L •

&(ut ppemagis dixerim)afare.Atq;uta calidohumidoq;eft;crea

tio:ficcótra a maxime frigidoatq; arefaéto mors:qualis eft pniciofa
Saturni natura • Quin etiam cœli pars ea : quæ ab Ariete in Li•
bram porrigitur: uitalis cft : & gcncrationi uitaeq; accommodata:
quæ uero aTLibra in Arietem corruptioni ac rerum excidio • Hae
igitur rationes impulcrunt prinos illos rerum cœleftium obferua
tóres : ut in Capricorno atq; Aquario Saturnü collocarent: quan
do ea figna Solis ac Lunæ domos aduerfis radiis impugnarent:
qui minäciffimus maximeq; noxius effet afpeótus : atq; ex eo cœli
traétu : qui ea quæ genita effent: uitalibufq; uiribus prædita in ín
teritum traheret. Quin etiam g, Saturnus a Sole Lunaq; j lon
giffime planetarü abeffet omniü: ut domus quoq; eius in ütroq;
íemicirculo longiffime ab illoy abeffent domiciliis : prouiderunt •
Et fàluberrimo quidem Iouis fideri decretæ funt domus: quæ non
unius prorfus eiufdemq; : fed altcrius tantum participes qualita•
tis effcnt : pro illius æquabilitate conferuanda . Contra uero perni
ciofiffimo Saturni numini: quod moderatiffimæ Iouis æquabilita
ti effet aduerfum : domus decretæ funt : quæ tum unius eiüfdemq; :
tum aduerfantis utraq; e parte qualitatis effent : quando intempe^
rata uis eius forct : ut enim calidum calido additum mirum in nìo
dum ignefcit: fic frigidum frigido accedens mirifice retorpefcit •
Eademq; hac ratione inarefcunt magis ac magis quæ funt ficca:eli
quefcüt humecta • Quocirca Saturni frigus Capricorni frigiditate
cumulata fupra modum rigefcit :& ftellæ ficcitas figni É
amplificata : mira quadam inæquabilitate in arefa&tioiicm cxccdit.
Eædem enim (ut dictum eft) qualitates fimul iunétæ in exccffum
atq; intemperantiam abeunt : nulla media qualitate conciliante •
Dùoètiam cótraria prope fi ftatuanf : nullo òbfiftente medio : litè
concitant • QuarecúSaturno Aquarius contentionë exufcitata có
trariis qualitatibus nullo prorfus moderantc • Vt auté miles bcllo
cötétionibufq; : graffator præda ac latrociniis:fic iis Saturnus læ
tatur fignis: quæ tum intemperantiam eius augeant: tum diffidiú
moueãt ac litem : quæ moderationis eft cócordiaeq; inimica • Qua
in re illud mihi uidetur ufuuenire : qä infrigore mätutino: aduên. -

tante iam die : ac calorc : tunc enim frigus i5m no&turnù fuas in fe
omnes cogit uires : infurgitq; aduerfus ingruentem hoftem multo
acrius • Nam quod ait Ariftoteles : pcr conatus illos aduerfos : con
traq; obiectos : acfumme infeftos : perq; eam quâ ipfe Antiparifta
fimuocat: efficitur: ut frigus etiãurat: quod ignis eft propriü •
His explicatis : dc Martis domiciliis iam dicemus. -

-
 -

L I B • I•
«2 3
Quando igi£ minacis: nocuiq; fiderú afpeétus duplex effet ratio : &
eius q ab oppofito loco:& ga quarto irradiaret:acSaturni domos
Solis Lunæq; oppofuiffent domib9: qppe q effet Marte pniciofior:
relinquebaf: ut Martis diuerforia in quadrägularibus collocarenę
fignis. Siqdé Aries in Lunari femicirculo quadratis Cancrü radiis,
ferit:Scorpius Leoné in Solari : in qbus idé cótingit : quod in Sa
turni domibus• Aries enim Martis qualitates una cófentiédo uehe
mentius accendit :Scorpius uero dum utraq; ab illo qualitate dif
fentit : prouocando laceffit : atq; irritat • An fortaffe q> in Lunari
femicirculo ut pniciofae naturæ fidcri : fignü Lunari naturæ aducr
fum dedicare uoluerunt ? in Solari uero : naturæ Solis repugnans•
ut undcquaq; uis eius ad nocendü magis ac magis irritaretur : hic
Lunæ naturæ in pcculiari femicirculo: illic Solis qualitati in Sola^
ri aduerfans: quae re lis: difcordiaq; : quæ Martis cft propria: có•
citarctur • Siquidcm (ut dc Achille ab Horatio tradif) Mars ipfe
iracüdus cft:inexorabilis : acer : iura negat fibi nata : deniq; nihil
non armis arrogat • Sed quod de conatibus contra obicctis : dcq;
Ariftotelica illa Antipariftafi fupra in domeftica Saturni ratione
iam diximus : idé illüd hac in parte dicendú eft:atq; affeucrandü•
Feruor enim Martius magis ÉÉÉ in fé fé ipfe cogitur : uirefq;
acftuofiores fufcipit : ob aduerfanté Scorpii naturâ : Quéadmodú
faber düferrarius efferucfcentibus in fornacula carbonibus aquâ
fupcrinfpcrgit • Qua e re ignis ipfe cogitur : ampliufq; incandcfcit
intus : qui antea quidé fparfim efflabat: nullo penitus aduerfante •
Illud etiã in hac cöftitutiöe & pene dixerim domo¥ ftru&tura uel cú
primis cófiderandü uidetur : quod in Muficis cöcentibus apertiffi•
me cernif. In iis enim tépcrandis neceffe eft nô modo ut plurima :
uerü ut una omnia cócinnatim cöueniant• Contra&uoccs & nume
ri cöcentufq; uniuerfus ftatim uti diffentiat oportet : ubi nö modo
paucula inter fe parü confenferint : uerü ubi eadéifa tü uox: tum
numerus plufculü aut excefferit in altitudiné:aut fefe contra demi
ferit : fcu productior fuerit : ubi breuitas exigif: feu breuior : ubi
produétióné ratio cóccntus exigit • Eadé itaq; ratione ac menfura
in t&pcrandis feliciü ftallay radiis omnia uti cóueniant neceffe eft :
quæ ad felicitaté conducant • Secus aüt in maleficis :fiquidé perj
paucis fiue in qualitatibus exceffum inducentibus :fiue aduerfurii
initëtibus lis excitatur : atq; ad malefaciendü procliuitas •perinde
ut uoculæ : neruiq; unius diffenfio omnem prorfus concinentiam
labcfactat atq; iîî •
- 8 iiii
 D E R E B. c o E L •
^2- • • • -

4- De Mercurii domibus •
His explicatis ad Mcrcurium reuertamur: eius ftellaretorrida effe
dicitiir : caq; abeffe a Sole longius uno figno: eoq; nô integro nullo
modo potcft: cuius illud ingeniü cft : ut in alias fe atq; alias facile
naturas tranfferat . Vnde Virgilius obferuandü præcipit:
Quos ignis cæli Cyllcnius cfret in orbes : -

Eandé ób caufam Deoy cü nuntiü dixit antiqtas • Et uero neceffe

erat inter ftellas tam diucrfarü naturarü unâ efle aliquâ : quæ com
munitatem & (ut ita dixerim) ucrfabilitatem quafi quandam habe
ret : quæ quidem incfle cömunitas minimc poflet:nifi nüc in hanc :
nunc in illam : mox in aliam atq; aliam naturam tranfiret: facileq;
conucrteretur. Quocirca cü Soli in Leone : Lunæ in Cancro : Ve
ncri in Libra Tauroq; domicilia cffcnt conftituta in ca Signiferi
parte : quæ propius nos afpiceret : reliqua duo figna : quæ Solis ac
Lunæ domibus adiuncta cffcnt : Gcminos acVi rginem Mercurio
decreuerunt • Quando autcm natura eius tam cffet uerfatilis : ipcq;
Mercurius in Geminis cfle nifi uere iam proccdcntc : aut æftaté in
cipientc non poffct : quo tcmporcuircs Sol gcnitales excitat : cxci•
tatafq; cxufcitat : ac fouct : ut & ucrni tcmporis : & Solis procrcan
tis naturam induerct : fignum cihumidum: calidüq; attribuerüt •
Calida nãq; & hume&ta tum gigncndis rcbus: tum iis quæ genita
funt foucndis maxime idonca funt • Etcnim Arics ac Tauris rc
torridam Mcrcurii uim magis magifq; exiccaffent : cum etiam a
.Solis domo longius abeffent. Ac tamctfi Gcminoy humida uis na
turalem Mercurii ariditatcm quadam e parte imminueret : in quo
gencrationi eft confultum : ut dixi : tamen tum ab immincntis afta
tis ficcitate atq; calore : tú a Solis propinquitate : a quo jdixi lon
gius abeffc nequit : naturalcm illam atq; arcfccnté eius üim foucri
fiihilominus intelligebät : Contra g, aeftate autünoq; nulla cflet ha
bcnda procrcationis ratio : quo tcmpore quæ procrcata cffcnt : cnu
trita iam : ac plena in maturitatcm inclinarcnt : diuerforiú Mercu
rio in arido&frigentifigno pofuere: g, ncccffe cffet propter torri•
damanni parté ncuis cius magis magifq; incenfa atq; arefa&ta de•
flagraret : admota frigiditate prohiberi • Qua e re id cffcétum cft *
ut üere quidcm infignoueris naturam habcnti domü Mercuriofta
tuentes: ueris naturam imitari cum faccrcnt : autüno uero : ut au•
tüni naturam fequeretur : in figno autünalis qualitatis diuerforiü
ei collocarent • Ac de errantium ftellay domiciliís diétum fit haéter
nus • Pluta tamé fiue Punicis : fiuc Arabibus ab au&toribus in hac
 • L I B • I •'
' domo% diftributione traduntur : quæ referre nec neceffariú ufde&
&Z Phyficis cum rationibus parum omnino cóueniunt • '

Quod Domoy conftitutio fibi maxime cófentiat •

uam autem hæc domoy conftitutío omni fibi e parte confentiat?
illud docet : g, domoy ordo ipfoy quoq; planetay ordinem ac fitum
fequatur • Nam poftSolis Lünaeq; domios gradatim hinc atq; illinc
Mercurii primum : qui Solis própinquitate præ cæteris gaudet :
poft Veneris : hinc Martis : deinde Ióuis : ultimo loco Satúrni do
micilia fubfequuntur • Illud quoq; prudenter profpc&tum eft : g, do
micilia ftellarum infelicium dom6s Lunæ ac Solis qui generatiónis
auctores funt : tum ab oppofita : tum a quadrangula coeli regione
hoftiliter laceffunt • Rurfus felicium ftcllay quæ generationém ac
rerum prouentum adiuuant Solis ac Lunæ regias triangulari ac
fexangulari afpc&tu irradiant : & tanj uenerantur • Nam Pifces
triangulari : Taurus fexangulari afpc&tu Cancrum uident : Libra
Lconem fexangulari : Sagittarius triangulari afpicit • Quin etiam
cum perniciofiffima Saturni ftclla radiatione maxime noxia : Mar»
tis uero q» minus effet perniciofa : minus etiam noxio e loco Solis
ac Lunæ diuerforia oppugnarent : cautum & perfpe£tum eft : ut fa
luberrimü Iouis fidus afpcctu maxime falutari : Veneris uero : g
lumen eius minus effet ualidum :c locis' non adeo cognatis domos
eas intuerentur • Quandoquidé ut maximo maxima : fic minori de
bentur minora : q, tum naturæ legibus: tum etiã ciuilibus eft cau•
tum • Sequitur poft haec explicatio ea : quæ ad Altitudines ptinet :
fic enim ueteres apellauerunt : quæ hodie dicuntur Exaltationest
Græce funt Hypfomata : unde recte dici poffunt &Celfitudines :
& Sublimitates: quin etiam Subleuationes:quarü quidem ratio•
nes hæ traduntur • - - - -

De Altitudinibus planetarum • Cap.X III.

Solem auétorem procreationis effe : eamq;Signiferipartem : quæ ab
Aricte incipiensfexto in figno defineret: uitæ confulere : ac tueri
ea : quæ nata effent : paul6 ante diximus • Quo fit : ut exactaiam
hiemie ubiSole remotis Zodiaci partibus magifq; corruptioni ap
tisad Arietem peruenit: quafi in patriam : atq; ad gerendam rem
publicam redierit : lætetuf: &tanjgaudio exiliat : utqui &gene^
tationis regionem; &conuenientisfácú naturæfignìfit ingreffus;
 D E R E B. C O E L.
in quo & augefcere dies incipit : quem præfentia eius cfficit : &
calór qui eftSolis proprius fingulis diebus incrementum accipit :
Sole ipfo fublimiorcm iam cœli partem peragrante • Quando auté
Soli primus iure fuo locus ut in generatione: fic in hac cöftitutione
datus eft : merito fecundus Lunæ conceditur : quæ fecundam poft
Solem auétorítaté iure fibí ucndicat • Quocirca Lunæ altitudinem
cffe in Tauro uolucre : quod fignum cft aSolis altitudine fccundù•
Ad hæc cü Luna ipfa luinen a Sole : annus uero principiú ab codé
Sole capiat in Ariete conftituto : fi cum Sole Luna in altitudinis
eius parte cocat non ante : poft coitum apparere incipiet : ac lu
mcn fuum tcrris diffunderc : j Taurum ingrcffa fit • Iure igitur al
titudincm Lunæ conftituerüt in Tauro • ά fi procrcatióis rcrú
parentes lætantur fignis primú cardiné orientis plagæ tcncntibus:
par cft : utSaturnus qui generata ad interitü adducit : aduerfo alti
tudini Solis loco : primoq; occidentis cœli plegae cardine lætetur
atq; exultet • Quapropter eius altitudini Libra cft attributa : a qua
« ut di&tum cft) motus in decliuia incipiat: progrcdiaturq; in rerú
interitü:dccrcfccntibus diebus: frigoreq;augefccnte • Cùm etiam
ut Saturni domus Solis domicilio : quod fit ipfe maxime noxius :
nocentiffima irradiationc aduerfetur : fic ctiam Saturninæ altitudi
nis fignüSolaris altitudinis figno pcrniciofa irradiatione obfiftat:
uo éloco ctiam Aquarium domú fuam triangulariter afpicit. At
Iouis altitudini Cancer dcfignatus cft: ubi enim maximc falutaris
{tclla lætari magis aut poteftautdebet £ jineminentifììmo cæli lo
co : unde tcrras has re&tis &fuafe fponte demittentibus radiis illu
ftrct ac foueat ? Quo etiam e loco feptétrionales uentos cömodius
excitct: quoy haec ftella maxime fœcunda cft : & Pifces domü fuam
trigonali radiationc tueatur • Cum autem Cut fæpius di&tum cft)
rerüm progenitarüconferuatiofitabhumido calidoq; fimul tempe
ratis : cquibus etiã generatio ipfa conftct : cuius quidé naturæ atq;
acquabilitatis eft Iupiter : utq; Saturni altitudo Solis altitudini
opponitur : quando hic genitalis cft : ille perniciofus:fic Ioui uitae
cuftodi & conferuatori lætanti in Cancro : Mars opponcf uitalem
exurens humorem • Itaq; re&te in Capricorno exultare Mars dicif:
atq; in ca Signiferi regionc : quae corruptioni eft accommodatior •
Nam cum ea regiofitauftralis : &fuapte natura exufta: Mars illic
1magis ac magis efferuefcit : atq; inccnditur : quin etiam eo e loco
Scörpium peculiarem domü hexagonaliter intüetur • At Venus in
Pifcibus collocata merito lætitia exilit: quippe quæ genitalis cum
fit : gaudct propinquitate eius cæli plagâ : quæ etiä genitalis eft ;
 L I B. ' I •
zz >
ad quam plagam e Pifcibus ftatim proficifcatur : cûq; humeéta
ipfa fit : hume&to lætatur figno: e qüo fedem fuam id eft Taurum
fexangularibus illuftrat radiis • Mercurio autem ceffit altitudo in
Virgine • Nam cú fit retorridior : atq; eiufmodi qualitas non fit
omnino uitalis Cretorrida enim humore carent) altitudinem eius
conftituere in decliui figno : atq; in regionem eam uergcnti : quæ
in interitú res adducit: eq; uirili ætaté declinat in fenium. Eteiiim
fi Veneris fubleuatio Solis fubleuationi affiftit : genitalis qua
litatis gratia : cur non altitudo Mercurii : cuius quâlitas huic eft
qualitati contraria : Saturni affiftat altitudini ? quem perniciofiffi
mú effe diximus • Vt autem Saturni exultationé Solis exultationi:
NMartis quoq; exultationcm Iouis exultationi oppofuere : cur non
exultationem Mercurii Veneris exultationi opponerent ? Siquidé
eo$: quæ contrariæ naturæ funt : eadé habenda eft ratio • Quocirca
appofite atq; cöuenienter diftributa funt errãtibus ftellis figna :
quibus lætarent fingulæ : tanj ad propriü opus peragendü aptis
atq; idoneis • Deiiciauté & pcrie mderere in oppofito altitudini fuae
figno unus quifq; planeta dicitur. Nam fi fubleuatur Sol in Ariete:
9 terris fiat propinquior : q, genitalem cceli tractü inuifat : g, dié ,
augeat : g, calorem excitet : triftari eú neceffe eft ac deiici in Libra:
dum terras deferit : dum corrumpendis rcbus accómodatam regio•
nem ingreditur : dum & dies imminuitur : & calor incipit a frigore
fuperari • Idem dico de Saturno : reliquifq; quos aequü eft moerere:
& tanjdeiici animo : dum deie&ta in loca : atq; altitudinibus fuis
oppofitas ad regiones perlati contrarium obire munus coguntur •
ut in luccm ueniat: qui gaudcat tenebris : eat in tenebras : qui gau
deat luce : fentiat calidum : qui lætatur frigido : liqucfcat in humi
do : qui arefcere cupiat in ficco : torrefcat in arido : qui quaerat hu
mentia : quæq; alia propriæ funt naturæ contraria : patiatur • unde
Graece dicütur Tapinomata , maiores noftri Deiectiones : Humili
tatefq; uocauere : g, tanjdciccti planetæ illic effent: & in humiliac
depreffo1oco fine auétoritate fordefcerent : unde hodie Deprcffio
nes dicü£ & Cafus* & planetæ ipfì in iis locis pofiti: depreffi ac de•
ic&ti exiftimantur • Illüd etiá ín decernendis altitudinibus pruden•
tiffime confideratum cft : q, cüSol primas in generatione partes ha
beat : triangularifq; irradiatio primæ fit ad beneuolentiam auétori
tatis : Soli in Ariete : qui Leonem triangulari afpe&tu intuetur alti
tudinem decreuere : Lünae in Tauro qui Cancrum fexangulariter
afpicit : qui quidé afpc&tus cum fecundæ fit auétoritatis ad gratiâ
acfauoré: in cóftituenda Lunæaltitudine obferuatus eft : Quippe
 D E R E B. C O E L •
/?.%^
cum Lunaipfafecundas in generatione partes retineat • Idem feria
tum eft in decernenda Saturni ac Iouis altitudine : quorum ftellæ :
diurnæ funt : ac Solaris conditionis: ut e fua uterq; Ë. pro
prias fedes triangulariterafpiceret : in Martis uero ac Venerisfta^
tuendis fubleuationibus id ctiam pcrfpeétü cft : ut ex iis fedcs fuas
hexagonalitcr intuerentur : g, hi planctæ no&turni fint : Lunaeq; cô
ditiofiemfequantur. Mca quidcm fententia uidentur prifci illi con
ftitucndis altitudinibus hanc potiffimü rationcm fccuti : ut quéad•
modü peregre rcdeuntes mirificam co in loco uoluptatcm capiunt :
ad qucm ubi peruenere : patrium inde folum profpicere incipiétes ;
Lares ipfos fumma cü iucunditate lætitiaq; falutant :Sic ipi quoq;
arbitrarentur errantis ftellas : ac tanj peregre ucnicntis : cxultare
eo in figno : dc quo domicilium quæq; fuú : amicoq; intucatur clo^
co. Atq; in Sole quidé : Iouc item ac Saturno : quia diurnæ : mafcu
1æq; conditionis clfent : triangularem fccuti funt afpc£tü : quippe
qui auétoritatis cffet maioris; in nocturnæ uero: fæmineaq; condi
tionis ftcllis fexangularé : qui minorc cffet auctoritate præditus•
Ex iis quæ iam explicata funt : fatis patet : Solcm : Lunam : Ioucm :
ac Véneré in iis : dc quibus diximus : fignis extolli : & tanj Rcgcs
proprio in folio ius dicere : auctoritatcmq; fuam præ fe ferre : tum
gigncndi : tum quæ genita effent confcruandi gratia: contra Satur
rium : Martem: & Mercuriü eorüdem pcrdendoy caufa • Cü auté
fingula quæ nafcuntur :femel tantü nafcätur : femel uiuant : fcmcl
ctiam móriantur : iurc in uno non in duobus aut pluribus fignis
cuiq; planetæ altitudinë decreucre • Cur autéftellis fingulis binas
prætcr jSoli ac Lunæ d9mos dcdicauerint : illa uidetur efle ratio s
3, pcncs Solé Lunâq; cœli t9tius effet ac figno& omniü iurifditio 1
&eoy quae fierent modcratio • quéadmcdü pcncs Rcgcm Rcgináq;
ius cüräq; regni totius cft • Confueuere tamë una in urbc fcdcm tri•
bunalq; fibi ftatuere : in qua cog: exiftimc£ Maicftas uenerabilior :
ac iuris dicundi potcftas accómodatior • Quocirca altcri Lconcm :
altcri Cancrü dedicauere : in quibus cóiuncta utriufq; cffct rcgia •
Atq;ut uxor uiro : fic LunaSoli propior affifteret • Cum cnim g ut
diéîum cft) munus Lunæ fit : matcriam præpararc : Solis infor•
mare : ubi nam facilius: cómodiufq; jin fignis fimiliü qualitatü *
iífácmq; proximis : & in parte Zodiaci præfentiffima praftare hoc
ipfum poterant : Cæteris autem quafi famulätibus cü alias Solcm
antecedant : alias fcquantur : ac nunc fint in ortu : nunc in occafu
Cacfi duplex ipforum minifterium ac munus cflct) domos ctiam
 • ' L I B • • I •'
/29
duplices decreueretunâ;quæ effet a dextera:alterã:qa finiftra: ut ré
giasdominog: in medio ac täjin arce pofitas domib9 fuis cingerét*
*. • . De Afpeâibus : & Configurationibus. Cap.X IV .
*.

Quoniam autem de configurationibus atq; afpe&tibus fæpius a nobis

mentio facta eft : qui & quales afpeétus ipfi fint : apericndü relin•
quitur • Configuranf itaq; in Zodaico feptima quæq; figna a loco
fibi aduerfo : féq; oppofitis inuicem radiis intucnt. ünde afpc&tus
hic oppofitus:&configuratio oppofita uocaf: Graeco uerbo Dia^
mctra : necnon Diametralis dicitur : q>Signiferum ipfum a primo
ad feptimü fignü protraéta re&ta linea æqüaliter metiatur. Si enim
ab ortu ad occafum ufq; rectam lincam produxcris : cœlum omne in
duas æquas partes : quæ uocantur hcmifpcria diuides • Cü autem
uninerfus Signiferic duodecim conftet fignis : fignaq; ipfa e trigim
ta partibus: fi partes ipfæ duodccics multiplicatæ fuerint: terccn
tum ac fexaginta partes cóftituent : quam totam fummâ ubi fexies
duxeris : in duas æquas partcs diuides: eæq; fingulæ crunt c centú
o&toginta partibus.Vtcnim duodenarium numerum fex bis ducti
æqualiter diuidunt &fic centum o&toginta partcs bis duétæ uniuer»
fam quam diximus Zodiaci ac duodccim fignoy fummâ : bifariam
aequali forte partiuntur • Vt fi a primo gradu Arictis rcctâ lineam
inprimü Libræ gradum prbtendas : cœlum omne in fex figna: grâ
dufq; ccntü oétogintabifariam diftribucs • Hæc diuifio : fcu rcctæ
lineæ protra&io rcctum conftituere angulü dicitur • Rurfus fena*
rius numerus e ternario bis multiplicato conftat • Si igitur unum
fignum: id cft triginta cœli partcs tcr duxeris : cœlum ijrh : ipfaq;
düodecim figna iniquatuor quadras æqualitcr diftribucs. Singulæ
autem feu quadræ $feu quadrangula :feu quadrantes e nonaginta
conftabunt gradibus • Qiiae partes quater ductæ integram Zodiaci
fummam : uniuerfafq; duodecim fighoy partes complebunt • Eadé
hæc diuifio reátum quoq;angulum conftituit • Hic autem afpe£tus
a primo quoq; figno in quartum du&ta linea figuratur : unde a Græ
cis Tetragonus: a noftris tum Quadratus ;tum Quadrangulus :
Quadrangularifq; dicif. Scquiturafpe&tus ille qui Trigonüs Græ
ce di&tuseft : Latine Triangulus: Triangularifq; : Quidâ e recen•
tibus uocant Trinum : guis non fatis Grämatice • cótinet hic figna
quatuor : partes uero centum uiginti • Si enim fignum unum id cft
partes triginta quater multiplicaueris : quot diximus figna : quoc. Ä.
etiam diximus partesimplebis: quatuor autem figna tcfproducta
 D E R E B. c O E L.
3o
duodecim figna id eft omnem Signiferum compleétuntur. Qua ra
tione Signifer orbis in triangulós tris diftinguitur : indifferenter
enim & mafculino genere : & neutro triangulum proferimus. Haec
configuratio fit jí; a primo quoq;figno digreffus in quintü ufq;
progrcdiere : angulum autem conftituct nequajrc&tum : fed obtu>
fum : continentcmq; angulum unum re&tum : ac tertiam etiâ reéti
particulam • At Ę quem LatineSexangulum acSexangu
larcm dicimus: Sextilem nónulli malunt: duo tantü figna cótinets
radufq; fexaginta : g? omnem Signiferum in figuram ha
É: fèx angulos • Si enim fignum unum: eiufq; triginta partes
bis produxeris: figna quidem duo : partes autem fexaginta confi»
cies: quæ Zodiacitotius cft pars fexta • Progrediere aiitem a pri•
mo quoq; figno in tertium : qua ratione hæc ipfà fexangularis for•
ma acutüm angulum : hoc cft duas recti tertias continebit . Qui
numeris delc&tantur : figurífq; Arithmeticis: haec quae dicimus:
ad Sefquialteram & Sefquitertiam rationcm cömodiffime referüt«
Igitur fi ab Arictis parte prima numerare incipias: quae quadrata
dici£ cófiguratio : ea tria figna hoc eft Arieté i5m: Taurü': ac Gc.
minos adprimâ ufq; Cancri parté cóplc&te£-Sin Arieté : Taurum:
<Scminos: Cancrüq; cöplexus fueris: ad primâ ufq; Leonis parté :
triãgularé cófigurationéformabis • At fi ab cadéprima parte Arice
tis ad primâ ufq; Gemino3: „pficifcare :fexãgularéfigurá cóftitucs•
His rationibusSignifer i5c cötincbit hcmifperia duo: id cft aequa
1es femicirculos duos: ut fi ab Ariete incipiés in Librâ pficifcarc*
rurfufq; a Libra regrediaret Arieté:cótincbitité quadras quatuor:
quay prima cóplcdtif Arieté : Taurü : Geminos:fecunda Cancrü:
Leoné:Virginé: tertia Librâ :Scorpiú:Sagittariü : quæ ultima
eft : Capricórnù: Aquariú: Pifces: triangulósuero tres tantüspri
mú ex Ariete : Tauro:Geminis: Cácro: É e Lcone :Virgine :
Libra: & Scorpio: tertiü qun? reliqu9 eft : eSagittario: Capricor
no : Aquario ÉÉ fexangulos uero fex:primü ex Aricte & Tau
ro : fecüdü e Gcminis:& Cancro : tcrtiü c Lconc& Virgine : quar
tú e Libra&Scorpio: qui duo funt reliqui : alterü c Sagittario &
Capricorno:altcy ex Aquario & Pifcibus • Aries igit, fexangulari
afpc&tu Geminos : quadrangulari Cancrü : triangulari Leoné: ope
pöfito Librâ irradiat : & fic deinceps alia figna fé inuicem intueii£
iminaci: beneuola ue irradiatione • Qua de re mox dicemus •
- 1" De Afpe&tibus Beneficis & Maleficis.
quadranguli : oppofitiq; afpectus : ac diametræ : tetragonæq; confi•
gurationes minaces funt &noxiae*contra triangulares ac fèxangu
A.
 £.
z3A.
laresbeneuolæ & adiutrices: quod cur fiat uideamus.Radii fibi in
uicé aduerfantes (q, obuiam fa&ti :& alteri in alteros uiolenter im
paéti collidunt fe fe) difcordiâ atq; inimicitias excitant: inde afpe
&tus ipfe noxius & hoftilis eft • Radii quoq; quadrâgulâtes tametfi
aduerfis frontibus fibi non occurrunt: tamen e reétisangulis pro
greffi : & tanjalteri in alteroy latera incurfàntes percutiunt fe fe :
dumq; neutri uidentur uelle cedere : contentionë exufcitant: quo
circa & haecquoq; irradiatio minax eft • Docet hoc uentoy pugna:.
ubi aut aufter opponit feptentrioni : aut auftro ipfi : quia méridie.
fiat: fauonius occurrit ab occafu : tranfiuerfo impetu · Secus autem
in ##; : fexangulorumq; contingit irradiationibus:fiquidé
radii ipfi neq; fibi occurrunt aduerfo impetu: neq; fe interturbant;
aut tanje latere atq; ex infidiis inuadunt: quinimo perinde ac focii
mifcent fefe : ac ueluti in unam aciem cóuenientes fimul procedüt •
Qua e re utraq; bcneuola irradiatio dicitur : g, inuicem coniun&tis
uiribus fibi auxilio fint • Ptolemæi hac ipfa de re uerba funt hæc :
Ex his configurationibus trigonæ quidcm atq; hcxagonæ dicuntur
confentientes : quippe quæ e generis eiufdem fignis ftatuütur: aut
fœmininis omnibus: aut mafculinis: incófentiétes uero diametræ
& tetragonæ : q, iufta Antithefin eiufdé generis fitum naétæ funt •
Prima quidé Ptolemæi ratio fibi conftat: fiquidem figna intuentia :
fe e triangulo aut fexangulo genere confentiunt • Aries enim & Leo
&Sagittarius funt figna mafculina : Taurus : Virgo: & Capricor
nus fœminina • Idé in omnibus triangularibus fignis euenit • Eadé
quoq; fexus conuenientia iungütur fibi fexangularia figna : Aries
ac Gemini: Taurus itcm & Cancer : &fic deinceps . Sccunda uero
ratio : quae eft de Antithefi jfibi conftet : noh intelligo • Cù figna
quadrangularia genere ipfo differant : ut Aries & Cancer: Taurus
ac Leo : öppofita uero conueniant genere: ut Arics ac Libra: Tau
rus &Scorpius: Gemini &Sagittarius• Itaq;nonfatis patet: quæ
nam fit hæc Antithefis: id cft eiufdem generis figno% oppofitio •
Quocirca nec ratio ipfà fibi quadrat • Näfi in triangularibus idem
ênus conuenientiam facit :atq; confenfum gignit: $£ nã modo
in oppofitis diffenfionem atq; inimicitias excitabit £ Signa quoq;
triangularia cóueniút fecú ób eafdéelementares qualitates: Aricti
na enim triangularitas ignea eft : taurina terrena:aeria quæ nomen
habet a Geminis : aquea quæ a Cancro • At in quadrangularibus
fignis hòc ipfum nó eft perpetuum : ut fibi omnino aduerfentur ab
utraq; qualitate • Cácer enim & Libra in humido cóueniüt: tametfi
Aris5atq; Cancer utraq; qualitate differunt ; Taurus quoq; & Lco
 D E R E B. C O E L .
3a. in ariditatefimul confentiunt: at GeminiacVirgo prorfus diffen
tiunt. Signa quoq; oppofita eandem feruant regulam : ut nequag
f&c6trariis omnino qualitatibus impugnent : Aries enim ac Librâ
cófentiút in calore : Taurus &Scorpius in frigore • Idem in fexan
ularibus contingit • Aries enim ac Gemini inuicem calido.conci
íantur : differunt humido &ficco • Taurus & Cancer confentiunt
in frigido : diffentiunt in humido • Quocirca afpe&tus ipfi nó ab ele
mentäriú qualitatüfimilitudine : aut diffimilitudine : aut ab eiuf>
dem gcneris focietate : oppofitioneuc beneuoli aut maleuoli dicëdi
mihi uidentur : feda fitu potius:atq; a radio}: uel concurfu focio :
uel occurfatiöe aduerfa • Cancer chimac Leo : Capricorn9 & Aqua
rîus: Pifccs & Arics : Virgo & Libra ratione ea fefehoftilem infe
&tarcntur in modum: aduerfantibus qualitatibus : non infe&tantur
autem : quia fitus quadrangulus:feu oppofitus: radiorumq;hofti.
litas minimc id patitur • Nö inficiamur tamen qualitatü fimilitudi
nem aut diffimilitudincm : ad augendas tum familiaritatcs ; tum
odia multum etiam conferrc • „ . '. -

}
- - -

- - • - De Signis Auerfis & Difiunétis • - -

E duodecim igitur fignis feptimú quodq; ab illo a quo numerare coe^

peris : item quintü : quartü : ac tertiú fe intuentur : ob camq; rem
coniun&ta inter fé dicuntur • Quod ucro fecundum : fextü : oótauü:
aut duodecimum fuerit ab eo: a quo numerum ordiris : fibi nullo
modo configuranf: ncq; enim fecundú fignum afpicit primü: unde
g, nulla inuiccm configuratione iunguntur : quin q, a fe ipfis auera
funt afpc£tum : tum difiunéta: tum auerfa dicuntür figna : Graece
funt Afyndeta • Taurus enim q> fecundum ab Ariete locum tcneat :
Virgo q» fextum : Scorpius g octauü : Pifccs g, duodecimü : nulla
dicuntur cú Ariete afpe&tus focietate coniungi • Eadem cft alioy
inter fefignoy fecundü hüc ordiné ratio • Etilla gdé quæ fe íú,
fiue duplicata : fiue triplicata : fiue etiã quadruplicata circulü uni•
uerfum implét • quodinauerfis: atq; difiun&tisfecus accidit •
· · · · De Inæqualitate dierum & noétium
- - - fecundum climata •

Nec uero cum de dierum ac no&tium tum incrementis: tum detrimen

tis mentio faéta fit : prætereüda uidcf ratio : cur id eueniat • Nam
cumSignifer orbis uiginti quatuor tantücöuerta£ horis: fingula
 ——

L 1 B. I
<3«3
figna duabus horis integris fi fupra finitorem circulú : qu£ Græci
£É dicunt : afcenderent : nimirum dierum ac no&tíum
inæqualitas nulla cötingeret • Ex hac itaq; tëpo£ inæqualitate in•
dicat ipfa ortus fignoy atq; occafus inæqualitas: nec unü effe afcé
fionis fpatiü: quæ res ad terra% fitum mundiq; pofiturâ referenda
prorfus eft • Quo enim a linea æquino&tiali feptentrionéuerfus pro
pius accefferis: fub aeftaté maior fit diebus acccffio : fub hiemem
uero no&tibus • Quocirca obliqtas ipfa Signiferi orbis : ac rcceffus
terray ab ægno&tiali ad feptentrionalé cardiné : hâc ipam tempo$:
inæqualitatë efficit • Quâ ingqualitaté prifci illi rc£ cœleftiü obfcr
uätiffimi ut manifeftioréfacerét : fpatiü omne qú cft tcrray a linea
aequino&tiali ad feptentrionis uerticé ad qué qui ab auftro rccedüt:
uidétur continue afcédere : in fepté climata : inclinationefq; : & (ut
ita dixerim) cliuos diuiferunt • Et primü qdé fiue illud clima:fiue
potius cliuü : aut etiã tractü : aut inclinationé uocaueris: tü dicm
maximü fub aeftiuú folftitiü : tü no&té longiffimä fub brumale: tre
dccim tantü horay habct • ncq; enim ultra hoc fpatiü aut dies aut
nox illic producif: neq; citra undecim fubducif. Hic tra&t9 quoniã
Meroen Aegypti ptingit: inde a Græcis Diameroes eft agnomina
tus • In fecüdo aüt climate dies & no&tes ad horas tredecim adiiciüt
horæ unius dimidiü : ubi maxime productæ füt: ac tantüdë demüt
ubi fubdu&tg. Qä quoniâ Syené : q eft plagæ illi9 urbs notiffima:
traétu fuo cöpleótif : ab ea nomé accepit Diafyenes: Et ille qdé tra
&tus Meroenfis : hic uero dici a nobis Syenenfis poteft • In tertio
â ab Alexandria dixere Alexandrinü : dies no&tefq; maximæ illæ
quidéfunt horay quatuordecim : minimæ aüt decé -In quarto: qüi
Rhodiü cft uocatü : ad horas has quatuordecim accedit horæ uni9
dimidiü : rurfufq; tantundé demife decé. Quintü qά Romanü di•
ci£ ;habct dies noctefq; : ubi produétiffimg funt : horay qndccim :
ubi fubduótiffimgnoucm tantü • Sextü qüi agnominatü eft Helle
fponticum : addit ad horas has horæ alterius dimidium : ac tantü
dem demit e nouem • Septimum Boryfthenicum habet horarum fe~
dccim tum dies: tum noétes : ubi ad fummum excreuere : at ubi
quo decrefcant amplius non habcnt : horarum octo • Quidam ad •
didere o&tauum : Idq; Rhiphæum a Rhiphæis montibus : Quin
ctiam Hyperboreum uocauere • hoc in tra&tu maxime frigido
& ab æquinoótiali linea §j remotiffimo quo propius ad uerti
cem feptentrionis accefferis: eo amplius augefcunt fub æftatem
dies: fub hiemé noétes: fiquidem compertü cft ad horas uiginti
accedere • Ac de his nüc hactenus • alibi diftin&tius atq; huberius•
C
 D E R E B. C O E L•
4, 4
Ipfa ueroæquino&ialis lineaaequalesfemperdicsno&tibusefficit:quoniam
nullaillic cofitingit tcrrayaut fignoy obliquitas:Sccat autcm interioré Li
byam pcr finü Hcfpcriú: ultra fortunatas infulas:perq; monté:quidcoy.
cürrus dicitur:ac montcm ciufdcm traótus nominc Arualté: inde tranfit
pcr intcriorcm Acthiopiam ultra Garamanticam & Arangam montcm:ac
rPylcos mötcs:ité Coloan paludcm cis Lunæ inontcs:ac Nili paludcs
profééta:fecat Indicum Ê :extremaq; Taprobanæ & Chcrfoncfi ci9:
çquaeaurca dicitur:indcq;pcrSinay finúpcrtingit locú: ubiSacnus fluuius
fhfinum ipfum influit: ultraucro regio cftnobis ignota •
Dc Signis Obliquis aut Rcétis :
In iis igitur traétibus: quos ab ipfà æquinoctiali lincafeptcntrioncm uerfus
o&oëffepofui:figna fèx quæ funtabinitio Capricorni ufq;ad Cancri prin
cipium: q>obliquâ oriuntur Crcccdunt cnim ab auftro:atq; inaquilónem
affurgunt)fingulaminus duabus horisoccupantinortu;quocirça luccm
citius nobis affërunt:&q>adoccafumrc&ta dcfccndunt:inipfo defccnfu fin
ula duabushoris amplius occupant. Quo fit: ut cum cclerius oriantur:
öccidant tardius:dicfq; ipfi tam diu crefcät: dú ad Cancri initiú Sol pue
nerit:quo e locoq- figna ipfà rcctc incipiantcxurgcre:obcirculi cóucrfioné
lucemtardiusad nosáfferunt: qq; in occafum præcipitantur:& obliqua dc
cidunt : fingulaq;breuius horis duabus dcfccdunt :luccm citius auferunt •
Quocircano&testamdiu producuntur:dü ad contrariâ circuli cóuerfioné:
quæfitin primaCapricorni parte: Sol ipfe lucis auétor profc&tus fuerit •
$ igitur figna brcuioritcmporc:jquod eft horay dua; afccndunt:ea
obliqua dicuntur:afccnfionumq; pauca;. At quæ duabus horis amplius
• fuprá finitorcmtolluntur:rc&ta:multarüq; afccnfionü. Exhacautcm oblí
qüitate:&oricndi rcctitudincid cfficitur: üt fignaobliqualicct fingula ctri
inta conftcntpartibus: tamcn q, ad hora; pertinet fpatium: paucioresha
É partcs dicantur.Siquidcmidcmipc Arics:quod fignü fubæquino&tia
lcm lincam triginta partiumcft:inipfoprimoclimatecaccleritate afcendit:
ut non pluresjuiginti quatuor gradus: ac uiginti minutas partcs gradus
uniushabcrcuidcatur. AtCanccftanto tardiörcocxurgit in codcmiprimi
climatis traétu: ut adtriginta illas partes trcs ctiam gradus adiiccrc intclli»
gatur :quinctiam minutas partcsuiginti. Infcptim6autéclimatc ufq;adco
propcrare ortum Arics fentitur: utquindccimgradus integros nullo modo
implcat. ContraCanccr immoraturadco: ut amplius etiam j fcptcmactri.
É gradus occupct. Hocquod de gradibus dicimus: ut ad tcmpo¥ atq;
orayfpatia referamus: talccft:Conftituamus locum in quo dics maximus
fithorayquatuordccim:ad quas ctiam addat plufculum aliquid tcmporis:
hoc in locó Canccr : quod re&tü fignü effcdiximus: totus orié horis duab9:
adic&taetiâ duodecima partchoræalterius. AtCapricornus qui huicaducr
fatur:& obliquusexurgithorauna&deunce :fiquidcm e duabushoris fur
ripitureihoræ uníuspars duodecima • Quod enim Cancroadficit ad horas
 L IB • I
'3 %
duas:illud i5midefttantüdédemi?e duab9horisCapricorno. Leofttorié
foris duab9&triente: Aquari9 horauna:triétibus í; :Virgoexurgit
totahorisduabus:triétibus itëduobus ideftptibuso&ohorgaltérius: Pif.
ccshuic cótrarii horauna:tricnte uno• QάenimVirgofibi additad horas
duas: Pifces imminuüt: Libraquoq;dútotaorif:hocipm tépushoraydua
rü&trientiü duoyimplct:at Aricshorætantü unius&triétis uniusfpatiú:
Scorpiushorasduas&trienté unú occupatinortu:Taurus horäunä&tri
entcsduos:Sagittariushorasduas:& duodecimâ horgparté: pinde utCá
cer: atGcminfpindc ut Capricorn9 horâ unacüdeunce :ideft horas duas
demptatantüdüodccimahoræ parte: Inhoyaútoccafuratiomuta£:quátú
enimfi duabushorisdcmi£:autillisadditur inexortu:tätü fübduci£:aiitad
iiciturinoccafu. Quæratioefficit: utSoleinprimaCancri parte cóftituto:
diesfithorayquatuordccim:adie&taetiâ alteri9horgpartefexta. Acnihilo.
minushoris uigintiquatuor fignifer totus côuerti£:fignaq;fex hcmifperio
fuperiori:alterâ uer6fexinferiorideferant. Haec jnüé dicim9manifeftiora
fiúte reguliscóputationü pro locis:ingb9afccnfionüifay ratioqugri£.
- De Signis Præcipientibus & Obcdicntibus.
Exhac taméoriendiina qualitateefficif:utfignaquædãq, æqualitcrabfint ab
a qno&tialibuspun&tis:habcätgradusinuicéfibi æquales: ultimacnimpars
Pifciücötiguaeftaeqno&tiiucrnipunéto:quéadmodüArietisprima:fic ctiä
Pifciüuigefimanonã: uigefimao&taua: uigcfimafeptima:ac dcinceps iifdé
fpatiis:qbusfecüda:tcrtia &quarta Arictis ab codé punctoabfunt. Eadê
ratio cftpartiüTauri&Aquarii: Geminoy &Capricorni.Siquidétrigefi»
ma Aquârii&ité uigcfima nona:ac deinceps aliæ ptes figniciüfdé: rurfüs
prima& fccúda Tauri:&quæ poftfequüturtantundé ab Aristiniaeqnoétii
punétoremotæ funt.Vltimæquoq; ptesCapricorni: prim£ itéGcifiinoy: •
&c6uerfoordine: Gemino;ultimæacprimæ Capricorni partcs aquis por2
tionibuspü&toabcodé diftät. Eadëhacrationc atq; ordine partesVirginis
Libræptibusrefpondét : partcs Leonis partibusScorpii: partcs Cancripar»
tibusSagittarii.Singulæ enimuerfo ordine abægno&tii autünalis pufi&to
æqualiter diftãt: quâ ob caufam eafdé etiäafcéfioncsacdcfcéfioneshabcnt.
Pifcesenim &AriesaequatisCutdi&tücft)téporib9exurgüt&occidüt. Idé
'feruât intcr féTaurus& Aquarius:itcm Gcmini&Capricornus: quocirca
Græcedicun£Ifànaphora:ggquatisafccndättêporibus:qnctiäa multis di
cun£æqpollentia: gmutuis utánfuirib9: eadéeftinortuâtq;occafuaequa
litasinüícéVirginisacLibrg: Lconis&Scorpii: Cancri&Sagittarii.Hgc
igi£partiú ægdiftantia: $i; abæqnoctialibus punétistü remotio:tüpro
Fingtas:e qbus afcéfionüacdefcëfionüfimilitudomanat:cóuenicntiäintcr.
íéqüandâ atq;c6fcnfum:&familiarëCutitadixerim)affe£tionëingenerát:
atq;Cut Græcidicüt)Sympathian · Qöinuita quoq;ciuilicötingit:utan
noyaequalitas: ætatifq;acmoy fimilitudobcneuolentiâ & cóiun&tioné pa
riat• Pucri cnim ob ætatépucris:fenes fenibus: continentes continentibus
C iî
 "D E R E B. , C O E L •
4, 6^. - - • " • • •- • * . . •• ••

c5ueniunt. Quod fi a naturaineft hominibus:ann5cœli ifius partibus

incrit?a qbusprofc£tocfficit':ut illis hi:his illi:aliisaliitùmàgis: tü min9
naturaabipfaconcilcntur. ę cnimhominibus naturalis quædã affe
&tio:atq;propcnfio:&Cuthodie dicüt) inclinatio infita cft • Quã ob ré in
pronütíándisfentëtiis atq;apotclcfimatib9 oportct Mathcmaticüpartes has
çonfidcrare:& qdexipfopartiüconfenfu: atq; æquipollëtia fieri poffit:in
fpiccre. Prifciqüoq; tü Aegyptii:tüGrgcialterüfëmicirculú:a cuiusinitio
poftjSoladeù §ij :diesexcrefccre incipiüt: aeftiuü dixere:alterü uero
hicmiàlé: q,ubiSoladeüdefcendcrit:dicsfupcrcntura no&tibus. Qâ dies
igitur5ferafno&ti: í calorfrigori:lucis incrementüdetriméto:hinc figna
ipfâ aeftiui femicircufi:q,lucis?q,dici: g ctiä caloris augmétúafférât: uhde
rerú prouentus exiftit interris: honorisgratia dicuntur impare: quæ uero
inhicmali circulo collocantur:tanj fubic&ta illis obcdire . Etcnim in bene
cóftitutis urbibus magiftratus ipfiac principes: q, maiori fint auétoritate
ræditi: 5ferütur cœrërisciuibus:&inipretiohabéné maiori. Ann6 ppter
íí auétoritaté ἐ præftantiâ interplanetas ipfosSolexccllit ? Iure
igitur ut ptcsquædãptibusgbgermanäæqualitaté confentire: inuicëq;fa
fîliaritcriungiexiftimanf:ficcxipfisfignis alia 5cipere:c6traalia obédire .
iudican£ . Qiiidcnim magis fccundü naturâ : jutquæ potiorafunt: min9
praeftantibuspraefcrantur atq; Éfideant £ Hæc quoq; c6fideratio ad intclli.
cndaftellay decreta plurimü adiumenti difciplinæ huius ftudíofis affert •
ecucroexplanandishis rccufabimusqug Porphyrius de 5cipiétibus:atq;
obcdiétibusfignis&fentit &tradit:ftatimfubiügere. Obcdiütinqt fignis
figna: Libragdé Aricti:q; Aricsdié ÉÉ :ipfauero minuat:Pifces Ę
ró:q,Taurus pluriü eftafccnfionú:Pifces paucioy: eodé modo Aquarius
<Gcniinis:Capricorn9Cancro:Sagittarius Leoni:ScorpiusVirgini.Hgc
Porphyrius.Ex his igitur fatisliquet:Solftitii aeftiui fignü impare figno
fibi oppofito:itemq;uerniaequino&tiifignü impare Libræ: ob dicy lucífq;
magnitudinéatq;incrementü:atq;ob häcipfàmirationéfigna quæ afcendüt
b É ad Cancrü impare fignis aCapricorno ad Aricté pficifccntibus:
itemfignaquaeaCancro declinât in Libram:imparefignis à Libra inCa
pricorfiú declinantibus. Atq;hacquidem præcipicndi: obcdiëdiq;regula
& ratio abantiquis hunc in modum traditur • -

De Antifîis & gradibus fibi correfpon

dentibus : & ignis fe uidentibus.

Eft etiam interfignaacpartes ipfasaliaquædam:magnaq; confenfio:&tan

cognatio: quam profecto nouiffè operæpretium fúerit . Nam licet Aries
Š o nullis fé radiationibus afpiciãt: mirifica tamé focietate & quodâ
quafi foedere iunguntur:adco ut plancta in Virgine pofitus: jj Arietem
non afpicit : nihilominus uires füas in Aricte magis ac magis cxcrcet.
* - -
 L I B. I
3y
Hoc autem cuiufmodi fit: aperiamus. Tamctfia Iulio Materno&anobis
ipfis incómcntationibusnoftrisabunde cft explicatú. Duo nanq; cum fint
folftitialia figna:abalterodccrefcere qdcmdics:augefccre autem no&tes in
cipiunt:contraabaltero no&tes decrefcere:dicsucroaugeri.Signü Gemi.
noypraeceditCancrü:Sagittarii Capricornú.fingulæ àutcm partcs Gemi |'
noy ucrfotaméordine fingulis partibusCancri: item partesSagittarii Ca
pricorni partibus funtaequales:tantundé enim a folftitialib9püêtis abfunt.
AcSolefncisconftituto idcmcontingitnoftiü acdicy fpatiü. Sol enim con
ftitutus in primo Arietis gradu Ä apü&toaeftiui folftitiítribus integris
fignis.Tantundé ctiam abcft:fiinultimaparte Virginis collocetur : codé
Sóleifdcm in partibus collocato: ídemetiácontingit dieyac no&tiü fpatiü:
idcm lucis:ac tenebra; tempus. Eadem hæc æqualitascft inuicem partiü
Tauri& Leonis: Libræ & Pifciü: Aquarii&Scorpii. Graecihas partiú mu
tuascófenfionesdixerunt Antifcia:acfi gradus figniunius:gradui alterius
contrariäumbramiaciat: nonquiaprimigradus Arietis:quos æquales ulti
mis gradibusVirginisdiximus:contrarias inuiccm umbrasiaculcntur:fcd
q, ab Arictis afcenfu dies excrefcunt:aVirginis uero defccnfu ucrgant in
ctrimentú: ā fupare no&tes incipiät:hocenim fòlo gradus j; diffe
runt. q, Sole ab altcris afcendente dies ita procedút:ut no&tibus fèmpcr
aliquid furripiant:abalteris ucro defccndcnte utfemper aliquid amittant •
Anìmianus auté Marcellinustraditeos: qui Merocn Aethiopiæ habitant:
uocatoseffe Antifcios:q,cú ea terray pars æquino&tiali fubiaceat circulo:
diebus nonaginta: umbræ quæ illic fub Solc fiunt : noftris aducrfentur •
Ponam ipfiüs Iulii Materni uerba : Geminoy pars prima in uigefimam
nonam parté Cancri mittit antifcium: rurfus Cancri uigefima nóna pars
in primam Gemino; partëantifcium mittit : fœcunda in uigefimâ o&tauä;
& üigefima o&taua in fccundä:tertia in uigefimamfeptimam :& uigefima
feptifma in tertiam : quarta in uigefimam fextâ:&uigefimafexta in quartâ:
qüínta in uigefimam quintam :& uigefima quinta in quintâ : fexta in uiae
gefimam quärtam:& üigefimaquartâ in fextam:&fic deinceps.Singulæ
íiáq; partcsa qua parte Antifcium excipiunt in eam rurfusa fè rcmittunt•
QucmadmodüigiturGcmini & Cancer mutuis utunturantifciis:atq;inter
fé ratione hac reciprocantur : fic Taurus & Lco :fic Virgo & Arics:fic Li
bra&Pifces:ficScorpius& Aquarius: ficSagittarius&Capricornus .Tri
gefimatamépars figniCutipfe ait) nullam in partcmantifcium iacit: nam
çjuoeäiaciat: auta quain ipfàm rcficiatur:nóhabct. quod fupputatio ipfa
fhanifeftum efficit.'His ifi partibus Sole conftituto : ut qui æqualitcr a
punétis abfit folftitialibus: dics diebus:& noctes no&tibus funt æqualcs:
iioc fölo differunt :q, hæ afcendunt ad punétum folftitialc:contra illæ a
punéto defcendunt : Quod facile intelligetur:fi conftituto in cceli medio
folftitii aeftiui punéto:a uigefimo gradu Gcmino;: rectam lineam proté
deris in dccimü Cancri gradü: quæ partes inuicé & mittüt & termittunt
C íí
 DE R E B. C O E L•
<3%^
antifcium. Inuenics cnim utranq; partcm tantundcm a punéto abcffe:ac
tringulumduobus aquis latcribus dextrafiniftraq; fupcr protcntamline
am çonftitucre: & gradum quidcm Gcminorum furfum fcrri : at Cancri
dcorfum inclinare. Idcmhoccontingct:fi lineas duxcris e partibus Tauri
in partes Lconis:&cpartibus Libræ inpartcs Pifcium • co quo diétum cft
oräinc: rurfumfiadaltcrum folftitium aCapricornoatq; Sagittario exor.
diare: cadcm contingent. Hæ igitur fignorum partes obhancquamdixim9
focictatcmatq; cognationcm:acpropter lineæ ab altcrainaltcram produ&tg
acquationem miraquadam focictate junguntur: fibiq; inuiccm fuffragant?
quocirca uidcrc inüicé fcfignahæcdicuntur:gb amicitiam & confcnfum.
Ëtcnimquiinuifi nobis funt: íi non folum diffcntiunt a nobis:ucrum odio
habcntur: & quos odio habcmus : uidcrccos nolumus • Molcfta qu
omnia inuifà fùnt : & inuidiaipfa abanímiægritudinccum odio & maleud.
lcntianafcitur. Quamobrcmfiquæ ftcllæ inalicuiusgcnitura licct mutuis
irradiationibusfe nonafpcxcrint:hactamcnantifciorüm focictate iunganf:
plurimumprofectoauctoritatis nancifcuntur.Ncctamënosfallit: Pórphy
rium:aliofq;non paucosdefignis féuidcntibus aliomodofcntirc. Porphy
rii ipfius ucrba funt hæc:Videntia figna funt quæ & dicbus & no&iibüs
aeqüalium tcmporum fpatium tribuunt . Etcnim Sole in Cancro confti
tuto : maximusdics cft horarum quindccim: minimus ucro noucm:cum
Solin Capricorno fucrit: pares autem dics in Libra & Aricte . Igitur in
Gcminis & Lcone dics cft horarum quatuordccim: in Tauro & Virgine
trcdccim : in Arictc & Libra duodecimi: in Scorpio & Pifcibus undccim:
in Aquario & Sagittario dcccm:quocirca figna hæc fé ipfa uident: ac fi
dicat:obhanc ipfàm dicrumæqualitatcm mutuo intcrfe amore afficiuntur •
Singillatimucro intuentifignorum ipforum partcs:facile apparcbit: quæ
a Porphyrio dicuntur nonüfq;quaq;fibi cóftare: ncq;enim fingulæ partcs
Leonis fingulis Gcminorum æqualiter rcfpondcnt partibus 'É! cnim
adecimo Geminorum gradu ÉÉ Lconis gradumlineam protédat:
ac fupcr primam Cancri partem: in qua maximus contingit dics: trian
ulum ftatuat: inueniet latus alterum : quod cft a prima Cancri partc in
É Leonispartem: ctrigintanoucmgradibusconftarc: at latus altc
rum: quod cft ab eadcm Cancri parte in dccimam Leonis: uiginti non
amplius graduum effe • Non igitur æqualiter ab eodem punclo folftitiali
diftant. Nam&fi Gemini ac Lco tantundcma toto Cancri figno diftant :
nontamcn æqualiter a folftitiipunétoabfunt: ultimuscnim gradus Gcmi.
norumpunétumipfum folftitii contingit:aquo tamen adprimam Lconis
partcmuigintinoucm Cancri gradus interic&ti funt-Sina primo Gcmi
horum graduad primum Lconisprotentalincatriangulumfupcrpunâum
folftitiale ftatueris : crit quidcm utrunq; latus æquale : & dics æqualcs:
quoniamprimiipfi gradusa punéto æqualiter abfunt : cœteraetamciipartcs
omnis inæqualidiftant fpatio • Quo fit: ut dics quoq; inæqualcs fint;adco
 -w

L I B. I .
39
utpr£terhosipfosduosdies:acprimos utriufq;fignigradusneq;interuallis
a pun&to folftitiali: ncq; tempoy æqualitate conuenientiam inter fe ullam
Gemini ac Leohabeant. Quocirca ea quæ de Antifciis ante funt proditas
magis probanda uidentur:& figna ea magis § haec uidere fé intiicem íu
dicändä: fibiq; mutuis fauoribusfuffragari: o5 partium æqualem a folfti
tio intercapcdinem: tamctfi afcenfionibus differünt • Ipfà autem partium
aqualitas exiftitC ut dixi) ex compandis ultimis partibus alterius figni
cum primis alteri9. Itaq; hoc ipfo órdine hinc atq; illinc fingillatim pro
rediendo:Ptolemæus figna ipfà fè uidentia putat æquipollere:hoc enim
É uerbum præ fé fért. Cum igitur de præcipientibus atq; obedié
tibus præcepiffct fignis: ftatim fubiecit:Rurfumautem æquipollere inter
fé dicunt partes : ab utroq; figno tropico æqualiter diftantes : quoniam
Sol ad utrüuis eorü profectus dies dicbus & no&tes no&tibus: intcrualla
quoq; horarum ipfàrum exæquatis temporibus cfficit. Hæ autem & ui
dere fé ipfae dicuntur : propterea quæ di&ta funt : & q, utrüq; ipforum
ex iifdem oritur finitoris partibus:& in iifdem occidit $,idetis Ptolcmgü
de partibus fignorü magis j dc fignis ipfis fentire: quæ partes in eodcm
collocatæ funt parallelo: ac propterea ex iifdem femper & furgunt & de»
cidunt locis · quo fit:ut fé fé ipfa uideant : & dies no&tefq; fibi inuicem
aqualcs reddant. Quamuis autem hic ipfe Ptolcmaeus de fignis audien•
tibus in inftitutionc fua nihil omnino præcipiat. Sunt tamé & clari qdâ
uiri:atq; in iis Porphyrius:qui tradant figna aequaliú afccnfionum:quæ
diximus Græce uocari Ifanaphora: ut Arietem & Pifces: Libram &Vir•
ginem : Taurum & Aquarium:Gcminos& Capricornum audire fé inui,
çem : non autem uidere: propter umbram terræ : eaq; ob hanc rationem
æquipollere inter fé putant. Qö igitur auditus j uifus aliquanto fit he,
bctior : atq; hanc ipfàm æqualium afcenfionum cognationem : &C ut ita
dixerim) affinitatem : hebetiorem ac minus ualidam exiftimarent: dixc
runt figna ipfà fé fé audire:hoc cft bcncuolentia quidé inter fe affici:non
tamcn tantâ : quanta quæ uidere fe dicuntur. Quocirca C ut diximus )
hæc ipfà fignorum cognatio: quæ ab afcenfionum æqualitate proficifcif:
cófidcrädaeft in ferendisfententiis. Cœterùq;proptcr terræ umbrâfèipa
n6uideãt: nefciojfitprobandü. Primü qumbraterræeo cœlinô afcëdit:
utadfixasftellas penetret:deindeq;interPifces& Arieté:Virginéac Librâ
cótinuata intcr fe figna umbra obiicipoteftnulla: qnetiá fi lineâ a quouis
Pifciü gradu inquélibuerit Arietisgradü extédcris:terr£corpus nulla pte
intercipics.cüuideam9Lunäftclla; omníücitimätücfolüín terræumbrâ
incidere:cúabea adSolé protra&talinea terra media intercipif:ncq;aliara
tione poffè eâ deliqucfcere:tenebrafq; obducere fit comptü. Itaq; ánilcpu
tandüeft:qdabiishacinptcdcterræ umbra dici£. Quâ obré ad alia tran
feam9. Quiigi£ afpc&t9:atq; ÉÉÉÉÉ :&quotetiâfint:qptesfeinui
cem uideant: que fcipiät: aut obcdiät: haétenus diétü fit • C iiii
1111
 ID E R E B. , ' C O E L •
4-0
#. : De fignis Alienis & Inconiunétis • . . . . ..y
Quæ uero figna neq, éx oppofitis locis:ncq; triangulariter quadrangulari.
terue neq; e fcxangulo fibi configurantur: adhæc quae ncq* præcipiunt:
obcdiuntüe inter fé : item quæ fé nequaj uident a partibus æquc diftan
tibus: ncq; ctiam audiunt: ea cum nülla inuicem familiaritate atq; focie
satis gencie coniungantur : Aliena dicta funt: atq; Inconiuncta: gq; fe
non üidcant: Aucrfà : Græce funtCut dixi) Afyndcta
- -
,

: Dc Dccuriis feu Decanis •

Sunt& alíæ quædam familiaritatis atq; coniu&tionis fpccics:de quibus de
inccps diccndum relinquitur : & primo quidcm dc Decanis:ut Græci uo
cant. Omnis cnim hæc conftitutio co fpcétat: ut fingillatim de planetis:
id cft quid Ęg;
planctc fingulis in fingnis: figno;ue partibus collocati
portendant : fentcntia fcrri poffit. Cum igitur una & eadem domus pa
£iat in ciuitatibus cóiunótionem cam fcilicct p quâ qui ex cadcm domo
funt domcftici dicuntur & familiares:hanc etiam ad fimilitudiné planctg
ipfi dicuntur habcre domos proprias id eft figna quædam adeo fibi conue
fiíentia:ut in iis conftituti:pcrinde ut patres familiarum in domibus ím
pcrcnt propriis. Eft igitur inter figna &erraticas ftcllas etiam genus hoc
3coniu&tionis præcipuum quidem: maximcq; obferuandum • Ac nihilomi•
inus quoniam pcrmiftae qualitates funt : quemadmodum inter ciues ipfos
aliæ átq; aliæ funt coniun&tionis ac bcneuolentiae fpccies: fic etiam inter
figna planctafq; ufuucnit: ut alias quoq; ob caufas fimul cöcilicntur. Atq;
ut in ciuitatibus Cquoniam & ipf: quoq; diftributæ in partes funt) tum
uicinia cadcm:dccuriaq;:tum etiam tribus deuincit ciues inter fé : eodem
paéto fingula figna diftribui placuit in regioncs tris : ut fingulae dccem
èffent gràduum : unde funt Decani a Græcis appcllati: Nobis placct ap
pellare Decurias:tum ne pcregrino utamur nomine:cum habcamus no•
ftrum: jj & illud uideri noftrü poteft : tum ut ciuilcm conftitutioné fé
íí, & urbs Roma non in centurias modo: ucrum ctiam decu
uarfnur

fias fuit diuifà : unde a decuriis diéti Decurioncs • Singula igitur figna
cum fint in tris decurias diftributa: fingulæ quoq; dccuriæ ííí de~
curionem fuum:cuius diftributionis hic ordo atq; hæc tradita cft a maio
ribus regula : dc qua Ptolcmaeus in libris Äú nullamCut ego
uidco) tradit præceptionem : tamctfi de ipfis dccanis mentioné nó femel
fecit. Arietis primos dccem gradus: primamq; decuriam Marti afcripfe.
runt: fecundam Soli:tcrtiamVeneri. Sunt igitur in Aricte ut tres dccu
riæ: fic etiam tres dccurioncs:id eft decanoy domini : fic deinceps per fi•
§. cætera quo cœptum cft planctarum atq; decuriarum ordine progre
i oportct. Nam prima Tauri decuria eft Mercurii:qui Vcncrcm fcqui
tur:fecunda Lunæ : quae poft Mercurium fertur: tertia Saturni : a quo
rurfusordo continuanduseft. Ex hac igitur decuriarum diftributione pcr
- -
 - --- --

• ' L IB. I ' .'

4-/
figna fingula fit miftura : & cómunitas quafi quædam planctay fnter fé
qüod item fit in ciuitatibus : quæ licct $t fuos habcant : qui ciuibus
üniuerfis:ac reipublicæ impcrant: tamen finguli domos: prædia : uillafq;
proprias fub eodcm Rcge poffidcnt. Quibus crebus mifccntur inter fé:
& coniunéti dicuntur • Dominatur autem Tauro Venus : nihilominus
Mercurius : Luna : & Saturnus fub Venere tanj fub domino dccurias
habcnt:n6 aliter j qui prædia poffident in agris': qui agri nihilominus
domini impcrio fubiaccnt. Eft & hoc magnum utiq; coniunctionis uin
culum: magnaq; ad propriam cuiufq; auétoritatem acccffio. Etenim pla
neta in fuo dccano pofitus maiorcs dccani fui prgfidio uires cócipit. Atq;
ut agelli proprii poffeffor fuam in illo iurifditioncm exercet • fic plancta
in decuriâ propria collocatus : Quæ autcm miftura cómunicatioq; fcqua
rur : ubi aliquis planeta in decano alieno repcrtus fucrit : excmplo hoc
aperiemus:Sol ea potiffimum fignificat in nato:quæ ad animú pcrtinét:
quocirca fi in prima decuria fuerit Arictis inucntus:qua hora quis nafci
tur : cum ea fit Martis propria: mutuabitur ab illa quæ funt fècundum
IMartis naturam • Quocirca nati illius animo inerit uirilitas quædam : &
tum belli:tum armorum ftudium: quæq; alia funt Martis própria. In fe.
cunda decuria inuëtus:quæ fua ipíus eft Solis: uiribus fuis mültü addet.
Itaq; natum illum excitabit ad claritudinem : & titulis atq; honoribus
illuftrabit :efficietq; ambitiofum : & gloriæ percupidum • In tertia quæ
Vencris eft decuriâ: pofitus mutuabitur a decuria ipfà ca quæ ad Vene»
rem referuntur: eritq; natus ille procliuior ad lafciuiam: ad molliticm:ad
corporis uoluptates j.itigif planctay ££? exdecuriay focictate
tum magna acceffio : ubi plancta in ftia fuerit decuria conftitutus : tum
ctiam pcrmiftio & temperatio : ubi in aliena decuria collocabitur. Ha;:
autem rerum obferuatio ipfà magiftra fuit : quippe quæ non decuriarú
modo diftributioncs inuenerit : uerum ctiam finium ac partium.Siqdcm
£? ftcllæ crrati-æ fingulis in fignis ccrtos fincs poffidcnt: de qüibus
üo quidem ordine différetur.
De Finibus Signoy .XYIII.
Græci uocãt Oria:maiores noftri fines. Nanq; ut in diftributione terray
atq; agrorum Thufci : Vmbri: Campani:finguli item populi fines habct
fuös:in qb9 íurífditioné libcrius exercent : fic ad hanc fermc fimilitudiné
fingulæ ftellæ erraticæ fingulis in fignis fines habcnt diftributos : in
Ë ipfae pofitæ potentiores efficiúntur . Qua de re diuerfæ ucte »
rum fuere fententiæ : quibus tamen minime repudiatis Ptolcmaei potius
opinionem fequimur • Is C ut fcripta eius indicant ) uidetur de finibus
non parum dubitaffè : cü non nullorum fcriptorum rationcs parü pro •
bct • Refert fé fé tandcm in codiccs uetuftiffimos incidiffé;jq magna ex
 D E R E B. C O E L•

parte carie exefos: ac uetuftate confumptos : explicantes tamen ipforum

finíú ordinem ac numey: ex obferuatione diuturna fteritarü gehituray
collcétum: quæ res in difciplinis conic&turalibus præcipue feqüenda cfís
ut in mcdicifia : in augurali : in militari: ut in hac ipfà difciplina : quae
quidem ex obfcruatione potiffimum quibufdam fumptis prihcipiis poft
ih præccptaatq;inftitutarclata cft. Ac primum quidcm SoliLun É
attributifunt nulli. Nam cum regnare inter planctasuidcantur: É opus
fuitcertoseisfincs dcccrncrc? cum figniferi totius impcriü penesipfos effe
intelligeretur.Etenim ut illorum naturas ad hominum res compönamus:
Luna?orporum atq;humorum eft domina : Solfenfuum atq; fpirituum •
Vtriufq; igitur dorhinatus in hominibus talis eft. Ad fingendum igitur
corpus hominis: uitalibufq; inftruendum fpiritibus: quæ Solis ac Lunæ
officia funt: ficuti ducibusatq; imperatoribus militum opera minifteriif.
opuseft:itaSoli ac Lunæ quinq; erraticarum officiis : Quocirca quemad.
modü militibusattributa funtloca fua inagmine:in acie atq;inipfis caftris:
ficerraticisquinq;tanj militibus locaquædãfuntdccrcta: fingulis in fignis:
rutin caftrisatq;in agminc:cüducesipfiproarbitriohucátq; illuc pro.
grediantur: ncc ullis fefc certis locis contineant • Quandoautem figiiifer
totus conftat partibus trecentis ac fexaginta: rationéfiniü attributæ funt
Saturno fèptcm &quinquaginta: Iouinouem & feptuaginta: Marti fexa
ginta fèx:Vcncrio&toginta nouem: Mercurio £gii fex:quae fimul
çoaétæ fummam uniuerfam duodccim fignorum explcnt:cóucniuntq; cú
annis maioribus:quos finguli planetg conferunt-Singuloy autcm figncy
diftributio ac diftributarum partium numerus talis cft : Arictis primæ
rtes numcro fex: Iouis finibus decernuntur:qug ftatim fequuntur o&to
eneris funt finibus attributæ : quæ deinde fequuntur fèptem Mercurii:
quae poft has quinq; Martis rcliquae ɧ# finibus annumc.
rantür. Taurio&to partes qu£ primæ quidem funt:Vcncris finibus afcri
buntur: quæ deinceps feptem fequuntur Mercurii : quæ item alterae feptë
Iouis.Poft has quatuor Saturni : reliqug ité quatuor Martis: Gcminioy
feptcm primæ partes funt in Mcrcurii finibus collocatg: quæ deindc fcptæ
Iόuis:alic dciiccps feptcmVeficris : quae dehinc quatüofSaturni : réli
quæ numcro quinq; Martis:Cancri primæ partes numcro fex Martis fi
nibus afcriptæ funt : feptem quæ has fequuntur Iouis : poft has altcrae -

item fcptcm Mcrcurii : adhæc alię quoq; feptem Vcncris: tres ultimæ Sa
turni: Leonis quæ primæ funt fex partes afcribuntur Saturno : quæ fe~
quuntur feptem Mercurio : quæ poft has numerantur fexVeneri : quæ
alteræ fex Ioui:quæ reliquæ funt quinq; Marti-Virginis fines hoc ordi»
ne ac numcro diftinguntur : primæ feptem partes ánnumcrantur Mcr
curii finibus: fex quæ ftatim fequunturVeneris: quæ dehinc quinq; Io.
uis: quæ dehinc fex Saturni : quæ reliquæ funt fex Martis : Libræ pri
mæ fex Saturni : quinq; ftatim infequentes Veneris : quæ fübfcquufitur
 L IB • I

o&o Iouis quæ poft has fèquuntur quinq; Mcrcurii: reliquæ fex Martis:
Scorpii fcxprimæ funt Martis: infcqucntes o&toIouis:qüae poft fcquütur
fcptcmVeneris: quæ deinceps fex Mcrcurii : trcsultimæSaturni :Sagitta
ri9 partesfuashacplanctis rationcdiftribuit: primaso&toIoui:fexqftatim
fequunturVcncri:quaedcindc fcquunturquinq; Mcrcurio:fexinfcqucntcs
Saturno: ultimasquinq; Marti: Capricorni partcs diuiduntur hocmodo:
primæ fex dantur Vcncri : altcrae fex Mercurio : feptcm fubfcqucntcs
Ioui: quæ hasfequuntur fex Marti: reliqugquinq;Saturno: Aquariiprimg
fexfuntSaturni:alteræfex Mercurii : o&toinfcquétesVencris:qnq; Iouis:
rcliquæ quinq; Martis: Pifciüprimæ partes o&tonumcrofuntVenéris: fèx
infèquétes Iouis: altrae fcx Mercurii: aliæ itcmfex Martis:quatuor rcliqug
Saturni. Atq;hicqdcm ordoac numerus diuidcndoy pcrfigulafignafifiíú
a Ptolemæo proditüs ac probatuseft. Nos rem hanc ut ÄÈÉ; nec fatis
notamapireenucleati9tcntabim9: Atq;co magis: q, aliisampliorcs:ar&tio^
res aliis fines afcribuntur : ut nô fatis æqua uideri diftributio ipfa qucat •
Sicnimæquis e partibusfa&ta effet inter quinq;erraticasftcllas finiü diuifo:
fcxtantü partcscuiq;infortcm ccffiffcnt:quodfccus qdem accidit:cú uidea
musnunc pauciorcs partes:utquatuor:utquinq;:nunc plures: utfeptem:
uto&toaliiatq;alii diftributascffe •
-

{ Ratio de numero & ordine finium. Ca p.XX IV.

In omni ciuilis iuftitiæ diftributione ca cffè folct rcgula: ut fingulis ciuib9

eadcm mcnfuramcticndünöfit: fiqdcm & ætatis&familiæ :& rerü gefta
ratiohabédaeft. Quocirca gradusqdähonoy acmagiftratuü cóftituti füt
Ncq; cnimciuiliamuncradcbcntur omnia omnibus:uerü aliis alia: & íífdé
ipfis alioatq;alio tcmpore. Similis tum ratio tum regula diuidcndoy finiú
feruata mihi uidetur interplanetas:cú & altitudinis & triangularitatis:&
domicilii ratio prorfus fit habita: præferaturq;altitudo triangularitati:&
utraq; fimul domicilio:ac plancta:cui in eodcmfigno dua} prærogatiuay
fors öbtigiffet antcponatur ci:qui una tantü utatur prærogatiua. Qua e
re faétuií eft : utproferuanda prærogatiua}: æquabilitate: finium ipforú
inæqualis numerus fit in diftribuédo feruatus. Ncq; cnim aliter jufti a
acqui rc&ta ratio tcncri potcrat. Exquiramus igitur primo loco fines Arie
tis : hoc fignum Martis domus habctur: ciufdcm figni triangularitas cft
Iouis. triângularitas autcm praefcrtur domui : quóniam ea trium fimul
fignorum amicitiam & fœdus conjungit. Iure igitur Marti Iupiter præ
ni£ :iurc ut honoratiori prim9 finíúloc9conccdif:5fèrtim cü fit natura
Iouis bcncfica&falutaris:contra Martis noxia & perniciofa- Datur hinc
fccundus locusVencri:quoniä poft Aricté Taur9 inccdit. Sunt enim tria
fimulfignacapiéda:uidcndüq;quâ quis 5rogatiuäintrib9his fignis:autin
ijoyaliquorétincat:Tauridómina cftVcn9;ead&etiädomina eftTauring
 D E R E B. CO EL•
4- 4

trfangularitatis: quocirca fccundus finiü locus iureVeneri conceffuseft.

Curäutcm Iouifex: Vencrio&to partesafcribantur: prætereundü nö eft.
Nfiiii; Iouifèxdebcntur;ppter æquabilitaté diftributionis-Singulis enim
quinq; planctisinfignoqüolibctfcx dcbitg funtpartes : quinquies gnim fex
übi produxcris:trigintapartcsjdeftfignü unum æquis portionibusconfti
tucs. Huic pars unâ addcndacffet:proptcr triangularitaté:fèpté ut cffent
partcs.ScdVenus quaeftatimfeqtur duplici mufiita praefidiodomus actri
ângularitatiscripitci partemillarii:quam fibiipfàiure uendicat, duæ nan
prærogatiuæ uni 5fcruntur.Vcnus É ut una cquinq; erraticis accipit
fibi partcs fex:ad quas addit partes duas iure domus ac triangularitatis:
quaj alteram Iouieripit habenti unamtantü prærogatiuam. Habctigitur
db has ipfas caufas Iupiter partes fex: Vcnus o&to. Scd cur non Vcnus
ficuti partium numero præcellit: ordine ctiam Ioui antefertur ? An quia
Iupitcrcum Arictinæ fit triangularitatis dominus&maxime bencficus: or
dinc præferenduseftVeneri? quaenccadcobcneficaeft:&triangularitatis
iura fn Tauro fubfequcnti figno exercct non autcm in Aricte TEft cnim
infuoj in alicno prætorio magiftratus quifq; honoratior. Quia ucropoft
Taurum fequuntur Gcmini: in quibusMercurius duplicem habct domus
actriangularitatis prærogatiuam:iccircotertiusfiniü locus Mcrcurio attri
butuseft. Adfcxigitur partes illi debitas: ut unie fcptem crraticis addita
eftpars una :utefientMcrcurii fines e partibus fcpté. Præfertur ciVenus
&ordine&numero: quia Tauruscuius Venuscftdomina Aricti cóiungif:
conncxius autem uinculum eft uicini j tribulis. Præfertur ipfe Ioui nu- .
mero partium ob duplicem prærogatiuã: Iupitcr ci ordinc quia bcncfi•
cus & triangularitatis Arictinæ dóminus eft • Sequuntur Martis fines:
quoniam in Ariete domcfticam habct iurifditionem. Præferuntur autem
ci Iupiter Venus: & Mcrcurius: quoniam triangularitas praefcrtur doz
mui:& duæ prærogatiuæ uni anteponuntur. Quocirca Mars una tantü
prærogatiua ornatus quartum locum rctinuit : amifit autem c fex parti~
bus : quæ illi dcbcbantur ut planetæ: unam : quam fibiVenus afciuit:
prærogatiuarum & beneficcntiæ titulo. Vltimus locus rcliétus cft Sa«
turno ut planctæ : ac nihilominus habcnti triangularitatis iuriflitioncm
in Geminis: quod fignum eft ab Aricte tertium : hic de iure fuo partes
duas amifit: quarum alteram Mercurius altcram Venus fibi arrogauit:
cum duplici præfidio munirentur.Rcftat ctiam quærere cur dc Saturno
& Ioue potiffimum fiat partium ademptio : nec minus etiam de Marte:
cum raro admodum de Venere Mercurioq; partes auferantur ? Nimirü
Saturnus ac Iupiter planctarum omnium tardiffimi funt : Mars quoq;
§jinferiores longe tardior cft.Veneri igitur ac Mercurio q, breuiori tcm
pore fingula figna peragrant: plures partcs attribuere placuit : ut quod
aufertur eis temporis : penfetur in partibus : contra a Saturno & Iouc
adimere:qppecüdiuturnioritépore in fignis ifis atq; inptib9immorcnf.
 • " L I B. I. ' ' ' T;

In hoc cnimipfo ratioquoq; habita eft aequi iuftiq, : utplus habeat partiú
uiminus iminoraf:rürfus minus partiü:q immörafdiutius. Qugrethic
Ë : cur in finibus diftribuendis habita fit ratio folum triùm : quæ
infèquüffignoy:ncc ad quartüfitfa&ta,pgreffio. Anilla eft caufa? q, afin9
ipfè inquatuor diuifusefttépora:ifa uerotéporainfigna tria ideftin mëfes
tres: pinde ut fignoy orbis diuifuseftinquadrasquatuor: quay fingulg tri,
bus täntüfigniscóftent: An qänömin9 rationabile uidc£qa quartü qäq;
fignú cft male amicüob afpc&tushoftilé irradiationé:quocircáncq; pfidiú
ab eo loco ncq; auótoritas quærenda effet. /
- De Finibus Tauri. .

Scd Arictis finiü diftributione explicata: Tauri quoq; diftributioné cxequa,

mur : cadérationetcrtiüabeo fignü pquirétes: üt intelligam9: qs domicilii:
quis triãgularitatis atq;altitudinis 5rogatiuäin tribus ipfis fignis obtineat • .
CüigifCutdiétü eft)domicilii ac triãgularitatis huiusVcnùs fitdomina:
duplicis ÉÉ rationeduas adfexillas fibi dcbitas ptes adiúxit : qnetiâ
pbcneficaeft:iure infigno fuo 5lata cft Mcrcurio: ac primú locú förtita.
í etiã fecüdus loc9 cóceffuseft Mercurio:cü ín fecúdo&fucccdétífigno
domus actriãgularitatisteneat 5rogatiuâ: quâ ob réad fexillas unâ fibiar.
rogauit: utVencrio&to: Mercuriofepté fint ptiü finesafcripti: tertiú fibi
locúuédicauit Iupitcr:quoniäin Cancro:qûtértiü fignü eft:altitudinisius
habet: unde unâ fibi ptem afcripfit.feptëptibus fibiüëdicatis. prgponütur
tamëeiVcnus&Mcrcurfus:cü duab9uterq; coyjjrogatiuis utaf;in fignis
Cancrü antecedétibus. Quartus locus pmiffuseftSaturno:quoniäin Ge.
minishabcttriãgularitatis 5rogatiuã: Marti qnt9 obidétriãgularitatisius
inCancro.Pofthabitus aüteft Marsomnibus:quoniâ Canccrtertiü &ulti
müfignú eftinTaurina diftributione examinãdã: Iupiter ucroprclatus eft
Saturno& Marti :quoniã altitudo 5feréda eft triãgulo. Adhæc cüVcn9;
|Mcrcuri9ac Iupiter quatuor fibi ptes 5rogatiuay iure arrogaucrint: relin
-

qui£:uttäaSaturno: j, a Martequnäacparéinter fe 5rogatiuähabét: fiat

ademptio. Quocirca cfexillisptibus utriq;dcbitisut planctis duaeaSatur•
no:alteræ item duæ auferantür a Martc. - **

De Finibus Gemino¥.
Placctdehinc explicareGeminoy definibus diftribuendis caufas. Ac primus
qdélocusdatuseft Mcrcurio: duplici domus actriangularitatis fuffragio:
únde parte unaarrogatafinesfibiptiü feptéuédicauit: fecüdus Ioui locüs e
ptibüsíté fepté duplicifuffragio&altitudinis in Cancro:qCcminis fucce
äit:&triãgùlaritatisinLcone :qfeqtur Cancrü. Quâ ob caufàm unâ fibi
partéarrogauit:&Venerijlatuseft:cuitertiuseftlocusattribut9ptiü etiá
fepté : obiurifditioné Cancrinæ triãgularitatis:inquaVcnus auétoritatis
plurimühabet. Quartus locus datuseftSaturno: ppter iura triãgularita
tis1Geminis.PrgferfaüthacindiftributioneSaturnoMcrcuri9;jppter du
plicéÊrogatiuä:Iupitcr Apptcraltitudiné: Ná&du£Érogatiugíférüfuni;
 D E R E B. C O E L•
4. 6^
&altitudoantcccdittriangularitaté. Nccuero5tereundúcft:curSaturnus
Vcncriprælatus nófucrif:cüGcminíínqbushabctSaturnus triãgularem
iurifäitioné: ÉccdantCancrü : in quoVenus $ triãgularéhabct íurífdi.
tioné? An qâ naturaVenerisbcncficacft:cótraSaturni malefica? Etenim
in bcncc6ftitutis ciuitatibus probitasacbcncfacicndi ftudiüpfertur impro
bitati ac malitiæ · Retinuit aüt fibiSaturnus ptestätü quatuor: Mars uero
qnq;:cuiultimus finiü reli&tus cftlocus-EtaSaturno qdé ablatæ fütptes
È :quoniãtardioris eft motus:a Martcucrouna. Quæriaüt iure pöteft
fiintertiüqüq; fignú progrcdicndüeft:cur nó Ioui primus datuseftlocus:
ficniminLcofiépgrcdicmur: iustriâgulareincoIouéhabcrc înucnicmus.
Itaq;& pptcr altitúdiné:&propter triãgularitaté ín hacipfà diftributione
uídé prçfcrcndus. Prælatustfi cft Mercurius:quoniã ciusiurifditio eft in
Geminis:quo% cfthæc finiü diftributio:cü iurifditioncs Iouis cófiderétur
in Cancro & Lcone fubfcqucntibus fignis : quam ob caufam Saturnus
quoq; prælatusDe
CIUl eft Finibus
Marti • Cancri •

Indifiribuédisucíôåííû primus Marticöceffus cftlocus:cúfitCan

crinæ triãgularitatis dominus:rctinuittaméfibipartestätüfex: Ioui fecü
dus: quoniãdominuscfttriãgularitatis Lconis: qCancrú feqtur: habctq;
in Cancroipfo altitudiné:ucndicauitq;fibi,pptcrea É feptë:tertius Mcr
guri9;quoniätertiolocoVirgofcqturi quâdgmiciliiatq;altitudinisjusha
bct Mcrcurius:atq; ob câ répartesetiá fepté fibiuêdicauit:quart9Vcncri:
obiurifditionétriãgularé:cü in Cancrinatriâgularitate plurimü ualeat:ob
qualitatéatq;códitioné:unde ptcsquoq;feptëfibiafciuit: priuilegio ctiä be
ncficcntiaeaccclcritatis.Vltimius locus e tribustantü ptibüs reliéíuseftSa
turno: nullâ inCancro: Lconc&VirgineÊrogatiuähabéti. Quocircatres
ci funt ptesadcmptæ: qua3 fingulas Iupiter §î. acVenus fibi arro
gauerüt. QuaeripotcfthacinCancridiftributione:cur Marspfcra£ Ioui:
ac Mercurio? cüutcrq; dupliciutatur progatiua:ipfe tantü una fit fretus:
An ppter Lunâquæ eftCancridomina? cuicü fincs attributi fintnulli:ob
easquasdiximus rationes: placitü cft 5rogatiuâ Lunaré Marti concedere:
iure domeftico incú trâflato: atq;adtriãgularitatisiusadiüéto:qua c re pri
milocitantü fibiprogatiuäuédicauit:nötaméut jfèxpluresfibi ptes afci
ucrit:ut fiob Lungrationé 5ferturinordine: uindaftamé partiü numero:
ratione triãgularitatis atq; altitudinis:& quia malcficus eft •
De Finibus Leonis.
Eadem ratione primæ fex Leonis partes attributæ funt Saturno: iureSolis:
qui Leoni dominafinSaturnü tranflato: n6 taméutplures fex ei partibus
afcribantur: Satis cnim uifum eft obSolis fuffragiüm locum ci primum
conferre • Sccundus locus tributus cft Mcrcurio : propter fucccdentem
Virginé: in quadomiciliüatq;altitudiné fibic6ftituit: uëdicauitq; ppterea
ptesfeptë:tertiusVencri;Pptcr Libräinfèquenté;inqua domiciliü habct;
 L I B. I

rctinuittamcn partestantú fex:quoniamin VirgineVenusdcficitur: quare

tus Ioui :iurc triangularitatis: quod habctin Leonc:quáob caufàm tiidc?
Vencriantcferendus. Etcnimtriangularitas præfertufdomui. nihilotamé
minusVcnus ipfà triangulare íusexercct in Virginc. SuntcnimVirgo 8£
Taurus excodem triangulo • Ipfe ctiâ Iupitcr fextantú partcs fibic Léonis
defumpfit partibus · VItimus locus c quinq; conftans partibus rcliétus cft
Marti: cuiparsa Mcrcurioablata cft una: propterius altitudinis& trian
ularitatis:eodeminfigno • Quidauté caufaeeftcur in domo Lunæ Marti:
inSolis ucro domopriiiius Saturno conccffus eft locus?AnquiaMars&
Lunafuntno&turnæ códitionis?Sol&Saturn9 diurnæ :'qua é rcn6parua
familiaritas conciliari uidetur.
Dc Finibus Virginis.
Virginisprimæ feptëpartcsafcribuntur Mcrcurio:ut quidomú illic habcat
&altitudiné: fex infcqucntesVcneri:quoniäeft triangularitatishuiusdo,
mina & Libræ: quæftatim fcquitur • Adfex autempártes nullam arroga
uit:quoniamipfàin Virgine deiicitur: Iouiafcribuntur tantum quinq;:ut ,
uinüllam intribus his fignis Virgine: Libra &Scorpioiurifdiíioné exer
deat : unde faétacftabcopartis uníusadcmptio.Poft IoucmSaturnus ucn
dicauit fibipartcs fex : quoniamaltitudinéactriangularciushabct in Libra:
quamobcaufàm partcm unam Ioui eripuit:tamctfi Iupiterordine prælatus
eft ei: obnaturalisbcncficentiæpriuilcgíü.Vltimgfex Martisfút:cftením
Scorpiidominus:cui ctiam Iupitcrprælatuscft:nullü inhis fignisius exer
cens:fedobnaturalcmCut dictü eft)beneficentiam • Hanc autemob cau
fàmultimusfcmpcrlocusmalcficus relinquiturindiftributioncfiníüfingu
lisin fignis: præterjin Cancro &Lcone: ppterSolis ac Lunæ maicftätë:
aut ubi plures prærogatiuas habét: ut ÉÉÉ & Scorpio. Ab ipfà enim
natura bonum malo præfertur: &aciuilibus inftitutionibus probitas im
probitati :tcmpcrantia immodcrationi
Dc Finibus Libræ. , ,

Exercetin LibraSaturnus altitudinisactriangularitatisiura:quocircaprimæ

illi partesafcribuntur:non tamcn plures j É :cü fit maleficus atq; omniú
tardiffimus •Secundaiura funtVencris : tum propter domü:tum ctiamob
triangularemiurifditionemfucccdentisScorpii: iniquo magnamfibi Vcnus
auétöritatem uendicat: retinuit autem partes tantum quinq;: Ioui unam
infequcnti conccdcns:folaquidé prælationis prærogatiua contcnta:Vnde
fibi fupiter partcs o&touendicauit: cum inSagittariotertioa Libra figno&
domus&triangularitatisprcrogatiuam exerceat: cuitamen prglataVenus
cft:quoniam Libra&Scörpius antcccdunt ÉÉÉ • Poft Iouemgnq;
partium locusdatus eft Mcrcurio:quoniamhabct in Libratriangularitatis
prgrogatiuam:cuia Ioue pars aderìptaeftuna:cüfit duplici munitus pfi^
âio. Vltimoloco funtpartesfex Martis propter domcfticä prgrogatiuam:
quam habct in Scorpio fuccedenti ftatim figno- …
 DE R E B. C O E L•
%-%
De Finibus Scorpii.
EiufdéScorpiipartes fexquæprimoloconumcrantur: Martifuntattributæ:
proptcr iuradomus actriangularitatis: quæ pofthaso&to numcranf: Ioui
dcbenturutmaximc bcncfico:&habenti in §;ttario:qui ftatim fuccedit:
triangularitatisacdomicilii iura:cft autem prælatusci Mars:quoniá iura
Martis funtinipfoScorpio: Iouisautéin fuccedenti figno •poftfincs Iouis;
partes feptemVeneri decret&funt:utbcneficæ acretinenti triangularemfu
fifditioneminCapricorno:qui eftaScorpio tertius:fucccditq; É •

PoftVeneris fines partesfex Mercurioafcriptæ funt. PofthasSafürnode

cernunturquætres funtreliquæ:cum fit Capricorni dominus:cui taméÉla
tuscft Mercuriusobnaturæ fuæcómunitatem:eripuit autemSaturno í a^

piter partes duas: obdupliccmprærogatiuam: Venus unam: ob præroga

tíuæ fuæ dignitatem • Etenim triangularitas domui antefcrtur • Adhæc
utraq; ftellâ bcncfica & fàlutaris eft.
De Finibus Sagittarii.
sigi partes o£to quæprimæ numcrantur: Ioui funtattributæ: propter
ömü actriangularitatem:fexquæftatim infcquunf partcsVeneri ;;ppter
iustriangularitatis:quodhabctinCapricorno: q fucccditSagittario:qnq;
deindcMercurio:É triangulare ius in Aqüario: qui fùccedit Caprí
corno: fcxpoftinfcqucntcs Saturno utCapricorni& Aquaríídomino: quâ
ob rem nulla fa£taeftabco partiü ademptio : ut tamctfi ob ius trianguli
fitciprælatus Mercurius:integrütaméipfe retinuerit partiú numerü:qué
Mercurius non retinuitfàtis habens: q>praelatus illi fuerit.Vltim£ partcs
uinq;numcroMartiafcibunf habcntiinCapricorno altitudiné:obquam
§¤É, pferenduseffet:nifiiusipmSaturni geminaref:Cü&Capricorno
& Aquarioimpct;effetctiäMercurio5fcrcndus:fcdcömunis Mercuriina
tura Martis maleficentiæ antefertur. É Mercurii infita uisadbo•
num jadmalum non minus cft accómodata • -

De Finibus Capricorni.
Capricorni partcs fex quae primo numerantur loco: Veneri propter trian
gularitatemfigni eius attributæ funt: Mercurio item fexpropter trianguli
rærogatiuam quam habetin Aquario ftatim infcqucnte: Ioui feptem ut
É fucccdcntiü domino. Præferuntur ciVenus & Mercuriusordinc:
propter trianguliprærogatiuã: illis ipfè numcro partiü: quoniam maxime
falutaris: Martifex,ppter altitudiné:obquâ nihil ei cft àdcmptü: tamctfi
pofthabitus cft: ut maleficus:Saturnoquinq; partes reliquae :ut domino
fignia quopars una cft adcmpta:q»fignidominatuspoftremohabc£loco:
& ipfè maximc tardus eft.
De Finibus Aquarii.
Aquarii primus locus fex complexus partes debcfSaturno:ut figni ac triâ
guli domino:fecundusquiefex item conftat partibus Mercuriö:propter
•

triangularitatcm:tertiusquipartes o&tocomplcctitur: Vcncri: pptcriura

 L I B. I
49
trianguli atq;altitudinis infequentiumPifcium:quæ quidem prælataeftSa
turnónumcro partiü propter prærogatiuã altitudinis:quaepotioreft trian»
aritate: item Mcrcurio:quiaduæprærogatiuæ uni anteferunf. Rurfus
illi ordinc ipfo5ferunturVcneri:quoniâ Aquarius anteccditPifces:quart9
locus qnq; partes cótinens Ioui habétifolü domefticüdominatüin Pifcib9;
ultimus qui fimilitcrcfte qnq; ptibus Marti:habétidomcfticäprgrogatiuâ
in Ariete : geftab Aquarióterti9: factaeftabutroq;ademptio proptér pro
gatiuay ìåíá auéìoritaté:q;q;Pifces&Arics fcquütur Aquariú.
De Finibus Pifcium •
Prima Pifciú diftributio e partibus o&o conceffà cft Veneri: ppter altitudi
nis ac trianguli iura: fecúda Iouie partibusfex É eftPifciü dominus
Arietinæq;triâgularitatis:tcrtiaMcrcurio e partib9itemfex:quartaMarti
exeodem partiúnumcro:quintaequatuor reliquisSaturno. Eftautë prgla
tus ambobushis Mercuriusutmaleficis:SaturnoMars:quoniã Aricti do
minatur:quiPifcibus fucccdit. Adhæc Saturnus nullumfibi ius in tribus
his ÉÉ : Ariete &Tauro uendicauit. Fuimus hac in parte & in
hocde Finib9 traétatu aliquanto longiores:dum ignoratam a rcccntiorib9
fcriptoribus rationem perfequimur:&corruptamâ pofterioribus ucterum
traditioncm cmendare tentamus. Qua in parte peccari uix a quojpoterit;
fi ubi de quofignoquerif: primü contcmplatus fuerit: qui e planétis qnq;
in eo:atq; induobusinfcqucntibus fignisplurespotiorefq;praerogatiuas ha
beat:deinde bcneficoy malcficorumq;dele&tum habucrit:ac ÉÉ
us adden
dum : quibus auferendum fit : mcminerit : fi rationem Solis ac Lunæ in
Cancro & Leonc : fi Mercurii communcm naturam intucbitur: fi deniq;
intellexerit altitudiné triangularitati:& hanc ipfàm domui praefercndam ;
atq; in tribus continuis fignis primum fccundo:fecundü tertio fore ante.
hendum · Hæc autem tum decuriarum tum finium conftitutio uidetur
mihi nullis certis rationib9 nifa:quäuis obfèruationeab ipfâ: magna utrifq;
auétoritatis fà&tafitacceffio in utranq; fclicitatis atq; infelicitatis fignificâ
tioné. Quitfiprimi&dccurias&fincsftatucre:uidénfidfccuti:qd fiatura
ipfà fècutaeftincóftituendo hominis corpore:dü multitudinc ucnayacua»
rietatifparfim&quafiplineas quafdâ illud figurat:ncruorüq; textu artifi
ciofiorecóne&tit:qua éfiguratione & nexu totü qdéfécü intégraf:habil
&efficaxad mouédú:atę ad fentiédú rcddif: ut fingulis itidé infinib9dé.
curífq;fiiasincffcuiresfàcultatcßgarbitrati: P naturisplanctayillas diftri
buerét: pindeacp mcmbrafingula:partefq; ipfas corporis,pprias uires ac
uirtutcshatura pártitaeft:proqualitate uenay:neruo;q;cötextu. Quáuis
aútdefinibusaPtolemgo pbatisdeq;illoydiftributioneratiofitanobisrcd
dita: nihilomin9cóftitutionéquoq; Aegyptio% fubiügemus:quá plcriq; fe
quü£:&iniis Iuli9 Matern9. Cui9qdé cóftitutionisrationec pbàbilisulla
ab illisreddif:ncccur pbädafit:pféífa apparet. Itaq; q illäfequüf:uidcn?
folä,prfus Aegyptioyfcriptoyaüctoritatéfécuti •Ifàaüt cöftitutiofiniüq;
D
 D E R E B. C O E L•
3o
dimributio:huiufmodiab illistraditur.Vt Arietispartesfexquae ab illius
principionumcrantur: fint Iouisquæ fubfcquunturalterae fex fintVeneris:
quaepoftcasocto Mcrcurii:quæåcinccps quinq; Martis: quæ reliqugfunt
quinq; Saturni. Tauri partes o&to quæ primae numcranturVeneris: quæ
fiatini fcquuntur fex Mercurii : quæ deinceps o&to Iouis : quae poft eas
quinq;Saturni É reliqug Martis. Gcminoy partes fex qug primæ:
Mercurii : quæ ftatim fequuntur altcrae fex Iouis: quæ poft eas quinq;Ve
ncris : quæ'dcinde feptem Martis: quæ ultimæ fex Saturni • Cancríquæ
primæ funt fcptcm númeroMartis:quae poft fexVgneris: quæ inde altcr¢
íx Mcrcurii: quæ deinceps feptcm Iouis: quæ ultimæ quatuor Saturni:
Lconis primæ numcro fex Iouis:quae poft fèquuntur quinq; Veneris: quae
poft cas fcptcm Saturni:quaedcinde fex Mercurii:quæ reliquæ fex Mar
tis.Virgifiispartesfeptem quæ primo loc9 conftitutæ funt Mcrcurii:quae
ftatim pöfthas numerantur decemVeneris: quæ deinceps quatuor Ioüis:
quæ póft has feptem Martis: quæ duæ funt ultimæ Saturni: Libræ quæ
rimæ funt ÉÉ poft eas o&to Mercurii : quæ deinde feptem
É : quæ deinceps alteræ feptcmVeneris: quæ duæ funt reliquæ Martis:
Scorpiîquæ primæ funt partes feptem Martis: quæ pofteas quatuor Ve
ncris: quæ ftatim o&to infequuntur Mercurii: quæ poftquinq; Iouis: quæ
tiííú , fèxSaturni •Sagittarii quæ duodecim primæ numerant Ioüis:
quæ poft quinq; Vcncris : quæ deindequatuor Mercurii : quæ deinceps
quinj, Saturní: quæ reliquæ funt quatuor Martis. Capricorni quæ pri~
hæ fünt fepté Mercurii : quæ poft alteræ fèptcm Iouis: quæ deifide òéto
Vcncris:quæ poft has quatuor Saturni: quæ ultimæ funt alteræ quatuor
Martis. Aquarii fcptem quæ primæ funt partes Mercurii : quæ deinde fex
Veneris:qüc deinceps fepté Iouis:qug poft has qnq; Martis:qug ultimg
funt alteræquinq;Saturni • Pifcium partes duodécim quæ primæ nume,
rantur Veneris: quæ ftatim fequuntur quatuor Iouis:quæ poftillas: tres
Mcrcurii : quæ deinde nouem Martis : quæ duæ funt reliquæ Saturni •
Quapropter ad ea quæ reftant tranfeamus • Ac primo quidem de trian
gülaritatüdominis:dc quibus toties fùpramcntionéfécim9;differemus.
De Dominis Trianguloy feu Triplicitatum.
Triangularitas Cut diétü cft)e tribus conftat fignis: ea Græceeft trigonü:
undéLatineetiam triangulusdici poteft : recentiores triplicitatcm dixere:a
tribus quibus ipfacompofitaeft fignis • PrimaCutiam diximus)tribus e
fignis conftatigncis :mafculinis:fècum maxime confentientibus: ob quali,
tätisconditionifq;fimilitudinem&configurationisbcncuolamirradiafioné.
Huic dominari Sol ac Iupiter dicunéproptcr qualitatis códitionifq;con
fcnfum. Sol enim ac Iupiter calidi füt: mafculini:ac diurni:&Solqdé cú
fit lucis ac diciauéìor:die magis dominaf;noctu ucro Iupiter: qppe qSoli
ccfíerit: maicftatéilli9ucncrat9. AdhgcSolin Aricte altitúdiné: Iupitéraüt
 L I B. I
y/
in Sagittario : & idem ipfè Sol in Leone domcfticá habent praerogatiuâ;
facundatriangularitas eft e Tauro: Virginc& Capricorno : fœmininis ac
no&turnis fignis:cui Luna& Venus impcrant:cum ipfæquoq; no&turnæ
ac fæminingfint: no&tu tamë LunaCcü luminare no&turnù fit)potiores
fibi in impcriopartesucndicat· utraq;auteminTauro fuamhabctpræroga
tiuam domiciliiVenus : altitudinis Luna.Quae fcquitur triangularitas e
Gcminis: Libra& Aquario:afcripta eft Sarurno & Mcrcurió: cü figna
ipfà fint mafculina&diurna:cuius conditionis cftSaturnus:qui fibi §î
curium focium afciuit: tum quia mediæ conditionis eft: tú quia domcfti •
cam habct in Geminis prærogatiuam : retinuit tamcn ipfè fibi principatü
diurnum:& quiadiurnus:& q> altitudincm habet in É, :ac prærogati»
uam domafticam in Aquario: no&turnum uero Mercurio pcrmifit.Vlti,
matriangularitas e Cancro: Scorpio & Pifcibus fæmininis ac no&turnis
fignis: Martis dominatui pcrmiffâ eft:cü fit&ipfè no&turnæ conditionis:
atq; in Scorpio domcfticum ius exerceat:afciuit tamcn fibi focias: atq; in
partcm dominatus Lunam acVencrem: propter no&turnam fæmincam
conditionem:cum Lunaetiam dominetur Cancro:&Vcnus habcatinPifci
bus altitudinem: in no&turno tamen principatu Vcncri prælataeft Luna:
cum fit luminare nocturnum:& corporumatq;humoy domina • Fuit auté
a primi trianguli principatu Mars cxclufus tamctfi domum in eo habeat:
q, effet noétúrnæ conditionis: Saturnus uero a principatu fecundi: g, di»
úrnæ : rurfumVenusa dominatu tertii:q> no&tis fequcrctur conditioncm:
adco in principatibus trianguloy conftitucndis conditionemdici ac no&tis
fequi placuit:quam multi e fcriptoribus fecuti:& in iis maximæ auétori
tatis üir Dorotheus fingulis in triangulis tertium ctiam dominum fta•
tuere: qui effet dominatus totius particeps. Quocirca prima in triangu
laritate Saturnum:ob diurnam conditionem Soli ac Ioui collegam addi
dere: fuere qui Martem: propter domcfticam in Aricte iurifditioncm: in
fccunda itcmi Vencri ac Lunæ Marté:q> no&te pariter lætarentur.Sunt
ui Mcrcurium quoq; in Virgine ipfà adiunxerint : in tertia Saturno ac
crcurio Iouemi: g, ipfè quòq; cffet diurnus & mafculinus. Eft autem
Saturno praepofitus Iupitcr in primo triangulo proptcr domum : Ioui
Saturnus in tertio propter domum atq; altitudinem. Quocirca in homi•
num genituris: ubi Š ipfae diurnæ fucrint: primo Solem: deinde
Ioucmi: ultimo loco Saturnum: at cum no&turnæ: Iouem primo : Solem
dcinde: poftremo Saturnum confiderandü iubent in Arictino triangulo •
Verum ác triangularitatum fignificationibus:earumq;cffcctionibusfpar
fim multa a nobis dicentur • Græci hos ipfos triangulorum dominos uo~
cant Trigonicratores : a nobis fortaffe non inconcinne Triangulatorcs
dicentur:qui non in genituris modo hominum:ucrum ctiam in urbium
& in annoy conuerfionibus fummo ftudio uidcndi funt • D
- 11
 D E R E B. co E L.
%2
- - De Signis & Ventis.
Huic parti quoniam in acre & fæpius & manifeftius ftcllarum uis ccrni?:
fubiicicndâ ftatim uidetur de uentis cxplicatio : qui cum ex afpiratione
tcrrcftri: ac maxime arefa&ta conftent : dubium non efta Solepotiffimum
eamafpirationcm cicri. Ipfi autem ucnticum a quatuor fpircnt cardinibus:
ipfog, quoq; cardinúqualitates accipiunt. Etenim partem eam müdi quae
ad ortüm éft:cumSolcmquicaloriseft auétor fingulis ad nos dicbusaffé
rat: calidam qdé: & quia ol inde affiduus ucnit:ficcâ quoq; effe par cft:
aducrfàm ucröhuic aduerfo modohumidam atq; frigcnté:q>Solem ipfum
tcrris aufcrat:c cuiusabitufrigusncceffeeftfequi: cüius reinox ipfàindicio
cft: Atq;utacalorcdiurnoficcitas:ficno&turnoafrigore humiditas fcqua£
oportct? Subfolanus igiturquiaboricnte fatcardine:fiquidcm flatusipfe
Cut Ariftotcli placct) quædam acris cft impulfio redundátisue afpirationis
cómotio: pindccritaffèétus: ut dicsipfe : ut regio aqua fcrf. Huiccótra
rius fauoriius: q> no&tis naturam: q, occafus qualitatem fequitur : erit con
trario modoaffèétus: utcnimaducntusSolisacprgfentia caloré:fic receffus
atq;abfcntia frigusparit:atq;utilliusincrefcentiscomcscft ficcitas:fichui9
Humiditas cft fòcia : Atq;utduohi aduerficardines funt:ficdics & nox:fic
calor&frigus:ficaridum&humcctum:contrariicffc&tus:cótrariaeq; qua
litatcs ab éis manant: Vt autcm cardincs hi mundum ab ortuatq; öccafu
acquis diuidunt partibus : duéto per ipfos circulo: fic qui fummùm atq;
imium cœli uerticem duo cardincs a dextra atq; finiftra illoy fccant:parib9
quoq; partiuntur interuallis : quoy alter id eft fèptentrionalis cardo ab
ütroq; cardine furgcntis atq; cadentis Solis fingulas tantü qualitatcs fibi
conuênicntes affumit.NamifiabeoSolabcftcardinc: frigcfc€readmodum
illum ncccffe cft : nimii autcm frigoris ficcitas comcs cft. Ergo ab oricn
tis Solis cardine ficcitatem : ab occiduo frigiditaté mutuabitur : ut cnim
humiditatem ab hoc capiat fieri non potcft:cum ficcumatq; humidü fimul
coire naturaminimepatiatur:quocirca& uentiqabhoc flafit cardine:aridi
atq; frigentes funt . Ad oppofitum ucro huic cardiné id eft meridici pla
gam:cüm Sol fit ci maxime familiaris : ob hâc ipfàm Solis familiaritaté
plaga uchcmcntius concalcfcit: unde fpirantes inde flatus a finitimo car
áiné atq; a Solis uicinia calorem accipiunt • Quam ob rem non tcmcre
Ariftoteles affirmat fubfòlanum libentcr tranfifc in notum : hoc cft in
mcridianü flatú: ob ipfàm qualitatiscalidæ fimilitudiné.Cü auté parteab
altcra hæc ipfa plaga mcridialis dcclinet in occafum:ab ipfo quoq; occafu
mutuatur humiditaté: unde flatus ipfi illinc calidi:hinc humidi fint opor
tct. Quâ ob rem ut uenti feptétrionalcs frigidi funt atq; aridi: fic cxad,
uerfomcridialescalidi atq;humêtcsfint ncceffeé.Hoy focii ut adhùc jad
illü cardiné magis dcclinât:fic cx hac jexilla qualitate plus minusucfhu
tuant •Täta aüt uentoy atq;aeris mutatio cü aliüdc fiat : ncceffecftut ad
planctas atq; ad cæli rcferaffigna-Vc5: Soliac Lung cü nulliccrtiflatus
 L I B. I
34
attributi fint : fiquidcmSol au&tor acparcns ho£ eft motuum:&fpiritus
ipfc cft ucl acris impulfio ucl rcdundátis humoris cómotio:cui Luina do
minatur:interquinquagantisftellasdiftributio hæc flatuü uidetur potiffi.
mú facienda • Quemadmodü obferuatio ipfa difciplinæ huius magiftra iam
docuit. Eftigitur Saturnofubfolanus: Martifauoniusomnino fimiliaris :
Veneri auftcr: Ioui feptcntrio addictus. Hincprimatriangularitas ucntos
Ę crcditur:,ppterSagittariü: quæ dom9 Iouis
excitare feptentrionalcs
cft:hincetiamfcptcntrionalis di&ta cft: nihilominus occiduú quoq; ucntú:
cui nomen eft Caurus proptcr Arietem Martis domü prouocat Š1'Ca
flatus occíduus qui in feptcntrionem dcclinat: facile inborcam conücrtitur.
uandoCutAriftotelcs tradit)& ipfè cü fpirat: boream mouct. Si igitur
ÄÈ proptcrdiurnamconditioncm Saturnoaddicitur : cuiusquidcm
conditionis dominus eft Sol: non immcrito fauonius addiétus cft Marti: *
propter no&turnam : cui Lunapra:fidct: conditioncm.VtautemSoliscon
&itióncmSaturnus: fic Lunæ Mars fèquitur : undc & Mars in occafu fœmi
ninam hoccft Lunarem affumere naturam dicitur.Sccundäuere triangu
laritatemauftris maximc familiaremeffe:undcauftrinadicitur: fàtiscópcr
tumeft: propterVerierem Tauri dominam : quæ hunc fiatumexcitarc cre,
ditur. Ac nihilominus triangularitas ipfà fubfòlanü faepc cuocat abcxortu:
propter Capricornü :cui Saturnus dominatur. Quæ res efficit: ut aufter
fubfolanufq; non raro mifccantur: qui ucntus Graece eft curonotus. Nec
mihifatis íí quod Ptolemæus tradit: gigniaVcnere auftrum : propter
calorem humorcmq; : Iouienfih potius conucnirct:a quotamcn fcptcntrio^
n€S É ipfe mctaffirmat. Quidautem minus confcntancum : jut Mars
qui calidus&ficcus cft: humidùtamcn&frigentéflatü fufcitct ? Quocirca
cxciendoy uétoy ration5 a qualitate frigidi calidiuc:aut ficcihumcntisue
duccnda mihi uidctur : fcda conditione potius &alia quadam ui:quod ob
fèruatio ipfà docuit. Forfitan & illa Ptolemæum mouit ratio: q, utfuopoft
diccmus loco:cum orbis hicnofter inquatuor diftributus fit cardines : Sa
turnoq; ortus: Marti occafus:Iouifeptcntrio: Venerimcridics addicatur:
cx co üenti ipfi cardinales a cardinis præfide cxcitcntur .Tcrtius triangu
lus habet fubfolanü fibi admodum peculiarem : propter AquariumSarurni
domú:qui quoniam e mafculinis fignis cft:&Saturnum habct dominü :
diurnùquidcmac mafculum : non nunj fibi aquilonem adiungit: nam &
Iupiter éiufdem quoq; conditioniseft : ünde fit fubfòlani ac fèptcntrionis
miftura quædã . Hunc uentü Ptolemæus borapilioticon uocat: Latinchic
ipfeuentusfuonomine eftaquilo .Vltimustriangulus fauoniîfufcitatordiae
&itur: ppter Marté ac Lunâ :& quas antcpofui caufàs : libétcr tamé,pptcr
Veneré ctiä a meridie flatü cuocat:eft enim Venus tü eiufdcm trianguli
domina : tum etiam no&turng conditionis : unde africus huic ipfi trian»
É; perj familiaris eft : qucm a Ptolemæo uidco notolibycum uocari •
e Mcrcurii autcm ftclla in fufcitandis ucntis præcipcre hoc poffumus;
D iii
 D E R E B. C O E L•
$4
quoniam uerfàtilisfit;&luminariünaturamfequatur: eam nuncno&urnâ:
nunc diurnam conditionemfufcipere: Acproipfaconditionenunc in hunc:
núcíníllü uentú pronioréeffe. Quocircahuiusftellæ naturaSolisacLunæ
conditionibusaccómodandaeft:ut deuentis acuentoydiuerfitatibus certi9
ferri iudicíüpoffit. Hæc autem inhücquidémodú:fortaffè ctiam brcuius
q res ipfà exigitCcü non tantü diuerfa:uerü etiam contraria interfèrerü
fiay fcriptores & dicant & fcntiant)hac in parte dixiffè fàtis:ac pro loco
fuerit • Ε uerocüdefigniferipartibus præceptafingillatimpcrfincsfigni
cuiufq; tradcntur &plura & accómodatiora:ma £. appofitaanobis re
fcrcntur. Itaq;quoniam diximus de Decuriis:deFinibus:& co% diftribu
tionc:dcVentisquoq;:reliquum cft:deSimulacris ctiá utaliqddicam9.
De Simulacris quæ cú fignis ipfis oriuntur.
Ad eam igitur partcm in qua de decuriis agitur:adiungenda uidetur fimu
lacroycöyexplicatio:quæcúipfis oriunturdecuriis:undeGraece dicuntur
Parahatcllontes:arccentioribus Latinisuocantur Imagincs.Singulisítaq;
cúdecuriisfingulaenafcuntur fimulacra:quæ feptemquoq;planetay natui.
rasac uires fequuntur: Ho£ fimulacro% enarratio quod recentioy auéto;
fcripta dcclarant:aniliamulta continct. NoseampartemCquantùin nobis
fuerit)expurgare aliquando tentabimus : dequafcripfiffefideliteracdiligé
tcrapudPorphyriú inuenio Teucrum ÉÉÉ uetuftiffimü Mathcma »
ticum:dcq; Decanis ac Paranatellontibus ignificationcs fententiafq; fingil
latimprotüliffe:fcdciuslibri maioyincuriatemporüq;iniquitate hódicöm.
ninoextantnulli • Ipfoy autemfimulacro3 uidcturcauis cffe : quoniam cú
ipfonafcüturhorofcopoutimaginariamuimeius qui nafciturpro qualitate
ac naturafuaafficiat:&quodämodoaffe&tâ imprimat : qua ex impreffione
cupiditas&ftudium quoddaminanimanati ingencrcturadeasartis fequcn
dasadquasa fignis £j ipfis acplaneta; occultis uiribus impellitur:
atq;abipfius fimulacri pcculiari ui trahif. Abhisetiá ipfis fimulacris ma
nafit fècretæ quædam appetitiones: naturaliaq; non nulla oblc&tamenta:
& infitæ in animis ipfis ad res alias atq; alias propenfiones : non ab ele.
&tione aliqua : fed ab ipfà natura profe&tæ. É uero fimulacra fèquun
tur tum planetarum naturas: tum fignorum ac decuriarum:cum quibus
oriuntur : ut dixi • Scd nec minus & ipfà quidem per fe fignificationes
ac poteftates fuas habcnt : unde non temcre formas illis : atq; effigies
quafdam affinxere : a quibus fimulacra imaginefq; dicuntur. §#
explicatio ocii eft diligentiæq; maioris : atq; ob cam rem in aliüd a me
tempus differtur • Hæc tamen interim quæ dicemus : obitcr explicaffè:
neq; ineptum fane: neq; intempeftiuú fuerit • Gencrando in homine fàtis
conftat:cor primü gigni : ab eo mox fuo tempore atq; ordine reliquum
corpus: utpote a principio:infunt enim corde inipfo ab initio generationis
atq; ab infita ui partes illæ quidem omnes : quæ poftmodufi progreffu
füöpcrficiunt corpus. An eodem hoc fortaffè modo in cæli parte piimas
 L I B. I
$%
in ipfoq;principiodequoconftitutio corporis totadcduci?: ufuuenit ? A
uti a uirtute uigorcq; cordi infito fenfim reliquüconftitui? corpus:fic 53
afcendétis cœli parteprima: figniq;exoriétis decuria in genitura induntur:
&tanjimprimuntur nafccntib9uires:quaedamq;facultates autpropcnfio»
nes potiusadaliaatq;alia:refq; ad diucrfas ? Ncq; cnimitaomniârcfcrcnda
erraticasadftcllasfiint: ut cæliipfius contincntis obliuifcamur:in quogdá
infunt: &aquoctiam dcfluunt reg: omniü femina. Vt enim cor hofpitiüm
eftfanguinis:cxquocunétacorporisftatuuntur membra: ficcœlumiipfum
hofpitiüeft fiderü : quoy operaminiftcrioq; ac motuquoq; cum primis fuo
cunóta moderatur&efficit. Quo fit:ut quæ dcfimulácrishistradütur:cô,
têncnda ncquaj fint- licetquæ Punicos apudfcriptores leguntur :aniliter
tradita uideantur.
De Afpcétibus Dextris ac Siniftris.
Afpc£tibusquoq;planctay &configurationibus tumquadrangularibus triã,
gularibufq;: tum fé e fexangulo intucntibus fubiicicnda uidetur ratio :per
quamquidextcr:qui finiftcr fit afpc&tus intelligiualeat. Per multü cfiim
referta dcxtro nean finiftrolatcre locus ipfe afpiciatur:ac num fequatur£
num antegreffusfitplanctaquilocúafpicit: Cüm in ipfoquoq; hoininegd
dextrú:qüid finiftrü fit:n6parü referat. $iícum finiftra manusfœ«
mincaquodämodo &imbccilla:hebcfq; fit:dextrauero mafcula: robufta&
maximc agilis. Quod idemufuuenitin cófigurationib9. Sicui enim Arics
afcenderit: ifq;in Lcone Marté:inSagittariöMercuríühabucrit:cühoro^
fcopus cius triãgulariter hincaMarté: illincaMcrcurio irradicf:nimiya
Mcrcuriodcxtrüoptincrilat9incófigurationc affirmabim9. Vniufcuîufq;
auté figniquæ dextra:quæ finiftra irradiatiofit : hacuiaintelligem9:fiubi
fignüiíminhorofcopocollocauerimus: quæfigna5grediátur: quæ etiâfè»
qüätuf:ftatim infpcxerim9. Sitigiffignüißm?cui9Iatcraqugriin9: Arics:
qué fideCapricornoftcllaaliqua intuébit:dextrocüe quadrägulo intuebi
tur:Sin dcCancro e finiftro:fimili modo cfiniftrofèxanguloâfpicict ftella
quæ deGcminis Aricté afpcxcrit:dextroquæ de Aquari6. Hocipm ctiam
aliquäto aptius oftédam9. Collocatoinoricnticardine fignoeocui9dextras
ïí cófigurationes qugris: uidenum jftcllain mediocœlo fitpofita:
dccim9locusáicif:quainucntadicesftclläilläe dextroquadrâgulofignü
illud afpiccrc: cfiniftröcä qinimo cœloidcftinquarto repta eftIoco • É
qu£ ÉÉ collocatafueritinlocoundccimo: qfucccditmcdiocælo:eäefex
angulodextro intucri diccs: e finiftro q intertioloco inuéta fuerit • Omnis
igi?cælicöfiguratiocúduodccim fit inloca diftributa:fexlocainferiori oc
cüpäturhcmifpcrio:idcftprim9:fecüdus:tcrti9;quart9;quintus &fext9;
reliqualocahdceft fèptimüs:o&tauus: non9;decim9:undccim9acduodcci
mushcmifperiofupíóricótinentur.Stellaeigifpofitæ inhemifpcriofupiori
dicüé afpiccrehorófcopúdextrairradiationé:fiuecahexagona:fiue tetrago^
na:aut trigona fucrit:rurfusfiniftra;q in hcmifpcriocollocanfinferioris
D iiii
 -
-
-

„-- D E R E B. C O E L.
36
Locus igiturnonus dcxtro etriangulo horofcopú afpicit:finiftro quintus:
Locus É dcxtro quadrangulo : quartus finiftro: Locus undccimus
dcxtro c fexangulo : tcrtius finiftro afccndcntcm locum intucri dicuntur •
Quo fit:ut qüotics figni alicuiusquocúq; coeli locopofiti dcxtrü finiftrüue
lätüs quæris? cofign6in horofcopócollocato dicas dextrum cffe quodcunq;
fignüin hcmifpcrio fupcriori compcrcris: finiftrumquodcüq; inhcmifperio
iiifèriori. Atq;hac ratione dextras finiftrafq; irradiationcs facilc intelliges •
Curauté dextcrafpcétusfitfiniftro ualentior: primüea ratioeft:q>plancta
in nono : dccimo aut undecimo collocatus citius ad horofpopum motufuo
prodgrcditur : jqui intertio:quarto aut quintolocorcpcrtuscft:illc cnim
ácccdit ad horofcöpum: & tanj propcrat fua fponte:hic abit: ac longius
rcccdit: dcindcq; fùaptc natura lócus dccim9prcfcríquarto. Etcnim coeli
mcdiú qüi terris ipfis imminctimoualcntius cft:undccimus Éfcrtur tcrtio:
fiquidcmhdccimofucccdit:nonus ueroantcfcrtur quinto:quando nonus ipfè
id'eft plancta illicpofitus inccffu fuoadhorofcopü propcrat :ac terris ipfis
imminict: tertius ucro id cft planetaillicpofitus motu fuo reccdit ab horofco
po: acfub tcrris latitat. Hinc itaq; fit: ut dcxtri afpcctus iure ualcntiores
habcantur: imbccilliores qui finiftri funt •.
- Dc triplici gencreafpeétuum & configurationú.
Quin etiam afpcctuum atq; configuratignú ipfàg: tria É gcncra:ab inter
grispartibus:a fignis ipfistantü;&abafccnfionum tcmporibus. Partilis
afpcétus dicitur:cuma ftella ad ftellam numerantur tot cceli partes: quot
cónfigurationem ipfàmconftituunt. Etcnimfexaginta partes intcgraeadcö
ftituéndam fexangularemconfigurationem numcrandæ fimul fufit:nona
gintaad quadrangularcm :centum uigintiadtriangularem: ccmtü Š
ta ad oppofitâ regionem: totcnim funtfingulis inconfigurationibusadcö.
ftituenda latera partiü interic&taynumcri- Afpc£tus quiefta fignis tantü:
qucm GræccPlaticum dicunt tumexiftit: cum 3'; quidé ipfà fé afpiciüt.
Plurcstamcnaut pauciorcs partes inter ftcllas ipfàs ftatuütur: exempligra
tia: Cancrú Aries quadrangulariter afpicit: ftcllatamcn in uigefimoo&täuo
gradu Arictis pofita ftcllä in dccimo Cancri graducollocatam partilitcrnó
äfpicit:complurcs cnimdcfuntpartes ad implendum afpc&tum cü fcilicet:
qüépartilë dicimus : Rurfusftellainprimo Arictisgradu collocata ncquaj
partili intuetur quadranguloftellamin uigefimoo&tauoCancri gradu &on>
ftitutam:fiquidemlonge plures interic&tg funtpartesjqugpartilis quadrá
guli latus aftruüt: Quocircaafpcctus hicimbccilliorüidetur :proptcrpar
íiumipfâ; aut dcfeétumautexupcrantiam: undecómunisac gcncralis uo~
catuscft afpc&tus. Atconfiguratioquæ ex afcenfionü temporib9cóftituit;
alia ratione quærenda cft:ncq; enim aut cömunis eft : aut partilis : quales
iam oftendimus:quætamen ipfà fit:hac ratione colligitur: Leo : Virgo &
Librain exortufiio amplius horis fexoccupant:fexhöræquartä dici partë
implcnt : atquarta pars dicicftquarta etiam circuliportio ;quæ uero quartâ
 L I B. • I
J >
circuli portionem continent:quadrangularem figuramftatuüt. Quocirca
planctäínpríncipio Leonis pofitus non fexangulariteriuftafigno; numey:
fedquadrangulariterfecundú afcenfionü temporaplanetaminiultimis Librg
partibuscollocatüintuetur:&hic qdé afpcctus magnayeftfignificationü:
çuem & Antigonus nobilis Mathematicus:&Ptolemæus:&pofteüPor
phyrius:& alíí quidä non ignobiles auctores obfèruandüË - $£ fit:
ü
ütinfignis obliquis pauciorüq; afcéfionú ftellæ quæ fecüdünumc£ figno;
uidentür triangulariterfeafpicere: fi ad numerü afccnfionü tempora ipfa
redigas:quadrangulari potius irradiatione feafpiciant. Scd apcriatur hoc
ctíá`expréffius. EftoSol in Arietis gradu primo: Iupiter in Leonis gradu
fèxto: É in eiufdem Leonis graduundccimo:cóftituamufq; quo in loco
ac terray parte fint hæ figno3:afcenfiones:tribuamufq;primü Aricti unâ
&uiginti:deindeTauro quatuor &uiginti :poft Geminis ocio& $i;
deincepsCancroquatuor &trigintaafcéfioncs:hac ratione Arictis:Tauri :
Gcmifioy&Cancriafccnfiones omnes fimulcoa&tætemporacentü ac fepté
pariunt: quibusfiaddiderisfeptemetiam Leonis tempora Cfiquidéfex cius
gradusfeptem occupantafcendcndotempora:uolumus enimLconéhabere
äfccnfiones quinq; &triginta Dfient omninotemporacentü quatuordccim
Implendisaiitem centumiuigintitemporibus:quodlatuscfta quilateri triã
uii:fexdefunttempora • Fitigitur ex hac fupputatione:ut Sol quidem&
Ê e figno fé täntü afpiciant:quandoafcenfionü tempora integrú tri
anguli latus non implcnt:Soluero&Marsutroq; modo&e figno & tem
poíáliter:hoceftfècundüplenaafcenfionütempora fé cófpiciant:cü unde:
äm Leonis gradus in quibus Marsinueniturtredecim illatemporaquæ ad
ÉÉÉ decrantfumminiftrent·Hæcigitur funttria cófigúratio.
numgenera:quæ maximátumamicitiam confenfionéq;tü fimultaté diffen ,
fionemq; inter ftellas compant· Quain reillud quoq;praetereüdum nó cft:
<q>cum e duabusftcllis fèintuentibus altera nönüjinfeptcntrioné longius
áucaafit:alterainmcridicmhumili9 dcclinauerit:efficiturhacuia: utlätus
ipfum trianguli nó nìjlongius jpar cftproducaf: quæres uires auóto
fitatemq;affeétus ipfiusnon parum imminuit: Afpccius igitur qui cft ex
integro fiequajpartiünumero:neq;£x pcrfe&ta graduü dinumerationecó
fìatìuerurhautpluribusautpaucioribus e partibus:qui Grgconomine di
citurPlaticus efignis tantüeffepcrhibetur: debilisquidcm atq;impfe&tus:
quem fortaffe non inconcinne tum remotiorem: tum laxiorem uocabimus:
quoniamabintegropcrfcctoq;intutupropterdeficientesautexupantespar
&splufculumdiftent-remotâ cnimdicunturquaeanobis diftant: qui uero
ex integris conftat partibus: cuiq;plurimü uidetur tribuendú:íurePartie
lis uocätur:quemadmodum Iuli6Materno placere uide9 rerum cœleftiú
diligentiffimö fcrutatori. Illum autem qui ex afcenfionibus:afcenfionúq;
temjporibus colligitur non improprie Tempgralcm uocabimus: ut ex ipfà 2Zêev, G-all'
coghominatione afpc&tus cuiufq; qualitas differentiaq;appareat· •p*4*
 D E R E B. C O E L•
33^
IDe Duodenariis figno% •
Necueromefállitucteresquofdamfcriptöresfignaipfanonfolumin decurias
finefq;:ucrum etiam iniminutiores multo pâtes diuififfe:adfigno% ipfoy
numérú:utfignoquoq;induodccimpartesdiftributo :duas partes &item
femis ÄÈÉ uocarent:nosduod ecumanä&duodenariam
uocare poffumus:fingulasautcmduodenariasfingulisplanctis attribuebät.
Fuere ctiamqui noucnas feu malis nonarias conftituerét:iifq; dominosetiâ
fuosdcccrncrët. Nos hui9modidiftributiones ambitionc:autpoti9 uanitate
quadâ: magisjratione:autipore#ufu jÉ abhac nfa inftitutione ex•
plodimus:deq;iisut cófilio ij repudiatis nihilomninotradimus •
De Duodenariis planetay •
Ncautcm genus aliudDodecatemoriihoceft Duodenariæ Duodecumanæue
contcmpfiffeuideremur:fubdemuseiusrationcm • GrgciuocauercDodeca
tcmorión: q>pars una duodecies multiplicaretur • Ipfum autem Dodecate
morionhacrâtionecolligitur.Collocato Ioue : autSaturno:autquouispla
netaintertiogradu Arietis:illumipfumtertiumgradúduodecics produces:
quoproduétófummâ omnemcolliges:ac deindeab Arietis ipfius principio
riumierabis:tum quo in figno:quáq; in parte fumma ipfà deficrit uidebis:
fiquidcm is erit Dodecatemorii ipfiüs locus. Tres igitur partes duodccies
produétægradusfex ac triginta conftituüt: Hoy graduü ubi fuosAricti
àttribueris:inuenies Dodecatemoríüideftplanctæ Duodenariaminfèxtum
Taurigradumincidere • Quilocus ubi bcneaffc£tus atq; illuftratus fuerit:
bonumi: rurfusmalum:ubimale affe&tus atq; infeliciter irradiatus fuerit:
obnuntiabit. HæcigitureftDuodcnariæ planetay fingulis infignis ratio
Oportetautemn6integrãmodopartéinqua planeta collocatus cft:duode
ciésproducere :uerumetiamparticulasminutas:deq;fis omnibusfummam
unam colligerc:colle£tamq;Cut dixi)abinitiofigniinquoplaneta illecol
locatus eft:pfigna fubfèquétiaaequaliter diftribucre:&inquafigni partet
autin minutâparticuladcfinat:illicduodenariâ ftatuere • Iulius É
dequofàóturifaepius mentioncm iure fumus:traditcxdodecatemorioy ob
ferüationeatq;efficacia:finiüq;inquibusinucntaipfà fuerint: poffe ómné
cœleftiü fignificationü uim explicári:quicquid enim in genituris celctur:
exdodccatcmorioy &finiücognitioneindicari:ideoq; Babylonios in dode,
catemorioy fignificationibusçoelcftiumdecretoy fummäftatuiffe. Nos etfi
Babylonioy:& tantiuiri auétoritatemfequendam ducimus. Nihilominus
idcmiipfè Iulius dicit Ptolemæum antifciisfolum fummâ au&toritatem tri
buiffè. Etantifciaquidemmanifeftanaturalíq;admodum ui nixa funt:cú
ex ipfa; partium æqualitate fimilitudo&cognatioquafi quædamCutiam
docuimus)ingeneretur. Quidenim magis fècundünaturam: j ut fimilia
c6ueniant fimilibus? Præfertim cum ea cöueniétiafit&temporis&intcrca
* *- -*--.
pcdinisapunétisfolftitialibus:quaeduocæleftibusfignificationibuspluri,
imüconferunt. Indodecatemoriis autënihil phyficum incffe intclligo:ncc
 L I B. I
39
aliam effe caufam: præterjg, computentur duodenario numero : qui fi,
niferum conficit e fignis duodecim : Quâ autem in rebus phyficis nu
heri ipfi repudicntur ab Ariftotele : norunt omnes : qui naturalem fci•
entiam traétant • Verum cum a Iulio Materno auétore maximo ac do
&tiffimo : & a Babyloniis hæc ut obferuatione diuturna comprobata tra•
dantur : non poffüm corum fententiæ non accedcre • Nec me ignoratio
caufæ deterruerit:dum obfèruatio: atq; euentorum ufus ita effe docuerit.
Cum difciplina hæc ab obferuatione cœperit atq; in rebus compluribus
effc&tus pateant : corum tamcn caufis ignoratis •
63
f- O A N N. IS ' I O V I A N I P O N T A N I
• A D A CT IvM SY N CERv M
S. A N N A Z A R I V M

• D E R E BvS C O ELES TIBVs

. LIBER S ECVNDVS
< .

Erum cffe naturæ ætcrnitatem Synccrc A&ti:funt qui opi

ncntur :&quidem non pauci: Contra:qui principium cay
1r atq; ortum tradant:caufafq; utriq;fuas afferant. Siue auté
ex ætcrno ipfæ conftitcrint: fiuc aliquando forte fuoq; ali
quo tcmpore primü cœpcrint:confuctudo ccrte atq; obfer
uatio cxplicandis atq; inueniendis illis primas fibi omnino partis ucndica
runt. Tamcfi a cófuctudinc profc&ta uidctur obfcruatio. É cnim
hæc ipfà obfèruatio rcpcrit : Nauigationcm confuctudo: Bcllicam difcipli
nam üfus: Rhctoricam omncm facultatem cxcrcitatio pcpcrit: ut affidui.
tas Agriculturam. Cum primis autcm ftcllay notü: atq; fignificationcs
eadcmi docuit obfèruatio. Quanj natura ipfa comparatum cffe arbitror:
in tot annoy ac fcculoy millibus: ut unum quandoq; aliqucm intcricétis
uidclicct multoy temporü intcruallis protulerit : ac tandem ctiã aliquádo
fit in lucem prolatura : poftcaj rcs ipfae oblitcratæ fœculoy uetuftate ab
hominü memoria cxciderint:ut quidcm & fæpius excidere : & ctiam exci
dent : qui coeli fccreta diuino quodam afHatu maioreqj homuntionü im
pulfu rcferauerit: fitq; fuis ctiam feculis rcfcraturus:ad quæ ncq; obfcr •
üatio antca pcnetrauerat: neq; cófuetudo juis diuturna uiâ iî
obfèruationi. Scd ferant utraq; mcrito laudem fuam : dü tamcn præclara
quorundam hominü ingcnia : rationcmq; ab illis fummo labore ftudioq;
pcrucftigatam : fuofq; in numcros ac præccpta rcda&tam laudibus ctianâ
füis minime fraudcmus · Hæc igitur ipfà obfèruatio cü pcrfpexiffct : res
eafdem quoties idem ipfe ftella; motus incidiffet: rurfus cffici:habcretq;
planc animaducrfum & cognitü:nihil omnino a præteritis præfentia quæ
tunc cffent: diffcrre : cuiq; motui:cuiq; ctiam tü crraticæ tùm fixæ: quas
multas in unam etiã formam & corpus quafi quoddâ figuraucrat:certam
illam propriamq; fignificationem áttribuit: cuius in ÉÉ fuofq; pcr cir
cuitus effèt reditùs ac pcculiaris effc&tio. Quin etiamCquod Poctæ faciüt:
ut hominibus nomina affixcrint pro illoy uirtutibus aë uitiisDfigna ipfà
& ftellas etiam fingulas diuerfis féd fuis tamcn nominibus uocauere: atq;
illis maximcÄî. quæ quandam pcr fimilitudinem aut animaliü aut
rcrü:figno% ipfoy proprietates indicarent : cffcctioncfq; quandam pcr
imaginem rcferrcnt:& conftitucndis hominü corporibus? & animorum
 - L I B. II
62
applicationib9 indicãdis. Qua potiffimâ ratione&uia duodecim fignoy
zodiaci orbis:coeterorumq;quæ cœlo reliquo diftributa ferütur:aprimis
illis obfèruatoribusfuotcmpore progreffimq; notatafunt nomina:âc cum
ipfis illis nominibus etiam fignificationcs : poteftates acdecreta. Quibus
quidem nominü inditionibus:dccrctQyac poteftatum notisornamcntiplu
fimü attulerePoctæ: dumcómentis fuisillam quoq;cognitionis parté: quæ
ad ftellas pertineret:intaótam inornatamq; relinqüere noluere.Neq; j, re
igitur ncq; pcr iocum indita fucrc ftcllis ac cœlcftib9 fignis nominâ:neq;
diccndi aüt fingendi lafciuia comparata: quandoea cóméntaeft obferuatio
rationi coniunéta: atq; illius focia:quo & naturam proprietatemq; cuiufq;
indicaret:quandamq;Cutdiétüeft)per fimilitudinë tranfferret ad poft€
ros:&alterüabaltero fignü propria ac fua cuiufq; appellatione diftingue.
ret. An non idem quoq;abhominibusipfisfèruatümeftimponendis nótis:
appellandifq; fuo nomine rebus fingulis? quibushominücœtus uteretur :
ac finequibusconftarehumanafocietas nulla rationc poffet • In quibus id
præcipücanimaduerfumeft:utnotaeipfae rerum abeffectionibuspotiffimú
roprietatibufq; dcduccrenf:ut Mamé amanatula&tisdi&tg:urâpapando
É æ:quæ deinde faétæ funt Papillæ : ut etiam Mamillæ:uta lambcndo
Labia: â lingendo Lingua : a fundendis aquis Fontes: a fundédis quæ ufui
domeftico opportuna effent: Fundi:a fuppctendofupellex.Iam uero qb9
in rebusagriculturauerfàtur:artefq;ipfæ manuütam uariae acmultiplices:
eay rerum appellationes quoq;funt j appofitiffimg: ut laudi quoq; dandü
fitAftrologiæ inucntoribüs: fihocidcmferuarüt:düoccultiffimas figno;
ac ftella3fignificationes uocibusinfigniucrepcrjaccómodatis:quodame.
dicis itidcm in plcrifq; hgrbis: medicamentifq; fuit familiariffime ufurpatü.
Scdreucrtamuriamadobferuationcm : quaeinde habct originemq, homini
infita eft anatura fcicndi cupiditas:eaq;accelo proficifcif;ccuius motu&
gignuntur homincs:&illaipfa proucniunt:quæ affiduis uicibus& gene
Yafitur&corrüpuntur cunóta • Ncq; enimcüprimü natuscfthomo: mem
'bra fingula:quæ tucndo corpori natura fabricata eft:fic affcéta funt : ut
excrccfiftatim poffint adminifträdis illis adquga naturaipfà fuere cópata•
Tcmporeigitur opus cft:dum interim &paulatim pcrficiuntur:&fènfim
- etiam mcditanturquod fuumcuiufq; futurumeftmunus: utpedes: ut ma•
nus: ut lingua • Eademquoq;illoycftratio:quæ ad comparandâ funtfcicn
stiam Έ • Itaq;cum primis tcmpore: atq;ipfo ctiam longiori opus
eft:düquæ animofamulatur mcns:eaprogrefliminftruitur : Omnis auté
mcntisififtruétio corporeis afenfibus ortü ducit:quidü guftádofàpores:
uidédo colores: olfaciendo odorcs:audiendofonos ac uoces: tãgendoq; cü
durum: mollc :afperum: leneofferuntanimo:ibi mens muneri É fuo ut
fàciat:cogitat diutius:uerfàtq;illafecum:exquirendo caufas:contëplando
rcrum naturas: haefitando in dubiis:componendo multa fimulacdiucrfà :
pcnfitandoq; & quæ contraofferantur;&quæ etiam adiumcntofint: qb9
 DE R E B. , C O E L •
67z.
poftea diu multumq;pcnfitatis:introrfufq;perfpc&tis &tanjconco&tis:ea
tandéprobate multis: qucundiq;fibi cóftare:acrataeffeintéllexerit. unde
ratiocftnominata. Quainuentatumanimus ipfe mcritopoft laborespluri•
mos conquicfcit:quodq; cxcrcitus dux atq;imperatoretiamfacit: pöfttot
crùnas acpericulaui&toriaparta:ipfequoq; fibi indulget anim9: conquie
fcitq;:poftenuntiati aut quaeftionis eius quâ ignorabat:fcicntiâ compara
tam. Quoin ncgocionon aliter meoquidem iudicio fefe habet ignorantia:
ginformandainimateriaPriuatio:fiue eam maluerim9appellaré Carentiâ:
j. ua tam multa dicuntur a phyficis- Cú auté mensipfa plurimü nitaé
ÉÉÉ :atq;illis maxime:quæ autfunt:autccrteuidentureadcm:ipfaeq;
fimilitudincsnon qualitatummodofint:uerumetiam motuü ac tempórum:
histanjmcdiisquibufdam ufà : fimilitudinescas fimul comparat:quarum
e cóparâtione ubi omnie parteuna cóucnerint: enafcitur comprobatio atq;
confcnfioilla:quæ mirificaminfeuimhabct&adconjicicndum:&addcccr
ncndum. Mens igitur comprobationem hanc:fimilitudinüq; interfè con
fènfioncmfccuta:carepraefentat animo:pcr qug uiäillimonftrat:& tanj
itcr infternit nüc adea quæ rationis ipfius funt: nücadilla:quæ cóíe&turæ?
qug fi nó omnino certa acncceffaria funt: plerüq;tamé euenire:atq; ita fèfè
habcrefuntfolita. Omnis igitur rerum coeli: ftellarumq; cognitiópartim
ratione conftat: partim conie&tura: rationequidem cóftat eaquæ Aftrono
mia dicitur: fiquidcmcognitionem ac certitudincm fècum î. 1nOtuum 3
tcmporum: numcroy. Illauero quæ uocatacftAftrologia partee quadam
rationalis eft:quoniã a natura:rebufq; naturalibus minime recedit. Cum
cnimaMathcmaticopronuntiatur Saturnü aut Martcm pcftilentiâ indu
&turum:analiud pronuntiatur:j motu fuo humores corpoy:cótinentéq;
aera corrupturum:indcq; infe&turü fanguinem: uniuerfàmq; concretioné:
qua ex infcctione neccffitatc quadä naturae pcftis fit oboritúra: Parte etiá
ęquadam conic&turalis:utcüa Mathematicopraedicitur:bcllum a Marte
pörtendi: nam nec fempcr inferiores hæ:hoccft humanæ caufæ cœleftib9
çum caufis ufq; confcntiunt:quippe cumpotentiores non nunj hæ j illæ
fint : hominumq; quorum in manu cft : bcllum mouere : uoluntates ac
confilia hinc atq; illinc uaricnt • Quam ob remfignificationibus prgdi&tio
nibufq; nonnullis ratio comcs adiunéta eft:ueldux illis potius præpofita;
in quibufdam uero conie&tura locum magis optinet. Atq; hæc quidem
Syncerc A&ti: in hanc fententiam prolocutos nos effe : nec alienüm eft
ab inftitutione hac noftra : & naturæ ipfi rerum de quibus præcipimus
maxime confèntancum •
 '. - LI B. 11 . ' '
… - ' Vperiore libro quæ figna effent Cardinalia:cur etiam no»
- mine hoc appellarentur:qui item mundi Cardines:quotq;
T. effent plane expreffimus. Cum auté propter cæli orbicui.
laritatem : fignorumq; fucceffioncm contingat diebus fin•
gulis nunc hoc: nunc illud : inde aliud atq; aliud fignum
Cardinum locis fuccedere: confentaneú uidetur: de Cardinibus ipfis:dcq;
unius cuiufq; fignificationibus explicatius differere • Itaq; Cardines ipfi;
locaq; Cardinalia quatuor omnino funt:ea Graece funt É a noftris
autem uocantur tum ortus occafufq;:tum oriens atq; occidens: Item cœli
medium ac fummü: quod alio nomine tum culmen:tum cacumen uocam9:
eft & ímühuic aduerfum:quodetiam infimüCfummo enim opponitur)
reéte dici poteft. Graece funt Anatoli: Dyfis: Mefurancma: Hypogeon.
Quin Mcfuranema ipfum inucnio etiam Apogeon uocari: q, mediù cœli
locum fupra terras occupet:cuiuscontrariü füb terris teneat Hypogeon
Recentes etiam rey coeleftium fcriptores neq; inepte:neq; infignificanter
uocant angulos. Loca quidem hæc in omni rerum inueftigatione:fiuege
nituras infpicimus:fiue futurü aliquid fcifcitamur: feu quippiam inchòa
mus:aut facíüdum decernimus:cumprimis inquirenda funt:unde etiam
a recentioribus principalia funt cognominata • Quæ uero loca Cardines
ipfos ftatim fèquuntur:a nobis dicuntur fuccedentia • At quæ præcedüt;
atq; ab his declinant:& tanjdccidunt : tum declinantia: tum cadentia a
re ipfâ nominata funt. Cardo ipfè cœli exorientis atq; angulus a Græcis
Horofcopus:a recentioribus Latinis Afcendens dicitur • ę ut de cardi
nibus hac in parte alia quadam ratione loquamur:regio quidem ipfâ qug
cardinem unum conftituit: comple&titur & antecedentem:&fuccedentem
cœli portionem: in diuidendozodiaco : Quocirca tris in partes rationehac
card6 diftribuitur. Ac prima quidcm diftributio:hoceft cœli pars pregre
diens a Græcis dicitur Apoclima : q, ab ipfo declinet cadatq; horofcopo:
a nobis proprie dici poteft Declinatio: & gradus ipfos Horofcopü ante.
grcdicntesCfi Latinüm uerbum ducere Græco e uerbo uolumus) Decli
íantes re&te quidem uocabimus : Nec eftcur recufemus etiam Defcenfum
aut Defcenfionem uocare • Siquidem hæc ipfà diftributio conftate declina
tione:afcenfioneq; ac mediis gradibus inter utranq; interie&tis:qui mediú
locum conftituüt':& hic quidé Cardo figna tria ideft quartâ cœli partem
comple&ti?. Cardo itcm:àpexq; medii cœli:qäeffe diximus Mefuranema;
in pârtes quoq; diuifus eft tris. Et prima quidem pars in Apoclimate po
fitä eft:qüam tum Defccnfionem:Defcenfumq; tum Declinationë uocari
Latine pòffe diximus:eaq; a quibufdä Cadenspars agnominata cft:quin
etiam tùm Deculminatio:tum Decacuminatio dici a nobis re&te poteft •
Etenim fi cœli medium Culmen:Cacumenq; appofitiffime uocatur: pars
ab illo decidens & Decacuminatio & Deculminatio etiã appofitiffime uo
cabitur.Nam&rerü agri fcriptores nô rccufànt uti uerboDecacumino;
 D E R E B. c o E L.
uodquidcm fineulla uctcrumfcriptoyauétoritate:ftudcntibus nobisuen
£! áífciplinam hanca fcriptoyquorüdam barbarieconcedendum effets
ne uidcamürucrbo%inopialaborare:quibusetiamabundamus-Eadé par.
titio cft occidui cardinis atq; imi:quoyalter horofcopo:culmini alterop.
poni£. Quæ tertia cft pars in ipfâ diftributionc:£ς g? cardinis cuiufq;
partis médias:ca Græco nomijecftEpanaphora: Nos fubfcquentiâ:fu&
ccffioncmq; :gradufq; ipfos tú fubfequentes: tum fuccedentes uocare rc&te
poffumus?q;ftatimmcdios ipfos fubfequátur:mediaeq;ipfiparticontinuo
íucccdant. Atq;ipfiquidemcælicardincsrationchacquadrifariätrinatamê
per figna ά -

De quatuor cœli quadraturis •

Fit autem:ut cum figna duodecim figniferum conftituant:duodecim oq;
cœli loca:fiue duodecimCuthodiea noftris uocantur)domuscóftituendæ
fint. Qmncm igitur cœli orbiculationem ab horofcopo progreffi: eodéq;
regredicntesinloca duodecimpartiemur. Quodauté íntcr medii coeli apicé:
grädumq; horofcopantemfpatii interiacet:tum Quadram:tum Quädra•
turâ: Quadrantemue uocabimus. Quo fit:utfignifer ipfe quatuöretiam
in partis ratione hac diftribuatur:undcQuadræfüntdiétæ j! aliam á
quæ dc cardinibus traditaeft: rationéfcquuntur :Siquidé Éi. quadræ
ab altcro in altcrum protenduntur angulum. Nec uero proptcr figniferi
obliquitatem: inæqualcmq; ? ortum Quadræ ipfae ex æquo Ê di•
uiduhtur. QuanjQuadrae fibi oppofitæ quæ paribus fempere jí
fiucpluribusfiuepauciorib9cóftafit:fimulütiqjcongruüt. Quadraetenim
quæ interafcendcntcmcardincm:atq; imù cælum interiacet: ubiq; numero
partiumaducrfaequadræ :quginter9ccafum&culmcnlocüoptinét: refpon
dcbit.ut fi ca nonaginta fex e gradibus conftiterit:totidemiaduerfâ ifla e
gradibus conftct:fin e partibus Š quatuor:totidem & illa contéta
íit. Eadcm ratio eft:idcmq; rcfponfusquadræ illius:quaeeft ab imocoelo
adoccafum:&eius j a mediocœlo pertinct ad orientcm cardincm : quae
fibi e rcgione aduerfantur •Contingit auté inæqualitas hæc propter figni,
fcri obliquitatem: actcrrayCutdiximus)fitü feptcntrionë ücrfus propius
affurgentium :autin meridiemdeclinantiü : nontamenut computato omni
quadray ac figno% nuineroCquod enim quadris duabus dcmiitur: altcris
adiicitur)aut fupcrfitaliquid:autdefit grcdib9 ipfis: qui figna duodecim:
cœlúq;uniuerfumcóplectunt. Actamctfiabortuiadoccafüëéntüatqoéìo.
ginta ptes feinpinteriacët:*ótaménonagintafcpppartes:hoc cftfiumcri
totius mediafüma inter occafum&culmcn ac rurfüs interculmcn&afcêden
tem cardinéæquisportionib9interlabun€. Qáitcm inhcmifpcrio infcriori
ab occafu ad imú:ab imo ad horofcopum ufuuenit • -

De diftributione ætatis ac uitæ hominú.

Vt autem quatuor funt anni tempora : quibus de motu Solis annus confi
citur:fingulaq; tempora tribus conftant c mcnfibus:Sic ipfà hominüuita
 L I B. • I Í

quatuor inptesdiuifà : pindeutquatuor figniferiorbis cardinestrib9epti.

busconftäf:&ipfaquöq;trisinptesdiftribuif. Atq;ut méfes ipfi confànt
diebus: uita hominis annis:ficcardines quoq; ptib9quifq;fuis: exgquogdá
triginta: cœtey plurib9;aut pauciorib9: pr6fignorü ipfoy:zodiaciq; réti
tudine autobliquitate.Quocirca&ipficardines ut afinitépora:hominífq;
itemuitaCfiquidéhæc ab illisdedu&ta uidc£)triplicidiuífionepartiédi funt.
Singula autéuitg: ut anni tépora & principio & mcdio&finecóftät. Finis
itaq;cardinisgtatis illius finem:mediumitem eiufce mediú:quodprgccdit;
äq; in apoclimate collocatum diximus : ætatis eius principiú defignat:
§, iniuria igitur hoc $j præftandum a nobis uidctur:ut diftifi&tius
atq; appofitius hæc ipfà intelligantur • Coeli pars afcendens geniturg tcm
pore: qui Horofcopus Graece dicitur : primam nati ætaté indicat: culmë
id eft cœli mediü : ætaté nati ciufdcm mcdiam : occafis ipfè ultimâ:imú
mortem: uitæq; ipfius cxitum: quiq; poft mortem futuri fint honores aut
opprobria • Rccte quidé atq; appofite hæc omnia. Etenim fi cœli ac ftel
larum motus orbiculatioq; caufà funt omnium qug in parte hac mundi
tumgenerandotum corrumpédo fiunt:&eftaliquod: ut quidem eft:uitae
principiú:quéadmodum homo inlucé uenire: hoc cft in uitã dicitur: quo
tempore uteromatris prodit:fic cœli pars ipfaquæfupra terras tunc exit :
comitaturq; motu atq;aduentu fuoprodcútishominisexuteromotü:uidc£
primæ huiüs commotionis: primaeq; gtatis íus:indiciumq; penes fe merito
çjdé affumcre:qucroci opponi£occidéscœliparsobit9 atq; corruptionis •
ündea nobis in Vrania noftra nó temere di&tum uideri potcft
Vita tibi : motufq; animi quærendus ab ortu:
Vnde ctiam Ši. ipfà effunditur orbe.
Surgit ab occafu mors importuna maligno:
Quâ tenebrg :qua nox nigrantibus aduolat alis.
Perinde etiam ut cœli jjj :fummufq;zodiaci uertex eo% quæ in media
cótingunt aetate: fignificationem præfèfert: amplitudo enim & honores
ipficúínuítaciuili dcfümi boni genere habeanf; iure fummoa cœli locoin
dicanf:fic infimus coeli loc9illi aduerfus:qugpoft morté futura funt: eoy
omníüfignificationéhabct.Vtq; cœli mcdiüamplitudiné:dcie&tionéq;u&
niétisin É: hominisproqualitate felicisinfelicifq;cöfigurationis gefignat;
ficimúhonorationis inhonorationifq;poft lucéobitâ: itemq;opprobriícom
mendationisue indicationépcrhibet. §£ etiâutn6eftdarecorporeâ cor
ruptibiléq;fubftantiáaliquâanimatäfcilicetquæaccidétib9 nó fit uarietatiae
bufq; fubieéta : Sicn6eftconcedcndüCqägdéfingulisinhominib9cerni£:
fiueàdfàluté:fiueadpditionéfpc&tct)accidere aliqd:cui9n6in cœloucfti.
gium appareat. Homo enim cum fit a natura hocefta cœlo: ftcllifq; ita
Eonftitutus : ut honores : ut quæ bona exiftimantur ciuilia fuopte in •
ftin&tu appetat : an non in cœlo ineffe dicemus ut fubftantiæ : qualita •
tifq;corporeæ;animatiq; corporis:ficcorumquae animato ergas;
 DE REB, C O E L•
637
fignificationé:fiueea profpcra:fiue aduerfàfint:fiue in uita contingant:
f&ùpoft mortematq; inipfaetiammorteeueniant:eademenimhoy omhium
ratioeft:quamuis pro qüalitateconfigurationü locorumq; diuerfa. Adhæc
cum homínípoffèffio contingat rerum plurimay : quæ éterris : acre: atq; !
aquis conftafit:exiifdemq;proueniüt:exiisenimuiuimus:iifq; autegem9
aüt abundamus:atq;adeasappetendas Ë naturaimpellimur :
fintq;hacipfà omniátamfubic£iajfuntftellis:ftellarüq; orbiculationib9:
idqüod apcrtiffimc cernitur:fcilicet non incœlojpfoyÃÄ accidentium
figna fignificationefq; ineffe dicem? £' cumhoy ipfoy poffèffioin uita ipfa:
&poftjinlucemprodiitgontingat homini: neq;enim matrisexuteroßäum
hâc déüchít:fèdàppctitioncmtantümodofecumilloy defert:unde externa
diaafuntbona:qüaeetiamfortuita:utfortunaeipfi:ideftcœleftibus moti.
tibus cxpofita: nón tantüa plcbciis hominibus:uerü etiama fàpicntiffimis
uiriscognominantur : Sunt igitur perinde ut uitæ: ut corporeæ conftitu
tionis:änimatgq; fubftãtiæ in coelo & ftellis notg:fic eoyquoq; qug homini
ipfi exanima cofiftanti&corpore accidunt:fignificationes incœlo repofitg:
uodtotf&culoy obferuatio minime uidemfallax&docuit& quotidie etiâ
È . Agecofifidercmusgeneratim bonaipfa:quæ felicitatcm conftituüt:
eaprofcéíófuntautcorporis:autanimæ: aut degenergexterno;. Ac pri
múquidébona ipfà corporis:ut robur: utceleritas:utfanitas: aliaq; huiu£
modi:quæ corpori infünt:& a cuiuscompageexiftiit:cüißofimulcorpore
ingcncratafunt:atq;abilli9göglutinatione ducunf:neq;efiimextracorpus
fît pofita:ucrúcorporisipfiusprorfustexturáfequunf:corpus autcm ge
nerationi atq;corruptioni utiq;fubieótumeft • Atqui diétum etiam&cóm
robatücft:quicquid generationis corruptionifq; in orbehoc cucnita cœlo
itcllifq; proficifci : Ergo&bona hæc corporis cœli :ftellarumq;c5motio»
nibusfühtcxpofita:aquibus&funt&cientur:nam quanjfanieffefcmpcr
cupimus:nontamenu íq;ualentesfumus:&uiresipfænoftræ tum cofif&.
ncfcunt:tummultisgrauibufq;interim accidentibusinfirmantur: quæ qdé
omnia a cœli : ftellarumq; quæ cœlo feruntur agitationibus proueniuht •
IMutatur fiquidem aer : mutantur etiam corpora: quae acre continentur:
& íllum fpirant • mutantur annorum tempora • mutantur quoq; & ho~
minum ætates: &corporum tempcraturæ : fentiunt elementâ tum diuer
fitatcm : tum etiam uarietatem fuperiorum commotionum : eandem etiã
uarietatem fentiüt corpora:quaeipfis ex clemétis conftät:&abillisatq;ex
illisuiuüt. Quidfuauius uere:quid hilariusadolcfcétia:gdtriftiushicme:
quiderünofuSfenectute£Vini: olci:triticiprouétus talesfunt;quales acr
tcrrcq;c6cinnât • Acrisaütterrgq; cócinnatioacælo:atq3eftellisproucnit
quis hoc negauerit ? qä natura docct:qä agricolæ confitent:qâ res ipfa
&probat. Aniculæ qüoq;exaeris&ftellay prognofticis ac fignis hæc ipfà
ronuntiant : & rcrum terræ tum inopiam : tum copiam prædicunt •
£; ne longiores hacin partcfim9:quæ p feipfâ nota fàtiscft:redeam9ad
•.
 L IB. I I
6,
externabona: de quibus paulo ante tamctfi multa diximus: pauca tamen
quædam adiungenda ncceffariouifafunt • Numerantur autcm in externis
bonis aedes: prædia : arméta: nauigia: dQmeftica fupellex: aurum : argen,
tum • Quid his ipfis magis expofitum eft cœli motibus :ftellarumq; agita•
tionibus?Vidcmus cnim agris flauefccntibus fegetcsipfàs repentinistum
bimbribus: tum grandinibus perfaepe concuti:ad fœtu fuofpóliari:domos
nunc fulminibus:núcterræ motu quaffariacdirui:arméta gregesq; modo
atorrentibus rapi : modo a morbis corripi:nauigia alias flüéti5us mcrgi:
alias fcopulis impulfa lacerari: familiaré quoq; fupclle&tilcm faepcnumëro
conflagrarcinccfidio:non raroaliis atq;aliis cafibus corrumpi acdiffiparis.
aurum atq; argentum furto furripi: aut ui extorqueri:fraude ue auferri:
atq; hæc quidem non fcmcl:utinâq;nontam faepe re ipfâcernerentur : ut ea
fortaffènon tamdici poffinttcmere contingere: jordine quodam fuo: cau
fifq; fuis proucnirc:accidunttamen homini&quidem præter fpcm acuolun
tatem: quæ quoniam cœleftibus excitantur amotibus: nulló paéto diffi •
tendum eft:hoy figna cœlo effe infita: eaq; ordine ac feriefuafutura : pro
nafccntis hominis configuratione ac coeliftatu • Dices: quis hæc docuit ?
Obfèruatio:qua nihil cft in hominum rebus antiquius: docuit experiëtia:
quæ efthominum magiftra:itemdifciplina: quæ tumobfèruatione expcri»
entiaq;:tum rationc ipfà conftat: qua una nihileft in homine ipfo:ncq; in
hominü rcbus diuinius.Vcniamus hinc ad animiquæ dicunt bona • ca funt
C ni fällor)aut animi ipfius a&tioncs:quæ hodic operationes dicunf:aut
ex ipfis animi operationibusexiftunt. Nolumus parté hancfuptilius difcu
tere: fèd craffaCutdicunt)& populari agere Minerua • Animia&tioncshae
autfolius funt animi :autfine corporis præfidioadminiculifq;effe nequcunt.
Si animi foliusfuntCquoniam præceptio noftra de ipfisillisfolum eft : quæ
corporis :elcmentorüq; naturam fequuntur)eay confiderationem difcipli
nasadalias:aliamq;cognitionem in præfentia rclcgamus:Sin ut animi cü
corporefimul:corporcaq; pcr inftrumentaagentis:conccdcndü cft:adhanc
potiffimüpræceptioncmfpc&tare ca; indagationcm :dcq; his nos debere:
&uelle quærere. Non eft igitur animi foliusCutarbitror)uerfus facere:
neq;enim omncs quianimo utuntur : uerfus faciunt:fed hominis ipfius cx
animo&corpore exiftentis • Atqui perpaucietiä homines facicndis uerfibus
dant operam • Cumtaméquidäquafi diuinitus informatiad hos ipfos pan
gêdosüideanf.Vndchocigifrânacælo:ftellifq;hgcifafeminainijapro
çreatione ac genitura mifcédis : &C utitadixerim)fermentädis humoribus:
indita funt ÄÄÈ n5minusuerej pclare dictü efta doétiffimo Pocta
Scdibus æthereis fpiritus ille uenit •
Necuerofemp Poctgarbitriiaciuriscft:carméifimfundere: qnexpc&tádus
mot9eft: qhümores illos: feminaq;ipacócitet:aqb9uifaifa:qphãtafmara
dicuntur : ueluti e fomno expergifcantur : pro quorum etiam qualitate
ac tcmpcratione alius Lyricum pangit ; alius Elegiacum; ille
-
g 11
 -

D E R E B. C O E L,
63.
fequitur: hic Heroicum: utnihil prorfus nifi bcllicüperfonct:adcofcming
ipforum diuerfæ funtqualitates ac naturæ:quae quidcm ncq; in animo folo:
ficq; in hominibus £É fata pcrfpiciuntur:fcd in miftufis corporum &
in hominibusjpauciffimis • Annonuinumidcmcuiusctiam uhauis cft:in
cbriis proqualitatcpotorishaec cadem praeftat £ cum alius in rifum diffun
datur?in lácrimas alius : hicchoreas agitet:ille in fürorem aétus lapides;
truncofq;proiiciat: ut nö unumcffeomnino genus cbrietatisapparéât.Si
igituraçœloexiftüthæc &aftcllis:a quibusfeminaipfahumori59immifta
iiiduntur:num erittantaquifpiampcruicacia:dicere utaudeat: coelcftibus
hæc configurationibus tribuendanö effe ? quandoab illis & princípio ma
nant:&p6ft nifi ab illisexcita:&tanjfotauix fru&t9fuoscùlaude férunt.
Nullus éuafit bonus Poeta:cuius in genitura Ven9 Mercuriufq; in fignis
accómodatis: in locis idoncis: in appofitisconfigurationibus inuénti nófiie
rint. Nanq; ab iis potiffimú ftellis Poctæ formátur. Maluimus dePoctis
loqui: licct ncc mcdicus:nec artifex ullus perfèétuseuadat : ncduces quidé
ipfi bcllorum exercituumq; : nifi a cælo genitalibufq; configurationibus
ducantfacultatisexccllentiæq; fuæ origincmatq;caufas. Nos qui hæc fcri
bimus nullo a præceptore aut ad carmen componcndum:aut ad philofo
phiam edifcendam: aut ad cœli fignificationes intclligendas inftituti fu
imus.Sola cnim natura infitaq;animiuis: acucterü fcriptoy lc&ioafíduas
adhæc ipfà nostraxit: quo% &pater:auufq; ignorantiffimifucre:& mater
fàtis habuit lanificio ac telæ intenta effe • Adcoelum igitur ftellafq;quädo
ab illis quidem manant: iure hæc uidentur referenda. Š utcorporü mi.
fturæqualitatcfq;acceloftcllarumq; pofituris ac configurationibüs proue^
niunt: ficcorum quæ corporiaccidunt: quæ homini: quaecorpore éxißit;
qua corporeis inftrumentis utitur : quæq; aut infunt : aut cuicniunt: aut
quaelementaribus e partibusipfèconftat:quaq;ipfisex elemcntis uiaitat;
quaequidemexelementistam multaproucníüt:eóy inj caufæ cœlo : & íís
quæ cæloferuntur :fideribustanjfuaadprincipia relcgandæ funt: e quo}:
motu cunéta& gignútur:&corrumpuntur:autin aliâ ex aliis c6ucrtiinf.
Sed iam ad ea ú. digreffà cft oratio:rcdcamus.
v

De quatuor cardinibus:corumq; diftributionibus.

Conftat primus cœli cardoCut dictum eft) horofcopo: ad qucm ipforum
corporum fubftantiæ conftitutionifq; qualitas referenda cft:& actas item
hominis prima. Cum autem tris in partcs illü diftribuerimus:quæ pars
horofcopum antecedit: ea indicium & fignificationcm habct corum: quae
nato ante ortum;dum matris uterq fouetur:contingunt:dolorum itêm;
grünarüq; & accidentiú alio*; quibus matrcs ipfæídü grauidæ funt:da
fœtus geftät:afficiunf • Quocircatéporailla ad éà quæ afitcccdit horofcopi
partéáccómodädafunt. Eapars inipfàcœli dcclinátionc tota gdé cóftituta
eft:qughorofcopügdéÉgreditur:quamq; apoclimaGrgceuocaridiximus.
 L I B. I I

horofcopus autem ipfepartü:quæq;poft partum tempora infantcm con· 63

fèquantur:infantiæq;ipfius euentaenuntiat. Qui fcquitur confccnfus:coe
liq; acclinatio atq; fucccffio horofcopo continuata Ę primæ ætatis:
ultimaq;illius fignificat tum tempora : tum eucnta. qüo fit: ut hæc prima
diftributio:hoceftafcendcns:quæq; illud antcccditcœlidcclinatio: quaq;
coniunóta ínfequituracclinatioatq; fucccffio:temporanati ipfiusomnia c6.
plc&tantur:fcilicct cx quo fœtus ipfe conceptus: uteroq; matris menfibus
fuis geftatus: indeq; in lucé cditus:acpcdctcntim ab infántiain pucritiam:
excaq;ad cphcbos tranfiens: ætatis primæ fines tranfgrcffus fuerit. Qué.
admodum autcm fœtus ipfius conccptio principium cft proditionis ciüsín
lucé· a cóceptione cnim natiuitas proucnit:atq; atcnebrisCutitadixerim)
fœtus in lucem exit : codémodo pars illa dcclinantis cœli quæ ftatimprg
cedit: uideturquodämodoadferapcremcdiam illam partemi: quæhorófco
pumconftituit: perinde acfubterraneis e locis in aperta &clarâ illâ euocet.
Atq; ut hæc ipfà cæli parsafccndens confcqucntcs atq;acclinantes gradus
fecum rapit : in quibus ultima primicardinis conftituitur pars: fic etiam&
illa quæ primæ ipfius ætatis ultimü terminumconftituunt: tempora cunéta
complcctitur. Qäfiprincipioprimifq; locis dcbétur prima:quiaq;illis for
tito obtingunt:& mcdioquoq;qugmcdiafunt: quæq;ipfi mcdio:iurcquo.
damnaturæ : motusq; rationcfpc&tauerint: afcribenda uidentur. Quocirca
coeli mcdio:quod culmen libcntcr uocam9:tanjmcdiocardini mcdiäætaté
dcdicamus j, coq; mcdiæ ætatis cucnta portcndi:tcmporaq; delabi nó in
iuria crcdimus:&in ipfius quidéapoclimatc dcfccnfuq; fignificationcs rcg:
earumquæ in primis mediæ ætatis temporibuscucnturgfint:collocatascffe
dicimus. Omnis enim ætas initium: terminum &ftatum: fic cnim hodie
uocamus fpatiumacmoram cam : quæ intcr principium&terminum mcdia
interlabitür: ac fiftareipfainter utrüq;uidcatur: fimili ratione complc&ti£.
Itaq; mediæ ipfius ætatis mcdium tcmpus abipfoculmine indicium & pro
nuntiationé deducit coyquæ nato id tcmporis fint euentura. Quæ uero
cardinis hui9'ultimapars eft:quæq;in acclinatione annexaq; cœli fubfèqué~
tia collocatur: ultima ætatis mcdiætempora: quæq; illis ipfis intcmporibus.
cafura fint: indicat . Quoniam autcm exoricns cœli pars uitam: primamq;
uitæ hominisaetatcmdcnuntiat: iure locus ciaducrfus:hoccftoccidenscon
traria quidem illi fignificauerit. Primæ ítaq; aetaticum opponatur ultima :
contrariorumq; fintcontrariæ a&tiones: hic ipfe locus ultima uitæ tempora
pcrinde ut uitæ principium oriens indicabit : utq; ab illo uenitur in luccm
è tenebris:fic cótraaboccafuitur elucein tencbras. Significatio igit tépo
euentoyqyquæin mcdiis ultimæ ætatisfpatiis futuraatjcafurafunt: ab ipfo
occidétis cœli fitu manat: &quodäquafie fontedcriuaf. Nã quæ in primis
ætatis ultimg téporib9contingüt:aplabcntedcclinatione:occafufq;àpocli.
mate deducuntur. In ultima üero ætatis ultimg partcqualia cafura finttcm
pora:ipfà cæli fubfcqucntia;acclinatioq; occafüi coniuncta præmonftrat •
E ííí
 D E R E B. C O E L.
>6
Quocirca ut apoclima dcclinatioq; horofcopi:quae partú antcccdüt:natiq;
ißfius in luccm aducntum planc fignificat:Sicquae huic opponitur pars?
fioccftoccidétiscoclidcclinatio: quæ uitgultimos tcrminos:atq; in tcncbras
abitioncm prægrcdiuntur : dcnuntiat. Atq; ut hgrofcopi fubfcqucntia &
acclinatio: quã in ipfo uitæ : primæq; aetatis ucftibulo tcmpora accidunt:
ræ fé fcrt:ita&occafuí cóiunóta cœli acclinatio:qug in ipfo uitgtcrmino:
ültimifq; aétibus cucntura fint : indicat: Imus & fubtcrrancus cœli fitus
nati in tcncbras ac fubtcrras abitioncmidcft mortem: quæq; mortë ipfam
flatim aut antcccdunt:aut fcquuntur: portcndit. Dcclinatio cnim præce
dcns tcmporum fignificationcm habct : quæ mortcm praegrcffurafunt.
Imum ipfum morté ipfam • quae fubfcquitur acclinatio tcmpora quæ mor
tcm infècutura funt:annuntiat· Horum igitur loco; ac cardinü quatuor
fitus : tris in partes diftributus totius uitæ : quæq; antc ortum etiam in
utcro fucrint:quæq; poft obitü tcmpora futura fint præfentiaq; ac futura
pro quaq, ætaté complcctitur:gcniturarumq; ipfàrum infpc&tóribus indi
çat. Quò fit:ut quatuor hæ cœli diftributioncs in cardines quatuor cum
fuisquæq;acclinationibus:dcclinationibufq; id cftcpanaphoris apoclimati,
bufqj diuifae omnia natorum tcmpora uitamq; omncm pcrinde ut duode
cim figno$:quae zodiacum conftituunt:circuitum complcélantur. Placct
autcm Ptolcrhæo : cœtcrifq; difciplinæ huius inftitutoribus partis quinq;
horofcopü prægrcffas ipfi horofcopo attribucrc:atq;indcproficifci:doncc
triginta graduum numcrus complcatur : ídq; ctiam cœtcris in locis e tri
gifita fimul partibus ftatuendis feruandum tradunt • ctfi proptcr figno;
öbliquitatcm rcétitudincmq; loca ipfà nunc pluribus nunc paucioribus'e
gradibus ftatuuntur. Quod non tcmcrc inftitutü uidctur: fiquidé natus
ipfè non momcnto ncc punóto temporeCut Lucretianis utar ücrbis)uc;
fpatio quodam : moraq; prodit cx utero: Eoq; ccnfent non gradum cuih
tantúmodo ab Š notandum : quo natus infans tcrràm attigcrit:
ucrum ctiam antegreffos quinq; gradus : quo quidcm tcmporis fíatio:
quaq; immoratione lu&tatur : ut prodeat: pcrinde ut focios laborum : ac
fœtuim ipfum in luccm prouocantcs • Etenim roftra longarum nauium
cicndain pugna jj ipfà quidé trircmcs cxtra uidcnturcxtarc:nihilomin9
uanto præfidio fint: rcsipfa docct: quando & a roftris ipfis roftratæ funt
É • In militaribus $j; confli&tibus de antccurforibus : fcrcntariíf.
quiq; primi pugnam capcffunt:aut ad ccrtamé prouocant: ca a ducibus;
impérâtoribufq; ratio habcri folct : ut cx illorum fucccffu pugnam rcli
quàm aut dctrectcnt : aut profcquantur : Quid autem cft aliud fœtum
ipfum exirc in luccm : q in certamcn prodirc : tot laborum crünarumq;:
tot ctiam præmiorum fucceffüüq;: quibus aut felicitas comparatur : aüt
félicitati cóntraria miferia • Sed iam ad rcliqua noftræ huius inftitutionis
explicanda progrediamur •
 L I B. I I

' ' ' ' De Duodecim Signiferi locis. T •' > A.

Hanc cardinum diftributioncm iure fcquitur duodecimetiam locoy zodiaci

diftributio:quibus c locis gcncralis quaedam oritur obfcruatio rerü cay:
quæ uitam comitantur: ac finc quibus uita ipfa effe ncqueat • Quoniäm
autem qui utero matris É is in lucem id eft in uitäm prodire dicif:
cœliq; pars afccndcns fubtcrrancis e locis cum eo non fecus je tcncbris
in lucem atq; in apertum prodit: iure primo huic loco nati uita tribuif:
illiufq; corporaturæ & animalis conftitutionis ratio ab codem quæritur:
quippe quæ 'É ipfius quod locum primum occupat : qualitatem fèqui,
tur:ncc non ftellæ figni ipfius dominæ: quæq; fignum ctiam ipfum frra
diat: pro natura ctiam irradiationis : figniq; a qüo irradiat. Vnde Pto»
lcmaeus rc&te præcipit: quæ corpori accidunt: quæq; hodic dicuntur cor
poris accidcntia ab afccndente loco quærenda • Gcncralis itaq; uitæ nati
obfèruatio corporeæq; cóftitutionis atq; animalitatis primo afcribitur loco:
rimæq;afccndentisccelidomui.quádo fignifey omné in duodecim domos
I; iftribuere maioribus noftris placuit • Etquoniã ncc uita confiftere:
ncccórpusofficio fuo ££ abfq; alimétis potcft:fccúdus locus obfèruädä
fibi fumpfit qualitaté cenfus : pcculíí atq; fupelleétilis: quæ domeftica fub
ftantia uocat, a qbufdâ: qvea&corpusalitur:& uitaipfàcófiftit: Quidaüt
' accómodati9:jut fecüdüs locushabcatcoy fignificationéatq;indiciú:quæ
uitg corporiq; alimoniâ fubminiftrcnt ? Locus hic habituseft ab antiquis
pigcracdcicét9:ficcnimuidco appcllaricüa Materno:q, nullacü horofcopo
fadiationciungaf:quinetiäpcneinfamicü notaucrútnómine: Infernäportâ
appcllantes. Ac nihilominusafccndcnté ftatim locü cötinuatcq; fubféquif:
fùbitq; illi9 uicé atq;auctoritaté:utficü ncq;afpiciat:ncq; irradict:ci famé
fuccedat. Itaq; ncc mi£ eft:nccirrationabilc: fi procóparãda re familiari:
ccnfuq;domcftico tot obcunt laborcs: moleftiæq;tâ multæ ac difficultates
fufcipfunf.quádoindecuenit:q>loc9hic fecüdusprimoloco: nullo prorfus
familiaritatis cóiungit uinculo Cüq; fit homo fòciabilc animal: neq; aliud
fortaffè tam ci fit âb illa infitum: jfocictatis ftudium: iure tertius locus
fratrum fororumq; fignificationem fibi ucndicauit • Quæ cnim aut prior
aut potior j fratrü fórorüq; focictas atq; cóiun&tio dari a natura poteft ?
Siqüidé uxór ncc fiflcm exiftit e parcntibus: nec pucris opus eft rc uxo
ria?quippc quae fufcipiédæ prolis gratia in adulta iam ætate fit inftituta·
cum tamcn focietatis praefidio & pucri indigeant: caq; mirum in modum
natura duce capianf: & ætas reliqua tali egeat præfidio:ncq; ar&tior fo»
cictas effe queat:q quæ íßgm £ parentibus: atq; uno codcmq; conftet e
fànguine. Appofitiffime igit ut fècundus locus primo: ut alimonia uictui
corporco:quióuita conferüaé:ftatim cöne&tif: ficprimafocictastertio afcri
bitür loco:qui prima cü afcendéte cœli loco focietate: primaq; cü illo irra
diatione coniungitur:primáq; conftituit intcr nafcentes cognationis focic
tatcm • Habct etiã locus hic fignificationcm non mcdiocrê amicitiarum:
• •a•

1111
 D E R E B. CO E L. -

£miliariumq;confuctudinum : cú fithomoCutdiétú cft) fociabile animal;

tamcnafratribus nomcnccpit- quádo fratrü focictas natura ipfa prima cft.
habct ctiam pcrcgrinationisn6tenuc indicium : quãdo &pcrcgrinatiocom
parauit intcr homincs
ònis gcnus.Hunc hofpitia;fuaabonitatcDcamnominarüt:ficuti
ipfumlocú pcpgritq;hofpitalitatéarctifíimí cóiunái
nonú
locuiii Dcum:difcrcucruntautcm maris fœminæq; appcllationc: q> nonus .
locuscffct maioribus uiribusatq; auétoritate præditus. fiquidem de hemif
pcrio fupcriorihorofcopum amica intuctur radiationc. Dciitaq; acDcacap
pcllatiohc nobilitaucruntutrüq;locum ;q Dcoy fitproprium bcncfaccrc.
Confcquitur quartus idcftimus ordine fuo locus:a quo exurgcrc coelü ifm:
& cx irifimis äd fupcrna progrcdi pcdctcntim incipit • quandoantcccdcntis
partcs hic ipfc loc9furfum atq; in apcrtü impcllëdocogit:auétor quafi qdä
horofcopifüpratcrrascitatufuoprotollédi • Annö pater ífc auétor cftpro
dcuntis inluccm hoc cft in uitam filii £Vtautcm noncftdarelibcrosfine pa
trc:nccfuoabfq; auétorcprincipium:fic non prodibit fupra tcrrasprimus
Arictisgradus: nifiCanccrimúcælilogü tencns motu atq; dctrufu fuggra
dusíllo§Arictis in altü propcllat: extollatq; in apcrtü • Eftigitur ut Canccr
auétorquafi quidam prodcuntis Arictis in aptumangulari íüo impulfu:fic
patcrproditionis in lucé filii. Cum igitur pater fitauétor filii : rc&tcfratrü
iocus patris lococöiungitur: nam & fiatrcsabcodépatrcproucniunt.Iure
ctiam quartus locus nafccntis filii cardincm:dccardincgenitoris irradiat •
Iurc ctiamquæ patrisfunt abcodcmipfo locoqugruntur. Habctctiä locus
hicfignificationcm patrimonii: rcrumq; patcrna; : facultatü ctiamdomcfti» .

carum: quæq; patrimoniü ipfum :domcfticafq; facultatcs ctiä occultascon

ftituunt: Cuimautëmaximaatq; ar&tiffima in hominü gencre : filioy ac pa
trum c6funétio fit:iurcq; prima & dicatur& habcatur focictas:iurc ctiam
loco maximefociabiliattribuitur: qui ordinc fuo in orbc fignorum afpc&u
cú primis fociabili horofcopo cóiungitur: quocircacü huiufinodi quintus
fit focus:filiis mcritodcdicatur • Nam fitcrtius locus addi&tuscft fratrib9:
proptcr primäafpc£tuscóiun£tionifq;cumhor9fcopo focictaté:quætamcn
fociétasäliquätoimbccilliorcft:cur nöquintuslocusfiliisaddicetur ? Quâ,
doquidemütnullacftar&tiorjfilioy acpatrisconiunétio: ordineaclcgena
turæ:ficnullus cœli afpc&tus: nulla figno% coniun£tiojquae cft ctriãgulo
ar&tior acpropinquiorinucnitur in fèric atq; orbicularitáte progrcdicntium
abhorofcópofignoy. Mcritoautcmuidcntur intcrprima natúræ bona li
bcri:cumcxiisgcnusipfumhominü propagetur· quippccü fola hæccaufa
fit gcncris confèruandi;alitcr cnimfpccicsipfafunditus atq; inuniucrfum
intérirct. Praetcrca ut libcro3 quæprima naturg dona funt:locus hic figni
£icator eft:fic ctiam &donoy quae tum ab amicis: tumctiam a principibus
acrcgulis confcruntur libcralitatis ac bcncuolentiæ gratia • Quam obrcm
hunëîpfumlocum a maioribusnoftrisbonam Fortunäagnominatâ inucnio
acproptcrnaturalcmbcncficcntiamVencrisfidcridcdicatum. E contrario

!
 | L I B. II
74
fcxt9 locusutdcic&tusacpiger nullacü horofcopo focietate:nullus prorfus •
conne&titur uinculis • Quid igifinde boni ucnienti in lucé puero püellaeue
dcflucreautfubminiftraripoterit ?Siquidemdcfcrta loca &ab hominüfre
quentiajmaximcrcmota non fcratantumanimalia:ucrum ctiamucnenofà
ignunt? ncc minusctiamftirpcs&hgrbasplurimas fucci j nocentiffimi•
Önalitcr itaq; fextus locusferaciffimuseft:&quidamquafi fomes ægritu•
dinum: malorumq; plurimo% : quæ corpora ÉÉ : uitamq;labefaétât:
unde mala Fortuna ab infclicitate fua agnominatur ab antiquis : locufq;
ipfè Martis ftellæ propter infitam malcfccntiam attributus Etcnim fiih
δrbcfignífcrolocafunte quibusgaudia: uoluptatcs:fàlutariaq;adjumcnta:
ac diucrfà bono3 gcncra portcndantur hominibus : danda ctiä funt codé
in orbc loca:c quibus ægritudincs morbiq;:& item mala tum animi : tü
corporis indicentur, cum homo ipfè É fit gcnitus. cuíufmodi fèxtus
eft atq;duodccimus locus:propter fitusipfius malitiam:aucrfàmq; naturâ.
nihilominus poffunt ab hocipfo etiam loco bona ctiä fclicitatcfq; manarc:
quotics dc mcdio cœlo bcnigna ftella collocatam inco ftcllam triangulari
radiationc rcfpcxcrit. Adhæc quoniã in orbc ipfo nihil cft fupcruacancü:
&qui locus ab uno aliquo difiügit':alii atq; alii loco familiariter cóiungif.
Cüq;fextus hic fecüdü locü : qüi cft alimentoy : rciq; familiaris : bcncuola
focietate complc&tatur : triangulariq; inuicem fé foueant atq; intucantur
afpcctu : feruos utiq; nobis: feruiliaq; animalia denuntiat:funt cnim hæc
omnia rci domcfticæ adminicula , ut etfi feruus atq; hcrus fibi inuiccm ad
ucrfari propter dominatum ac feruitutem uidentur:tamcn cum res fàmi•
liaris abfq; miniftris familiaribufq; adminiftrari ncqucat: hoc quoq; e loco
præfidia domcfticis rcbus : Ę alimoniæ innuuntur. In hac igitur
genitalis figuræ conftitutione uidcrclicct jloca hæc omnia fibi quadrcnt :
§. fratrum : patrü : filiorum: itemq; fcruorum focictate • Cum autcm ad
conftitucndam rcm familiarcm dcfit uxor: fèquitur fèptimus locus a quo
nobis ca indicatur. opponitur autcm locus hic horofcopo:cüq; altcr fcrat;
furfum:atq; impcllat: altcr dcclinct atq; dciiciatur: qui motus contrarias
habét qualitates. altcr cnim agit:patitur uero alter:iurc fuo ab hoc loco
uxor portcnditur • fiquidcm uir agit: uxor patitur. hæc parct : ille impat.
Adhæc cum utcrq; angulus fit in figura primarius : utcrq; etiam uir &
uxor rcm familiarem fimul adminiftrant:domcfticamq; fupcllcctilcm:illc
tamcn ut primaria ui a&tiuaq;Cut ita dixerim) au&toritatc præditus: hæc
ut fecundam quandam prærogatiuâ in uiri fui domo retincns • Ncc uero
mirum cft in re fua communi & familiari inter uirum atq; uxorcm lites
: plurimas excitari:quando hæc ipfà locoy:atq; angulo&intcr fé conncxio
àducrfo conciliatur afpcétu. Nam etfi naturalis cft ipfà maris fæminæq;
copulatio:ncc genitalis uis ius fuú cxcrccrc abfq; agente ac paticntcualct:
atj; hæc quidem cóiunctio ab ipfà exiftit natura • Actio tamcn & paffio
naturalitcr fibi inuicé aduerfàntur:fefeq;aducrfis ctiä frontib9 impugnât*
 DE R E B. C O E L.
74
Quocircaabhocipfòetiamlococontentiones portendútur:atq;fimultates:
dàmnaq; cx iis proucnicntia:agnominatus tamcn cft a nuptiis ac re uxoria
proptcr domcfticamconftitutioncm. Octauum ab hor9fcopo locú inuenio
3e fhaioribus noftris a morte cognominatum : & quídé íure :quâdo nulla
eumhorofcopofamiliaritateconiúngitur: nullis illü radiationibus illuftrat:
ncc illuftratür ab eo:quin imo locis maxime noccntibus cönc&titur: triã,
uloquidcmduodccimoloco:dequopoft dicemus:fexangulo ucro aegritu
äinísác morboy : qucmlocum fextum effe diximus. Adhæccumlociis hic
fucccdat fèptimo í cftoccafui:qui Solcm ac diéfubtcrras præcipitat:qua.
e præcipitätione noxtcncbraymiater fubfcquif:ngcalia ratione morsuitæ :
cüiusipfà priuatiocft:fucccdat:appofitiffimequidé locus hicagnominatus
eft mórtis. Atq;ut fccundus locus huic ipfi faneaducrfus natihominis fub»
ftantiam:c quauitam duóturus cft:indicat:fic e contrario ínternitioncm :
corporífq;ipfiusacuitælabemoctauushic portendit. Quocircaabonisau
&oiîbushábituseftnon modo piger ac dcie&tus locus:ucrü etiam innatam
ob malignitatem nocuus. Nihilominus g; angulo fucccdit occiduo:
Luna nöéìurnis ingenituris hoc in loco bcnc collocata: felicitaté dcccrnit.
quod ipfe fæpius obfèruaui:& a Iulio Materno non tcmcrctraditü cft . Ex
hocipfo loco non folummortis gcnusportenditur :fiquidé detriangulounü
Cardincmidcftquartum locum rcfpicit:quem nati intencbris acfüb terras
abitioncmindicarcpauloantcdiximus:ucrumctiam hærcditates: quæq;ad
mortuoy ccnfum:occultafq; ctiam facultates: ac thcfauros pcrtinent: indi
cantur.'Qui locus non9eft:huicdcrcligione noméeft inditü:ncciniuria:
cum cnim inhemifpcrio fuperiori $! afcendcntidextroa latcre:afpe •
&tuq; maxime familiari:& afccndcnslocusCutdi&tum cft)corporis tcmpe
ratióncm: corporeæq; conglutinationis accidentia fignificct: uitæq; ipfius
qualitatcm:hicipfè
& C ut ita dixcrim locus fion immcritqnati
D applicationem aptitudincm:propcnfioncmq;
ad religioncm indicat : pro qualitate
quíücmfigni:itcmq; figni ipfius domini: eiufdcmq; domini conftitutione
in figura : Cumautcm prima quidem uirtus religio fit: quoddamq; quafi
ÉÉÉ ad bonos mores: rc&tamq; animi íú; :afpc&ius hic
fupcríorí c fcmicirculo &bcnignus &fclix quid bcnignius : quid felicius
pórtcndcre nafccnti poteft £jutad religioncm:quæ uirtutum mater eft:
à gcnitali cum principio ducat:& tanjmanu prehenfum aris admoueat ?
ę agricolain fòlobcnefuba&tofèmcn iacit:talcfq;pofteafrugespro^
ucniunt:qualisnatura fuit feminis:cadcm uia in compage glutinafidacor
poris:locäipfà locorumq; domini;ipforumq; dominoy conftitutioncs atq;
áfpc&usprönatura fua femenquafi quoddamad uirtutcmfcuaduitiü natis
indunt:&quodämodo fermentät: quo e femincprognata gcrminain infor
mandis animis:moribufq;conftituendis fruges ipfas pronatura fuauelad
robitatcmucladimprobitatem: ad rc&tumuieladprauü proferunt: præfer
timubiadtcmpaturàm bcnc fcu male procreationis initio conglutifiatam:
 L I B. II
7%
proba improbaue inftitutio poft acccfferit. Nam & inftitutio in utranq;
partcm non exiguum confert. Meritoigitur locus hic pium ac uenerabile
fibi religionis noncm uendicauit. Et profcéto fi fubftantiæ : fi fratrum :
fi parentum:liberorum : ægritudinis: uxoris locus:ac rerühay cuiq; fuus
incoeloeft attributus:curn6fidei: religioni : pictati : rc&tgq; animo$ infor
mationi : quæhomincmipfum maximc fpc&tatüefficiunt: locus ctiam attri
buatur fuus 'accómodatior autem j nonus attribui poterat nullus : tum
propter triangularem fitum ad horofcopantem parté: tum proptcr hcmif.
pcrii fupcrioris dignitatcm ac meritum: cú etiam locus ipfè nonus Soli fit
adiudicatus: qui religionis auótor cft &parcns: atq; ab infita bcnignitate
Dcus cognomcntum accepcrit:cam obrationcm:qüam tcrtioinlocoattu
limus. Habct etiam fignificationem fe&tarum: ncc mirum: quando fèétæ
ipfae rcligione comprchcnduntur: item diuinationis: fomniorumq;:habet
& peregrinationis: legationifq;:quippecuma punéto medii cœli hæc ipfà
cœli pars digrcdicns:alioproficifcaturatq;contendat:abexortuenim pro»
fc&ta ad medium:atq;ab eo digrcdicns: ücrtit fe in occafum. Huic locus
honoy ac magiftratuum meritoadiungitur:atq; ordine quidé fuo:qui dcci
mus eft : atq; in fumma cceli parte conftitutus • Perinde nanq; ut honor
intcr mortales acciues ipfos maximú quoddamhabctur bonum:quod etiam
primü inter homincs exiftimatur: locushicipfèdecimus inaltiffima mundi
parte: ucluti cditiffimo ínfolioconftituitur • Cum enim homonatura fit fo
ciabilis:primü natura ipfa ducefocictates colit:ac cœtus amat:qui e ciui
bus conftant: deindccü fit etiam honorisappctens: inter ciues ipfos excel
lere nititur :quofit: uthonoris utgloriæ cuadatjappetentiffim9-ccrtan^
docnim animius magis ac magis efferuefcit. Atq; üt numcrus ipfè decimus
alios complc&titur numeros: cftq; coeteroy tcrminus quafiquidä: fic ciuiae
liumbonöyprimarius finisefthonor&gloria • An non magiftratus etiam
ipfos:quiq; magiftratibus praefunt: utin populo cmincntiffimos:in edito
atq;illüftrifcdcrc loco ncdumin urbibus:inquibus locühabct humanitas:
honorífq; dclcétus:fcd ctiam apud barbaras nationcs cautü & conftitutú
cft ? qu6y maicftatc nihil cft apud É ipfas antiquius • Ncq; indigne
igitur:ncq; irrationabilitera dccimo loco mediiq; cœli cardine magiftratus
atq; honores quæruntur. Quin merito etiam fuo : ei bono quod maxime
inter ciucs expetitur : locus is in cœlo dcdicatuseft:qui hono% ipfo;: de
nuntiationem præfé ferat • Adhæc idem hic locus & patriam : & a&tioncs:
artis quoq;acuitæ genus: quin ctiam animi propcnfioncs:ftudiaq; uirtutes
itemacuítía índicat: tanta uis: auétoritafq;propter cardinis maicftatcm : ci
cft ínfita.Vndecimolocoaddiéti funt amici:cófiliarii: fuffragatorcs: affi
ftit enim decimo:pcrindcut confiliarii affiftunt magiftratib9 ac principi.
bus. Etenim utipfà fineamicis uita:ficmagiftratus abfq; confiliariis: prin
cipes ciuitatum fine affeclis ac clicntibus: rcges ipfi dcniq; fine miniftris
tucri honorcs: magiftratufq;ipfos gcrcre; ac fubicctos modcrari populos
 - DE R E B. C O EL•

nequeunt.Suffragaturauté locushicafccndéti tum eparte cceli adculmen

progrcdicntc:tum ab afpcétu fexangulo & amico: quádofincamicitiauita
huiîana manca eft acdcftituta • A fauore igif:a fpc :a fide ac bcnignitate -

locus ipfe Latínc bonus Genius : Græce agathos Dæmon cognominatus

ef}:ac Iouis ftcllæ : quæ maxime bcncfica cft:addi&t9. Sccusaüt ufuucnit
in loco duodccimo: fiquidcm nullo afpc&tuafcendenti coniungitur:quin ab
co dcficit: tanjqui dcfcifcat • Quocirca mcero% :triftitig : crüng: inimicitia,
rumq; cognomìchto nobilitatuseft: infitamq; ob malignitatcm ac noccndi
tcftatcm: mali Dæmonistitulonotatus cft:cum etiämorboyindicationé
iiabcat:feruilifq; fubftantiæ: cafq; obres Saturni ftellæ fit addiétus:cuius
qualitas cft Ê .Huncigiturinmodü omnis duodecim loco; £j
figura conftitutioq; diftribuitur:utuixaliquid in uita boni aut mäli: ho
nörisaut opprobrií:uitiiautuirtutis:ualitudinis fecundæ aut aducrfae na
fccnti fit eüentuy : quod nó íis e locis: corúq; ftatu ac domino¥ fitu con
ftitutioncq; portcndätur.Etcnimlocaipfàlicctillay potiffimürcrumfignifi
cationcm habcant: quibus a rebus cognominata funt:afingulis tamêlocis
'aliaeatq;aliæ res negociaq; &indicantur&quæruntur : Qu6d ctiäin magi.
ftratibùs ufuuenit:quippe cü unatantú c re nomé adepti fint: íidcm tamë
compluribus negociis&præfint&profpiciant. Initio nanq; Confulcs q, rci
publicæ domi cönfulercnt di&ti funt: iidem tamen foris bellum gercbant;
&cumimpcrioprouinciasadminiftrabât: dcq; rc£to&prauo: iufto atq; in
iufto íudíciumferebät. Eadem ratio Acdilium: Praetorü:Ccnfoy : Diéta
torum. Grãmatici quoq;ipfi nominantur aliteris:qug Graece funt Gram
mata: Latincliteratorcsdi&ti: nô modo aüt dc litcris & fyllabis & di&tio
nibuscognofccndishoyftudiü cft:ucrüm & Poctas interpretanf: & hifto
riasnofcitant:dcq;moribusadolefcentuloyuitaq;inftituenda præccptatra»
dunt. A fingulis igitur locisproqualitate rerumlocorumq; pluraacdiuerfà
inter inucftigandum:fcifcitandumq; &exiguntur &dcnuntiantur. qucm
admodum fiiotempore defingulis dicetur: ut nihil feremaiufculum ihuita
fua nafccnti cótingat:cuius nö ex iis locis indiciü fumi queat. Acde duo
dccimlocoycóftitütione : ordineacnominib?fatisfit hæc núc attigiffè.
Ncc uero rcticenda funt a nobis :gj fcribendis his minime aut aiiibitiofis:
aut fupcrftitiofis: quæ deduodecimilocis:atq;eo% fiue dominis: fiuepatro
nistradita funta Chaldgis Babyloniifq;auétoribus:quaequidcm fic referen
tur: ut nctanjartispcepta:inftitutaq; difciplinæ:&Qutficdixcrim)poftu
lataautuideri:aut tcneri ea uelimus:cútaméprobabiliaappareant. Aiunt
itaq; Saturni ftcllam &tencbrofàmeffe:&erraticay omniü fuprcmäacpri
mafm : Qdq;infanse tcnebris in lucé ucniat:acprimus figniferi locus:hoc
cft prima e duodecim domus inferiori ab hcmifpcrio : aeque ac e tenebris in
lucem prodeat: nafcentealiquo:iccirco primü locum: acdomü prímáSatur
no dcdicarunt:eo ctiam libentius: g, iidem ipfi auétores funtSaturni fub
dominatu cffe: jdiu matris inutcro fœtusfuerit. Hac eadé ratione adducti
 L I B. II
7}»
primúmenfemgenerati in uterofœtus Saturnoetiam afcripferüt : fècundú
àutem&menfem & locum Ioui:q> fecundofcilicct poftSaturnùorbcfcra£
Iupitcr:q;q; fœtus ipfepoft conceptioncm alendo&perficitur &conferua»
tur: ortüq; infantis educatio confeftim fequitur: honus educationis ipfius
Cq, ordo fic fcrrct fphgræ) Ioui in forté ac patrociniü ccffit. Quacre &
domushæc: quæccnfusacfubftantiæ dicitur: undeuitæ alimcnta fubmíni
ftrantur:&educatio infantis Ioui eft attributa • Terti9 ordinefuo& méfis
conceptus:&figniferi locusafcriptuseft Marti • Quocirca locus is quoniã
propter generis ÈÉnquioremagnominationemfanguinifq;focictatemap
pcllatuscft a fratribus:& fratrum&foroy fignificatiodedicata eft Marti.
funtenim fratres poftprimüpartüapatre ipfotertii • Quart9méfis:itemq;
figniferiquartuslocusSoliexordine dedicatur:&quia locus is denomina>
tiis cft apatrib9: patrü quoq; fignificatio in genituris Solieft adiudicata:
habetq; Solingeniturispatris ipfius indiciü-eft enim formae dator: quod
patris quidcm ófficiumeftincreandaprole • Etmenfis&locusquifeqüitur
humeróquintusVenerieftattributus: q>quintofepteminter erfaticas orbe
fcrtur : qq; hic ipfe locus filioy eft ac prolis: congruitq; Veneris naturæ
omni eparte: qppcq&genitaliseft:& uoluptatis ac deliciay dea. Mercu
rius q, fextumâ Saturn6inter planetas orbem obtineat: fexti &mcnfis &
loci pátrociníü fufcepit. Qäq;locusipfe nomcn habct ab ægritudinibus ac
mancipiis munusquoq; reyhag fignificanda; fibiaffumpfit. quando mot9
eius Solimaximeaddiétus eft ÉÉÉ pcne radiis femperoppreffus:ncc
fui íuris: permultüq; rcpcdandolaborâs:&tanj languensobaffiduas uero
fàtiones.Lunauero q,fitinordinehocfeptima :locumcifèptimü adiudica
runt. Qäq; Martis munus in generatione: ut patrisSolobeat:locú eum
qui uxo; effet:q; matres eæexcönubiofiant: Lungdedicauere:cú feptimo
uoq;micnfè. Atq;inde fieri uolunt:utfeptimoquinafcuntur menfè üíuát.
ÉÉ autemut Sol patris uice formam:fic Lunain generandomateriam•
Oétauusautem &menfis&locusinfigniferoredit: fuoad Saturnù ordine:
& quia mortis agnominaflocus:&gSaturniftellaexitialiscft.Itaq;dcdi.
catfoipfà &loco congruit:&numini:quéadmodumrurfus noniloci dedica
tioIoüi. Nam&locusareligione nomen acccpit:& Iupiterpictatis:fidei:
cultus: re&titudinis: æquitatis: ueritatifq;eft auótor:& uitæ Cpropter fa
lutaremuimeiinfitam)conferuator • Etquia nonopartusmenfè perficitur:
Iouiseftmunerishæc ipfa pfe&tio:propterftellgtëperamentü. Et profe&to
fizodiacusorbisgencratiohirerü locüexhibet: fiSolquimcdiúíllüm fecat;
iisquæ nafcun£formägdé:at materiâ fubminiftrat Luna:fireliquæ nu
mefoqdé quinq; adminiculantur iii: tibi uidcantur quæ relata funt
anobis: qùæq; fundaméta quafi quædã íaéta fuere prifcis ab auétoríbus:
ratione cäreré ? & tanj parum firma debcre contemni £ quibus obferua
tio etiam aftipuletur;ac rey ipfay euenta confentiant•
 sy%^ p E R E B. C O E L•

- De Locis peculiaribus planetay •

primæ autem ad fignificandum partes funt Cardinum:idcft angulo*:hoe
autemlocoCardifies intclligi uolumus:n6 quatuorillasterno; É COÍÍ1

prchcnfiones:de quibus haud multo ante difputatü cft:fcd quätuor illas

angularcs cœliptis: Græco ucrbo Centricas :&pcnedixcrim noftroCufpi
de§:in quibus erraticæ ftcllæ conftitutæ ualentiffimas ad agendum uires
nancifcun£. Perinde ut principcs: ut reges in folio conftituti auétoritatis
plus obtinent ac uiriü : etfi cú prinçipes: tum É fua quifq; ditione
tum arccsquafdamtumoppidapeculiariamagishabcnt:in qbus &amplius
dele&tantur:&furafualibentiusexercét. Quo fit:ut inhacipfà duodecim
locoy conftitutione ob aliasjquas diximus caufas: Solfibi nonum: Luna
oaauumpcculiariteruëdicauéritlocum; Jupiterundecimü:Venusquintü:
NMars fèxtum: Saturnus duodecimü· Quod cur ita comparatü fif: ratio
prætereunda non cft- Primus igitur maximcq; propitius cœli ad afcenden
tem partem afpc&tus nono eft a loco: Quocirca cum afcendens pars nati
uitá?animatiq;cöpagemcorporis fibi uédicet : fitq;Sol fpirit9acüitalitatis
Cut ita dixerin)auétor:idemq;pater:habeatq; inter planetasidiuris:qá
intcr corporis mcmbracoripm habcretraditur:iure uitalitatis auétori at
con(èruatorilocuscftmaximebencficus attributus: in eoq; potiffimülætari
atq; exultarecrcdituscft. cum ctiam Solipfefitlucisacdiciauétor :perq;eù
1οάύdcdiedumtaxat feratur • Neq;enim locus fubterraneus Soli eratdedi•
candus:cúluci tenebræ aduerfèntur • Iupiter etiãCcúfitftella eius maxime
{àlutaris:ac luce gaudcat:fequaturq; diurnam Solis conditioncm)undeci
nmü fibi locumÉ • quo e loco felicibus radiis afcendentem partem &
illußrcr& foucat. Nam cü uitae calido & humido potiffimü conftet: cui
quidcm qualitati Iupiter praefidct: mirificum irradiatione fua corporibus
affcrt præfidium. Felix É' ftcllafelicem fibi locum inquogauifüra pccu
liari quadam hilaritate effet:fibi uédicauit:quoe loco&afcendenté intucé
partcm:&adcoeli mcdiü progrcffuralocofibitantopereaccómodatomagis
àc magislaetatur: At Venusütpote no&turnapropter qualitatem cui domi.
natur:itcmq; utfalutaris& benefica:quintum fibi delcgitlocú:quo e loco
maximcbcnéuoloafpc&tuafcendentem intueretur cœli parté • appofitiffime
hocquidem:nam & detriangulo afpicit:idcft bcnefico e loco : cü fit ipfà
bcncfica:& cum propter hume&tationé no&te gaudeat:locus ipfequintus
ut fubterraneus: fiaturamVeneris mirum in modumadiuuat. Adde g, ge~
nitalis cum fit:fobolis etiam locü fibi dclegit ut mcrito ctiam fuo gratü •
Quando Iupiter q lætaretur maxime actioribus: locum etiam actionibus
appofitum fibi dcfumpfit. Maleficæ uero ftellæ propter maleficentiæ fimi
litúdincm : &C utitadixerim)focietatem:loca nocentia:exitiofaq;:inqb9
malefaciendo: &quoyauxiliis nifæ lætarentur :fibidelegerunt:Saturhus
quidemcumfitdiurnæconditionis duodecimü : Mars ueròfèxtum , noétur,
rius enim geffct ;inlocüfubterraneüconccffit • Cumq;Saturnus triftitiâ:
 , L I B. • II
>9
moerores:&carcereminferat mortalibus:locü his inferendis accómodatú
fibi maluit:at Mars ut qui effet aegritudinum auétor: locum ægritudini ,
bus ac morbis maximc idoncum • Ncuter autem loc9 afccndentem ullo
modo afpicit:fcdac fi odio illum habeat:aucrfatur. Itaq; hic ille tanjcar
cerisipfiis cuftos adforesexcubat: gaudioq;ibiexilit·hicucro quafiqüodâ
excrgaftuloferuos indcideftmorbosuitiaq;adinfeftädos mortálesemittit.
Lociis autcm Mcrcurii in hacipfâ diftributione non temere præterituseft
ab antiquis auétoribus : naturæ nanq; tam uerfàtilis cú cffct: ut ad bene~
ficíummaleficiumq;facileconuertatur: nullus ciufmodilocusuifus eft Mer
curii naturæ idoncus • Etenim loca:dequibus diétumeft: fuapte pofitura
acfituautaducrfanturafcendcnti:aut illud amice afpiciunt:aut ctiam cum
illonulla prorfusfocietateiunguntur:neq;unjfitus ipfius qualitatem mu
tant. Qiiocircare&teinhac ipfà locoy diftribütione præterituseftMercu,
rius. reëte etiam Lunæ quæ Solé non fecus jin diftribuendis domiciliis:
in huiufmodi quoq; locispartiendis comitatur: o&tauusattributuscftlocus.
utenim Cancer antcccdit Leoné:ficlocus o&tauus nonü • Adhæccü Luna
fit corpoy ipfoy parens ac nutricula:materiæ enim præcft:inhemifperio
fupcriori locus ci dcligédus fuit: ne a Solis loco uiciniaq; recederet:cui9
défiderio fomentifq; tcncatur:perinde ut formæ cupiditatëmateria. Lætaé
aut&eoloco Luna: ibidcmq; conftituta gaudioexilit:no&turno fcilicettem»
pore:propter conditionisfimilitudinem • Nam & Iouem no&turno tépore:
íimilcëftüeri:inundecimo:quanjfuuscftipfiusloc9: propter conditionis
diffimilitudiné nó adeo exultare • Genialis igitur Lunæ locus cfto&tauus:
inquo no&istempore Luna ipfà inuenta ad felicitatéplurimü confert: fota
c6ditionisfuaebeneficio:quippe cum diurnoquidem temporenontamdele.
&tctur loci ipfius fitu: j diurna : fibiq; aduerfante qualitate offendatur •
Nullus autcm cardo e quatuor angularibus cœli locis:planctæ cuij pccu
fiaritcr cft attributus. quidelicetquocúq;inanguloplanetaquiuis inuent9
uiresampliffimasad agendum mutuatur:a loci ipfius poteftate atq; excel
lentia. Nihilominus quidam afccndentem locum Mercurio afcripfêre: q,
cius ftellahocinloco potiffimü exultaret • cüenim rationi præfit:uoluerüt
hoc cum loco dclc&tari : cuius effet fignificatio ac potcftas in corporis
animæq; cöpage • Cumq; eademftella motucumprimisgaudeat:lætariho
rofcopó:urídé natus exutero prodiens in lucem atq; ad a£tioncs ucnirct:
putauere • Hac eadem ratione adduóti uolucreLunâ tcrtio loco guadere;
q»is locus peregrinationis fignificationem habcret: cuiuseft propriü mu»
tarelocos:deq;regioneinregionem proficifci • Idq; rationc nó caret: nam
&afcendentem locum afpicit e fexangulo:&cumfitno&turnumluminare:
ac fœmincú: de inferiori hemifperio intuetur horofcopü: perinde acSol:
cú fit diurnù ac mafculum dc triangulo íj;;;;; fuperiori • Quádo
-

quidé utrüq; luminare corpori ac uitæ præeft: De NMcrcurioauté a Iulio

Materno uidco hæc tradi;cœtcras omnis ftcllas duodecimo in loco uires
 DE REB• C O E L.
%?
fuas quadamcumpigritiaexercere: folum autem Mercurium illic pofitum
ingcnioypraftantiaeplurimü conferretüaddifciplinascdifccndas:tum ad
föfcnfesdefcnfiones:caufarumq; patrocinia magno cum fucceffu tra&täda •
Ncc fine caufâ prudentiffimos fcriptores hunc ipfum locum notaffe:tem,
pufq; partitudinis cuip ipfà parturienteibidcm collocaffe. Quocirca mihi
ficq;af&cndcnslocus Mcrcuriigaudioafcribendusuidcf;nec Lunæ omnino
tcrtius. Etcnimprimi illirerum cœleftiumexploratoresin hacdiftributione
conditioncm dici no&tifq; fecuti funt: ac diurnæ Solem:no&turnæ Lunam
praefcccre:&Soli quidé IoucmacSaturnumfociosaddidere: Lunæ Vence
fcmac Martcm: beneficasacmaleficas ftellaspartiti pro diurna no&turnaq;
conditione:dc qua ftatim dicemus • Mercurium uero præterierunt in hac
diftributione:cümfiteius naturatantopereucrfatilis : Loca quoq; fclicia in
hcmifpcriofupcrioriattribueruntSolinonü;tanjprincipi: Iouiündccimü;
utbcficfico:cü indcafcendensintucatur de fexangulo:Saturnoauté duode
címú:cum is locusSaturninaturam fequatur ad diucrfà maleficioy gcnc,
ra: In hemifperio autcm inferiori quintum Veneri:ut beneficü locü É
ficacacno&urnaeftcllæ:fextum Marti: ut locum ei accómodatü ad malefà
cicndü:promalcficaipfiusirradiatione: lociq;natura • In quadiftributione
Cut dixi) Mercuriusquoq; fterituscft. Quocirca qui recëtiorcsfcriptores
àfccndcntcm Mcrcuriolocum attribuerüt:uidcntur mihi maio% inftitutas
confiliaq; parum confidcraffe:cum ftella cius nec beneficis nec maleficis fit
ftcllisarinümcrata: præterq;Solé & Lunänulla fintalialuminaria:qug dici
no&iq;dominenf. Qäucrotertiäad domüattinet:ficutinon9loc9ihaxime
propitiusafccndcntiin hemifpcriofupcrioridatuseftSoli:utdiurnæcondi
tioiiisprincipi:itadandus erat quintus maximepropitiusafccndenti inhe
mifpcfioinférioriLunæ: nocturnæ conditionis dominæ:tertius uero locus
Veherí : ftellæ fálutari:quemadmodum Ioui undecimus. Quæ res indicat
o&auum Lunæ locumaprifcisillisfuiffeattributum: negaùdii atq;exulta
tionis Lunaris locusdifiungeretura Solariloco: perinde üt ncq;altitudincs
ncq;domiciliainuicem difiunguntur. Scd fit fuumcuiufq;hacde re iudiciü;
quândohæc neq; tantifacicn a ducimus: ut propterea digladiandü uideaf.
Ncq; fortaffe a mediocritate ipfâ recefferit : fiquis no&túrnis in genituris
o&tauü Lunæ locü : tertium in diurnis eidcm afcripferit • tametfi ambitio»
for fortaffeafcriptio hæc:locorüq; partitio uideri poteft • Adhæc cü Luna
matremportendatingenituris:ncfcioquanam ratione locustertiusutpecu
liarisacüoluptariusafcribi Lunæ debeat •cii in eo conftituta loco matrcm
aut ignobilé aut infamem fignificet : nihil deniq; boni hoc e loco fua
natura promittat. Acdelocis ipfisquibus tü felices:tü infeliccsftcllæ:lu,
minariaq;itcmipfagaudeant:haginpartefatis fit paucahacexplicaffe.
De Conditione ftellay diurna feu no&turna •
Cum autem tempus ipfum fit quædam quafi motus obféruatio: dicbufq; ac
noctibus potiffimü conftct ; omniaq; quæ ad gencrationé ac corruptionè
 r
. * L I B. , II
37.

fpe&entfuofiantin têpore:ftellæquoq; crraticae pronaturafua aliaediurno

tempore: no&turnoaliæ magisdele&tantur. Quo fit: ut caya&tiones inele.
mcntisrebufq;mortaliü uehemëtiorcscótingãt: ubicütëporetëporifq;qua
litate cógruerint:hæc aüt ípacóucniétia:&quidäquafic6fcnfusqualitätü:
Conditiöa maioribusnoftrisdi&ta eft:GraeceeftHgrcfis. Itaq; Ä. in
geniturisplanetadiurnusbcnecollocatusplurimügdérationeconditionis:
ùiribusfuis adiungit.Suntaütdiurni planetæuidelicet quiSolis naturâ fè
quütur: Iupiter âc Saturnus: alter bcneficus &falutaris:altcr malignus
atq;calamitofus plancta:no£turniueroMarsacVenus: Lunæenim quali.
tatêdeleétant :altcrqdémaleficus:falutarisaltera. Iupiter igitur: g-êalide
humcfcentifq; tëpcrationiseftdomin9:quæ natura generationi maxifhcaccö
modatur:adhaecq,calidüubiabhumidofupatur:fitad generädü remiffi9. '
uis enim ipfà É acalore mouetur: iccirco dielata£:quädoqdé indu»
cendæ formaeftudiofioreft:no&téuero ppter humidicxupcrantiâ reformi,
dat:quocirca uireseiusdic maioresfuntacuehemcntiores: noétuminores ac
É :;pptercalorisipfius remiffioné:humidiq;exceffum. Saturnus
aút ppter infitamfrigiditatem Ä naturafènü eft:a caloreSolis refocilla,
tusüires ad agendü potentioresfufcipit:adau&taetiam ficcitate : quæ ipfius
eft ppria •cúütrüq;etiäSolisfit&calefacere:&exiccare • Quinctiäaduer.
fantisconditionistanta uiseft:utfaepenumeroftellæ ex hac ipfa diffimilitu
dinepagcöuenientcs fibi qualitates induant:&tanjindignatæ contrarios
etiameffèétusinducát. Quod in hominib9ipfisetiâ beneinftitutisufuuenit:
utcúfccus jfua ipfoyinftitutiofert: aliquid morib9eoyaducrfum tentc£:
indigneidfercntcs:ab infitonaturaliq; ingenio nö modo longius recedant:
uerü etiäad eatranfcát:qugingenioaduerfenfatq;inftitutiojii:indignitate
rei cómoti. Illudauté mirü: gnaturæ feruentioris cü fit Mars: noëturna
taméhumeétationccapiaf. Afifortaffeq; calor ille diurno etiã calore magis
ac magis incenfus:&pcneeuanidusfa&iùsdiffipaf&cffluit: noéturnouêro
frigorehumc€toq;in fefe repreffus:&tanjintrauallü munitiorfa&9 uircs
fuäs inimücolligit:&magis ac magis inualefcit • Nam&fabri ferrarii ne
ignis uisilla per íî exhalatadifpergaf;incenfoscarbonesguttis frcqué,
tioribus faepiufculeq;infpergüt:quaex infpcrfioneignisipfè in fèfè collcét9
uircsfpiritufq; uehemëtioresaffumit. Iratictiädünimioplus excandcfcunt:
dcbilitanfitauiribus: ut inpcdibusuixcöfiftant: Ignisenim ppter leuítaté
acficcitatëfàcile in apertodiffipa£;inclufiisucrofcruentiorefficif:fæuiufq;
exaeftuat.Veneris autem ftella cü fitgcnitalis:fuapte naturahumc&ta cft:
quocirca no&tis umbra gaudet: recreaturq; fimilitudine: quod in amicitiis
quoq; contin t:fiqdcmiamici ipfimoy capiun£fimilitudine : $ ctiami.
hacin ftella íi idemufuuenitquanjdifpariliqualitate:quodinIoue
1n : illc
cnim reformidat:ne calor infitus no&turna uiétus hume&tatione fuccübat:
hæc nehumeétauis diurnoacalorefuperatarelanguefcat:cumfitipfaper fc
apparandæ materiæ appctcntior • De Mercuriiuero communi egis
 DE R E B. C O E L•
(3/2
naturapauloantediétumeft. Ptolemæus autemputat Mcrcurfúfcquidiur,
nam cónditioncm : ubi matutinus fucrit : ucfpcrtinum uero atq; hcfperium
no&urnam. Quod ratione non carct : fiquidëmatutina rcgiopropter acce•
dcntcmatq; infequcntcm folcm incalcfcit : rcdditurq; aridiör:quæ dici qua•
litatcsfunt:confra ucfpcrtina proptcrSolis rcccffum efficitur frigidior atq;
humc&tior:quodno&tiscftpropriü. Quodfiprgftarchoc regioncs poffunt
Cut Ptolemæusuidetur exiftimare)propter qualitatü fimilitudincm : nihil
caufaeuidco:cur non tempora ipfa hoc eftdics ac nox potius praeftcnt: ut
dicdiurnus: no&tuucro Mercurius fit no&turnus: quoy profecto temporú
haeipfæqualitatesfociæ funt ac miniftrae. An fortaffe Ptolemæus:prifciq;
Aftrologi Solihocafcribere uolucrüt? ut cum Mercurius nunjfigno unó:
eoq;non integrolongius ab illo rcccdat:diurnam quidem conditióné affu»
mcrct : ubiafiteSolcm proficifccrctur:contra no&turnam:ubi illú ínfequc
rctur: ucfpcriq;pofteum occideret. Siquidé Iulius Matcrnus in illamjüdi
genitura quæábipfotraditur: dicit Mcrcurii ftellamc6muncm fuiffè habi.
iàmab Aéfculapioatq; Anubi:corumq; fc&tatoribus: q>neq;Solem neq; Lu
nam dc quadrâ ulo:triãguloue:aut cx oppofito locointüere£ : delcëtari
tamende dieC 'j; matutinus fuerit)Solc:deno&teautem Luna: ubi fucrit
ucfpcrtinus. q, illc diurnæ: hæcno&turnæ conditioni præfideat. Huiusaút
tcmporalis cohditionis dominifunt Sol & Luna:&Sol quidcm diurnæ:
no&turnæuero Luna • Cumq; uterq; gcnerationi praefit:altcraq; materiam
praeftruat : uitam alter inducat: reliqui planctæ pro naturæ fimilitudine
ütriq; auxiliantur: nunc ualidius: nunc rcmiffius : quelitatcm conditionis
fecuti. Cui opinioni tot annoyac fèculorum obfcruatio aftipulata cft: do,
&tiffimorüq;hominüconfenfio. NecueroCquodanteanobis abunde diétü
eft)huiufmodi qualitatcscorporibusftella; infunt:utipfae quoq; pcrinde
acelcmcnta:corporumq; noftrorühumores mutentur:quippé quæ agant:
uircfq;fuas excrccantinqualitatibus: quibusexaétionibustalescas j; di•
címus:quales inclcmcntis corporibufq; inferioribusqualitatcs excitant:id
quod gcncrationis atq; corruptionis gratia Inaximc ncceffàrium cft. Ncq;
ènim naturaipfâ hacquoq;inpartcrcccffitabartificiofuo. ctcnim cuiq;fere
rci ppria acpcculiariaquædã forte fua infunt:idq; quanj oculis miniis ccr
nif:ipfaetamë effeétioncs indicionobis funt:quae qdé máiores:minorcsue
exiftünt:pcrinde ut alia quoq;adiumcnta illis acceffèrint.
Mutari qualitates plancta% pro cœli regione.
Ortus item: occafufq;:& ipfae a media linea dcclinationes in auftrú feptcn
trionéq;:a quibus diuerfàrum quoq;qualitatumucntos flare iam diximus:
nuncquidé augent ftellay ipfay qualitates acuires:contra nüc imminuüt.
EtenimSaturnus in parte quæ eft adorientë dedie conftitutus proptcr ca
lorcm ficcitatemq; regionisCindcnanq;dies exoritur)nonparüm hinc fibi
 L I B. II
33
uiriumadiúgit:hoceft radiis cius uis infita. Sectis autem in regionc:quae
eftadoccafùmpropter frigiditatem humectationcmq; regionis 5c qua fiox
furgit:quandohumidüfrigidumq; obSolisdifccffumunâ incrcfcit: uíríb9
eiuspcrmultü detrahitur. Quod a folerti Mathcmatico in cóciliandis ftcl.
larum effeétíoníbus nö minus j a mcdico in mifcendis potionibus rcme
diífq; adhibcndis obfèruandü uidetur.Ncq; cnim tot ac tam inconftantcs
rey?moy : euento%:tépoydiucrfitates cótingercnt: nifi ob tantâ immuta»
tiönem ac diucrfitatem qualitatum: motus:fitus:afpc&tus: configuratio.
nifq; coeleftis.Vtnullamco quidcm iudicio in cognofcendis autexplicãdis
ftellay fignificationibus maiórexiftatdifficultas:ficq;ubifolertiusàdhibcn
dum fit ftudiü:j in illis pcrfpc&te temperantcrq; cómifccndis.
É. Erratica3, qualitatibus •
Quoniam autem dum de zodiaci conftitutione différimus:paulatim fermo
nofteraderraticaspcrucnit:nóínconuenientcrdcinccps dcipfisquoq; crra
ticis:idq; aliquanto diffufius differcndum uidctur: quagcffcétíoncs in elc.
mcntis tàmfifit: elemcntaribufq;corporib9manifeftè : üt ne nubccularum
quidé cómotiones inacrc:præterjillis cxcitantibus ficri omnino cótingat·
Conftantautcm Cutucri eft fimile atq;utPhyficiarbitrantur)ftellayijay
corpora exconcretiore orbium fuoy parte quinccelcmcnta quidéipfifünt:
ncc elementare quicjcontinent:non calidum: non frigidum: non ficcum:
non humidum : fèd alia quædam illay fiue natura:fiueCut hodiedicunt)
effentiaeft. Ncccum dicimus ftellas: quædam cffe corpora: perinde utde
clcmcntaribus corporibus: intelligiuolumus • fiquidcmappcllam9 cas cor
pora:q,dimcnfionem rccipiant: q5fuiscircum terminis fcribantur. fcd ncc
fmutantur: ut noftra corpora: ncc corrumpuntur: ut inferiora hæc:aut in
alias exaliisqualitatibusacnaturis tranfcunt • cœleftia funt:atq; ut ccelum
ipfum:cunétaq;coelcftiaomnis prorfuscorporeæ cómutationis;elcmcnta
fifq;alternatioiiisexpcrtia: moucnf affiduè:fcd ncc tamë ut infcriora cor •
pofa:aut pcrindc utclcmcntaipfâ:exquibusconftamus:ucrum co motu:
quicœli £g corpoy fuus ac propri9eft : rerüq;immortaliü peculia
ris. Quocirca necSoliscorpuscalidü cft:tametfi qualitas hæc ad inducen
dam fórmameftaptiffima: ncc Lunæ humidum: quæ naturaeftadfufcipié.
dam formâ maximeidonea:ncccœtera;:erraticay aut frigida autficca funt
corpora:aut alia atq; alia qualitate praedita:ucrü fuaquadä ratione dicunt,
aut calidaautfrigida:humida:autarcfccntia:uidclicctq, inclcmcntis ipfis:
clcmcntaribufq;corporibus:ciufmodi qualitatcsmoucät:atq;altcrnis agät:
noneadem tamé rationc&uia :fedq, unaqugq; ftella pro infita ui moucat:
cxcitet:afficiat. Sarncnfibusin fontibus:quæ decidunt ac fubfidunt fron»
des: ramuliq;lapidcfcuntccrtoquodamtempore:&quanj alii etiã fontes:
riuiq;illos aut fuperantaqua; cruditate:autæquant:hoctamen ipfum nö
praeftant:adcoinrcbusipfisnaturalis
efficiunf; quaytamé ratio nulla nobisquædã uiscft infita:quamultagdcm
ccrta apparcat:cur ita ejus �

11
 DE R E B. COEL•
34
á fi clcmcntaribus ac paffiuisin corporibus tanta incftuis:quid miy in
aëìíuísíllis accoelcftibusfcmpcrq;confiftentibus incffè uimpropriam& pe^
culiarcmcicndasad qualitatcs £ cafq; motu atq; irradiationc fuaaltcrnädäs?
Vt cnim paffiua hæc funtad patiédú nata: ficad agédú illa:undcabinnata
ad agcndum j$ abcffcétionibus fempiternis ágnominata funt aétiua.
Quòcirca n6q;qualitatibus eiufmodiprgdita fint:id agüt:ucrü granatura
ficillis incft:atqjattributücft.Vtq; ad rcmifiam propius accedam9: fcrrú
ipfum frigiduih cft admodum : à Sole tamcn diutius pcrcuffum conca.
lefcit adeò : ut admota propius fomenta incédat: quod in fpcculis ancis
liquido cernimus. Erg6& Lunæ corpus: quod frigidæ compa&tionis effe
uölunt: aSole ÉÉ incandcfcatneccffccft : Aqua ctiam igni admota
fcrucfcit. Igitur& Lunacüfitmaximehumida:Solistaméradiis percuffa:
cadcm ratióncut efferuefcatoportct • quaerc fit: ut Lunæ corpus crcfcédo
magisacmagisferucat. Non crit igitur minus calida: jaut humida: aut
frigida. 5fcrtim cü Ptolcmaeusputct ab cuglantibusctcrra uaporibus hoc
ciçontingcre:quodfalfumcffe fupra oftenfum cft. Quin Lufiâ ipfam:cú
plena cft : tüc uel maximc calefcere diccndü effct. Quam obrem Lunae
corpus ncc frigidü : ncchumc&tüputandücft:fiquidcmaffcétioncs cæmor
ííí : nöcœlcftibuscontinguntcorporibus: uerüabinfitaui frigidoatq;
humido dominari:quo rcrú inferioy gcncratio fequatur atq; alteriiatio: ac
procalorcqucmaSolis irradiatione radiicius concipiunt: nünc magis: núc
ininus hoc ipfum præftare atq; cfficcrc. Id quod de coetcris ctiá írraticis
dicendú cft:profuacuiufq;pecüliariadagcndü natura:aliter enim rcrüge.
nerationi pcffimc confultücffct.Etcnim terræ corpusunü cüfit:regioiics
tamcn ciusnöunomodoaffc£tæ funt:cüalibi humior:alibi ficcitas régnet :
hiccaloræftuct:illicfrigus obtorpcat:fuifq;ctiaminlocis fitmaiusqüoddâ
clemcntoy tcmpcramcntú:quaedamq; æqualitas qualitatü. Cœlü íté ipm
unücft : honufio tamcn modoafficit fubic£tafibi corpora:quaepaffiuäuo
caridiximus: Eadcmctiamrationeftcllæ afficiüt procócrctióne fua:cocliq;
fitu: inquoferuntur: Alitcrcnim tantarerü alternatio immutatioq; nullo
modo cóntingeret. Noftro in corpore aurcs: oculi :narcs:lingua diuerfa
rationcafficiünf:acnihilominus unicidemq;infuntcorpori:quódlicctunü
fit:fenfus tamcn ipfihoceftinftrumétafcntiendi ex una cócrctione ncquaj
funt:tamctfi corporca c compagc cóftant. Quod dcSaturni: Iouis Š
tis: ftcllarüq; omnium corporibus:quæ in partc gcncrationis inftrumenta
uædam naturæ ad agcndü funt: dicendü atq; fenticndü cenfèo. ut mihi
etiamuidcatur idcm cffciusSolis in cœlo: quod cordis in animaliü corpore:
idem Lunæ :quod cerebri ad moucndü atq;afficicndum. Atq;ut §î
a cordis fouetur calore:ficdecalore Solis É; hoc cft uis cius ina&tionib9
propriis : utq; a cerebro manat deflu&tio quædam humêtior per mcmbra
partcfq; corporis: fic a Luna demanatquidam quafi dcfluxus per corpora
hæc iii, ei9fubic&ta • A maiorib9aüt noftris uocata cft dcfluctio;a flüédo
 . * * L I B. . I I ' T
33
üt fluétus':que nücarecentioy plcrifq; ufurpaturtii defluxio: rüdefluxus.
Igitur quod ncc fruftra:fæpius tamcn dicitur : ftcllay corpora nullis funt
äüí qualitatibus addiéta: fcd omnino libcrâ: ciufiinodiq;abalter,
nationibus atq; immutationibus pcnitus uacua:quibus &ipfae dominanf;
&pro natura fibi infitacafdcm citant:altcrnant: modcrantur:quippequæ
impcriú in illis habcnt: earumq; cómotionibus pro arbitrio praefcribunt.
qua e re dicuntur ciufmodi earum effe corpora: cuiufmodi qualitates ipfae
ftcllæ in rcbus cicnt inferioribus. Eft itaq; Luna excitatrix ac fotrix hu
midi maximc:ité frigidi : unde ipfà qualitatis frigid¢ atq;humc&tg ab anti,
quis cfthabita: nihilominus radiicius a Sole calefiunt. quae readiuta per
calorcm fibi immiftumuapores furfum ineditam acris rcgioncm rapit.qà
quidemcftcalidi: non humidiautfiigidi:quoypotiuspropriü cftdeorfum
üchiatq;adimadcfcrri. EadcmLuna proccditcrefcendoacdccrefcendo pcr
actates:quatuorq; annitempora: fiquidem prima cius ætas dumaSolis coh
iunctionc digreditur : apparetq; corniculata:humido plurimü abundat.
quale ucr:qüalis hominúpubcrtas atq; adolefcëtia • Aetas fecüda jdiuad
lenitudincmacccdit: prætumidoq;apparet corporc: multü in fecalorisha
: uclut æftas: ac iuuenta • poft plcnitudincm:quae tcrtia quædam ætas
uidetur:dcclinat in ficcitatcm: ut autünus: ut uirilis ætas:atq; ubi iterum
ad corniculationërcdit: frigcfcitadmodú: ut hiems: ut animaliúfcnc&tus.
Nccfentittamcnfenc&tutcm Luna:ncceftunjpuclla:ucrüradiicius: dum
noua eft:humidü magis ac magis euocant 'Ä, us uero: dú redit ad Solis
coitum:& tanjcaloré dcfcctaconfenefcit. íì, habctfibi infitüfaporé
lingua: nullü óculus coloré: omnes auté hic colores: cunétos illa fapores
ÉÉÉÉÉ utrüq; corpufculü:comparatüq; a natura inftrumcntum
adfènticfidum. Minus igitur mirüuidcridebet:fi Lunafidcrcü atq;a&liuú
corpus potiffimüq;naturæ inftrumcntumad gcncrationcm parandä:quos
diximusqualitatcsalternationcfq; mouédo atq;afficicndofufcitat: &cxalia
inaliam mutandoconuertit. Satürnifrigidameffè naturam cüprimisuolüt:
itcm&ficcä:qualis eft fenectus: præcipue tamé dominari frigido: in coq;
ultúcxccdcrc:inderadios eius lctaleseffe : uitæq; admodü animalium
àducrfàri. Vt cnim motus ipfècœlcftis & gignέdi&corrüpcndi caufà cft;
corruptio auté inde proficifcitur:q, nihil ifi quogenitü cfëftatu :pmänct:
fcdinaffiduo uerfàtur motu: Sicftcllæ ipfae&gencrationis &corruptionis
fociæ : ucl quædamquafi inftrutícnta aliæ magis parandâ adgcncrationcm
contcndunt:ad corruptionémagis aliæ : perinde ut Saturni ftella: quæ fri
giditate fua uitalcm caloré hoftilitcrpctit:ut Martis: cuiusuis cft urcndi
imagis jcalefacicndi. Nanq; ut genitalis ille calor uitalcm uim fouct: fic
fcrúor üitalcm humc&tationem e contrario exurit : penitufq; exiccat • quod
uidemus infegctibus:quas Solquidcm fouet:atq; ad maturitaté pcrducit:
ignisucroincendit :incenfafq; omninopcrdit. SiquidéSaturni radii quodâ
/quafi ucncnofrigiditate nimiauitalcm uim conficiunt: Martis autcm radii
F ííí
 DE R E B. C OEL•

taná infc&tis flammis exurüt : adco in utriufq; radiis effe&tionibufq; nihil

incfi modcrati. Quando&calidum&frigidumquoddam dandü cft:quod
fit ctiam fua in qualitate tcmpcratum. § cnim & calidum : quod foucat:
&frigidumquod rcfrigcrct :utrunq;autéuitaeanimantiü opitulatur.Cótra
immödcratum ac nimium dcftruit : uitalcmq; fermcntationcm labefa&tat.
Mcrcuríi ftcllam alio temporchumc&tam:alio arcfaétà ac rctorridam cffè
putant:rctorridamquidem propter Solis propinquitatcm:humc&tam ucro
proptcr orbis Lunaris confinia: & quia concitatioris cffct motus:candcm
$i;
quoq; uclocitatcm concitationcmq; in ipfis altcrnandis :quáuis
ihteffccontrariis rctinerc. Mihiquidcm difficilcadmodü uidctur: parum
omnino naturæ confentire : q*illincde Ę Solis:hincdeLunaris
fphgræ orbita contingat tätadiucrfitas:aut aducrfitas potius atq;cötrarie•
tas:ut modo fummü in modü ficc9: modohumidus Mcrcuri9fit habëdus.
Quonam cnim modo Lunaris orbis exhalata afpcrginc hume&abif ? fi
fümma illa&ultima aeris plaga :dc qua antcctiädiximus aeftuofà totacft:
&fuffumigationú:uftarüq;afpirationü reccptaculüactanjcella promptua.
tia. CuiuS rci fidcliffimi tcftcsfunt comctae • Arquihacpotiffiinü ratione
arcfccrc Mcrcuriü magisacmagis ncccffeeffct • Contenduntctiam deSolis
propinquitate hoc idcm cieucnirc. quod ficft:utraq; dc caufaMercurialcs
radii exàrcfccnt. Qua igitur rationc&caufa humefcct £ cü utraq;ex affini
tateuchcméti9exuri;acduab9quafifornacib9fupra infraq;parfitexcoqui?
An fotaffcftcllæ huiuscorpusfpongiofumcft ? Clicucrit auté aliquantulú
iocari)cüfpongiæ propriafitariditas: quætamcnaquis admota ftatim tur
gefcit: mox expreffàplurimúliquorcm cffundit. Quod ut dcm; nihilomi.
husoftcndi mihi uelim:quifit fpongiæ ipfiusexpreffor ? Nam Mcrcurius
ftcllæ dominus:utdeoy nuntius ÉÉÉ ac rcddcndis literis affidueoccu
patuseft. Quiaueroquacüq; in hac difputationetraduntur ad Soliscalcfa
êtioncm rcfcrri uidcmus: placuit &quidipfi hac dc rc fcntiam9: &quidna
turalisdi&tetratio: aliquantohuberiusexplicare • non q, libcnter aliorum:
maximcq; ucterumfcriptoy opinioncsinfc&temur • fcdne ucritasin obfcuro
relinquatur : quæ cœtcris rcbus omnibus optimo cft cuiq; pra:fcrcnda •
Scquitur itaq; dc Mcrcurio:& planctis aliis quaeftio.

F I N I S
 3^7
1 O A N N I S I O VI AN I P O N TA N I

a D I oA NNEM PA RDvM
D E R E B v s c o E L E s T I B vs
l I BER TE RTIvS .

Nter rerum naturæ indagatores liquidiffime quidem

conftat Ioanncs Parde : quæ cœlo feruntur corpora:
! ea, minime corruptibilis concretionis effè : omnis item
alternationis expertia : corporeæq; conuerfionis : nihil
etiam elementare : nihil clementaris conditionis peni.
tus in fé fé admittere : quinimo corporibus his ele^
mcntaribus : ipfifq; elementis omnino imperare: illaq;
pro arbitrio afficere : & in alias atq; alias qualitates formafq; c6uertere';
inde etiam corum quæ genita funt intcritum fequi: rerum mox aliarii
cnerationem aliam atq; aliam : Quibus ex alternationibus conuerfioni.
É; illud quoq; iure effici : ut inferiora hæc corruptibilia & cenfeantur
& fint : contra cœleftia ipfà perpetua : femperq; in fèfè confiftcntia ;
quippe qu£ alterius cuiufdam : fibiq; ubiq; conftantis naturæ fint : atq;
efféntiæ. Quam ob rcm fi corruptibilium propria funt corporum ficci,
tas humiditafq; : caliditas item atq; frigiditas : fi quod paulo ante cali.
dum erat : occupatur mox a frigore : & quod aridum ab humore »
Quibus ab immutationibus fœquitur tandem rerum interitus : nimirum
ftellarum corpora nequaj hac afficientur atq; alternabuntur uia • incor.
ruptibilia fiquidcm funt : nullifq; ciufmodi immutationibus obnoxia ,
Nihil habct ergo Sol quod in ftellarum corporibus calefaciat·quomodo
ergo ftellarum calcfa&tio manabit a Sole ? quomodo ab euapórationi,
büs terrcftribus illarumhume&tatio ? Adhæc qualitates hæ generationis
atq; corruptionis miniftræ funt : ac Ei dixerim nutriculæ · Nulla auté
in cælo generatio : cum nulla illic fit corruptio • Quocirca ut nulla in
cœlo gencratio : fic nullae ftellarum corporibus huiufmodi qualitates
aut accidunt : aut infunt • Ncc Sol igitur illorum calefaciet corpora:
nec illa de Solis calore concalefcent • Quid q, C ut in his ipfis elemen»
taribus uidemus corporibus D Solis calor concipitur dc radiorum cius
reflcxione:quæ quidem ipfà fit in acre:ac per aerem • At in cœlo nullus
eft aer : nihil omnino acrium : quia nihil omnino in cœlo corruptibile:
nullaq; ex alia in aliam qualitatem tranfitio • nulla igitur illic de refle ,
xione radioy Solis calcfa&tio • Falfo igitur: ac fine ulla ucra naturaliq;
F íííí
 —

DE R E B. C O E L•
$(3*
affritur caufà : Mercurium de Solis propinquitate pcrarcfccre : quam
uidem arefaétioncm contendunt de finitima Solis regione proficifci•
§ä illud : j inepte : § ctiam dcfipientcr £ ftcllæ qualitatcm ab eius
cölore iudicari:ut Martis feruorem a colore illo rutiló : ac fi qualis cer
nitur in aere : talis omnino color infit cius ftellæ corpori: ac non potius
rutilcfcat in acre •cum unus idcmq; etiam color câdcm fcmpcr qualitatcm
non indicet : ut in calce : niue : offibufq; iudicari poteft : quæ quidcm
albo colore pariter funt praedita:ncq; radii folarcs in occafu appareant:
quales in ortu : quin ctiam Martis : Vcncris : Iouis : Saturni colores
uiariantur : & dum per regionem feruntur : quæ cft ad ortum : & dum
per eam quæ uer it in occafum • Nam & aer medius : & radiorü tum
rc&itudo': tum dbliquitas : & eorum aut maior aut minor a terris re
ccffus : aduentus etiã ad nos ac digreffio a nobis : mutationes eiufmodi
colorum ut afferant : neceffè eft •'Quocirca fideris qualitas fcu calida
fcu frigida non debet a colore iudicari : non tamcn ut color ipfe faepcnu
mero propriam rci qualitatcm non indicct : fed q, pcrfaepc ctiam fallat •
Adhac eàdcm lex effe non dcbct ncc effe omnino potcft in cœlcftibus
elcmcntaribufq; corporibus • Non minus etiam inepte fcntiunt : qui cale
facere Solem ex eo arbitrantur : q, mcdius intcr erraticas cóftitütus fit:
ac fi loca mcdia calorem excitent : quia mcdii ipfius natura hoc ferat •
Quod fi dctur : tcrra : quæ totius mundi mcdium tcnct : effet omnium
córporum calidiffima • Accidunt autem hæc : quae de calcfaétionc dicun
tur : in aere & pcr acrem • Quam ob rcm cum in cælo nufj fit acr : ne
calor quidem illic excitabitur • pcrinde ut nullus excitatür ftrepitus
ex tot uagantium ftellarum : cœlcftiumq; corporum orbiculationibus
Quod fi ffi cœlo quærimus ea : quæ ad oculos atq; ad aurcs pcrtincnt:
cur non etiam ca quæ ad nares ? nam & de calido odorcs ctiam cffian •
tur • Adde q, ncc Sol medium ita tenet inter erraticas locum : ut tan•
tundem a Lüna atq; a Saturno diftet • Qä fi medium aliqucd iufta
Mathematicam dimenfionem mctiri uolunt : lcgant Ariftotelem impu
gnantem in caufis naturalibus numeros : numcrorumq; potcftatcm ac
regulam • cuius fententia cognitaCfatis fcio)nihil eis qüod cum ratione
adüerfus afferant : relinquetur • Nulli igitur colorcs ínfunt fidcribus :
uerum fulgores ac É potius : qui per acrem diffundentes fèfè :
non uno quidcm modo afficiuntur : tum pro natura corporis c quo fplcn
dor exilit : tum ctiam pro natura acris ipfius : acriaq; regionis : ac pro
rc&titudine : obliquitate ue radiorum : quam ad rcm non parum ctiam
fua illoy imbecillitas confert:e remotiffimis atq; altiffimis orbibus dcflu
rntium • Itaq; ncq; Sol in orbe fuo calidus eft : nec ipfe ftellarum cor ,
pora in cœlo ζά afficit : uerum inferiora hac corpora : quac &
à fé : & ab illis moucntur : affectaq; in aliam atq; aliam qualitatcm ac
 ' IL I B. II I. *
32
temperationem tranfeunt.Nam fi ftellas Sol calore fuoafficeret:perinde
ut corpora : quæ ex clementis conftant : afficit : & cælum quoqjab illo
caleficret : dc cuius coeli concretione ftellæ cxiftunt • unde & hemifperiú
hoc fupcriu$ frigerct no&tu : contra inferius concalefccret • quod'nihil
effet aliud : j ut & cœlum & ftellæ :& ipfàrum ftellarum orbes eadem
illa patcrenrur : quae elementa ipfà : refq; elementares patiuntur : nüjq;
in ftatu fuo confiftcrcnt • nihil etiam prorfus exifteret in rerum natüra
a corruptione ííí morte tutum • Eadcm profe&to ratione ncc Saturni
frigida in cælo ftclla : ncc Martis ignea : ncc Iouis ac Veneris tempe~
rata eft : ncc item Mercurii arida : í. humida ac uaporofa . Scd in
elementis ipfis : clcmentaribufq; rebus : eiufmodi qualitates ftellæ ipfae
mouendo : atq; afficicndo moderantur : quo rerú elementarium proüen
tus fequatur : alternatioq; qualitatum : c qua gencratio cxiftit atq; cor^
ruptio'. Quid autcm mirüm : ftcllas a náturá fic inftitutas ad agen•
dum pro qualitate orbis atq; concrctionis fuae ? quando quæ in terris :
uæ in aquis : atq; aere uitam ducunt: diuerfà etiam rationc ad paticn •
um: recipicndafq; in fé fé illarum cffe&tiones nata atq; inftitutâ funt•
An non in noftro corpore pulmones : iccur : licnis: renes : cor: quorum
minifterio &fpiramus& uiuimus:diuerfa ratione & moucntur&mouét ?
Abfit igiturCcum de cœlcftibus loquimur coporibus)quæcunq; íníuría•
Quid enim ignominiofius dici : aut excogitari aduerfus cœlum : diui •
namq; ftellarüm maieftatem poteft:j ut corruptibilib9 & nunj in ftatu
fuo confiftentibus qualitatibus praedita cffe illa aut dicamus: äut cxifti
memus ? Itcrum dicam:abfit tanta hæc : tamq; nefária cœleftibus fcm
piternifq; a corporibus iniuria : dcq; illis ut de immortalibus æternifq;
corporibus : inferioraq; hæc moderántibus pie rc&tcq; & fèntiamus : &
prædicemus • Habcat É Sol & Luna inter ftellas : fingulæ item
erraticae #; in qualitatibus id iuris : auétoritatifq; ad generandü :
alendum : alternandumq; : quod cor : quod cerebrum : in Corporis ani
malitate Cutar enim fæpius inufitato : fed fortaffè non inconcinno uer•
bo Dquod alia item mcmbra : quæ dicuntur primaria : & C ut hodie
uocant ) principalia • Atq; ut qualitates ipfae plus minusue miftae
inter fe uarias in corporibus tcmpcrationes faciunt : unde tanta diuer•
fitas affe&tionum prouenit : eadcm ratione ftcllarum radii mifti inter
fefe : atq; in unum conucnicntcs mifceant : tcmpcrcntq; uires atq; aêlio
nes fuas : qua e re prouentus multiplex : ac tantopere uarius cxiftat
in elementis : atq; ex elementis : itcmq; corporibus: ex eorum comae
miftione conflatis • Arbitrantur etiam Mercurii ftellam maxime ucn^
tofàm propter continuam motus fui feriem : quippe cum nunj confi•
ftat : fèd in affidua fempcr agitatione uerfètur . Omnes cnirh crra •
ticæ & cú regredi; rurfufq; cü progredi incipiunt:dicunf gradü fiftcrcs
 D E R E B . . © O E L.

còmpluribufq; diebus eodé in momento ftare: qua e re fingulae erraticæ

binas dicuntur ftationes faccre. Solum autem Mcrcurium üolunt ctiam
in ftationibus conftitutum : nunj adco pcdcm fiftcre : ut non dicbus
etiam fingulis : aliquot juis tamen paucas brcuis circuli fui partes eme.
tiatur • adco ftclla cius concitata eft : affiduoq; fcmpcr motu gaudct •
Ex hac igitur concitatione : pcrpctuaq; motus agitationc : cum ctiam
a Sole tanj turbo quidam uolutctur : raptatufq; ucrfetur : ucntos cxci
tare contendunt : ú ea comparationc : quæ fimilis admodum uiderea
tur . Siquis cnim flagcllo quamuis tcnui aerem uchcmcntius uerbcrct:
flabrum profe&to licet tamen tenue excitabit : cum ciufinodi ucrbera•
tiones fibilum faltem aliquem neccffe fit excitent : qua de caufa Mer•
curium ucntos femper §§§ : quoniam fempcr moueatur : exiftimant;
cum cœteri planctæ in ftationibus uideantur quandoq; conquicfccre :
ac Sol ip(è propinquus : fcmpcr & moueat & calcfaciat : Hi mihi qdem
uidentur aliquid dicere : nequaj tamen exa&te : atq; ad appcndicülum
omnia : fiquidem ut lcuiffimarum etiam frondium tenuiffima commo•
tio flabrum cicat : flabrum tamcn ipfum : feu quædam quafi fubob •
.
fcura fibilatio ex aeris impulfionc fit : quæ Græcc cft Rhoezos. Cum
autem in cœlo nullus fit acr : uentufq; fit acris quædam impulfio : fèu
rcdundantis afpirationis commotio : quonam modo Mercurius aut fta
tionarius : aut inccdens uentum cxcitet : motu fui corporis aere im •
pulfo : non uidco • Alia igitur ratio quærenda cft : quæ ab illis quidcm
uæ paulo ante di&ta funt : origincm ducit • Nam quæ dicuntur de
§i. calefaciente : codcmq; circumraptante : ea funt eiufmodi : ut aftrü
aftro uim inferre credant : parum omnino uidcntes ex illata ui corrup
tioncm fcqui ncccffe cffe • Quocirca diccndum ac tcncndum prorfus cft;
Mercurii ftellam radiis fuis: hoc eft ab infita ui excitare afpirationcs*
fumidas illas fcilicct : & tanj fuliginofas : c quibus ucnti exiftunt : ut
qui aridas cxuftafq; terræ fumigationcs per aerem perlatas magis ac
rhagis moueat atq; âfficiat: quarüm exagitatione uenti gignantuf, Quâ
ad rem plurimum ctiam Solaris uis confert : dum radiis fuis Mercu
rii radios fouct : illifq; adminiculatur : ad hauricndas fubducendafq;
e terris effumationes : quæ poft pcr acrcm exagitatæ impclluntur?
eædemq; impcllunt • •

Quoniam autcm in ftcllarum ftationes : ea mentionem differendo

incidimus; rci huius explicationem non minus libcntcr j ncccffario exe•
qucmur • Quod crratice igitur moueant : & certis atq; dinumcratis tem
porib9 curfus fuos pagant:n5 folü ex dimëfione cóftat ac numeris:
oculis quoq; cerni£$Moucn? certc nö modo p fpatiofàm illâ longitudi',
né figno# duodecim: ad ortü ab occafu:qui fuus ac ppri9 crraticay cf.
 " IL I B. ' . II I -

9/
motus:uerum ctiam per ccrtam atq; unicuiq; praefcriptam latitudinemi:
quæ hinc in borcam protcnditur : illinc ad mcridicm • Hæc tamcn ipfà
làtitudo a mcdia Solis linca : pcr fignifcrum non una cft planctarum
omnium : ucrum aliorum alia • Moucntur autcm orbiculariter : nam
& carü fphæræ orbiculatæ funt : & corpora ipfàrum orbiculata . Vbi
ucro trcs fupcriorcs a Solc ita rcccfferint : ut intcr ipfas & Solcm
quatuor intcriaccant figna: hoc cft cœli partcs ccntum uiginti : paulo
plus minus uc : rctro pcdcm rcfcrrc incipiunt . Antc tamen j earum
âpparcrc repcdatio incipiat : acfi nullo pa&to moucantur : compluri
bus dicbus uidcntur confifterc : ac nullo modo progrcdi : camq; quæ
prima dicitur : ftationcm faccre : tamctfi nunj adco confiftunt : ut
non aliquantulum moucantur . Graeci ftatum hunc uocant Sterigmon :
ac dchific continuato curfu rcpcdationis ac rcgrcffus : quam nunc re~
trogradationcm libcntius plcriq; uocant : antcj rc&to progrcdiantur
itincrc : íterum confiftunt : fecundamq; ftationcm faciunt • Quo ínte.
rim tcmpore tantum cœli Sol dimcnfus cft : ut quatuor itcrfi fignis:
hoc cft ccntum uiginti partibus : quod ante de prima ftatione diëìum ,
eft : ab illis abfit , Plcriq; autem üeterum auétorum arbitrati funt pla
nctarum omnium rcgrcflüm Solc ab ipfo caufam duccre : q, ubi pla
nctæ quos diximus : Vcnus itcm ac Mercurius certum ac decrctum
fibi fpàtium a Sole digrcffi cffènt : tanj ab inftituto itinerc reuocati: -

retro ab illius radiis Trctrahcrcntur : fámulari quodam officio Soli

addicti. Ego ucro Solem ipfum intcr ftcllas principcmcut fic loquar)
effè duco : proprii luminis maicftatc : tamen ut qui tyrannidcm inter
ftcllas excrcerc illum minimc putcm . Ncq; cnim hamaris Sol radiis
utitur : ut tanj unco atq; harpagone traótos a folito naturaliq; diftra
hat illos muncrc : cogatq; ucluti captiuos uiétoris ipfius catcnäs fequi •
Num fortaffe magnctino Sol præditus cft corpore : crraticæ autcm
ferreo : Nam qui hæc opinantur colorcm fuum crraticæ cuiq; attri •
buunt • Atqui nec Saturnus : ncc Iupiter : ncc Mars : ncc planctarü.
quifpiam fcrrco cft colore : multo Sol minus magnctino : qui ne in
èxuftionc quidcm illa Aethiopica : cum j rc&tiffimis flagrantiffimifq;
utitur radiis : uel femiuncem lapillum e tcrra fubleuarc in acra furfum
• Num raptabit calore fuo : qui in cœlo nullus cft : retroq; ad
íè trahct : ingentiffima illa corpora ? acfi obfcffâ extcrno frigore :
poft Solari irradiatione delinita : blandiffimo illo tepore capiantur :
çaptaq; proprii muneris fic obliuifcantur : ut C quod cbriis accidit )
fui néqüaj fint iuris : Atqui fponte fua mouentur quadrupcdando
teftudifics? repcndo ferpcntes: natando ac lubricando pifccs : aues
uolitando : pcdes ; alternatim protendcndo homincs : quadrupcdarim
pccudcs : atq; ubi progreffæ funt ; fuopte arbitrio regrcdiuntur ; ac
 D E R E B. . C O E L .
92
pedem fiftunt . Vidcmus aues nunc furfum : nunc contra dcorfim *
imox ad dextram : finiftram ue uolatum facere : pifccs itcm natatum :
non raro ctiam illas in acrc : hos in aquis fidere : fic cnim a natura infti
tuti funt. Quid mirum igitur : fi crraticarum corpora pcr orbis fuos pe
culiari motu : fibiq; infitò mouentur : curfufq; fuos nunc proccdendo:
nunc rcccdcndo pcragunt ? interim etiã ita greffum rctardando : ut ocu
lis intucntiü uidcantur fidcrc: unius cuiufq; proprii curfus cü fit hæc na
tura. Nam fi ab occafu moucntur in ortum : nulla tamé cœlo ui illata:
uod quidé cœlumab ortu fcrtur in occafum:ac nihilominus & cælum
illis : & íllæ cœlo aduerfis inccdunt motibus : nulla Solari calcfaétíoné
tra&ta : cur non naturali infitoq; fibi motu ftcllæ quæ cx hoc di&tæ funt
errantcs:& proccdant : & rctroccdant : & ftationcs faciant:nulla a Sole
uí íllata ? nullis cxtcrnis uiribus illas cogentibus ? Eft cnim alia cœli:
uintæq; illius efféntiæ natura : alia acris : reliquorumq; clcmcntorum •
§. igitür motus hic carum ucl inccdcntium ucl rcpcdantium non uiolcn
tus : fcd naturalis : non coa&tus : fèd fuus & proprius : incedantq; pro
arbitrio ac ui cuiq; infita : non trahantur : ut captiui : alienoq; addi&ti
impcrio : fed numcros atq; ordincm fcquantur fua fponte : naturali fu
nunj ab officio rccedentcs . Ncq; cnim alia ratione fcmpiternæ illae rcs
fempiternitatc fua frucrcntur • Qä fi mortalia hæc ordincm fuum : quiq;
mortalitatis proprius eft tenorem fcruant : gcncrando atq; corrumpcndó:
uimq; continua alternatione fibi inuiccm infcrendo : cur non ctiam im •
mortalia illa pro natura immortalitatis ordincm fuum : fuofq; numcros
/
fcquentia : ubiq; illum ferucnt : nulla cxtcrna ui : nulla forinfècus nc»
ccffitatc adduéta ? Quandoquidcm in noftro quoq; corpore uis incft
illa : qua & ipfum totum & membra cius fingula moucntur & gubcr
nantur . Etcnim ubi loquendum cft : ftatim os fé ipfum nullis cx »
ternis adminiculis adhibitis aptat inftruítq; ad eloqucndi officium.Scd
omittamus praeftantiora quæ funt corporis officia : ut oculorum : ut
auríum : Patct uia gulæ qua cibus ac potus ad uentriculum dcfertur:
fpiritus autcm : ac uocis meatus hoc eft guttur tanj foribus qui »
bufdam clauditur • Quoties itaq; cibus potioq; hauritur : canalicu»
lus ille feu potius duótus qui uiam fpiritui ac uoci facit : clauditur;
at contra lingua ipfà fé fé attollente apcritur : quoties fpirandum ac
loqucndum fuerit • Vefica quoq; : ubi cmittendum urinæ quid fue
rit : fèfè aperit ac relaxat : qua emiffâ confeftim fefc claudit : quafi
foribus feram obdat : nulla hic extcrior adhibctur uis : fcd ea tantú:
quæ corpori a natura cft infita : qua corpus ipfum fuis cum partibus
ad actiones fingulas fingulaq; miniftcria : ubi opus cft a femct : fuaq;
fponte afficitur : ultroq; ad illa affe&tum mouetur • Neq; cnim dè
actionibus affcctibufq; cœleftibus perinde ut de noftris fentiéndum cft;
 * LI B. I II -

_93
quippe cum cœleftia ipfà corpora nullius cxternæ opis indigeant: nullis, .
caht adminiculis : pcrfccta quidcm pcr fe : fuifq; uiribüs intcgra .
ã non aliter mca quidem fententia tenendum ac fènticndum.
cft : j ut cœlcftia illa corpora motus fuos fuafq; orbiculationcs fponte
utiq; î : peculiariq; poteftate exerceant : nullis externis uiribus adiuta:
nulla Solis calefaótione retro ad cum traéta : fcd fola prorfus natura mi
nifträte. Miris tamcn laudibus profequcndi mihi uidentur : qui ctiam
epicyclos C fic cnim Græce uocantur) commenti funt . Quo énim ha
berént ubi intellc&tus beneficio fenfus conquiefcerct : oculis quoq; expo
fuerunt minufculos illos circulos : quibus corpora planetarum impofita:
antorfum : rctrorfumq;:furfum ac deorfum jÉÉ ferrentur : mo.
tus cuiufq; dimenfionc fèruata . Quid autem in difciplinis utilius : quid
ad doccndum accommodatius £ j ut fenfus uires præfidiumq; intelleëtui
fumminiftrent ? & quod intellc&tus contcmplando affequitur : ut oculis
quoq; uidendum exponatur ? Qucmadmodum in horologiis : aftrolo,
icifq; machinulis ac tabellis ufuucnit : ut diuina hæc potius j humana
É. inucnta iudicanda . Vcrum ut exiftimemus ftellas ipfas ímpofitas
circulis ac tanj curriculis quibufdam fuis uchi : omnino eft abfürdiffi ,
mum • Primüm circulos illos quis mouet ? qui fi moucantur fuapte
natura : cur non ftcllarum quoq; corpora fua ctiam ui naturaq; fic mo
ueantur ? quid cnim opus exterioribus uiribus : ubi proprię uiires fàtis
funt ? Deinde corpora ftellarum ipfà oculis cernuntur : quoniam e con
cretione orbis fui conftant. quod fi quod dclatum eft:cernitur :quoniam
e concretione conftat : circulos quoq; qui dcferunt : e concrctione con
ftare par eft:cócrctofq; oculis fèfè uidédos offerre • nö ccrnunt aüt quo^
niâ ré ipfà nulli funt:fed cogitatione tantú cócipiunf:docëdi atq; cópre^
hendëdi gratia. Etcnim tot lineæ interfeótionefq; lineay re ipfa in cælo
qdé nullgfunt:ucy docédi ac demonfträdi gratia folcrtiffimi uiricómenti ,
&as fuerunt : quando uix ratione alia difciplina coelcftis : coeleftium
progrcffionum cognitio tradi poffet • Quid q, animalium fèfè mo?
üentium nullum extcrno inftrumento : fèd tantummodo proprio fibiq;
naturaliter indito mouetur ? Infunt enim üolucribus : pifcibus: homii
nibus: pecori fua cuiq; inftrumenta • nullum deniq; animal externo alic^ ,
noq; inftrumcnto : fèd proprio fibiq; a natura indito ad fèfè mouen
dum utitur : motu fcilicet eo : qui fuus cuiq; ac naturalis eft • Multo
autem, minus j animalium horum corpora : externis adminiculis indi
gent cœlcftia : quibus quidcm neq; iumentis : neq; uehiculis opus cft
ad euagandum « Itaq; & circuli & epicycli cum toto hoc gcncre haz
bcndi funt imaginarii : non autem ut qui re ipfà fint in cœlo : fcd
inuenti prorfus atq; excogitati ad motus dcmonftrandos: cofdcmq; ipfos
etiam oculis exponendos. Augures dum auiú uolatus captant : acrem
omncm lineis partiuntur : eumq; in regiones : fuis quamq; cum finibus
 D E R E B. C O E L.
94
diuidunt :anticam : pofticam : dextram : finiftramq; • Qui terrarum fps^
tium mctiuntur : lineas ctiam ab ortu ad occafum intcr partes ipfas& ca
quæ dicun£climata:q; in fcptentrioné afcendant: producunt : ;ictitorum
quoq; rcgioncslincis diftingunt: nullæ taméin terrislincæ : nullæ in acrc:
rhulto minus in orbibus funt cœleftibus : Oftcndat mihi uelim quätüuís
acutisutaturoculisquiueraillaexiftimatftcllay obfèruator: ubi linea: quæ
Arictcm diftinguit à Pifcibus: quægradum a gradu: dccuriama decuria:
quæ latitudincm zodiaciamcridicfèptentrioncmuerfus:quæ obliquitatcm
êiufdcma Capricorno in Cancrum dcfignat ? Intueor ego ftellas: contem
plorcarummiotum. Lineas omnino nullas pcrfpicio: nullas orbium diftin^
&tioncs:aut circulorum curuaturas : quandoquidcm nullæ funt:ncq; illis
ftcllæ indigcnt:quippe quae fefeipfae moucant:nullis externis adminiculis
adiutæ : uël defefcritium circulorum:ucl uolutantium rotarum • Pi&tores
etiam incrtcs lincasfuascolore notât: quodiftin&tioipfa appareat: Incrtiffi
macrgo: ac fibiipfimaxime auara fuit natura: quae nullo prorfus colore:
tangéi rubricanüllaeffet:tot lineas: circulofq;tam faepe fefe interfccantes
diftinxerit:diftinétafq;notauerit. Sinthæcigitur addocendú dcmonftran
dumq;diuinaquadam uirtutecomperta:credamufq; itaquidcmfefehabcre:
donccoculis ctiamducibus in tabella:quaedeftcllarum motibus fcrutamur
rdifcim9: numcrifq;acdimenfionib9 cöprehcnfatcncm9. Vbi ucro mcns
àbundccxaétcq;illis imbuta fucrit: notioq; inhacferit animis: re ipfàlincas
circulofq;abaftronomis dcfignatos multo minus in cælo cffè:j harufpicü
in aere íudiccmus. Nam imaginarios eos effe illud planc docct : q, quæ
oculis non cernuntur in cœlo collocata corpora:ca nufj funt • Siquidcm
ca funt : aut lucida aut opaca: fi lucida uidentur pcr fc : fin opaca : cla•
refcüt in luce : quod probafin corpore Lunari. Etcnim circuli epicycliq;
fi ex opacis conftarent corporibus: perinde ut Lunæ corpus: illuftrarcn
tur a §i. : aut ab eo fiderc:quod cpicyclo ipfi putatur infidcrc:aut ctiá
ab utroq;:nam lucida ea ncquaj effe obtutus ipfe nofter indicat • corpus
autem in cœlo conftitutum:qu6d fit tertii generis:nullü cft dare: ficuti
praeter diem ac no&tem:tempus aliud nullum: ncc præter ccelum clcmcn
taq; tertii gencris cft aliud:quod quidem corporeum fit.
Sed iam ad erraticarum qualitates rcdcamus : É licct nulla: illis infint:
tales tamë effè illas dicimus:qualcs in corporibus inferioribus ac paffiuis
humorcs excitant:excitatofq; moderantur. Opinantur auté ut in Luna:
fic in quinq; erraticis ufuucnire : ut eæ matutinæ : hoc cft poftj a Solis
coniunétione digreffæ apparere iam incipiunt: in hume&tationem magis
inclinét:quoufq; confe&to itineris quodam quafi tricntc : confiftere iam
putantur : inde calfacere arbitrantur : donec uefpertinae rcpcdando cffe
&tæ funt • Ex hoc uero tcmpore : quoufq; iterum confiftant arcfaccre:
frig9inde inducere:donec rurfus cü §; cocät. Qä cnim in annuo Solis
circuitu cótingit: ut principiohumc&tct:qua e re uerhumidius prouenit:

*
 i.

L I B. I I
9 $.
inde calfaciat:quofit: ut aeftas fitardentior:deinde ficcct:quæ res autúnti
ficciorem efficit :dcinceps frigus inducat: unde hiems frigidior rcddatur:
idem quoq; in planctæ cuiufq; epicyclaris curfus conuerfione contingere
putauerunt. Nam & elcmcntoy conuerfiones euifmodi funt : & animiálíú
ipfoy ætates hanc eandem feriem progrcdicndo rctincnt. Diétæ auté funt
matutinæ : q maneanteSolisexortüpoftjaconiunétionccius rcccfferint:
in ea oriantur cœli rcgione: quaeeftadSolis ortum. Quod ut manifcftius
fiat:exemplum ftatim fubiiciam. Sit Saturni Solifq; coniunétioin primo
Cancri gradu : ex hac coniunétione complufculis iiiì SaturnusSolari ,
bus radiis occuletur : a quibus ubi fèfè explicauerit : matutinum faccre
exortüCq, anteSolem orientem mane appareat)dicitur.Vbi ueroad Leo
nem Sol tranfierit : antelucano Saturnus tempore : hoc eft duabus ante
Solcm horis: plus minusue radios ab oriente coeli parte fuos cxercct. At
poftjadVirgincm Soltranfierit: nunc quatuor: nunc quinq; anteSolcm
horis:aut etiam amplius iutempcfta noéte Saturnus fèfè ab exortu often
tabit. Tandem ubi Libram Sol ingreffus fuerit:camq; pcruagabitur:ad
mcdiam no&temSaturniortus diffcretur :fiquidcm Cancro exöriente Li
braimumcœli cardinem obtinet: inquaSole tanj dcmcrfo: media nox ut
fit neceffe cft. Ex eo temporcCquoniam confc&to itineris rcéti fpatiorepe
datioincipit)fiftitSaturnus gradum: aliquot diebus:perindeac fidat: fic
Iupiter: Ä MarscademquaSaturnus ratione :pro curfutamcn uterq; fuo:
actam diu retro graditur: jdiu SolScorpium:Sagittariü:Capricórnüq;
permenfus: Aquaríum íam perambulat: id eft alterum zodiacitricntëpro
grediendo conficit: tunc enim iterum fiftit gradum feq; a rcpcdatione ad
feétam progreffioncm dirigens iter inftaurat : doncc confcéto fignífcri
trientetertiöC non minus enimlibenter tricntem: j triangulum uocamus)
Sol ipfè itcrum poft annuum fuum curfum cum Saturno coniungjur •
Locuti autem fumus de Saturno: Ioue & Marte:quoniamVcnus Ët;er^
curius cum Sole ab oppofito : quadrangulo : triangulo aut fexangulari
loco nunj configurantur: fcd fola tantum coniunétione: quæ corporalis
dicitur : cum eo familiaritatem ineunt. Quandoquidem neq; Mercurius
triginta : neq; Venus fexaginta gradibus plenis : quin etiam aliquot
fubduétis aSole longius recedunt:In mcdia uero repcdatione : cum Sol
ad Capricornum pcruenerit : ipfo Solc occidcnte : ac fub terras dclato:
Saturfius uefperi âb oppofita hoc eft oriente cœli regione exoritur : utq;
fèx ante menfibusCq- manc oricbatur)a tempore ipfo uocatus eft matu
tin9:fic poftucfpcrtih9: quâdoqdépoftSolé occafumapparereiamincipit:
no&uq;hcmifpcriohocfüpcriori uidédusdefcrf.Cóftitüerütaütut Lünae
curfus:fic ctiäerraticgcuiufq; gtatesomninoquatuor: primâ jmagisacma
gis hume&taret : fecundâ : quæ calefaceret:tertiâ qugexiccaret: quartain:
ijuae maiorem in modú frigus induceret: ßcuti anni ipfius ex alia in aliâ
qualitatem tranfitioncm;in hoc ctiam confenticntcs:utcómiftgintcr fc &
-
 DE R E B. CO E L•

addant&demantplus minusuepronatura commiftionis • Quantü autem

mifluraipfà qualitatum tum ad augendú:tum ad minuendü ualeat:cum
primismcdici doccnt:quoy propriú uidetur officium:inadhibcndis reme
åíís mifccre ac tempcrare.Exhacprofc&to cómiftione unius atq; alterius:
itcmq; compluriú inter fe plancta; contingunt incorporibus inferioribus
tam rhulta illaac diucrfa: quæ partimquidem cernunturoculis:partim in»
genio affequimur :ipfifq; ex effeétionibus :quo3É; omnium caufae ad
öonfigurationcsipfàscrraticayreferendæfünt: Statuerüt itaq;primâ erra•
ticæêüiufq;ætatem abexortu matutino:qué Græci dicunt héoum: adpri
mäufq;ftätioné. Abhacipfaftationeætatcmfecundâ: ufq;ad Acronyéton
hoccfídumdeno&teiammcdiaSaturnusCne ab exemploquodpofuimus:
rcccdamus)ortumabafcendentecœli regionefacit:quódcontingitSole Li•
bram ingrcffo:túcetenimfurgenteSatirno: mediahoccftprofundanox:
quodGræcadiétíoíndicat:exiftit:Sole imù cœlicardinemiamtcnítc. Ab
Âcronyéto id cftabipfo exortu:qué nocte media facereprimü incipit:ad
fccundàmufq; ftationcm:tertiam planctæ ætatem effe uolunt. Qüartam
eamq; ultimam:j diu erratica ipfaabinitiofècundæ huiusftationisad Solâ
regréffa cicóiungitur:cuius etiam radiisoppreffa dclitefcit: moxq; ab illi9
fiiöradiatione libérata: mane exoritur:denuoq; efficifmatutina. Has igié
erraticayquinq; perinde ut Lunæ Solarifq;anni ætatesquatuor: prifci rerú
coelcftiümfcriptoresftatuerunt:in quibusftellæ fingulæ utiq; quas dixim9
qualitatesuchemêti?excitât:proaliay taméftellaymifturaplus minusues
fi6tamen ut a fé ipfis fuaq;natura omnino difcedant• Dicimus autemmo»
uere qualitates:eafq; afficere libentiusgelementa:q; hoc idem magis fibi
placere Ariftoteles ôftendit:cum ait:Etriplici corripofitione primäm gdé
&onftituie primordiis iis quæanônullisuocenturelcméta:quáq;ipfe dicat
tcrram:aquam: aerem:igncm:fedrectius fortaffè dicipoffeexélémento;
uirtdtibus .appellatenimuirtutes frigiditatem:caliditatcm:humiditatcmj:
ficcitatem:quæ materiacorpoyfintcompofitoy: quaspofteadiffercntigfe,
quanturali£:utgrauitas:leuitas:denfitas:raritas:quiæq;alia funtgcneris
&iufdem • Vidcréctiamoportetinquam coelipartem â mcâiafigniféïí linca
erraticæ magis uergant inauftrum ne an in feptentrionem? PiatcrSolcm
enimcœteriomncsplanctæ abipfalinea dccrrandofpatioquodam fuodccli
nant:&aliusquidem magis alius uero minus. Fit igiturexhacdigrcffione
perfigniferilatitudinemabeiusmcdio:utalias mcridialcsauftrinãq;:alias
fcpteiitrionalcsborcalefq;dicanturftellæ: quaereuires cuiufq; erraticæ:in
quam uergit partem:magis intenduntur:propter radioy própinquitatem
ac re&titudinem •quodcumprimisMathematicoinenuntiädis&oelfdccrctis
obféruandum uidetur : Declinareautemeasnuncin auftrum:núcaffurgere
in feptentrioné:atq;aliasmagis:aliasminus nófolünumeroy collcétióne:
motúfq;dimenfionéconftat:iierumgtiam oculis ipfiscernitur. Quid enim
euidentius : §i quotidianus Lunæ difcurfusfcü hoc menfè uideamus eam
 - - -
- - — -— -

l I B. 1 1 1 : r. *

nunc Iouis:nuncSaturni:núc Martis fociariaut Veneris corpori:incoda.

ctiam latitudinis gradu. Siquidem non nunjaccidit erraticæ corpus inter
Lunæ cornua comprchcnfum uideri : infequenti uero mcnfe compluribus
gradibus per latitudinem ab illo diftare:cum per longitudincm €odem in
gradu copuletur. Quæ res manifcftiffime indicaterraficarum corporaCut
fionnulli contendunt)coeloipfiinfixa ncquajcffe:fi cnim cœlo infixa:ab
codcm ferrcntur:eandem femper latitudinem rctinerent: quam minime re
tincri : utiq; multadocent. Primum enim inconiunótionibus corporalibus
non fempérfubcadem latitudinis goniungunflinea:quaeq; ftcllâ priore in
coniun&tione fueratauftralior:eadéin pofteriorereperiturinboreamafcen
dcrc:rurfusinaliaatq;alia:ficdeinccps copulatur:ut corporaipfà uidean?
£fe pene contingere:atq; in unum coire. Deinde ut de LunaCcuius cur
fuseftmaximcperfpeótus)expreffius loquar: in mcnftruis eius cum Sole
coitionibus aut fcmpcr Solis deliqum ficret:atq;Cut Græco utafucrbo)
eclipfis:aut omnino nunj. Rurfüs quoties Soli opponitur:auteius dcfe
&tus nunj cótingerct:autin fingulis quibufq;oppofitionib9dcliqucfccrct •
Vtrüq; aütem falfumeft:quandoutriufq;contrariumuidemus contingerc:
idq; oblinæ peruagationemguenit pcrfignifcrilatitudinem: quæ quidem
latitudo in eius menftruocurfu eadem fèmper effet:fi cœlo infixacüm illo
&abillo tantú mouercf: pindcut cü naui &anaui mouenfca: quae nauis
ipfiustabulatisaffixafunf:quin potius Luna cœteræq; erraticæ ficmoucn
tur:utuc&tores:ut nautæ : qui & cum naui longiusproccdcndo iter fùum
conficiunt:&pereamadcxtro infiniftrülatus:rurfùfq;afiniftro in dextrú
eblique difcurfàntesofficium fuutnperagunt» Nam ut 9rbibus affixa fint
fuisfabillifq;utrapiantur:hocidetúeftdicere:quodpauloantedeepicyclis
di&umcft. Curetiimaborbibusfuispotiusjaf&ipfisferantur: rationulla
cft;cum multo fint pcrfc&tiora: j nöftraha:c corpora; ncc admouendum
cxtcrioribus indigeantadminiculi$:quibus necorpora quidem noftra licct
tnortalia: minufj perfe&taindigent. Nifi fòrtaffeut infantulis inftruméta
quxdamnaturaparaucrit:quibus fèfè adinccdenduminftrucrcnt:ac nihi•
íòminustcmpus quoddam iis conftitutü eß: quo decurfo:infantesipfi re^
ie&isinftrufhétisfpontefuaacpcrfehuc illuc&eunt&redeunt. Nifi ma
luerimus cœleftiuin illorum córpoyprimam infántiam æternamcffe:quæ
in nobis brcuiffima quidcmeft:perfùafumq; uclimus exterioribus inftru^
mcntis: quæ reipfà nulla omnino fiint ea pcrpctuoindigere;iifq; uti:dura
differendiftudió:atq;argutiishocipfumpcrtendim9. Sintitaq59rbcsipfi
imaginarii:quádocœliinolescötinua tota cft:&addoccndü ;ipfifq; oculis
expönendúrepfentandúq; ftellay motüdiuinaquadäinuétione compti:quo
intelle&ushabcat Ë. aliqd:in quo ab initiopfcrutationis fugc5quie^
fcat :cxeoq; paulatim;pgreffüs abieëta tandé imáginaria9rbiú cófigura^
tione:numeris: numeróq; rationib9affequafqdfüüeft. Dcdit naturaab
ipo initiq animatis oibuscórpa procóftitutione & habitucuiq; signa:
 D E RE B. C o E L.
26^
-
-

Habcnt homines:habentiumenta:fèræ:alites:pifces: reptantia cómotio»

nibus fuis apta concinataq; ÉÉ :ex totoatq;etiame partibus:Cur non
&coelcftia ? quandoquidcm orbiculata funt ; quod neccffe ncquaj fuiffet:
nifi ipfà etiamiafe orbiculatim mouerentur. Qä fi cœlo ipfi : aut orbibus
quæq; fuis infixa funt: fupcruacaneum :ac pcrj ineptum fuit: ea ex omni
parte orbiculata conftitui. Atnihil omninoinepte: nihil fruftranaturafta,
tuit:cumappofitiffimcfingulisquoqj cófuluerit • Quocirca nequajilla fu»
periore a parte quod oculis cernimus:inorbcm conformaffet:quifipotius
aut acuiffèt ca: üt tanjaculeata: orbibufq; infixa penderent: périnde ut in
cubiculoy laqucaribus: cælatifq; teftudinibus uidemus: aut complanaffct
utiq;:complanataq;cómiffurisperpolitis cælo ipfi aut raptantibusilla cir.
culisglutinaffet .Atnona fupcriore : uerum ab ínferiore füiparte orbibus
infixâfunt: quodfieft:cur non pars hæc:imagipfacuruatura: utpote alii
• } - -

corpori infixa latet ? quod fècus quidemeffeafpc&tuconftat:cum rotundi,

tasipfacorpoytota:omniq;a partecircum appareat • Exhisigitur: aliif.
quæ fupra diétafunt:efficitur:ut neq;£oelo:9rbibusuefüffixa finterrati.
carum corpora: &euagari pcr figniferi latitudinem plane conftet: ut alias
magis:alias minuseadcmipfaaut in auftrum procumbant:autin aquiloriâ
fubleuentur. Quid q, fiquis diligenter obferuet eplanetis quemuis ununi
quouisetiâin ßí & in quacüq;eius latitudinc collocatü:qui fcilicet hoc
anno kalendis Martiis nocturno ÉÉÉ aut oriafaüt occidat: annifq; itá
fùbfèquétib9:ubi idéipfe planetaadidé illud fignum ac figni gradum re»
ucrterit:inpluribusprofc&tocius rcucrfionibus uix hoc cótingét:utineadâ
illa figni latitudine pcr partes eafdem 9riatur aut occidat: quod fingulis
quidem mcnfibus in Lunæ pcragrationibus fubindeCut dictum eftjcer*
nitur. Adhæc fignificationes ip$æ planctarum:propriæq; effeétionis effi»
caciæ: cædem ubiq; femper eflènt: tam in locis auftrü ucrfus :j in aqui.
loncmproclinantibus • Quod fecus euenit:propter maiorem ipfórum pro»
pinquitatem in alterutram muridi declinationem:quorumCufdiétumfeft)
ficrfnihilomnino uideremus:ficœlum&ipfi illi orbes tantopere ji
quafi clauo quodamiaumacertaq; fuiparte fixa fecum traherent: ac tanj
raptarent crrantium ftellarum corpora;* Ariftoteles diuino uir ingeniô
hüius fiugfententiæ : fiuc opinionis uel auétor quidem fuit : uel paííoci,
nator • Ncc uero nos íí fumus : qui aduerfus acutiffimum & fòlertiffi*
mum naturæ rerum indagatorem uideri uelimus hæc fcripfiffe • Cœte
dum illc ad fe:naturalifq; philofophiæ cognitionem trahcre uult omniä;
ab iis longiffime diffentit quae poft a Mathematicis inuenta funt & tra
dita: quæq; multo aliter jjpfè fentiat: habere fèfè ratione comprehen»
fà obféruationeq; ctiam ipfà con probantur • Vtcunq; tamen hac ipfà
qugrédiftudio magis j gºitaprorfusfentiam9 a nobis tràdunf:nec tam ca
affirmamus:jpofteros adhortamurad eaipfà meliusac diligentiuspcrqui.
renda. Latet caufàlacteicinguli:atq;itaqüidélatct:utquídeeotràdunf;
 . " I, I B. .III * '* ^*
99
inania quædam fabulofàqjmagisjphyfica uideantur. Quidmfium latêre
etiampárté hanccœleftis philofophiæ :quafinoftra hæc ipfà mens affequi.
poffit quæcunq; in rerum fint natura : & quo quidq; fiat modo: ac gera•.
tur ordine • Eft etiam antiquæ ac pene dixerim confirmatæ fententiæ ínter
cœlcftium fignificationum exploratores erraticas ftellas inuicem feafpicere.
&contueri:übi quantum interipfay domicilia interiacetfpatii:tantundem.
inter ipfay corpora interic&tum fuerit interualli:Græce hoc afpiciendi ac
interfèdiftandi gen9eft Idioprofopcin quod barbare cft Almucga:Latine
non improprie É contueri. Idq; j. eft:atq;utdeVenereexemplum
tradam:conftituo eam in Tauro: Lunam in Cancro:Solcm in Pifcibus:
nanq;contutus hic inter erraticas luminariaq;effedicitur. Hacin conftitu•
tionéVenus eft cum Soleuefpertina:contrà cum Luna matutina:abeftq;
utroq; a luminari:quanrumTaurus propria domus a CancroLung domo:
quantum etiam Libra propria item domus a LeoneSolisdomicilio. Hicq;
contutus interSolem&Venerem:item Lunam:fexangularemhabere uimi
eredituseftabantiquis. Mihiquidemuideturafpeétushicnon a domorum
intercapedinc:uerum a fextante circuli:fexâgulaq; fignorum ipforum ra~
diatione iudicandus. Etenim Pifces Taurum ££ item Crancrum
£xangulariter afpicit. Quocirca Venus Solem e Tauro in Pifcibus con•
ftituti;tm quQ poteftopturu;coqnonintegro:fexangularitertamen intuer
sur. Qgod Mercurio contingere ncutiq; poteft ÉÉ cumabeffè aSole
£xangularitcrnequeat. Quaigitur rationcC ficumSolc Mercuriusfexan
gularis effe nullo modo poteft) fexangularcm cum illo inire fàmiliaritaté
Foterit : quam quidcm fcxangularem familiaritatem inibit: cum Lunam
inCancropofitam:de Tauro intuebitur:nonq. abeatantumdiftet:quan
tum eft interVirgincm:fuam ipfius domü & äî, diftantiæ: fèd quia
fexangularibus cfignis fexangulariter féfé afpiciüt. AbeftaLconeTaurus
cœliquadranté:afpc&tushicquadrangulariseft. Nunj aütpoteftVenuis `
aSoléquadrägulariterabcffe:nunjigifintcrutrüq;quâdrägularisafpe&t9
intercedet uis atq; conciliatio. Quòcirca anile hoc totü cft:ut & alia qdé
multa:fruftraq;dedomorumdiftantia obferuandum inVeneris ac Mercu
riífignificationib9præcipitur. Veniamus iamadSolis ac Saturni domos:
acdömoy diftantias. AbcftAquariusSaturnidomus a LeoneSolis domo:
diametróinteruallo. Quoties autemSol ac Saturnusinfignis cóftituentur
diametris: crüt ipfi inter fe diametri:nó propter domoy propriag interca
É :fcd quia figna ipfà in quibus collocãtur:inuicemfuntdiametra
agittarius Iouis dómus a Leone diftat triangulari intercapedine:eodem
aíío Aricsdomicilium Martis. Quoties autem Iupiter & Mars tantun
em a Sole aberunt:afpicient illum triangula irradiatione: nö domicilio;
diftantiæ gratia:fed fignoyafpiciet etiam MarsSolcm quadrangulariter:
quádocüq;abillo tantú aberit:quátú abcft a LeoneScorpi9:ea fcilicet de
càufa:gre quadrangulofèipfos intuentur • Quam ob rem s*g* §.
J!
A 00 D E R E B. .C O E L .

exíftímarehocipfumcontingerepropter domoydiftantiæcófimilitudincm?
Sunt aLeone òétauumfignum Pifces:Capricornus cft fextum: haec intcr
f&fignorumdiftantia nullum paritafpc&tuin: nullam gignit beneuolentiâ •
Quândocüq; igiturSaturnus ac Iupiter a Soletantundem aberunt:quam
rògobcncuólentiam quae nullamutuoexafpççlu interfe figno% cft: quam
injuam conciliare familiaritatem poterunt ? Itaq; anilia mihi quidcm hæc
uidentur omnia. Quaeautcm ratiodeSolisacplanetarum domibus:carú
intcrfcintcruallis tradita eft a nobis:eadem de Lunæ domiciliis: domicili6
rúq; interftitiis inter fe ac planctarum domicilia fi tradatur:cadé profc&to
obfèruationis huiusuanitas inucnietur • Multa quoq; Aftrologi uctercs a
rcgum ac magiftratuum gig; ad ftellastranftulcrc:utcum dicút.
crraticas ipfas in thronisfuis:& tanj regia in fella perinde ut reges confu
lesuepubliccius diccre:unde Ptolemæus ait ftcllas in fuisquidcm fulgori.
bus ac thronis conftitutas tüdici:cü in quibus repcriuntur fignis ac locis
duasfaltcmineundæ cum eis familiaritatiscaufas:de quibusante diétü cft:
naétæfuerint:q>propterconfimiliscognatæq; fignorumqualitatisaffinita•
tcm:magnumihdcindefibifauorem atq; adiumentum ucfidiccnt :magnaq;
exhacconuenicntia:&quodamquafianimorumconfenfu fiatearü poteftati
aciurifditioniacceffio: üt uidcriiure poffinttanj in foliofcdétes iüs morta
líbus dicere: ac maiorc cum auétoritatepoteftatem in populis exercere• Id
autem efteiufmodi : Iupiter inuentus in Gcminis: in finibus fuis: undeci»
mo in loco:diurno etiam tempore:&a loco inquo lætatur: &a qualitate
figni hume&ta & calida: &aconditione: eft enim mafculinum : atq;ex co
diurnum: mirificum ex hac ipfà conuenicntia effe&tionibus fuis adfumcn•
tum affumit:cú nó mediocrisetiâ a poteftatc finiü fiat acccffio •
De parte fortunae •
In loco autem ac parte fortunæ plurimú etiam au&toritatis uno omnes bre
Aftrologi repofitum effe confentiunt. Cuius tamen rciratio cum nócxtct
ab illis tradita : uidetur a nobis qui non tam facile di&tis illorum acquiefcia
mus:diligentiuspcrquirenda:cum extantacrcdulitate id deniq; cffcáúfts
ut pcruagata ferè habcantur & uana: quæ de cæli fignificatiónibus idcft
Aftrologorumpraedi&tishodie fcruntur in publicum.'Quocirca uífumefts
dcbcrehocipfuma nequaeri:curdifciplinæ huiusconftitutoribus placitum
fit:intcralia nonnulla: quadam quafi fànótitate obferuanda præcipere ca:
quæ de fortunæ parte hac traduntur:aquaquidem parte& loco potiffimâ
acmaximameorumquæ inuitacueniuntportionem arbitratifuntdcflucre •
Itaq; ut fèfè habcnt in gencratione materia & forma: rerum principia:ut
genus qä e mare cóftat&fœmina:uttépus:inquonihil nö a naturaefficif:
idq;edicacno&tecóftituif:ficfefehabëtSol&Luna:utgencrationis ipfius
auëtores&pcncdixerimparétes:utprimgquoq;ac potiffimggencrationis&
utgcaufk. Prgftruit enim Luna aptatq;materiã:Sol aütinducit formam:,
l� -,-*
 • . L I B. -III : J' .
- - - - A o/
hicdiurnum moderaturtempus: illano&turnù: Luna corpori præfat ali
' moniam: Sol animalitatem confèruat: nihil ille ne ligiteorum quæ fpírítui
ac fènfibus: quæq;animatoconférantcorpori: nihil hæc corú quæ ipfi acci~
dunt homini :ututerq;fimul SolacLunatumcorporis fenfuumq;ideft ani
malitatis:ac hominisdeniq;ipfius:tum accidcntium atq; cucntörum : quae
inuitaeíustam multa contingunt: tum auétores:tum miniftri prorfusui 2
deantur acfuppcditatores • CumautéhorofcopusCutidiétumeft) nafcen
tis hominis animalitatem indicet: animæq;eiuscum corporeconglutinatio
nem:cui rciSol Cutdiétumeft)praeeft:erit afccndcnsjpfumSölis íuríßáí
tioni in hominisgeniturafubic&tum:cuiinuniuerfà uita iusaSoleipfodice
tur:quo fit:ut nati horofcopus ingenitura Soli addicatur • Atqüi Luna
ubiq;poteftaté in hisfuam cumSole fimul exercet:ac íufta etiä praefidct:
habent enimconiun&tatempota: diem&no&tcm:coniun&tas aétioncs:ma
teriam & formam:coniunóta domicilia : Lconem & Cancrum : coniun&ta
etiam loca:in quibuslibentiusius dicunt: nonumatq; o&tauum incoelifi
rationelocum : Par eft igitur innafccntiumgenituris: utiSolquidcm höro
fcopum fibi affumat: Lünauerout aliquod €tiam fibiafccndensprofociapo
teftatcucndicct:quoparte ex omni rerüm fé noftrarücömuncsuterq; cxhi
beant tum auótores:tum miniftros &curatores:coniunétamq;fimul po
tcftatcmexcrceant: Dandumeftigitur fuumctiam Lunæ ingeniturisafcen
dens: quod aütcffè illud debcat: quærendü relinquitur. Sed nec afcëdcns
ipfum Lunæ ab afcendéte ÉÉÉ :quodSolis eft:diftare par fuerit: nifi
quantum LunaSole ab ipfo abcffe compcrta fucrit geniturætcmpore:quo
afcendentia etiam utriufq;loca eadéfimul diftantiæ rationeiungantur. É
gentur autcm rationccadem fi quot figniferipartes intcr Solem acLunam
interie&tæ fucrinthora genituræ numeraueris: ipfaeq; tot rurfum partes ab
afccndentis primapartéretro progrediens collegeris:quibus poft collcétis
quoinloco numcrusipfè partium ómnium defierit: illic fortung partcm hoc
cft Lunæ afcendens conftitueris. Quæ conftitutio ita quidé conftare mihi
uifaeft:utomni c parte eius conftituendæ ratio ãí fibi confentiat:
atq; undccunq; qüadret : De qualitatibus autem partis ac loci huius deq;
fignificationibusciushubcrius fuo locodicetur:
- De Stcllis quando mafculas uires
• ' , ' fufcipiunt: quando fæmineas •
Ncc uero una tantum uia ftellarum uires incrementum accipiunt:aut dam
num : cum mutare etiam genus fècundum ipfàrum fitum ac ftatum exifti ,
mcntür:quod huiufmodi quidem cft:ut ftellæ ob $i; quibus præ
fint:aliæ dicantur mafculinæ:cótra aliæ fœmining • Putanturaütfœmincæ
qualitatis Venus ac Luna : propter humidi : cui dominantur : natu •
ram . fiquidcm humidum ipfum in generatione materiam fumminiftrat*
Solueroexiftimatureffè uiriü mafcularumpropter calorem:quem excitat;
cuius proprium cft formam inducere;calfàcicndo humidü: atq; animädo
G iii
/ Q4. I) E R E B.. .C O E L •

cale£&ttí. Mafcularú ctiam uiriú habcntur Iupiter ac Mars: propter ca

lorcm. Mcrcurium mcdiæ naturae putaucrunt : unde Poctae gcnitum ex
co hcrmaphroditü fingunt:fiquidem ftclla cius nunc humidum abunde
euocat : nùncuchcmcntcr cxiccat profitu fuo ac motu: Mutantur ucro:ac
modoquidcmaugcntur:modoucro minuuntur qualitates hæ tü tcmpore:
nam calor augctür dic:minuitur nocte: contrario modohumidum:cadcm
uoq;cffiigidi&ficc igidum cnimfcquitur nggtcm:ficcum poti9
jj : tum rcgionc &iratio:fr
fitu • Etcnim mafculcfcunt ftellæ conftitutæ in co
cœli quadrantc ac traétu :qui cft ab oricntc cardine ad cæli mcdium:&in
oppofito itcm quadrantequi aboccafu ín imum protcnditur:contra fæmi.
nάunt duabus in rcliquis coeli quadris:hoccft ca qug cœli culmine occa2
fuq;continctur:& caquæ illincimo: hinc contineturcxortu- Necuero qä
nuiic dicimus cofpc&tat: ut mutarc genus ftcllas crcdamus:quod nullum
cftin cœlo:ucrumutqui cœli decreta Ę : facilius intelligant cœli
ipfiusuircs:nuncmaiorcs:contra nunc rcmiffiores cffe: quod in rebusipis
iioftrís uídcmus:nanq; rcgionum qualitates pro tcmporumqualitatc&re
mittuntur&intcnduntur:dicsitcmipfèidcmillud patitur:quoduitaetiam
noftrapatitur: quæ non modoproqualitate anni temporum :ucrum ctiam
actatumh mutatur: nunccrcfcendo: nuncdccrcfccndo:cum affiduo in motu
ac uarictatcucrfctur. Ncc ucro mirü fit cuij: quadrantem ipfum qui cft
ad imum ab occafu concalcfcere:qucmadmodum concalefcit proptcr affur
gcntcm Solcm quadrans ille : qui cft ad mcdium ab cxortu • Siquidcm
gnoftcrgccafus cft:is fubtcrrancisrcgionib9 idcfttcrris habitationínoftrg
áducrfisSolis ortum dcnuntiat:contra exortusoccafum • Mutantur ctiam
ftcllæ prohabitu ad Solem fuo:ut quafi mafculcfcant:hoccft maioribus
utantur uiribus:cum a Solis complcxu digrcffae antcccdcntcfq;: matuti.
nis oriuntur tcmporibus. Matutina cnim qualitas robur maius&Cut ita
dicam)mafculas fumminiftrat uires: tum proptcr fuü a Solc digrcffum:
oricntifq;coeli regioncm:tumproptcrftellarü adolcfccntiam . Cóntradcbi
lcs casatq; imbccillas ucfpcrtina reddit conditio: ubiSolcm fubfcquuntur
tanjfeffædecurfofpatio: §. fencfcentes:quae rcftcllæ ipfae uidchfquo.
damimodo fæmincfccrc. Qä fide cœlo & ftellis cum loqüimur: non àliis
ucrbis utimur: jubidcanimaliüqualitate:gcncrc : ætaté: moribufq; diffe,
rimus: mcrcbimur iure ueniam: quâdoaliisuti ucrbis §jtranflatitiis ncqui
mus:quäucniâ: ubicüq;locus ac fermo exigat: dandâ nobisdcpofcimus •
De Collocatione planctây in angulis.
In pcrfcrutandis auté ftcllarü uiribus atq; cffc£tionibus hoc quoq; fcruan
dùm uidctur:ut non figna modo ac loca cæli Solifq; uel antégrcffio : ucl
fubfècutio:ftatus itcm É uefpcrtinus:feu matutinus:adhaec tum inccffus
repedatioq; : tum diurna : no&turnaq; conditio:ac quadrantum pofituræ
probe infpiciantur:uey ctiäfuis ut numcris: exactaq; ratione colligantur
cæli quoq; totius cardines: hoc cft ortus: occafus: nicdii atq; imi partcs*
 *,

LIB. II I /

Stéllæ nanq;inillis : finitimifq; in partibus præfertim fucccdentibus collo.

catæ plurimü in utranq; partem ad felicitatcminfelicitatemue fibi uendicät:
angulorum ipforum auótoritate munitæ. Etcnim in cæli mcdículminecon
ftitutæ :proximifq; in partibus:uires regias: regiamq; potcftatem adeptæ
uidcntur. Qua e re quod autbcnignc promittunt:atitaducrfus minaritur
mali:nifipotentioribus impcdiantur radiis:conftantiffimepraeftant. Verú
dcangulorum obferuatione: planctarumq; in illis confiftcntium: fuo loco
plcnius dicetur • nuncfàtisfitdcefficacibusillorum uiribus pauca quædam
differere • Igitur medii coeli prærogatiua:&Cut ita dixerimi)maicftas au.
gufta quidem cft : cura locus ipfè tencatmundi totius culmcn: quo e loco
fadiicum interras iaciantur jre&tiffimi:iidcm in res inferiores illabuntur
-

potcntiffimi. At abortuatq;occafucumn6re&ti:fedobliquipotius: ncq;

üpcrioribus deferante locis imbccilliorcs : minufq; ualcntcs É • Cuius
rci idem Sol: iidemq;Solares radii nunc e mcdio: nüncabhorofcopo:occa
fuue irradiantes teftcs funt locuplctiffimi. Quocirca propter loci maiefta
tcm : radiorumq;ualcntiffimamproic&tioncmpIaneta ificulminccollocatus
plus habctuiriumjinortu :&in hocipfoexortu: amplius jin occafu. Ab
ortu nanq; radiiad nos cum luce ucniunt:ab occafu eripiuntur:cum luce
fimul • Quoniam autem de occafus atq;imi cœli angulis dubitationönulla
incidit: hoc eft utrius auétoritas præferenda É Ptolomæi ipfius e
primo Apotclcfimatum libro uerba poncrc:dcinde auétoris cius: qui uerba
ipfà explanauit. Ptolcmaeiucrbafunthæc:Culminantcs cnim :fiueadcœli
culmen proficifcentes inprimis poténtès fünt:fccundo autcm loco:quâdo
in ipfo finitore fuerint : fiue ad illum acccdcntcs feruntur : magífq; cum
in orientali : minus uero cum fub tcrrís ímo in loco culminauerint : fiue
alia ratione oricntali loco configurantur : aliter ucro conftituti imbccilli
prorfus funt:Verba hæc ipfa PtolcmaeiCcum duo fint finitorcs : alter ad
ortum:altcr ad occafum )uidentur innucre: planetam in occiduo finitore
collocatum minus ualidis uti uiribus:jcumin oricntali:hoccft cfficaciæ
multo maioris cffe:cum in ortu conftitutus fuerit:j cum in occafu • Cù
autcmfubdit : Minus ucroin angulofubtcrrancocollocat9: uidcf innuere:
imum cœli locum: j occafum auétoritatis utiq; minoris cffe : planctamq;
illic conftitutum uiribus uti non adeo ualentibus • At cxplanatoris uerba
alíud omnino féntiunt. Nec uero cuij fit mirum: fi oricntales atq; occi •
dcntalcs planetas dicimus: cum hæc duo uerba hodie tam fint in ufu:&
a rcccntióribus fcriptoribus fic reccpta : ut aliis: ac maximc fuis appclla
tionibus uix utantür. Inquit igitur explanator : Oricntalcs cnim: adden • .
tcfq; ad numcrum:potcntes fünt: occidcntalcs ucro:numcrumq; minucn
tcs:imbccilli: in mcάio itcm cceli : fcu in oricnte conftituti :potentesfunt:
at in imo : atq; in occidcnte imbccilli. Ncc multo poft fubdit : Primum
uidem coeli mcdium : fecundus cft oricns : tertium imum: quartus occi
ens. Succcffionum autcm prima quidcm mcdiicœli:fecunda horofcopi;
G iiii
AQ 4 DE R E B. C O E L.

tertia imi : quarta occafus • Quibus c ucrbis planiffime intelligitur

· explanatorcmj: interprctcmq; hunc: imum cælum praefcrre hac in partc
occafui : hoc cft ftcllam in occafu occiduoq; finitore pofitam : mino,
ribus uiribus inftruétam effe : j quae fit in imo cœlo collocata . Adden
tcs ad numcrum planctas dicimüs : quos Græci Profthctas uocant : hoc
cft ad mot9 fuos appofitos: imminuétcs uero numcy : quos illi Aphærctas
dicunt: quoniam de motu demant:tardiorcfq; effe&ti fint. Hac itaq; men
fura & circumfpc&tionc uti Mathcmaticum oportet: in cœli atq; crran
tium ftellarum fignificationibus primo cxpcndcndis:poft ctiam pronun»
tiandis:quo prædictio ipfa nó folum a conic&turas uerü ctiam a rationc:
quantum affèqui humanum poteft ingenium : profc£la apparcat : quan•
fumq; difciplinæ inftituta : diuturna obferuatione compröbata doceant.
Procrraticarum enim loco: fitu:figno: prærogatiua: configuratione:ui
ribus deniq;:atq; afpc&tibus aut fàucntibus cis:aut nocentibus: fignifica
tioncs ipfae : erraticârumq; cffc&tiones futuræ funt aut imbccilliores: ac
minus &crtæ:aut magis ualcntcs:uiribufq; firmioribus præditæ.

E I N I S
 - -
- * -
A o%

I o A N N I s I OV I AN I PoNTA N I
a D F R A N c I s cvM P v D E R I cv M
D E R E B v s c o E L E s T I B vs ''
L I B E R Q v A R T vs
Vmani uis ingenii natura duce : quæ fcicndi nobis eupi,
ditaté infixit:co cogitädi: differédiq; Francifce Puderice
Hi pcrucnitftudiis:utdifficilediétu fit:quantü inomnirey
- fecerit cognitioneopcræpretiü. Haccnim ipfa duce mor
tales nonnulli : jj pcrpauci illi quidem : nam in quoq;
- fî nifiperjpauco; uix cxiftitpcrfcétio: in id perue.
nere cogitandi affiduitate:acpcrfpiciédi acuminc:coniú&ta etiam differédi
argutia cú diuidcndi pcrpcnfionc itcmq; concludendi cautione ac ueritate:
ut mundü ipfum omncm: mortaliüq; atq;immortaliü naturas ingeniis fub
iccerint fuis: duplici uia progreffi '§ quoratioipfà quibus diétum cft
artibus pcnctrare haudquaj poterat : figia quæ rebus ipfis ineffent : de
ib9folicitierât: quæq; Ę uidcrenfhabere caynaturæ:&fecuti funt
illa:&contemplati. Quo cffeétü eft : utíquæ ratione ac différtionib9com
prehcndi minuspoterant:diuturniore exinfpc£tione ca tandé ín cognitio
*nem dcucncrint confidcrantiffimoy hominü. Quain obfèruatione:fubfe.
cutifq; illamcóiccturisctiam maximæucrfànturfäcultatcs:eaeq; potiffimü:
quae non ingenii folum uiribus:ucrum etiam corporis præfidiòindigeant:
cuiufmodiquidem funtorandi:militandi: medendiq; facultatcs. Verum ut
facefferehasa diétionenoftra:hac nunc in parte &hoc in loco iubcamus:
explorandis quidéac cognofcendis hominü ingeniis: propenfionibus: mo
ribus:quid obferuatüolimabillisfucrit:quid effc&tionibus ipfis cognitú:
.tumaliípcrmulti ante Ariftotelcm : tum Ariftotclcsipfe &rctulit fidclitcr:
, & conftantiffime affcucrauit. Maior inquit frons animi fcgniticm: minor
inftabilitatem:latior mentisagitationcm:ad eamq;excrcendam facilitatem:
rotundior iracundiam indicat. Supcrcilia quoq; rc&tius porrc&ta molliticm
animi:fccundú narcs inflexa aufteritatem non fine acerbitate : fècundum
ucrotcmporadiffimulatorem animü acdcriforcm:at omninodemiffa inui
dentem fignificant. Haecprincipio ftudiofoy acperfpicaciü hominü & ani
maduertit fedulitas:&obfèruauitdiligentia. Quamuiäpoft ingreffà ratio
& capitis contextum :&cerebri pofituram:qualitatcm:quantitatemq; con
. tcmplata: ciufq;naturam penfitate dimenfa:deanimi quog; ipfius applica^
tionibus Cetfi ínftitutioipfà :legefq; ciuiles:acgcntisftudia in uträq; parté
pcrmultü ad mores ualent)&iudiciütulit:&caufaseftipfàs propcnfionú
, a6^ D E R E B. C OE L.

complexa. Deauribus quòq;perindeatq; animorü indicibus figna haec ab

codéauétore pcrhibcntur: q, cayquidé mcdiocritasproboy indcx fit mo¥:
magnitudo ucro:carumq;arre£tio:autftultitiæ autloquacitatis. Exoculis
quoq; fignahæc animi propcnfionü tradütur: coyangulos ubi jaequumeft
produéìiorcsipfi fucrint:inorumcffc pcrucrforum: improbitatifq;animoy
índiccs:cofâcinubi naribuspropius inhaefiffcnt : animi malitiam indicare:
i5osucrooculos ncq;pcnitiores: neq; nimis cxpofitos atq;cmiffitios: fcd mc
diocrcm na&tos fitüm mo% æqualitatcm quandam promittcrc: mcdiocrcm
quoq; illoy conniucntiam: candcmq; tcmpcratiorcm : cómotionum animi
tcmpcramcntü innucrc:at qui rigidiusconniuét:autpropcrantius:altcros
impudcntiæ: altcros inconftantiæ tcftcs cffè . Scd ncc pcdum conftitutio
ab iifdem fuit ncglccta auctoribus : ponamucrba nonminusfpc£tati jeru
diti uiriThcffalóniccnfis Theodori:qui Ariftotclisdcanimalib9librosfccit
Latinos:cuiuscgo mcmoriæ tantum iudico tribuendum:quantum illi :qui
in mediarcrum ignorantialumen cæcuticntibus aut potius nihil uidcntibus
acccndcrit: tamctfi ipfe ut Græcus homo Latinis quibufdam literatoribus
nimium fortaffè indulfit • Eius uerbafunthaec in Ariftotclicatranflationc:
Quibus hominibusplantæ pars intcrior noncaua eft fcd ita plcna:utfolü
tôto attingatucftigio:ii ucrfuti funt &fraudulenti- Dcdcntibusquoq;tra
duntur hæc : quibus animalibus plurcs infint: ca magna e parte üiuaciora
cffc:quibus hóminibustum pauciores:tumrariores: eos plerüq; uitæ brc
uioriseffe . Hancitaq;uiam ad multa caq; obfcura &abditadiuturnior dili.
genfq;apuit obfcruatio: præbuitq;adillaaditúrationi. Actamctfi fruftraé
äliquándo obferuatio: ob repentinos occurfus:cofq; parü prouifos:in uni
uerfum tamcnminime fallit:conftatq;ipfafibi:ut explorata&ucra. Igitur
fipcdum:frontis:fupccilio%:fi oculo%:auriumpofitus atq; contextiö alia
atq;aliactiamad morumqualitatcs atq; affe&tus uarios:indicia fignificatio
£; habcntfuas:quanto fignificantiorafecumafferunt: ccrtioráq; indicia:
Solis Lunæ :ftcllagq;aliay collocationcs:habitus: cófigurationcs:equay
conftitutionibus ac dccrctis& illa conformantur:&tätas intcr fc mutatio»
ncs fufcipiunt:acuarictates:tumtexturæcorporis totius : tumanimiquoq;
affeétionum. Idcmcft auétor Ariftoteles affèétus ipfos noftros fànguinis
fequi cordifq;proportioncmacnaturã: &cum purus:tcnuis: ÉÉ : Cá
lidus: flucns ille fucrit:&ubicontracraffus:turbulentus:aridus:tcpidus:
exiguus:&cumalio  aliomodoafficictur. Atqui affc&tioncsillc fàngui
nisaSolc Lunaq; potiffimüatq; a ftcllis manant:quando inferior hac na»
turafupcriorcabilla tépcratur. Nec tibi autcm Pudcrice:ncc cuiq uidcri
mirum dcbct:fitamfaepeeiufdem reitam etiam ftudiofè cómoncmüs Ma.
thcmaticos : hortamurq; eos ad mcticndü penfitate ftallay cómiftioncs ac
tempcraturas: c quibus tot : actam non modo uariæ : uerü etiam diucrf:
&córporum formantur effigics:&animorum excitanturpropcnfioncs atq;
affectus • Quæ ubi ualidiores fuerint: maioreq; auâoritate prædit;& cx
 , - - - -—

' L I B. — III 1. ' ` Ab »

obfcuriffimis parcntibus illuftrcs cdunt fœtus: & ex illuftribus maxime

abicctos atq; obfcuros : dcq; formofis fœdos : rurfumq; e deformibus &
pulchros & pcruenuftos • Quod in frequétibus praefèrtim ciuitatibus ac
populis pcne quotidie & uidemus:& miramur contingere •
Vartus hic libcr Erraticarum uires : quales quantcq; in
rcbus his inferioribus appareant: qug item earum figni.
q. ficationcs fint ac decreta:continct • Quibus explicahdis
&uctcrum auétoritatem:&probatiffimii cuiufq;au&toris
cumprimis fèquimur:quátüq;ingenii noftriuiresferunt:
phyficisccaufis rationes eruere :erutafq; in mcdiú afferre
moliti fumus ipfay & uirium & fignificationü • Neq; cnim uideri uolum9
partcm cam cognitionis quæ Å agitationibus maximceftcognata :
negle&tam omnino dcferuiffe • Qua in re fi traditio hæc noftra : manca
Cut ingeniifert tenuitas)reperictur:in quo ugniäpctere nó erubcfcimus:
compcffabiturabæquis fortaffe lcétoribus cifco:q>primi quidé hgc pro. .
dimus:aliofq;ad perfcrutandum folcrtius:hoceftadtantam promerendam
laudcm labore induftriaq; hac noftrainuitamus: aSolc primü exorfi:pro
ptercuidentiammagnitudincmq; coyomníüquæ in elementisipfis:elemen,
taribufq; corporibus: illorüq; qualitatibus: quas uirtutes etiam ab Arifto.
tclcuocari diximus:affidue cfficitannua fuapcr figniferum euagatione atq;
inceffu : undccunéta hæcquæ uidentur:& oriuntur & occidunt: eq; alioin
aliudcóucrtütur:poftde Luna : deinceps de rcliquisqrdine fuodiccmus •
De Sole. -

Principio homo fit cx aliquo:quoniam ipfè eft aliquid: cft cnim animatum
corpus:cui9principiafuntmatcria&forma:quæ ubi inunü pergencratio.
nem conucncre atq; animâ:accidit iis quæ gignuntur caquæ dicitur uita:
unde uiuentiadicuntur corpora:quæ ex iis fimul conftant · Conftat autcm.
uita ipfà c calore maximc:qui humidum ipfum animat:fiquidem generatio
e calido exiftit&humido:quibus utcorpora ipfaquadrent:quâdoquadra
tio e contrarioy conftitutione manat: frigidum adiungitur: quæ qualitas
fcrc humidi comes eft : & ficcitas: quæ tum frigoris eft:tü caloris focias
cuiuscumSol ipfè fons fit:erit & uitæ idem quoq; ipfeauétor: atq; uiuen
tium patcr. Iure igitur ad Solem generatio rcfertur: utpote formæ indu
&orcm:uítæq; ipfius datorcm atq; artificem. Viucre autcm homo ipfe : j
diu fpirat: dicitur: ergo&fpiritusipfi:qui corpus mouent: qui fenfusexci^
tant3cogitationefq; ac mcnté noftrâ & foucnt & agitant:ad Solem quoq;
rcfcrcndifunt:qui caloris eft auétor:quo ctiam auctore fpiritus ipfi uitä
conftituunt: cohftitutamq; conferuât: donec calor ipfè cü uita fimul core
pus tandcm dcftituat. Quam ob rem uitalis animæ uis qualitafq; fpirituú:
& ea quæ animalitas nouo nomincCutdiétum eft)a nóbis uocatur: Soli
cft attribuenda • Hæc autcm ipfà animalitas ac uita lucis ipfius maxime
10% DE RE B, CTO EL .

mihi uidetur fimilis:quaeftatimSolefe ab ortu oftcntante mundü omnem

illuftrat:eaq;illuftratiotamdiupcrmanct:j diu Sol fub occafum fe praeci
pitet:e quapræcipitatione tenebræ Š exugit luci contraria.
Eadcmråtione &uia uitanoftra permanet:dum calor corpus ipfum fouet:
quo dcftitucnte:uita recedit : morfq; repcnte £quitur: ut calor ipfe lux fit
çjuodämodo corporis : perindeutSoleftmundi : Oportetautcmhis incor
poribuspartem effe:fedcmq; aliquam:inquacalorlocum fuum ac ius rcti
hcat:&tanjinpraetorio quodam exerceat:quoe loco cæterum corpus fo
ucat:fotumq;infpiret & moueat. Hic autem ipfe caloris locus: ac potius
fomes quidãeft cor:in quocalör ipfe humidoconíüctus: in unumq; agens
ac patichsuis cóucnicntes alteraconcoquédo:alterafoucndo fèfè decalore:
fàriguinem ingencrant : ingeneratumq; fœcundant & ad procreandü & ad
alcfidum. Hæc autem itafehaberedocenttum cordisipfius conftitutio:cú
interius& cauum & fpiffum fit: cauum fcilicet quo fanguinem contineat:
qucm pcr ucnas diffundat:fpiffum uero: ut calorem tiicatur : nc fi rarum
fit : cuancfèat: tum etiam fitus ipfeacpofitura:cü paulum ad leuam dccli»
net:quo §¤ ipfius frigida ui refrigeretur • Leuacnim pars in homine
præcipue cft frigidior:contrauero cor cft omniú calidiffimum. Qua c re
principat9illi inter cæterascorporis partes mébraq;attribuitur:efficiturq;
üt cofipfum iure Soli fitctiam dedicatü:dcdicenturq;cidcm&ncrui:qb?
multis præditum cor eft:hiq; intendcndoacremittendófèfècfficiuntur calo
rís ínftrumentatumad motus alios:tumadfentiendum:utSol: ideft calor
ab eodeflucnsfitquoddamquafi fenfuum animæ : mentifq;concitabulüctiá
adcogitandumatq;adcontemplandü. Siquidcm titillatiónes illæfenfuum
acfpirituum a calore proficifcuntur omnes: cæq; animæ fubferuiunt:uiäq; .
illiâperiunt: adea quæ intellectus propriacffedicuntur:unde n6immerito
aCiccrone animi ipfiusfatellitesuocantur. Eftautem radioy Solis& calo
ris proprium proptcr tenuitatcm atq; acumen ad intcriora pcnctrare. Vt
autem impcratori militcs parcnt:milites ucro ipfi armisquifq;fuis inftru
untur: Sol item perinde atq; ímperator in his fefe gerit: fènfus uero uti mi»
lites. Nerui: uenæ : præcordia:partesitcmreliquæ habcndæ funt utarma:
tela:fagittæ · Ad impcratorem uero cuncta referuntur. Quoniam autcm
calor:corporislateribus tanjualloquodam continetur:nc cxhalando cua»
nefcat:lateraquoq; ipfà Solis cffe dicuntur:&itcmcaput:intraqäc corde
ipfocerebrumibidem conclufumcalore fuofoucnte: copiafq;acuifesfuascú
illo tanj focio cómunicante)inftruméta uifus:auditus: ÉÉ :guftatus
&moucf&afficitad officiumquodq; fuum • Quaproptcr a prifcis illis fèn
tientia:arecentioribus fènfualia:fcnfiuaq; diéta funt animália : q, acalore
ideftcordecaloris ipfiusfomitead ÉÉ moueãtur.Nam&aqualcbcte
contenta ubi igné fenfit:quæpridsftagnabat : moueri ftatimincipit: moxq;
pro caloris exagitantis tépcramento plus minusue ferucfcit. Quodq; lux
eft aSole: oculictiä acpotiffimü dcxter illi adiudicatifunt:namide fiiiftro
 L I B. 1 1 1 1 /99
poft dicemus. Adiudicatur ctia Soli e coloribus aureus:licet coloromnis
inluce qdé appareat:quippcquidcmpta luce nullus exiftit. Etcnim aducri,
tante §. mâneprimio cüm diffundi tcncbræ: pauxillatimq; illuftrari aer

cernitur: qui cœli affc&tus Aurora cft uocata:color quidéfùbrufus croceo

immiftus apparere primü incipit :quod in igncquoq;primü acccnfocernif:
ifq; paulatim rarcfccndo clarefcit:doncc clariffima illa illuftratio &fulgor
totópariter orbecâdcfcat. Quocirca color is mcritopcculiaris cffeSolisdi,
citur:quandoaducntucius primushicinaerecolorapparct. Mcrito etiam
e faporibus acutus atq; acer ad Solcm rcfertur • Quid cnim Solis radiis
acutius: aut cius calore acrius? E tcrraequoq; frugibus triticü hordcumq;:
e mctallis aurumSoli ctiamdcdicantur: An quia auro ncc matcria :neccó
lore:necufualiud intcr mctalla præftantius:ncc qd a calore ipfo cóco&ti9
fit:atq;defccatius? ficuti inter ftcllas nulla cft : ncc lucc : ncc calcfa&tione
Solicómparabilis: ncce quahominü præcipue genusmaiorcm fentiat utili
tatcm:quod idem e frumentoycömodisaccidit mortaliumgeneri. Quidq>
triticigénusquoddam Martiomcnfefcri:düSol Arictcmpcruagatur: opór
tet:nátura féminis ipfius: agricolarüq; difciplina cx obfèruatione profééta
hoc poftulantc. Ac tamctfifcmcn omne& hgrbay & arboy adSolem: ut
generationisprincipem:referendum uidctur:tamencumprimistriticeum:
quodCutobfèruatiodocuit)pcrindeproucntumaffert:ut acr e Solisaff&
êtionefueritetiamipfcaffc&tus: Luna fimulopcram fuam confcrcnte:quæ
Solisipfius miniftrâeft &Cpenedixerim)uicaria • Siquidéut ingignehdo
homine formaquidcmcfta patre:corpus uero a matre:propteralimentum
quod emateriafuppcditatur : fic a Luna cóferuntur alimenta corporibus
quæ aSole formam accepcre .Vtq; unaabfoluam fententia:gcncrandi uis
dmnis feminibus infita eft a Sole: utpote aprincipe:tamctfiftella%»coete,
rarum accedit etiam opera : quéadmodü & uenay & neruoy & arteriarú
acceditoperacuîufq; füa præfidio cordi. Ab ipfo nanq; Sole ut ab auétore
acprincipio generátio cum exiftat:itcmq;acorde tanjprincipio corporis
totius procreatio ac uita: cœtera quidem omnia quæ ad gencrationem ac
uitam conferunt: perinde fe habcnt: ut mcdia quædam inftrumcnta: quæ
fubminiftrandi fungantur officiis:obtépcrcntq; archite&to:adqué É
ipfum &quidcm totum rcfertur. Ac mihi quidcm uideri illud idcm in ge.
fieratione folct:quod in bcnecóftitutarcpublica:utmagiftratus unus tem •
peratorq;reitotiüs quædampartim agatipfèpcrfe:partim faciunda innuat:
àliifq;péragenda pcrmittat:quædami&gerat ipfe:&alioy fimul ingerëda
re utatur ópera : alia uero nunc decernat ab his aut illis adminiftranda:
nunc imperet quibus fit obtcmpcrandum: ac nunc praefcribat: nunc geri
ex offici6cuiufq; rem:atq;exufuannuat:ipfetandem unus ille ac folus fit:
adqucmomnia referantur:&cuius nutu adminiftrétur cunóta. Quoniam
autem a caloreCut di&tum eft) fpiritus excitantur:qui quo uehementior
quidéfuerit:eo uehemëtiores hos cxufcitat:a quoy magnitudine:animoy
A 10 DE R E B', C O EL .

quoq;appetitiones incendunturadrcsmagnasillasquidem:maximcq;hbno
iábites:fiinc &prouinciay 5££turas:&£iuitatù magiftratus:principatus
quoq;&populoy&nationúSolisftcllafibiucndicat. Cüq; &hono¥&do
rhinat9duplexfitgenus:alterüq;ad rcgendú:atq; impcrandü dütaxat fpe
&tct:addéoy immiortaliücultü atq;ad rcligioné alterú:quáuis non nunj
idemquoq;imagiftratus utrüq;excrccat:atq;Cutcft apudVirgiliü)
Rex íácm hominum Phœbiq; facerdos :
Nimirum uterq; honor utrumq; dominandi genus Soli afcribendum
uidctur : propter fuam ipfius maicftatem : numenq; auguftiffimüm •
Quocirca facerdotia : pontificatus : uaticinia : poteftas ac iudicium uitæ
&ficcis : magiftratus : praefe&turae: principatus: regna:imperiaq; a Sole
primum proiicniunt : a quo etiam honores : tituli : fafccs : coronæ:fta
tuæ : félicitatis:ciuiliumq; bonorum cucnta:ncc nó ab infimo ad fummü
locum eue&io > Atq; hæc inbonis quidcm cxternis • Ex animi uero bonis
a Sole quoq; proficifcuntur & intelligendi acumen:& ea uirtus quæ pro
uidentiâ dicitur : grauitas item in confulendo : & quaedam quafi genero•
fitas: forma quoq; corporis&fpcciofa mcmbroycompofitio • Etenim cum
fitgenerationis patcracformæ dator: iureaSole fpecics corporis uidc£ exi
etida. Cumqjidem ipfè fitfons caloris: ac dc calore ingenium foueatur:
íüre ctiá íntelligendiuis: quæq; intelligétia a prifcisdictaeft:animiq; ipfius.
bonaSolis potcftati:bcncficióq; afcribcndafünt:pro illius fcilicet ftatu ac
tcmperatione:gcnituræcuiufq;temporc. Abhocetiamg formammateriæ:
uitamq;indat corpori:pater $ fit ÉÉ in filiigenitura: patrifq; item
ßatus:apcrte indicatur:atq;ab ipfoSoleqüaerenduseft. Etuerout rerum,
fubftantiisfuoquidcmiureconiun&taftatim quædam {unt:quæ illas natu
ralitet.fequuntiirífq; tanjaffixa inhaerent: Sic Solem: Lufiam : ftellafq;
aliaseay effeétiones acuires:perinde accx iisquæpiam dominätü in geni.
turis fufcepcrit: permulta infequuntur: quæ poft&in iis quæ ad corpus ac
fenfus:&inillis quæ ad animü: uitæq; a&tioncspertincnt fèfè oftendunt •
An quod incaepa? halio:ruta:fifymbrio ufuuenit:nócueniet in illis a qb9
haec ipfa exiftunt:&aquibus # :conferuantur: deniq;etiam cor
rumpun£:atq;e erupte;Ę :&inaliapoft atq;alia cóüertun£. -

- € Lunâ • - ' . ; * . .

Quod autem in generatione Luna fumminiftratrix fit materiæ propter hu

midum: cuipræcft:fitq;Solaris lucis uicaria quafi quædam: de illi9 enim
radiisilluftratur:aliaq;indeipfa illuftrat:q;q;ab illa fufcitatum eft humi.
düadulterinoCut É )fouetur calore: iccircoSolis in generatione
& comes habetur & focia:perindeq; utpatris uicesSol: ita maternas Luna
in generatione uices retinet • Hæc ueroipfà hominügenerationi quâto
confentiant:illud plane docet: q> genera ipfà animalium: eorüq; potiffimú
qugfanguineconftant: in mares diuiduntur ac fœminas : &fœminæ quidé
materiam tantü:fanguincmq;excrementitiü: quæq;mcnftruadicuntur:ad *.
 * L I B. III I -

- TA / /

$iti; conferút: maresautemfemeni5m:qάcalorefuo menftruofàm

illam maffam cogit: ac paulatim concoquendo fermentat: poftmodumq;
inforrhat· Haud diffimiliterSol&Luna: marisalter:altera fæmingfubcií.
tcsofficiumanimantium generationi confulunt:Sol calorem : Luna humi
dü függerendo. quofiturgenitale femen&calidumfit& humidum. Atq;
ut a matre infanti praebentur alimcnta:fic a Luna uircs animato corpori
fumrniniftrantur: quas affidua peruagatione ac reuifionc quafi quadam
a Soleprimü : deiade cœterisaplanctis mutuaf. quo fit ut uitg:animali
tatifq; fitetiam particcps in cuiufq; genitura:ac tum matris:tum materni
ftatus indicatrix:quin etiam ut concepti in utero fœtus fignificationem ac
dominatum obtineat:quippe quæ difcurfibus: agitationibufq; fuis fœtum
ipfumaffiducfermentet:cófumandáq;informationi apparet:qui poftmo.
dumdeLunæ ipfiusalimonia:deq; Soliscalefaétionefotus:tandemq;perfe
&tus àcconfumatus in lucem cditur: cditufq;inter uiuentes numeratiir. An
non equa materia concipitur : £xeadé quoq; in utero fœtus alitur : calore
illâ concoquente. Etenim materiæ ipfi ut uis procreationi cómoda: fic etiâ
cducandis fœtibus infita eft idonea acperutilis • Eiufdem etiam Lunæ ius
eft inuteroacuulua: quæq;hodie aphyficismatrixdicitur:inquafœtusipe.
&concipitur&fouetur:inmämis iteme quibus lac manat:infantuloy ji
mentum:quaeduomuliebriamembrafunt:alterum quidem adcôcipiendú
fouendurhqya natura conftituturh;alterum uero ad educandum : poftjin
lucem fœtusuenerit. Adhæc cum fit Solaris ctiam luminisCut diótú eft)
uicaria&CutaitAriftoteles)paruusquidâ Sol: finifter ei oculus:in cor
poreattribuitur: ut ocularisetiamluminis fit cü Sole particeps. Quin etiá
άgencrationisacluminis focia: uitæq;fimul cuftoseft:abeadcmipfacorpo
risquoq;ftatusquærctidus eft:afpc&tufq;ipfius qualitas:& caquæ effigies
dicitur?exigéda. E membris quoq; intcrioribus præcipue dominatur fto
macho:utpötcrcceptaculoeoy omniú:quibus corpusalitur:uentri quoq;
ueficæq;:quibus cibipotiori£pexcrementa deíiciuntur. Potiffimü uero ifi
ccrebröpöteftatem füäexercet:quod itaquidem fefe habet ad cor:quéad.
modum ipfàadSolcm Luna. Nam q, mediocritastemperatis conftete con
trarís: iccirco tcmperando cordiscalori cercbrum obieétü eft: natura fua
fiigidum atq;humidüsfimiliter etiam temperädi$cómotionibus quayprin
cipiumfitincörde conftitutum:cú cerebrumipfum omni prorfus fenfù fit
üácuum : utpotefummü in modum frigens humcnfq;:cui quidem qualitati
Luna praefidet. Qua e re quicerebrum male affectum habent: atq; ex eo
uitiorêpentecadunt: Lunaticidicuntur: Lunarisetiam iuriseftmembrana
cerebrùmipfumcomplexa:quem panniculumfunt qui hodie uocent:inter
præcordiadominaturlieni:neq;enim aut iniuria aut ab re quidâ membrü
ìocLunæafcribunt:utquemadmodú Solicor proptcrfimiles utriufq;pote.
ftates:fic Lunaelienisdedicetur:trahitcnim adfeóquodLungpropriúeft)
fùpcrfluenté humoré e uentriculo;quemcócoquat.nam&licnisfanguine?
\
 DE R E B. C OE L: -
///2

eft:iccinoriq;opitulatur.Praetereaquia cum Sole coit:&tanjuxorias cú

illo cxcrcet uices: coniugium quoq; : goniugalifq; focietas quae fufcipiendae
prolisgratiainitura Lunaquærendacft ingenituris : Qua de rationé: focia
illa uiri uxorifq;inadminiftranda refàmiliari curaad Lunam quoq; mcrito
quidcm pcrtinct . Eadcm ctiá dominas : reginas : auguftas propter Solis
dicariatümdcnuntiat. EtCquoniam:ficuti fupra diximus:ncccffccft plu
rima:maximcq; diuerfainhominüuitacötingere:unde &in extcrnisbonis:
quæ fortuita etiam dicuntur:multa fubinde accidunt)lucra quidem ipfa:
item&damna:&bonoyaugmêta:iaturæq; maritimæ:itcm ucctationes*
comportationes: mercimonia: & quibus merces ipfæ deuehuntur nauigia
ad Lunamquoq; rcfcrcndafunt • Propteruarietatem cnim inconflantia
luminis:acceleritatemdifcurfuumactraic&tionumeius nunc ad hanc: núc
ad illamftcllamcorpore:intutuue fefeadiungentis atq;abalia adaliâ deflu
enti§:uarictateshaeinhominü aétionibus eucntifq; contingunt. Quòcirca
iura: hæc omnia Lunæafcriptafunt:fimili ctiä ratione itinera: peragratio•
ncs: &qui errores uocantur:qualcs ab HomeroVlyffis dicuitur fuiffè
Quidami cnim nontamncgocioy gratia:jdiuagandicupiditaretrahuntur;
acpalantcserrant: hos erróncsmaiorcs noftria uoluntariis erroribus uoca.
ucre:inde enimerrarefuntdi&ti: q nunjconfiftât:&abaliisadalias terras
inccrtitudine quadam cupiditatum ftudiorüq;fuoy ferantur:hucatq; illuc
paffimuagantcrq; diucrtentes: Exiis uer9guaeaddomefticúcenfimì:riq
familiarëpertinent: Luna ignobiliorifordidioriq; præcft fupcllc&ifli. Siqdë
Lunæcorpus fuaptcnatura mirifice opacumeft:atq; cx co inter erraticárú
corporafätis ignóbilcpropter niaculas quæ in illoapparcnt:cum reliquarú
corporainfigia fint:fingularemq;nitorem præfeferät : undeplcbcmfigni.
ficärc dicitür:ignobiliffimam ciuitatis ipfius partem • Præcft ctiam uitro:
quandoilludpcrindeutaquacoloremquidcm omnem accipit:profpe&umq;
ihtrafè oculoy adtnittit:utrüq; enimpcrfpicuum cft:naturæq; perfimilis.
Ecoloribusautcm attribuitur Lunæ uiridis:fiquidem etiamarborcs&bgr.
bæ: quæ a Luna potiffimú ali credütur:foliis frondibufq; uiridibtis uefti,
untuf:caeq;humidouclplurimüabundant. An nô lignafocoadmota:quo
plushabcnthumoris: coexiis inccnfis flämauiridiorexjlit ? Veteres timé
honiniuriaputaueruntalbum Lunæ colorcm attribuendú: aquis enim do*
minatur. quæubi concrcuerint: inalbcfcunt. Ncc tcmcreaVirgilio quâj
fábulofè diótum cft: *• ' ,• : : : : **, *** * * * * - : … ** j * *
Munere quin etiam lanæ:fi credere dignum eft: y***) , , … ..-; ; ; ; :
Pan dcus Arcadiæ captam te Luna fefellit • * *• • • •• ;
Pcr ncmora alta uocans:nec tu afpcrnata uocanterh • i • * :••.*• . ,.
Inter fàpores quoq; is qui falfus cft: Lunæ putatur pcculiaris • riam cü in
arido fàporconcipiatur&quidémadcfa&to:cüq;ariditasatq;falfitudo terræ
fit propria: nimirum terram uifua propriaq; irradiationehume&tans:iute
faporéhüc Lunafibiuendicat-Siniftra: quoq;partes omncsnoftri corporis
 * * L I B. I III
- / A%
Lunæfubie£taefunt:quéadmodüSoli dexteræ. Quocirca ptesipfaedextere
mufculayideft robuftioyfunt uirium: finiftrae imbecillio3. fœminca na
ubiq;imbecillafunt: quando mariú eft agere: fœminarumueropati:&Söl
ÉÉ agendoformam inducit:paticndoautem Lunaeam fufcipit. Q3
à duobushisgencratioquafi parétibusaqbufdamfiat:iure corporúdómi.
natusutriq; permittit:atq;huic ut matri finiftrgpartes: illi dexterg ut patri
conceduntur.Rcliquæ uero ftellæ partim huic:partim illi in generatione
affunt: perinde uthuic jilli magis conciliantur tú qualitate ac natura: tú
etiam conditione. Qua j, re ftatim dicemus.
De Quatuor elementis:& quinq; planetis •
Quatuorhaeccorporaquæ rey inferioy naturâ &conftituunt&referunt:ita
qdéinterfè,pptcradiüctasqualitatescönexa funt:utfecernitantü ingenio:
re auté nullomodo poffint.Siquidéterra ficeftarida:aqua fic frigida:aer
fichumidus: ignis ficcalid9: ut ncctcrrafinefrigore:necaquafinehumido:
ncq;aer abfq; calore:aut ignisfinearidoufjinhisfit. Cüin ipfo ctiäterræ
corporeinfint hæcomnia:nä&aqua;fontes riuiq; e terra manãt: &ignes
plurimis e locisfcintillant:actâ multi halitus euaporationefq;ex ea cuólát:
§ quotidie ac fingulis pene mométis uident, & féntiun£. Quocirca cöpofita
cùínterfefint:neq;enimalitercôuertibiliacffentautullaadgeneratioíape
rirefuia:corporaquoq;ipfà noftraqugexilliscóftant:cüffitetiá cópofita:
mifturasl6ge plurimas infefeuthabeätneccffeeft:quoetiáfit:ut tä multc
corpoy : ingeniorumq;uarietates&fint:&reipfàuideanfin nobis. Nihii
omnino pféceritingefierati6eSol: omnifq; ei9actio fruftracefferit:ubi hu
midú ínquofèfè excrceat nullú fuerit:nihil in uiuëtib9atq; fentiétib9cor:
autaliud qppiäcordifimileabfq; cerebro aut humidoaliquoccrebrijfimil
limo •Sütadminiculatores utriufq; &Cpene dixerim) fámuli: nerui:uenae:
arteriæ : pulmöcs:iccur:lienis: renes.Eadé ratione&uiaSaturn9: Iupiter:
Mars Ven9ac Mercuri9ingenerationc cóftituëdifq;corpib9;Lung Solifq;
fociiatq; adiutores funt:qua ere uarietates ipfæ etiäinnumerabilesCut di»
&túeft),pucniüt& corpo¥&ingenio$::cü cogun9 quifq; mifcédis fermétâ
difq;corpo£humorib9opá fuá cóferat:fuoq;fungafofficio · Cuiufq;enim
pronatura fua taliseft opera:qualiseftadSolem: Lunam:ftellafq; inter fe
aliasfiguratio:atq; in zodiacopofitura: ut tamctfi Sol&Lunaprincipesge
ncratiónis ipfi funt: erraticæ tamé cœteræ & pfe& per configurationesplu
rimü etiãgenerationicöferant.Neq;enimabfq;illa3 opcraauxilioq; uarie
tatesipfæ prouenirent tam multæ cum corpoy :tum etiam ingenioy : quin
generatioipfàmanca quidé cffet:nihilq;infuoexiftcrctgencreperfectüatq;
E6fumarü. Qä fi & mare&aer pro uétoyagitationeuariat:&qugparëtia
naturafunt:fieoyquæ imperät praefcriptis óbediunt: cü etiâ a natura ipfà
nihil fruftrac6ftitutü fit: plurimüquoq;ad hasipfas miftura;uarietates:
quinq;erraticaymot9cóférét , ná ex illayuaria cómotionc pofituraquarie
fas quoq;corpoyatq; ingenioy pucnit. Cor ctiälicet&fjpii; : poftmodú
\
/14
D E R E B. . C OE L.

&loquëdi caufa primarià fit:fftare tamé hoc ncutiq; potcft abfq; pulmonú
artcriay & linguæ miniftcrio.Antctaméjdc his dicä:n6alicnü fuerit : qd
Ptolcricus:qä Porphyri9quoq;dcmébrogattributionib9fcntiät:rcfcrrc
Putat cnim Ptolcmaeus: Saturnü dcxtræ auri praecffe : adhæc & ueficæ:&
1ieni:& offib9:& pítuítæ : Iouépulmoni:artcriis& gcnitali femini .Marté
finiftrae auri:ucnis: renib9: gcnitalib9. Solé afpcélüi:ccrcbro: cordi: ncr.
uis:atq; in uniucrfum dcxtriscorporis partib9. Vcncré odoratui : iccinori:
carni. Mcrcuríú fcrmoni:lingug : felli:& narib9. Lunãguftuí:ftomacho :
uétriculo: uétri :uuluac: partibufq; finiftris omnib9. Porphyri9a Ptolemgo
diffentit in qbufdä:utg cxiftimet Ioui&cpar:& neruos:& q fubftomachü
funt:tribuéda cffe : Mártifànguiné:renes: meatufq;gcnitalis fcminis • Vc
ncri pulmoné ac fel. Mercurio auditü artcriâ ac linguâ. Huic parti illud
ctiääcccdct : utqä zodiacifignü cuicorpis noftri mébroimpct:cxplicem9 •
< De Duodccim fignis:& corporis noftri mcmbris.
Licctcnim a Sole ac Lunatanjgcncrationisau&torib9:corporisipf9;pfici,
£a? informatio:ipfâ tamé duodccimfignapquaeftcllæ ferunt : difpóhêdis
mébris: ptibufq;corporis cœteris opcräcüprimisfuá cófcrüt. Motusnä
cügcncràtionis ipfi9caufafit;quæ moucnfcœlilocapræfertim fignífcri uél
máxime opituláé generationi.Etcnimmot9ipfepea qugmouen£ corpora:
opusfuüpcrficit Singulisautécorporib9 acfignisfuá incffeuimtünatura
ipfà rey:tü obfcruatiô tot fcculoy & docuit iã &affiduc docet. Ineft agris
ac tcrris &fuacuiq; uis.Vidclicctnó ineritcœlo fciq; 5fcrtim cœli parti :q
figniferacft: p quãtanj coloni femina difpcrgétes crraticæ ftcllaeuires fuas
diffiindút: pÉráfq; facúltates illiusfacultatib9mífcít. Quâ ob rcm ordine
-fuoab Aricfeqdprimüfignücft:atq;acapite:qäctiäprimü corporis noftri
1ocú optinet:diftributiónéfcccre:hacquidcmratione: ut Aries præfidcrct
uniuerfo capiti.Tauruscollo: ceruici:iugulo- Gcmini humeris: fcapulis:
lacertis: mánibus.Cäccr pc&tori:coftis: laterib9. Lco träfucrfo faepto:qä
Grgcceftdiaphragma:&ftomacho & ucntri-Virgo 5cordiis: qq;h6nulli
uocätfubchartilaginofa:Grgcefiunt hypochondria:& ilib9. Libra renib9:
uertebris:clunibüs-Scorpiuspudédisäcgenitalib9locis:Sagittaríusfëmo
rib9:coxifq;inguinü tcn9.Capricorn9 genib9acpoplitib9. Äquari9furis:
tibiis ac talis. É' pcdib9. Quâ ucro appofite:illud docct: q homocapi»
te acpcdib9tot9includif:cœlcftisucro cingul9 Arictc ac Pifcib9. Quâ ob
ré nó incócinne Iulius Maternusdicit:caput hominis in figno Arictis eft:
ceruixinTauro:humeri in Geminis:cor in Cäcro: fignificáre illud uolés:
partes has noftri corporis illis figniferi partibus afcriptas cffè . Idem etiam
dicit:pc&tus&ftomachüeffe in Lcone:uentrcmin Virginc: renes ac uertc
bras in Libra:naturäin Scorpio: femora in Sagittario?gcniculain Capri.
corno:tibias in Aquario : pcdcs in Pifcibus. É autem ita fé habere:
:effe&tiones ipfæ fignorum pro beneuola maleuolaue ftcllarum configura.
tione ac fitu geniturae tempore : manifeftiffime declarant • Siqüidcm
 L I B. I III
- A /%

ritudines: tubercula:uitia: uulnera: maliq; mébro¥habitusrationehac

:¤; -Propter domiciliiauté familiaritaté erraticæ fingulæ in partem:
focietatemq; dominatus mcmbroy recipiunfafignis illis:quibus ftéllæ ipf:
præfidét.Etcnim Mars ppter Aricté&Scorpiü:domcfticü utrüq;figiiü?
iusquoq;fuum in capitcac pube exercct.Vcnusin collo : ceruice: Ä. :
natibufq;: ppter Taurü ac Librâ . Mcrcurius in fcapulis : brachiis: mani
bus: prgcordiis: locifq; chartilaginofis:ilibusquoq;: Gemino¥ac Virginis
ratia. Lunain pc&tore:coftifq;: ppter %$ in tranfuerfo faepto:
É :uentre: pptcr Leonis domefticä cöiunétioné.Saturnus in ge.
nibus:tibiifq;:ppter Capricornü atq; Aquarium • Iupitcrinfemoribus ac
pcdibus:quóniám inSagittarioacPifcibus domum fortituscftfuam*
- De Saturno •
StellaSaturniCutquæSolis eft Lunæq; ingcneratione adiutrix)aridü fimul
ac frigidüfouct: qq; Soliseftetiâ exiccare :Soli hac in É : hocq; auxilii
genere opitulaf:ficcminusetiáfouédifrigorisgratiafubfèruit Lufiæ:itaq;
jppterqualitatücömunicationé:fociasutriq;uires j£ :quocirca terreng
præefféqualitati exiftimaf. Cü autcm ncq;gcncratio fiatfifie calido: cuius
çomeseft ficcitas:ncq;abfq;humido:cuilibçtcrcomitaffrigiditas:cü ctiá
terræ:qug una equatuorprincipiiscft:Saturnus domincf.illiufq;qualita,
tes foueat: meritoSoli Lungq; in gencrädo atq; corrüpédoftella hæc adeffe
dicif. Quin ctiä quia frigus aquæ jpeculiariffimüeft:fiquidé frigiditasex
erraticis foli9 Saturni pjfamiliariseft:atq;intcrelcméta aqugipfi9;ppria :
illiq; a natura addi&ta .Vtimur autélibéter hiis diétíonib9: Frígiditas: Hu
Κ : Caliditas:quippe cum fignificitius §jfrigus:jhumidü:j calor:
innuátqäanimo cogitationcq; intédif. Lunęquoq;hacinpteSaturni ftella
focia effici£ incohumorecôfèruando:qd phlcgmaGraeciüocät: Latine pi~
tuitaeft : ut fæpi9dixim9. Quo fit: ut huic humori:q incorpore animátiú
ineft:Saturnus ctiädomincf. Ncc uero miy cuij ú dcbct in Saturno
illud ufuuenire: qä inuëtisquoq; euenit:quädoCut Ariftotclcs ait)fubfola
nusquicalidus fimul&ficcuseftCabortu cnim fpirat) facilcucntü in mcri
dianúträfit :qui calido humidoq; tëperaf:uidclicct ppter regionü cöfinia:
calidiq;c6mufiicationé.Qä&aüftcr ctiäfacitobhuiiidi cófiunicationcm :
träfiés in fauoníühumidüacfrigenté:pro cardinis occiduinatura • Adhæc
cüduæ tantü erraticis eftcllismaleficæ fint Martis quidé ac Saturni:duoq;
fintetiâ nocui humoyexceff9e calidofcilicctatq;humido:benc pfpc&tü ui.
dc£ : ut Martiquidéquie calido:Saturnoucroqui exhumidoexccffus cft:
dedicetur. altcrcním ob exuftionem prolabitur in nimiam ariditatem : quæ
exitiofà &letaliseft : alterdenimio madore infrigidum.Ncq;enim prolabi
inexceffumhumiditaspoteft:nifiobcaloris defeótum: e quo frigus cxiftit
Non temcre igi£hac ratione&uia pituita inSaturni iurifditioné cóceffit •
Cui opinionitammultorü feculorum:ac do&tiffimorum hominum obfer
uatio accedit: quæ plurimü in omnidifciplina&cognitione ualet. Nam &
H íi
J46^ D E R E B. , C O E L .

£neâus aridacífitacfrigida:humefcittaméextrinfècus cfficiturq; ueter,

nofa.EftcnfmVctcrn9fiue habit9humidiorfcnilis corporis: dúcxcrcméta
nó cócoquit:fiuc morb9q de fupcrflu£tihumc&tatione gignif. NccnöSa
turnus&mari:acnautis:nauticäq; pfidctcxcrcétibus. Tamctfincquajoia
quæ infcrioribus hiscorporib9accidút:qualitatib9afcribédafunt: potiufj
infitæ cuidäui coelcftibüs illis corporib9:qä rcsipfa cóprobat. Incodé etiâ
animaliú corpore: ppter aridü acfrigidü:dominafoffibus:quinctiá ncro
uis:fiunt cnimcxiccato interiore a calore : humido:cóftituëdis illis idonco:
ftcrcaintcftinis:ucficæ :uulug : quæ neruofa admodú funt : licni quoq;itè
genibus:poplitib9:actibiis: ppter Capricornü&Aquarú:Ncc ucroSol
& Lunalicettotiuscorporisprincipatü tcncät:licctutraq; ftcllamëbrisquí
bufääpcculiaritcrpraefit:aliastaméftcllas nóadmittuntinfocictaté:modc
randorüq;mcmbroy miniftcriú:tanjfubminiftrasquafdäofficiifui:quem
moréRcgcsquoq;:rcrüq;publicaytépcratores modcrädispopulisferuant·
Eiufäéctiäftéllæ potcftati: ppter infitäqualitatéacuim:fübiici£ plumbú:
fubiicit materics:fiueca eligno:fiue elapidecóftct •plcraq; cnim eaterreng
cópaétíonis habétin fé plurimü • Artificcs quoq; q inhac illaue matcrie fe
exërccnt:cidëftcllæ fubic&ti putanf:itéagricolæ :quiq; terræ culturâexcr.
cét:undcinuétor fationis ab antiquis ÉSaturnuspcrhibe£:uitisitê atq;
infitionis rcpcrtor. Excitatautéftella hæc latétisatq;perniciofos humores?
qd infcnibiis maximecernif:cüætas caSaturninæqualitatisfit:& eã præ.
cipucbilcm quæ atradicifin corporibusnoftris regit : undead candé ftellâ
referunt morbi ex aquaintcrcutem :exnimiaalui É :ac torminib9:
intcftinorüq; læuitatc:coliq; dolore atq; inflationc:exdolorc articuloy: ex
neruorum rcfolutionc:cxgraüedine :tuffi: tabc:cxlicnis dolore:tumore :
malaq; affc&tionc: hcrnia quoq;:quæq; fcbrcscüfrigorc &horrorcfunt:ac
Ëfertimquartanæ: itéquæ exuitiisac morbis diuturnioribus ac létis: quiq;
tabë inducüt: funtadSaturnù referendæ. Quocircaqug mortesaSaturno
inferunf:hise morbis originéducüt: ité mortcseaequgdenaufragiis:aqua
rüq;fubmcrfionib9: fuffocationibus:ucncnis: ucncficiis: carcerib9: uihcu
lis:adSaturnùrcfcrü£Ppterfidcrismalignitaté:uimq;pcculiaritcr ci infi
tä. Ab codéctiäfunt ftcrilitas:orbitas:uiduitas:impuritasquoq;coitus in
agédo&patiédo:lites:captiuitas: expofitio: médicatio: lu&t9. Inficitetiâ
aîosobinfitâ malignitaté inuidia:auaritia:folicitudine:folitudinisftudio:
auftcritate:fimulatione: fqualof:humilitate:abieétionc: mcerof: triftitia:
fraudulétia: pigritia:quguitiaSaturnináfermétationé ingcncrationecomi»
tanf:;pptcr hümorisaridi:frigidiq;qualitaté:aftriq;ipfiusnaturã:cü etiâ
cffe&tióncs quædã occultæ atqjignóratæ tü rcbusaliis: tüucro hærbis: ctiá
parum cognitis caufis: infint propriæ : ut hærbæcui nüc nomcn cft Scata,
potio:& dciicicndæ alui : & uomitus ciendi tanta uchcmcntia • Scd ncc
minus complura ctiam animorum bona ab cadcm conferuntur ftella : ut
re&titudo confiliorumatq; prudcntia:ut rerum occultarum contcmplatio
 . ' L I B. . I I II , ;
//>

atq;cognitio: itéinagédisrebuscúétatioatq;pèfitatio:feueritasquoq;:c5.
ftätia :firmitas: ppofitiq; ptinaciaatq;uictoria.Ncc ucrohaciiparte me
ípfumautpudueritautpigucrit:pauculosucrfiisexVrania referre: qfunt:
Nigra feni facies : tardus gradus: horrida barba:
Et cani crines:& mcmbraTeffœta feneéta.
Ingenio tamen ipfe bonus : ncc inutilc pc&tus
Cónfiliis : conftanfq; animi : prudcnfq; futuri.
•, De Atra bile
Ncq; etiã ab re fucrithocprcfcrtimloco de atra bile:hoceftdehumore ipfos
üæ Græco nominc Mclancholia eft:aliquid differere. Hic autem humor
É quidëin modum jjcftaridus: humor tamen cft:quiq;efànguinis
calore ferucntiore gignatur:atq;abeo manet:quofit: utfacile étiamtàmetfi
rcfrixit:poft recalcfcat:feructq, diutiuscalorcm:dequo gcnitus cft.Effi
citur ctiam ut humor hic fit de calcfa&tioncpcnctrabilis:fit ctiam tardior:
quando lcntiufculeigncfcit:diutiufq; hac ipfa caufa permaneat : cum non
tam repcntc exhalct:autin flammas cuolct:utcum lapis quifpiam igncm
cócepit:ncq; cnim autftatim:aut modo aliquoinflämasexilit:quin çaloré
potius cóccptum diutius fouendo rctinct:dcq;cononcffato candcfcit. Ac
imihíquidë lapis is qui filexdicif;atrgbilis pfimilis uidet':qferropcrcuffus :
aut lapide alioattritus igné conceptü cuomiit:quactiä rationeexcitata bilis
recalcfcit: mouetq;uimcâ:cuius propriü cftcogitareac cótcmplari : moxq;
decernerc. Atq; utignis accenfus querno in ftipite&calcfacit amplius:&
caloripfèdiutiüs permanct: jinpopuleo autabicgnotrunco: fic humorhic
uariat: pro natura fermcntationis: cœterorüq; humo% cómiftione : ac præ
fèrtim proÉ fànguinis:dequoininitio tanjliquefaétusfcrucfccndo
t> - • a• a. a. - - -

atq; arefcédo pucnit. Quod in ebriis facileapparct:cumidcmuinüalios ad

rifümexcitct:àdlacrimáSueroalios:hunc ipfümtriftitia: at gaudioillü aliü
afficiat:quofdä filëdi ftudiü : non nullos loqucndi importunitas ut capiat:
facit. funtquoq; quos in foporé:quos etiamin furoré ucrtat. Licctenim idé
fit uinü:n6cadétamé eftcbrioy omniú cócrctio: humorúq;e qbuscorftät:
miftura • Cum exignitisquoq; matcriis fiatnon una cuaporatio:alia enim
flämaeuaporat ex abicte aut picca:alia ex alnoautuitc:cútaméigniscadé
natura fit. Quocirca ppterhuius ipfiushumoris fixâ ftabilcmq; qualitaté:
quâ adartéquifpiäanimü applicuerit:humoris huius ductu: in ea excrcéda
fixiores: magifq; affiduas cogitationcs habcatncceffeeft. qua c rc cogitädo
affiduc: ÈÉ tädödiligëter : mcnté ubiq;cötincntcrq; in iisquae artis cius
funt:excrcédo: in illa ut excelleat : omnin6futuy eft • Proficifcunt ctiâ hac
decaufaabeodéhumorecófilia rc&ta :grauia: multü penfihabétia:atq;Cut
ita dixcrim)c6co6ta: ppter cogitationüpfcrutationüq; affiduäaccótinuatâ
opcrä:utcüignisc6tinuatus:diutiufq;liquädis hgrbisadmot9 eft:num li.
quor exillis manat maxime dcfccat9: QuãobrélicctSaturni ftellarnalcfica
ádmodü fit:&incorruptioné,pcliuior;pbetfi tëpata in *? reb9:cóful,
1 1 1
 DE R E B . . C O E L.
//%^

tädisdubiis:pertendédis;ppofitis:caufifq;explorãdismaximäquoq; excel
lentiâparerecófueuit: Ná&mcdiciuenenisquibufdäarte tamê índuftriaq;
têperatis fànitatéægris repraefentât:Etuinalicct fàlubria:tamé íntépcräter
fümpta&animo&corporiplurimùnocêt. Quoniãautemqualitatum diuer
fitas:coloyquoq;acfapoydiucrfitatéaffert:fuusctiátum color:tumfapor
Saturnoattribuéduscft. Quocirca neq; dc fàporibus dulcis:q humidicali,
diq; plurimühabct:ueyacerbus:qui&ficcus cftadmodü:atq; ad maturi.
taté fion dum uenit:& attaétu linguam id cftuimillam dcguftandi faporis
aftringit:& tanjobftipat:qúeftjppriumficciatq; immatúri :Saturnipro
prius É ¢ft:q de Graecoctiäuérbo Stypho:Stypticusamcdicis nòftri
téporisäicit': cumdulcis utiq;faporis fit laxarclingüä:uchcmcntiufq; ape
rifc : proptcrhumidúcalidumq;abundefimul miftum:contrafucci fit acer•
bioriscogere:atq; cótrahcre: propteraridi cócretiq;:atq;Cut pprie magis
loquar)öb crudiimmaturiq;cöditioncm.SaporéhücNcapolitaniPonticü
Cutarbitor)apungédo dicunt:quo ucrbo mcdici quoq; præfertim Câpani
libêter utunf.Isautéfàpor ncq;linguâacuit:neq;colinguaacct:ut acidus
dici reétequeat:quâdo abacendoacidum dicit :indcq;étiam acctum:neq;
accreft • cüacria Ä. calidiufcula:ac nónunjfternutamétummoueãt: ncq;
auftcrus cft:quanjhuic jillis propinquioruidcf • Siquidemauftera nc
dulciafunt:ncq; aut acida aut acria:qui fapores aut blandiun£linguæ: q
praeftant dulcia:autcamcoguntaccfccrc:&tanjafenfuipfo abhorrere:qd
çft acidifaporis propriú:autlinguamipfàm ficafficiunt: ut aliquantulum
calfàciant:nonnunjctiamfuburant:qάaccrquidem fàporcfficft:ncq;Cut
eodërcdcamus)cft íper:cuiqü lcneautmitceft:opponif. ac tamctfiafpe•
ritasipfaadta&tum jí referf:jadfaporé:tamcn&guftatusquoq;ipfe
taétuseft.Vcy fapor hic: quem tumaccrbü:tumponticum:aufftypticü
nouisappellationibus dicimus: linguâipfàmitapungit:autpotiusfübmor,
dicat: üt ncq; fàpor ipfe reformidcfutacidus ij êorclaxeflingua •quod
euenit guftandis dulcibus:quin potiusdefubmordiicationcilla guftandi uis
aftringi£:ncq;modoullofcfifiisipfeoffcndif.Hanc ipfamgufiädiaffc&tio.
ncm: eaquaeconco&tanondü funt:neq; maturitatë adhucfentiüt:ideftqug
accrba fuhtinducüt.Hiauté fàpores inuinomaxime diftingun£:cumuina
quædã fintdulcia: quædãacida: quædãacria:&Cut hodie nonnullipay in
lóquédo cautiappellät)fumofa:qugdälcnia:autcótraafpcra:atq;àliono.
miheimmatura.quæ taméinipfisdoliisfenfimaeftatematurcfcunt:funtetiâ
quædãauftcra:quæ mcdiüquafiquoddäinterhæc rctinét:habéturq;a me
dicismagnopcrcfalubria:quoyfàporpöticohuicfinitimus cft. dcquogdé
baec nufic différimus : quoniam non uidcmus de hoc gcncrc fàporis a
maioribus noftris ita difputatum:ut fàpor hic ponticus diftingui ab au•
ftcroapcrtaacdifcreta quadam poffit differentia- cum ponticusjauftcrus
longe magis aftringat : fcntiaturq; in co maior quædam ficcitas:quam
lingua ctiam guftatu ipfo rcfert • quod in dcmorfo manfoq; cydonio
 • ' L IB. III :
A 49
manifcftiffime fèntitur. Adhæc in hominü moribusinftitutionibufq; aliud
cft quod aufterum :aliud quod ficcum dicif:abcftenim a madoreficcitas:
unde ficci fobrii dicuntur:àufteritas alenitatcreccdit: inde auftcrídiéti qui
paulofeueriorcsfunt. Quinctiaminucnias uinaquædamlcnia : quæ poftad
aufteritatem tranfeunt:cumcadcmipfalcniaponticumacerbumq; fàporem
nunj affumant . Ncc ucroalienum uidetur: quid mcdici dcfaporibus
ipfis :
fèntiât: paucis referre. Omnino enim ficrifaporé uolunt tcrrcnae materia:
cainq; autcraffàm cffè : acfpiffam:auttenucm ac fuptilem:autforte inter
has ipfàs qualitates mediam : candem quoq; mcteriam autcalidam cffe : aut
frigidam:auttempcratam. Itaq; tcrrena c materia qug craffa&fpiffa cft :
dum tamen fit calida: fàporem educi amarum illum quidcm:at frigida ubi
fucrit: ponticum:hoc eftaccrbum:dcquo fatis multa iam diximus:dulccm
ucroetcmpcrata&media • Tenuisucroac fübtilismateriacum fucrit:fimul
&calida : cx ca fàporcm cxiftereacrcm :quem &acutumnominant:at cum
frigida: acidum:quæ fiaequalis & mcdiafucrit:un&tofum &pinguemexea
autéqugmcdiumintcr fpiffumtenetacfuptilc:ficalida ipfà cft: É inde
falfumexprimi:fin frigida: ftypticü : dequodiximus: q»a pontico aliquätü
diftct:at ubi mcdia : infipidum eundéacfatuum • Acrcmautéfàporé amaro
longe calidiorcm :falfumueroabutroq;:calore fupcrari:contra ponticum
ftypticofrigidiorcm: utriq; ucroccdcrcinfrigoreacidum-Ecoloribusauté
nëq; uiridis Saturno dediçari potcft : quod humidiplurimumhabeatin fe:
neq;rufus:q,igncifucciabüdcmultum: ncq; niger:cumlucimaximcaduer
fètùr dcnfitatc fua:acpurpurcus fiat enigroaluce poft illuftrato:atq; ubi
lucis aliquanto plus acccffèrit : tráfeatincroccum • Itaq;qui Græco nomine
caftore9 eft : noftropallidus ac fubliuidus:atq;Cut pprie magis loquamur)
plumbcus:Saturno addiétuscftcolor: ÉÉÉ efàporibus ftypticus
àtq;accrbus:qucmcolorëradii £; cius pene repræfentant:eftautécolor
hictcrrcni maximc coloris fimilis • Tcrra enimexiccataatq; in pulueré rcda
&ta colorcm hunc aut huius maximc fimilem rcfert: ita cnim inalbcfcit: ut
liuoretamenquodam retentopcrpalleat. Nec uero prætermittéda duximus
quæa Ptolcm codcSaturniftcllafcribunf: tanjaboptimodifciplinæ huius
auétorctradita: prctcrcútestaménó pauca: quæ abciufdéauctorisftudiofis
aniliterquidé fuggcrütur utpotere; naturæparüperitis:quafdamq;cöicc
turas : potiufj aut*ationem aut naturam fcqucntibus • Quotics igitur
Saturnùs inaliéuiusgcnituraitafibi dominatumiarrogaucrit:utfolus jpfein
totac6figuratione:&quoadcardincsfpectat:&quoadmotiìacp rcffioné
fuá: itéquoad afpcctus: reliquâq;pofiturä:cü jï ac Luna nec
non cúMercurió: qrationisàuétorcft:opportunedominántcrq; fehabcat:
quadäqjquaficümäieftatepraefit:ex ipfius Ptolcmaeifcntcntia:natos facict
fuî ipfius amatores : fibiq; uacantcs : pcrtinaccs : abundc fàpicntcs : au
fterös : fuæ féntcntiæ addi&tos: laboriofos : difpcnfatorcs : animaducrfo
res:affluentes: auaros; uchcmcntes : pccuniarum aggeftores : inuidos •
- H íiíí
 ID E R E B. C O E L.

ContraueroubiftellaipfaSaturniiacuerit: faciet fordidos:attenuatos: fug

etiam fcntcntiæ addi&tos: inuidos:mcticulofos:feduétores: malcdicos : fo
litarios:lu&uofos: impudcntes:fupcrftitiofos: laboribus deditos:fincaffe
&tionc: infidiatoresdomcfticoy :triftes: fuiq; mct ofores.
De Iouc • -

Iouisftcllaq;humidocalidoq; humoripraefidet:putaturctiä praeeffe liberoy

pcrcationi: acgenitalifcmini:pariq; ingeneratione opcra&Soli,ppter câ.
lorisfui tcmpcrantiam:& Lunæ propter humidi moderationcm ádminicu
lari. Itaq; non iniuria fobolis ad Iouem procrcatio ab antiquis rclata cft :
tamctfipcncsSolem Lunamq;generationispoteftas: primaq; exiftitpraero.
gatiua:ficutipcncscor ac cere5rum uitæ;atq; animalitatis. Qäfi de rcbus
ííscoelcftibushunc in modum loqui mihi fasfit:quod fcmcn genitale mari
bus præftat officium : quod mänus: quodq; ínftrumcnta ipfis artificibus:
uidetur illudipfum Iupitcr in generationc Soli præftare. Etcnim genitalis
feminis cum fitcalida humidaq;natura: infitiautcm caloris uis cuin fit mo
dcrata &tcmpans:retincatq; certum quafitcrminü in humidocalfaciendo :
iure uidetur Iupiter obinfitam pcculiarcmq; tempantiam SoliCut itadixc
rim) fèmen äî. :eum quoq; aducrfus Lunam fé fé gerere: quale
fefe gerit femcnipfum inmuliebrimenftruaq; materia:quá ipfe calefäöiödo
&coiicoquendo fenfim afficitab infitaquidé fibi facultate ac üi. Cumfcmcn
ipfumCfi Ariftotclicrcdimus)excrcmcntü fit alimenti fànguinci probe cô»
&o&ti atq;adexaétum dcfccati. Loquimurautcmdchisatq;differimus húc
in modum:ucniamalc&toribusexpofcentcs: cœlcftiacnim ac fuperna infe,
rioribusautcoaptare:autcomparareeft omninodifficilc :& fortaffèaccom»
modatefieri quoquoucrfum nequit. Eademftella propter fummü radiorum
tcmpcramcntum & bcncfica &felix di&ta cft:atq; aiuuando nomcn duxit:
ab eiusenimmoderatione:falutariq;afpc&tuplurimain animishominum in,
funduntur bona: ut æquitas: rectitudoq; iudicioy : ut íufti:honcftiq;:ac
ueritatisftudium : ut amicitiay : familiaritatüq; appctitio atq;conferuátio:
fratrumquoq; ac cognato% complexio & in eofdcm bcncuolchtia:utbcncfi
centia : î. : probitas:fides: promifforumq; obfèruantia. Humorú
enim quibus praeeftmoderatio: ftcllaeq; ipfiusuis propria moderatas ctiam
cómotiones in animis faciunt : cafdemq; componüt: hacq; e re aétioncs ipf;
cómotionibusfimiles proficifcunturtum fequendishoacftis:tum ctiam füò
iendisacprohibcndis turpibus. Puriffimus cnim cordis ipfius calorCut
inquit Ariftoteles)cum hominis ccrebrü maxime humidú fit: tempamëtü
pröfe&to intcllectus fignificat. Noniniuria ctiam taétus ipfè ac uisea quae
tangendi fenfum gignit:ftellæ huic afcribitur: nullus cnim c fcnfibus incc
prius inhærctnobis: j taétus: ncc ctiam magíscum nullum quidem fentiés
corpus abfq;humido calidoq;cui Iupiter Ëfidet : uitali muncrefun íqucat: !
nullus ctiä alio% fenfuü fineta&tu exiftat:cum eo deftitucnte : uita uoq;
corpus dcftituat • Eiufdcm ctiam taótus proprium cft de calido :frigido:
 L I B. IIII
A a2-/

humido: ficcoq; contrariis qualitatibus equibus conftamus decernere. Si

enim Iupiter&genitali femini & fœtus procreationi præfidet:quod e fœtu
proucnit animal:fineta&tueffè nulla rationepoteft:Itaq;ta&tüietiá fícuti
procreationi Iupiter praefidcbit:quin etiam pulmoniatq;arteriis: quae fpiri.
tum corporifubminiftrant.Spiritus cnim acriuseft:néctcmcreabantiquis
ræfidcreacriputatuscft Iupitcr. Fcmorum:coxarumq;: pcdum itcm cura
É tribuitur: propterSagittariumacPifces. Verum deduodecim fignoy
dominatu pauloantcdi&túeft. Emctallisftagnopræcft:intcrfàporcsdulci
dc quo paulo antediximus • Quofit:ut Iouis ftclla&uitam Κ afferat:
quahdoabeoexiftitprocreatio:&illamtueatur.Siquidcmdulciapotiffimú
âlunt:cuiufmodi ctiäfànguis eft:&fapor ipfèdulcisecalido atq; humc&to
gignitur: quæ duogignendi atq;alendiprincipia funt&caufae. Eft etiam
É. huius propriü moderaritumSaturni:tü Martisperucrfos conatus.
Itaq;eiusfatioreacfuffragiis recupcraturamiffalibcrtas: reuocant inpatriâ
jíi : principü iræ mitigätur:fcdanturodia : componuntur bclla:quæq;
aduerfaactriftiaanimü uexabant:commutata poftforte: in lætitiâ uertunè
acfelicitatë: perindeutexa&ta iam hiemc:pulfifq;frigoribus:appctête uere
omnia mutantur:quæq; terræ fterilitas fuerat:in fœcunditatcm conucr.
titur: c tantaq; illâ triftitia aer ac terra liberati lætari iam incipiunt: &
cumillisriderefimulcü&ta. Quoniãautem nihil in rebushominü aliquãdo
coepit:quoddefiturumtandem aliquãdo nö fit:ncq; humidi calidiq, æqua
litascffêpotefttanta:utnonadcorruptioncmatq;interitumquandoq; dela
batur:miortes quidemillæquæ aIoue innuuntur: ortum ducuntCut ctiam
Ptolcmacusarbitra£)autabangina: qui morbus occuparcfauces cöfueuit:
ncq; refpirare animam patituf: Græce Synanchia cft:aut a uitio maloq;
É affc&u:quæ Græce cft Pcripneumonia: auta ncruorum rcfolu
tionc:quæinterdtmi totúcorpus;interdumex parte illud occupat:Graeco
uerbo tü Apoplcxia:tum Ę; uocaf:cxhoc etiam gencrceft corporis
acmcntisftupor ille É quiaffc&ti funt:attonitidicuntur: ex eo ficuocati
nonnunjäfflatufufminismalühoccötingat:ncq; cnimdcnihil9a Poctis
É, Iöui affignantur:autctiamadolore capitis: quæ affectio Graece
eft Ccphalalgia:äütaneruoydiftcntionc&fpafimo:autacardiaco morbo :
quiQutCelfüstradit) denímiacorporis imbccillitate :ftomachiq; languore
proficifcitur:quo fit: ut in ægrotöipfo : ucnarü cxigui atq;imbecillipulfus
íint:fudorq; fiimius in partibus corporis fupcrioribus: aut ab illis deniq;
corporisafíétíb9ac morbis:gexinflatione; É hodie a mcdicis noftris
uätöfitas dicitur:oriuntur. Cumautcm inflatio fiat ab humido: ubicalor
illudexciuit:qâ in ollacacaboq; apparct:in quibus intumefcit atq;gbullit
aqua: igni admotis:iuread Ioucm Hiæ mortes referuntur:quihumido cali.
dóq; imjpcritat: iurcctiam mortes illæ : quæ a cohibcndo atq; corrumpcndo
fpiritu &ucniunt:cum idem ip(e Iupiter fpiritui atq; arteriis præfit: quæ
humido calidoq;extinctis:ipfae quoq;extingitur: Quod ucro ad colorem
 D E R. E B'. C OE L.
//17

aui fußulus eft : attinct:quoniä humidumabundciii£coaéìnigri fpeciè

rafcrt:quod arborum frondes:hærbarum item dcclarant folia?quæ ubi
fî plurimumfufcepcre:fubnigrcfccrc uidcntur :quin ctiam quoniam
calor ubi humidumipfum temperauit: rarcfaciédo nigroré ipfum difperdit:
cfficitq; ut quantumexhacdifpcrfione atripcrdidit: albiditantumaffumat:
iccirco fufcüs hiccolor:qui huiuscft modi: Ioui ctiamaftribendus uidetur:
proptcrhumidicalidiq; admiftumtcmpcramcntum. Itaq;natura ipfa duce:
çquè fufta funt : pcrindcutdulcia ad Ioucm rcferuntur. Dchac autem ipfà
Iouisftcllaubifola dominabitur in genituris: opportuncq; in cœlo collocata
&cumdignitate in configurationcpra:fidcbit:aPtolcmaeo fic traditum cft:
cosfcilicctq nafccntur: füturosmagnanimos: munificos: religiofos:hono- .
rificos: uoluptarios: humanos:magnificos:liberos: iuftos: magniloqucn^
tes:honcftos : fuis ncgociis dcditos : mifèricordcs : eloquentiæ ftudiofos:
inucntores:bcncuolos:duétores. Contra ubi ftella ipfà minimc opportune:
indignc abic&tcq;col locata fucrit:licet fola pra:fidcat: tamcn cafdein ipfas
aniiiiorum applicationcs&Cut ipfè Ptolcmaeus uocat)phantafias: hoc cft
uifa:mutabit atq; corrumpct:fiquidcm fublimia dciicict:atq; obfcurabit
illuftria :nullo re&to iudicio dclcctuq; adhibito: Itaq; pro magnanimitate
fùbiicict luxumac prodigentiam illam : quam ctiam Ciccro Græco nomine
Afotiam uocat: Enniufq; luxupcrditosuocat Afotos: pro religione ac Dei
cultu fuggeret fupcrftitionem : pro pudëtia: rufticumqucndam pudorem :
&Cut ita dixcrimi)lucifugium: pro honcftatc non eius quidem ufum:fcd
fpccicm quandam: ut eam tantum præfe fcrat:rcauté utéius fit oftentator:
ro humanitate fatuitatematq; infulfitatcm quandam: utctiam contempti,
íì. apparcat: pro clegantiaac munditie: uoluptatcmconquifitamatq; ddi
bilcm: proanimi elationefeumagniloqucntiaftoliditaté: prolibcrtate liccn»
tiam:quæq;his fimiles affeétioncsfunt. Omninoauté qüod in prolc fufci.
piéda:idcm infignificationibus atq;effcctionibus ftcllarum ufüücnit.Vbi
cnim genitalcfcmcnexa&tiffimc concoctum fucrit : numcrofq;omncs fccum
fuoshabucrit&concoqucndi:& conftituendi :& fecerncndí: facultatumq;
alia$::mas utiq; procreabitur:&quidcmpatrisipfius fimilis: corpore etianì
Qmni e parte probccóftituto : Atubiparumexa&teconco&ium:ôcftitutüq;
facultatibus concoétionis fuerit : procrcatio ipfà in fœminam rccidct. Cui fi
cognatitiafacultasdcfit:fœmcllaipfa non patrisautproauorum:fcd matris
potius fimilis futuracft. Quod fimultisapartibus É dcftitutum fucrit:
numcriq;defuerint illiquidcm:quifèxum:qui patrcm:paternamq;cogna
tioncm rcferant:quiq; matcrnam ctiam9riginem: q uitium etiam infit in
materia excremcntitia: quæa frinina fufficitur: prölcsipfà nihil patcrnum
nihil maternum:aut omninoauitum refcrct:fcdca tantú : quæ hominis id
eft gencris funt. Eoautcm fitCquoniam facultates ipfaeomfii fcrmecparte
deféctæ funt)utpartusquädoqjipfi monftrofigignantur : Itaq;planctæ in
geniturisexccllcntcrcollocati;iüfq;pcrindcac &tiibunalidicení$:fuaq;cú
 ------- — — — -.—

L I B. 1 I I i
maieftate:actionesillasquidemprgclarasatq; illuftresdecernunt:moresit£
fpe&tatos:honoresprimarios:uitamq; omniepartefuo in generecommêda,
bilem promittunt. Mediocriter autem collocati mediocria omnia · Q uifi
uanjdominatum fortiti:abic&tistameninlocishumiliter langueant}illu
riaquidéinobfcura: pbandainopprobria: uirtutesin uitiacömutabunt •
De Marte •
Martisftellaigneaeft: calorq;eius urens:ac proptcr intcmpcrátiam noxius:
quamobrem præcffeputatur bili:quæ rubradicitur: quin ctiam q>propter
intcmpcrantiätorrida quædameificcitas adiunéta eft: malcficaatq;infęlix:
ab eaq;& uitia&mala plurimatum externa: tumetiam corporis atq; animi
inferriexiftimantur:utbella: rixæ:contentioncs:uiolentiæ : iurgia:oppro
bria: contumeliæ :inimicitig: profcriptioncs:exilia:uirginü corruptiòhcs:
puerorum raptus:adulteria:inccftus: illegitimigoitus:abortus:perfidia ;
iracundia : temeritas:ftoliditas:audacia:impudétia:implacabilitas:fero»
cia: graffationes: latrocinia:furta: prædg : piuria:uulnera: mutilationes :
cædes:incendia: rapinæ: orbitates: cruciatus: tormenta:fupplicia : fufti,
ationes:fufpédia:iudicum feueræfententiæ : febres:puftulæ:tubercula :
É : carbüculi:inuftioncs: præcipitationes: cafufq;elocis editioribus:
damna :periculaq;exquadrupedibus:cxigni:ferro:exhominum uiolétia:
fupcrbia. Itaq;ftellæ huiuseffeétioncspropter naturalcmmalignitatem ad
corruptioncm : jad gcncrationemfpeétare magis uidëtur. Licct cnimcalor
generationis principiumfit: Martistamcncalor urit:potiufj calefacit:&:
Êxiccat magis jfouet;cum fit igncus :ncq; ex igni quicj gcncrctur. Ex
intemperatö igitur Martis ardóre :ac rubræ bilis: cui praeeft:uehementi
commotione in animishominum excitantur intempcratæ fimiliter commo»
tiones : quas incópofitaequoq;actioncs: uiolentiq; î inconfiderati fcquun?
affeétus: unde ira:tcmeritas: impotcntia: fànguinolétia: crudelitafqjprofi
cifcuntur:equibus ciuilibusin rcbusatq;inhominumuitamala proueniunt
lurima: fànguinis itcm cffcrucfentia:bilifq; rufæ inflämatio nimia ab eadé
ftclladefluit:dcqua fcbrcsoriuntur: ά morboygenera. E corporis
autem partibus:ipfifq; e fenfib9finiftroMars praecftauditui: utquiaSole
propter calorem in focictatemexcitädoyfcnfuumrcccptus fucrit: qq; Lung
çonditionemfequatur:finiftrailliaurisattribuitur. adhæcrcnibus acuenis:
propter fignum $ Arietis capiti: pptcrScorpiumgenitalibusprgfidet:
Erictallisferro:an fortaffeq; ex camiatcriafiuntcnfes:armaq; : Martis id
eftbcllorum inftrumcnta? anq)artcscæ quæ igni excrcétur : plerifq;ferreis
utunturinftrumentis? Dominatur ctiam uino:propter propriamqualitaté:
Ecoloribus uendicauitfibi rutilum: proptcr ignisfimilitudincm;e fàpori,
bus amarum:quidulciopponitur:proptcrcalidi exuperantiam:humidiq;
defcétum atq;exuftionem. Quoniam autcmbclli principia&cauf: originé
præcipue ducuntabodio atq;ira:quæ animumaduindicandumincitat:atq;
àb auiditatc habcndi : caq;de nimiafanguinis acbiliscalefactione inccnfà?
A /a- 4^
D E R E B. C OEL ,
animú ipfum ad inferendã uim praecipitat : eoq;impcllit:utnihilagi mode,
ratum patiatur: iccirco ad Martcm rapinae :bcllaq; rcferuntur:traditumq;
eft:ob diuturnamobfèruationéin hominum geniturishonorcs dignitatefq;
militaresproqualitate cófigurationis abciusftclla portcndi Quoniam autë
-

mors ipfà aufuiolcnta cft ac ui infcrtur:aut eft naturalis:uidclicct cum a

morbi§atq; ab annis uita eripitur : quæ mortcs autefcrro uulneribufq;:aut
ex igne: aüte prgcipitationc acpræruptisclocis:aut a bcftiis infiguntur:
ad Martcm rcferendæ funt:ut uiolentumatq; immanem:Simili módoquæ
auttcrtianiscfébribus:hcmitriticifq;: nä&hcmitriticae febres inter tertia^
nasnumcranturamcdicis:autefanguinisquacunq; profufionc:autabigni
fàcro:cancris: hulccrumq;inflämationibus:quiqjmorbus cryfipclas dicié
aGræcis:autarcnum ggritudinc:autexabortu:aute partus malignitate:
autepcftilentia:autdcniq; e fanguinis calorifq; maiore exupcrantia: praefer
timabinfània: quæq; uulgophrencfis dicitur. Quocirca nó iniuria fortaffe
PorphyriusCufinitiolibrihuiusdixi)fanguinem Marti afcribcndü duxit:
cum Ptolcmaeusgcnitalitantumfcminipufct Ioucmpraecffe:non fanguini:
Quainrcquid ipfefentiam: non fuerit fortaffè alicnumpaucis cxplicáre.Si
enímuitæ principia a calidohumidoq; proficifcuntur : cui humori prgfe&tus
eft Iupitcr:undetanjfubminiftcrquidä pcrcandis animalibusSoli Lun
attributuscft:quodãquafi îurenaturae fànguis Icuiafcribif: in quo uitalis
illauishumidicalidiq; unaconiunéti aequalitcr incft. Quod uero accidat in
calidohumidoq;cxupcrantiampcrindcut in frigido fieri : ubicalorille effer
bucrit adeo: ut tanjinflammascuolct: caq; inflammatio rubram in bilcm
abcat:iramq;ipfàm puocct:hac rationc&uia placet inflämationem ipfam
fànguinis:c quaira gignitur:ad Martcm referri:cuius exupcrantia haec
própria cft.Pcrindc cnim ut c qualitate in qualitatcm:ficab uniusftcllæ
dominatu ad altcriusfitimpcrium iurifditioncmq; tranfitio. An non admi
niftrandæ íuftitiæ quipræfidét:ita quidcm illam moderantur:populi ipfius
iuffu:conftitutis:decretifq;:utalii iurifditioné eam tantü quigciuilis dicié
exerceant: cam alii quæ uerfàtur inpunicndis flagitiis ac criminibus funde
criminalis iurifditiouocataeft. utraq; tamcn poteftas ad iuftitiâ pcrtinct •
Quamobrem fànguis ipfe:acprgfèrtimtcmpcratiffimum:&dcfccatiffimú
illud fèmcn:quod gcncrationi fubminiftratur: Ioui dcbcntur. Exuperanria
autéillacffcrucfccntis fànguinis: quætantacft:utmorbos procrccf: Marti
iure tribuitur:alteri quidem ut tcmpcranti ac fàlutari : alteri ucro ut intcm
peranti&noxio : EtcnimbiliscuiMarspraefidct:excremétum cft:quædãq;
fupcrfluentiacffcrucfcétisfanguinis:ficutipituita humentioris: utpote cuii
percxiguus calor incft : dccaloris nanq; cgcftateatq;carcntia frigus cxiftit.
Adhæcpituita ut humidofrigidoq;abüdat plurimùm : ficbilis fubracalido
» atq; arido maximcaffluit. Itaq; ut pituitaόquod diétü cft)Saturno attri
buitur :fic bilis Martiattribucnda:cumfit üterq;humorexitiofus:atq; in
exupcrantiam prolabatur • Quotics autcm Martis ftclla fola in gcniuris
-

- - -
 - - - - -— — -
- - - -

* L I* B. III I -

A a.$
excellenterq;praefcdcrit:pcrq;opportunein ipfà figuracollocabif:ePtole
mæi fententia: natos facict potentes:concitatos: bellicofos: ucrfutos:uali,
dos:ftolidos:incautos:pcriculis fefè obicétâtes:indomabiles:pcruicaccs:
promptos:feruidos:arrogátes: tyránicos: cfficaccs:iracundos: duétores.
Atubi ftellaipfà fècusfehabucrit:crudeles facict:conuiciatores:fanguino
lentos: feditiofos:fumptuofos: clamofos: pcrcuffores: protcruos: uinofos:
rapaces: malcficos:immites: præcipitofos:infanos:fuorum ofores: acreli
gionis: dciq; contcmptores.
- De Vcncrc •
Vcncrisftellaproptcr humiditcmpcramentum cumfitctiamgcnitalisacpro»
lifica : non fòlum Lunæ adfouendamhumc&tationcm:Soliq;ad informãda
corpora; plurimumadjumcntiaffert:ingeneratione:ucrum proptcr natu
ralébenignitaté: falutaris dictaeft:atq;indcfclixbencficaq; agnominata
Quemadmodum enimcalorcmipfumalium effequifoueat:alium qui urat:
diximus: idcm quoq;ipfum dehumido affirmâdum ducimus.Siquidcm&
humidi ipfius méfuraquædãeft:tü in gcncrädo &inalédo: tü ctiä in cor
rumpcndo.Stellaitaq;Vencrisexhacfiumiditcmpcrationc:infitaq;fibi ui
fuapte natura bcnefica cft:& fàlutaris: quod ctiam obfèruatiotot feculorü
docuit:ingenituris: uniucrfaq; hominum uita .Neauté a generatione ani
malis rcccdamus:quod paul6ante de Ioue: dcq; gcnitali diximus fcmine:
diccmus itcmdc Vcncrc: dcq; matcriaillacxcremëtitia mcnftruifànguinis:
cui fèmen ut materiæ feinfinüat:additus eft IupitcrSolifubminifterinfuge
gercndofemine. nam&idcmdiclaetatur:Solifq; fequiturconditionem. Et
quoniam natura ipfa nullam aut É"; educandianimalis partcm
neceffàriis dcftitutam præfidiis rcliquit:adiunéta quoq; Vcnus cft Lunæ
fubminiftra&adiutrix infufficiéda accómodandaq; materia:cum&no&tu
gaudcat:&Lunæ conditioni fit addicta. Quodq; natura ipfà rerü genera»
tioni æqua lanceconfultum iri ucllct: rc&teanobis fortaffèdiétü eft aducr
fus Ptolemæi opinionem:Vcneré humidulam cffe : ac frigidulam:camq;
feruare mcnfuraminhumido:frigidoq;temperandis:quam incalido&hu
midoIupiter.Hgceftenímiuftafiaturæ ipfiuspcrpéfio:aequabilifq; circú
fpc&tio:& libratio quafi quædam. Quod autem dicimus Vcnerem roridâ
effeac frigidulam:intclligificuolumus:utiutraq>inqualitatetcmpcramé.
tum retineatfuum- quod de uere fentiüt mcdici:quod ita humidumhaberi
&calidum uolunt: ut fit omnino tcmpcratum • Perinde igitur uti parte
ex agéte: quæ Soliseft:acgenitalisfcminis: calori ineffe oportet menfurâ
certä terminatamq;incalefáciédo: ne aut remiffior fi calor fit: j oportet:
det locumfrigori:autnefiferucntior:uftilct potiufj calcfaciat.Itidcm ex
partepatienté quæ quidemcft Lunæacmateriæ :frigido ncccffc cft tantam
ineffe moderationcm: ut ncc humidumcócrefcat:&tanjgclafcataducrfus
calorem:eoq;infinuationem in fecalorisnonadmittat • Quocirca quodSoli
ex parte feminali officium præftat Iupitcr:idcm Lunæ præftatVenus cx
 -- ---------

DE R E B. COEL:
4a.6^
parte materiali.Vt cnim caloris potentiæ admiftacftexiccatio:fic humidi
potcftati rcfrigcratio coníüótacft. Cum exiccatio quidcm fit aSolc ;ppter
çalorcm : rcfrigcratio ucroa Luna,pptcr humidum. AbhacautëipfaVene
ris ftcllaproptcr infitam uim:tcmpcratamq; humc&tationéCcum materiæ
fit formam appctcrc:fiquidem humidum in gcnerationc: matcriglocum ac
uim optinct)manât cupiditates atq;oblc&tamcnta • Etenim uoluptas concu
pitis crebus capitur:cas ubi adeptifumus. hinc amor :hinc rcrum diucrfày
çjuguoluptatcm afferant: ftudium:ut munditiarum:ut cultus: ornatufq;
üt pigmcntorum:ac picturarum: ut leporum: ludorum:hiftrioniarum.
Cum enimnatura ducc&utilia quæ funt: & quæ iucunditatcm afferunt:
appctamus:huic appetitionis parti:quæ incundi ftudium habct:Vcncris
præficcre ftcllam uoluerunt : atq; inde cffcétum eft : ut intcr corporis
partcs:iccurilli attribuerint:inquocupiditatumtitillationcs:fométaq;col.
locata cffeputauerc:utficutiacorde eft uita: quæq; anobis tam faepe di&ta
cftanimalitas: fit a iccinoreappctitio:finc quaeffcfenticns animal ncqueat:
unde íccur di&tum:qúiuftaid cft fècundum cordis uires: potcftatem fuá
excrceat: actanjilli affideat: in appctitionc fufcitanda • Omniscnim appe
titioad uitgipfiusconfèruationcm fpc&tat. Poft ipfumautcm cor iecur ma
xime omnium fànguine abundat: Vtq; cxiftimare uidctur Ariftotelcs:cce
teriscuifccribus præter hoc:animalineccffariumeft nullum:ncq; cnim fine
appctitione eft animal:cum materia cqua conftat:formgfit appctens:ncc
förma agcrc nifi fubiecta in matcriaqueat.Sanguis autcm alimentum cft
animalis ipfius:cuius ut proprium cft alcre :fic iccinoris: quod co abun
dat:appctcrc • Animalium autem appetitioni Venus praepofita cft:atq;
hinc habita uoluptatum miniftra • Afcribit ctiäftellghuic odorandi fènfus ;
ex iis profc&to 'î' quæ extrinfccus influcntcs:acfcnfumipfum uoluptate
afficientes dcliniunt ánimal. Acmihiquidé ncc fortaffc inconcinne eâ qug
odoratü mouent: duplici uidentur ratione partiéda:utaltera fcilicct fcnfum
moueant alendi ac pafcendi corporis pcculiari cupiditatc:infitoq;a natura
ftudio:quales funt dapcs:cibiq; guftum excitantes: cum etiam uideamus
uultures: miluios:fimias : lupos olfatu ipfo trahi ad guftum ac paftum:
altera quæ tantümodo dele&tent: ut amatoria odoramcnta:quaq;ad folâ
narium uoluptatcm uidétur cóparata: etfi &hæc quoq; ad alimoniam cor.
risnonnihil conferunt.Iurc igitur uishaec odorädi adVenerem rclata
eftabantiquisdifciplinæ huiusfcriptorib9:iurectiamcaroipfà quæ corpus
totum inglutinat Vcneri afcribitur:inqua uoluptatum incitamcnta pofita
funt:&tanjabcapullulât. Etenim ut irafcendi Martis ftellæ: ratiocinãdi
Mercurii : fic fideri huic appctcndi uisafcripta eft. Quibus de rcbus poft
cum dc hominü loquemur artificiis: hubcrius fortaffè differemus. E cor.
poris etiam partibus praepofita eft collopropter Taurum:&clunibus:ucr
tebrifq; pptcr Libram: Edomcftica fupcléétile gemmis: unionib9:toreu,
matibus : ornamcntis : quæq; alia generis huius in deliciis habcntur : ac
 •

L I B. I III
/aZ->

delcétationem affcrunt . E fortunis prædiorum :olco fortaffc:propter

faporis qualitatcm : qq; obfèruatio ipfà fic docuerit. E coloribus albo: ná
& aqua quæ humida & frigcns cft : ubi concrcuit:alba cfficitur.Sunt qui
arbitrentur uiridcm colorem Veneri attribucndum :album ucro Lunæ.
Vtraq; autem attributio : propter humidi naturam :ac frigidi : non carct
rationc • E faporibus pingui: cum cnim Ioui tribuantur dulcia: propter
calidi humidiq;tempcramentum: non immcrito Vcncri tribuuntur ca quæ
pinguioris funt fàporis:quando fub codcm dulcis gcncrc collocantur &
pinguia.EtmcdiciCutdictumiamcft)affcucrant:etcnuifuptiliq; materia
ubi tamcn mcdia intcr calorcm ac frigus æquc fucrit : pingucm fàporcm
confici • Quoautcm gcncrcmortisquifpiam interiturus fit: ubi cius ingcni
tura Venus fignificationem affumpferit: dcclaratur ab iis morbis:qüiab.
illa denuntiantur:hoc cft a mala ftomachi:iccinorifq; affc&tionc:atq; ab
alui pfufionc: ut Ptolemæusarbitratur : itcm a fiftulis: potionibus:uene
ficiis;lichcnibus:quem morbum TibcriiCaefàrisprincipatuin Italiâ irrep
fiffè Plinius eft aüétor : appellatumq; mcntagram: ut podagram : g> a
mento plerunq; incipicns: os deinde : uultumq; omncm occuparet: móxq;
in colla:pc&tus : ac manus defcendés ferpcrct:contagioncq; alios præfér
tim ofculädo inficcrct:qq; ci malo nullum in initio inueniretur rcmcdiú:
ex Aegypto: undemorbustráficrat : mcdicos euocatosfuiffè . Hunc cundé
morbum poft tot ctiá fécula rcgrcffum in Italiam funt qui arbitrentur :
ingrucnte in regnum Neapolitanum Carolo Octauo Gallorum Rege :
cum ingentibus copiisterrcftri itincre:contra uero ingenti nauiú numero
fuppctias fcrcnte Fcrdinando Hifpaniarum ÉÉ tempore permulti
& Galli & Hifpani milites eo morbo corrcptiSiciliæ : Italiæq; partem nó
paruamdcnuoinfeccre:quam obcaufàm hic ipfe morbus ab aliisGallicus:
Hifpanicus ab aliis hodie uocatur :tctcr fanc atq; abominabilis: fiue ipfe
idem:fiue alius fit a lichenibus. Ab omnibus deniq; dcclaratur morbis:
qui de nimia humiditate : eiufue corruptione gignantur : Etcnim Venus
humido etiam praeeft:ut Lunæfocia: ut cius in fuggcrcnda matcria fubmi»
níftra. De cuius fidere :ubi infigura genituræ digne exccllcntcrq; collo.
catum fuerit: ipfumq; folum dominabitur: hæc aTtolcmaeo iî :
cos fcilicct qui nafcuntur futuros máfuctos: bonos:dcliciofos:fociabiles:
facüdos:comptos: puros:faltatores: aemulatores: prauorum ofores: arti.
ficiofos:decétes:appctcntcs:bcncficos itcm:ac mifèricordcs:cótra&tandis
rebus aptos ac uoti compotes : Vcncriq; omnino deditos:quorum ctiam
affc&tioncs nö modopropenfæ fint ad beneuolentiam: familiarcmq; cófue
tudincm:ucrum ctiam no&turna corum uifà iucunda:lata:quæq; bonâ
ubiq;fpcmpolliceátur:Secusauté: facitdcfidiofos: amatorcs: mulierofos:
uxorios:nihilaudcntcs;abicctos:uitupcrabiles:obfcuros:ac probofos •
4a% DE R E B. C O E L.

Dc Mcrcurio .
Mercuríí ftclla ucrfàtilis naturæcum fit: proftellarum quidcm aliarum cófi
guratione;inhasillasue qualitates magis minusue cönuerti£:nihilominus
jprium cftcius imperium in iis maxime quærationifubic£tafuntatq;ora.
tióni:qua e re&difciplinaruminuëtor Mcrcurius diétuseft:&dcoyipfoy
nuntius habitus: proptcr rationcm fcilicetatq; orationem:quibusprgfidet.
Humor cnimillequi ab hac ftellaexcitatur: maxime penctrabilis&acutus
cum fit:hominü cogitationes Chomo cnim animantium unus: ut oratione
fic ctiamcogitationéutitur)ad inquirendum atq;adcontcmplandüincitat:
&ad caquã ipfè inucnit:accontëplatuscft:aliisatq; aliis explicanda.Náq;
homincs fciendicü primiscupiditate tencantur: abhac ipfaftella: excitatoq;
ab eahumore potiffimum proficifcitur:atq; hinc progrcffa ratio: reru
cognitio lingug officiopoft depromitur inter mortales ; fitq; hac uiaminifte
rióq; rationis intercoscommunicatio:unde homo rationabile agnominatü
eftánimal.Cuifancq;folidata cftratio: data etiamfolieftlocutio:&eaqu£
ratiocinatio dicitur. Itaq; fortaffè non improprie orationale etiam animal
dici atq;finiripotcft.Eft autem Mercurialishumoris propter propriâ agi.
litatem excitarefpiritus:quain reSolicumprimisopitulatur:exeaq; cómo
tione uídëdi uisilla: quæ Græco nominc phantafiaeft:&cócitaf &acuif
Quofit:utanimuspcrucftigandoadrcrumcognitioncmfcientiamq;perue
niat:dum quærédoinucnit:inueniendo cognofcit:ex eaq;cognitione fciés
efficitur.Itaq; nontemcre humorillc de quópauloante differuimus:cum de
Saturni ftcllâ mentio faéta eft: Mercuríi ftcllae adiicif: quanj& Saturhus
eidé præcffe iure ipfo:naturæq;fimilitudinepotiffimum exíftímandus eft •
Nam &cogitationes ab illo cxcitæ nancifcuntur a Saturno ftabilitatem:
efficiunturq; tenaces admodum ac fixg:atq;Cut ita dixcrim)peruicaces:
proptcr terrenæ ariditatis qualitatem ac firmitudinem: a Mercurio uero
çeleritatem atq;acumenfibi uendicant: fiquidé ab eius ftellæ calore ficcitas
illaincenditur:ignisenim & citomouetur : &pcnetrat:atq; ob hanc ipfàm
uim Mercuriinaturaretorridaeffedicitur: qycalidificciq; plurimumexufci,
tet:q;q;irradiatione fuaqualitatcmhanc gcnerationis temporefœtib9ipfis:
fànguiniq; infundat. Atq; hinc rationalis animæuis ftellæ ipfius adiicitur:
itemq; oratio: quæconceptæ rationisexplicatrix eft • Artes quoq;omnes:in
quibus ratio plurimum ualet:eaeq; praefertim:quæ in numcris:in mcnfu.
ris:in mercatura:commutationcq; ucrfàntur: Difciplinæ item omnes ad
Mercurii ftcllam refcruntur:de qüib9poft hubcrius:cum de artibus:quæ
abhac ftella portendunfin genituris: explicabimus-Sermoautemhoc cft
oratioCut diétum eft)uifq; intelligendi cum dedicetur Mercurio: merito
etiam lingua:quaerationisatq;intclligentiæ miniftraeft:eidem addicitur:
fel quoq; propter humoris melancholici qualitatem de quamulta dixim9.
Ariftoteles autem putat fel nulliusgratiafcnfuseffe : nullumq; eiusad fen»
ticndum officium:eoq;erraffe qui fentirét parté animæ quandã iniecinore
 1L I B . . I I II 149

fitam mordicando ab eo excitari. Cùcqui: muli:afini:cerui:fèlle careâr:

qdáq}aialia affixú illud iccinori neutiq;habcät': ueyautdifpfum,c6clufüq;
• ücnülis qbufdä:autpinteftina difcretì:cú ctiäexhoib9regtifint qf&lleuâ.
cui effenf.Quocirca excremétú effeaitpurgátis fe iccinoris:n6f&c3atq; alui
fordé:intcftinorüq;fcdimétú.Nccdefütqfiaresquoq;afcribédas Mercurio
putét : jolfatuifubminiftrét. utenim odores fentiäé:&alidoficcoq;inprimis
òpusé.E metallis aütliqdo plübo Mercuri95fidet, efübftãtia numis pro.
pterc5mutationé:c mébriscôrpis:humeris:brachiis: manib9;digitis,ppter
Geminoy fignü:adde & Écordiis,pptcrVirginé:& ggjiorationis ac fer
monis arbiter é:c5mcrciaq officiofèrmonis exercé£:ftellgquoq; attributa
funtci9. Portédüfaütabeadéhacftella gencra mortisilla: qde fhétis aliena
tione:ftupore:delirioq;eueniüt:de ÍÉ ité comitiali: tuffi :fputo: mor•
bifq;aliisq ab atrabilé pfe&timclächolicidicü£ a medicis:quain reaSatur
no neutiqjdiffèntit. Näetfi atrg biliuniucrfimSaturn9impitat: Mars ruf: :
ca tfi jfacile : uehemëterq; incëdif:acmultúhabet retorridi: Mercurio trí
buéda cft.Ná ctfiaug Soli dicaf;num9tfiaure9:ut argéte9atq;aere9Mer.
curioafcribif. Ager ctcnimNeapolitan9cü regi fubiiciáf:fdiütamcn Anti·
nianúqäeft agri Š mcúé:qq;inde;pueniütfru£t9mci- morbiq;
ité ipfi cóíunéî:atq; ab unotâçjriuo dcfluétes: nil miyfiadutráq; ftellâ:aut
adijayalterâ pro gcnituræ cófigurationc referunt'. ná & uitia & uirtutes
qugdâ funtfibifinitimæ. Itécolores:fapores: atta&t9:anaphorcticcité affe
&ioncs: Mcrcurííftellæ referédg funt. Cui9aftrü e Ptolcmgi fèntétia oppor
tune infignitcrq; in genituriscollocatü:fi folü: $j oportetpoteftatis fuae
excellétiá cófigúrationi præfuerit: natos facict intelligétes: ingeniofos:fà
gaces: æmulatores : bcneficos:computatores: conic&iores:c5templatores:
íiathcmaticos: myftcriofos: uoti cópotes.Vbi uero fecus: abic&téq; fé ha
buerit in figura : uafros facict : proteruos: obliuiofos:impctuofos:inanes:
lcucs:quosobanimi incóftantiâ incepti paulo poft pœniteat : Iidcmifi fub
Ë :proq; configurationis abic&tionc infi
fatuoy fpeciem crüt ncquã:
picntes: mcndofi : mcndaccs:inftabiles: infidi.: injufti: quiq; excellcre ac
praccffcquoquomodoaucant: cogitationib9 uero adeo dubiis acpericulofis:
üt indc degfadu fuo dcic&ti fcpênumero maximas in calamitates incidát
Ncdú aút cóli:quæq;cceloferüt ftellayuires:effc&tioncs: fàcultates: ?
caufæ ignotænöpaucænobisfunt:fedc rebusetiâinferiorib9: quæq; fenfi,
bus fu5ííciuntur:ca; caufæ permultæ adhuc incóprehenfae • Itaq; üt ín íis
fènfusmultaqdé ííc affequit,:quo% caufætamé payomnino comptæ funt:
ficobfèruatioremótiffimoy tépoy magifträquafi quãdã reg: fefe plurima;
exhibet. §í cnimapparet caufæ curdextrapoti9auris j finiftraSaturno
afcribat: Marti ucro finiftra? aut auditus magisjodoratus utrifq;£ cum &
audiendi: &olfaciendiinftrumentaideftmeatus í :&du&tusquafi quidã:
acriiipfi fint.Neq;cnimfonus nîfi in uacuo:cócauoq;fieri potcft:qug loca
abacreoccupanf;ncq; olfatusnifipacréacp narcs:quacuacuae& fj quoq;
/3o DE R E B. C OE L.
.I
funt. Adhæc acrhicipfe:cceli erraticarûq;omniú cómotionib9 aeque fubie,
&tus ac parenscft:quí cú fit calidus atq; humidus:Saturn? tamé frigidus
&ficcus: Marsucr6calori addiderit ficcitaté:eofit:ut uterq; ficcitate:alter
etiäfrigiditate:aerisaduerfc£qualitati.Cur igifinauditu aüétoritatis plus
haberé Mars:Saturnufq;exiftimädi: j Iupiter:jVcnus:quoy alteracriâ
exutraq;qualitatetëpatióné amplc&tif;alteraphümiditaté cú illo cóÉÉ;
Nãq, auris dexteratribua£Saturno :potcfthoc diurngconditioni afcribi:
dextéra enimSolisfunt:cúno&turnâ Mars:hoc eft Lung códitionéfèquaf:
cui finiftradcdican?. Vcrühis in reb9 ea ut habeafquæ dcbct:qugq; potcft
ratio:c6fidcrandú eft:in animalib9,pcreãdis:acorde animalifm cóftitui :
qâ de fànguinecóftitutü eodé quoquegctat:animatq;ac pucnas É
üífcerü minifterio acprgcordio% alitatq;c6feruat. ItidéSolnaturâ hâc înfe
rioré:fubieétaq; hgc corpora informat calore fuo:erratica; ctiä miniftcriis
ufus:figniferocüprimisopam fuá cófcrcntc. Quis aüt caufàm fibipfpc&lâ
omniq;ęparte notâ afferet:cur qfpiä narib9 ubfcafcú admouerit: fiaüfcct:
euomatq;illico?qualëipi nouim9hominé:cü Éfertim cafeuselaéte $.5
qάprimúhominisalimentü cft. Cur aliqs ad rutg olfatü repente c6cidat ?
Habuicgocatulü indeliciis: qftatim ex ædib9fè pripicbat: ubi cdcndägal
linaccipüllicarné obieciffcm. Ladiflai Neapolitafioyregis tépore:c família
Tomacclloy Neapoli fuitq nüjpotü hauferit:cüq;a rege incóuiuiü adhi»
bit9rogatu ci9poculütétaffet:fiö mediocriter indeaffcéì9indoluit. C6tin
güt&multatalia:q fentiüfqdé: pticulares tficoy atq; enuclcatc nefciunt?
cauf;. Ampliffimos uiros refcrcntes audiui;uidiffé fé in Hifpania ultcriore
puellâ:q comcdcretnihil:hauftuq; tantü aquguiucrct:effcq; tücücäuide~
rút duoy ac uigintiánoy. Exobfèruatiöc igi£ qafit animadüerfü Saturnù
ac Marté obcffeaurib9:morbofq;cay ac uitia:à maloilloyftatu:cófigura,
tioneq;oriri:hinc traditüatq;acceptü ë:in iisqadaurcsatq;adauditü pti.
nét:Saturni ftatüac Martis ingeniturisobferuádücffe. qd cnfm cauf;? cú
Veneri olfat9fitattribut9;utnaresqinftrumétaodorat9füt:MercurioCuti
Ptolemgoplacet)affigné£?inftrumétúenim artificéfeqfuüdcbct. uidclicct
g»obferuatione ÉÉÉ fit ifa: malü in genituris Mcrcurii habitú: uitiú
£oftmodùggritúdinêue $it. innarib9p€piffe. Multaquoq;eiufmoditra,
dunt his aliifq; in rcb9ab obferuationemagisja ÊÊ cauf;cognitione
dcdu&ta.Cücnimeffc&t9fitifepofterior : ratiotficaufàq;illi9minime appa
rucrit: idéq; ifceffc&t9autfjmp autplerúq; fucceffèritiâ atq;fucccdat:ftàn
dü uidc£ obféruationi:ncc fiqfiq;:rariffimietfieafallat:aut accufäda ex co
uidefaut reiiciéda omnino: Ná & in animaliú gencratione:quæ naturalé
fequifcöftitutioné:aliquãdoctiäaccidit: uti natüra ipfa ab ordincdiucrtat
fuo • Sed iam ab erraticis ipfis ad figniferü tranfeamus •
F I N I S
 / 3A

I O A N N I S I OV I A N I P O N T A N I
A D M A R C V M MVSV Rv M
D E R E B V S C O E L E S T I B V S.
L I B E R Q_V I N T v S

Voniaminexplicãdisnaturisfignoy:qüaeinorbecóßitu
ta funtfignifero:in uétoy fépenumeromentioné inciden
- q. dú eft: nó ab refortaffè uidébif Marce Mufurc:cú fcrip
• t9% de his 9piniones tantope diffentiät : fipauca priusj
de fignis ipis dico:explicati9differuerim : meáq;fínóßrí
· ·· tentiâ: ppenfionétamépoti9quafiquandã: intätaopinio
núdiucrfitateattulerim . N6q>5ferri meäautipfe j# aliis:aut cófendâ:
uey ut collatisfimulaliis:qui hgclegerint:poffint iudiciüquiq; fuü maiori
foadhibito tépare.Nâ etfi eaqugfupradeuétis dixim9:Ariftotelis ma
Ximcdiétiscóucniüt:tfidefignoytriãgularitatib9:deerrantiü effeétionib9
magna cftinter fcriptores ÉÉ cótrouerfia:cú íidé etiâuenti uariasfubinde
jí fufcipiät:pronaturis regionú acloco% fitu: neq; idé ipfe ucntus
eodétépore finitimis perflct in locis:cú etiá euentisipisgdâ terris qbufdâ
pcculiares fint:ac certo tantú cóftitutoq;fpirenttépore. Quocirca j tOtO
hoctra&tatu paucaquædã:eaq; uniuerfimn5 tam præcipiam: jadmoncbo
iudicantes: eaq;funthuiufmodi.Terraeanhelatio cüfitduplex:àltera quidé
calida&ficca: quæq; fuo nominedicitur afpiratio: altera humens& calidas
cui nomen eft euaporatio:utriufq;inaeré fubducédæ propter caloréauétor,
eftSol:cú autéfimilia naturaliter conférât fimilibus:fubducendæ quidcm
afpirationipftofunt Mars ac Mercurius:Solis ipfiusfi£; propter
calidi focietaté&item ficci:euaporationi uero:quæq; etiâ exhalatio dicitur :
Luna&Venus,ppterhumidú:quoutriufq; lætafftella:fignaetiâ ifa.Ná
&fitus:&locoyratioadiumentiplurimü afferunt:& utráq;ad anhélatíoné
fummü in modum conferunt. Ipfoyenim figno; alia terræ naturam fouêt:
alia aeris:aquarumalia: aut ignis. Calore igitur ac ficcitatepræditaMarti
ac Mercuriouires maioresfuggerút:aquatica Lunæ acVeneri: terrena Sa
turno: licetfenexhicobftringere uidea£ potiusjlaxarc:autfurfum ab imo
educere:tamcn a Sole calefaótus:& ipfe quoq; Soli uires adiungit. Quæ
acriafuntplurimü&ipfaSolimateriae fufficiuntcicndis flatib9. calor cnim
humidú mouet: quae cómotione flatusgignitur : quod uidemus in ollis &
cacabis bulliétib9. Quocirca& Iupiterquicalidæ humidæq;naturæ pfidct:
maiores hinc fibi uires affumit : quas Soli etiam communicct : in aereq;
ipfo exerceat : utrüq; ad halitum educendum • Adhæc quemadmodum
(uo etiam loco dicemus: figna quædam fponte fua : alia e parte quadam:
ex toto alia uentos cicfit • Cardines item ipfinon tenui adiumento funt:cü
I ii
 "D E R E B. C O E L.
/ 32.
fccusfit ortus:meridics calidus: occafus humidus:feptcntrio uerofrigeat:
eáq;obré ccelicardincsqualitatéqfq; fuáuétisimptiatindeflantib9. Itàq;&
orfus dicat9eftSoli pptcr ficcitaté: q*q; indc lux cmicct: at occafus Lufiæ :
pptcrhumcctationé:qfictiätcncbrg abgo crüpüt. Hæc aüta nobis in häc
qdéfèntétiâ ÉÉ a rationib9ncutiq;abhorrëtia dicta funt. Parte cxalia
É qaffcucrét Qué tota cú triãgularitate igncaexcita reuétosa feptétrione:
qfiigidifunt &ficci;jqualitates tüIoui:tü triãgularitati igneg tota fronte
áduérfan£. Marté aütcütriágularitate aquatica cuocarc flat9ab occafu hu
midos qdé acfrigidos:cü fit Marsipe&uftiläs &cxiccäs. quid tâ omnino
inter féáífícntíé§? Triãgulftitaté ucroterrenâ çjuis frigidâ & arenté:Vcne
ris tfiftcllg addicütliccthumidg: cäq; excitädis auftrispficiút:calido &hu
mido É - AtSaturnùcútriãgularitatcillaaerea ftatuüt fubfolani excita.
toré obunäipampcculiarëq; ficcitaté •quain refolâ no&tis dieiq; códitionem
fèquunf. Nécuero Aegyptiifcriptorcsdubitätfcptétrionalis uétos falubres
cffcdiccre actëpatos:qa Iouisftcllailloy fufcitatrix falutarisfit:ac maxime
tëpata. At qin Britânia:Gcrmania:finitimifq; in regionib9funt: íí qdétur
bülétiffimi plancq; intêpantiffimi:;ppter niues ac frigora:cü naturâ Iouis
tranqlla fit ac moäcräs. Qäigiffitüs ífc:qüq; fpatiú tcrray cfficit: Iouis
modérationi attribuüt.Nä& auftcr ubi orié ficquaj:ut in Italia : aftuat:
ncq; täualidehumct:acfortaffèpluui9minimcilliccft:fubfolan9quoq;qui
in órtu oppidojcftaridus: ingétiffimosfolet himbrcs diffundercnoftris in
regionib9quosêolligit inaduëtu- Sütg fianté a meridicfpiritü Marti affi
fiét:ab occafuuer6Saturno. Ncc dcfunt qprimátriágularitaté cx Aricte:
É : & Sagittario addicät ortui :uclintq; cü Solc illâ ac Iouc dcminis :
cüq;Saturnociufdéparticipccuocareuétos amüdicxortu.Sccüdátriágula
ritaté c Tauro:Virgine:&Capricorno: ciufq; dominosVeneré: acLünä:
Martéq;ciufdéparticipé excire flat9meridianós:Tertiâ triãgularitaté c Gc :
minis ïí, &Z $ig; :Saturnùq; ac Mercuriüci9 dominos cü louc par•
ticipcuétosagcreaboccafu. Quartädcniq;triâgularitaté e Cäcro:Scorpio:
&Pifcib9 cú ci9 dominisVcncre:ac Marte:& Luna fociaflat9a feptétrio.
niscardincfufcitare.Hgc aút quätopeifainterfepcnedigladicnf:cótrarias
ob qualitates: facile eft iudicatu.Ecccálius çjaffèrt diucrfà: inqcns : Arics
mediütcnctoriétis cardinis excitatq;fubfolafiü. Affiftit Aricti à ptc dcxtra
Sagittari9:aquoefflafuétus illi ppinquior inter ortü ac ÊÊ nomine
fuo curus. a finiftraLco:dequo flüit uëtuscippiorafeptétrione:cuinomé
eftuulturn9. Itaq;abhacuna triãgularitate tres hi uéticmittunf: pinde ac
trib?ecóiunétis carcerib9. Afccúda triãgularitate uétosflucre méridianos
exiftimat : a Capricorno quidcm q, cardincm tcnct : auftrum : a Tauro ,
qui aftat ei a finiftra euronotü:qui ci propior cft a partc orientis: a Vir • .
ginc quæ cft ad dextram propius affiftcntcm ei : occafum ucrfus : libo •
notum • A tertia triangularitate oriri uult : dc Libra fcilicct : quæ cardi •
nem illú obtinct: fauoniú: ab Aquarioqui adcft illi propius ad finiftram;
 . l L I B. V
A 33
feptentrioné ucrfus:argcfté:qabea partepropinquiorcft: a Gcminis afii»
cü:qcft illicöiunctiora parte dextcraad meridié.De quartatriâgularitate
putatefflari aCancro: qtcnctfcptétrionis ccntrü:ucntücü : cui homê índe
eft feptétrio:aScorpioq ftatim adcft ci a lcua ucrfusortü:aquiloné:a Pi
fcib9circiü ppinquioréilliucntü:occafü uerfus a dextera. Quis igifinter
tä diffidétis fecüopiniones: deucntis iudicarere&te poterit ^cü íí.
ex iis
rationcsbcncfibi:firmiterq; interfequaq; c ptccóftcnt. Ncc nos íí füm9:
in re tâ incerta&lubrica certâferre fententiâ autpoffim9aut audeam9. Cú
pfaeperegi9gis qualitas aduerfcfcardinis qualitati.Nä &auftcrquauergit
in mcridiéSicilia :abundeariduseft:c6trafeptétrio pluui9;maxiiiicq; pêç1,
lofus • cü in Câpaniaalter qdé fit fummü in modü humidus ac turbülént9;
alterucroaridus acfercn9. Principio uétoy omniú materiae qua ípícóftät:
fumidaeft:calidaqdéac ficca:cuchitq;fecütcrrcng qualitatisnömodicù: e
terracnimafpirat:unde hicipehalit9 afpiratiodi&taeft:qu£ ncq; cduci für.
fumpoffet:ncq»agitaritäualidejagitaf dextra finiftraq;: nifi ób ingcnitä
ficcitaté. obquâ unâ : tantü afpiràtiò ipa fibi caloris arripit: ut uchchiëtius
calefa&tacodefcra£:quoSolisêá caloreucxcrit. Cardinés aüt&ifi fuaqfq;
qualitatepræditifunt-cui9 qdé rei idéSolau&toreft&caufâ. Caloris criiiiì
atq; adueniétisadnosSolis pcrpctua cótinuatio ficcitatéparit· quadere ut
orientis cæli cardo ficc9eft:fce cótrariohumidus occidétis Vtenim pfcn
tiaSolisatq;aducnt9caloréadducit:caloraütficcitaté:ficabfentia ac rémo.
tio humiditaté:humiditas uerofrigus. Duoq;hi cardincs inuicé fibi aduer
fantcs:quo reliqetiä duo fibiaduérfènf:efficiüt. Solcfiqdé longi9afèpten
trioncdigreffo:neccffccftfeptétrionaléplagâ nimio plus algcre:praeq; fri
gore ac gelu illâ &ficcari& cogi fupremü in modü:cótra meridianütcrrg
traétü incalefcere uehcméti9ac relaxari :dcq; finitimo occafu humidi fècum
multú afcifcere. Ho$ auté omniü SolisCutdiétü cft)pfcntia aut abfentia:
propinqtasautremotio caufàeft:id 9d anniipi9 partes ucr:autün9:hicms:
acftas ité edocét.Neq; cardines igif;ncq; figna p fé hoc pftantCadiuuant
tamé)fed Solis ipíus p figna: perq; cardincs:fiuc illos ucrfus pcragratio:
uigorq; illi inditus:qppe qämüdi cft ifius cor: clcmcntariüq; cómotionú
principiú:ac rey inferioy primaria caufa:aqua manét&cœtcrg. In prgdi
çendis igi£ucntis principe Sol loco attcndéduscft:curfufq;ipfe pdicëdi ad
Soléquäfiadmctädirigéduseftccrtâ. Erraticadcindcfidcrajfcrtim Mars
ac Mercuri9 probe cófiderãda: q locateneát:quactiâ feranffationc aut re»
gione cœli. Ná ctfi Saturni frigida& ficca natura eft:quae fuaqdéfponte
öogit atq; agglutinat : eius tamen radii a Sole calcfa&ti;& ipfi Š
externo hoc adminiculoC motus fiquidcm calorem exufcitat D& fubtra
hunt furfùm : & agitant etiam palántcr • Quocirca in hac tam difficili
confideratione & caufâ : errantium ftcllarum omnium ftatus : habitus:
fitus : collocatio : configuratio intcr fé : & in his Saturni quoq; partes
examinandæ funt:quis etiâ eplanctis ipfis pollcrc:&tanj dejejiass
11!
/34
D E R E B. CO E L • . - -

aliosuideatur. Quibusrc&tefimulacdiligenterpcrpenfis:tcrrayindcfitus:
regionum habitus: anni partes aduertendæ diligentia fumma fiint. Cum
fæpenumcrofitanimaducrfumgidquod in quaq;etiamregione animaducrti
potcft)fpirarcfcptcntrionaléfiaruminCampaniaautHetruriaaut Liguria
ihona cardincquidcm illotamremoto euocatum:fed a uicinoy montiüm ac
uallium habitu:propter niues aut pluuias:proq; amniipfius tempore. Ita
flatus illi referendi potiusuidenturad cos planetas:qui ipfas aut niucs exci
taruntautpluuias.PoftSolcmucrofccundo loco uidenda cft Luna : Solaris
&lucis&càloris uicaria:incopulationibus: in oppofitionibus:in quadran
. gulis:triangulifq;:qualcmfèfècumSolehabcat:&quas etiamadftellasfe
ratur:&pcr quæ £g; :qualis fit ctiam eius habitus ad Martem præfertim
ac Mcrcürium. indicet ficcitatem ne an humiditatem:an fit anceps. Quae .
rcsfimul omnes maximam efficiunt prædicendi difficultatem :quippe cum
faepcnumcronatura rcgionis cœlcftibus rcpugnct indicationibus. Ac mihi
uiidcm uidcntur re% hay fcriptorcsco diffcnfiffcinter fetantopcre dcuétis:
cq;fufcitatoribusco;:autagitatoribus : q,unusquifq;e primis illis auéto
ribus rcgionis fuæ naturam: & quid in ea contingeret : obfèruabat : quos
ctiâά plancta flatus illicexcitarct:& c qua parte:& q qui in initioflare
ficcuscoepat: paulopoft inhumefcebat ratione loci. Ioannes Anglicus qui ;
multa quidcmfupcrhis&tradidit ipfeexfcmct:&abaliis præccpta retulits
non inficiatur Ioucm in Acgypto cicrc feptentrioncs : jjlouisqualitatibus
parü putat conucnire •tamen affcucrat conftanté in modüaSaturnopror
fus in Britannia fpiritus illos frigidos ac niuofos exciri: cadëq; rationc ab
erraticis aliis fpiritus alibi alios. Cüuidcam9paffim rcgioncs tüpaluftres:
tü fluuialcsautuallibus profundioribus interruptasaffiduchumc&ari.Sat .
uidem fcimuscœlú Campanú cffcperjhumidü: Apulü contra præficcù: .
lem aüt ipmin Apuliacalidas afpirationcs fubducere: cafdéq;pjficcas: .
at inCampanotraétueuaporationcs fubuchere illas quidéplane humêtis&
calidas. Quo fit:utidem ipfeSolnifialia ftcllaimpcdierit: eodé pariter tem
pore&aeftuofàmin Apuliaficcitatcm cuocct:&inCampania plüuias. Itaq;
uodidcmfitin exiguo & finitimotcrra; fpatio:fitetiá íncardinib9:rcmo- '
tioribufq;orbistcrray tractibus. Excitabit hinc Solfuffragioetiam Martis
ac Mcrcurii peculiaré fuáq;&illoy fimulafpirationé: illinc euaporationcm:
Vcnere ac Luna:forte ctiä& Ioucopcm fuá cóferentc.Eodé igi£ téporein
diuerfis hæ&fortaffe iifdé fubducuné regionib9:moxq; p acrêraptátæ : ac
fimul pmiftgnüc hucnücillucdiftra&timiferüfinccrtc pâlâtcfq;. Pcrindeq;
ut exiftit inacrcalituüipoypugna: ficéctiâ exagitätiüillosftellayin figni.
fero certamé. Acccditaüt&his oibus altera:atq; itéalteracófideratio É
eft tüortusatq; occafus fixialicui9fideris:tüpartiü fignoy: quæ fua fponte
uentof:funt:quéadmodüdeinceps ordinatim dicemus:cum adipfàs fignoy
partis peruenerimus • quasquidem ad partis ubi Sol Lunaue coniunëtím:
feorfumue conccfferint:feu ucntofàyftcllagaliqua:auteas fortcminaciter
 ..* L IB . . V . . . *' A^3 %

percufferint: neceffè cftcatüc cuenire: quæ ab illisdccreto nature ftatuun

tur. Quid autem ortus: quidq; occafus ferant fidcrum: obfèruatio tot fècu
loyadcomanifcftauit: utea fintctiamrufticis jnótiffima: ncdum nautis ac
nauiumgubernatoribus. Arati Poctaefcripta íì fere curarc aliud aut prg
cipcreuidentur -Soligitur locis illis propinquior faétus: aut coniun&ius:
autcontraiisaducrfus&fuas &partium ipfàyaclocorum uires pronatura
etiam tépo$: quibus ipfè moderatur: magis ac magis exufcitat. Hacc habui
Marce Mufurc:inpartehacdeuentoyprgdictione quæ diceré:ut quitamë
admoncam: non præcipiam • Cum liquere fatis É : quæ detriangularita
tibus:triangulatoribufq; illay traduntur: nec naturis rerum conuenire:&
uana pleraq; aut inccrtacffe:profitu regionü:acpofituraloco;::&terrarú
&cæli : Cœterum fit fuü cuiufq;arbitriüdchis&fentireutuoluerit:&iudi
care : Quocirca ad explicationcm fignoytum uniucrfim:tü fecundü partis
cuiufq; ac fines progrediamur ab Aricte cxorfi •
De Aricte . -

Sol ad Arietcmprogreffusq- abauftrali dcclinatione adcliuù fèptcmtrionalé

redit:fitq; terris noftris propinquior:quos hiems plurimos cocgerat:pau
latim tepcfa&tofolo uaporcs afpirationefq; uehementiore quadam ui educit
eterra:quo fit utpluuiæ fufcitentur aliquanto frequcntiores: jcum Pifces
atq; Aquariüpcrmcat:quo temporcaeripfè propter Solis radioy imbecilli
tatcm inniuesmagisjinhimbres rcfoluitur:tonitrufq;etiâ crebriorcs fiüt:
propter multam tum uapoy:tü afpirationü cdu&tionem ab humo. Quin
etiamcalcfa&tis uaporibus:quicraffiores tunc funt:Solc non düillos exco
qucnte:urcrc aer uidetur: unde Sol ipfe MartiusCut ruftici loquuntur)
noxiushabctur. Ob hancautem ipfam caufam:licet fignü hoccalidaeexifti
mctur ficcæq;tempcrationis : himbres tamë plurimos cxcitat: fæpenumero
etiamgrandincs:q»acripfeeotêporeficafficitur: ut licct calor indies incre.
fcat: repcntino tamen fubinde corripiatur frigorc:quarationcquiuapor in
pluuiam abiturus erat: a frigore corrcptus:aut ob inimicam caloris uim
coa&us ipfae in fé fé atq; concrcfccns: rigcfcit mox in grandinem • Eodcm
quoq; tcmpore contingit tonitrus multos in aereconciri: propter afpiratio.
ficsipfàscalidas furfuffieuc&tas:dü impactæ fimul nubcsconcurfufuo:aut
frigidam obuim pugna exortaigncus ille halitus exploditur : inde Arictis
figiium tumgranditiofum:tumietiam tonitruofum exiftimatum cftadifci.
plínæ huius àuétoribus:Solehas aeris affc&tionesCdü id fignü pcrmeat)
excitantc : eafq; fixis aftellis: quæ fignum ipfum conftituunt uehcmcntcr :
adiuuari: alicnum non cftexiftimare. QuamobréPtolemæus dixit in uni
ucrfum qdé Arictis fignütonitruofü atq; grãdinofum cffe,ppter acccffum
Solis adlocú gquino&iialé:quoadptestamé ipas plus minusue primas qdé
ciuspartcspluuiias atq;ucntofas: mcdias uero tcmpcratas:poftrcmasurere
pcftemq;afferre exiftimat :.quæq; partes in borcam exurgüt: illas& urcre
8z corrumpcre:quæ in auftrumdcclinant:frigusglacicmq; i-rjquod
1111
 13 6^ D E R E B. C O E L.

naturærerùmiríficeconuenit:quaeenim partes ab æquino&iali punéto con

furgunt in boream:q>Solpereasinccd<5nobis efficiturpropinquior:cale •
facänt plufculum ncccflèeft:qua£ calefactionc fcquatur etiam corruptio:
cum e cálidohumidoq;corrumpendogeneratio rerum proueniat: quae uere
potißimü fit.Conträpartes illas: quæab æquinoctiali punótodeclinant in
àuftrum:frigidiufculas effe :cü hiemalem in rcgionem uergant: ratio ipfa
docct. Quod ueroad corruptionemacpcftcm attinet:quoniam eo tempore
multi exacrcfundunturhimbres: quostcrrainfèfè recipit: eofq; poftin ua
porcmconucrfos:multos quidcmaccraffos cuornit:cüSol concoqucreillos
ihequeat: terraq; uehementiusaSoleirradictur:hinc aeripfe noxiusabinfe
&iönc ca rcddifur:indcq;pcftiferauis enafcitur • Quoniam autéfigna ipfa
indiucrfosdiftributafuntfincs:quifinguli planetis Ę Cutiante dixi
mus)afcribuntur: hæquoq; partes tractandæ funtanobis:qua£ fignifica
tiones cognofcendis atq;praedicendiscceli decrctis plurimüconferunt. Atq;
casquidémutabaliis traditas referimus: 'Ä. §jutcomprobare rationibus
ftudcamus: naturam dumtaxat fideris:cui fines ipfi afcribuntur: indicare
contenti. Quidautcmdefinibus ipfis fentiamus: É differentia inter fe
fcriptorum fit: £Ì: $
explicauimus. Quodq; de finibus ipfis & quot
erräticæ cuiq;attributi fint:aliter Aegyptii fcriptorcs:aliter Ptolemæusfen
tiat : cuius opinionem nos fupra confirmauimus : ita quidcm de iis tra
dcmus:ut ordo numerufq; illoy qui fit: tü exPtolemæi : tü ex Aegyptioy

!?af.
^^
fcntcntiafacilccognofcatur.Primiitaq; fines qui e partibusconftantfèx:cü
Ioui fintartributi: Iouis ipfius naturam fequuntur:qua de re falutares ac
bcnefici: quin etiã fœcundi:&Cpene dixerim) multifcmincs habiti funt:
bonæq;admodumtcmpcrationis:qualis naturaIouis cft. Quocirca proba
tosnafi morcs:quimultisetiâprodeffe:fuaq; operaiuuareuclitjpliirimos:
quiq;ina&tionibusacnegociistempcramentüfequatur;cuius ctiämodcftia:
probitas:rcctitudoq; : inamicitiis: ciuiliq; confuetudine integritas magna
'4.

| âppareat: eo magis portendunt:fi fines ipfosin cuius hi genitura afcefide

zo riit: Iupiter afpexerit. quädoad agri fœcunditatéfi coloni ftudium fe ad,
iunxerit:maior fiat acceffio.Neq; enimtemere inuulgus manauit diétum
illud: oculosdomini faginareequum • Secundi fincs:qui e partibusconftät
o&to: e Ptolemæi fententia: Aegyptiorum uerofex: Veneriq;addiétifunt:
Veneris naturamfcquuntur:fiquidemingeniturispromittuntanimoyhila
ritatem:fplendorem: munditias: elegantiam:continentiam: integritatem:
ftudiüetiäcultus atq; nitoris:&inquibus nati uerfàbütur artibus quâdam
quafi affabrefa&tionem:ingeniiq; ï, : actum operæ: tum operis
gratiam:quinctiâ coloris bonitatem quandã: &C utitadixerim)uenufta»
tempolliccntur: utnon iniuria doctiquidam uiri arbitrati fint: fignum hoc
ad quintamdecimam ufq; partemfalutare ac bcnignum cffe. Qüi fequuné
tertio loco fincs: contincntq; partis feptem: ut autem Acgyptii arbiträtur:
o&to:aMercuriinatura: cuius peculiares funt:minime recedunt :pra:ftant
- - - - - - - -
-- — -—--— -
*• . -s.

L I B. v
enim ingenii bonitatem:acumen: folertiam. Erunt tamcn nati: in quoy
genituris afcéderint:in delibcrädo ancipites: $ig; capiendiscófiliis dubii:
çuiq; in utráq; partcm pcnfi multü adhibeant. Eaedé partcs in acre c6mo
tionem uchcmentiorcm pro fitutamcn naturaq; regionis cxcitant: quae có
motione ucnti tempcftatcfq; fufcitantur cü grãdine : tonitru: corufcatione:
fulminibus. ἐ fines c quinq; tantum partibus: Mar.
tem cuius funt: imitantur: funt enim ignei : corruptioniq; accommodati.
Cü primis aütin animis hominü inftabilitaté : inconftantiam : pctulantiá;
proteruitatem; impotentiamq; ingenerant:atq;ad malefàcicndú inuitanta
adeo ut non minorem inanimishominü : jin acre ipfo corruptionem indu
cant. Fincs ultimi quatuortantü partcs cöplexi:utq; Aegyptii arbitranf:
quinq;:q> fint fub Saturni tutela:frigus ac fterilitatem afferunt :animofq;
ipfos inuidia:ac noccndiftudio notant. Partesigitur ipfæ quæ acris cömö.
tionem exufcitant: præcipue confiderandæ funt:ubi in illis Lunæ contin
unt Solifq; coniun&tiones aut oppofitiones : quadrangulationesue : aut
illoy etiam planetarum:qui cómotionesipfàs augeant. É quoq; partes
diligenter uidendæ: ubi inconfigurationibus his afccndcrint:fi efiifn fue
rint a maleficis infeff::aut minaciter irradiatæ:tépeftatcs ipfæ longe qdé
maiores infurgent, In genituris etiam proqualitate infidcntium : atq; É
cicntium ftellay Ἀ ipfae finium aut augentur:aut mutäntür:
aut etiam aliasatq;alias mifturas admittunt. Quoniam autcm fignum hoc
Martishofpitiumicft:acnonmodoSolis altitudo:uey ctiam in §Ă ifius
ac Iouis triangularitate numeratur : hac tanjcognatione: ut ita dixerim:
atq; affinitate É : natos reddit infigncs:imperiofos: magnanimos:quiq;
pcrmagna in loquendo libcrtate utantur:propter Martcm auté ipfum mi.
1n2CCS É : audaciconfilio : propterSolem clatos: nobilcs:ccruico
fos:propter Iouem opulentos:libcralcs:iuftos:quiq; a turpitudine abhor
rcant. Pro mobilitatequoq; fua fignumipfum eofdem cfficit inconftantes:
quiq;facile propofitum mütent :quoyetiam fortuna fit infirma acuariabi.
lis:üt nunc diuitiis abundent: nunc premantur egeftatc. Qä uero igncú:
auget ea : quæ a tribus his planetis portenduntur: ut uigor animi in natis
ipfis maior fit:fpiritufq;etiam üchemëtiores:quae re animigcncrofitasatq;
ingeniifublimitas quædamexoritur. Non parumctiamfigni ciufdé uirib9
auétoritatiq; fitus ipfeadiicit:cum exaequo cœlú omne:dicm itcm ac no&té
ingreffü in ipfum Solis difcriminet: unde Qriosa Græcis Ä de dierú ac
nóétium æqualitate inæqualitateq; iudiciumferat:haecaütipfa quæ a figno
portcnduntur:&augentur&minuuntur profitu atq; configuratione triú
.ha; ftcllay: genituræ cuiufq; tempore • Igitur cui Arics afcenderit: is erit
ore libero: forti cófilio: mente elata: propofito inconftanti: fortuna uaria:
iuuentutemulta:eritimperiofus:populo carus: rerumq; publicarum ftu •
diofus:flagjtioy infe&tator: fratres autem autuix fortietur :aut fi fortitus
fuerit:feréomnisefferet:propter Martisperniciofàmuim:idéprofufceptis
 A 33^ DE R E B. C O E L;

laboribus:pro collatis beneficiis uixgratiam ullâ: quin potius ingratitu

dinem proçollata inucnict opera -Nec uero ab re fuerit:ucrfus hoc loco
noftros cx Vrania repetere:
Hinc quibus cfflulxit nafcentibus aureus Helles
Corniger: & primo radiarint uellera cælo:
Hos aiiimi uigor infigncs:hos libera corda
Audaccs rcddünt effando : & re&ta monentis •
Imperiofà uiris maicftas · hi fua plebi
Défcribunt iura:& populo dominantur:& urbi :
Quiq; ipfi norint parere : & ducere:& alta .
Ccruicé excuffiffe iugum: atq; odiffe nocentis
Inconftans uitæ tenor: ac mutabile peétus:
Elatum tamcn:at cupidum re&tiq; probiq; :
Quod facile ingentes ucrfent iræq; minaeq*:.
Æzya (-*•-* Quiucrogcnitüræfuae tempore Aristemmcdio in cælo collocarum habue
rit:proptër lociipfius maieftaté: principumacregü aulas frequcntabit:ac
inter adiminiftratorcsreipublicæ : optimatefq;uerfabitur:exq;hocuitæge
ncrerem fibi familiaré comparabit:honorefq;affequetur • nihilominus för^.
tuna eiusuaria& inconftans erit:acuitætenor non unus:propter figni mo
bilitatem: Itaq;nunc amittentur ab eoparta:nuncrurfus colligenfâmiffa
Eritautem&iufti &honcftiappetens:propter fitum æquino&iialcm:ac
tcntibusuiris: proptcr fummü cardincm cœliq; ipfius culmcn fàmiliaritate
coniun&tus. At quigeniturgfuaetempore Arietem in occafu fortitusfuerit:
lucrü is fibi aquaticise rebus:aut aquofis in locis cöparabit: pptcr anguli
fitum humidum:cardinifq; prærogatiuam • Nihilominus C quoniam occa
fusin no&temuergit:eiufq; qualitas Arietis qualitati aduerfaf)inpericula
frequëtiusincidet: düinperegrinationibusuerfaf:ac per deferta& inculta
locãîterfacit: rei etiamuxoriæ infamia: occultoq; aliquocorporis uitio labo
rabit: propterinditama Marte £ huicmalignitatem:acnoccndi ftudiú:
cumetiam angulushicfitmortis dator:utuitæ cfthorofcopus:cui ipfè op
ponitur :ortui enim occafusaduerfàtur-Iouistamen bcnignitascum ei füc.
currat:auxiliumq;allatur9uideatur:poft Martis laboresacpericula: poft
rauiffimosetiam errores:feneétutem tandemquietiorematq; fcliciorépro
mittit. In imo cœloquifignum hoccollocatum habuerit:is diumultumq;:
propter Martem:peregré confliétabitur:multaq; inter peregrinádü incó
moda patietur:tandcmiuerofedatislaboribus Iouis benefició conquiefcet
Genusuitæ eius uariüatq;inconftanscritadco : ut nuncemineat:núc depri
matur:quod ei continget propter magnoyuiroyamicitias:quasfequetur.
Vxorem ac primü filium:fi plures ei filii nafcentur:autcfferet:autfaltem
grauibusillos ualitudinibus Ę : Arictenanq;cardiné ímú
tenente: afcendit ab ortu Capricornus Saturni domus: Martifq;'ältitudo:
defcendit autemab occafuquiuxoris locus cft Cancer:Martis dcicciioatq;
 L I B. v * * * 439
triangularitas. aSaturno igitur atq; a Marte cardines hos íuríffitione fua
inficientibusportendunturdäna hæc: cum occafusipfe&opponatur horo.'
fcopo:& imo quadrangulctur cardini :& Libraculminans fit ctiäSaturni
altitudo • Namquod ad libero% ualitudinem : aut ia&turam attinct: Lco ab
Arietcquintuso&tauüín locum:quiperniciofuseft: incidit. Sienim Arictè .
inortu conftitucris:libcroy locum Leo fubibit.Vcrum in Tauri figno qua
ratione perueftiganda multafint : diligentius a nobis explicabitur • Itaq; nô
folum ftcllæ:qüas dixi:&itemaliæ proqualitate configurationis:figni na»
turamautadiuuant: aut imbecilläreddunt:aut aliquae parte mutafit:uey
etiamfitus ipfè cœli: diuerfitafq; anguloy hancad rem plurimü conferunt.
In hac autcm tamdifficiliacuaria moy:eucntorüq; cognitione explicanda:
primú natura figni:deindccardinis:pofterraticae ftellæ: quæfignopræcft:
confiderãda eft:dcinceps uidendü qua in parte cœli:erraticaiÊpofitafit:
quaetiam ratione ftellis aliistum fixis:tum crraticis mifceatur. Dominus :
quoq; genituræ: qui ctiäfigni dominü hofpitiofuoaccipiat:circüfpiciédus.
Š ctiam planetaequiinipfofigno:autaltitudinis:auttriangularitatis
iurifditionem habcant:quaetiam ratione fint in É genituræcófiguratione
collocati. Menfuraquoq;geniturg:generifq;qualitas eius qui nafcifcü prí.
mis penfitanda: ne in ferenda de nati moribus:deq;animi:corporis ac for»
tunæ ciusbonisfallamur fententia. Quéadmodú autcm mcmbra quædam
noftri corporis Aricti addi&tafunt:ficetiam orbis terra; regioncs aliquot;
quæ orbis ipfius membra quafi igi; perhibcntur a maioribus nóftrís
addi&ta figno huic inueniuntur. Eæ uero iufta Ptolemæi opinioncm funt
infulaBritannia: cui nuncnomeneft Anglia: caq;Oceano cingitur:quí ab
ipfà Britannicus eft di&tus:&Gallia: cuipofta Francis c Gcrmania érum.
pentibus:illamq;occupantibus fa&tumeftnomen Francia: Includitur auté
Oceano: Pyrcngis mótibus: Rheno flumine:atq; Alpibus: abluiturq; lat9
eius amari Narbonenfi. Addi&ta eft item Germania: quæ hodie Alemanía
uocatur: utq; olim ínfuperiorem atq; inferiorem diuidebatur: eandem núc
in altam atq; humilé partiuntur.Necdcfunt:quiuno nomine Teutonicos
uocitent • Continetur autemRheno:Occano: Rhetiis: ac Noricis mótib9:
iúgiturq; Sauromatis:ac Pannonib9. Adiici£ ArietiBaftarnia quoq;:quæ
ad Boryfthcncn: ££
fluuiú: Amodocamq; paludéîacet in eaSar,
matię parte:q eft in Europa. QuidäaPeuce palude omnégenté Peucinos
uocarüt. Quoautcmuno accerto nomine nücuoccf:nö aufim affirmare:
proptcrtâ multasoccupationesdiuerfà; nationü : qug res nouas molitgfüt:
ex quo Romanü corruit imperiü: complures tamen gentes comple&titur:
Syriæ quoq; pars illa:quaeinferior cft:quæq; a GrgcisCocle agnominaf:
quam enoftris fuere : qui curuam lerint : alii qui tum concauam:
tum profundam: eaq; finitima eft Arabiæ : comple&titurq; Palaeftinam :
Idumæam: Iudæam • .- . • * • - -

-
. -
-

- - _ - _• • • • • .• - . . *
 * DE R E B. C O EL:
f 4-o
De Tauro • y

Qualitates tempoy deSolis præcipte acceffuacreceffunon folum mutantur

íuícem: ucrùm etiam incrementü fuum aut accipiunt:aut pro motu illius
minuuntur. Motus auté ipfe acceli fitu:zodiaciq;pofitura has ad res adiu
. mcntú&legem quafi quandam accipit. Quocircacoelifitus cumSolefimul
anni conftituit tcmpora: quæ in partis quatuor:tanjaetates quafdam diui
duntur.Vnaquæq; autem aetas qualitatibus fuis eft prædita jii hominü
actati pfimilis in qualitatibus:uer adolefcëtiæ : quæ humid9;calidoq; fimul
abundatplurimú.Intclligiautemuolum?ita abundare calidoatq;humido:
ut tcmpcratum quidemCquodmcdici dicunt)uer ipfum fit:rurfus autem
itatcmipcratum futpcdetcftim tamen ab humidoin calidum progrediendo
dilabatur. aeftas íuücntuti:inqua calor efferucfcitadco:utficcató magna e
parte humorecunóta fubarefcere iam incipiant:autiinus ætati prouctioris
quaeuirilisdicitur:primæq;quodämodo fene£tuti:cumficcitasita excreuit:
üt exhalatomaximae partecalore:ingruerefrigusincipiat:hicmsultimς ac
prccipiti fcnc&tuti:qucacaloredeftituta:atq;afrigoreoccupatatgtaincor
fuptionemucrgit:ifigrucnte iam humido:quod occupatoquidéficco:ulti
mám frigori acceffioncmfacit:quae re corruptio atq;£ corruptione mors
fequiturírerüq; inferioyquaedamquafi internitio. Eædem ætates: aetatüq;
qualitates annòinfunt:quocircacum uerfitprima anni i5iusætas:cóftetj,
ætas omnis principio: mcdio:& fine: hac rationc fit paulatim ab ætatein
aetatem:dcq;qualitate in qualitatem tranfitio.Veris igitur principíú cú fit
in Aricte conftitutum: primapars ætatis eius humidóplufculü abundabit:
mcdiüid eftparsfecundacuminTauro collocetur:ac medium ipfum inter
rincipiumconftituaturac finem:humidocalidoq;ficafficitur: ut abaltero
inalterumpcdctcntim abeat:crefcenteiamdie:acSole in altiorê cœli parté
gradatimfuccedcntc. Quo fit:utfinis uerni temporis hoccftultima ætatis
Eiusparsfit calidior:cumSolipfeGcminoy fignü altiffime prouc&tus pcr
uagatur.Eftítaq; Taurustemperatum fignü:cü fitcalidiatq; humidipar»
ticcps ac medi9:atq;itaquidé particcps:ut finis eius incalidú longiufcule
recédat abhumido. Quocirca Ptolemæushypothermon quod Latino no»
mine fubcalidüdicetur: uocat:traditq; initiaeius:acpræfertim loca Pliadi.
busproxima uentos ciere: itemq; terray motus: multamq; caliginé furfum
uehere:mcdias ueropartisplufculü humcfccre:ac tanjrefrigerafcere. fig
demexhume&tatione refrigeratio fequitur:quod expcricntiaipfadocct • At
ultimæpartes:quæq; fignífinem conftituunt: maxime quæ Hyadibus fini
timæ funt:&concalefcüntplufculum:&fulmina corufcationéfq;prouocät:
qug omnia ut confèquanfneccffeeft:Sole magis acmagisuapörcsfurfum
cffumationefq;euehcntc. Qua de re uapores ipfifkpius É in pluuias.
Non raro aüfpugnainterfrigus caloremq;exortâ:acfituba figníídedcrit;
tonitrus exaudiütur:fentiunturq; ia&tus fulminü peraera:&mcdiis in nu
bibus ita corufcat: ut cœlú ipfum uideatur incendi. Quodq;Taurus ip(è
 L I B. V '
A 4-/

partishabetalias quæ inauftrumuergunt:aliasquæ in feptentrionéaffur

gant:feptentrionalcs partes funt tempcratiorcs: propter dici incrementü:
ac feptentrionalis plagæ uiciniam:auftring minus temperat£:quin magis
magifq; incompofitæ :acpcne dixerim fcditiofae: quod de turbulétis dicere
É folemus:quippe cü in aere motus plurimos excitét:quitücmagis
' magifq;apparent:cum eademloca aut infidentur abintcmperatioris natürg
erratica:autibidcm aliamalii copulari contigcrit. Signú igitur Tauri uni.
uerfim acdiuifimtalc cft: utq; exprcffius naturam citis expliccmus: primæ
eius partes:quas Aegyptii tradunt o&to:itcmq; Ptolemæus:quoniam Ve.
neri afcribuntur:ea portcndunt ingenituris quæ Vencris funtpropria:atq;
eo magis fi ftella eius ibidem inuenta fuerint: intueaturue propitio eloco;
aut fi fucritin figura feliciter collocata:acgcnituræ domina.Suntauté ptes
ipfæ humidulg:indeq;genitales acmultæ fobolis: eædé ad coitum inuität;
&quidé uenalé atq; ópprobriofum:ut perfaepc cogant corpusproftitucre
In hac finium partitione fàcicnda alios quidcmfcriptorcs:&in iis Iulium
Matcrnum Aegyptio; tantü numeros:alios autcm a Ptolemæo probatos
magis£quiuidco:quos&ipfe hac inparteita Š :utnihilominus ordiné
quóq; ac numcrum quem Aegyptiiferuant:rcferam • Quae fubfequuntur :
partes feptem: quas Aegyptiifextantum opinantur: cum fint Mercurii: in
horofcopo quidem collócatæ : genituræ tempore:nafcentü animos folertcs
faciunt: multaq;&intclligentes&circüfpicientes:ad malefaciendumtamcn .
procliues:ipfosuero fœdóafpe£tu:necfatis fœcunda prole. Scmpcr autem
finium dominusobfèruãduseft: uidcndüq; an partis ipfas afpiciat £illasue
fàuorc aut infeffufuotueaf:quo etiam inftaturcpcriatur:prohabitu enim
ac fitu fuo : aliarufnq; ftellay cófigurationc fines moderatur. Quæ dcin,
ceps fèptcm partes fequuntur: quas Aegyptii oéto dicunt: Iouis naturam
præfé ferunt:quippcquæ in animis nafcentium magnitudinéquandä cxu
fcitcnt:incendantq;illos ad uirtutcm & gloriam:atq; adaétioncs praecla
ras illas quidem ac uiro dignas. Eruntautemnatiipfi facundi:ac modcftiae
honeftatifq; ftudiofi:quitamen imperare aliis cupiant:cü natura ipfà impe.
riofoseos genuerit. Hæc autem pro fitu: habitu:& configuratione Iouis
ipfiusautäugenturautminuuntur • Quatuor partcs quæproximæ hisfunt:
quas Aegyptiiquinq;exiftimant:quofiiäSaturnoafcribunf:malæ omnino
tépcratióìis funt:ná &prolcmnafcétibus denegant:fiquidem autcuiratos:
aut ftcrilcscos faciunt: nifi a félicibus ftcllis co§: malignitas compefcatur.
Afficicntur autcm nati:quihas ipfas partis horofcopanteshubuerint: non
raro contumeliis opprobriifq;:notabuntur infamia: uexabuntur laboribus:
conficicn£ triftitiâ ac mœrore:ac nihilominus dcle&tabütur Ëftigiis: uer» .
fábunturq;infpe&taculis : acfpeótaculoy ludis:minifteriifq;. Quæ rcliquæ a*

funtquatüor:quas Aegyptiistriseffetantü placet: Martisnaturáfequunt:

nam&finatoy animos:neq;ignobiles reddunt:neq; a uirilitate alienos: eos :
tamcn ad fcelcra: fàcrilegia:impuritatem:impotentiâ:atq;aduim:cædéq;
 -

DE R E B. C OEL.
/ 4-(2

inf&rendam compcllunr: præfertim fi a Martis ctiam collocatione & ftatu

ad hæc ínuítabuntur. Omninoautépartcs hæ infidæ atq; incóftantcs funt:
corruptioncm p rebus inferioribus inducunt. Cum primis uero loca Pliadi
bus coniunéta cómotioncs inacreatq; in tcrrisexcitant: ná & fulmina toni•
trufq;:& tcrra; fufcitare motus folcnt:adhaec ita corrumpunt:ut pcftcm
quoq;afferant:qua;rcrumSolpropinquiorillis factus:au£toratq; cxcita- '
foreft:dumterray cauernas adcuaporandú:atq; cffumandú rcferat:cale.
fa&ionc fua:protrahitq;in cditum quæ funt haufta:ac uim Pliadibus infitä
prouocat: próuocandoq; adminiculatur. Quocirca cöiunctioncsplanctay :
çuashisinlocis fieri cofitigerit:probenotandæ funt:tunc cnim cffectiones
ipfae loco; acfinium manifcftiores apparebunt.EtcnimlicctSol rerumca;
dmnium quæ in aerc:aquis:actcrris fiunt:excitator &au&tor fit:utdixi:
nihilominüs tú erraticæ:tüfixæ ftcllæ uires illi fuas adiungüt:ncq; cnim
fruftra incœlofunt rcpofitæ. Quod etiam locaipfapoffint:dubium nó eft :
quæ quidcmcumSoléfimulaeftatem:hicmcm:ucr:autùnumq;moderan£.
Coniünétionüquoq;effc&tus:cfficaxq;illayopcrapro fignoyac locoycoeli
díuerfitatcuariant. Quocirca nccSoli:ncc anni tcmporib9cómotiones hae
ficattribuendæ funt: ut nö ctiam figna partefq;figno% : fixæ itcmftcllæ có
fiderandæ fint. Oriri ctiamfignum hoca pofterióribus uolunt:obucrfis in
Gcminos capitc accornibus:quod ideotraditumeft:quia cumTauri robur
incollo:capite : ac cornibus maius cxiftat: calor qui excrefccre cum primo
Tauri exortumanifcftius iam cœperat:ubi adcapitis partes Sol pcrücncrit
longe feruëtior apparcat: íí fubic&ta loca radiis fuis: qua atrocitate
rçutcre Taurus cornibus confucuit • Quia ueroTaurinæ triangularitati
ζ Lunaq; dominantur:cumprimifq; no&turnis ingenituris Luna po»
tcftatem fuam exerceat:infpicicnduseft fideris utriufq;ftatus: configura
tioq;:hofpitatores itëhoceftdomini fignoy: in Ë Venufq; inue
niuhtur. Siquidem hæcipfâ quaeafigno portenduntur:&augebuntur:&:
minucntur: profitu atq;configuratióneutriufq;ftellæ :cumaltcriushoceft
Veneris Taurusdomicilium fit:alteríus #j, :utriufq;ucrotriangulari
tas:quæ abipfo Tauro nominatur. Quæ autem hacin partea nobisobfer«
uanda præcipiuntur:cadcm in unoquoq; figno fimiliter infpicienda praeci2
pimus. Igitur qui Taurum afccndcntem hâbuerit in genitúra:cú térreftre
id fignum fit:delcctabitur agricultura:infitione:hortis:ac rerü ruris ftu •
dio capictur • Nam cü a Venere ingeneretur inanimis nafccntiú delcétatio
ac uoluptas: excitabitur ea c rc ftudium:ftudiiq; oble&tatio ea:quá fignü
ipfum fignificauerit.aTauroautem suiVenusipfàpraefidct:figiiificaiitur
res quæ in agris exercentur:quamobrempronaturatüVencris:tü figni:
quihoc habuerintinafcendentecoelicardinc:dum inluccmueniunt:colendi
ruris ftudiis dele&tabuntur: colendi quoq;atq; exornädicorporis uoluptate
tenebuntur:eruntq; nitidi:elegantes: mündí: fequentur ainorcs : dabunt
operämuficæ: cantib9:choreis:cóuiuiis:uerfàbunturq; inter pigmcnta &
 L I B. V. A %-%

cdores. Quando aút fignüi5mfolidú eft: profigni ctiá naturafuturi fint

firmo animo:conftantippofitg: minimcq; uarianti cófilio. Quia ueroCqä
diétüeft) LungacVenciis ftellgTauringífunt triãgularítatííübi he fèfle
feliciter collocatæ in genitura fuerint:nó augebüt modo quæ dixim9aní
mo% ftudia: applicationefq; 5fèrtim ubi no&turna genitura fuerit: fiqdé tri
angularitas hæc fæminina eft atq; no£turna:ue; etiänatos ifios puchcnt
adíonores atq;infignia : 5ponétillos téplis: 5ficiétfacris:facrórúqjornamë
toy cuftodiæ: infignibúfq; infulis:coronis:purpura:utin iis 5cipue: quæ
ad religioné ac deoy cultü ptincnt :uiuät maximehonorati:atqja popülis
culti. Quia uerofigna ipfaquatuor in cœli cardinib9: ppter cardiniú i5o3.
prærogatiuãuires jcipue fiias excrccnt:cui Taur?gdé horofcopauerí: ís
in initiouitæ: multis laboribusafficictur:quodq; inprima ætatcfibi compa
rauerit: facile poft amittet : idq; deinde aut recuperabit:aut maíorí cüm
lucro: fortunarumq; incrcmcnto compcnfabit: tandemq; fortunam propi·
tiam fèntict: proftratisatq; attritisaduerfariorum uiribüs. Cui autcm cul
minaucrit: is publicis inmuneribus fefe exercebit:aut in templis: fcutcm»
plorum rebus adminiftrandis: unde rcm fibi familiarem comparabit :uxorë
ducetaut ignobili gcncrc:aut ætate iam proue£ta:quæq; aut uidua fit:aut
abalio cognita: ut omnino matrimoniü non fit futurum?bfq; infâmia:ho.
norabitur autem atq; digniorem in gradum promouebitur uel a rege uel
a príncipe ciuitatis: âut qui maximisfitfacultatibus præditus. Qui É:
hàbucrit in occafu: laborabit aduerfàriorum multitudine: quos ipfè tandæ
vidcbit uario maloygencre oppreffos:in amorcs:rcfq;Veneris admodum
procliuis erit:ineruntq; inciusoculis titillationcs amatoriæ :quibusinamo,
fem rapiatur: necfine nota quadam fui nominis. In iis auté quæ ad patri.
monium fpc&tant:uaria utctur fortuna:utnunc quod fibi comparauerit:
amittat: nunc amiffum rurfus compcnfet. Qui uero Taurum in imo cœlo
ofitum nafccns habuerit: ut inVrania diximus • .
llc intcr proceres:atq; intra limina regum
Verfàtus: longaq; fidé fpe&tatus in aula
Magnarum cüras rerum ac molimina magna
Sufcipiet:credentur opes: credetur & amplæ
Summa domus : claris & famam extendct in a&tis •
Quin ad ultimâ quoq; fene&tuté pucnict: fi illud ctiäacceffèrit: ut inhora
natali:geniturgdómifiusbenefit féliciterq; collocat?:ac nófolü in primariis
cófigurátionis locis:ucy infignofinibufq;fuispofit9: gq; códitioné,ppriâ
fic rétineat: utqäuitgfpatiú,pmiferit:implere omnino ualeat. Quaréäüt:
quoq;modo hgcfiât:fcimcl a hobis dicédú eft:ut de hacifiaTatiri colloca
tíonéin oriétis coeli cardine genituræ alicui9 tépore cxcmplofumpto:facile
fit in cóftitutione fignoycoetcroypro cardinüpofitura iudicare:deq;illoy
fignificationibus ferre fcntcntiä. De cardinü auté ipfo3 potcftate ac pr£
rógatiua:qua: & quantaea fit;a nobis ante dictum cft • *
A 44 D E R E B. C O E L•

Horofçopanteigi?Tauro: cœli culmen ab Aquario: Occafusa Scorpio:imü

a Leonęoccupâtur.Treshi cardines fignificationesfuasTauri fignificatio
nibus cómif&nt. Erunt autem fignificationesipfaetumpronatura fignorú
atq;cardinum:tumpro qualitate É : quæ fignis ipfisincardinibuscon
ftitutis dominantur: hoc eft quoy domicilia altitudinesue aut etiamtrian^
ularitates fucrint : hæc enim omnia fignificationibus ipfisprouirili quæq;
É multum conferunt. Quo fit : ut penfitate cómifccndafint omnia:qua:
tamcn&minuútur&augefturpro fitu atq; irradiatione ftella; crraticarü
illis præfidentiü: proq; pofitura & configuratione aliay ctiam erratica;: ad
ipfaloca: atq; ctiam interfèfè. Scd necfincsipfiinquibus cardines partiliter
repcrti fucrifit:ncc itemftellæ fixæ ibidécollocatæ non multum ctiam mo
méntihabcbunt adfignificationcsipfas aut implcndasautminuendas. Igié
Taurífignúcum fit fuapte natura laboriofum(quodagroy ftudium ab eo
nafccntiüm animis inditum fignificat:ncq;enim tcmere hoci5mnomcn fcd
ab effeétione ipfàmaioresnoftri indidere:cumtauroy hoc cft boum fittcrrâ
inuertere: folaq; trahendoaratro refcindere) portendit nato uitam laborio.
fam&grauem:quadam cü continuatione: quando folidü ac ftabile fignú
eft. Quia ueroVenus ei præfidct: Lunaq; in eoaltitudinem:utraq; autcm
triangularitatis ius habct:fignum ipfum ab utraq; ftclla mutuabitür quod
quidcm utriufq;iÉ eftpcculiare • Itaq;natus ipfèobVenerisbcncficentiâ
multafibi compabit:auxiliante ctiam Luna: quæ nafcentibus agilitaté lar
gitur ad peragendanegocia: cum labore tamen proptcr horofcopantis figni
naturam • Idem hic inprimaætate parta amittet tum proptcr Lunæ móbi.
litatematq; inconftantiam: tum propter Aquaríum culminantem • cü cnim
fitSaturníhofpitium: horofcopum fnficit füoideftSaturninoliuorcacma
lignitatc:idq; eo magis : q»Taurus frigidæ ficcæq; compaétionis eft : cui
naturæSaturnus praeeft. AdhæcVenus moerere putafin Aquario:dccidit
enim e Pifcibus:inquibus eft fuaVeneris ipfius altitudo. Qüoniam autcm
Saturn9poft primfcurfus fui cófeétü fpatiú mitigaf:Venufq; a bcncfica
id eftfuanatura nunjreccdit:qä primo cóparatü cü labore íì. cü dolore
amiffüm fuerat: iddémü non modo recupcrabiturcumuoluptate:uc; ctiá
cumulabitur magno cüincremcntoatq;compédio. Aquariusinmcdiócoelo
collocatusfacietfiatum i5m cum potentib9&magnis üiris:atq; in publicis
aótibus negociifgucrfàri. Etenim cü Aquarius humanüfitfignú:&cardo
ipfè mediiœlififfummus: indicetq;hominü aétiones:ftellaqjSaturni om.
nium erraticarumexiftat fuprema: nimirü fit fignificatio nati confuctudiné
futuramcumprimariisuiris;quigmaxima Potéftatefungantur:cú quibus
etiamamicitiam cóiungetacfämiliaritatem.Verfàbitur aütcm inpubiicis ac
notis a£tibus tum propter præftantiam cardinis:quia&tushominü:excrci»
tationcfpdecernit:tü propter Mcrcuriú:quicü Saturno fimul prgeft huic
triangularitati. Quodq; §î ipfe aquis præfertim marinis praefidct:
aquaticisin negociis:autquæ in aquis;aquaticaq; fccundü loca excrceanf;
 L I B. V
A 4-5

occupabitur. Quin ctiam q, Saturni ftella infidclis eft : multüq; laboriofà

Cquæ cnim præftat: cü labore præftat:atq; ubi praeftitit nöfàtis cóftan
ter tuetur)natus ipfe fortunay ac facultatü fuay nüc incrementü fentict :
nuncia&turam • Laborabit ctiam inuidia:& accufàtionibus proptcrSatur>
ni ftellam : cuius naturam fignum ipfum fequitur : cum humanum fit :
accufationes autem ipfae Κ ab inuidia proficifcentur . Quod autë
in domorum conftitutionibus ante di&tum cft:feptimus locus id eft occa
fus cum uxori tribuatur: Scorpius ibidcm conftitutus in alicuius geni»
tura cum fit Martis domicilium : atq; e Martis triangularitate : uxorcm
cffrcndam portendit nato illi: in cuius genitura Έ tcnucrit: aut fi
mulicr fucrit: uirum • Proptcr Martis quoq; pcruerfàm naturam :& pro.
ptcr locum : qui horofcopo aduerfàtur : contcntiones minatur ac lites :
procurationcs tamcn promittit & acumcn ac folertiam in illis excrccndis
Lco ucro quarto de loco : qui locus cft domeftici ccnfus : patrimoniiq;
fignificator: porteadit natum ipfum ingenii uiribus : fuoq; labore patri?
monium fibi comparaturum domcfticamq; fubftantiam . Etenim Lco la
boriofum fignum eft : neq; Leonis nomcn fignum hoc accepit a gcnero.
ftate tantum : uerum etiam a labore ã paftus: cx coq; nô temcre
di&tum cft a nobis in Vrania:
Spclunca frcmit in magna : dominatur in altis
Μontibus : Acthiopuinq; tremunt deferta lconcm •
Quærendo tamcn infudat pcr dcuia paftu
Cú aútfitSolis domiciliü:fintq;Sol & Iupitcr ciufdé triãgulatorcs:utriuf:
ftcllg beneficio cópatio bene ampli patrimonii: multa;q; etiã facultatü g?
lc&tiodenúriaf. É facultatcs ppter figni naturâ folidâ ac cóftanté crüt
admodü ftabiles : atq; apud eü firmitcr pcrmanfuræ .
Ne autem Aricti qui fignifcriprincipatü optinet iniuriam fcciffè uidcamur:
non erit nobis Äökfüm: ie cardinali'eius configuratione : dcq; totius
figuræ cardinum fignificationibus caufas rationcfq; affcrrc : ut ad Arictis
auriq; imaginem atq; excmplum de cœtcrorum fignorum cardinali in
gcnituris pofitionc: rerum harum ftudiofus qui fuerit fcicntcr nö minus
äjdiligcnter fcntcntiam ferre qucat: Quid auté:&quam ob caufàm Aries
ih horofcopo pofitus dccernat: paulo cft antedi&tum . Quia ucro co nafcéte
Capricorn9cœlo inmcdio culminat:cftq; fignum mobile:aridæ : frigidaq;
c5paginis:atq; fœmincü:domiciliüSaturni;altitudo Martis: triãgularitas
Lünâ acVenéris:natoy ipoy animis ad ea quæ Arics indidit fermétationé
quoq; fuá adiügct. Quocirca quia fignü hoc cft ctiätropicü:quia culmi•
rians': natus ipféfuturus eft gloriæ appctétior· quâ etiâ affèqueftü Satur^
ni 5fidio: q eft figni dominus:ac Martis: q habct in eo altitudiné: tú ctiä
Véncris ac Lun£bcncficio: q triãgularitatipfunt. atq; co magis fihae bene
incælocollocat£ fucrinr. unde ncgociisctiágbufdäfficicf:c qb9gloriâ fibi
compabit:domcfticamq;fupcllcctilcm: multifq; etiam alimcta g- •
 —

44-67 D E R E B. C O E L .

fndct huic nato Saturnus ftudium prifcarum : maximeq; reconditarum

rcrünaturæ;cognofccnda3 pptcrgapricornidomiciliú :Mars adgloriam
adhibcbit ftimulos pptcraltitudiné. Lunacöferctingenii agilitaté propter
triangularitaté.Vchüs íté fauoréfuücühasadrcs omnis pöllicef:tücfiam
ad myftcriarcligionü cognofcéda:cüexomnipartcbcncfica fit. Quib9 ctiá
e rcbusfimul cóiunótis î;: utnatus isfutur9fit grauicöfilio:folertiinge
nio: mcnte pucftigäte: gencrofoanimo: uolütateintcgra:n6nihiltfi incon
ftanti: ppter figiiinatürä:demüiiserit animi dotib95ditus:eaq; au£tori.
tatc:utfcb9plurimisnö modocömodus:ucy ctiäncccffari9 iudicef. Quo
circa magnasetiá rcsadminiftrabit:illifq; adminifträdis 5pofitus erit. Libra
occafumitenêsCqa mobile fignü eft)uitgquoq;cömutationé decernit. Quia
ucro domusVeneris:quiaSaturnialtitudo: itéq; triãgularitas:inqua fociú
fibi Mercuriüadiüxit:quiafignü ctiä uirileatq, æqno&tiale:cófuetudincm
nati i5ius faturâ denuntiatcü maximis uiris:aut iniprincipü & regü aula :
cui9tfi ftatusfàcultatcfpinftabiles:ac n6fàtisccrtæ futuræ fint:tü,ppter
incóftantiä figni:tü uel maxime ppterSaturni malcficâ qualitaté:qppequi
nújíllü ita puchct:ut n6poftdeftatudeiiciat:cxaltoq;atq;illuftri loco in
humilem cbfcurüq;dcturbct:cú fit ftella hæc ucncno quafiquodam liuoris
intinéta : ut qä boni collatü a fé fuerit:n6 patiaf cófiftere. §¤; & có
tcntiofàslites aliquädo mouebit:&in re uxoriamolcftias ac triftitiâ afferet;
propter cœli fitü. a Cancro imù cœli cardinétenente:cü fit fignü etiã tro^
ícü: Lunæ domus:altitudo Iouis:triágularitas Martis:in qüa Lunam ac
Üîïí fibi focias affumpfit: pmittunfhatohonores: honorüq; acuitae orae
naméta:nominis itéclaritas:&magiftratuüacdignitatü infignia:unde fibi
remfamiliaréfortaffectiä etëplis acdcoy redditib9cöparabit. Affincstamé
quoflà aducrfätesfibi expcricf. ncq; cnim Martisturbulétior uis potcft ita
cöqcfccrc: ut n6intëpatusei9 impet9alicüde prüpat. Haec igiffingillatim
in uniuerfüq; cófidcräti:&undccüq; figno%:cardinü:locoy:atq;crraticay
uircs naturafq; péfitäti :fimulq; cómifcentifacile fuerit:autcerte h6omnino
difficile dcnuntiare qdingenituris fignú qäq;inortu: occafu: medio : aut
imopofitü aut,pmittat bóni:autminiitcfaduerfi. Cüprimisaütinfpiciédú
eft:quo in loco fignoyipoy domini:triãgulatorefq;: qq;altitudinesinfignis
habét: cóftituti É :quo ctiä e loco refpiciât : ftat9 quoq; atq; conditiónes
fingula3 crratica;: fincsité acfiniü dominidiligé£cólligédiatq;obferuádi:
ptesquoq;corporis qb95funt:&ité rey qualitates ncquajnegligédæ:do.
mini quoq;geniturg: q etiáhofpitatores&quales : qq;e6}: Š : ut CO·
gnitis primú fignificationib9uniuscuiufq;:poft ínühätäj maffàm pmiftis
redaétifq;:tandé pcnfo adhibito illas tépérét:tcmpatafq; fimul concinnet.
Cú primistfi nati qualitas ac patrig: parétü:generifq;c6ditiocófiderädaeft:
negeniin ex agro maciléto atq; infæcüdo căprouenîrefertilitas potcft:qug
e fœcúdo&pingui folo. Quocirca patriæ i5ius gencrifq; mëfura in utráq;
partem ad eà qùæ a cælo ftellifq; décernuntur:iccómodanda cft.
 * l 1 B. v ' ' ' /4->
His aút in hüc modú explicatisadTaurü rcdeam9:cuí utinhominü corporù
tura collúccruixq; addicüf:fice terray regionib9 tanjmébra jdä addiétæ
funt Parthia: Mcdia: Perfis: Cycladcs: Cyprus. Pcrtfnct aüt Mcdia a fcp.
térrioncad mareCafpiú:qά& Hyrcanü dicif:ab occafu Solis maiori Arihe
niæ:atq; Affyric iúgif :ab ortuHyrcaniæ:ameridie Pcrfidi:q &i5aTau
ro fubic&tacft:adhæretq;ab occafü Sufianæ : ab ortuCarinaniæ :a mcridie
mari abluif:qä Perficü dici£. Parthia uero ab occafu Mcdiæïííus ptè attin
git:a feptétrione Hyrcaniâ:abortu Ariâ:a meridic dcfertaCarmäniae:Cy,
cladesquoq;infulas: Cyprüíténotiffimäinfidâ Taur9fibi uédicat: Afia;q;
minoris orä omnëmaritimä:q Grgce Paraliadi&taeft:eaq;abluif ab occafù
SolisPropontide: Hcllcfponto: Acgeo atq; Icario mari. Afia uero ipaminor
cótinct Myfiä:Troadé: Phrygiâ: Ioniam: Lydiâ;qq; Mæoniadiéta cft:&
Cariam:ab ortuq; annc&tif Lyciae:atq; huic quoq;a meridie ac Pamphylig;
a feptétrione Bithynic:a Grgcis hodic Natoliauocafomnis ille traét9:a nfis
Turcia;qaTurcisoccupatadiuti9fucrit:antcj ii Cóftätinopolipotitifint.
' Dc Gcminis.

QuoniäGeminoy tra&9adpüáúufq;Solftitialc fèfè extédit:ncceffe &:Sola

p traótühüccuagätë:uchcmétiorib9radioyuirib9 ad calcfacicndü uti:im.
iminuto 5fertim humore:q in prima ucris ptcmult9erat.Cücnim ucr fit in
initio humidi9:ac fàtiscalidú: pptcr Solis pgrcffioné ad æftiuü Solftitiü:
humiditas illapcdctêtim minui£ calorefupântc:quofit:ut Gcminoy fignú
fitquodämodo tëpatü :exhaufta magnae ptc humidi cxupantia: calore aüt ,
ficãdauéto:ut nullotfipacto eripiataeftatiqü fuü ac,ppriü mun9eft. Quo»
circa tamctfiucrisps ultima incaloréomninouergit:aeftuofiortfiactorren»
tiorilla caloris uisaeftati relinquif:qua ercdiéta eft gftas. Atq; hinc cfficif:
ut ueris pars ultima fuapte natura tépatior fit:licctCut dictü eft)in caloré
smagis uergat: humore diminuto. Nihilomin9Ccü fignü hochumidüphi»
bcafaccalidü:Solq;ad cftiuü pun&tü,ppcrct:cuchatq;in aera uapores plu
rimos ac uchcmétcr craffos)accidüt ctiä hoc téporenönullæ qdé pluuiæ:
licct rariores:tfi uehemétiufculg: nimbiq;intcrdüctiä,pccllofi. Itaq;maiores
nfi quis uniuerfim dixcrintfignü hoc tëpatü: ita tfi totü diftinxere : ut pri
má éi$ ptem humc&tâ: pclitiëq;incorrüptionécxiftimarét: mediâ tëpatâ:
ultimâ üariä atq;inc6ftafité:,ppterSolis potëtioré uim: ptrahêdis ineditú
uaporib9: $. ejptractionegénerät in cælo pluuiæ :n5 miodo repëting:uc;
ctiä,pccllof::grãdincn5nüjacuétis miftae:qu93 gdéomniü coeli fitus:ac
Solijc auétores funt. N6pay ctiá cú ftellay fixaj :tum crraticay ftatus
adhôc ipm conferüt: quädo in iis etiã quæ in agris contingüt:ad rëq; pcrti
•ncntrufticâ: necSol: ncccoeliipius:auttcrray fitus ita Éftant omnia: ut nö
humana etiäinduftria:laborq;hominü plurimü illis conferat: qäcxpicntia
' ipa monftrat quotidie : arando:fodiédo:ftercorãdo:irrigando:qugq; alia
fiumanaadinuenit induftria faciédo: multo cü fudore&cura: ut nccSoli:
nec fitui;juisab illis mancnt omnia; cuncta fint pcnitus reférenda: cum
K íi
/ 4-%^ ID E R E B. * C O E L .

ftcllayfxaya&tioncsnópayctiáconferant. Quæ uero partes inboream eri• ,

guntür: eæ ucntos :actcrraymotú excitarcconfucucre:quæ in auftrü uere
unt:ficcitaré & æftü:tamctfi&inhocipo&inccrtcris itëfignis:uteaqug
§. partiú qualitatib9a Ptolemæoalífq; difciplinæ hui9 fcriptórib9tradunt:
fcilicctprimæcuiufq;figni partcsfintuni9naturæ : rcliquæ uero duae diffi
milis ac diucrfae :ficpartesillas:quaeadauftrü aut feptétrioné ptincnt:ar.
bitror longe plurimü uariare : alitcrq; partis ipfas fc habcrc: in regionibus
fubarétú:atq;infèptentrionépofitis:alitcrauftrü uerfus ac füb mcridiem •
Ncq; cnimSol cun&tisin rcgionib9 eadé radioypotcftate : iifdemq;uiribus
uti£ codéq; illo téporc: moüédisinacrcqualitatib9:cünöomniü regionum
idé fitus: cadëq; fit ratio : Atq; ut fcmclqdé dicâ qúfcntio:nómodo pauca
qugdâ: ucy ctiäpmulta ab AegyptiisChaldgifq; auétorib9 ex obferuatione
cœli ac plagæ illi9funt tradita:q poft a Grgcis Latinifq; fcriptorib9acccpta
& pbata:tcrris tfi noftris potiffimüq; in feptétrionéucrgentib9paycöfen
tiüt:tú excitädis uétisac tcrrcmotib9:tü himbrib9 diffundédisaut niuib9.
cü maximcdifferáttra&t9ipi fitufq; regionü , ncq;Solis ipíus cadé fit ubiq;
irradiatio: Adhæcptesfigno% in auftrü:feptétrionéue pmotaeqdad Solé?
cúSolpfignifkri Grbistractü mediü fcra£ni forteftcllè illis inptib9collo
catc & fixg ucladcaloré augédú cóferätaliqd Ppinqtatefiaueladpluuias
inducédas. qá pfcctopleuencfcio qd uidcfŠ cnimqäin Aethiopiaaut
Arabia:cx illa É ppinqtatecôtingit:idetiâ ufuucnict in Gcrmania aut
Britânia : nccqûin ă idetiä in Garamätib9& Nafamonib9. Qua
enim ratione in Italia ncdù in Britânia poffüt Aquariiptcs urcreCut Ptole
mgo placct infeptétrioné fpc&tátes:cüq in auftfü uergüt:niues maximas
eodéipo auétore moliáf: quoqdé §§§ ptib9fis Aquarii tü auftrinis tú
feptétrionalib9n6multis Éî dicb%que ppinquet. Qu£ igi£ pue
nire indecalefactio: nedicâ urëdi maior uis potcft ? Qäf hçca É
dicüé oberraticas ftellas in casptcslati9breui9ue promotu acdiuagatioiie
fua cuiufq;digrcdiétes:payqdé,pprie diétü uide£:easurerc:fiuedeMcrcu
rio dicaffiucdc Marte:cü aërisãduftio:ac maior illa calcfa&ioadSolâ re,
feréda fit : nö ad crraticas. Nâ Saturn9caloré rcprimit: idq;i5mfponte fua
£ftat Luna: Iupiterucr9poti9tëpat.Hgcigi? hocpfèrtimiiilôcoatq;inhúc
modúita diétafinta nobis:utaliisetiálocis opportuncaccómod&?. fllud tfi
nó inficiabimur : erraticasftellas:ubi inealocâdclatc fucrint:&calcficri&
humectari&refrigefcere: magis minusue fupra naturâ ppriäptib9abillis
ffe:ac pfcrtim Dunä:qfigiiiferi latitudinéómné libcrè inagís pcruaga£;
fixas ueroilliccollocatastantüqdêpollere:utgratiotêporis:jregioni§ uis
plus ualeat:uel ad caloréexcitädüíuelad frig%;mihi qdë cöfäntäncüparú
omnino uidcf:qfi reb9his infcriorib9uariäd§fit9 iperegionü plurimü có
fert: neq; uarietas ubiq; terrarum : cœli uarictati uel ömninô confcntiat:
uel penitus aduerfetur': ac pcrfaepe longinquis e terris uapores plurimi
£ucntis cóuchantur:qui qua in regione çóßdcrint : îllîc rcpcnte tempc •
ftates cxcitent:eafq, prætcrtëporisäc regionis naturam intcmpcrantiores •
 L IB. V '
A 49
Eft igiturGemino; fignú huiufmodi: Fines aút £g; ipfius: naturas has
referüntingenituris:priminãq;feptéMercurialesfunt:ac ppterea natum
ipm adftudia rey cayque Mercurio afcribunf: alliciút ad fciétiâ:adaétío.
nes:adexcrcendancgocia- Erit itaq; natus ipfefolers:atq;in traétandis ne.
gociisartificiofus acüerfatilis:moribusetiátempatisactränquillis:&adfiv
fçipiendäprolemabundeaptus. Quifequunfftätim fines nufnerofèptem cú
Iouifintaddiéti:natüißmmodcftüactempantcmrcddét:beneficü:bongq;
inftitutionis:fœcúdú:quiq;inathlcticisCut Græcidicüt)certaminib9uet.
fetur:ncc uero Poetæ temere finxcrunt Caftorem acPollucem Iouis filios:
a qbus fignüijm nomen accepit:cqucftri pugillariq; ccrtamine tanto
ualuiffè Tertii loci finesnumeroetiam feptéquiVerieriafcribun£:pra:fta
büt natú i5m in cuius genitura horofcopaucrint : ftudiofum muficae:ele, .
gantiæ:Pocticæ:pigmentariæ: odo#:reyq;ca; Έ uoluptaté afferant:
Å ingenerentinanimolætitiâ:aciocunditaté. Haétenufq; figni huius
ncsgenitales admodú prolificofq;tradiderüt.Nam&fignúhumanüeft:
&item calidihumidiq;tempaméti:&finíúdominifuntetiâfœcundi. Qua»
tuorquifubfequunffines:Saturnoq;afcribuntur: natücfficicnt moderatü;
intelligentè : notü: prudenté: refq;fibi cómiffas egregicdifpcnfanté:quiq;
magnitudine animi: ac gerendisrebuspræftet. Hæcaüt comaiorafunt fü
turá:fiSaturnus triangulator cú Mercuriofocio:ac figni dominofeliciter
collocatusfücritgeniturætépore.Cú cnim Mercuriusprgfit rationi:Satur
nusconfilio:accögitationi:bcneuterq; collocatushocipfopraefertim figno
horofcopante:nati animú ad rey naturæ cognitioné:adfapientiâ:bona;q;
artiú inftitutioné: folertéq;negocioy adminiftrationé:undeclarus cuadet:
ínuítabunt.Qui reliqui fünt fincs quinq;:q»Marti addicunf:maleficam&
ipfiMartis natüräin animo acuitanati reprgfentant:qué&fratribus orba
bát:&laborib9in multis:moleftiífq;conftituent:curas animodifficillimas
afferent:prolemuixannuent-Eritaüt natusipfè atrox:acerbus:cótentio
fus:immitis:quitamé abundet refamiliari: gaudeatq; peregrinationib9:ac
locoy mutatiónib9: multifq; negociisfefélibéter implicct. cüftellaMartis
tú natura fua:tü ÉÉÉÉÉ figni multo etiampromptius hgcfit
praeftitura: De numcro aüt finiü figni hui9: deq;cog etiä domino;:ordine
Aegyptii aliter fentiunt:fiquidem Mercuriifines primo locofex tantü cffe
uoíüiit:totidëq;fecundo loco: Iouis: tertioaütVencris quinq; nô amplius
at quarti locififiesnumcroetiäßptem Marti dedicant íï. uero quinti
atq;ultimi loci Saturno:eofq;fex effe contendüt. In ï itaq; genituris
Géminiafccndcrint: íierunt intelligendisperfcrutandifq;naturæréb9 apti:
curiofi:facundi: Poetici:numero¥:literay:ac difciplinay ftudiofi:exerce.
büt mercaturas:implicabunfnegociis:remq;familiaréprudéter adminiftra
bunt:erútq;prudétesdifpenfàtóres:&honeftiboniq; a qui iudices: deleóta
bun£interprétationib9:acperfcrutationib9 reyoccultay: præfertimfiMer
curi9fuerit:artiüac magifterii dator • Itaq;Cutin Vrania digi;
1II1
1 %o D E R E B. COEL .

Hi rerum occultas caufas : arcanaq; facra

Rimantur : uerbifq; modos : & carmina ncruis
Adiungunt : preti6 aut capti fora multa frequentant•
ut ueterum monumenta docent : & fcripta uirorum :
Aut opcram impendunt linguis interprete cura:
Et dccus: & quicquid monftrat fàpientia : norunt
Cœlcftes Gemini concordi fœdere iun&ti
uocirca cuiafcenderint ingenitura:is in primouitg fuae tirocinio: labo
rib9n6 payfatigabié : nótámê ut ei ad uiétü defint neceffària:inftitue£
bonis artibus:in qbus ingenii fui uires exercebit.Ná & Mercurius figni
domin9 rationi pr£cft:&Saturn9cü codé triangulator ingeniü acuit: im
pcllitq;adcognofcêdarey naturgocculta •Signü etiam i5micü humanú fit:
rationé quæ ppria cft hominis ut f&qua£:cópellit . Quibus e reb9 cfficif:
ut natusipfe ádeaquæ rationisatq; ingeniifunt:animü applicaturus fit:ac
n6 finelaboremolcftiífq;.Nam&Saturni ftellalaboriofacft:& Mercuri9
natianimü:primäq; adölcfcentiâ:cui præcft:ita excrccbit:utquicfcere illú
uix patia?. Verfàbituritaq;cüpraeftantibusuiris:cü qb9amicitiâ feruabit:
atq;hocpaéto ccnfum fibircmq;familiaré cóparabit. Qäq; fignü hoc:qά
alii cömuneCutdi&tüeft)ac duplex:alii bicorporcü uocaucre:inter ueris
finéacftatifq; principiú conftitutú eft:atq;hancobcaufamcómunitatéquá^
damutriufq; tëporis rctinct:iccirco natietiam animus&inagcfido& incó
fultando mcdiocritatéquoq; retincbit:neq;enim autftatimdepropofitodie,
mouebif:utleuis appareat:aut in illo ita óbdurabit:utpertinaciæ accufari
dcbcat. lidé Gemini inquoy genituracœli cacumen poffederint:eoy ani
mos;ppterfuädominiq;naturämultayartiüac difciplinayftudiofosfaciét:
quippe qui admodú do&ti euafuri fint:rcrüq; abditay naturae magnopcre.
pcriti. Quâ ad ré Saturni quoq; ftclla multú cóferet: quæ triãgùlo figni
huius praepofitacftcìifio Mercurio fimul: quâ obré natusipfe magnä fibi
docendi atq;inftituédiau&toritaté procedéte átate:atq;inifafencélüteucn.
dicabit.Exhisaütaute publicis adminiftrationibus uitae fibipfidiacópara
bit: pptercardinis maieftaté:aut forte c tëploy:autfacray rey prouétib9:
fuffrágátectiäVirgine ab horofcopo: qäfignünaturalitér rcligiofum cft:
multarüq;difciplinayfcium:eiufäéq; ÉÉÉ hofpitiü • Geminis
- - -* •- a* • -
occafum
—r--:—,-;7~
'tcnétib9:q inlücéuéníüt:futurifint jtgeniofi :folertes: cruditi :quiq; alios
„ ctiä crudäfTcrib£rTaTcretis miniftri:fccrctayq;litcrayintcrprctcs:qd
/ Mercuriiftella5ftabif:crütetiäreycœleftiú pitiíaütfàcröypfcéîi:antifti.
tcfg: quâ ad réSaturn? triãgularitatis domifi9 acfoci9opamîquoq;fuâ im
pédet:Éftabitgutiidé ipidöloresatq; erumnasgqffimeférât:ùt fimultates
odiaq; diffimulét:ut iuftitiâcolát:&infeneétutefiaréfamiliarëhuberé atq;
ampläpoffidcät: ut filiosquoq; ac ncpotcsfufcipiät.Vbiucroimù cœli cár
dinéGeniinioccupabüt;gtücnafcen£:multisihuita ægritudinib9:multis
etiam doloribus erumnifj; opprimcné:laborabüt occülto aliquo corporis
-*
 ' ' L I B. -V . r
A %/
uitio:patrimonia refq;partas amittent: quæ mala Saturni nocens aftrum.
inferct:præfertim ubi no&turnageniturafuerit:poftucromutata fortuna:
diuitiasfibimultasacquirent:multa ctiam compendia quafieximprouifo eis
qfferentur.Scncstandem peregre :ac fortaffè rcpcnte moricntür:prctcrj
fiCut Iulius Maternustradit)genituræ dominus felicifuacollocatione hoc
ipfum prohibuerit.Subiiciuntür autéGeminis regioneshæ Armcnia:quæ
äfeptétrioneiungitur Colchidi: Hibcrig:atq; Albanig:aSolis occafuCàp.
adociæ : ab ortu Hyrcano abluitur mari : inhæretq; Mediæ : a mcridie
Š atq; Affyriæ -Hyrcania quæ a feptentrione nó exigua parte
Cafpiomariabluitur:quae re Hyrcanüquoq;agnominatücft:anneétifq;
Mcdiæ ab occafu:a meridieParthiæ: ab exortu Ê :quá uidco uo
catam etiam Mantianam · Hæcipfa Margiana Geminis quoq; attribuitur:
cftq;aboccafu Hyrcaniæfinitima:afeptentrioneScythiæ:ameridie Ariae:
ab éxortuBattrianæ : duxitaütnoméa Margofluuio:qui illampenc mcdiâ
fecat: eSariphisdefluens montibus:Oxoq; immiftus in Hyrcanü influit:
claudié aüt fere cótinuatis montibus:fitefjabea partc:quä mare abluit.
Ncc uero quifpiam miretur: q, hac in explicatione:regionü etiam fincs tra» :
damus. Idcnimcoconfilio facimus: g, cúncqucamusfubic&toylocoy noua
nomina certis limitibus confcribere ííí illa complc&timur iifdé: qbus
maiorcsnoftri cadcfcripfere •Cyrenaicaquoq;:ac Marmarica: Aegyptufq;
inferior Gcminisaddiétæ funt. É aüt Cyrenaicaaboccafu Syrti maiore
ac Philcnoy aris: a feptentrione Libyco mari: quod & Punicü üocatur:ab
ortu Solis Marmarica:a meridie É defertislocis.Ipa ueroMarmarica
cú Acgypto: cuiusipfa pars eft:ab9ccafuCyrenaicæcóiungitur:a fcptcn»
trionc Aegyptiaco mariabluitur:ab oriente Iudæ:atq; Arabiae Pctrcæ:
a feptentriöne uero Acthiopiam pcrtingit. -

- De Cancro •
Primum Cancri punétum: q,poftj Sol eo loci peruenit:non habeat: quo
feptentrionéuerfus progrediatur ultcri9:fed curfum potius fuü in auftrü
cöuertat:uocatú cftGraece Tropicü:acóuerfione:aqua efficif: ut dies ex
co punéto decrefcere:e cótrario augefcere nox incipiat. Qäq; per aliquot
dieculas detrimentü ipfum lucis uix appareat:tanj Sol ipfe fiftat: tempus
illud appellatú cftSolftitiú:&Cancri fignü tüGræconomincTropicü tü
LatinöSolftitialediétü cft.Soligifubieo pfe&tus fuerit:ex cditiffima illa
múdi fpccula:actanj exarce quadam re£tiffimos radios: maximcq; uehe
mcntcs in caputnoftrü proiicit: quae referuentiffimi calores excitati acré
accëdüt: fitq;inregionib95fertim feptétrionalib?maxima uapoyin acrcm
eue&tio. Quâpropter repcntinæ pluuiæ:himbrefq;proccllofi exeotempore
incipiút:qüa§ etiäabhacifa cóuerfione hodieTropeas puulgate dicimus:
eafq;flat9i5i feptétrionales in Italiâ impcllüt:magno & pcellofo impctu •
Nihilominus fignum ipfum fercrium apparebit:fi in uniuerfum naturam
cius confiderabim9:flüüt enim ex eo propter Solis radios j rc&tiffimos:
K iiii
A 362- D E R E B. .C O E L .

calores ingentiffimi:quin ctiä fiparticulatim illud mcticmur:qua praefaepe

fitum cft:cx ca rcgionc cxaeftuarc cœlumuidctur: &acripfe ita torrere: ut
pcnecxanimcnturanimalia :ac nö nunjtcrray ctiam motus cieantur. quod
hupcrquidcm accidit. Efficitur ctiam üt aer ipfe caligct de nimia fumiga
tionc:áridifq; afpirationibus cx intcrioreSoli traétu üi caloriscuc&tis . Ac
tamctfipartcs mcdiætempcratiorcs cxiftimantur: quæ tamen ultimæ funt:
ucntofiorcs habcntur: quæ inborcam : aut auftrum tendunt: torrent poti9
gcalcfìciunt. Haec auté in hunc modum ut fé habcant ncccffe cft: haurit
&nimSol cxaltiffimoacreétiffimocoeliculmineintcriorétcrrgfinü:effcrtq;
indcafpirationes illas:quas exiccato penitus humore: matris fiaturâ fequi:
hoccftmaximctcrrcftrisacfuliginofascffencceffecft.Exeoq;fit:utcaligo
admodú dcnfà tü aerem occupet:tum eam ob denfitatcm cœlum aftuet:
ucntiq; tandé uchcmcntiores fufcitétur:quitcrreftri ex afpirationegignüf:
quæquidemCut non femel iamdiximus) aSolc praefèrtim:atq;a&li fitu
proucniunt. Multü etiáconfert terra; ipfaypofitura:uthicmagis jalibi
&caligo maior conftct:&proccllæ maiores inhorrcant:quin etiam ut alibi
caligoipfà magis magifq; exuftainucntos uehemëtiorcs abcat:alibi ut ma•
dcfä&taautuaporibus humcntioribus immifta:&tanjinfe&tain himbrem
poft diffoluatur: multo uento immiftum •fiquidem Acthiopia himbribus
penedcmcrgiturSole Cancrüpcragrante. Quanjaütfunt qui aliaratione
fignü hoc partiantur: Ptolcmaeus tamcn cœleftem Cancrum:qualcm iam
diximus:effc pcrhibct. Quibus aüt nafcentibus Cancer horofcopaucrit:
q> Lunæ domus:q, Iouisaltitudo:q>Martis:Vcncris:ac Lunæ triãgulü:
hi acuto crüt ingcnio:compofitis mioribus:fuaui confuctudine: magna fe
ueritatc - ná & uitia grauiter infc£tabüf:&in improbos accrrimc animad
uertent:&jjiniramifacile prolabuntur: propter Martemtriágulatorcm :
facileetiam miitefcunt: ira compofita:proptcr IouemacVencré. Publico
quoq; muncrumftudiofifuturi funt: propter Lunä:unde cenfumfibi fami. '
liarcm:diuitiafq; acquirét. Traétabunt res publicas:aut regiay rerü ad
miniftratorcs crunt:proptcr naturam aüt figni ipfius crunt inconftátes:
neq; unum fequcntur uitæ genus:ac perfæpe aliud in orc:aliud inpc&tore
habcbunt. Dele&tabuntur peregrinationibüs:aclibenter errabunt?;ppter
naturas auté erratica;: quas dixi:& propter cœli fitü • Erunt etiâ gloriæ
cupidi: fa&tiofi:turbuléti &auræ populäris fęditionüq;ftudiofi:ludis etiâ
dediti:atq; in libidiné:refq; uoluptárias procliues. Quibus uero Cancer
culminauerit: iis Cut inVrania dixim9) – Felix multa cú laude fene&tus
Continget : tum clarus honor præftantibus aétis. -

Ac ueluti lcnto fenfim per litora paffu

It cancer : tardufq; graui fub mole laborat:
Paulatim fic diuitias : fic lentus honores
Accumulat : donec grauidos complerit aceruos:
Vix tamen ut gemino fæcundct üißera partu.
 IL I B. V
A 33

Iulius Maternus tradithoypueritiamatq;educationemfuturâ in locis relí,

giofis:aut publicis: ultimüq; uitæ tcmpus nobilitatum iri diuitiis: fplcn.
dorc: gloria : filiofq; aut nullos:aut unicum fufcepturos: nifi Iupitcf locú
ipfum afpc&tu fuo irradiauerit • Nos uero exiftimamus etiam ea quæ de
cducationc in locis fàcrisautpublicis dicunf: a Ioucmanarc:cuius altitudo
cftinCancro: &itcm aVcncre:quaeefttrianguliipfius domina cum Lunæ
etiä fuffragio : quæ publicis rcbusputafpræèffe . É occafu Canccrpofitus
portcndit cos qui natitücfucrint: maximis molcftiis laboraturos affinium
fuoy gratia:grauiffima ctiampcriculaobituros: Mars cnimtriãguli domi
nus aboccafu magnam fibi ad nocendumpoteftatem affumit:proptcr loci
naturam • ÁÉÉ feptimoinloco nö fatis bcne colloca£ : præfertim
tropicis in fignis:fiquidcm infamiam parit ob coitus impuritatem. Ab imo
loco idcft fübtcrraneoa cardinc Cancer afHuentiâ promittit rei familiaris:
dignitatcs:honores: titulos. Quocirca diligéter infpicicndüeft:fi Iupitcr
locúipfum aut tcnucrit:aut félicitcr afpexerit:utpromiffoy qulitasplane
iudicari poffit: Nihilomin9 fqualorcm ncfcioqué:ac ucftitusfordé innuit:
proptcr oppofitioncm Capricórni : cuius dominus cft Saturnus:cum eius
ftclla fordidior fit:ac triftitiam cum fqualoreafferat.Signiaüthuius primi
fincsquifèxconftantc partibus:quoniam Martis naturamfcquuntur:fùl
mina inacrccxcitant:atq;inanimis nafccntiü intcmperantiam:quae refu
turumcft:ut tcmcraria:pcrucrfàq; fèquáturconfilia: motufq; inordinatos:
profligentq;bonafua. Minatur ctiam affinium caufa cótcntioncs ac mole.
É libidiné ac flagitia 5cipitcs fcrcntur:quippequi futuri fint impuri
ftias.
admodum ac flagitiofi.Sccundi fincs quipartib9 cfcptcm conftant: Iouiq;
addicunt': natos portcndunt modeftiæ: tcmpcrantiæ:probitatis:iuftitiæq;
cultorcs:magnificos: gencrofos : gloriæ atq;honoris cupidos:quiq; rcgios
morcs præféférant: artifq; fcquantur impcratorias. Eadcm partés natos
ipfosadomncm probitaté atq;adbonas artes inuitant • Tcrtii fincs feptcm
& partibus conftitutiquia Mercurio afcribuntur: natos indicantpopularcs:
diligentcs:folcrtcs: rapaccs: publicoybonoy direptores: publicanos:opu
lentös: multaq;cumrcfamiliari. Quartifincsqui fcptcmcóftituütur e par
tíbus:Vencriq; addicunf: innuüt nafcentiú animos inconftantis: uarios:
libidinofosjÉÉ : opprobriofos: dolofos:fcditiofos: turbulcntos. Ipfae
ucropartcshumidæ perhibcntur.Vltimi fincs:qui partes tantü tres cóm
plc&iútur:Saturnini cffe pcrhibcntur:atq; omnin9 mali:nam& remfami
iiarcm nati quieos horofcópantcshabuerit: diffipabunt:&illü infummam
tandem cgcftatcm redigent:fines etiam hi humidiadmodum cffetradunf.
Aegyptiíücroprimosfines feptée partibus cóftareuolüt:fecüdos aüt non
Ioüi$ęffe:fcd Vcncris:ac fextantü e partibus.Tertios ité partibus e fex:
quartos Iouiscffe:ultimosomnino partib9equatuor.FamulanfaütCäcro
Numidia:& Africa minor: quæ maioris parscft:ex Afiae uero regionibus
Bithynia: Phrygia:&Colchis. Minor igitur Africa:cuius olim princeps
 DE R E B •* C O E L .
/ %4

fuitCarthago illa æmulaRomani imperii:nuncuerocaput eftTunes:uo.

caturq; hodie Barbaria: finibus his continetur : abocciduo cardine Mauri,
tania: Cæfaricnfi:atq; Ampfaga flumine:a fcptentrione mari Punico:ab
ortu Cyrenaica a mcridicLibyæ:hoc eft Africæ ipfius defertis. Numidia
pars eft cius: qua pcrtinet ad Ampfagam fluuiú: quaq; ad oceanú qui ab
eaNumidicus dicitur: atq;ad Audum montcm:hactempcftateuix oppidis
aliquib9 habitaf: Arabibus hoceft Nomadibusinfcftätibus:quiScythay
more palabundierrant. Bithynia: Pontufq; ab occafu: orePonti:e rcgione
C6ftãtinopoli:atq;Propontide:a meridieminorc Afia:dc qua iamdixim9:
ab ortu Paphlagonia: Galatiaq;: afeptentrionc PontoEuxino includitur •
Phrygia ucro : itcmq; Lydia ac Maeonia: minore Afia continentur:cuius
oraminaritimam dixim9Tauro effefubieétá • Colchis cft ad mare Euxinú:
aboccafu Sarmatiafinitur:quæ eft illi ad feptentrionem-labitur pcr cam
Phafis fluuius Caucafo e mónte defluens: quo monte ab Hiberia diuiditur
ortum ucrfus:ameridie fines habet cum Cappadocia: Armeniaq; maiore •
nomen obtinuit a Colcho urbe : qug quantopere celcbris fuerit : ea quæ
aPoetis dc auratoariete ferunf:déq;Iafonis nauigationc: Acta itcm rcge :
ac Medea: docent • Aetate noftra ignobilis fqualet:parfq; cftTartariæ.
De Leone •
Nomcn ipfum Leonis uidetur præféferre feruorein quendam incenfi aeris.
hæc etenimpræcipue ratio figno nomédedit:ná &fire&tiffimi acualentiffi»
mi e Cancro radii proiiciunfa Sole: nihilominus feruor ille tam æftuofus
&pcne fuffocabundus:atq;Cut Græcidicüt)Pnigodes: in Lcone cócipif:
idquod etiam domcfticis inibalneis ufuuenit: ut eæpoftj bcne concalucrc :
exacftucnt:difficileq;admodú fit:illas pati. nimius enim ille calor & angit
animam:&fpiritus pene fuffocat:atq; elidit:ncc folum inbalncis:uerum
etiam incubiculis cœnaculifq;:ubi diutiusineisignis cfferbuit:hoc ipfum
confucuitaccidere • Diuturnior enim caloris immoratio in locis præcipue
conclufis:aeftum ingenerat. Sol etenime Gcminis prius pofteCancro ita
terræ meatuscaminófq; adapcruit: fumigationibus terreftribus cœlum fic
impleuit:cx humc&tis locisüfq;adeo fuccos exhaufit: utcú ad LeonéÉ
nit:perq;cumuagatur :aeripfetanjeffumareuideatur : caligincq;fpiffiorc
cóftare: ut necaúræfluuialcs:autmaritimæ fpirent:nccuenti ufj : flatufq;
illi acriífentianf:fitq;ut fæpenumerohimbrcs intépcrantiffimi :procellςg;
turbulentiffimae prorumpant exaere ob hanc tantam fumigationcm:cali
gantiüq; afpirationú rcdundantiam • Merito igitur fignum ipfum ab hac ]
efferuefcentia uocatus eftLeo:quandoCut Ptólemæus fcriptüm rcliquit) *

in uniuerfum calidumatq;aeftuofumeft:cuiusctiam priores partis æftuarc

tradat:pofteriores humefcere:corruptionéq; inducere: quanjmcdias tem
perantiam retinere quandamexiftimat. Etciiim in fignis ipfis ufuuenit qû
inanimalibus:ipfifq; terraylocisactraétibus:quodqjctiam in fontibus:& .
aquis: ut uniuerfim quidem fua quadam cómuniq; fiaturapræditafint:ac
 LI B. v / ££

nihilominuspcculiaris&Cutitadixerim)natiua:priuataq; alia quædã uis

illisfit infita:quaeab uniuerfiqualitate diffentiat. Quid qyinagró Baiano:
Puteolano: Neapolitano ferpentes quidam funt: uencn6 qui careant:licct
ferpcntü genus omne dicatur uenenofum • Fontes quidé ipfi humidi funt;
perindcutaquay genus omne:qua£ etiamproprium eft fitimextinguere.
Aquætamen nönüllætüfontanæ:túfluuiales epotæ fitim magis ac magis
accendüt: bibendiq; auiditaté. Biliofi qfunt probilis ifi9natüra rationéq;
concitati effè: uehemcntiorifq; cómotionis confueuerunt. Inuenias tameh
ebiliofis nó paucos:qui fintjlentiffimi:ut cótra epituitofis:phlegmati.
cifq; uehementes & concitatos. Coruos ego:ceruofq; complures uidi albo
colore:quiabhoygencrenatura ipfa rcmotus atq; alicnus cft:quin etiam
pauones quofdam ömnino cádidos:quo$:tamé pennis nihil in aliiü genere
eadem natura uariabilius fecit • Nihil etiam Apulia terraCut Aegyptum
prætcrcam)fiticulofius: lacustamé&ipfaquofdamhabet in oratüRodia:
tum Sipontina:& aliquotetiam fontes. Itaq; natura illa uniuerfà£; in
omni rég- genere uarictatcsquafdäfufcipit:quideäfab ipo uniuerfò penit9
différre. Qäq;de Leonenücdicim9: de aliisetiâ fignis dicim9;ut uníüerfim
jj naturguni9atq; códitióis fint: pticulatim uero naturgali9ac diuerf: •
git inhoc ipfo Leónepartesqdé böreales cöcitatæ funt&igneæ:quod cú
figni natura conuenit:at quæ in auftrum uergunt: humidæ. Sunt etiam
qüi Lconcm húc in modú partiantur: atq;ad É ufq;partéæftuofum
adco cffè tradant:ut ctiamfuffocet:exanimctq;fubie&tisinregionibus ani»
malia:ad dextram item partem concitatüatq; ardenté:qua uero in auftrü
ucrgit:humeétú& igncii:in inferiorib9aüt partibus omnino perniciofum
atqjexitiabilem: in mcdiis uero atq; ad finiftram temperatü. Nos hæc re.
giónum potius fituipofituræq; afcfibenda ducimus: foliq, naturæ;jfigni
partibus , Futuriautéfunt quifubLeone nafcentur: nobiles:ac probitatis: 4•«/a.*
iuftitiæq;cultores: méteelata:ceruice indomita:atq; abadulationib9alieni;
q,fiSolipfe figni dominus cardine in aliquo infęderit:aut fclicibus ftellis
amicc ζή :futuri funt fplcndidi atq; illuftres: dominatüq;exerce
bunt. Huius autem figni fines primi fexepartibus conftituti :Satu
dcdicati natos reddét peritosatq;experiëtesadmodú: ue#meticulofos:re;
quoq;naturæ ftudiofos : ÉÉ; : parcos: occultoyindagatores: ?
cos: ártificiofos:cautos:callidos: ftcrilcs:atq;in rebusVeneris pcne frigi
dos. Qui fubfèquuntur fines partibus quidem e fepté coaéti: Mercurióq;
attribúí natos füturos innuuntliterayftudiofos:eloquentes:fcios:legum
decretorüq;ciuiliü peritos :in rebusVeneris continentes : Ę
uiq;popularibus áele&tentur:atq;inauditoriis:audientiífq; libenter uer.
äntür. Tcrtii loci finespartibus efèx cópofiti:Veneriq;afcripti natosipos
tempcratos:quietos:acfàpientesfacient: inquoyetiam animis iucunditas
multa infideat:ac uoluptatis ftudiú: remiffio item quafi qugdâ a curis ac
moleftiis. Quarti loci fines partib9 item e fex coaéti: Iouiq; addi&ti natos
/367 DE R E B. C O E L.

eosinquoygenituris afcenderint:reddent uiriles:experientes:inquoyetiâ

animis nihil humile: nihil abieétüinfit:quiq;imperare ftudeant:acmilitari
in difciplina proficiant • Quinti loci finesquinqje partibus confe&ti: Mare
tifq; dominatü Ég¤; :natos reddent corruptis atq; cötaminatis morib9:
flagitiofos:malcficos:uitiofos : ignominiofos : ualitudinarios : infelices •
Particulatim itaq; ac profiniünaturis Leo talis effe pcrhibetur. Haec autë
inhanca nobisfententiam traditafunt: fequentibusnumcy finíú:atq; ordi
nem dominorum : qui a Ptolemæo probatus cft : uti fupra docuimus •
Aegyptioy uero opinio ££ quidem ab hac ipfà diffentit:nam &primos
finesIoui attribuüt:eofq;fexe partibus conftituüt:fecüdosVencri: parti.
bus equinq;:tertiosSaturnoefcptcm:quartose fex Mercurio: Marti ulti
mos:cofq; e partibus item fcx. Opinionem auté a Ptolemæo probatam nos
fupra abunde confirmauimus : a qua Aegyptii quantopere diffentiant:
fàcile hic uidetur. Quocirca mig: uideri débet ncmini:fihacnos in parte :
tantaq; in difcrepantia noftrü adhibereiudiciünullumuolumus. Quiautë
hocfignoinhoro(copoconftitutonafcentur:erunt propter figni naturâ fir
moacconftantipropofito: iniramtamen atq; indignationcm proni: folerti
ingenio:elata mcnte:uehementibus cogitationibus:propter Solcmautcm
figni dominü imperiofi:fuperbi:propter Iouem É improbos
acnefarios odioinfe&tabütur: proptcruträq;ftellamc[ari:nobiles:ciuiliü:
militariüq;honoy appetétcs: Ę :atq;inui&tisanimis:primorüq; locoy
femper auidi:quiq;primiinteralios cffe atq;habcriuelint: resnouas molien
tcs:earumq;molicnday artifices ftudiofi. Etenim Lco regium fignumcft:
quo fit:utfiaSolc:ac Iouc féliciterirradictur: regios fpiritus innatis ipis
excitet: regiamq;gencrofitatem : Hæcigiturquædã quafi nafcentiü indolcs
a Leonis fignoinuniuerfumpraefcrtur:quoafcendéte:inlucemquiucníüt:
promcnfurageniturae:hoceft gcncris:acpatriæ: parentüq;proq; erraticay
fitu:atq;irradiatione erunt noti: hono% appctcntcs:rei familiaris ftudiofi :
quam infudandoac multü laborando:feqjpericulisobieétädocomparabüt.
èft enim Leo fignü loboriofum:iidemerüht iracundi :clati: cupidi: manu
prompti:quiq;praefcrri aliisfempcruelint. Culminante Leone quinafcenf:
grauia atq;aduerfà pcrmulta patientur:uerfàbunturq; in laboribus pluri
inis: quos fortiter etiam obibút. affcqucné tamé mágiftratus:&in pote.
ftateï conftituentur:tandemq;procedenti tempore &honoré & rcm
familiarem tantam fibi comparabufit:adauéto paternocenfu: ut magnam
etiam alere familiamqueant? alicnofq;opib9fiii$ pafcant : nam & Leólabo
riofumfignú eft:& § ac Iupiter id prçftabüt: ütper labores atq;crùnas
honoresäffèquan£:conftituãturq; in magna aliquapræfe&tura • Hoc eod?
fignooccafuffitenéte inlucemquiprodeuiit:in réuxoriapay fortunabunf:
üippequi uel abaliiscognitam:impudicamq:uel degenercm Š indignâ
Ã¤É uxorem: cumquaetiamaffidue rixéntur:acpropter aduerfantis
illiusmorescontinua iurgia contentionefq;exerccát:aut illam ßbi per uim:
 LIB. V ' ' * * *`
/%Z

acpraeter legem: aut fortcpcr rapinam comparabunt:Solením figni huius

dominus in occafuquilocus uxoris cft:infcliciter collocatur. Qçp occafus
aducrfatur ortui : non folü uxorcm indignam dcnuntiat: ucriictiam aduer
faríos multos: uimq;inimicorum: atq; infidias portcndit. Si Lco in infimo
cœli loco conftitutus fuerit nafcétc aliquo: is fibi patrímoníü: domcfticú
pcculium propriis laboribuspropter figni naturam Cutdiétum cft)comí
parabit:comparataq; conferuabit:cadcm induftria &opcra:infidiis tamen
ÉÉÉ :forfitanq; ex hærcditatibus atq; e mortuoy bonis locuplcta
bitur : Sagittarioquieiufdcm cft trianguli :o&tauülocum tcncnte.Vcrum
Cfæpiusdiétücft)acfingulispcnein locis dicendú: infpicicndæ funt ftcllæ
nó modoerraticæ: quæ autpræfidio fint: autuires fuas contrafcrant: qb9
cae in locis infidcant : quo ctiä afpcétu loca ipfa irradicnt:ucrü ctiä fixæ.
Quoniam aüt regioncs ipfae : omnifq; tcrra; orbis:quæq; in orbe uniuerfo
eueniunt:coeli :ftcllarüq; agitationcs fcquuntur:huic cceli parti quæ Lco
dicitur: præcipua quadam feruitute obnoxia:ac tanjc íí afèripta eft
Italiaomnis:praeter Hctruriam:additactiä partcilla: quæ olim Galliæ fuit:
quæq; Alpibus adiacet: Padoq;intcrfccatur:itcmSicilia infula . Fouct ctiá
Lco e regionib9quae mcditerrancæ magis funt: Phoeniccm:Chaldæi a
Orchenfam. Eft autem Phoenix Syriæ pars : mari expofita: quæ ab Ê
nomcnaccepit: pcrtinctq; Iudæam ucrfus ;ad Carmclüufq; mofté:a tergo
tum Libano:tum Antilibano montibus clauditur. At Caffiü uerfus món•
tem praetcrfluit cam Eleutherius amnis:qui in mare delabitur e Libano
Fucre in ca quondäcelcbrcsTyrus acSidon:núc Tripolistantü. Chaldga
Babylonispárseftadiaccns móntibus:quicam dirimunt ab Arabiadcferta;
fluuiusctiä EuphratcsaMcfopotamia: pcrtinctq, ad Mardoccn paludcm
Claruit hæc olim rcgio do&tiffimis uiris:qui difciplinä hanc illüftrauere.
Orchcnia cú Arabia dcfèrta includitur : dirimitur a felicc perpctuis mon
tibus:nec minus a Babylone: ab iifdcm illis montibus: qui Chaldæam di
rimunt adeferta : pcrtinet aüt ad finü Perficum: cuius litoris longitudo ab
alteris montibus ad altcrosDe
media extcnditur •
Virgine - •

Rcrum qualitates ordine quodam fuo altcrâ altcra fequitur ncccffitate na·
turæ:iâ quod inanni téporibus ufuucnit : proptcrSolcm fignifcrü pagran
tcm. Siquidé ex ardentiffimis caloribus quibus aer accenditur : jÉ Sol
Cancrunî ac Leonem permeat: orbiculariter fucccdit: ut exuéto humido:
fumma fubfequatur ariditas : quæ defincnté aeftatcm incunti Autüno con•
iungat: Ę enim humidü in Pifcibus cxcrcuit: uergente in ucr hieme:
eatëfius inVirgineoppofitoPifcibusfigng ariditas humiditati cótraria au
getur:declinante iá in autünü arftate: efficiturq; dc Solis circuitu É;
ihodü quatuor anni tcmpoy ficipfàg;qualitatum infc naturalis illa de qua
diétum eft alternatio. Quibus erebus nunc incrementü: nunc imminutio
proficifcitur: tantacüuarictatc;&cómutationc: utfacilc intcritus fèquaf:
 D E R E B. coEL.
A%6^
rurfus cx interitu procrcatio&uita. In hac É figniferi orbis portione:
quæ Virgo appcllatur: arcfcüt ficomnia: utficcitas quæ fuaptc natura gcne
ºrandis Έ malcidoncacft : rcgnarciam incipiat : quam obrcm fignüiím
'Virginis ftcrile putatumeft:qüodq;Græci dicunt Agonon hoc cft infæ.
cundü:parumq; omnino gcnitale:quinctiamabartium humanitatis ftudiis
Anthropidcs uocatumcft: cfficit cnim natos bonos: honcftos:ucrccundos:
dcliciofos : litcratos: cruditos: myfterioy atq; arcano% gnaros: computa •
torcs: rationalcs:difpcnfatores : morum inftitutorcs:fcribas: negociofos:
curiofos:quæ uirtutcshominü funt propriæ: ncc immcritoinVranianoftra
huicfignotantopc affurreximus. Quinctiäut hominis iÉius initia erünofa
funt:ctcnim íí cumprimü tcrrâ attigit : in flctum prorumpit:fic qui
nafçcntcVirgincinluccm ucniunt: primósuitæ annos difficilcs:ac folicitu
dinis&labo£plcnoscxigunt: poftucro ætate progrcdicntc fruétus uitg hu
bcrcs confèquunturcumi honorc& laudc. Ipfius autcmVirginis fignü in
uniucrfum quidcm humidutn pcrhibctur: ac tonitruofum:diuifim tamcn
habct Ę : ut quæ antcccdüt partcs fint calidæ: corruptioniq; acc6,
modatæ :quae mcdiæ tcmpcratæ : quæ ultimæ humcntcs ac pluuiæ : partes
uero feptcntrionalcs ucntofae :quæ tamcn in auftrum tcndunt: modcratae •
Eft autcmhocnaturæ tcmporis illius maximc accómodatum :ut quo tcm»
pore SolVirgincm pcrmcat : frcqucntiorcs in acrc tonitrus fiant.Nam &
diurni Solis ardorcs minuuntur noótibus iam crefcentibus:&exhalationcs
illæ calidæ in cœlo multæ fimul cocunt: ncctamé regio illa humidis quoq;
vaporibus uacua cft : quos nccSol omnino dicpotcft abfumcrc:& noéles
rcfrigcfccrc iam incipiunt: quæ alimcntü illis praebcnt. Iure igif tonitruo^
fum fignum cognominatum cft : cœtcrum ut uniuerfim quidcm humidum
fit: nofiuidcturomnino probabile: juisciufmodicffc in aliquibus fortaffe
regionibusproptcr tcrræ fitum eueniat.Vltimas uero partcs humcntes ac
plüuiasputarc: naturale omnino uidetur: ££ co tcmporc & multi &
magni himbres e cælo funduntur: Solc ipfo figniferiq; orbis conucrfione
hocpraeftantc. Qua e re fit : ut hæc ipfà fignisaccidcre putcnf:quæ tamé
mutantur pro tcrrayfitu:nccullomodoppctuafunt. Nam & in Italia Cá
spaniæ tractus abundchumcnsacpluuius cft:c contrario Apuliæ nó modo
ficcus: ueg: ctiä fiticulofus. Fincs auté Virginistradunf effehuiufccmodi:
ut primi fincs qui fepté e partibus conftant: Mcrcurioq; addicunf: natos
futuros indicent fublimcs:excellcntcs: gencrofos: gnaros: rc&torcs : admi
niftratores: rcrü magnarum difpofitorcs: probos:modcratos: aequos: man
fuctos:folcrtes:ingeniofos:Vcncrcistamcn in rcb9male fortunatos:quas
ad res fignum hoc uniucrfumquidem male idoneumcffeputant: cü primis
tamcnfeptcmhasdcquibus nunc loquimur: parum felices cffe : An fortaffe
<q>Venus in Y'jç
dciicitur:&tanj corruit :cü fit altitudini ci9aducrfa:
¢xq;co fiat :ut ab ciufinodi rebus pröficifcan£ accufàtioncs:atq; infamia
Sex quae fequuntur partes c quibusVcncris fincs conftant:natòs rcddunt
 L I B. V ' ' -

/39
opprobriofos:infâmes: quiq; in rem uxoriam turpiter prolabantur:fidem
exércebunt fé in ludis ac fpc&taculis: rebufq; theatralibus. Quae poft has
fequuntur partes Ę Iouis finibus attributæ : agriculturæ ftudiofos:
mânfuctos: ac re&ti probiq;amatores: fœcundos :quiq;alioy procurationcs
excrceät. Quæ deinceps infcquunffex:Saturni finib9 dcdicatæ nati mores
futuros portendunt contaminatos : flagitiofos :defpicabiles: ac ridiculos:
ipfumautem frigidumac parum uiuaccm. Scxultimæ quæ Martis fincsc6
ftituunt îjî. uirilcs:atroces: faeuos:fèditiofòs:c6uiciatorcs:po»
pulariü turbaycöcitatores: fallaces:falfarios: calumniatores:impofitores:
quiq; no&tu atq; in tencbris graffentur:tandcmq; in uinculis accarceribus
macercntur • Aegyptii uero primosVirginis fines partibus e fepté coaétos
Mercurio attribüüt: Vcncri fecüdose dccem : loui tcrtiosequatuor tantú:
uartos Marti partibus c fèptem : Saturno ultimos dumtaxate duobus.
§î. itaq;nafccntibusVirgo horofcopabit:quoniam hoc in figno Mcr
curiushabctctiam altitudinem: non mododomcfticäíuriflitionem. Adhæc
quiaVcnus: Lunaq;praefunt huic triangulo:hi futuro3 prudcntes crunt.
fiam & ipfoy infomnia quædamquafi oracula futura funt:& dcorum fé illis
mentcs apericnt : pcr refponfa: pcr fortcs:aut per magicam difciplinam:
rcligionum fe&tatores erunt: fuafq; aétiones ad dcos immortalis potiffimú
refèrcnt:iucundi: humani : amicitiæ obfèruatores: do&ti : rcrum abditarú
pcrfcrutatores: bona$: artium gnari:facundi. Incunte tamen aetatcC quod
fupradiétücft)laboribus ac difficultatibusimplicabuntur plurimis: uitgq;
eoyprincipia folicitudinis atq; egcftatis plcna crunt:poft tamen procedéte:
atq; ingraucfccnte ætate abundabunt re familiari: magnaq;illis facultates
obücníént : qua; comparandarum diuerfæ caufæ rationcfq; futuræ funt:
propter Mcrcuriü ac triãgulatores quos dixi : Nam aut pcr ncgociationé:
àutpcr legationes:autpcr difciplinas:quae Mcrcuriifunt munera:aut per
fàccrdotia : ac facroy genera:q funtVeneris:aut p adminiftrationes: pro
motionefq; : quæ ad Lunam potiffimü referuntur:diuitias: ccnfumq; fibi
comparabunt . Eoy aüt adolefcentia futura cft mollis ac dcliciofà: qüippe
qui à lafciuia uicti totos fé amori dcdcnt:&C ut inquit Iulius Maternus)
6mniú mulicy concubitus cócupifccnt:poft uero fupcrata figni anaphora
atq; afccnfioiiibus :fcdata cupiditate: modeftiä induent: ac intra ucfccun %yo a4 aeru
diè gyrum redibunt.CüVirgo culminauerit:natos ipfos ad magiftrat9
atq;äáminiftrationcs promoucbit ; ¢onfcrctq; Imagiae pgteftatis licentiâ:
pröponctq, tribunalibus: ji coy iuffa audicnfa fùbjcctis : praefcriptifq;
parábié:quin ab cifâem multa quoq; ia alios bcncficia confercntur:fiqdé
opera: ingenio:atq;auctgritatefüaprofuturi fùnt jplurimis:quos ingra
tös cxpcrientur pröptcr Martis:Saturniq; maleficentiam:quo; altcr do^
míciliü habct in Capricorno: altitudinem alter • Etcnim Capricornus cü
Tauro Virgineq; triangulatur . Occidente Virgine qui nafcentur futuri
funt diuites : cordati:fìcrctorum miniftri:fidclcs atq; in amicos officiofis
 DE R E B. C O E L.
A 63
uxores incomparabili comple&entur affeétione:quas n5nunjpaygratas*
malcq; in amóre beneficiifq; rcfpondëtes inuenicnt:qua; etiam dolore aut
libcrorum ex eis fufccptorum infortuniis laborabunt. Licet enim locus hic
üxorum fit proprius: fuo tamcn fitu aduerfàtur afccndenti. Quocirca ne
ceffe cft:fitus ipfius naturâ fequatur: ne ab inferendis molcftiis difccdat •
Qui in lucé ucnicntcs Virgincjn fubtcrranco in cardinc habucrint: hi pri
mám ætatem grauem ac laboriofàm fenticnt:poft mutata fortuna uita fe
liciorc utcntur. Illud quoq; aduertendum cft : q>Virgine ortum tcncnte:
gcmini culminant: ea culminante Gcmini occafum poffident: ca rurfum
occafum tcncnre : ímü Gcmini cardiné tcnent: iidcm quoq; horofcopabüt:
imú illa cardinem poffidente: plurimü enim adiumcnti confcrt : ut cadcm
ftclla præfertim bcnc collocata duobus fimul coeli cardinibus domicilii fui
auétoritatc præfideat. Regioncs autem Virgini fubic&tæ funt Mcfopota
mia: Babylonia:& Affyria . Finitur autcm Mefopotamia qua feptentrio
ncm fpcctat: maioris Armcniæ montibus:ac Tauri parte : quæ ab occafu
fluminc Euphrate :qui iifJcm defluit e montibus : qua Syriam diuidit ab
ea:ab ortu Solis Affyria &Tigri fluuio:a mcridic quoq; idcm Euphrates
intcr cam Babyloniamq; elabitür:ctcnim flumcn ipfum a Chaldaea dc qua
diximus flc&ti É pcrlabitur: donccTigridi mifcctur:unde
Mcfopotamia hoccft interamniadiéta cft.Babyloniaquga Babylonc urbe
nomcn acccpit: nam & regio ctiam ipfà Babylon dicitur:qua fcptcntrionem
fpc&tat Euphrate terminatur:qui eam Mcfopotamiäq; interfècat: fcxuo
fius illabcns:utdiétüeft:qua mcridié finuPerfico: ad occafumucro Arabia
dcfcrta: montibufq;qui illam a Chaldaea diuidunt :quam Lconi fubic&tam
diximus: ad ortum Sufiana: iifdemq; fluminibus: qui codcm aluco mare
Pcrficum: duobus tamcn hoftiis ingrcdiuntur in cum finü: qui Mcfànites
dicitur. Affyriaconiúgitur Armcniæ :montib9 iis c quibus Tigris dcfluit:
a fcptcntrionc:aboccafuautem Mcfopotamiæ :aquaTigriscam difiungit:
a mcridieSufiana:abortu Media. Græcigquoq; parsca qugquondäHellas
uocatacft:itcm Achaia:&Creta infula fubiiciunturVirgini:dc quib9hæc
tradcmus-Hellas antca fuit quae poftca Græco a rege uocata cft Græcia:
Eadcm fuit ctiamTheffalia & Acmonia:ut Plinio placet : atq; ab Achaia
diuerfà : nunc utraq; Græcia cft:quinctiam Græcia ipfà Maccdoniæ bonâ
partcm:Thraciamq; ipfam hodic complectitur. -

De Libra .
Libræ fignü quod uetuftiffimi Græcorú Chelas uocaucrc libcntius: ex toto
quidem uariabilc&inccrtum eft : propter annitempus Solifq; dcclinationé
ad ímü cardincm:cum orbis ipfè anni tcmporumq; cius qualitatü pcrucz
ncrit ad cam parté:de qua ab aridoin frigidü fittranfitio: exuétisac pcne
exhauftis tcrrae ui£cribus: fubduétifq; in acrcm afpirationib9 jplurimis:
quas craffiorescffc ncccffe cft : acterrcftris admodum:quippe cú ex intimo
tcrræ finu adapcrtis meatibus ui quadam adhibita furfum pcrlatæ fint:ca
 ' L I B. V
A 3?
fpiffitudine: ut occupato cœlo caligare illud compellant. Quoniam auta
afpirationum earum ea natura eft : ut uentos maxime generent : decli ·
nantc dic : fuccrefcente no&te : aridoq; in frigidum tränfeunte : ncccfTè
eft cœlum ipfum uentorum ui affidue mutarí: quin etiam ob uarietatcm
ipfàm uentorum afpirationumq; : cum Sol excoquere uaporem omnem
nequeat : mifceri ac turbari non folum ambicntem nos hunc acrem :
uerum etiam terras : quas incolimus : mariaq; interfluentia. Quantoq;
regioncs ipfé magis euaporant : atq; exhalant: aut propter fitum conuaf.
lium montiumq; maiores uaporum eue&tiones atq; exhalationum fiunt:
tanto conturbationes ipfas maiores ac uehementiores fore ncceffe eft:
cœliq; ftatum fic mutari : ut in horas pene fingulas euariet.
mirum uideri debet nemini : fi omnino fignum hoc uariabile îudîcatum
$i;
cft:abaerisipíus affeétíoníb9tä Ê. fiautünum ipmtü uentoy:
tùmorbo% : q exaeris incóftantia potiffimügeneranf: patrëdixere. Adhgc
figna omniaqugcoeli cardinib9pfidcnt: mutabilia funt acfuapte naturauâ,
riantia. Diuifimuero primas ac medias Libræ ptistêpatas effe uolüt:ulti
mas humcfcétes:qug in boreä furgüt:uétofas:qugihauftrüdeclinãt: hu
midas&corrüpcntis:qugqdé omfiiacü natura téporis illi9hoc eft autùni
cóueniút:quädo ea pars afinipluuiaacpeftilenseft: uentorúq;concitatrix.
uiuero finíünaturasexplicät: Ptolemgiq; cóprobationé fequun£;ita qdé
tradunt:utfinesprimi fex e ptibus conftituti :q>Saturno fu feruiant:qui
hoc in fignoaltitudinis iurifditioné exercet:fint regiæ excellentifq; naturæ :
maxime indiurnisgenituris. Quâ ob ré natosipos magnas ac É ad
res impellunt: maximifq; ncgociis implicant:ftcriles tamen funt . humi
damq; ob qualitátem corruptionem afferunt • At qui Aegyptiorum opi·
nionfaffcntiunf:quanj primos fines partibufq; e fex Satürho dedicaht:
fincs tamcn fecundos:partibufq; ex o&to conflatos Metcurio tribuüt: tcr,
tios feptemq; e partibus Ioui:quartosVeneri item e fepté : ultimos duabus
tantúe partibus Marti . e Ptolemæi igitur approbatione fccundi loci fines
uinq; épartibus comparati:Vcncrifj poteftati addicti in animis natorü
ÄÄ ingeneranthoneftatis:pictatis:ac Ę : item picturæ:fculp»
turæ: toreümaticæ : uerfuum: canticorumq; • Erunt autem nati ipfi in re
uxoria fortunati:atq; in plerifq; felices • Tertii loci fines partibus quidem
ex o&to compofiti:cùm fint Ióuis: natos locupletabunt uenalitiis quidem
elucris : ííffemq; immundis ac fordidis • Quarti loci fines quinq; e par
tibus compa&ti : Mercuriiq; ftellæ afcripti natos ipfos ad ea quæ Mer
curíí funt ; impcllunt : ad mcrcaturam : ad forum : ad commercia rerú
uenalium : commutationefq; : ad ftudia item Grammaticæ : fcripturay :
epiftolarum:quorum quidem animi nec a iuftitia recedent:& res fuas pru
denter adminiftrabunt. Vltimi loci fines fex e partibus coniunéti: Mar
tiq; attributi natos ipfos militaribus in rebus exercebunt • ducent enim
ordincs ac robur animi : ftrenuitatcmq; præfefercnt : rapinis gaudcbüt;
L
A 62.
atq; in excrcitatione militari : req; bcllica fàtis félices erunt . incritq; illis
magna animorum fidutia : $; item elatioq; . fratribus aut carcbunt:
aut éum illis malc conuenicnt , Hgc Libra portédere pro natura finiü exifti
matacftabauétorib9 nóignobilib9. Quib9igifca Έ : ii futuri fünt
iuftitig :modcftig: honeftàtifq; ftudiofi:deo$cultores:liuiditaméadmodü:
quiq;alicnisbonis inhient:q üitiadeSaturni malitia ortûducüt:q nó modo
altitudinis ucgetiã triangularitatis iusexercetinLibra- Gcn9uitae co3- crit
inc6ftans & üariü pro natura figni. Ipfi multis litibus cótétionibufq; uexa
buntur : ucrfàbunturq; in miniftcriis annonæ: ponderum menfurarumq;
atq; intcr pigmcntorum operumq; officinas: quarum ctiam rcrum admi^
ÄÄ! præfidebüt. Gcncraliter auté : ut inVrania fcriptü eft.
Hoc igitur figno gcnitos primum æqua probumq;
Dclc&tant : liicrumq; olci & Baccheia mcrces .
Præcipitcs fcd liuor agit : tum pondera tra&tant:
Annonamq; : ungucntaq; : & æquis corbibus inftant •
Scd uariat fortuna fuis mutabilis alis:
Et mollcs animum mores : & auara cupido
Inficiunt . Igitur Libra fulgente per ortum
In lucem quicunq; uenit : non ille dcorum;
Contcmptor : non re&ta animi fcntcntia mentem
Dcfcrct : aut claris cxurgcns gloria factis :
Scd uitæ tcnor inconftatis : morbufq; : laborq;
A. Turbabunt : & multa nouis difcrimina rebus :
Nunc lites : atq; immeritis ccrtamina caufis:
Nunc aducrfà fóri uexabunt arma : fed ipfè
Inui&tus feret : ac multo fé robore firmat:
Quem tamcn amiffis profternent funcra natis.
Saturnus itaq;Cut diétüeft)hinclites &contcntiones caufâfq; doloy atq;
erünayfufcitat;illincanimi firmitudinéacrobur inaducrfis 5ftât. Vcn9 aüt
figni dominapfidiúquoq;fuü nödcncgat:&inter triftitiäggritudinéq;lςti,
tiam mifccbit:pcculiariq; uoluptate fuáleuabittriftitiâ:lcnictq; ggritudiné
Hoy ctiähominü iudiciücrit rectú:fentétigplencfidciatq; prüdëtig:,pptcr
uträq; ftelläVenerisacSaturni. Ncc dccritillis Mercuríí fauor: fignïípius
triãgulatoris procollocationctamëcuiufq; ingenitura:acgcniturãipi9mé.
fura. Quinafcenf Libraculmináte,pptcfVeficrè crüt eloquétes: coru
/ oratiofuauis&grata: rcligioni59Τέdcdítí:uerecûdTTOTGT£í:eiufdé etiam
fftcII;BcncficioIibcrabü£ägrauib9piculis:qddiisimmortalib9acccptü re,
férét. Proccdétectiá tépore fortunäfccüdior cisfuturacft:aétioncfq; felici9
fuccedét. SiqdéobSaturni ctiä ftclläobiicien£eis authgrcditates: äut the
fàuri : aut cfccrctiore acuetuftiorc re : ncgociouc bonacóferenf:aut e reb9
aliisquga SaturnQdcnütian?. OccafütcncntcLibra:inlucéq ueniét,ppter
naturâ figni incóftantis:&,pptcr cardiné : eoy uitg gen9nüj certü erit;
- *
 • T•

, L I B. ' V

fcdcótinuatione quadäincóftäti&lubricauariabit adeo: ut eximo adfum

müf;pi9locü fublcucnf: ad imú a fümopoftea deturbé. eodé modoelcris
adtriftia:e triftib9adlgta iocüdaq;träfféré£:uttäjalternis gaudiúmoeror;
felicitasatq; infélicitas inuicé certét:dcq; uiétoria interfe digladien?. Ho;
aüthominúuita cófuctudoq;futuraeftinaularegü:autaptidciuitatispriri
cipcs:autinpublicoymunégadminiftratione ppterSatürniptinax ac po
tens fidus:qälicct fit laboriofumacdifficile: natostamé i5osèxtollít: & ab
imo ad fümabcne potéterq; collocatü effert • Qui in lucem uenient Libra
infimo incœlo collocata: paternücenfüamittít: partafq; a maiorib9diuitias
n6 retinebunt: prcmcnfq; alaborib9multis: uitäaütlöngioréfortien£:nec
in obitu fcpulturæ honore carituri funt:,ppter AquariiCütarbitror)trian
gularitaté:qué o&tauoin loco cuntingit reperiri: Librainimo confiftente.
Adhæccœli locusimusea denuntiatqüae poftobitü obuéturafunt:ut füpra
iamdixim9:Verfàbunt aütin munerib9:ac minifteriis popularib9:itatämä
utuixadprimü negociiqäadminiftrabütlocü pucniät. Quasad adminiftra
tioncsbcneficioliteray euchéf: 5fidiopotiffimüGemino¥: Mercuriiq; eo;
domini: q detriãgulofauoréfuü locohuic fubminifträtes afférét. Qáq;i5i
Gcmini duodccimo in loco pigro fcilicet atq; abic&to reperiunf; nó poteruht
nati ad prímü adminiftrationis fuæ locüCutdi&tüeft) puenire · Hæc igitur
Libra in aliquo cœli cardinum quatuor conftituta nafcentibus denuntiat •
ILibræ fubiacet Ba&triana:Cafpcria:&Serica.Hag. prima cótingit ab oc
cafu Margianam • a feptcntrione ac Solis exortu Sogdianos : atq; Oxum
flumcn:a meridie Ariam.Sericaaboccafu habetScythiam:quæ éft extra
Imaum monté:a feptentrione terram incognitam:fimiliter ab exortu • at
a mcridic Indiam: quæ eft extra Gangé • Cafpcriam diuidunt aSacis mon»
tes: e quibus defluút Indus:quiq; íî, influüt Bidafpus:Sandabalis:
& Zuâdris. Eft autem ftatimpoft Indum: pcrtinetq;ad Zaradrú fluuiú:
qui cäa Gymnofophiftis diuidit:adiacetq; §j, montib9. Oafis quoq;:
ac Thebais :qug qdédiuidüfa montib9: qui Libyciappcllané: Libræ addi
cuné.EftaúfOafisfitapoft monté:q Aegyptiaca lingua Arcnofus uocaf:
ac fecúdúSolis fonté:ac Meridem lácü • Duxit aüt noméaburbib9duab9
eiufdénominis:qua£ alteraquæ parua cognominataeft:uergitadMeridé:
altcra quæ magnâ:admonté Arenofü: Thebaisquæ intermötes Libycos:
&Nilü ptendi£:quæq; ab urbcquondäceleberrimadiéta cft:Aegypti ptè
occupat? Ité Trogloditica:quae iacet ad mare rubrü:finüq; Arabicü : qq;
Adulicus diét9eft: ptinetq;adElephantú montë. Labié aütpeam flumich
Aftabora: quieGarbato monte in Nilù influuit:ad Meroemi infulam una
cüamne Aftapode:qui e ColoapaludeperStruthiophagos
De É • `
dccurrit.
Peragratis aSoleChclis:caligätefummü in modüaere:furfüq; euc&toomnis
É halitu:aridoq; in frigidü declinante :cü & dies minutatim dccre
çat;&Soladinfima órbis fui dcclinct: ncccffe cft cœlú íÉm turbari :atq3°
L íí -
 D E R E B. coEL.
indicsdenfiusobnubefcere:calido frigidoq; inter fé certantibus:dii ignitæ
fumigationcscontendüt:ut ad æftuofam illam regionemfurfumpenetrent:
aut dum inclufae frigefcentibus auaporibus exploduntur:ac tanj $i;
conftrcpunt: tonitrus quoq;frequentiffimosin cœlo fieri. Quocirca fignú
Scorpiiquoductuftiffimi Latini Nepamdixere: nö iniuria tonitruofum ab
illis ómnie partciudicatumcft:nccminus etiam fulminofum:quo tcmpore
&corufcat cœlú fæpius propter denfitatem uapo; exhalationumq; inter fe
certantium: & fulgetræ plurimæ : inflämationefq; per aerem dífcurrcntes
ccrnuntur. Qáq; Éi, uisin dies crefccntibus no&tibus:hebcfccnteSole:
mirum in modum augefcit:himbres fere continui eccelofunduntur : $#
etiam cogente frigoré:nonhimbres modo uehemétcr frigidi faepius dccidüt:
ucrum étiam niücs:ncc folum in montium cacuminibus: in quibus frigus
ipfum regnat: ucrum ctiam in planis: locifq; dcmiffioribus • Itaq; Scorpii
partes primæ nimbofae funt: exupantiq;iam frigore nimbos inniues ï
Ę atrociores exufcitât. §¤, autem expurgatoiam acre:folu»
tis in himbremacniuem uaporibus:naturale cft cœlum ipfum dies aliquot
conquicfccre:hinccfficitur : utmcdiæScorpii partes rcddanf tempatiores:
quotcmpore fèdatioquædaminacre accidit.Poft uero euaporanté ac fumi.
gante terra:frigefccfiti cœlo: multis rurfus coactis nubibus: res omnis ad
pluuias: nimbos: ac niues redit. q;q;poft largam pluuiam ferenitates:poft
auftros qui tunc potiffimü regnant: borcae fubfcquuntur:indcq; terræ fu
pcrficiesgclu cócrefcit: nec exhalari e terra inclufos flatus permittit : terræ
ipfius motus quoq; ficrialiquando contingit.Vnde poftremæ fignihuius
artes concuffiones terrarum cxcitare: quod res ipfa non raro comprobat;
iudicantur • Quibus decaufis autüni potiffimü tempore: motus hi fiunt •
hicq;quidamquafi morbus: noxiaq; affc&tio a tcrraconcipitur: ut non folú
ars hæc anni in animalium corporibus : uerü etiam in uafta illa terrae
ipfius mole morbos ingeneret: tremcreq; deinde eam cogat • Partes auté
figni huis quæ feptentrionales perhibcntur : æftuofas ac torridas effe uo.
lunt: auftrales uero humidas. Qua uero ratione partes hænoftris in rcgi.
onib9æftuentactorreant nóuidco:cüSoladeasnifidcclinante iam autüno
non accedat:quotemporefrigoraiam intenduntur.Ncq;enim inhocterrae
fitu tanta cffepoteft fixarum uis:fiquæ æftuofioris naturæ in proximo col
locatgfunt:ut tépoy naturâ exupcnt:etiá,pximoaSole calefa&tg. Qä uero
ad finesiposattinct:eiufmodi eft : ut prim£ptes: q fex funt numcro: Mar.
tiq; addictæ: ut autem Aegyptii arbitrantur fèptem : tumult9: fcditiones ac
rixas cxcitent: mutabilitatem:infirmitatcmq; animoy: ncc n6 iracundiam:
atq; indignationcmexufcitcnt:natos ipos uerbofos: Ę in loquendo
moderatos: eofdé ctiäardétcs incupiditatib9atq; inuita inordinatos faciät:
rcfq;ad militares impcllant:quin etiam ut peregre multum proficifcantur
gQgent • Eaedem partes ut fratres complures:fic filios rariores promittüt.
Partes octoquæ ftatim fubfequuntur: Iouifq; finescóftituunt:pontificat9;
- -*
 :- . 'L I B. ' V - •

púrpuram :honores: praetextas:magiftratufq; dccernunt : dcorum ctiam

&ultum:beneficentiæ: itcmq;humanitatis ac manfuctudinis ftudium: natos
ipfosgerendis atq;adminiftrandis rebus deditos: magnopeq;a&tiofos figni.
ficät Vtenima negocio negociofos dixere: utq; ab a&tu äétuofum düxit
Cicero:fic nos ab aétione hoceft ab agédi ftudio habituq;a&tiofos dcduci.
mus.Hosautem finesquatuorq;dütaxat c partibus AegyptiiVcncriattri
buunt. At qui Ptolemæum fèqui uolunt: partcs feptemj: quæ Iouis finib9 .
coníüêtæ funt:Vcncriafcribunt:quæ nuptialibus in rebusfclicitatcm:crga
deos cultum: erga homincs dilc&tioncm : mutuamq; bencuolcntiam illorú
portendant: rerüm item familiarium affluentiam: eórumq;quorum uolup.
tate nati capiantur copiam : multæ prolisfufceptioncm: uitæ itcm fuauitaté
ac iucunditatem • Partes fex quaedeinccpsfequuntur: Mcrcurioq; attribute
funt: armorum atq; athleticorum certaminum ftudium dcnuntiant : cofq;
quinatifuerint: contentiofos:conuiciatores:detra&tores:qui tamcn flagi
tiofosac nefarios infc&tcntur:ipfosautem falaccsacmulti coitus. Acgyptii
fines hos quinq;c partibus conftituunt: Iouiq; addicunt. Rcliquæ tresSa
turni : ut auté Aegyptii arbitrantur fex: malequidcm feliccs pcrhibcntur:
filiosenimacfratresuixlargiuntur: nati ipfi futuri funttriftes: oforefq;mu
lierumacfuorum:ucncna mifccbunt: multorum etiamfcelcrum conféía
occultis uitiis infe&ti : fufurroncs : flagitiofi : contumaces : detcftabiles :
adeoq; ctiam contaminati: ut eos dii:homincfq; abomincntur. Gcneraliter
autemiScorpii fignum profua Martifq;natura natos efficit iracundos:ucr.
futos:fubdolos:acutos:ingeniofos: uiolétos:infidos:proteruos: ficarios;
rapaces: alienorum cupidos:fuiq; ftudiofos :ueneficos : malcficarumq; po
tiónum miniftros atq;auétores:cædisetiam:fcclcrumq; plurimoy conföios:
infidiatores: periuros: quiq; nihilominus præfidiis deorum innitantur:aut
eorumimbuantur facris. ÉÉÉ autem Scorpius largitur nafccntib9
acumen ac dextcritatem ingenii: ornatum ac diccndi copiam • Erunt autcm
ipfiin prima ætate laboribus multis oppreffi: laborabuntq; diucrfo gcncre
infortüniorum:a quibus poft procedente tcmpore liberantur: patriám do
miciliaq; mutabunt:in aduerfis dcorum præfidia rcquirent : aut fàcris ctiá
initiabúntur. delcétabuntur rerum nouitatibus: amicorum ctiam caufa in
pericula faepius incident • Nam & ornatus uerborü:fuauitafq; fermonis:
& præfidia adiis immortalibus pctita:facrorumq; initiatio a Vcnerc pro.
ficifcuntur: quæ triangularitatem habet in Scorpio & in Cancro j; ho»
rofopáte Scorpio repcrifnonoin loco:quicft rcligionis ac pietatis. Prohi
bitioitè:atq;auerfio iculoy :& aduerfantis fortunæ in profpcräcómuta•
tio a Ioue:nec fine Üîïí i5ius Lunæq;beneficio,pueniüt. Nä& Iupiter
altitudinem fuam habet inCancro:domiciliumq; ifi Pifcibus contriangu
laribus fignis : &Luna Venufg in cifdem G#
triangulare ius exercéht •
Labores autem ac pericula a É. :cui9 maleficanatura eft:obiicicntur.
aquo etiá ftudiú:íerumq; nouarum oblcctatio gignctur: cui;i; Lunæ
111
 D E R E B. coEL.
A 63^
inconftans natura non parum adiicict: a qua ingeniiaptitudo dexteritaf.
confcrctur. Qifautcm Marstriangulohuic patrocinatur: maleficentia fua
triangulum omnc inficit Έ. quoq;noccbit:cü Pifccs:horofco
pantëScorpio:quintü hoccftprolislocumteneant:amiffamtamé fobolem
öbMartispcrucrfàm naturâ Iupitcr figni dominus inftaurabit:ac Vcn9:
quæ quintolocoCutantediótú cft) praefidct:bcncficæq;qualitatis cft:ha
bctq; in Pifcibus altitudincm. Idem Scorpius culminans animiqdé robur:
morcs tamcn difficilcs nafccntium dcnuntiat: quos & mutare patriâ cogit •
Qúq; locus dccimus idcftcceli culmcn nópatriam modo:uerüartcsquoq;:
actióncfq; dcfignatproptcr Martiam infc&tioné: nati ipfi principio ad indi
gna:fcrüiliaq; miniftcria compcllcntur:qui tamcn paulatim ab hacipa nc.
§ocio$:humilitate poftfublcuabunf:potcntis alicuius uiri auxilio & opa:
praefèrtim filocus ipfcdccimusfucrit alicundc fclicitcr illuftratus:ac Vcnus
Lunaq;trianguli patronaebcnc collocatæ fucrint. In re ité uxoria initiocrüt
malc fortunati : praefertim Lconc de quo diétum cft : locum fèptimum:
qui uxoris cft:tcnentc. Idem Š fufcipicnda prolc fcnticnt:fiquidcm
Mars Scorpii dominus Cutctiam Maternus tradit )in fcptimo gcnituræ
loco conftitutus:coniugis ac filiorum locü accrrimc infe&tatur • quocirca
fignum ipfum candem domini malignitaté dccimo ctiam e loco in uxorcm
aëlibcroseuomit. Scptimum ingcnitura locumtcncnsScorpius natos rcd^
dctgnaros acbcne cordatos:quiq;in a&tionibus fuis prudenter induftri
fé fé gerant.Etcnim Mars ingcnium calore fuo acuit:ncq; animos dcfidiâ
marccrc patitur. In infimo cœlopofitusScorpiusadminíftrationibusqui
buftam natospræficit: inquibus primü etiam locumtencbunt. Illud uero
aducrtcndumcft: Martcm quocunq; incardine collocatum: nafccntibusdi·
ucrfà mala periculaq; obiiccrc. Quocirca Scorpius ipfè fuapte etiam natura
pcrucrfum fignum: domini fui naturam in cardine conftitutus induit : ac
fiquid boni decernit:illud dc cardinis potius natura poteftatcq; proucnit:
gàbcius fuffragio. Afcribuntur autcm Scorpio ÉÉÉÉ oni^
tica:acGctulia:itcmSyria: Cömagcna:&Cappadocia • Eft autemMau
ritania fita ad oceanum Atlanticum : ac fretum Gaditanum: cuius ctiam
latus mari Hifpano abluitur : ciufdcmq; partem illam quæ ad frctum
cft : Mctagoniticam Ptolcmaeus uocat: in qua cft Tingis óppidum hodie
quoq; cclcbre mutatis literis {;i : a quo regio quondam Tingitana •
Ipfa autcm Mctagonitica qua Atlantico clauditür miari ad Atlantem mi
norcm pcrtinct:quaHifpano ad Metagonitem promontorium?quo uidcf
nomcn duxiffe • Omnis aüt regio quâ Balearico ac Sardo maríábluitur:
ortü ucrfus:ad Ampfagäfluuiü pcrtinct:qui eâ ab Africa minore diuidit:
amcridicclaudi£ Atlantemaiore:poftquéfunt Getuli. Plini9uero aitNu
midiäappcllatâ Metagonitidem:de quâ dixim9: ac Mafiniff:regnú fuiffe •
Ptolemæus aütCut dictü cft) eâ finit ad fretü Gaditanü : Metagonitëq;
promontoriü:cüNumidia fit poft Ampfagâ flumcn:atq;inparteininoris
 L I B. V * * *
A 6>
Africae • Adhæc Ptolemæus Numidiâ & Africam CancroMctagoniticam
Scorpiofubiicit. Gctulia fita eftpoft Atlantcm maioré ad occanú occiduú:
quomonte diftcrmina£ a Mauritania Africaq; minore. ptinetaüt ad Gara^
mites: Libyæq;interiora:acfolitudines:Syria finitimà eft Ciliciæ a fepté
trione;ab occafumaritundi£:qä ab ea Syrüdici£:cótinetq;Phoeniciä;quâ
iam dixim9Leoni fubic&tâ effè:a meridie Iudæg:atq; Arabiæ : quæ Petrea
agnominaf: ab ortu ucro Arabiaedcrfcrtg. CömagefiaSyriæ cóiunéta eft:
aut ciufdëpoti9 pars ad Euphraten fitapoft Amanü monté ac Tau;: qb9
a Cilicia Armeniaq;diuidif.Cappadocia quæ a flumine nomcn fortita éft :
habct ab occafuGálatiä hoc cftPaphlagoniâ: ac Pamphyliâ: a qua Taur9
illä fepat: itéq;aCilicia:quaeeftillia mcridiepofita. At qua cxoríüfpcétat:
iúgit Armcniæ ad Euphraté:qua uero feptétrioné Ponto Euxino abluit'.
Eft in ca Trapezos:quae poft dedit nomé rcgioni: proptcr impcriü:unde
hodieTrapczuntia uacatur : deleucre autem impcrium ipfum paucis ante
annis Turcæ : impcrante Mahomcto. - '.
-

De Sagittario.
Rerücoeleftiü fcriptores:acprincepscog; Ptolemæus tradútSagittarii fignú
pcnitusuentofumeffè: quisquoad triplicé partiúdiuifioné:primâ qdé hu
imidâ : fecundâ tcmpatâ?tertiâ calidäurentéq; cffeuclint. Ncc miy qdécfi
primæ partes humidæ : ultimæ calidæ funt)medias tempamentü quoddä
fequi:definétciam autùnoatq;appctêtehieme.Curaütuétofum fitpraeteri
ta; pluuiagratiopalamindicat:fiqdéca natura ucntoy eft:utpoft pluuias
ftätimccffcnt:fcdcturq; aer :ecuíüs fèdatione uento% ctiá ceffatio fequif.
Cùcnim uétoy matcria fit tcrreftris illa afpiratio: maximearefà&ta& torri
da:atq; acalore q illä torruit furfum rapta: multüq; agitata:ca humc&tam
tibus atq; refrigerantib9himbribusprorfus extinguif:quacxtin&taucnto;
uis emorié.Cófueucre aüt:Solc Librá&Scorpiüpmcantc:fieri magnc &
fere cótinuæ pluuiæ: nimbiq; admodú procellofi : qb9 madëfà&taterfaafpi
rationes illas fuas: quas uentoy materiäeffcdixim9:tam diu intra aluü có^
tinct:donec pluuios illos uapores: qbus terra diluta madcfccbat: in acrem
de more fuoSol fuftulerit:quibus füblatis multärurfus afpirationé fuftolli
fimul ncceffe eft. Cüq; acr cotépore nö mcdiocriter frigefcat: afpiratio ifia
-

arcfa&a & fumidafurfum perlata: ubi frigus fenfit :dcófumab illo reiicif:.
lcuitate ac fumofitate fua nequcat deorfum omnino retrudi: unde ex
Éaiaucrat prius:obliquo itinere atq; contortis fpatiis acrem impellit: agi
tatq, in diücrfum:quò fit ut Sole Sagittarium permcante: uenti plurimi
gignantur: ac fignüm ipfum uentofum iudicctur: taleq; plerúq; cötingat
§íéfis inaffcctiönibus:quæ in aere eueniüt.Quod ucrö ad genituras &
■hominü mores attinet: Sagittarii fignü natos efficit generofos:libcralcs:
magnanimos:iuftos:maturos: beneficos:moderatos3 faciles : mifèricor
desíintra&tädis tamé reb9 fubobfcuros ac dupliccs:cü fignúÈ guplici
• IL 1111
A6% D E R E B.. CO E L .

etiam natura fit præditum: fratrum item:cognatorum : amicorumq; ftu

diofos:&C utitadixerim)fratricolas:amicicolafq;:honoy ctiä appetétcs:
iudiciisac tribunalibus praepofitos:quiq;amiffa facile rccupcrcnt:ac rcpen
fènt compcndiis damna priusacccpta: non tamcn ut multa prole abundcnt:
quandoquidcmSagittariusigncuscft:necabundc fœcundus:&Cut Grgci
dicunt)öligogontis. Sequitur autcm fignum ipfum in iis quæ di&ta funt
Iouis natufami:fub cuius cft dominatu ac triangularitate • iidcm nati Solis
etiam fuffragioqui cum Iouctriangulum hocpoffidct in contcntionibus ac
ccrtaminibusaducrfàriosfuos profterncnt. Quo ad fincs autcm ac finium
artcs Sagittarius ita diftinguitur: ut primæ octo partcs quæ Iouis funt :
Ę a&tiofos faciant hoc cft ad pcragcnda ncgocia: ipfafq; adaétioncs
accómodatos atq; cfficaccs: utimur cnimiucrbo hòc libcntcr: cafdcm ctiam
gcnitalcs cffè iï fratrcs:libcrofq; complures promittant: quo
ücroadqualitatcm humc&tasquidcm : ccrto tamcn cütcmpcramcnto. Quæ
dcinccpsfcquuntur fèxcum fint cVcncrisfinibus: in animis nafccntiü pic
tatcm:tcmpcrantiam: gloriæ laudifq; cupiditatcm ingcncrant. arbitrantur
etiam confcrrchonorcs:coronas:auótoritatcmq; &apud populum:&apud
princpics • fratrcs ac filios complurcs promittunt: diucrfifq;c mulieribus •
Tcrtioloco numcrátur partcsquinq; Mcrcurii finib9attributæ : quas pcrhi
bcnt cloqucntiæ: fàpicntiæ: rcrumq;cognitionis ftudiü atq;cupiditatem in
animisnafccntium: carumq;indagationis ita infigcre: ut nati ipfi cxccllcre
inaliquodoctrinæ ac fcientiæ gcncrccontcndant-Quarto loco numcrantur
artcsfexSaturni finibus attributc:quas ftcrilcs:frigidas: noxias: uitiofas:
damnofas: defpicabiles:&in cunétis malcfcliccs arbitrantur. Quinq; rcli
quas Martis finibus afcriptas tradunt effe igncas quidcm:ac pcriculofas ;
iniurias :contumcliofas:impudcntes:corruptas: córaminatas:atq;infidas
Dcniq; Sagittarii fignü exomni parteinhominüaétíonibus pcruarium cffe
uolunt. Acgyptii ucro inconftitucndis finibus:numcro dumtaxat diffen
tiunt.Siquidcrìprimos Iouis fincs duodccim e partibus ftatuunt:Vcncris
fccundos cquinq; : Mcrcurii tcrtios equatuor : Saturni quartos equinq;:
Martis quintos:cofdcmq; ultimos partibusequatuor. Cónftitutus autem
in horofcopogcnituræ alicuius Š : natú illúprobitatc:honcftate:
| fidc:ingeniog; admodutn ucrfàtili adornabit: ut tum artiúm EtUTdifcipli
[n3rUI11m É cognitioncm ac pcritiam affequatur: utq; in publicis nc
gociis adminiftrationibufq; ucrfctur , quod Iupiter figni dóminus cü Sole
triangularitatis focio praeftabit: quam ad rcmi multùm ctiam confcrct na
tura figni:qä cx priore parte humanú cft:adornat cnim animü dotib9 iis:
quæ hóminis funt propriae • Patrimoniú ccnfufq; illi domefticus obiicietur
praetcr fpem atq; opinioncm:atq; unde minimeförtaffè rcbitur. Hoc autcm
cucniet proptcr Pifccs: qui afccndcnteSagittario imù cœli locum hoc cft
quartü optinent:quaereaquofis in locis cönuerfàbitur:autncgociafccúdú
aquas rcsuc aquaticas miniftrabit:hac cnim rationc Iupitcr düobus fimul
•--
 L I B. V
*63
eardinibus dominatur:&afcendenti:&imo*fàuoremq; fuum utroq; acar,
dine pro loci natura praeftabit:multum etiam cidcmàdiumcnti adhibcbit
Mcrcuriustum locuplctandis ingenii bonis:cognofcendifq; difciplinis:tú
ctiam adminiftrationibus negociifq;obeundis: qüi reliquisduob9cardiníb9
idcft occafui:& culmini dominatur. Idcmetiam multúterrarum&quidcm
fponte peragrabit: propter Leoncm nono in loco qui percgrinationis eft:
conftitutum. Etenim Lco ac Sagittarius ciufJcm fünt triafiguli cú Arictc:
qui quintum in locum incidcns fua quidcm natura bonum ác féliccm:inde
auxilium ctiamfuumconferct.VcrumCquod faepius monui)uidenda cft
gcniturae qualitas ac mcnfura: loca item ipfà quomodo irradicnt : domini
quoq;actriangulatores qua fint in cœlo ratione collocati. Laborabit etiam
natus hic aduerfarioy odio:atq; infe&tationib9: etenimSagittarius in ortu:
in mcdio:atq;in occafu ÉÉ tempore: nafcentib9inimicos
cccrnit:eofJenietiam pcrcgrcpro cifci diutiuscogit: prOPTEFTgTITAEUFi
igneam:necfibi omnino conftantcm. Humanitasenfihacferitas intcr fèfè
malc omnino cóucniunt:cuiufmodi conftitutionis eft Sagittarius: cum fit
cx parte humanú: exparte autemferum atq; atrox fignum. Equi uero ho~
mihifq; focictas ab arte exiftit:potiusja natura.Sed necde nihilo traditü
eftfignumhocpartimquidem exhomine:partimautem ex equo conftare;
quaq; homo fingitur:fagittis inftruétücffe:ac traétanté fpiçula : uulnera
rhcditari:atq3o5feritatem:agrefteq; ingeniüpalabundumeffe:pcregrina•
tionibufq;gaudcre. Idcm fignü in culminepofitumgeniturætcmpore cum
qui nafcituragilematq;idoneú fí rebuspronatura fuadccernit-ami•
citiaeftudiú:eiufq; obfèruantiä:fidclem item conuerfàtionédominibenefi
cio:atq; horofcopantiüPifciumcognationepromittit:&C quod diétüeft)
inimicóg: opera laborare:peregreq; proficifci:ac nö mcdiocribus periculis
iactari coget:Iouisetiam bcneficio quodamiferit inftauraturü dcnuntiat •
Arbitramur aüt iacturâpartæ prius fubftantiæ:hoceft rei domcfticæ origi.
ncm&caufàm duccreab Arietecótriangulari figno: qäfecüdü ideft ÉÉ
tiæ locú optinet:Sagittarioin culminecófiftente • Cüfit Aries fignü igncú
ac uarians:infe&tüq;dominifui Martisuenenoacmaleficcntia:qüae iaëtura
poftmodü Iouis bénignitate inftaurabié.Idcmhicnatus rcb9eritamatoriis
äcditus: nec miy :cúVenus in Pifcibus:qä fignumculminantc Sagittario
horofcopat:altitudiné fuá habeat: Marfq;triangularitaté.Huiufmodíaüt
geniturâyfècretahaca mc iudican£ rationeueftigäda;juiscóplura finta re
idcftcffèétioneabipfàpotius iudicanda: jccrtaomninorationequærenda •
Sagittarius in occafupofitusgenituræcuiüfpiamtempore natojpfi folicitu•
' diiïëmanimiq;inquietem:plürimaq;aduerfaobrerumuarietatédenuntiat:
odia item:atq;infmicitias:uitamq;extra patriamexternis in locis degendâ
mina£;cú fratrib9:affinibufq;cötentionesgraues:atq; damnofas-Etenim
fignaipfà ignea: maxime Leo:acSagittariis:nam Arics Martis fignú eft:
§#; ipfélætafoccafuproptcrnoótem:cüipfeLunaefociusatq;comcsfit*
17o D E R E B. coEL.
non fàtis commode hoc in cardine fefe habent : forfitan g, ÉÉ illa hu • -
C IUI
mida & frigens cft : Solq; fignorum ipforü triangulator: ac lucis pater:
quam ab ortu diffundit: trífta£ É illa:quæ fuci contraria cft : ciuf.
qualitati jmaxime aduerfatur • Adhæc £.
ignea uitalia funt : occafus
1ętalis : u£ enim ab ortu uita proficifci£:fic mdrs ab occafu • In ima cœli
fcdc collocatus Sagittarius natum efficit agcndis rcbus accommodatum:
agilcm:eruditum: amabilem: notum: fàcricolam: quiq; felicem rcrü fua;:
eücntum dco acccptum referat:idq; prccibus:facrificiifq; teftetur • atq; hgc
quidem propter naturâ figni ac domini.Idcm hic natus fufccptam prolcm
lugebit:poft uero noua üfcepta fobole mitigato dolore mœror ipfe ccffa
bí:atq; in lætitiam uertetur. Euenict autem hoc propter malam confti•
tutionem contriangularium fignorum Arictis & Lconis : quorum altcrú
conftituitur in o&tauo:alterum in loco duodccimo:quo tempore Sagitta
rius imum cœli locum tenet. Si enim Sagittarium in horofcopo colloca •
ucris:locus filiorum incidet in Arietem:fiLeonem: prolis locus incidct in
Sagittarium. Vtrüq; autem fignum Aries ac Leodcic&tum ac perniciofum
occupat locum: jÉÉÉ imam cœli partcm fortietur. Š In?

lignitate locilibcris damnum infcrtur: quodpoftmodü Iupiter benignitate

fiia nouaproleinftaurabit.Rcm autemfamiliarem natus ipfe accumulabit
propinquorum fuffragio atq; opcra : Signa cnim ipfà cardinalia inuiccm
cognata funt. Adhæc in eadem hac gcnituraCcü oricntis & culminantis
cœli figna Mercurio dedicata fint : infimi atq; occidentis Ioui)cfficitur:
ut cogiiatio haecipfà uideaturfibiinuiccmfuffragari. Ac degeniturisha&tc.
nus E Paret aüt figno huicHctruria: quæ&Tyrrhcnia:hodicThufcana
eft : Italiæquidem pars:qugaLuna: Lunæq; prömontorio incipit: quaere
ipfà regioaetatehac Lunefana ideft Lunenfis dicitur: protenditurautcm ab
ipfo promontorio per oram maritimam ad hoftiaTibcris-Sunt autem in
ctruria Luca: Pifae: Florentia:Sena:Clufium: Arctiü: Perufia:Suana:
Sutriú:Ncpcte. quocirca uidetur claudi Apënino monte:Tibcriflumine:
&mariTyrrhcno, Huic itéparet figno ca quæCeltica a Ptolemæouocaf:
Hifpania quoq;:quæ & Hcfperia:& Ibcriadictacft:clauditurq; oceano: q
|
tum Hefperius : tum Ibcricus ab ea nominatur : mariq; mcditcrranco?
quo fatis angufto freto a Mauritania feiungitur. feperatur autem a Gal
lia Pyrenæis montibus • Quae ucro Celticâ a Ptolcinaro dicif:ca Galliae
pars uidetur intelligenda: quae Narbonenfis prouincia eft:quam Ptole ,
mæus Sagittario fübiicit: iniqua cft Narbon :unde Narbonéfis: & Maf>
filia nobilis urbs:tunditurq;a mari:qâ Ligufticü dicitur:quo fit:ut orä
quoq; Liguftica : quæ Celtic;atq; Hetrurigmcdiaeft:Sagittárioattribuaf*
cui item attribuitur Arabia:quæ felixa noftris agnominata cft: a Græcis
Eudæmon- ca eft ad occanü expofita:acmare Ä :clauditurq;a duplici
finu: abgccafu Arabico:ab ortu Perfico:a mcridicmari rubro: fepaturq;ab
Arabia Petrea:itéq; deferta montib9;quia feptëtrionc infurgunt. .
 De Capricorno. />/

Petagente curfum filii Sole:qualitatibufq; inuiccm fè uertentibus : dicq; ad

ultimülucisdetrimcntumiamredaéto:frigidauisufq;adeoiamexcrcuit:ut
regnare prorfus inacreuidcatur.Cüq;Sólaris illccâlorlabcfaétatus maxi
mäe parte iam refrixerit: ncc quos uapores furfum euexerit : concoqucre
ullo paéto queat:terra ipfà madcfcente: ncceffè eft:himbribus ac niüibus
proregionum naturacoelum pcrmanare.Etcnimconuc&tisincditum uapo
fibus:terra mirum in modü grauida:obfiftéti quoq;fuain regionefrigóre:
uapores ipfi aut in himbrem diffluunt: aut in niues concrcti dilabuntur.
üocircaCapricorn9adquéSolSagittaríüpermcnfus confcftimpraeterit:
mcritohumidusabantiquiseftdiétus:quandoquidé eo ipfoSolem hofpitio
fuo accipiente: multæ acualidaedccidunt pluuiæ : fitq; ut:uniucrfimputet?
fignum ifimhumcfcere : Diuifim auté Ptolemæus pütat primas cius partis
uehcmenter urere: fimulq; corrumpere:humidum enim acalido facile cor
rumpitur •quaequidem omnia fignohuiccceterífq;itemaliis obucniüt:pro
pterSolis progreffionem: orbifq;Solarisa punétis æquino&tialib9cucétio
hem ac declinationcm • Finitimæ etiam ftcllæ non parum fua dc qualitate
conferunt. Medias autcm tcmperamcntum quoddam rctinere idém Pto
lemæus eft auctor : ultimas ucro maximepluuias effe:himbriferafq;arbi•
tratur:quod foreneccffeefttum propter rationesquas attulimus:tum quia
partes auftrinae feptentrionalefq; utraq; c parte fuas ob caufàs hume&tant
admodum atq;corrumpunt: quaequidem auétoris eiufdem opinio cft. Nó
uidetur autem aduerfari rationi: neq; repugnare rerü naturæ : q>Capricorni
fignùmcumfitCutinitio diximus)tcrfcnüm:fiathumidü ab euentu:atq;
exacris accidentia • Siquidem non raro uidcmus aeftatcs maxime pluuias?
contrahiemes admodum ficcas • Qua autcm uia primæ Capricorni partes
urere habeant noftris in regionibus non uidcmus:in quibus frigora tunc
maxima contingunt Solc êï; ingrcffo:quo tempore fiiuib9 ctiá
eomplcntur omnia.Plurima enim fccus Acthiopibus atq; nobis accidunt •
Cancer enim illis plurimos ac pene affiduos himbres fundit:acftus autcm
nobis ingentiffimos. Forte igitur ut nobis Capricorn9propter remotioné:
frigora:fic illis contrario modo ob propinquitatem æftum addunt. Nam
utftcllæ fixæ urentis naturæ hoc præftent:ficri cxparte potcft: ratiotamé
hiemisin terris noftris plus polletadfrigiditatem • Quoad fincs autem:fi
niumq;ipforumrationem:quæ fitfigni huius fignificatio:ftatim explicabi»
InnuS • É fèxprimæ:quæ Veneriafcribuntur: Veneris ipfius fignifica.
tionibusfuntappofitæ: fiquidem luxum eius acprofufioncm referünt: fa•
ciunt cnim natos helluones: libidinofos: pathicos: difcin&tos:infames:ac
luxuipfo pcrditos • Quæ fex aliæ ínfequuntur partcs Mcrcurio addiétæ:
natos indicät futuros hiftriones: mimos: fcgnicos: perfonarü fi&tores atq;
imitatores:lenones: ganeoncs:alle&tores: captatores: quiq; hac uia lucris
inhient:homines qdédegenercsatq; abiectos:gratostaméatq; opulentos •
Partesfeptem quæftatim fequuntur: cum fint Iouis : natos reddunt : in
/7/2- D E R E B. * C O EL .

ipfà etiam copia inopes? in honore ac gloria ingloriosatq; iiihonoros : in'!

alto graduconftitutoshumiles atq;abicêtos:eofdcmq; fordidos atq;incultis
moribus:ncc non ftcrilcs:aut qüi fœminas tantum gignant : ac fortaffe
monftrofas.Nos haec ab antiqüis fcriptoribus Græcis: Acgyptiifq; hunc
in modum proditas referimus : mirati a Iouc ac Venere talia dcccrni : ni
forte naturâ figniaSaturno Martcq;infe&ti ppter altitudiné ac dominatiì
tum Vencris nitorem ac munditias: tum Iouis gcncrofitatem contaminet
ac nobilitatcm.Sexquæ infcquuntur cum fint Martis: natosextollunt ad
potcntiam:ad ordines: honorefq;militarcs:ad dominatus: ad tyrannidcm:
cofdem faciunt adultcros: propriarum facultatum diffipatores:cognatorü
infcétatorcs:pcrcgrinationibus:homicidiis : contcntionibufq; gaudcntcs*
Quinq; rcliquæcúm fintSaturninæ: natosgignunt aufteros: tríftes:diffi
cilcs:ihorofös: acerbos: dolofos:liuidos:tardos: futurisde rcbus folicitos:
frigidos: fine filiis: itemq; fine fratribus • Diffentit autem & numcro: &
oräine: omniq;c parte finium hæc conftitutio ab Aegyptia conftitutione •
Siquidcmab Aegyptiis primi fines Mercurio:fccundi Iouisfeptcnisc para
tibüs afcribuntur.Tcrtii partibus ex o&toVencri: quartiSatürno: quinti
Marti equatcrnis utriq; • Signum autem ipfum Capricorni pro qualitate
fua: proq; natura Saturni ac Martis:alterius domini:alterius ineo altitu
dinem habcntis:natos cfficit plerunq; agriculturæ ftudiofos: rerumq;ab
ditarum:acnaturæ exploratorcs:laboriofos:fedulos: uigilantcs:erumno•
fos:fimulatorcs:fuperftitiofos : quæ a Saturno proficifcuntur : uerbofos
item : mendaccs:inconftantcs:infidiofos:'libidinofos : fœdos : puerorum
amatores:quæ uitiaMartis funt • iidcmpropterVencrem trianguli huius
participem delc&tabuntur uerborülcnociniis:capienturq; dicendifuauitate.
Capricornus igitur in ortu conftitutus prodeunte in lucem aliquo:animi
eius applicationé futuram indicatcrgaitinerauifendi orbis ftudio obcüda:
idq; a natura figni mobilis: & in orbis parte tropica conftituti dcccrnitur •
Cú ctiamVirgocontriangulü fignü in loco nono: qui peregrinationis cft
collocetur • Rei itcm familiaris alimonia:fatifq;amplæ facultates denunti·
antur:cum idem Saturnus & horofcopanti figno:& domcfticæ facultatis
domiciliopraefit • tamctfiSaturni ftellâ ÉÉ cft ac laboriofa • Indicatur
ctiam cognitioquædam rerum naturae occultarum : aut cerimoniarum:fa•
crorumq;:authumanorum etiamfccretorum -quarum rerum inucftigatio
atq; pcritiaSaturnipropria cft: nec nô inadminiftrandis rebus cautio:atq;
prudentia portcnditur: quadam quafi cum fimplicitatcmifta. Etcnim Sa2
turnus propter innatumtimorem & cauet:&fimplicitcr in agendoprogre
ditur : nc dolus appareat:& fupftitione potius jrcligioncafiimosimbiiit :
atq; ad dcorumprecesuotaq;inaduerfis conuertit. Qäq;Marspropteralti
tudincm £; ipfum malignitate fua inficit: cum etiam Taurus eiufdem
trianguli fignü Venercam ad rem inuitet:natum amatoriis in rebus arden
tiorcm rcddct'SuntcnimMartispropria adulteria:amorefq;intemperati*
 LI B. v. />/3

qua ex intéperantia cfficitur:ut quâ in deliciis habuerit : paulo poß odio

ihfc&tc£ : infamiaq;afficiat:ncc minus ipfè quos beneficiis affcccrit :ingra
tos poft:contumaccfq; experiatur • Idcm Capricornus ccelo in mcdio col
locatus : nafcente aliquo : præficit eum negociis adminiftrationibufq; :
cquibus gloriâ fibi ucndicet : domefticafq; accumulct facultates cum ör.
natu & copia • Largitur etiam acumcn ingenii : multamq; cognitiorfcm
rerum a natura arte ue abftrufarum : præfertim coeleftium rerú pcritiam.
Idem erit : propter ingenii dexteritatem: multis rebus negociifq; accom.
modatus adeo : ut iudicetur non utilis modo : uerum etiam ncccffàrius.
Hæc autem præftantur a Saturno : Nec Mars tamen acuendo ingenio
fauorem fuum denegat • fiquidem Saturnus cum atræ præfit bili : i§ hu
mor calefaótus ubi fuerit: mirum in modü tenuatus acuitur. Nec íníuría
emanauit etiam in uulgus dictum illud: omnis melancholicos ingeniofos•,
Etenim ignis ipfe ubi querno inhaefit ftipiti : quod lignum cft admodum
terreftre : & calorem emittit maiorem:& diutius in eo feruatur : j in po»
pulco: aut abigeno ftipite:in quo quafi e ueftigio ignis extinguitur : eua
porata repcnte flamma • Itaq. Saturnina ingenia pertinaciora funt: fuaq;
pertinaciâ atq; obduratione ad occultiora penctrant: affèquunturq; pcrtch
dcndo quod quæritant • In occafu etiam collocatus natum fimilitér ínge,
niofum? rerumq; obfcurarum indagatorcm ac fcium praftabit:quiq; pro,
pter fitum ac naturam cardinis ac domini: Martifq; hoftilcm qualitatem: '
infidiis plurimis laboraturus fit: magnaq; paffurus incommoda: propter
calünias: accufationes: Š occulta odia: e quibus tandé emerget: uiuetq;
quietior : quin ctiam occultis corporis aut animi doloribus ac uitiis labó,
rabit. Vt autem hoc e loco Capricornus infidias: plurimaq; parat incom,
moda: fic ex imo loco qui eft paternæ fubftantiæ : cucrtit illam : quodq;
antea partum eft dilacerat. Poft uero laborando: agendo: multumq; infù
dando natus ipfè autamiffa recuperabit:aut nouas fibi parabit facultates:
quibus feneétutem fuam tranquille admodum traducat- Liberos aut non
fùfcipiet : aut ignobiles quidem atq; e matre humili & abieóta fufcipiet :
aut illos fibi adoptabit:quod idcm Saturnusefficit:quinonfòlum quarto.
loco:qui cenfus cft:ucrum etiam quinto in quo Aquari9fuccedit: domi.
natur: illumq; corrumpit. Saturni tamcn maleficauis poftprimum decur
fus fui fpatium mitigatur : & quod in acerbis pomis ufuuenit : maturefcit.
Capricorno autem dedicatæ fünt regiones hæ India: Ariana : Gcdrofia :
quã qdé in Afia funt:in Europa uero Illyrium: Macedonia:acThracia
Scecrfiitur autem India qua feptentrionem fpeétat:a Sacis: Imao monte :
a Gedrofia ucro Indus eam fepat : ipfaq; Gedrofa diuiditur a Carmania.
montibus qui Perfici dicuntur:pcrcutiturq; Indico mari. At Ariana íun^
itur Parthiæ : ac Carmaniae folitudinib9 • Duxit autem nomen ab Ario;
É :qui eam fecat:ac lacumefficit. de quibusCquoniam remotiffimgi
a nobis fuht) aliud non uidetur diccndum • Illyrium autcm quod in fè
174— DE R E B. C OEL.

continet Liburniam : ac Dalmatiam : hodicq; ex parte uocatur Sclauonia:

itcmq; Croatia : ex parte Albania: a feptentrione habct Pannonias: quae
hodié Hungaria cft : a it, diftinguitur montibus : ab occafu Iftriam :
quæ Italiæ ánnexa cft : ab ortu Myfiam fupcriorcm : quæ hoc tempore
Hungariæ pars cft : a meridie Maccdoniæ partcm: abluiturq; ab occafu
Hadriaticofinu : a quo Maccdonia protenditur ad mare Aegeum : con
iungiturq; Thraciæ : aSolis exortu:ad Strymonis amnis ripas: fepcra£
autëm ab Illyrio:ac Myfia montibus: itemq; ab Epiro:atq; ab Hellade:
& Achaia : de quibus iam diximus. Graecia hodic omnis ea regio a no
ftris dicitur : Epiri tamen pars : Albania uocatur • Thracia iungitur
a feptentrionc Myfiae inferiori: ipfius auté Myfiae pars : itemq; Thraciae
Bulgaria nunc eft : ab occafu Myfiae fupcriori : quam Hungári tcnent:
itemq; Maccdoniæ : cui etiam iungitur a meridie : ab ortu Solis habct
Propóntidem:hoc eft mare : quod e Callipoli ad Conftantinopolim pro
currit : & Bofphorum : qui Thracius dictus eft: ea quoq; regio Græciæ
nomine nunc comprehenditur : in qua Turcarum reges folium fibi con
ftituere : proptcr urbis Conftantinopolis magnitudincm •
De Aquario •
Aquarii fignum hibernum id c^ fiigidum :atq; humidum qualis hiems eft:
ab antiquiseffe dicitur.Tunc enim & maxima ingruunt frigora: dcmcr
fis pcné ab euaporationibus Solis radiis : & himbribus : pruinis : aut
niuibus inhorrefcunt omnia : quando ui frigoris de gelu glacicq; occu •
ntur • Vltimas autem partesCcum primæ humidæ : mcdiae uero tem•
peratæ tradantur ) uentofas effe perhibcnt : ncc fine ratione • Si cnim
primae partes Ę : ac magnopcre nimbofae: mediæ autem temperatæ
funt : dum fcilicet uenti ccffant : ob praetcritas pluuias : quæ uim illam
fumidam : c qua uenti gignuntur: extinxere:ncceffc cft pcdctcntim poft
tantam tcrræ madefa&tioncm: congelationemq;:afpirationcm quoq; mul
tam a Sole fubduci : quæ cum materia uentorum fit : ut eos plürimos
citet : per j naturale qüidem cft • Bcne igitur atq; appofite traditum eft:
primas Aquarii partcs admodum madefcere: ultimas abunde flare : quae
autem ad boream fpc&tent : urere • quod noftris in regionibus per anni
tempus quo pa&to contingat : non uidco • quæ uero ad auftrum : niucs
plurimas fundcre opinantur • Hæc itaq; uniuerfim in aerc contingere :
Sole Aquarium peragrante : uolunt • Quod uero ad hominum genitu
ras cœliq; dccreta pertinct : tale cft : ut natos plerofq; gignat molles :
propter figni naturam : cft cnim humanum fignum : qua e re fit : ut
animi nafcentium emollefcät ocio:deuitentq; laboriofà & afpcra: ut quafi
effœminentur • Propter Saturnum autem figni dominum faciet co£lcm
parcos : fordidos : inuidos : ofores fuorum : aftutos ; cautos : confilioy.
 L I B. ' v '/23

fuorum cclatores : pcrtinaccs : elatos : dclatores : atq; calíniofos. Quo.

circa quibus Aquarius in genitura afcenderit ob artis aliquas : rcétámq;
inftitütionem noti erunt : ac potcntibus uiris acccpti : facict hoc Satur.
nus figni dominus ac triangulator. Qäq; Mercurius habct etiam in hoc
figno triangularcm prærogatiuam : ÉÉ eis beneficio literarum
afq; cruditionis : nccnon ctiam Vcnus præfidio rcligionis : ac fàcrorum:
, cum Libræ præfidcat : quam nonum id eft rcligionis locum tenere maní.
feftum cft : quoties Aquarius in horofcopo collocatus fuerit. Huius ctiá
ftcllæ fauore ac bcneficio libcrati maximis e pcriculis euadcnt : quam ob
rem a laboribus erumnifq; circumuenti natura duce ad aras : dcorumq;
auxilia refugient. Iidem bona parta : ob Saturni malcficentiam : homi>
numq; inuidiam amittcnt : amifîà repenfàbunt opera utiq; atq; induftria
fua. Bonis quoq; afHuentib9: in multos bcneficia conferent: déq; fuo cro
gabunt : quorum illiquidcm ingrati crunt atq; immcmorcs . In rcmunc
randis enim beneficiis : gratiaq; refercnda Mars ac Saturnus aut auarif.
fimi funt: aut ingratiffimi. Quibus Aquarius culminaucrit in gcnitura :
& propter cardinis maieftatem : & proptcr Saturni præfidatumi: nati illi
diucrfàbuntur apud potcntcs & magnos uiros : publicofq; magiftratus
É; : quibus gerendis rem fibi familiarcm comparabunt • adminiftra»
unt autem res plerunq; aquofàs : pro figni ipfius natura : aut in locis
fortaffè fluuialibus ac maritimis • laborabunt hominum inuidia: ac for
tunæ uarictate . In loco fèptimo hoc cft in occafu conftitutus : ucniente
in lucem hominc Aquarius ipfum illum multa rerum ínconftantia uerfa
bit : ac quatiet : ut fiquid antc commodi : ac bonæ fortunæ præbucrit:
haud mülto poft tantündcm incommodi atq; aduerfi obiiciat. Cardo auté
ipfè horofcopo aduerfans aducrfàrios atq; accufatorcs dcccrnit : criminaq;
ob inuidiam : lites ctiam atq; infamiam : nec nó folicitudines uxoriæ réi
ratia : uitia infupcr corporis : aut occultos dcccrnit dolores. Siquidcm
§î figni dominus : itcmq; triangulator : Mercurius qucq; ciufdé
trianguli particeps feptimo in loco pofiti uitia corporis naturalitcr indu
cunt? Ac nihiloininus Saturnus hoc e loco fcnc&tutcm bonam atq; opu
lcntam pollicetur: quod fignum ipfum fuo a domino mutuatum in natis
rcfcrct. Adhæc contriangula figna GcminiacLibratencnte occafum Aqua
rio altcrum ab undecimio : altcrum a loco tertio felici tucntur afpeéìu •
Ex imo ctiam cardine Aquarius uidetur natos infectari : minatur cnim
non in aquis modo labores : incommoda: periculaq; : ucrum etiam hæc
ipfà mala prope loca aquofa : aut fccundum flumina : lacusue aut pa •
1üdes : ac'maria : Saturnus enim maleficentiam in aquis fuam maxime
exercet. Qua in re illud ctiam aduertendum:figna contriangula in locis
pigris : difiünctifq; collocari . Siquidem Libra duodecimo ifi loco : Gc •
inini in octauo ita dcfident : quoties Aquarius imum cardincm optinct :
 Æ-
/70
DE RE B. ' coEL.
ut contagione quafi quadam pariter ægrotent. Qui ucro definibus figni
huius præcepta tradünt : Ptolcmvi approbationcm fccuti fic quidcm fen
tiunt: ut primae partes fex Saturno attributæ maleficæ quidcm atq; infe
liccs fint : quippe quæ ftcrilitatem afferant : filios ac fratrcs pcne abne.
gcnt : uitia in uifceribus ingencrcnt : ac præfertim in mcmbris e chartila»
ginc : aquam quoq; intercutcm : ncruorumq; diftentioncs : hydropcm:
fpafimumq; exufcitcnt • Quæ fex autem infcquun£ : Mcrcurioq; addiétae
funt : ut nari animum cogendis diuitiis exacuant : ut diligentiam : fcdu
litatcm : curam : atq; prudcntiam in a&tionibus largiantur : ut legü ctiâ
itiam : inftituendi rationem : do&trinarum cognitioncm : ingeniumq;
Ê
admodum uerfatile : cum innata quadam ad res adminiftram,
das : domcfticafq; ad rationes difpenfàndas : cum pcrpctua animi folicitu
dine atq; mctu ~Tradunt ctiam j£ ' o&to partes Veneri afcrip •
tas in animis nafcentium ingencrare fummum pietatis atq; amicitiae ftu •
dium:ucri honeftiq; amoris affectioncm: fore etiam arbitrantur :ut cœli
bcnignitate magis j aut labore : aut induftria : fèd tanj cx improuifo
natíipfi locuplctcntur. Iidem in Vcncrcm intempcrati : impuriq; futuri
fint : fiquidcm cum uetulis : aut fàgis : magicifq; mulieribus confucfcét:
aut cum eunuchis :ftcrilibus: exolctis: cinædis uc fc mifccbunt: ex hacq;
coitus impuritate diuitias fibi parabunt . Forfitan & iidem nauiculariam
rcfq; maritimas exerccbunt. De quinq; partibus infcqucntibus Ioui dcdi
catis ita fcntiunt : ut qui partibus his horofcopantibus in lucem uene~
rint : futuri fint fortunati : qui tamen minutiffima quæq; : quin etiam
uilia : ac fordcs ipfas curent : gloriam ac famam ncgligant : obfcuritate
lætentur : libcros fufcipiant : É tamen odio infè&t€ntur • De parti
bus quinq; rcliquis fincs ultimos ftatuentibus : Martiq; attributis haec
tradunt : ut eæ natorum corpora occultis morbis uitiífq; infcftcnt : ani•
mos contaminent : ignauos ac fècordcs reddant: inuidos ac diffolutos fa^
ciant : torturis : fuppliciifq; proponant : & ad omne flagitii genus prae
cipitent. At qui Aegyptios fecuti funt : fines hac ratione partiuntur: ut
Aquarii partes feptem Mercurio primum : dcinde fex Veneri : deinccps ,
fèptem Ioui : poft has: quinq; Marti : ultimo totidem Saturno • Famu^
lantur autem figno huic de terrarum partibus ac prouinciis Sauromatia:
Oxiana : §'ì' Arabia : Azania : mediaq; Aethiopia • Iunguntur
autem fimul Oxiana ac Sogdiana • habcnt autem fincs ab occafu atq;
a feptcntrione cum Scythis: quos fupra Sacas uocauimus: nam Perfae fua
lingua Sacas uocabant: qui noftra erant Scythæ : nüc uerofuntTartari:
ab ortu itcm cum Sacis: in quibus numerahtur Maffagctæ qui & Alani
a mcridic cum Bactrianis • Vtraq; ccpit nomcn a fluminibus: Oxa cnim
ui & Offus dicitur:atq; a Caucafeis montibus qui Oxii dicütur : fluit;
íí altcri nomé: quod altera affécuta eft a geminis fluminib9 ciufdcm
•
 . ' L I B. V : />*^
appcllationis:duo eius latera praeterlabcntibus. Sauromatia pars eft Sar
mátiæ : fpcétatq; ad Mæotidcm paludcm : ÉÉÉÉÉ eft gentis eius
in Afia : atq;ÉÉ traétus . Nam a finibus Myfiae inférioris: quæ
eft ad hoftià Danubii : quam regionem hodie Valachiam uocant : ad
Hypcrboreos montes citra ultraq; Tanaim : atq; ad mare Cafpium
Sarmatia pertinet : in eaq; habentur Roffia : Tranfiluania : ac Polönia.
Dc Arabia felice iam eft diétum • hæc autem É Arabia intelligenda cft
Petrea ac dcferta: utraq; autem cft inclufà duobus alateribus: hinc Syria
ac Iudæa : illinc Ę : a tergo autem felici Arabia hoc eft
Eudæmone : ac finu partim Pcrfico : partim etiam Arabico : ab ipfà
uero fclici difterminatur montium pcrpctuitate • Mcdia uero Aethiopia
fita eftpoft Marmaricam: iacetq; inter Libyæ deferta: paludefq; Nubàm
ac Chêlonidem : Nilum item flumcn ac Merocn infulam : pcr quam
etiam altiffimi procurrunt montes:qui Aethiopici uocantur. regio autem
ipfà uaftaeft : Azania cft ad finum Arabicum : in qua plurimii clcphan I

fes : coniungiturq; regioni Cinnamiferae • Sunt in ea Mafta : ac Pylci

montes: Coloa pâlus: protenditurq; illinc ad Nili paludes : atq; ad An
thropophagos : Acthiopes : hinc iungitur Trogloditis uerfus mare ru
brum : & Memnonibus : ubi duo illi amncs fimul mifccntur: poftq; in
Nilum influunt •

De Pifcibus •

Qui ucnti a feptentrione fpirant:menfi quidem Februario ualde familiares

fünt. Siquidcm Sol ante Capricornum : poft Aquarium emenfus : car •
diniq; arquinoctiali propinquior fa£tus in regionibus : quæ pofitae fub
feptentrionem funt : concalcfccre aliquantulum : iam cum cœperit : ua
póres paffim multos : multamq; afpirationem in aera furfum euehit : qua -

èx eueétione fit : ut afpiratio ipfà deorfum a frigore : geluq; reic&ta : in

nos : regionefq; has deuexiores ingruat : uehementiore ctiam cum im•
tu frigoris ac niuiü: Itaq; accommode atq; e re ipfâ traditum eft a ma
ioribus fioftrisPifciú fignü omnino frigidum ac uentofum effe . Etenim dc
natura orbis Solis atq; anni cum hicms frigida & humens fit : frigidum
ipfum eo proceffit : ut cedere iam humido naturaliter dcbcat: adüentáte
etiam uere : quo tempore humida uis incrementum fuum accipit : qua de
re fit : ut Pifccs fint maxime frigidi : in humidumq; declinent. Opina£
autem Ptolemæusprimas figni huius partes tempcratas effe: mcdias hu
me&tas : quæ ultimæ funt urere . Qä hæ quidem urant : illæ uero tem
atæ fint : in Ptolemæi regionibus poteft ufuuenire : minime autem in
hoftris:atq; ad fèptentrioncm:quæ uero ad boream:uentos fpirare : quae
ad auftrum : pluuias fundcre • Qui uero fines partiuntur : e Ptolemæi
- IVM
A 76^ DE R E B. C OEL.

opinionc dc fignificationibus eorum : quæ fingulis a finibus portendun

tür : hæc quidcm tradunt : ut primæ partcs o&to numero : quæ Vcneri
dedicatæ funt : hilares : iucundæ : fuaues : lafciug : uoluptariae: urbanæ:
gratæ : pctulcæ : §¤É cffe perhibcantur : itemq; bcneficæ : diis
àcceptæ : atq; amabilcs : quippc quæ huiufmodi affeëtiones in animis
nafccntiú íngcncrcnt : Partcs infequcntes fex cum fint Iouis : arbitran
tur effè rcrum naturalium ftudiofas : peritas : experientes : cloquentes:
concionatriccs : curiofas : populari auræ :ciuiliq; clientelg dcditas : fra
trumq; ac filiorum fœcundas : Quæ deinceps fex aliæ infèquuntur: Mer
curioj; addictæ funt : cas effe pcrhibcnt honorabiles : praepofitas magi»
ftratibus amicitiæ appctcntcs : gratas : mifericordcs : religiofas : piäs :
modcftas : officiofas : atq; etiam genitales : Sex item alias infcqucntcs:
Martiq; addictas : actionibus dcditas : cfficaces : maritimis rebüs gau •
dcntcs : hinc cripicntcs : illinc profundentes : loquaces : uarias : ificon •
ftantcs : ncfarias:fcclcy magiftras: quæq; uiolentam morté portcndant.
Quatuor rcliquas Saturno afcriptas afferunt humidas : noxias : quæq;
neruis obfint : malofq; humores inftillcnt : ac fortunæ bonoy dafhna':
iacturafq; dcnunticnt : quiq; illis horofcopantibus nafcuntur : cos utiq;
ciufmodi tum uitiis : tum uirtutibus praeditos forc autumant. Qui ucrò
Aegyptiam partitionem fequuntur : ii Vcncri duodecim : Ioui quatuor :
Mércurio tres : Marti nouem : reliquas duas partis Saturno tribuunt •
Fines autcm domini fui naturam ubiq; fere fequuntur • Plcrunq; autcm
fub Pifcibus nafcuntur:quilibcnter peregre proficifcantur : uifcndi orbis
ftudio capti : quorum ctiam uoluntates ancipites fint : atq; inccrta con
confilia : quod figni ipfius natura præftat • iidem poft ab crroribus ad
quictcm tranfibunt • a laboribus ad ocium ac tranquillitaté. futuri etiam
funt fcdatis atq; compofitis moribus : fidelcs : ingeniofi : religiofi : rcrú
popularium ftudiofi : fœcundi : pro natura Iouis : figni domini : atq;
item Vencris : quæ altitudinem : ac triangularitatcm camq; cum Lunâ
fimul habct in É • quam ob caufam futuri funt etiam mollcs :
lafciui : procaccs : conuiuiis : cantibus : lufibus : reiq; amatoriæ dediti •
Horofcopantibus igitur Pifcibus : in lucé qui ueniunt: futuri funt inge
niofi : amicitiæ cultores : fàno confilio : fideli bcneuolentia • præponén
tur autem negociis : aut magiftratibus : e quibus gloriam confcquant' =
ex iifq; gradatim ad alios tranfferentur • in itineribus uerfàbuntur : qua
e re in magnam hominum notitiam ucnicnt •tandem procedentc tcmpore
diuitiis rcj; familiari multum abundabunt : aduerfàriorum iniquitatem
facile fupcrabunt : quæ omnia ftellarum quas fupra pofui fauore illis
praeftabuntur : Ê' cum Iupitcr fit ctiam mcdii coeli dominus :
orientibus enim Pifcibus Sagittarius culminat. iifdcm Pifcibus in mcdio
cælo collocatis : ubi quis ex utero matris prodit : is in locis maritimis :
 , , LI B. V ' . .
/22r

fluuialibusue : aut aquofis negocia fua aétionefq; exercebit : patrimoniú

& amplum & opulentum fibi comparabit : alienifq; e facultatibus : con
tributionibufq; locupletabitur : ncc uno tantum in loco poffidcbit: cum
Pifcium fignum bicorporeum fit : quæ quidem bona non tam cardinis q
Iouis ac Veneris bcneficio conferentur:auxiliante etiam Luna Cancri d6
mina : quod fignum culminantibus Pifcibus fècundo in loco ideft in do
mcfticæ rei parte inuenitur : quibus e locis figna ipfà fibi contriangulan
tur . Conftitutis in occafu Pifcibus : qui in luccm uenit is in itificribus
affiduus crit : peregrcq; notefcet : gratia : beneuolcntiaq; multum apud
homincs ualcbit: in conucrfàtionibus: familiaritatibufq; gratus erit: prg
ftabit ingcnio: atq; adminiftrandis negociis continue óccupabitur : qbus
c rcbus ctiam ditcfcet : Videntur autem figna humida : quæq; Luhae :
Martis : ac Veneris triangularitaté conficiüt : fècus atq; ignea : propter
fimilitudíncm qualitatis occafu quodammodo gaudere in É ge^
nituris. In imo pofitis Pifcibus quicunq; in luçcm ucnit:illc multa fiJc ;
-

intcgritate : ingeniiq; dcxtcritate præditus erit:atq; ob hanc rem: magnâ

fibi auéìoritatcm in adminiftrandis negociis conciliabit: cuius ctiam pa^
trímoníú : rciq; fàmiliaris fuppcditatio uidetur futura aut ex aquofis lo~
cis : aut e miniftcriis : quæ in aquis : aut per aquas excrccntur: proptcr
figni : cardinifq; naturam • A re autem uxoria aut abhorrebit : aut erga
uxorem coniugali bcncuolcntia parum afficictur : morefq; illius dctefíá
bitur . Quod propter Saturnum continget: quem triangulatorem effè
Gcminorüm : Aquarii : ac Libræ diximus:Siquidcm ÉÉ imum cœli
tenentibus: Gcmini in occafu reperiuntur : quem locum uxoris effe tra
ditum eft . Quam igitur malignitatcm fignum a triangulatore fuo accí.
ft : cardini quoq; infigit: ex eaq; contagione rcm uxoriam uexat. Adhæc
Mercurius Gcminorum triangulator & dominus : feptimo in loco geni
turaeCut ante quoq; dictum eft ) non fàtis bcne fé fé habct: diurno præ
fertim tcmpore. Illic cnim inuentus cum qui nafcitur impuræ quidcim li.
bidinis cupiditate fœdabit. Hacq; e re '¤ ipfum : domini ac triangu
latoris fui contactu quafi quodam malc affectum : quem conccpit habitü:
in re uxoria : maritaliq; coniunétione referet .Sub Pifcibus funt Phazania:
Garamantica : Nafamonica : Lydia : Cilicia : Pamphylia. Sunt autcm Ga
ramantcs ultra minorcm Africam : poftq; Libyæ äîï : e quorum
montibus dccurrit Cinyps fluuius : qui Africam ipfàm perlabituf :& cx
alíis ítem montibus Bagrada . Protcnduntur autem uerfus Aethiopiam
quæ eft in Acgypto : laterc ab uno : ab altero uero Getuliam uerfus :
tenduntq; in intcriora Lybiae • Nafamonica pars cft Marmaricæ eius quæ
eft ad montcs Anagombros: iungiturq; Ammoniacæ : Mefamonicâ funt
qui uelint olim diótam : q> loca tenerent intcr arenas fita . Phazania fita
cft in Africæ folitudinibus : uerfus minorem Syrtim : porrigiturq; ucrfus
M 'ii
/ %%? D E R E B. C OE L.

defcrta: in quibus mons eft ab exuftione uocatus : atq; ad Garamantum

fincs. Lydiâ minoris Afiae pars cft: quæ & Mæonia quondam diéta : in
qua funt Hermus & Paétolus celebrati a Poetis fluuii : ac Sipilus : &
Tmolus montcs. Pamphylia terminatur ab occafu Lycia : atq; Afia mi
nore: a feptentrione Galatia : ab ortu Cilicia:&Cappadocia : a meridie
mari Pamphylio:ab ipfà cognominato • Ipfà ucro Cilicia habet ab occafu
Pamphyliam:ab ortu montem Amanum: & Armeniam : a feptentrione
Cappadociam: ac Taurum montem : a meridie mare in quo eft Cyprus
infüla:& finum Ifficum ab oppido in ora fito appcllatum : prope pörtas
Amani montis: pcr quas in Syriam eft aditus •

F I N I S
 A %t

•I o A N N I S I O V I A N I P O N TA N I
A D s vA R D I N v M S v A R D vM
D E R E B vs C O E L E S T I B VS
L I B E R S E X T VS

Inum hancgn hortis cnimfumus)admirari te magnope

uidcoSuardineSuarde:proximäq;illi nucem:ob täntam
uidclicct ftirpiüCut arbitror)proccritatem : laxitatemq;
p. ramoy: adoleuere nanq; mirificüinmodü: plurimüq; ifi
- craffitudiné dilatauere fèfè:jjprofuaftirpisutriufq;na
tura • Meueron6tam ipfa proceritastrahit in admiratio»
ncm:tametfi admiratione perjdigna res eft:jq, paucæ admodü radices:
infixaq; maioribus radicib9capillamëta: &gdépertenuiaacpminuta tantä
alerefüminiftrationcfua:plurib9 ctiäfcculisatq;ætatib9 moléualcät. Quæ
enim De9optime maximeexuggédi c terrafucci uis radiculis illis incft täta?
ut &alcretâdiumateriãtãgrandépoffit:&tähubcremfrugücopiâ ferre :
utad hominü nófolüufum:ucy adplurimoy quoq;animaliú alimoniäadiu
métitantúcóférât £Vbiaütmccúifereputo: minütiffimiseprincipiis cor
poraipfaproficifci:atq; e tantulo nucleotantæ;puenire proceritatisarboré:
defin6iam admirari:cü Éfèrtimuidcäpauciffimiise uoculisacliterismanare
tam huberemucrboy copiâ: tantäq; ucrbis ipfis uimincffe : ut& oratio fini,
tis eliterulisprogreffain infinitatéabeat:&animoshominüadirâ acuolup
taté:c6trariafq; intcrfeaffc&tiones ficimpcllat:ut dominariinanímis ipfis
noftrisoratiouidea£. Atq;hgcgdéipainhücmaxime modüa natura côpata
funt. Quocircafi educédo c terrafuccopcrtcnues ctiáradiculgtantú adéptæ
funtuiríú:quas incffè ftellis facultates:quoetiâ robore ac poteftate prădi.
tas illas exiftimabim9: immittédise cœlo illífq; e corporib9 radiis: & tanj
imprímédis notis in iis ipfiseqb9c6ftamus hümorib9?Affici£ipfe qdépcr
quëfpiramus aer: ab cius uero affe&tioncfenfus: mox etiã animus titillatur:
übi autpcr igné:autperfuffitümyrrhætantulù: Arabiciue cuiufpiâ odo
ramétifiaribusobicétü fuerit.Nó concipiunftamé narib9 ftellaycffc&io,
nes:n6aurib9:ataétionibusipis hominü:animorüq; cómotionib9fcntiü£.
Non fcnti£ atta&tu:n6 odoratu uis peftifera • qug tamé fit: jetiam letalis:
docentfunera:& orbitatesquodãmodo urbium acpopuloy · Inhærent folo
infixæ arbores:contra mouenêhomincs atq;inccdüt. Atq; ut haecipfacon.
traria funt officia:fic diucrfa admodü ratione&arboy & hominum confti
tuta funt corpora. Ducit alimcntü a radicibus imis arbor:qua parte ftipcs
infixus cft terræ: at homo fummo a capitc: ubi & os formatüm cft:pcr
M ifi
/%2 D E R E B. C OE L.

quod alitur:&linguaftaeft:perquáfàporesfentit:&aures difpofitgfunt:

& itcm nares: quarum & audit &olfacit minifterio • Oculi quoq; codem
funtinclufi capitc: quorum ipforum officioluccfruitur : mundiq;intuetur
pulchritudiné: ac cóntemplatur.Hæc autem omnia pcr acrcm homo affe
quitur:in quo pcrinde ut patentiffimoquodam in campo ftcllæ uires fuas
affiduis agitatiónibus:difcurfibufq; exerccnt: Etenim oculi quorum nullú
cffet abfq; acre officium : fcicndi atq; intclligendi uiam nobis aperuere •
A motu cnim coeliftcllarumq;:atq; c diuerfitate tum rerum:tum temporü:
quam tantam effeccrncrent: in admirationem conuerfi cœperunt præftan
tíffimi quidam uiri rationem : caufafq;exquirere • Quibus e principiis reg:
ac naturæ ratio ín cam peruenit cognitionem: quæ nunc fcientia dicitur•
Itaq; ut a tcrra ftirpcsalcndis corpóribus:fic ab aere homincs exercendis
fènfibus opem mutuantur :quem maiores noftri tum fpiritum:tumanimâ
uocauere : q, ex copotiffimum uiueremus. In eo igitur ftellarü uires maxi
me oftenduntur:quod manifcftiffime omniumdocentSolacLuna:propter
principatum altcr lucis ac caloris: propter propinquitatem altera. Quod
ücrfibus ctiamdccantatum cft a nobis fi co librò qüi Mctcorica infcri5i£.
Atq, ut tranflationcs arborum:itemq;infitiones peperere eam quæ nüc eft:
fruétuum diucrfitatcm: dum rcrum femina intcrfe commifccntur: aliudq;
atq;aliud in folum tranfferuntur:coagmentatis fimul librisatq; corticibus.
Sic ingeniorum quoq;proucniunt diücrfitatcs tam multæ de commiftione
radiorüm:quosftellæ diucrfis efignis ac locis:diucrfis etiam e configura
tionibus mifccndo iaculantur. Qucmadmodum igitur paruis c principiis
profluunt corpora :fic e tcnui humorum miftura: atq; a uarietate radio.
rum : diuerfitateq; agitata & fota uarictates proueniunt corporum atq;
ingeniorum . Etenim ingenia fiue acuta ca fint : fiue obtufà: pro humo.
rum qualitate corporumq; textura & acuuntur & obtunduntur in nobis •
Anima enim fuisinftrumentis ufa:quod artificis eft proprium: tum mate
riæ ipfi:tum inftrumcntisfe fé accommodat:proq; materiæ atq; inftrumé
torum natura authebetius mouetur:aut folertius ad agendum: quae com
motionea&tiones ipf: quoq;proueniunt eiufmodi:uta corporeæ fermcnta
tionis natura haud ita multum tamen difcedant • Ac tametfi animæ fit
officium imperare fenfibus : perinde ut artificis eft materiæ atq; inftru
mentis : nihilominus artifex ipfe fic materiæ : fic inftrumcntis imperat:
ut illis utatur ctiam pro fua ipforum qualitate ac tcmperatione · Neq;
enim fabcr ftatuarius fcabrofo c tofo ftatuam fic formabit : ut C quod
Poeta inquit D uiuos perinde ut de marmore uultus ducat • Tanta ita
ac tam diuerfâ ingeniorum uarietas minime a parentibus ortum habet. i
Quotus enim in tanta multitudine : & ciuium copia inuenitur filius :
qui patcrnum parte ab omni ingcnium referat ac mores ? Quin ínfi •
nitus pcne filiorum potius cft numcrus: qui diuerfas artis: diuerfà ftudia;
diuerfà ctiam a paternis inftituta confcétentur : cum faepcnumcro tota
 L I B. V IT
A 33

illisCut dici folet)fronte fint aduerfi : quæres exemplorum locupletatione

minime indiget: Proficifcuntur igitur hæc omniaaberraticarü natura:con
figuratione: habitu:fitu: radiorüq; inter fecomplicationib9atq; mifturis;
qüæquidé infinitæ cú fint:infinitaquoq; uarictatehumores e qb9c6ftam9:
üt afficiantur: ncceffeeft.Has aüt affeétiones ina&tionib9ctiämfuis refert
anima:qug tamctfi inftitutione íÉ plurimüadiuua£&colif;
tamenCutHoratius nóminus probatejeleganterdicit)
Naturam expellis furca : tamcn ufq; récurret:
uod in agris ÉÉÉÉÉ :ut quisagricolæcultu: diligétiq;n6 min9g
affidua opämultüfibi ad hubertatéfrugü:acprobitatécópenf: ad naturâ
tamëftatim redeant;ubiopaipfacultufq;defuerint. Nihil enim naturapo
tcntius:quâdo uis eius ppetua gdéeft:cú habitü ipm mutari fæpenumicro
autextcrnä gbuitmautpcrelcctioné uideam9. Scd nos poftjnóåbre pfati
hæc tecum Suardine fumus: ad ea quæ rerum cœlcftium explican
ordo iam poftulat : redeamus •
De Saturno & Ioue fimul -

genituræ imperantibus •

Voniam aút quasinanimis affe&tiones ingenerenterraticæ

fingulæ:ubi folæ genituris Ëfuerint:abufide iamdiximus:
q. cofifcntancü uidef:earüdé quoq; fignificationes: ubi binæ
fimulaequataetiâpoteftate geniturisdominabüf:ordinefuo
explicare •fiqdéeage cómiftionib9quae uidenf: diuerfitates
proueniút moyatq;ingenioy. ASaturnoigifexoráicmur:qui ubicüIoue
fimul dominatü obtinuerit:& uterq; beneatq;opportunecollocat9fuä cum
auétoritate dignitatem in figura retinuerit: natosipfosadprobitatisac mo
deftiae ftudiuiii excitabit. §î; inerit in illorum animis fumma ac
fingularis tum aduerfum fencs natuq;maiores obferuantia:tum erga magi•
ftratus atq;inftitutorcs:eofq;inquibus fignafapicntiæ uirtutifq;âpparúe.
rint. Etenim Iouis ideft fanguinis ipfius temperatio Saturni frigüs ficcita
tcmq; ita fouet:actanj refocillat; ut in natorum etiam animis eius opera
idemi temperamentum agendis referatur in rebus : utq; illorum ipfòrum
inftituta pro humorum corporis mcderatione fint etiam moderata . Se~
qucntur itaq; probitatem:uerecundiam:modeftiam •erunt inconuerfàtio
nibus: familiariq; confuetudine fuaues & grati : colent iuftitiam & hone
ftatem . fèruabünt in iudiciis : in arbitratibus: in ferendis fententiis &
iuftum & honeftum & leges • ab æquoq; & bono nequaj rcccdcnt . in
confiliis grauitatem retinebunt • in ele£tiónibus:dclc&tibus: adminiftra
tionibufq; menfuram ac rationem adhibebunt : amicos : domefticos : ac
notos homines bcneuolo profequentur affectu • manfuetudinem : lenita
tcm;æquabilitatem ubiq;præféfèrentes:atq;in diui-; faciendis
lll1
/%4 D E R E B. COEL •

bcnignitatcmacrc&titudincm.quodq;aitVirgiliusCutalio ctiä locoteftati

fumüs)cum depafccndis capellis præcipit: occultum eas in lacte faporem
fàlis rcfcrre: ad hoftramhanc inftitutioncmtranfferétcs:eiufmodi uifioncs
in hominibus cxcitatum iri dicimus:cuiufmodi in procreandis:atq; infor
mandis illis fucrit corporumhumorumq; fermcntatio actcmpcratura.Has
autem ipfasuifionücömotiones:quibus animipoftafficiuntur: natura duce
fcquuntur etiam aétioncs: mores itcm: affiduaq; ab exercitatione habitus •
Etcnim liquandis hærbis:fuccifq; expurgandis ubi ignis moderäter admo
tusfuerit:liquores ipfimoderatióncm quoq;fuamrctincnt :ubi uero admo
tus ignis uchcmentior fuerit:aut exuretur liquor : aut pcnitus exhalando
euanefcct:aut uitiú omnino aliquod contrahctpro ignis ipfius intemperan
tiaacuitio. Hæc Saturni Iouifq; temperatura:atq;Cut ita dixerim)condi
mentum : q, Saturnus contcmplationcm atq; pcnfitationem habeat in fcfe :
q>Iupitcr modcrationem ac mcnfuram:natosipfòs prudentes:graues:atq;
confideratos cfficiet: exillis enim prudentia conftituitur:eofdé étiam reddét'
bcnefacicndi ac proficicndi aliis ftudiofos:quiq;incómuncetiambonum có
fulant:atq; arcendoiniuriam:tucantur opprcffos. Quippecum Iupitcr na
tura bcncficusfit:Saturnus odcrit uiolcntiam : Ncq; cnim frigidi& ficci
cft uim inferre : cum e contrario fànguinis idcft humidi calidiq;proprium
fitfoucre corpus:ac tutari illud. Exhactcmpationeacnatura nati ipfi cffi
. cicntur dcfcnforcs iuftiatq;honcfti: Igit; iniurias: arccbunt uio
lentiam:iidcm erüt magni animi:quéSaturno Iupiter propter calefaétio•
ncmfubminiftrabit. SiquidcmCut fupra de atra bile diximus)humor hic
natus cft oblatum fibi calorem accipcre:acceptumq; etiam fouerc diutius :
quod in lapidibus:quiincalccmexcoquütur:apcrtccerni£ • erunt rei rufti,
cæftudiofi:amabuntpraedia&fundos. SiquidemSaturnus terræ præcft :
Iupitcraffluentiam amat&copiam.atq;innoftriscorporibus nihil eft fàn
guine ipfo huberius:copia uero domcfticae rci ex agrisac fundis proucnit:
ündiq;afundendo diéti • Neq; philofophiæ illis bonarumq; inftitutionum
aclegüm ftudium dcfuerit:ncq; tolerandis duris patientia ac fortitudo:cú
haecipfaanimi fortitudoab ipfiüs magnitudincproficifcatur:quam quidem
magnitudincmCutdi&tumeft)Iupiterpraebcat. Terreftris aütem üis:cui
Saturnus præcft:fit cumprimis fòlida : ac fercndis honeribus potiffimum
accómodata • Cumq; Iupiter fithoneftidefenfor : tribuatq;iudicii rc&titudi
nem :Saturnus contemplationcmamct:rcrumq; abditarüm cognitionem:
Quinctiamcummorumgrauitatcm:&inagendomaturitatemfeétetur: ab
hacipfaharum intcrfeduarum ftcllarum cómiftione atq;cömunitatcctiam
philofophiae excitabuntur ftudia:cuius propria cft rerum naturæ cognitio
atq; fcicntia: uitæ item grauitas : re&taq; animorum informatio: ac fàpiens
illa&in docendo &inagendoinftitutio&ueritas. Haec tamen omniä non
modo imminuentur : uerum ctiam in contrarium facile uertcntur : fi aut
utrüq; fidusmalecollocatüingenitura fuerit; pcrinde acpropria dignitate
 L I B. VI . A. 63

amiffa:aut ipforumfortealterumabic&tumproftratumq;ignobiliter iacue.

rit · Quod ï euencritCquoniamSaturni uis quæ in mälöpronaeft:nihil
habctquodmalignitati obfiftatfuae:quineadem ipfà ob infelicemcœli fitum
atq; habitü magis magifq; ad malignitatéimpcllaf)eo inftatu quinafcun£:
futuri funtalicniabamicitiis:atq;abhominübcneuolëtia &focietate. Quid
q,libcros ipfos:fuamq;progeniemodio infe&tabunf:uiuentq;infolitudifie;
quamirificecapientur. ídemeruntfufpicaccs:fimulatorcs : ficti: fuorumq;
confiliorum cclatores:facrilegi: templorum ac fàcroy uiolatores: inertes?
languidi: imbccilli: queruli: fufurroncs:fine dele&tu: fineiudicio:indifcrete
confufcq;fe fuaq; adminiftrantes:fine fide:fine fidutia:inepti:fatui: igno
rantes:tamen ambitiofiac patientes. Eofdemforteaut furorquandoqyägi.
tabitacucfània illaquæ GræcouerboManiaeft:autinuidiaodiumq; coin
pcllct ad mifccnda uenena: mortefq; potionibus perpetrandas: fortaffè ctiá
prctio capti illasprocurabunt.Vides igitur quid miftura faciat:quid fclix
infclixue ftellarum collocatio ac pofitura £utabilladequadiximusbcncfi
ccntia:animiq; magnitudine fiat permutatio aduenenorü minifteria: mor
tcfq;pretiofas. Hæc autem ipfà uarictastam diuerfà morum ingeniorumq;
Cuêçœli resadhominü artificiaqugftufq;tranfferamus)maximieapparctifi
pictura:&caquæfiionominetinétura dicitur:fiquidem ex colorüm ípfoy
permiftionenüncplufcula: nunc minufcula: nuncpufilla : nunc mediòcri:
infinitapcne colorüdiuerfitasoritur:quodinpannistumelana:tumefcri
co:atq;intabulispi&tisuulgo cum fummaetiamadmiratione cognofcitur.
Cum tamen colores ipfiquifimplices dicuntur:ncquajmultifint:quin po
tiuspauci admodú:&quinq;Cutfic loquamur)digitis comprehenfi. Itaq;
ab ipfà cómiftionc:proq;cómiftionis tcmpcraturacunéta hgc proficifcunf:
quód mathcmatici eft non fecusacmedici: omniartediligentiaq;perfpicere.
Cum ctiamCne ab ipfà piétura difccdamus)in maximis quoq;pi&toribus
uidcamusaliosexcellere in effigiandis fenü fimulacris:aliosinâdolefcentú:
hos in uariandispratis ac filuis: illosinauiculis:autferis animalibusexpri
mcndis. Quod in Poctis etiam ufuuenit: ut quos naturaipfa forte extulit
Heroo in carmine:deprimat in Iambico:quos in Elegiaco: eofdé Hcroicis
innumerisfordefcere omninofaciat• Atq;haec gdé neutiq;parentü feminio:
cum maiores ipforü neq;pi&tores fuerint:neq; Poetg:fèd cœlo ipfi ftellifq;
tribucnda funt: earumq; fermentationi ac mifturis•
De Saturno & Marte fimul •

Quocirca his iam explicatis: ueniamus ad Saturni : Martifqj c5miftiones:

uorú ftellæ intempantcs funt:acpropterea maleficæ atq;infelices habitæ.
î autem Maternusdeftellis hisubicon iun&tae fimul partiliterq; ingeni
ducrfanté :
turis fuerint:traditalteramalteriusa uim cohibere ac modificare
quodignisctiamipfefrigido inloco accenfuspraeftat:cum locú cumcalore
136^ DE R E B. C O E L•

ftiorepcfaciat:qua etepcfàétionclocusipf&itatemperatur:ut neq;9mnino

frigeat:neq; pcfiitus exaeftuct :cuminter frigidum æftuofumq;mediúquafi
uóddam tepor tencat. Ignca cnim atq; exaeftuans illaMartisnatura frige
É atq; obtorpidamSaturniuim fouet:quoe fomcnto tempamentütale
enafcitur? utquítunc inluccm ucniüt:nec ira rabicq;praecipites cant: ncq;
atram ob bilcfm obtorpcfcant adeo:ut nullâad remaggrcdiundam incaleãt:
quin potiuseiufmodi euadant:uthinc Marte:ideft É bile compcllente :
illincSaturno:hoc cftatra retrahcnte:incerti fint utram in partédcclinét:
hoc nean illud confilium prius fèquantur • Hæc autem Mars Saturno con
iunétus cadcminfigni particula præftat ingenituris: in quibusquidéeædem
ftcllæauétoritatemi& prærogatiuamfimulfuamcum quadäquafi maieftatc
rctincntcs: natos ipfos faciünt laboriofos: multifq; erumnis comprimunt:
quod utriufq;ftellæGcü maleficæambæfint)propriú eft praeftare. Siqdem
hinc nimius feruor incitat: illinc frigus angit:alter nimio plus impellens:
altcrumcohibcnsatq;dcterrcns. Qüofit:utnon folum&laborent:& an •
antur:& foliciti admodum fint:ucrum ut & aliquando fupraj oportct:
äudcant:& iidem haud multo poft mctu ui&tiabinceptoturpitcrdcfiftant:
fintq;oftcntatores & gloriofi:magis j fortes:atq;adferociam feritatcmq;
potiùs dcclincnt:quod eft beftiarum proprium:&illarü quidem quæ fuo
homine fcræ dicuntur. Itaq; Græco nomine de audacia metuq; compofito
Thrafydíliuocantur. Iidem gynequeantquiefcere: nunc metucogenté:núc
calorisipfius impulfu conciti turbas excitant:fèditioncs acdifcordiasfcrunt
inter ciues: nihilquictum patiuntur: rixarum ac contentionü cupidi :fiqdé
alia ratione ncquaj fccuros fore fé arbitrantur: odiorumubiq;aciniuriarú
mcmores:cum Saturnus parcereobmetumnefciat: Marsuero propter iram
ncquajpatiaturinultumfeabire:ac fuapte natura fubindc dolor recurfet
Qjaere immites: immifericordes:implacabiles:inclcmcntefq; redduntur:
ncíumut fintaufteri:ac pcrdifficiles -Arida enim & ficca maleflc&tuntur:
cúacccdcntecalore:fiquisrcliquusfuccusinerat: exiccctur pcnitusatq; ina
rcfcat. EtquoniamillincmetusCutdi&tumeft)hinc fidutiaeofdem &reuo
cat:&compellit:neq;quod aggrediparât:uirtute fè affecuturos confidüt:
plerüq; infidiis ac fraude nituntur in dolum prorfus conuerfi • nihilominus
habcndicupiditate expugnatiCquoniã utraq; ftellaperj cupidacft)tyran»
nicos mores excrccbunt : cfficienturq; É; : odio : malcuolcntia
ciucs ipfospfequcntcsinfeftabüt:utpoteabomni iuftitia: modeftiaq;alieni:
quæ uitia tyrannorumfunt propria: quos hinc metus:dumfibi prætiment
ad immaniaetiâ impellit: omni prorfüs pietate:humanitatcq;exutos:hinc
cupiditas urgct : uim Ę ac diuinis ut inferant rcbus:promi•
fcucq;undiq; rapiát:quam ob cupiditatem& obie&tentfepericulis:&mili
tiam fèquantur. Itaq;huiufmodihominesfuturi funtfallaccs:fubdoli:infe.
ftatorcs: fèditiofi : dcceptores: alios contemptui habentes : aliorum bona
occupantcs:tcrrifici:formidabilcs:dum cnim magnopcretimêt:idagunt:
 L I B. VI , A @%>

ut aliis formidinem incutiant : qua uia fècuriores fe futuros arbitrantur:

ncq;inhominumdefpe£tumuenturos •peruerfisdeniq;atq;corruptis erunt
moribus:utq;deCatilina fcribitSalluftius:ingenio mal6:prauóq;:agilcs
tamen :adminiftrandifq; negociis apti: quosctiam: ut quodardentercóncu
pifcunt:omnino confèquantur:nonpudeat :&interagendum:&inter lo
quendumdeloco:iurcq;eicedere:aquoimpctrare aliquid ftudeant: illiufq;
ihdigeantopcra:cumetiamaffentatorum perfònas induant: nihilq; ipforü
fit uerbis blandius: aut uultu geftuq; fummiffius : tamctfi cötemptuí alios
habent:& præferri cœteris ftudent. Qua e re iudicari ctiampoteft: j fint
inanes ac uentofi. Illud quoq;praetercundum non eft:q> cü fint præcupidi:
ex alia etiam parte funtnon nihil incuriofi quodq;aliundecorraferunt:pcr
incuriamquoq;labi aliquando aut patiantur:aut Ę Qä fi ftéllæ
ipfæ importune:ignobiliterq; collocatæ fuerint:utalteratemperare altcrâ
fiequeat:ncq; retineri pcnfiquippiam poffit: Marfgbilem illamfuam accen
defit adeo: üt Saturnum quoq;contaétu fuo calfecerit:feq; infrigidâ:atq;
arentem illiusnaturam calóre fuoinfinuaueritCquodfornacalibusinlapidi.
bus cernitur) nafcentiü animos fic inficiet: ut futuri omnino quidem fint
rapaces: graffàtores:adulteri: malis plurimis expofiti : & ipfiquidem ma
lefici:turpibusatq;infamibus quaeftibusdcditi:improbi:contümeliatores:
infidiatores:furaces:pcriuri:ficarii:paricidg: comedoncs:uoraces:atq;ita
in uentré proni:ut nc illicitis É cibis abftineant· quin etiã ab omni
pictate: hümanaeq; focictatis affe&tiQneficalicni:ut ueneno mortalespetät:
$quorumctiamcadauerafpolient:acfepulcrauiolent:templapolluant:facris
ihanus inférant:inccfti:facrilegiac omni c parte cötaminati • Quibusom.
nibus in bonum: malumue pcrpcndendis:attendenda figna funt in quib9
ftellæ ipfæ genituræ tempore inueniuntur:qui fint fignórum ipforum do
mini : quo étiam intueantur afpc£tu : & quo in loco figuræ cóllocentur:
an prærogatiuam fuam libere : aut cx alterius praefcripto exerccant : ut
ex hac perpenfione iudicari examuffim de animorum propenfionibus :
deq; futüris nafcentium uirtutibus queat:aut uitiis •
De Saturno & Venere •

Saturnus fuam in genituris cum Venere poteftatem commifcens commu

nicatis inuicem uiribus non nihil de triftitia fua demit • Siquidem Satur·
nina ariditas Veneris liquore hume&tata redditur temperatior : de fterili
etiam fœcunda : quæq; antea dura : & rigens erat : emollefcit : lenitate
quafi quadam fuperindu£ta . Arida enim mollefcunt humore adhibito :
ac lcntefcunt quæ dura funt • Ex hac igitur Saturni : Venerifq; tem~
pcratione modificatis utriufq; humoribus : ut neq; Veneris mollities ni •
mis difHuat : neq; Saturni duritics : triftitiaq; obrigefcat : his fociis :
bcncq; collocatis qui nafcuntur:futuri funt bona:fuauiq; conuerfàtione;
/ %% D E R E B. C O E L.
tcmpatis moribus:probainftitutionc:fingulari ucrccìdia acpudore:fum»
ma etiam rcucrcntia. Rcm auté uxoriam fideliter:cóftantcrq;feruabunt:
ac nihilomin9zclotipia:riualitatifq;affé&tuuchcmcntcr laborabüt. Cumq;
abftincntesipfifint: indigne fercnt:ubi perperam:atq; indignea&tü fecum
uiderint. Itaq; & indignatione magis magífq;afficiétur:& hac in partc ab
infita modeftiâ ad impaticntiam declinabüt. Iidcm multataciturnitate præ.
diti crunt:utcogitare jloquimalint.Saturn9cnimCqάatræ bilispropriú
cft)in hominib9ipis cógitationcs fixiores:magifq; affiduas ingencrat: qua
e re taciturnicfficiünf. Etcnim quimenté uchcmcnti9 cxcrcét:linguâ libcn
tius cohibcnt. Loquacitas nanqítümodcftiae: pudoriq;aducrfaftü cogi
tationes impcdit:mcntéq; ab officio illo fuo ad linguæ munus dctorquet.
Quoniam autcmpudentis:bcncq;inftituticft animi: pictatcmcolcre : iidé
quoq;religiofi:dcorumq;cultoreserunt:fàcrificuli: myftcrioy:ac cerimo
. nia£fcii:quiq;libcntcr intcmplis ucrfcnf:faccrdotiaadminiftrabüt:fàcro;
arcana cognofccnt:aut ipfi jÉ uaticinabunf. Cum aütrcligio mctus qdâ
dcoy fit:is aüt mctus in mulicrculis maximc rcgnct:fitq; Vcncris ftclla na~
turae:qualitatifq; fœmineæ : naturalitera ftelliShis religionis : diuinarumq;
opinionú ftudiú portcnditur.Vcrü de uaticiniis: uaticinantiüq; furore fuò
löco diffufius ac diftinétius a nobis differctur . Has igit animis hominú
applicationes Saturnus ac Vcnus indunt : ubi utriufq; in gcnituris ftella
opportunc: cxcellcntcrq; collocata : communicatis fimul uiribus domina^
bitur • At ubi aut utraq; ftclla : aut ipfàrum altcra ignobilitcr opprcffa
iacucrit : quoniam tcmpcrantia illa quæ de amborum mutua commiftione
prouenit: retineri nullo pa&topoteft: nati ipfi futuri funt lafciui: pctulan
tcs: in libidincmitaproni ut ncq; fexui:ncq; actati parcant:ac ne a bclluis
quidcm abftincant:honcftatcm:uerecundiam:pudorcm in propatulo ha •
bcant. quorum ctiam ipforum ftudium fit pucllas nubilcs:nuptafq;folici•
tare:folicitatas dccipcre : uitäq;in gancis intcr fcorta & popinoncs agere •
Omni tandcmgcnerc turpitudinis:ofcenitatis:fcruiliumq; impuritatü con
taminabuntur:acCncqua uirtute rcdcmpti finta uitiis:ut deCrifpinoIuuc.
nalis prædicat)facra: profanaq; promifcua habcbunt:humanitatcm: pic
tatcm : diuinum cultum contcmnent: uenena mifcebunt : falfis tcftamchtis
fubfcribét: omnidcniq; flagitii gcncreinqnabü£. Haecaütipfà flagitia ma
iora minoraq;futura É magifq;:autminus notaproftellayignóbilitate:
ac figni cuiufq; natura:proq;afpc&tu bcncuolo aut aduerfo. Quoniã aüt
dú deftellay ha;cömunitate loquimur:de libidinequoq; mcntio fa&taeft :
n6uidcfalicnü:uini quoq;hac inpartefimilitudinc uti :qü fpirit9 qdé pluri
mosgignere: uchcmétiufq; inflarcuenas: fpumaifa &dü mifccfin poculis:
&dúhümi diffundif:docct:quo cnim uinüpotétí9:hoc ctiäfpumofiuscft:
fpiritufq; hubcriorcs creat : inflari autcm ucnas ab atra bilc:ucnarü ipfàg;
plenitudo actumor in iis hominib9quimclancholici dicunfaptemonftrat;
fiquidcm illorum uenæ plenæ ac tumcntcs funt : non tam præ fànguinis
 L I B. VI

copia: jfpirituseafdcminfantis. Id £; iniis non euenit: qui fànguine

mülto äbündant • Itaq; ut uini calor libidinem excitatCncq; énim nifie re
ipfâ tam diuulgate dicitur: Veneremfrigefccre fine Baccho)eodem modo
bilis atræcalorillam accendit:fiquidem magnopere: uinü ut ipfum: inflat.
Cieri autem concubitü ab inflationc: iudicari inde potcft: q genitale mcm
brumdefrigoreiacet:ubiuero calorem fentitde inflatione âçalorc fufcitata
ÉÉÉ i
ac tcnditur: flatufq; ipfè per meatus a calorcjmmiffus fcmcn im- .
pclfit in coitu : Quocirca naturalc cft:qui homines atra bile : eaq; calida
abundent: coslibidinofiorescffe proptcr multüfpiritü a calore fufcitatü ac
per ucnas impulfum. Plcraq; cnim inflantia: ut terrætubera:Vencré ínuí,
tant. Qá fi Saturnus proptcr humorcmhunc atræbilis libidinéprouocat;
Veneri quidem coniunótus:cuius ea appctitio propria cft:tantò illam ar
dentius prouocabit: ncc modü inearctinere aliquépatictur: praefèrtim ubi
nafcentiü animos:proptcr infcliccm collocationé: in uitia : exupantiamq;
impcllit.Effe autembilcmatram huiufmodinaturæ:Simio3 gciitis apcrè
docet:cü animalillud &abundctplurimü hoc humore& ob libidinê êtíarn
faeuiat: uertaturq;in rabicm. Effe item tam fpirituofàmjprofc&io cft: pali
oftendit puluis ille intraancatormentabombardafq;inccnfus:quí huícfu~
mori maxime fimilis cft ctiä colore nedü ficcitate • Is enim puluisCut diciú
eft) incenfus tantos flatus progignit : ut ingcntis magnitudinis fàxcam:
aut ferream pilam longum pcr acris traétum cia&tct:& quo iactauit quæ
habuit obuiam cunóta profternat ac diruat •
De Saturno & Mercurio •

In hac ipfà noftri corporis & animæ compage Mercurius eam fibi partem
uendicat: quæ rationalisdicitur:qua de repóftabüdefuoloco différé£. Cú
igi£ rationiMercuri9praefit:acSaturn9propternaturâ atræ bilis: quæ pti~
faxadmodüeft:acmagnopefpirituofa;libêtercontëplef:pquiratqjrey cau
fas:qua; cognitionëmultúcogitädo:diutiufq;in illis puéftigãdis:atq; in
telligendis pfiftendoc5fequaf: quotiesambo fimulexcéllenter opportuneq;
collocatiingenituris fuerint:acüiresfimulfuascontulerint:foliq;unaprin
cipatütenuerint:erit nat9 illcin cui9 É hoccótigerit: in iis uel artib9
uel negociis in qb9 uerfabif:abunde diligens:atq;in iis adminifträdisfingu
lariut€£fedulitáte&cura:fcifcitabifoccùlta: ftudebitq;incübens adarcäfia
penetrare: rerüac naturæcaufas inqret:ciuilesconftitutionesnöignorabit:
hominü explorabit fecreta. Quofiet:ut pronatura figni cófigurationifq;:
acprogenituræ menfura:uelad medicing:rcrüq; naturaliü:ueliuris ciuilis:
uel grämaticæ : literarumq; cognitioncm : uel ad numerorum: aut rerum
cœli pcritiam ingcnium fuüm applicet:uel ad hominü fecreta intelligcnda:
confiliaq;pcrnofccnda : aut ad cpiftolas fcriptitandas : aut ad mandata ex•
plicãda:qi mun9 oratoyeftpropriú:autadalienas resdifpéfandas:nego
ciaue adminiftranda • In uniucrfum aüterüt eiufmodihomincsdiligentes;
 .E B. CO EL .

fàgaccs:fcduli:fcifcitatores:inueftigatores:cauti:negociofi : computato ,
res: arithmetici:aftrologi : hærbularii : medici : iurifperiti : grammatici :
fcribg: facerdotcs:ac Ê :quiq;ingenii uiribus:ac pcrtinaci opcra quod
fibi propofuerint : tandem confequantur. Forfan ctiam cuadcntuiatores :
, curfores: nuntii. Erunt fane accrbis atq; afpcris moribus: propter humoris
ipfius afperitudinem • arida enim atta&tu ipfo afpcra funt: ac propterea in
conuerfàtionib9 non omnino traétabiles:aut fàtis iucundi&faciles. Cótra
ucro ftcllis ipfis male indigncq; fe habcntibus: qui nafcuntur : euadent triae
ftes atq;ab omni iucunditate remoti : peruerfi : dolofi:immites: fcduétorcs:
infidiatorcs: fallaces: proditores:tortores:ac fuppliciorum miniftri: quiq;
odio malcuolentiaq;alios profèquantur:fures: noctiuagi: magici:ucncfici:
uencnorumq; miniftri:falfàrii:captatores: quiq; fraude: ucncno: illcccbro.
fifq; captatiónibus: ac malis artibus cupiditati fatiffaciant fuæ-Etenim ut
corrupto corpore a uitiofis humoribus:acfebribus laboranti: fenfus quoq;
corrumpuntur: ac præcipucguftus: per quem potiffimum alimur : ficcor.
rupta rationis natura:hacq; animgifiuspte : ncceffeeft ut animgquoq; uir.
tutcs corrumpantur:quibuscorruptis:ca quæ diximus uitia:fagitiofaeq;
applicationes ncceffe eft fubfequantur • Quod cnim corruptis córporurh
accidit humoribus:ut guftatus:& uis ea perquam appetimus:etiam quæ
alicna fint a fànitatc:cumprimis appetat: idem in animg quoq; a&tionibus
ufuucnit : qua a uifis corrupta : naturales illg propcnfiones: reliéta ratione
ad improba dilabuntur ac flagitiofà • -

Dc Ioue & Marte.

Pera&ta iam ca parte quæ ad Saturni communicationem cum planctis fingu

lis in hominum genituris attinet:tranfeundum eft ad Iouem:adcafq; ani,
' morum applicationes explicandas: quas ingenituris Iupiter futuras dcccr
nit:ubi cü inferiorum planetarum aliquo Ê, dominatum commu·
nicauerit. Acprimumquidem de communicationceius cum Martc: dcinde
ordine fu9 cumVenere: Mercurioq; explicabimus. Quoties igitur Iupiter
ac Marsfoliin genituriscómunicatis uiribusdominabunf; eritq;uterq; ma
gnifice atq; e fententia collocatus:qui tunc nafccntur: procedente ætate ge
fent magiftratus: præfidebunt adminiftrationibus: adipifcentur honorcs:
præficientur tribunalibus: uitæ : necifq; poteftatem exercebunt :dcq; litib9:
caufis:ac criminibusfèntentiamferent. Horum cnim corpora cü fanguine
atq;calore potiffimü foueantur:fitq;ignispropriü: propter leuitaté fùrfum
ferri:atq; in altü elabi: eo$ animi abüde åíïí, ad eo$:qug füma füt appc.
titioné affectationéq; accédéf. Reyaüthumanay omniüüitcq;ciuilis füima
É honoréputat'cófiftere: atq; in munerib9adminifträdis:cú intcr cíuí,
ia:qq* politicadicüfbona: primü honor locü obtineat.Exhacigifaccéfione
animi extollunt ipi quidem:ab clatione auté fufcitat appetit&ìd gercndos
 L I B. VI
494
magiftratus:adpraefcéturas moderádas:quoq; animus ipfemagisincendit:
maiorq; exiftit: eo etiam maior cft:honorüq; maioy appetitiö: pro qbus
adipifccndis nihil non parati funt &agere & pati: ut fæpenumero rcliétis
bofiis artibus impcllanturad caquæ fincturpitudine fieri nequeant. Quo
niam autem nimius calor:acpraefèrtim quia Marte accenditut:confûcuit
incandcfcere:ignis uero ipfe : ubi uehemcntius cxagitatus eft:in flammas
cuolat:eaq; É iram gignitatq;excandcfccntiam: hincnati ipfifu
turi funt iracundi :elati: infolentes: afpcri : truculcnti: quiq; aliis fubíici
nulla rationc patiantur : quippc cum in omni contentione cuadere fupe •
riores uclint. Propter animorumautemuehcmcntiam:atq;id quod quaerüt
utaffèquantur: incauti: præcipitcfq; inpericula fæpe incurrunt nimioplus
ad appétcndum:atq;audcndum cupiditate inciti : Atq;ut iidcmipfiimpigri
admodum ac maxime acrcsfunt: adminiftrandifq; negociis apti:uehcmcn•
tcrq; in agcndoefficaces: proptercaloris hubcrtatem:acfànguiniscopiam:
ficctiam funt magnoperecontentiofi: rixifq;atq;litigiis dediti:quibusctiam
lætariuídeantur.Vbiucroftcllæ ipfaedcicêtæ fuerint: earumq;ftatusigno
bilis: quinafccntur facile inconuicia:opprobriaq;prorumpét:erütq;obfti
natis animis:fingularipcruicacia:fumma pctulantia: magna ingratitudine:
fluxa fide : infirmis promiffis:perdito luxu: immenfa profufione: uarianti
confilio: mutabili uoluntatc: mira leuitatc:corruptis moribus: inexorabili
duritia:ingenti cupiditate:quos ctiam iuuetdifcordiam ferere: turbas exci
tarc:feditionem mouerc: rapto uiuere:uim: rapinafq;exercere: uulnerare:
cædere: furcatq; iniuria multumqucri:criminaq; etiam immerenter impin
cre : quos forte & dclirium aliquando occupct: & ipfi mente capiantur •
§jj; enim Ioue id cft fànguinc:humidoq; cxufto: ob intcmpcratum
NMärtis ardorem : uehcmcntiorefq; rubræ bilis inflammationes: ratio reti,
ncri nullo paéto poterit:ex coq; aut uefania:aut dclirium nafcatur opor
tct:aut ciufmodi corum aétioncs futuræ funt: quæ furorem præféférant
fcrinamue immanitatem: pro locis tamen proq;fignis: partibus:atq; afpe
&tibus utriufq; ftcllæ · In hac autcm Iouis Martifq; communicationé :
aequataq; inter eos uirium potcftate : ubi Iouis moderatio : fanguínífq;
tefiiperiés adcocorrupta fucrit:ut Martis retinere impetum nequeat: Mar.
tís ücro cffrenata uis ac rufae bilis ardor in immcnfum efferbuerit : illud
ufuucnit:quod in uino maxime dulci:ubi inacuit: fit enim acetum ipfum
eoufq;acre;ut linguam cxurat:uftiletq; palatum.
De Ioue & Venere •

Confunétio ipfà Iouis acVeneris in genituris ubi bene fortunata fuerit: fa

cile indicat;quid in iifdégeniturisütriufq;ftellæ habcät portédcre:ubi po
teftatéæquatò iure folæ fêiuêdicauerint; qualesetiâ animoy applicationcs
futuræ fiht;quæ ité actioncs:atq;affectus.Vcteresigiffcriptorcs& in iis
19a. D E R E B. COEL •

Iulius Maternus fcriptor maxime probatus: ex harum coniunétione ftel.

larum ingcnituris: ubicabcne feliciterq;contigerit: decerni tradunt hono
res&quídcminfignes: magnorum etiam uirorum familiaritatcm atq; ami
citiam? mores quoq; probatiffimos:fidcm:religionem:integritatem : ho^
ncftatcm: nitorem:lautelam:cum illuftribus mulieribus cónfuetudinem :
ex caq;domcfticarum facultatum afHuentiam:fclixconiugium:prolis gra
tam füfccptioncm:cupiditatcmq; ad resVeneris fempcr accenfam:&pene
infàtiabilcm . Quamobrcm in haccommunitate uirium acpotcftatis inter
fc ubi Iupitcr acVenusfoli: feliciterq; collocati præfidebunt in genituris:
natos ipfòs efficicntpios: rcligiofos:bcneficos: puros:fimplices: innocétes:
mundös: iucüdos: bene inftitutos: ucnuftos: publiciboníaciuftihonefti
cultores:elegantes: gratos: modcftos: pudentes: dapinatores: utPlautino
utarucrbo: uoluptarios:amatorífq; rebusdcditos: quæ quidemapplicatio^
ncs a Iouis:fànguinifq; modcratione atq; aVcnerisquæ appctitioncm mo^
uet: natura proueniunt· Hæc autcm ipfà commotio a Ioue tempcrata: nec
aVencris rcccdens natura: quæ tranquilla & modcfta eft: mores eiufmodi
cxufcitat: ut nati ergadeum futuri fint pii:ergahomines bcnefici&iufti:
in iis quæ ad utilitatem fpe&tant: frugi: moderati:& continentcs : in refe•
renda gratia mcmoresacgrati:incogitationibus rc&ti&fimplices: in cultu
atq; ornatu múdi:nitidi: elegantcs:quofq; indiétisfaétifq; multa uenuftas
rátiaq; fubfcquaf: nectamcfiipfiamátoriis inrcbusrccedéntabhoneftate •
taq;& cafti & pudcntcs crunt: ncq; in ipfàuoluptate modcftiae pudorifq;
obliuifcentur.Etquoniam a naturaipfa non adea tantum quæ utilia funt:
ucrum adiucunda uehementer trahimur: præterjq, natiipfi uoluptatibus
eruntdcditi: illis præfertimquæ e coitucapiuntur aëdapibus:delc&tabunf
mufca:cantibus:uerfibus:fpcétaculis: mimis:ludistheatralib9:agonifti•
cifq;: piéturis:tabellis:ftatuis:margaritis:gemmis: unguentis: odorib9:
illisetiamartibus: quæ fubminiftrandis uoluptatibus repertæ funt: quæ gdé
uoluptatcsuidcndo:audicndo: odorandoq;& excitantur &capiunt. Qáq;
corporea concrctio natorum ipforum ÉÉ :Venerifq; humoribus tcm
peranter fermentata eft:uifq; illa uidendi & repraefèntandi:quae phantafia
$icitur : nihil nifi moderatum : rationiq; confènticns fuggerit intellc&tui;
bene utiq; ipfi fentient atq;inbonis reétifq; cogitationibüs exerccbunf:qua
de re&recti& probi & fàpicntcs erunt:quietifq; admodum ac tranquillis
confiliis:& actionibus dediti: recta etiamíhoneftaq; ubiq; fcqucntes:& in
iudicando:&inconfulendo:quos ctiamcupiditas lâudumjgloriaq;propter
Iouem nonnihil adfetrahct. inquibustamen affequendis adipifcéndifq; nô
reccdentabinfitamodcratione actemperantia:ncq; a bonis artibus: quibus
honor gloriaq; comparari debet. Ac mihi quidem ubi IupiterVenüfq;in
unum fimul conucncrint:uidetur fortaffënöniniuria diétüm:formâ ifiam
fmateriamq; ita fimul coire : ut temperamento illi quod reéte informandis
hominibusconuenit:nihil omnino dcfit.Cum utráq;ftclla fua inqualitate
 L I B. V I
493
moderata fit:&alterapcrinde ut Solis in gencratione focia formæ ftudeat:
altcra ut Lunæ adiutrix materiam inftruât : aptctq; informationi:ob idq;
ncccffe fit : temperamcntum animati corporis omnino confcqui : cx eoq;
tcmpcraméto actiones ctiamhomineipfo dignas: morefq; jpröbatiffimos'.
Atubi indignc:abicétcq;inhacpotcftatiscómmunicationéftellæ ipfaefèha.
bucrint: crunt qui nafccntur:in quibusdiximus rebus maxime intemperati;
ut luxu : dcliciifq; corum animi cmolliti eneruatiq; effœminentur: in cce
nasconuiuiaq; : refq; amatorias pccuniam cffundant: pudicitiam uenalem ,
habcant: uitäîngancisatq;inter fcortaturpiffime agant:actanjfues coeno
libidinis uolutati infâmeshabcanf:quippe quiartesetiâ lenonias:quaeftüq;
mcrctrícíum fintcxcrcitaturi: aut ubi minus infâmes fuerint: cuadchthiftri,
oncs:pantomimi : citharædi: chgrcarü magiftri:quiq; ex his:fimilibufq;
e quaeftibus uitam ducant. Atq; haec quidcm omnia &in hac Iouis Ven&
rifq; communicatione : & in cœteris omnibus ita mifcenda & tempcranda
funt : ut fignorum : locorum : afpc&tuum : finium : altitudinum : dcic,
ctionum ratio j diligentiffime habcatur.
Dc Iouc & Mcrcurio •

Iupiter ac Mcrcurius æqualcm in gcnituris poteftatem naéti : foliq; fimul

imperantcs:ac fuam in configuratione dignitatcm rctinentes: natos præ2
ftäntingcniofos:quorum applicationes futuræ fint tum ad caquæ ciuiles
ad morés pertinent:tum ad illa quæ ad animos fpc&tant:cognitione exco» .
lcndos ac rcrum fcicntia • Itaq; pii crunt: rcligiofi :frugi:bcncfici:ciuilcs:
patrocinia: procurationcfq; cxcrcebunt: rcm familiarém cumulabunt:pe,
cunfis abundabunt: plcbi áccepti erunt: quibus c rcbus honores dignita.
tcfq; afièqucntur: cloqucntiæ opcram dabunt:atq; in contionibus plürimú
ualébunt: magnamq; indc auctoritatem fibi comparabunt. Iidem animos
cxcolcnt grammaticæ : gcomctriæ : mathcmaticæ: philofophiæ : pocticæ ar
tiumq; bónarum ftudijs: cuadentq; docti &clari:quiq; fuafionibus:admo
nitioríibus:confiliifq;fuis&docendo: & inftitucndo: ac rc&te prudcntcrq;
confulendo plurimum aliis confcrant : Ex haccním Iouis Mercuriiq; comi.
municationc:&C ut ita dixerim)condominatu: alterius leuitas cuíácumcn
ctiam pcrjtcnueincft: alteriusgrauitate ac pcnfo tempcratur. Cum enim
Martís idcft rubræ bilis fitpropria celeritas uehemcntiorq;feftinatio:Sa
turniucro ac bilis atræ tarditas: quædamq; quafi ofcitatio: folius quidem
Iouis:hoc cft fànguinismodcratiocft:motufq; matur9ac penfitatus. Quo.
circa Mercurii uelox atq; acuta uis Iouis pcnfjtatione:freno quafi quodä
rctcntaita pcrficitur:&tanjconditur: ut huiufmodihominum ingenia fu
tura fint non folü acuta&prompta: uerum matura& rc&ta:fentcntig gra
ues:confilia fidelia: facundia grata:atq;auétoritatis plena: do&trina exqui»
fita:iucüdaconfuetudo atq;familiaritas:mores plancciuilcs:res familiáris
 DE R E B. C O E L.
194
opulenta. Cum enim Iouis ftella felix fit:&honorum ac diuitiarum mi,
níftra:diuitiæ : honores: dignitates per artes operafq; Mercuriales illis con
fercntur cum auétoritatc& gloria. Qö fi ftellæ ipfae ignobilitcr abie&tcq;
iacucrint inhacipfa uirium inter fecommunicatione : natorum applicationes
longe differcntabeifdem:quas diximus. $igi; ipfi futurifunt proqua~
litatcabfcêtionis ignobilitatifq; ftcllay ipfàybardi:ftulti: infipiétcs:ftupidi:
nebulones: n6nunj aütnugatorcs:mordaccs:irrifores: fàpicntiae fimula •
toresac uirtutis: í fibiarrogantes: fallaccs:circulatorcs:quiq; in triuiis
multarum rerumpcritiam profitcätur: faepc ctiam profitebuntur in fcholis:
aliquandotanjnümine afHati futura prædicent:lymphatiq;diuinoCutcre.
ditumcft) furore agitabuntur • Atq; haecquidcm uarictasabhabitu manat
naturaq; atræ bilis TEtcnim ut uinumCquod fupra iam diximus)fuapte
naturapcridoncumeftad prouocationcmlibidinis: rifus:lacrimarum: itéq;
ad mouendam lætitiam: triftitiam:ad induccndam taciturnitatcm: uerbofi
tatem : mctum: fidutiam:aliafq; atq;alias affeétioncs: ficatrabilis: animos
hominüadaliasatq; alias maxime diucrfasrcs:ftudiaq; ad diucrfa applicat:
& propenfòs facit : Quanj autcm hæc ipfàbilis naturalitcr frigida cft:ita
tamcn cft frigida:utcalorcm ctiam concipiat:atq; alias quidcm modicum:
alias ueroplüfculü: nonnunjut maximü quoq; in modü incalcfcat.
Dc Bili •

Ab ea igitur: ubi frigefçit : mctus gignitur: &anfmi conftcrnatio: quo fit:

ut ciufmodi humore qui plurimum abundant : fint mcticulofi : fi fpiciofi :
ftupidi:a fpeipfà fæpenumerodcftituti: ut ob dcfpcrationem uitam finiant
aut laqueo: aut gladio:autalio uolütariæ mortisgcncrc • Contraubicöca
luit fpcm ac fidütiam gignit:quoq; caloripfè maior cft:tanto ctiam maior
excrefcit fidutia: aquaexcitatus animus uehcmcntior cfficitur ad ea compa
randa:quorum ftudio trahitur: moueturq;cupiditate.Vt cnim uinum ipm
eiufq; concalefaétio&fpumas agit: & fpiritus cxcitat:fic atrabilis ubicon
caluit:fpiritus etiam gignit:excitatq; animü tanj adhibitis ftimulis: nec
conquicfccre illumpatitur: caq; inquics atq; commotio proptcr continuatio•
nem Cinhaefit cnimcalor in aridoacfolido)idprgftabitatq;cfficict tandcm:
ut pcrueniat quo fibi iam propofucrat. Quam ob caufam quiqui præclara
in re excelluerintaliqua fiue Philofophi:fiuePoctae :fiuc rcrumpublicarum
adminiftratores:nc dehumilioribusloquar artibus: pi&tura: fculptura: mu
fica:architc&tura:cos melancholicos fuiffè compcrtum cft. Quid plura ?
Hcrcules huiufmodi fuiffè : Cæfarq; pcrhibcntür : quod morbus indicare
comitialis potcft. Ncc qui Alexandri rcsgeftas morcfq; cxaminate confidc
raucrit:non illum mclancholicü fuiffeuclaffcucraucrit. Quod & a Scncca
diétumeft:atq; in prouerbii loco habitum: nullum magnum ingeniü abfq;
dcmcntiae fpccic:cuius rci bilis atra caufà cft:quæ ubi cffcrbuit ; non nifi
 uchcmcntior cffe atq; cxcandcfcentior poteft:quodin aquapotiffimum cer.
nitur: quæ natura cum fit frigidiffima:tamcn fcruefaétà nón folum carncs
excoquit:ucrum ctiam cxedit:uellitq; ab offibus.Atq; ut aqua & tcpcfit;
&calcfit : atq; etiam effcrucfcit:fubicétis ignibus: próq; ignium qualitate
ac continuationc plus minusue a calore afficitur : fic atra etiâ bilis pcrinde
ut affeéta ipfà fuerit:hominum mouct afficitq; ingenia. Quo fit: uti me»
lancholicorum hominumgenera fint admodum diucrfa:& in multis ctiam
artibus multa. Ciccroné quoq;:qui irriderc uidctur ucllc quod iamdixim9:
auótore Ariftotclc:ac medicorum optimo quoq;:ucl cum primis atra bilc
affcctumacpcrcitum fuiffeinucnict:fiquis morescius:cloqucntiae ac philo»
fophiae ftudia:honorum tantam illam appctitioncm:acprimi in rc publica
loci affectationé:tot ac tantas obinde füfëcptas contcntioncs:omnë deniq;
uitam cius probeexa&tcq; cxaminauerit. Huic autcm atræ bili licct Satur.
nus ob frigus atq;ariditatcm præfit: tamcn qua humoripfe concalcfcit:qua
excrcédæatq; inquirédæ rationii §î præparat atq; cxacuit: qua ctiä fpiri
tus fuggerit:quianimum conquicfcere nullo modo patiantur:düm co pcrue
niat:quo uis illa compcllit : nimirum Mercurio fubiicitur : cuius ftellam
retorridam cffè diximus. Quæenim torrida funt:diutiusigncm foucnt:qui
in arido ac folido: quæ natura terreftris eft: potiffimum íj • Quocirca
fotus a Ioue Mercurius : atraq; illabilis a Iouis ignc calefa&ta:atq;ab cius
humc&tationetcmpcrata:ncuè exurafpcnitus de calore continuo:humido
quidem ipfomateriam fuggerente: magpoyau£tor eft ingenioy: magnafq;
in animis hominü commótioncs: fpiritufq; exufcitat • Quapropter præclari :
ac maxime noti euadent:fiuearma fèquantur:fiue literas:fiue alias adaétio.
ncs animos fuos appliccnt:in quorum gcnituris Iupiter ac Mercurius bcne
felicitcrq; collocati : fuamq; cum dignitate auótoritatem reitinentes: præro.
Éatiuas fuas: fuam etiam poteftatem una cömunicauerint: æquataq; inter
iurifditione ius fuum excrcuerint • Quocirca ncc immerito Iouis filius
a Poctis Mcrcurius eft dictus • \ -

- Dc IMartc & Vcncre .

Mars &Venus quoties foli fibi in geniturarum configurationibus domina,

tum arripuerint: fuamq; cum dignitate auctoritatem retinuerint: quoniã
Vcncrishumc&ta uis: Martis feruoré mitigat: Martis uero uirilis illé calor
fæmincam Vcncris naturam fouct:ac fouendo calfacit: ut nö incptc Poctae
finxcrintVulcanumVencris maritum: natorum animos fic afficiunt: affe.
&tofq; ita moderantur:utfuturi illifintlati:hilarcs:iucundi: bcneuoli:fim
plices: grati:cócinni: ludis ac fpcctaculis dcditi adco ut ipfi ctiam mimos
agant:inuoluptatcm;atq; in resVencris proni ac procliucs : nca maribus
qüidcntempcraturi:fumptufq; his in rebus plurimos facturi: obtrc&tatio
niis quoq; morbo:&caquæ Græcezclotipia cft:laborabunt \g; ctiam
l!
-
 - DE R E B .^ C O E L .
496
bcncficio concupita facile confcqucntur. Itaq; haec ipfa inter Martcm ac
Veneremdominatus in genituris communicatio tale tempcramentü affert
nafcentium concrctioni: ut commotioncs ipfae fenfuü ac naturæ nihil nifi
iucundum ac uoluptarium animis repraefentcnt • Qua e rcpracfcntatione
affidua & grata :qd diétü cft: cfficif. At ex ignobilitate :ac male affeéta
cófiguratione: nati ipfi praetcr modü ac menfuram a libidine rapicntur :
nullus ab eis honcfti refpc&tus habcbitur: nihil illis fanótum erit : quippe
quorü ctiam oculi procaccs futuri funt: geftus lafciui ac pctulantes:ucrba
illcccbrofa : & lenocinii plena : ac mollicndis corrumpcndifq; mulierum
animis nata • Siquidcm nuptas : uirgincs : matronas omni arte folicita •
bunt: nec conuiciis : contentionibusue : aut rixis parcent: facile etiam ob
innatam libidinem periurabunt. Fas & íura promifcua habcbunt : pluri
ma etiam pcr tcmcritatem patrabunt. Ncc ucro a natura rationcq; alicnü
fuerit: utpoft tantam:tamq; continuatâ intemperantiâ comitiali ififeftcné
morbo: aut mcnte ctiam capianf. Martis igitur Venerifq; ignobilitas:
infelixq; configuratio: ubi foli fimul genituris dominabuntur : compagcm
corporis atq; animaeficinficiunt: ut fènfus quoq;animüq; indeipfum labefa
&tent. Quâ e labcfa&tione aétiones quoq; corruptæ intempcrantcfq; profi
cifccntur:mores itcm pcrucrfi:ncq; corporis habitus fàtis bonus •
De Marte cum Mcrcurio.
Martis ac Mercurii commiftiones ingeniú ut fàcile acuüt:fic difficile admo
dum eft : animü ut temperent : cum uterq; propter naturam humoris cui
præcft : fit concitatus ac fubitancus : Marfq; naturalitcr uiolentus: Mcrcu•
rius autem inconftans & uarius • Rufa enim bilis ubi incenfa eftatq; in •
canduit: nihil nifi iracundum immodcratumq; repræfentare animo potcft:
eaq; ubi atram exciuit:deq;feruore etiamfuoillamcalefccit:mutuofeutcrq;
humor mirandum in modum & fouet & uires inuicé fumminiftrat • Quo
fit:ut commotioncs illæquæ ab utraq;proficifcuntur ftclla: utriufq;naturâ
in animishominumatq;inactionibus corü referant. Itaq; ubi ambo:foliq;
ingeniturisdominabuntur:fuamq; auétoritatemcumdignitaterctinebunt:
eruntqui nafcuntur:acuti: ingeniofi:impigri : uerfàtilcs :agilcs :cfficaces:
aftuti:captiofi :fubdoli: circüüentorcs: tergiuerfàtores: fraüdulenti:fimu
latorcs:infidiofi: quiq;adcaquæ uolunt fàcile:fummaq;cum dextcritate fe
accommodcnt : confèquanturq; concupita . Iidem erunt etiam loquaccs:
nec fàtis fibi conftantes: malis ctiam jí imbuti ac formidabilcs: curiofi:
alienorumq;confiliorü ac uoluntatüexploratores:quiq;alios inter fe artib9
fuis committant: atq; hac rationc in fimultatcs & coiitcntioncs impellant:
atq;ut iidem ipfi in hoftem acres atq; uchemcntcs funt:ficdcamicis optime
mercriftudent:qugsfibiipfisfimilcs eligunt. magiftratus gcrcnt:inquib9
' armati præcrunt:forfitan&ipfi inmilitiam proficifccn£.Tälcs dcniq;futuri
 L I B. VI • 49»
funt:quinegociis laboribufq;magnoperedelcétentur • Malus uero habit9
ftcllarum ipfàrum: ignobilitafq; collocationis in genituris:atq; in hacipfà
poteftatis communicatione:iifdcm applicationibus : humorumq; commio.
tionibus acceffioncm uehemétergrauéac noxiam facient: quaexacceffione
id efficitur : ut nati ipfi futuri fint peruerfis moribus : præcipiti confilio:
mcnteclata:audaciauel fumma& temeraria : nulla religione:aut in deum
rcucrcntia : manibus contaminatis : lingua petulanti : ac profana : fide
incerta: incóftantiq; propofito: utquod propofuerint:fàcile mutent:quin
etiam incepti conuentiq; pceniteat:nccftarepa&tisuelint: faétumq;inféétü
cupiant ucrbis blandis ac fallacibus. Horum quoq; peculiaria fünt men
dacia: furta: periuria:latrocinia:graffàtiones: fèditiofæ fáétiones: parici»
diorum patrationes:falfae obfignationes : uenenorum miniftrationes:ma~
gicæ incantationes: ærarii compilationes: fèpulcrorum uiolationcs : pecu
niarum profufiones:criminum impofitiones: templorum fpoliationes: no
&turnaq;incendia :atq; eiufmodigcncrisfcelera plurima. Quãobrem Mar.
tis Mcrcuriiq; mifturæ tempcrári uix potcrunt : ubi foli fibi impcrium
affumpferint. Etcnim rufa bilis cum e fanguinis inflammatione :deq; illi9
exccffu ingencretur: ubi diutius ferucfcédo exiliit:indcq; É fubfèdit:
moxq; incineres deferuefcédo abiit: tandë in atram iam bilem refrigefcédo
tranfit : ut qucmadmodum rufa ipfâ e fànguinis inflammatione gignif:
pari etiam modo atra de rufae exceffu exuperátiaq; gignatur: uideliccEpoft
rufaeipfius concrematam incandcfcentiam:cum quoulteriusproccdat:non
habet extinétis iam fomentis • Quo fit:ut cx horum humorum commo•
tionib9actioncs nifi intempantesacpuerfæ proficifcinullopa&toqueant •
- De Venere cum Mercurio •

Veneris ac Mercurii focia poteftas in genituris ubi utriufq; ftella feliciter

fe habuerit:corporis concrctionem fic afficit: ac temperat: ut de ingenio
ac nati moribus: parcntcs quæcúq;adingeniiexcellentiam : morumq; tem
pcrantiam fpccicfitiurc fibi promittant. Etenim Mcrcurialis illa bilis;de
quafupraiamdiximus:Venerishumorenonaliter tempcratur j ubi terra
hortenfis: tenuisacfuauis pluuig irrigationemadefcit: qua e madefaótione:
acccdcntepoft moderataSolis irradiatione germinat:fuafq; hærbas fundit:
multa cú üenuftate & copia • Neq;enim aptiorem afferre fimilitudiné hoc
in loco iudicio noftropoffumus • Siquidem humor ille retorridus hoc ipfo
cnitaliVeneris atq;admodumferaci humore 'î fotus innatorum inge,
iíííseapraeftabit:quæ in hortis bene cultis:acpullatcrralcniorpraeftiterit
luuia'. Cum enim Mercurius rationipræfit: Venus appetitioni:hæcqdé
ipfàadrationispcrfcrutandgftudium:nati appctitum affidgeexcitat:& in
áppetendo:& in pcrfcrutandouoluptatem: quæ Vcncris cftpropria:quafi
rörem qucndam diffundit : qui pcrfcrutationis laborcm non g* . -

111 '•,
190^ DE R E B. C O E L.

aerum etiam fuauitate ad illum fua inuitet ac trahat: ac primum quidem

ad cxcolcndum ingenium : fcqucndafq; artis ingenio dignas : illius cogi
tationcs fpiritufq; exufcitat. De quaquidem cxufcitationccötinua& gráta
&quidcmi naturáli:animi ipfius applicatio: ingenitaq; propcnfio adillud
affidue rccurfat : ac uolcns co fertur : quod natura ipfa quidcm tanta cum
uoluptatc fcqucndum propofuit · Dignae autem ingenio artes pcrhibcn
tur : quæ in illis quidem uerfantur : quæ animi dicuntur bona • Præci
puum?utem ac maximc gratum iucundumq; animi bonum cft fcicntia:
ierumq; cognitio : in qua mcns ipfà : mcntifq; pcrueftigatrix illa euaga
tio conquiefcit . Quocirca qui ciufmodi crunt ingenio : Vcncris ac NMcr
curii dóno praediti : ii futuri funt naturæ ipfius pcnc artifices : reru
naturæ magiftri : Philofophi : Poctæ : quiq; fcicntes ac intclligentes df,
cuntur : optimcq; inftituti funt : quorum animi affe&ti atq; etiam ornati
erunt pictäte : mianfuctudinc : lenitate : hilaritate: comitate : urbanitate :
in amicos bcncuolentia : in dcos rcuercntia : in miferos mifèricordia : in
omnis bonos caritatc • Quibus profe&to cfficitur : ut ament honcfta :
probcnt æqua : fèquantur legitima : rcm familiarem frugaliter tueantur:
ftudeant prodcffe j plurimis: reprehcndant ac deteftcntur facinorofà &
impia . Eorundcm ctiam iudicia erunt iufta : præceptioncs aquabilcs :
fcrimo fuauis & gratus : cogitationes quæ nihil nifi bonum atq; honcftü
rcfpcétcnt : mcns ctiam in rcrum cognitione ac fcientia fempcr occupata
Ipfi autem proptcr ingenii bonitatem : atq; affiduam mcntis opcram :
cögitando : pcrfcrutando:commcntando : quarum rerum ftudiis capien
tur : a femct ipfis eas difcent : ac cito etiam difcent • Illorum ctiam quæ
manu excrcentur:artificcs erunt nó minus lcpidi : j ingeniofi & pröbi:
nec minus in iis quoq; quæ ad machinas atq; archite&turam pertinent:
in cun&tis demum artificiis fiue manu fiant : fiuc ingenio claborcntur:
fòlertes erunt ac feduli : & opera eorum affabrefa&ta : Quodq;C ut dixi,
mus ) Vcncris lætitia afflati funt : crunt blandi : deliciöfi : clegantcs :
ornatus ac munditiarum ftudiofi : nec cantus fuauitas:& ea quæ mufica
dicitur : minus j ucrborum gratia : ac fermonis facilitas futüra eft co
comcs. Quibus è rebus omnibus : atq; a morum fuauitate amabilcs rcd
dcntur : eruntq; populariter dile&ti “Üîï; autcm aut in rc amatoria:
ac praefèrtim uxoria non fint obtreótatorü fufpitione laboraturi ac riuali,
tate : quam nos uulgus fècuti in Obcdicntiæ libris Gclofiam uocauim9:
aut puerorum amoribus turpiffime dediti : fcq; morumq; nobilitatem
tantam hoc infamiæ genere lafciuicntcs fœdent • Animi autem dotes tam
egregias:donaq; cœli tam rara fubuertet:aut magna fàltem e parte cor.
rümpct ftellarum ipfàrum ignobilis infelixq; cóllocatio in genituris .
Nam pro linguæ fermonifq; fuauitate utentur malediccntia : dicacitate:
ofccnitatc : pro ingcnii acuminc : intcllcctufq; agilitate artcs manuum &
 LI B. VI

quidem fordidas exercebunt: criminabuntur innoccntes : decipient quos

familiaritate uideri uolunt fuiffe complexi: fallcnt in commcrciis ac pro
miffis : periurabunt libentcr : exgltabunt dolis atq; infidiis : calumnias
ftruent : mares fœminafq; ob libâinis impotentiani uitiabunt : cum aliis
aliter loquentur : fcq; nunc cum his fentire : nunc ab eifdem diffentire …
una eademq; in re oftcndcnt : homines dcniq; incompofiti : contaminati:
incommodi: malcdici : male fenticntcs : perucrfe cogitantes : obtreéta
tores : infamatores : corrupti : & ob hæc atq; huiufmodi uitia iudicum
fententiis expofiti condemnabütur : mcritafq; aliquando pœnas dabüt •

F I N I S

N íííí
/2 0 C)

I O A N N I S I O. V I A N I PO NTA N I
A D P E T R V M B E M B V M

D E REBv s c C E L E S T IBVS
L I B E R S E P T I M V S

Oetae qui primi de natura rerum pcr confabulationes

quafi quafdam fcripfere Petre Bembe:tradunt Geryo
p. ncm quendam regnantem ad Hifpanicum Oceanum
tris animas: tria etiam corpora habuiffè : hifq; tribus
® fuiffe ufum. Nimiy triplex corporis gen9: triplex ctiä
' animæ mirificis hise diétis innucre uólucrüt. Siquidé
É unumcftcorporisarborum hgrbarüq; proprium:idq; a uegetatione:
.folaq;corporisipfiusalimoniaatq; enutritione uegetabilcdiétü cft:animæq;
huius aliud officiüeft nullúpræterjcducatioipfâ fola:foli ctiä inhgrct cor.
pori:ncq; extra quicjfëmouet: nifîquantü fuccosipfos c quibus ucgctatur
ad fé fé trahit:actrahédocorpori infinuat: in proccritatéq;cöuertit .Sccun
dum corporis atq;animæ £t eft:quod a fcntiendo nómcn duxit: ná &
corpusipfum mouetur per loca:&ui&tum hic atq;illic quaeritando:alitur :
&animaipfàuidcndo:audiendo:olfacicndo:guftando fic afficitur:ut cor
pus ipfum moueat:impcllatq;ad caexteriusquærenda: quæ profutura fcn
tiat:contraq; ad ca fugicnda:quæuidcantur nocitura .Ncq;enim finc motu
effe: fenfusipfiusopcra poteft ulla: aut motus aliquis pcrloca corporcus ac
fuus abfq;fcnfu.Hæc ipfà anima uirib9his fuisufà:per uifum:pcr auditü:
per olfa&tum extracorpusipfumpcneegrcffa: eaqugextrinfec9pofita funt:
uidcturfentire:atq;itaquidem fèntire:ut etiam diiudicet:quid exillis pro,
futurum : aut offiiturum naturæ fit fuæ: indcq; fcnticns ánima uocitata •
Atq; hæc quidem corporis atq;animæ duogenera naturalitcr fèruilia funt:
tertioq;illigcneri :quod rationalcgenuscft animæ:obcdiunt. Hoc autem
ipfum rationalisanimæ genus:quantum a uegetante:atq;a fenticnte recc.
j. anima:tantum fupcriori illi naturæ:aut potiusCut nunc loquuntur)
effentiæ quæ diuina dicitur : fèfè adiungit atq; inhærcfcit • Quocirca
aliudquoddam corpus huicrationalis animiæ gencri attribuitur: tü figura:
tum tcmpcrationc diuerfum • ut fi&ucgetetur:&fentientibus utatufuiri.
bus : ueluti ca corpora : quæ tum ucgetabilia: tum fcnfibilia diéta funt :
tamcn alio quodam modo:& figuratióne:& membrorum difpofitione:&
humorum præcipuc tcmpcratiofie affeétum cft . Tcrtium tamcn illi no~
mcn nullum incft : nifi q, eft genus corporis aptum natü rationali ani·
mæ fubfcruire . Atq; C ut ÄÈÉ tradit ) in ipfà anima incffc partis
alias rationi obtemperantes:alias quæ nullo modo rationi uelint fubiici :fic .
mihi particnda uidetur fenfibilis corporis fpccics:utalia quidcm fit : quæ
-_ ——_ _ - _
-

L I B. VII

nobiscumbclluis fitcömunis:alia quætantum fit noftra ideft hominis fö

/2-oA
.
liuspropria. Quam ob rcm non incpte a Poctis traditum eft: Geryonem
triplicianima: triplici ctiamcorpore fuiffèpræditum • Quoniam autem ra
tionalis animæ impcriumeftproprium: uegetaritis autem ac fentientis fer
uitiü: ut Salluftiano utar uerbo:ita quidem fèntiens uis fubfèruit ratione
utenti:utciustanjminiftraatq;exploratrix exquirat: præparet:rcpraefèn,
tetq; illi omnia : quæ uiderit:audicrit: olfecerit : guftaucrit: quoq; ctiam
modo tetigerit. Quibus repræfentatis:&tanjocüliseius ideft intélligenti .
ui expofitis fic omnia confidcrat:atq; pcrpendit:eadcm illa tanjintrütina
expendendo fecernat : fecernendo fingillatim infpiciat: dcmü ÉÉ : ficq;
infpicicndo ac iudicando in illa illabatur&penctret : ut poftmodum eorurh
omniürationé&caufàs appofitiffimercddat •aquacffeétione quoniã hac in
parte præftat atq;exccllit: rationaliscognominataeftanima. Abhacautem
ipfà anima hominü proficifcuntur aótioncs:qua; aliæ membroy corporis
minifterioautfolum aut maxime indigent:aliaeaut parü:aut fortaffè nihil
præterjq; anima fenfuüfüminiftratione:operaq; illorum utitur . Nam &
cogitando:&perfcrutando:&diftinguédo:& difcutiédo:& multa fimul:
fepatimuc contemplando: fenfusqugq; fatigátur.Infuntetiam animæ huic
tresfiue potentiæ:fiueuires:fiueaffeótiones:funt quiuirtutes uocauerint.
Nam & M. Vitruuius arborum uirtutes atq;hærbarumuocat. Nec M.
Cicero hoc ipfumnóetiam innuere uidetur: cum ait: Namnecarboris: nec |
equiuirtusquæ dicitur. Easautemtumab ira : quæ defànguinisaccenfione
gignitur : irafcibilem : tum a cupiditate utilis ac iucundi concupifcibilem
nuncuocant. De rationali ucro curita nominetur: iamdiximus. Qu©irca
cum crraticæ ftellæ humoribus equibushomoconftat: præfint:hiq;abillis
moucantur: motus autemuifiones exufcitcnt: hæq; animam afficiât: anima
uero uifionibus ipfisexcita eo tandé propcndeat:atq;applicct:quo affiduo
quafiquodam uento $i; impcllitur. Hinc efficitur:ut nosipi casartis
aétíonefq; fcquamur ad quas natura ab ipfà impcllimur: & quödammodo
inftitutifumus.Neq;enim nifi impulfusquafiquidam:pcrinde ut uentorü
cft:affidua illa uifionum recurfatio • Atq;eo quidé maior eft & uchcmen
tior: q,uentus exterior quidam impulfus j? aliunde adueniens • at
uifionüm impulfio internacft ac potius natiua • His auté partibus hoc eft
irafcibili:concupifcibili:rationali: tanj earum motores: ac reétores quafi
quidam praefuntMars:Venus:ac Mercurius • Curautem præfint:etfi ra
tio fàtispcr fémanifefta eft:nihilominusinhacetiampartcdifferendumeffe
aliquid duximus. Iræ motus hoc eft calefaéti fànguinis excitatio animam
mouet • motus autem hic ipfè maior ac minor futurus eft : pro excita •
tíonís ípfius menfura • Commotio autem hæc animæ hominem ipfum ad
agendüm impellit . A&tiones uero eiufinodi futuræ funt : cuiufmodi ca
1ëfàétio illa fànguinis fuerit : ea uero Martis qualitatem fcquetur : qui
Solis aftro hac in parte affiftit : & tanj adminifter informatori adeft ;
 D E R E B. COEL.
/2 6/2

generationifq; auétori. Qualem igitur tempaturam inflammato fanguini:

äc rufc bili : quæ indeCut Phyficis placct)proucnit : Mars in genituris
adhibucrit: talcm tcmpcraturam inflammatio ipfà in mouendo animo retine
bit. Mars igitur & excitator commotionum carum: &temperator iure di
citur : iurc ctiam irafcibilis pars modcrationi cius impasioq; fubiicitur •
Quoniam autcm artcs ipfæ quas homines fcquuntur : aétioncs quædam
fünt: & continuatæ quidem a&tioncs:ac propterea quodammodo natura
lcs : fccundum cnim naturales cuiufq; proclinationcs artes ipfæ exiftunt:
hæ quoq; fuas ad ftellas rcfercndæ funt • Artes igitur fiue ingenuæ: atq;
ab animi gencrofitate profcctæ : fiuc qugftuofae : quæq; manu exercentur:
quæ a fànguinis inflammationc dcq; rufae bilis humóre portenduntur in
gcnituris : quoniam a Martc ipfo portcnduntur : ab ipfo ctiam Marte
çjuaercndæ fünt. Pro cius enim collocationc:altitudine: deiectione: digni.
tatc : ignobilitate : aliarumq; erga illum ftcllarum afpc&tu artes ipfae
futuræ funt in hocipfoartiü gcncrc nobilcs aut ignobilcs: utiles aut inuti
lcs:fcliccs aut infcliccs:celcbres aut infamcs. Itaq; &irafcibili parti Mars
præcft : ciufq; moderator ac rcétor cft:& artcs fimilitcr:quæ a bilc rufa:
fànguineq; inflammatoportcnduntur:ad Martcm quoq; ut carum fufcita
torem rcfcrendæ funt:atq; ab cius ftatu quærendæ in gcnituris ac pronun '
tiandæ. Appctitioni autem : ciq; animæ parti : quæ concupifcibilis uoca,
tur a Philofòphis noftri temporis:Vcncris ftella præfidct: ca in aptanda :
fuggercndaj ad gcncrationem matcria: LunaeCit diximus)fociâ eft atq;
adiutrix. Cuius quidem matctiae ut proprium cft formamappctcre:fic ctiá
fua acpropriautriufq;eft conferuádi fui appctitio: poftjin unumcoiuerc:
qua ecoitioncconftitutum cft animal : quod quia £ntit: ut appctat quoq; v

ncccffe cft. Quibus enim fcnticndi uis ineft: & iis paritcr appctcndi uis
cft indita. Confèruatur autem formæ ipfius: matcriaeq;connexio atq; focic^
tas ut corumadcptione: quæ utília& iucunda futura funt:fic inutilium ac
triftium cuitationc & fuga. Vcrfatur igitur concupifcibilis atq; appetens
animæ uis in appctendis illis quæ utilia & iucunda exiftimantur . Qualis
autcm quantaq; appctendi uis hæc futura fit in anima nati : aVcncrc in
illius genitura portenditur : profua ipfius collocatione & ftatu : codcm ctiä
modo quam fit artcm fècuturus:cam nanq; fequetur : quam uifioncs actitil
lationcs ipfæ a Vcncrc cxcitatæ animo ac menti repraefcntaucrint. Quod
auté dcartibus dicimus: deactionib9quoq; dicimus:quæ futuræ qdé funt
ro ciufäéftellæ collocatione & ftatu: genituræ tépore. Vis aüt rätionalis
nulloin corporishumore;nulla inci9pfecollocaf, cätaméuímfenfus qcor
porci qdéfunt:adiuuât:fouët :&tanjitinerisduces uiä quafi quandari ad
exqrcfidä:affequédâq;rationëdemóftiât atq;apît. Huic animicpti acuit.
tutici9(utetiäincómétationülibris oftédim9)Mcrcuri95fidct:atq;itaqdé
Ëfidct:utSoli hac in ptefubfèruiatad pficiédúhominé ?rationale animal
dc rationc ipa uocatü cft:idq; ut pcrfici atq; abfolui aSólcpoffct:quatuor
 . L I B . . V II.
2o3
primâ humoribus opus fuit:fùmminiftrante materiam Luna:tanjgene
tationis focia • Itaq;uiceacris:fanguinem fibi a Ioue Sol mutuatus éfí:qui
calorcquidem Soli : humido autem Lunæ opitularetur: locoterræ bilém
atram aSaturno:qui frigiditatcfua Lunæ adcffct :ficcitate uero ci:ficcitas
enim caloris cft familiariffima:pro igne autcmbilcmrubram a Marte:qui
calore ac ficcitate fua fuffragaretur:quéadmodum Vcnus frigido atq; hu
me&to Lunæ. His igitur elemcntis:atq; humoribus:his ctiäÄuxiliatórib9
in fingendo humanocorpore ufuseftSol:&quidcm appofitiffime. Primú
enimq,generatiofutura cffcte cótrariis: Sol féprouirö ac mare geffit; ufus
Luna pro coniuge ac mulicre • Itaq; hinc forma ex partc Solis: illincmateria
exparte Lunæ fimul conuenere • Quoniam autemduoaduerfàntia atq; om
ninocontraria conuenireinunum ncqucant: nifi mcdiisadhibitis:quá con
trarietatem atq; Ę utrinq; tcmpcrét:necformaipfà impingi nifi
per calorem in humidam poffet materiam: cui tamcn frigiditas ei infita re
pugnaret : mcdia adhibita funt:quæ inuiccm fèq;:omniaq; fimul mifta mo.
derarentur : ficcitas : quæ tum calori : tum frigori familiaris effct : hæ
cnim qualitates agentes funt:& feruor Martius:qui caloriadcffet Solari:
neab humidoextinguerctur:tumctiam Saturninüm frigus:quod humidú
acalore atq; cxarefcentia tuerctur:praefertim q>animal hoc mortale futurú
effet. CalóriSolari:quigcnitalis cffct adic&tus cft feruor Martis urens ac
corrumpcns: Lunari àutem frigori adic&ta eft Saturnina frigiditas: ï
ucneni uim quandä incorrumpendoretinerct • Nullis igitur in humoriibus
corporis fita eft ratio: nullis inmembris: non Iouiaddi&ta:qui dominatur
fànguini;a qugcorporialimentutnfufficitur:nó Marti:qui fubræbiliquæ
de íánguincipfo excernitur: nonSaturno:quiatræ: non Lunæ:autVeficri
quæ pituitæ · Quomodo cnim in tcrreno humore ratio collocabitur : qui
tantopereobtufuseft:nulliufq; cómotionis? quomodoinaquco:cuiusmio
tus cft etiam magnopcretardus:uis autem íî ac retufa ? cum aeria etiä
qualitas nequajtanti acuminis fit : tantæq; cclcritatis ac penetrationis: ut
rationalis potcftatis fedes in ea collocari dcbcat • Nam ignca ac Martia
uis fi idonea cft irg : parum tamen apta cft conquirendæ rationi:cui mot9
tcmpcratior: minimcq;praecipitatus accommodari dcbcat: ipfum auté acu
men ut pcnctrabilc:fic minime attcnuatü ac fangibile :netanj furtim fur
•

repat: hucq; atq;illucfugitiuus diffiliat-Sol igifuimhäc ratiónalé fibi ipi

rctinuit:atq;utau&torpraeftätiffim9humanicorpis:partéhächominisprç
ftätiffimâ íi; adiudicaüít:ca tamë cöditione : ut regiâ fibi maicftaté rctinés
in poteftatis rationalis uim auétoritatéq; Mcrcurio fubrogauerit : utpote
máximefibi uicino&familiari: ut naturatantopeuerfàtili pdito:utnulli om
nino qualitati addiéto: ut qui facilefe inalioy naturänömodocöuerteret:
uerum etiam naturas : mores : applicationefq; indueret : cuius ad cum
acceffus : itemq; ab co receffus cffent etiam frequcntiores: quae re fami •
liaritas tanto maior atq; obftri&tior intcr ipfos inirctur • Nam Vcncris
 ^) C £}- D E R E B. COEL •
t. /

naturaClicetcius ftella fit ctiamSoli proxima)quia fœminea:quia Lunæ

focia : quia ucrfàtilis ncquajcffct:ficupiditati aptaeft:nótamé idonea cft:
quæpræfidcatrationi. Mcrcuriiitaq;ftatus ingcnituris rationalis animgfu
furum ftatü dcnuntiat: a&tiones itcmatq;artesfuturas: illarüq; qualitates •
Si cnim bona cumSaturnofamiliaritatciun&tus fucrit: mutuatusab eo tar
ditaté firmitudinemq; cogitandi:&indagandi cóftantiam : atq; e tarditate
conftantiaq; contemplationcm:ac rerum pcnfitationem:cclcritatcm fuam:
infitumq; fibi acumcn tcmpcrabit : quin etiam perfiftet diutius in cogita
tionibus atq; in fufcepta inueftigatione firmiuspcrfcucrabit. fingulaq; ma
gisac magis intuebitur:&cautius confiderabit:maturiufq; excode illis iu
dicium ferct • a Ioue mutuabitur rc&titudinem acmcnfuram:iudiciiq; inte
ritatem cum æquabilitatc &pcnfo: pro naturafamiliaritatis atq;afpc&tus •
É enim ipfæ affc&tionestumSaturni : tum Iouis: humorum quibus illi
præfunt: naturasfequuntur:a Marte alacritatem: uehcmcntiam: fidutiam:
utfitacrisatq;alaccrin fufcipiendis cogitationibus: uchcmens in pcrfuaden
do:atq; in iudicando generofus &libcr. aVenere fuauitatem:bonitatem:
iucunditatcm:utfitinfuadendoiucundus:in iudicandobonus:cogitationcs
ucroeiufdcm fuaues ut fint:ab omniq; acerbitate alicnae • a Luna uero mu~
tuabitur non ca folum quæ Lunæ funtpropria:uerum & illaquæ abftellis
aliis ipfà fibi mutuata fuerit:affiduadccurfione fua • Hæc tamen omnia pro
cuiufq;ftatu ac fuo:quætamcn ipfe&adSolcm referet: &aSole ad ipfum
refcrcntur: ncq; cnimaliaadrationem inueniendäcftuia: nifi huc atqjilluc
difcurfando : hæc atq;illaaut fequendoautfugiendo:aliaconfiderandò: alia
reiicicndo:his inhærendo:abillis rcccdendo: quædam probando:quaedam
contra improbando: præteritamcmorando: præfentia pcnfitando? futura
ræfagicndo:fingula deniq;: feq; ipfum : rcfq; fuas metiendo. Atq; ut ad
É ipfâ tandem refertur generatio: fic ea quæ ad pcrficiendam rationé
accommodata funt:tanj ad principem unum aliquem referéda funt ad iu
dicium : a quo rationis rc&itudo ueritafq; emanat : iudicium autem con
fertur aSolc auëtore omnium ac magiftro • Eorum uero quae iudicium
anteccdunt inquifitio : inueftigatio ac repraefentatio : unius Mercurii eft
propria • Atq; ut Mercurii qualitas eft retorrida:fic inueftigatio omnis:
omnis item iudicatio conco&ta cffè debct:nihil enim rctorridü : quod non
omni etiam fit parte conco&tum • Adhæc humor ille qucm Mcrcurialcm
diximus:quiq;Saturniiurifditioniproprietamcn attribüitur:neq; enimnifi
ex eucntuCatq; ut nouo: idoneo tamcn utamur uerbo)ex accidcntia qua
dam attribui Mercurio poteft : multum a natura ipfà parti huic ratiónali
conferct : ut tametfi a natura Saturno fit addiétus : accidentia tamcn
quadam efficiatur Mcrcurio pcrfamiliaris:ac pene Mercurii ipfius fuus
Efficit enim hic ipfè humor cogitationes fixas ac pcrmanétes:atq; exinde
cócoêtas& dcfecatas. Et quia übiq; dubitat :undecüq; etiã quærit:& quia
quocüq; fefe offcrt : fcifcitabüdus pcrfcrutatur fingüla: ac pcrfcrutaiido
 L I B . . V I I. .
/2.0%

adfccrctiora pcnctrat: aperitq;quæ prius erant obfcura & incognita : quin

etiam proficifci? ulteriusad intcntata:dü nö folú acuit fpiritus? ucy etiam
fidcntiores illos facit : redditq; indefcffos • Præcffe aüt rationi Mercuríum :
illud ctiaindocet:q> ab eodem Mercuriomanatoratio: quæ rationis ipfius:
rationalifq; animginterprcseftacminiftra: Attribuerút ctiäucteresac pro
bati fcriptores Mercuriolinguam:itcm fcl humoris illius perfimilc:dc quo
iam multa diximus:ac di&turifumus. Ariftotclestamen arbitraffclínutíle
iccinoriscxcrcmentü cffè : nec cunétis animalib9: fcd necrnnibus ctiä homi
nibusincffè. Quoniã aüthæcipfà potcftascft illiaSoletradita:diligétiffi
mc uidcndü cftqualis fitciuscüSoleftatus:fitnc matutinus an ucfipertin9:
oricntalis nc anoccidétalis: rc&toneitincre:an regrcdiédoincedat ?fitSoli
proximus:an ab eo remotior:aut j ficri potcft remotiffimus ? Præterea fé
ratur ne eodé cüSole figno:an alio? figna etiam ipfaqualia fint:fignorüq;
ac partiü domini quomodo fint in figuracollocati:amiccncan Ê, cô
fpe&ti :ut quale futurum fit nati ingenium: quæuis rationalis animæ cius:
abfolutius iudicariqucat. Quia uerofatis probatü eft : tris illas animæ po.
teftates irafcendi :appctcndi: rationc utendi Marti :Vcncri : ac Mcrcürio
afcribcndas cffè : ab iifdcmq;folis a&tus hominü artefq; proficifci : rcliquum
cft:utdcfingulis: cü honus ipfum tradendæ artis acccpcrint:differamus:
hoctamen præfati: primü attcndendüeffè nati ipfius genus:gcnerifq; mcn
furam: quîcnim nobili c genercnafcunf: diuitiifq; abundät : uix unjàrtcs:
quæ manu fiunt:fccuturi funt: quis coelü fic uidcaturdcccrncre.Saepcnu
mero enim humanæ lcges: ciuiliaq; inftituta cœlcftibuspræferunf. Deinde
patria uidcndaeft:cü É notum fit nö omnis artcs quocüq; in oppido excr
ccri poffè : Quis cnim ungucntariâ cxcrcebit in Apénini iugis:aut Alpíú
- appendicibus uitam ducens ? Caucnfcsplcriq; omnes ædificioy ftruéìòrcs
füfit: Anglonéfesfcrrariiatq;ærariifabri:Sulmonéfcsaurificcs. In Marfis
non pauca inucnias oppida:quorum oppidani præter ouiü pafturam aliud
omnino nihil aut exerceant: autcurent. In Apulia qui agro colendo tan
tümodo ftudeant. Tcrtio loco climata: terrarumq; acclifiationes: cú diffe
rant inter fé : nec eædem fint in illis fignificationcs:ac ftcllay dccreta.
De Marte datore artis ac magiftcrii.
Mars igitur cum fucrit magiftcrii atq; a&tionum dator : proq; dignitate ac
excclfcntia præfe&turæ huius fuæ collocatus: fi feliciter: ÉÉÉ a ftellis
confpeétus illuftrabitur: no&turna quidem in gcnituraCfiquidem no&tur,
no gaudet Mars tempore)decernit militiam : decernit militari ab exer •
citatione ac difciplina : bellicifq; item ex artibus gloriam : honorem : ma
giftratus : præclaraq; pollicctur infignia. Praeficietur enim natus ille aut
cohorti:autlegioni:aut tribunus erit:aut equitü magifter: aut du&tabit
exercitü:autmiaximâ aliquâ poteftatémaximacülicëtiaexcrccbit:qugqdé
Martis dccreta minucntur ex dignitatis auótoritatifq; eius imminutiohc •
 6^ D E R E B. . C O E L .
/2.0

Quodfiauétoritas imminuta fueritadco: ut ad artis opificas:acmanuü ma

îftcriadcfccndendü fit: tamen ut in his dcccrncndis dignitatéquoq; Mars
Éî magna e partc rctineat: natus ipféquæ circa igncm:autquc circafer
^ rum ucrfàtur: artemexcrcebit:quadam cü nobilitate atq;praeftantia: interq;
artificcs alios commcndatione& fama. Erit autcm ars quæ igni €XerCcatur:
ubi Mars Soli ratione afpeótus aliqua configurabitur : qualis eft ars fabri
ferrarí : aut furnarii :aut fornacarii : aut füforis: conflatorífq; . Vbi uero
nulla cumSoleafpcctus rationc iungetur: ars ipfâ fcrroadminiftrabitur: fu
turufq;eft natus is aut agricola:autlapicida:aut fäber lignarius. Quod fi
afpirarcadilla Martis ipfius ftatus eum non patitur: artes minus nobilesac
minus honeftas aut ex igni aut e ferro nihilominus fcquctur: futurus aut
lanius: aut faber ferrari9:autcultrarius: fpatharius uc:aut loricarum tho»
racumq; fabricator: aut æreorum uaforum : aut tympanorum:aut æneorü
tormcntorum fufor. Sin Mars inpigrisacdcic&tisconftitutus locis fucrit:
aut in fignis: in quibus ipfe paylætetur : artes dccernet multo ignobiliores;
maiorcjcú ignobilitate cxcrccndas: ut qui lapides incalcemuértút:quiue
animaliü inteftina incacabis grandioribusad cfum coquüt: ut qui foffores
funtaclignatores. Si cnimSaturniafpc&tusaccefferit:erit fabcr naualis na
tus ille :autpurgator fentinæ: aut coriarius:autfcntinarius:autcoquus.Si
ucro Iupitcr Martcm intucbitur : eritautpublicanus:autgregarius miles:
aut caupo:autportitor:aut famulabitur. Futuræ auté funt artes atq; a&tio
nes ipfæ utiles: honorificæq; : lucraq; inde magna quidem prouentura : fi
Mars bcncuolcntibus a ftcllisbcncuolentcr ad hæc ipfà præftanda confpe
&tus atq; adiutus fucrit. Sin a maleuolis tantum ftellis: maleuole hoftili
tcrq; irradiabitur:labores artificiaq; inféliciter ccdcnt :natiq;ipfi non aliis
modo uiuét obnoxii ac fubic&ti: uerum inopia laborabunt: ac multis pre
mcntur crünis. Quocirca fingulaomnia adamuffim meticnda funt: ut quæ
dcccrnantur artes a&tioncfq; bcnecognitum ac pcrfpc&tü matheinatico fit;
&quibuscumlucris ç contra quibus cum damnisquaq;cum
ignobilitate fint cxcrccndæ. autem colligentur abafpc&tu ftatüq;tü
beneuolarum : tum maleuolarum ftellarum : afignis: a finibus: a locis : in
quibus conftitutæ fuerint:&abipforum fignorüm ac finiü dominis. Sint
ne bcncuolæ ftellæ an maleuolae : potentioribus prærogatiuis prcditæ: an &
féliccs: & infélices fimul confpiciant: an fòlæautbcncuolæ faücant: aut im•
pugnét malcuolae. Qualis cnim bcneuolay & maleuolarum ftatus fucrit:
tales cx artib9 obuentiones: rcddit9: cómédationcfq; futuræ funt:talia ctiá
tum damna:tum infâmia. Quod enim fæpius noftris in libris &quidem li•
bcntcr admonemus : oportet mathematicü in his pronuntiandis a medici
officio nullo modo rcccdcrc : ftellarumq; fignificationcs fimul mifccre ac
tempcrare : fingula in unum colligere : tandemq; de iis in unum collc&tis
fèntentiam fcrre. Scd ncq;Cut paulo antc diétü cft)aut parcntum: aut
patriæ: aut regionis: terræq; dcclinationü immemoré effe par cft •
 De Vcncre quando erit domina magifterii. /2.07

Veneris ftella ubi conferendæ artis: aétionüq; potcftatem fortita fuerit : ac

bcne fclicitcrq; collocata: felicibus ctiam bencuolarum ftcllarum radiis con
fpeéta fouebitur:fuis infignis:fuis etiam infinibus: primariifq;in locisc6
ftituta:aétioncs dcccrnet nobiliffimas maximeq; infignes: præfertim fi no
&turna genitura fuerit: quibus exaétionibus magnæ facultatcs atq; opes:
magnaitem cum gloria prouenturæ funt : Quin étiamhominumbcfieuolcn
tia & ciuium gratia tanta inde conciliabitur: ut nato illi in cuius genitura
hæc contigcrint:ccrtatim unufquifq;prodcffecontendat: maximufq;illiucl
ab uxore : fèu uxoris gratia : uclamatrona præftanti aliqua matronæue
fuffragiofauor confcretur • Venus cnim patrocinationcm fuá per mulicres
ac matronas potiffimum exercet : Non omittem9 hac in parte quod Iulius
Maternus dc Vcncrc aótus confercnte in quarto Mathcfeos libro tradit.
Futuri funt inquit regum impcratorüq; j fimillimi : in tanta poteftate:
tantifq; conftituentur opibus quicunq; fuis in genituris : decernendifq;
artibus atq;a&tibusVenercmhabuerint indomicilio fuo conftitutâ: fuisue
in finib9: partiliterq;in horofcopo:aut in culmine:aut in undccimo:quin»
toue in loco præfidentem: cui Iupiter féliciter triangulctur : Lunaqj im,
minuto ad illum feratur lumine : fitq; Iupiter item ipfe fuo tanj in folio
conftitutus : dignamq; Ioue maieftatem retineat • Imptitura éft igitur
nato huic Vcnüs cui fé in conferendis artib9 bcnignâ præbuerit : magnos
honorcs: amplas dignitatcs:honeftos magiftratus:ornamenta fenatöria:
auétorítatcm intcr ciues:beneuolentiam in populo: propter íuftitiam: mo
rumq; fuauitatem: procurationem annonæ : ac publici horrei: facerdotia :
facerdotiorumq; primaria loca • Quæ quidem omnia maiora minoraue fu
tura promittuntur : proVeneris ipfius ftatu:ac Ę • Vbi enim
tanta fict imminutio:ut non modo in fignis: in locifq; de quibus diétum
eft : non inueniatur : ucrum in alicnis fignis finibufq;: & in locis aliis j
quæ diximus: aut fi non hæc illi dcfint ómnia: uerum ex iis pars aliqua?
fitq; ad manuum magifteria dcclinandum : erunt magiftcria ipfà honcfta
& munda:nati enim futuri funt pi&tores:chorearum magiftri: cantores:
organarii : indufiarii : bra&teatores : aurificcs : auri argentiq; artifices:
textores pannorum ex lino : aut lana : aut fèrico: pannorumq; tin&tores:
unionum ac gemmarum exquifitores ac magiftri : Qä fi ftclla hæc in de
icétis ac pigris locis inuenta ££ii : artes ipfae aliquanto ignobiliores
atq; abicétiores dcccrnentur:ipfiq; artificcs crunt unguétarii :aromatarii:
popinoncs:caupones: aut cauponü pueri: rerüq; illarum aut ucnditorcs:
àut artificcs:quae uoluptatë aut fumminiftrét:authomines illi9admoneát:
aut ad obleétándos fcnfus potiusj animos fpc&tcnt. Hæc autë decernéti
Vcneri;fi bcncuolgftcllg felix fuffragabifirradiatio: crüt magiftcria utilia:
magniq; inde quæftus proueniét. §, fuffragatores nulli Ä', có
tra`hoftilcs offüerint irradiationes:fordefcent artes: ac magifteria: ipfiq;
artifices erüt immüdi: fordidi: aliis fubic&ti:ac propter fordcm defpc&ti;
-
a 0% - D E REB, COEL•

ut fártorcs:obfonatorcs:cuppcdinarii. At ubi fauor hinc ftcllarú acccffe

rit: illinc iræ : minæq; ingruerint:adhibcndum critCdcquofupra dixi)có
mifëcndi fimulac tcmpcrädi iudicium: ne praediétioac denuntiatio mcndax
futura fit:omninoq;iianis &uana. SicnimSaturnusVcncri artcm tribu
cnti fuffragabitur: natus crit aut fummíníftrator: aut mcrcator rcrumcay :
quæ uoluptati fubfcruiant:animofq; cmolliant: aut forte crit ucncficus aut
lēno:atq; huiufmodi c quaeftibus rcmfibi familiarcm compabit. Iouis ucro
fuffragiüm fàcictathlctam: atq;inccrtamine uiétorcm: praemiüq; ac coro
nam fide rcfcrcntcm:quiq; magno in prctio habcndus fit:atq; a matrona
fèu matronæ alicuius bcncficio in gradum quempiam promouendus •
Dc Mcrcurio magiftcrii & artium datore •

Artcs:aétus: magiftcria: ubi co§: auétor ac diftributor Mcrcurius fuerit;

plcrunq; ingcnio: linguaq; cxcrccbuntur. Itaq;ubi in confercndis artibus
inucnt9 fucrit infignisac finibus fuis&inlocis coeli primariis:atq;abcncuo
lis ftcllis félicitcr irradiatus:inprimifq;Soliconciliatus: præficit eos qui in
hoc coeli nafccntur ftatu tribunalibus: praetoriis: íuri dicundo:aut regiis:
publicifq; rationibus: fifcaliq;adminiftrationi : Futuri cnim funt praefidcs:
rcétorcfj prouincia;:caufâ; auditorcs ac iudiccs:aut quaeftorcs: exa&io
refq; publicae rcgiæuc pccuniæ :aut regiorum thefàuroycuftodcs: procura
torcfq; : aut rcgum ac maximo; principum inftitutorcs ac magiftri : aut
illoy ccnfus ac rcifàmiliaris difpcnfatores aut uicarii. De his auté omnib9
quöcertius fcrri a mathcmatico iudicium qucat:figna ipfàin quibus Mcrcu
rius inucnietur :diligcntcrconfidcranda funt. Sicnim folidú fignü fucrit:
natum praeficictprætoriis: tribunalibus: prouinciis: iuriq; interpopulares
dicundò:autpublicisrcgiif prationibus: pccuniay adminiftrationibus: the
fàuris cuftodiédis: portoriis exigcndis:aut fifci iurib9 procurandis:tucn
difq; ab iniuria & fraudc. Sunt autcm figna folidaTaurus: quodVcncris
doihicilium cft : Lco : quodSolis:Scorpius:quod IMartis: Aquarius:quod
Saturni propriü hofpitium eft. Quocirca uidcndü quoq; cft: quo in ftatu
fitdominus fignifòlidi : pcrquod tunc Mcrcuri9fert:quä ctiá cú Mcrcurio
familiaritatc:irradiationcq; cóiunétus: plurimü cnim hoc ipm confcrct ad
dccrcta intclligéda:atq;adfcrcndä fcntcntiä.Siucrofucrittropicú:hoc cft
aut Cäccr:aut Capricorn9: nati officiü ucrfabifin re;: cómutationib9: mcr
cibufq;pcrcgrc cöportädis atq; in cmüdo & uëdüdo. Has aüt artcs aMcr
curio dcnuntiari Plaut9innuit in Alcmena fabula. Quoties aút fucrit gqui,
no&tialc:fiuc Arics:fiuc Libra : natus ipfè præficietur publicisponderibus
illorüq;intcr artificcs diftributioni.Vbi aütem fucrint figna duplicia:fiue
Gcmini :fiucSagittarius:fiuePifccs: natus portenditur füturus aut mcdi
cus: aut iuris ac legumpcritus:autaftrologus:aut arithmcticus:aut gco^
mctra:aut inuentor: aut literator : aut cpiftolarum magifter: quiq; fiunc
 - - • — --— — —

L I B. V I I. … .
a 29
Secretariusdici?:aut harufpex: aut fomniorúconfeétor:cumprimis auté
natuseritingeniofus: É :atq;abüdecordatus:multaq; eruditionepræ,
ditus. His igitur e rebus natiipfi cóparabunt fibitüdiuitias plurimas: tú
fummäcómendationemacfamâ: cum fingularietiâ auétoritate&gratia: fi
Mercurius in hisdecernendisbeneuolarüftellarum fauore fuffragífq; adiu
tusfuerit. fecus uero cumabeneuolisdeftitutus atq;a maleuolis impúgna.
tus.Vbi autem Mercuríí ftatus mediocris fuerit:decernuntur médiócria
munera: magiftratufq; mediocres:fiquidé futuri funt nati notarii : biblio
polæ: exfcriptores • Qä fi Mercurius in pigrisacdeie&tisinuenietur locis;
artes quoq; quae decernuntur futuræ funthumiles atq; abie&tg : ut cuftodia
portoriorum:nequid incöportandisautexportandis mercibus fraudis fiat:
ut portarum urbis:nequid detrimenti patiantur uc&tigalia: ut difquifitio
fraudumacfurtoy :ut aliaeiufmodi finchonera:fine múnera:quæ perfaepe
habcntur non folumhumilia:atq;inhonefta:uerum etiã infamia. Afpeétüs
autem atq; fàmiliaritas ftellarum aliaruminhac artium diftributioneatq; in
agendis rebusquid prgftet: praetereundum nc id # eft.Si enim Mer
cürioSaturnusaffuerit: natüfaciet in aótionibusfuis: fuoq;magifterio taci
tum :maturü : fufpenfum: grauem: auftcrum:qui tamenquandâ manfuc
tudincm præféferat:qui confilia fua inpe&tore contineat:quioccultaanimi
fuperbiainflammationeq;laboret:qui multa fibi ipfe perfuadeat: multaetiâ
aut diffimulando prætereat: feq; curareparumeaoftendat: quaequidem fit
ueladmodum curaturus:autfimulandoprocuraturum íïí, promit
tat: quod etiamfponte præteriturusfit:deniq;fua quiconfilia:qäq; animo
deftinauerit:celarealiosfemp cupiat:cautus:obfcurus:difficilis: rigidus:
futuroy profpe&tor: præfentiü prolatator: atq; in exequendis rebus cü&ta~
tor • Haec quoq;Saturnicü Mercuriofamiliaritasatq; configuratio natum
facictreyalicnay difpenfatoré:autfomnioy conie&toré:aut interpreté:aut
haríolü: aut futuroy prædictoré:autnumine afHatü:aut q in téplis cóuer
fc£.Vbiauté Mercürio Iupiterfuffragator aftiterit:in adfhinifträdis reb9
nato præftabitanimi magnitudiné: ín íudicando re&titudiné: in cocrcendo
moderationé: in reddédo iure íuftitiâ: in moderádo populo grauitatem: in
dclibcrâdopéfitationé: in fedädisfeditionib9 animiröbüracfirmitaté: incó
ponédis odiis: fimultatibus:inimicitiis dignitatéac fuperciliü:in puniédis
facinorib9feuerä animaduerfioné: in pace cóferuádaftudiüjdiligétiffimü:
in interpretandislegibus circumfpc&tioné: incódendis prudentiam: deniq;
infingulis aétionibusnatusipfepræ feferet æqui: recti:honcfti : publicij;
boniçurâ:itemcótinentiæ:atq;aequabilitatis:diétorü:conuentorüq; obfer
uantiam& fidem :de honore: laude :uituperatione:infamia fummâfolici^
tudiné:eritq;itainftitutusa natura: ut iuffisacprgceptis fuisplane optépe
rari uelit: ac nihilominus incótumaces placabilitate utefprotéporc:rerüq;
códitione. Hoc autéipfum Iouisfuffragiüfacietnatumiurifconfultum aut
rhetoré:aut fophiftä:qui dcniq; cum primariisuiris conucrfationé habeat
v. O
 DE R E B. C O E L •

fimfliaritatcq; coniungatur. Quoticsucro Mars Mcrcurio fuffragabitur:

nati animumi & in a&ionibus : & in artibus quas cxcrccbit:atq; in rebus
gcrcndisinftruct fidutia : audacia: uirilitatc:fcftinatione:contumacia : per
üicacia:iracundia: perfidia: uiolcntia: incontinétia: rapacitate: ftoliditate:
lcuitate :uarictatc.Nam & promifforum neglc&tor accontcmptor erit:&
fàcilc dcpropofito: inccptoq; moucbitur:acproptcranimiuchcmcntiä erit
incautus: fraudibufq; cxpofitus:quiq; utpcr uim:iniuriamq; fupcrarcalios
nititur:ficabaliis facilc capiatur:pronus:promptufq;ad res aggrediédas
nouafq; fufcitandas : atq; in gerendis illis incompofitus : inordinatufq; •
a Vcncrcauté bcncuolcntc:ac fauorem fuum liberaliter offerente :mutüa
bitur fibi Mcrcurius in magiftcriis:in artibus:in agendis rebus:in expo
nendis mandatis: animiq; confiliisexplicandis elocutionem : lenitaté:clari.
rudincm : pictatcm: mifericordiam:commiferationem : gratitudinem: iufti
tiam: fimplicitatcm : bcncuolcntiam : reuercntiam :bonitatem: pudorcm :
gratiam: cultusatq; ornatus ftudium: confuctudinisfacilitatcm:fplcndoris
fiitelam:coenarum lautelam :in deum mctum :ac cerimoniarum cximiam
curam. Idcm ncc irafci fcict : iratus autem facilefcdabitur: motufq; animi
componct. Hæ auté affc&tionesaftellisipfishominü animisinditæfèquuné
Cutànobisfupraoftenfum eft)humorum ipforum equibus corpora com
pa&ta funt;qualitatem:atq; efficaciam : quam poft in uitiis: uirtutibufq;:
atq;inrcrum adminiftrationibus referunt. Eadem etiam ratione hocipfüm
in difciplinis referent: ut alii acutioresfint: atq;celeriores:aliihcbctiorcs:
tardioréfq;:alii in différendo arguti &cauti: alii captiofi & lubrici-his ut
placeant obfcura &pcrplexa:illis clara&explicita • Dcniq; ut fiqui mcdici
euafèrint: in curandis morbis alíí féliciffimi fint : alii inféliciffimii: It
qui aftrologi: inprædicendis ftellarum fignificationibusutquidam fintué
raciffimi:cóntra non nulli maximum in modum uani•
•

Quandouelduoucltresfuerintdatores magifterii•
Hisauteme tribusquinamfibi tradédimagiftcriiauétoritatem artiumq; exer
cendarum capiat: cœliquidcm fitus oftendct:locorumq; conftitutio. Qui
cnim corü in cæliculmine aut in horofcopo autinocciduofeu imo in car.
dine aut in potioribuscœli locisrcpertusfüeritin genitura:cü reliqui tamë
duo humilioribus in lociscollocentur:ncq; bene §habcant: illi utiq; tradé
darum artium prouinciauni erit decreta.Sin & altcr paribusac fimilibus
prærogatiuis fuffultus fucrit : utcrq; fimul æquata potcftate aétiones: ma
gifteriaq; decernet • Quod ubi mathcmaticus uiderit:uires ac facultatcs
ütriufq; ftcllæ in deccrncndomifccbit. fimulq; temperabitj potcrit cxaélif,
fime. Vbi autem contigerit tris hos artium difpcnfatóres pigris : atq;
deie&tis in locis moerentes iacere :& tanj fordcfcere : omnibus quidcmi
praefidiis ac fauoribus uacuos : aut forte hoftilitcr ab aducrfàntibus
-
 L I B. v I I. . .. .. az.//
-

ftellis oppreffos:in quo nam hominum numero natus ille habcndus fit: -*

nefciam:quippe qui præter cffigicm uix fithominis aliud habiturus . Si

* uero contigerit duosfimul ex iis æquata poteftatc : tradendæ artis fibi ius
defumcre ÉÉ Mars ac Mercurius fuerint : natus ille in cuius genitura
|Martishgc Mercuriiq; fòcietas fortceuenerit: futurus cft aut accufátor:aut
mcdicus:aut chirurgus:autftatuarius:aut fcutarius:atq; armorú fabcr:
aut diuinarü fictorimaginum:autfigulus: moribustamen haud fàtiscópo
fitis:fiquidemfuturuscftadultcr:fàlfarius: maleficus:idemquoq; palcftrâ
luctator frcquentercxcrccbit. Cuifocietatif Saturniquoq;afpe&íüs accef.
£rit:ad morestamincópofitosillud etiäadiungetur: üt fit homicida: graf
fator: rapax: latrunculus: abactor.Vbiauté [üpiter illos afpexerit :fiatus
futuruseftpugnax: efficax: uehemens: armorumexercitatof:atq; alicno%
Qccupator bonorum:quibusartibus rem fibi familiaremcomparef.Si uero
focictas ipfà Martis ac Venerisfucrit:deccrnctunguentariam:tin&toriam:
tonftrinariam:fuforiam:eftagno : plumbo: ære :argento:aut auro:agri
culturam :ueneficariam: medicinam:eam uidelicet que potionibus curat •
Huicautem ipfifocietatifi Saturnus tcftcm fè præbuerit: illud adiungct :
ut medicus ille interaliacurandarum aegritudinum remedia deorum quoq;
fignis ac fimulacris 'i'i;i carminibus:& illud quoq; præftabit
afpeétus hic Saturni: ut nati futuri fint polin&torcs : buftuarii:funerum
curatores:quiq; cclcbrandis excquiis:dccantandis mortuorum laudibus:
naeniifq; dcplorandis præficorum fungantur qfficio • Forfitan,& correpti
furore ütpote lymphatideicuiufpiamnümine afHabuntur • Quoties autem
tcftcm fé Iupiterexhibuerit:augures futurosdcnuntiat:harufpicinaeq;pcri
tos:quiq; fàcris in locis uerfàturi fint:aut fàcra ipfà cuftodituri jï
nibus in pompis illa delaturi : aut matrimonia conciliaturi ÉÉ mari
talcm:quibus ex artibus uoluptarie admodum uiucnt: nihilominus pcri
culisfèfélibcntur obiicicnt. Qä fi tradédarum artium focictasipfà Mercu
rii ac Vcneris fuerit: nimirum hac e focictate indicantur ftudia muficæ:
cantus:tibiæ : lyræ :item uerfuum poeticorumq;numcrorum: præfertim fi
domiciliorum propriorum inter ftcllas ipfas fiat commutatio: quin etiam
£cnae:fègnicorumq; ludicrorum:chorearum:ac mimorú • Forfitan & nari
ipficxcrcebunttexturam:autpi&uram:aut cgram fundét : aut mangones
ipfi:ucnundabunt fèruitia: aüt mufica inftrumenta:chordafq; cgnficient :
áut in ucndédis muliebribusornatibus:deliciifq;puellaribusuerfàbuntur:
fi Saturni ftella 1los confpexerit:quandoquidcmiífdem fequendisartibus
uehementerradiisfuisSaturnusadminiculaturus cft • Iouis autemafpc&tus
Vencri ac Mcrcurio in tradendis artibus adiun&tus:qui hoc in ftatuna^
fccntur:cos futurospromittitcaufidicos:autqui rationibuspublicis præ
nantur;quiue püblicis adminiftrationibus:feu rcgendo populo: ple
É, præficiantur moderandæ:aut qui puerorum inftitutores morumq;
moderatores cuadant• • •

O ii
 De Magifteriis ipfis:&eorum qualitatibus•
Quamuis autem de aétionum: artiumq; traditione fatis multa dixerinus*
ôcquaqtamcn hoc qá reliquü eft :praetereundú uidetur:inomni quãtitate
tria É c6fidcrandâ: qä rhaximú$qä minimú:&quod mcdiú eft • Artes
igi£ &quga planetis tradunf ïî :ubi eay dator tanjin maieftate
άadá éollocàtus praefidct:dccernuntur & ipfae primariæ atq;excellentes*
3; enim Mars in'dccerncndis nati aétionibüs:uirium fuarü amplitudine
utetur: nihil fabrilc:nihilfordidum in nati animum per fimulacra illaqu£
a fénfibus offeruntur : infinuabit • Magni cnim ignes poftj candenter
accenfi funt:nihil fumidü euaporant • Itaq; natus í qå ígnís:qúrubræ
bilis proprium cft:furfum moueri ac ferri: nihil nifi altum atq;excellens
aut appctct:aut conabitur: Quocircafauëte auêtore ipfo artiú ac datore:
auxiliaq; primariis e locis fummitcntc : confcquetur magiftratus : præfe
&turas:tribunatus au&toritatemq; imperatoris:cum fumma ctiam pote•
ftatc ac liccntia: præfertim ubi aliae ftcllæ fauorem quoq; fuum faucn^
tibus e locis conferent • Vbi uero Mars ipfe ÉÉÉ; humiliter
atq;abicae collocatusfuerit:artesquoq; abic£tas&dcfpicabiles decernet.
uoniam autem omnis tum maxima:tum minima quantitas:quæ parti
bilis quidcm fit:latitudinem habet aliquam:ut fiqüis cóftituat: ccntum
fummi loci culmcn obtinere :dccem minimi: ubi quis propter Martcm
nequeuntem ccntcnarium implcrc numerum: non poterit dux atq; imper
ratòr exercitus euaderc:cuadct praefc&tus equitum:quippe åíïí illi
nonagenarium tantum numcrum dccreuerit:cuadct tribunus militum:
aut centurio: aut praefe&tus fabrorum:cum tribuno illi o&togenarium:
ccnturioni fèptuagenarium : fabrorum praefc&to fexagenarium tantum
numerum dccrcucrit. Eodem modo in tradcndis artibüs ignobilioribus:
futuri funt gradus ignobilitatis:& cius cui noucm:& ciùs cui oéto:&
eius cui feptcm:aut cui fex:& dcinccps ut fui cuiq; definiti funt numeri •
atq; ut fummus ille numerus imperatorem conftituturus eft exercitus:ita
É uindicem rerum capitalium:atq; carnificem. Inter fummumauté
& imum:quando medium interiacet:& ipfum quoq; mediü habet nume
rorum atq; graduú fuorum cóftitutionem • Nam & in manuariis id cft
fordidis artibus qug igniexerccn£:aut ferro: gradus quoq; cóftituti funt
fui • Faber enimferrarius præferè fornacario É :licet uterq; artem igni
exerceat:& conflator : füforq; aenearum ftatuarum antefertür furmario:
ac panicerio • Itaq; & qui in latitudine fummi:& qui in latitudinemedii
conftituuntur aut imi : habebunt dimenfionem fuam: fuumq;numerum
perinde forticntur :ut Mars ipfe pro collocatione atq; configúratione fua
conftituet:proq; alicuius ftellæ beneficio:aut maleficentia É iter enim
auxiliator aliquatenusabfterfurus eft artis fordem atq; ignobilitatem.Si
cnim natus ille abfq; Iouis praefidio futurus erat coriafius:mutabitur ob
hoc praefidium in publicanum:aut uc&tigalium exaétorcm:aut in hofpi
tatoré meritorium: ut non tcmcre dictus fit Iupiter dare iura hofpitibüs
 L I B. * V I I
a-43
ut eft apud Virgilium. Corruptum enim illum Martis humorem £g *:>.

fànguinis atq;humoris fui admiftione Iupitcr fubtemperabit •Contra Sa

turfius conquinabitfordentius:fiquidcmadcorruptionem a Marte prof&
&tamadiunget fuam: cum utriufq; ftellæ natura fit corruptioni accommo
datior : ut qui faber naualis futurus erat: illü ipfè conquinatione fua com
pellat : ad cmundandam fentinam : aut ad latrinas cxpurgandas: cloaca, .
riamq;exercendam • Hoc idem &maximum:&minimum:&mcdium con
fiderandum eft etiam in artibus atq; a&tionibus a Venere decretis pro cius
autcgregia regaliq;conftitutione:cumq;ftellis aliis cöfiguratione:aut pro
mcdiocrieius ftatuatq; confpe&tuàd ftellas alias : aut pro abieétione ät
ignobili collocatione eiufdem • Cum enim aVenere appetitioncs fufcitcnè
in hominibus:ubiipfàtanjregia in fellacollocabitur:&quadamcüuenera
tioneabaliis confpicictur:appctitioncsíllæ nihil nifi magnificumatq;hono
ratum affe&tabunt:ipfaq;utappctitionum genitrix:ut illarü muneratrix:
magnificos atq;honorabiles magiftratus nato illi fumminiftrabit:quin etiá
pontificatus: fàcerdotia: præfe&turam annonæ publicæ : fplendidâq; intcr
ciues ornamcnta cum fumma &fingulari ciuium bcneuolentia:pcrinde ut
numcros cuiq; fuos conftitucrit. Atubiproftatu fuo:fuaq; collotatione ad
fummum afpirare gradum nequicrit:aut ad honores eos:qui intra fùmmi
locilatitudinem includuntur:decernetq; mcdiocria: in hac etiam mcdiocri,
tate locus nato cuiq;fuusinteger feruabitur:ut fi autpi&tor: aut textor:aut
aurifcx futurus dchunticturíin illaipfâ arte maiorein rctincat prærogati
uam: profituatq;configurationcVencris ipfius:ftellarumq;confpc&tü: ut .
tametfiMarcus & Publius indicentur futuri aurifices:altcr tamcn fit ingc
niofior&clarior:alter minus notus: minoriq; ingeniopraeditus :alterq; O1T·

defcat interplebeia opera:in lucemalteruenfat:eiufq;opcracircumferantur.

ad principcsciuitatumacreges. Eadcm cft ratio artium ignobiliü aVcncre
decretarum: ut fi natus ipfedeccrnatur artifex rerum uoluptariarum:acccf.
feritq;dccrcto huic malus aliquisafpe&tus: artifèxille futurus fit magis ma
gifq;conquinatus atq;infamis. Etenim fi corrupto illi humori corrüptioné
quóq;Saturnus fuam immifcuerit: nati ingenium cogitationcfq; conucrtet
ad artis lcnonias;ad philtra: ueneficiaq; amatoria:aut magicas incantatio
nes: amorisacuoluptatis fruendæ gratia • At Iupiter É ab hac illum
turpitudinc&infamia:nanq; admiftionefanguinis atq; humoris fui animü
illi$abeaturpitudineauertêsadgenerofiores a&tióesfubleuabit. Itaq; facict
illúathlctâ: qq;infpeétaculis:ludifqytheatralib9pugnäsuerfc£:nó fine ho
nore&laude Cüchim aVenere,pficifcanfludi&fpc&tacula:funt nãq;uo
luptatisgratiainftituti: Iupiter rcfocillabitcalorefuonatianimü:quo fotus
illé:tamëtfi aVenereftatua£inter ludiostheatrales:gencrofiortamé cffc&t9
Iouis afpcétu: ac maiore captujut mimùfàltet:certamé inibit:ut fuoctiá
ccrtaminc&fpeétatoresdeliniat:&gloriâpopularie uoluptate fibi cóparct
Mirariaüthgcipancmodcbct;modofitaliquaingeniimaturitatepræditus;
Q iii …
 DE R E B. COEL•
2-44
neq;enim mirabitur : fi frugifcrarum naturas arbufcularum confiderabit
Pirus in hortis mcis nata & alta fruétú fuú profert fucco fuaui & fàpido •
Eadcm e piro alio tranflata planta : foliq; altcrius fucco cnutrita pirum
profcrt non modo minus fuaue: ucgctiam infipidú-Rurfus abhacipfa ar
bore:atq;abhocipfo folo aliud infolumdclata atq; infoffa planta fruótum
&craffiorem:& fucci falfioris feret. Itaq; cadéexárborc aut gcncrofa:aut
dcgcncretranflatæ plantæ pro fucci atq; àlimcnti commiftion€diucrfitatcq;
diücrfosa matre fua fructusproferunt:atq; itaq; qdé diucrfos:ut quia ma
tre duéti funtgenerofà degcncrcnt: qui a dcgenere nobilitenf; mutato ctiá
colore:faporc:&cortice í uitibus quoq; tranfferendis idem hoc apcrtius
ccrnitur. Cuius reiuinum ipfum manifcftiffimäprobationemacfidem facit:
quid enim uinigcncrcuariätius: hæc auté uarictas prouenita uarictate foli:
&eius in quouitis prius nata:&ciusinquod poftmodútranflatacft. Quod
tcrracfficitinhærbisatq; arboribus:annoncoelü cfficict ? quæq; cœlo fe~
runfftellæ:noftri fcminis:gencrifq;artificcs: in uariandishominüartibus:
cogitationibus :ingcniis: É ?pcrinde ut uariantur cœtcra ctiam ani
mália: oraquoq;ipfà noftra: item corporatura: fermo: mores:atq; habit9:
quin etiam ut uariantur oculi: quod uidcmusinSauromatis:ut narcs& la
bra:quoduidcmus in Acthiopibus:utetiam in pcdibus:femoribus:coxis:
quod uidemus ingente Simantopodum:quia pcdum atq; agenuum tortu
accuruationcq; agnominantur·
De Mercurii cómiftione cum aliis planetis •
Quæ lex:quæq; obferuatio cft & artium:& aétionum quæ a MarteVene
req;decernuntur: eadcm cft ctiamin illisdiftribuédis:quay auétorcft Mcr.
curius:&tanjlegiscuiufpiam fculator:feu promulgator. Quocircaeadcm
tum ratio: tum obferuatio:aut conftitutio inartificiis: magifteriis: aétioni•
bus quæ a Mercuriodcccrnuntur quocüq;in generetencndaeft:atq;co ma
iori ftudio:q>ingenioy maior eft diuerfitas:jartium fordcfcentium:cum
tandemartes fere omnes ingenio temperentur , quoq; ars clariorcftaliqua:
eo maioribus utaturingeniiuiribus. Eft Saturnipropria inquifitio&cótcm
;i; propteratræ bilis naturam:de j. nópauca quidéa nobis di&tafunt:
ouis propriæ funt a&tiones propter fanguinem : qui calore fuoad agendú
nos commouct • Tempcrationem nanq; fànguinisfèquunt, non modofenfus:
ucy ctiä mores. AdVeneréreferéda cftquaecüq; fuauitas: animorüq; oble
&tatio:,pptcrappctitionis dominatü: quæ qdé appetitio informatæ materi¢
hoceft fentiétis corpis eft fua • Vbi enim fenfus ÉÉ appetitio •Saturnus
igif decernéti artë É affiftensingeniü excitabit äd contëplanda nö
äî, ca quæ tanj præfentia oculis expofita funt : ucrum ctiam quæ fuae
tura • Quocirca natus illc infomniorum quoq; obfèruator : illoru
intcrpres atq; conic&torerit. Animi enim atq;ingenii cius uis atræbilis hü,
more excita : ad haec quoq; intelligenda pchctrábit: aut pcr conic&turama
 LIB, . V I I
<2/5
fomniorum:aut peruolatum & cantû auíú:aut per furorem illá fanaticij;
quin etiam propter multam diuturnamq;confiderationem ac parfimoniam:
qugSaturnini humoriseftpeculiariffima: regité difpéfànda;optim9admi
niftrator erit:hacq; dccaufà difpenfàndis rébus: rationibufq; familiaribus
a magnis& præclaris uiris natus hic præficictur.Si ucro Iupiter tradcndis
artibus: actionibufq; Mercuriofuffragabitur: nati ipfìuerfàbun£iniis quæ
rhctorum:aut íurífconfulto% funt própria:autfophiftay. Etenima&tiónes
ipfæquæ a Iouefuffragatoredecernentür: inuerbis: in oratione:indifputa.
tionepotiffimüuerfàbuntur:quæ Mercurio addiétafunt. Verbacniiiì ipfà
bcncficioacris exprimütur: qui caliduseft:&humidus:qualiscft Iouisºna
tura • At ubi ftellaVeneris Š affuerit in conferefidis artibus: nati
ipfius ucrbis orationiq;addetfuauitaté:addet leporem & gratiam. Cultui
quoq; fplendoré atq; clegantiam:& ornatui nitelam:atq;adminifträdis fa
cerdotiis cerimoniaypcritiam obferuantiamq;adiunget: Quoniäaüt figna
illain quibus Mercuriüinueniri contigeritgénituræ tcmpore:longe quóq;
intcrfedifferre continget:tumqualitate:tüm fignificatióne: ut paülo antè
oftcnfumeft: uideamusprimo quid caufæ fit:cur folida tribunal decernant
aut iuris dicundi:autpecuniarig rationis tuendæ:autthefàuroy conferuan
dorü:fiueinftitucndi principiscuiufpiá:fiue regii filii :dignitaté & honus.
Nimirü fignafolida magnâ fibi ex ipfà primü É prærogatiuam affu
11nunt • §jî, enim omnia&ftabiliorafunt:&diutius durât : Adhæc qua

tuor cü fint:eoy fingularegiisftellis ornata funt:quodcœtcroy fignoycó

tingit nulli. Itaq; propter regiam hanc dignitaté:quia regiseft ius diccre:
ac præcffè rationibuspublicis: & propter foliditatem fuam : tribunal ideft
praefecturam in conferendis artibus decernuntur. Quiauero Mcrcurius ra
tioni praeeftatq; orationi: præfe&turaipfa futuradeccrnitur iis in a&tionib9:
quæ rationeadminiftranf&oratione: ut eft íurifditioinpopulis:quæ tum
rationecóftat:tü oratione:utqugftura:quae pecuniay tü exigenday: tum
diftribuenday curägerit:habctq;numeroyac cóputationis rationé : ut cu
ftodia publici ærarii?autregiæfüpelle&tilis: hæc enim omnia computationc:
gubcrhanfac ratione: nec nó fcripto: nä&eafcripto cóftant:quo &conti•
fienf&cauenf:fiquidé iurafcripto fanciüt:adhæc pecuniay adminiftratio:
omnis dcniq;cöputatio: numcroy quoq;acliterayinuentio a Poetisad Mer
curiú referf:omnis ité difciplina: omnífq; inftitutio • Forfan etiã figna haec
folida inftitutionem puerorum edocendorum decernent: aut magni alicui9
principis: aut principis ipfius liberorum • Nam & Gemini puerile fignü:
& itemVirgopuellare docere fàtispoffunt inftituendorumlibcrorum pro
uinciam Mërcürio effè decretam • Quam ob rem mcrito figni cuiufq; na
tura confidcranda eft mathematico in omni artium diftributione facicnda •
uod fi æquino&tiale fignum fuerit: in quo Mcrcurius artium dator præ
fidébitCquiafigna ipfââ:qno&tialiatempoy aequalitatétanjin libra fufpcn
dunt aliqua Xdcccrnct natum illum ea munera : eafq; arg. auctore
1ll1
 6^ D E R E B. COEL•
2-4
Mercurioexcrcitaturum:quæponderum acmenfurarum ius habeant.Vbi
uerotropicum fucritfignum:quando tropicaipfa commutationem in fe tem
porum habcnt:artes quoq; dccernet Mcrcurio: rationis : ac computationis
imagiftro: quæincommutandis:acpcregre comportandis rcbus mercibufq;
ucríábuntur:quæq;artesconftantpcrmutatione: cmptione: uëditione:atq;
commerciis : Quæautem duplicia $ alio nomine dicuntur com~
munia: acpleraq; hominum funtnominibus prædita: primü indicant natos
futuros ingeniofos : & agiles ad ea quæ ingenio potiffimum excrccntur:
dcindc: pröpter ipfam ingenii agilitaté:excrcitaturos ingenium iis in reb9:
quæ funtingenii ipfiuspropriæ : Qäq;omncs a naturaipfa &fcirc:&noffe
cupimus: côdem ducc Mercuriodifciplinarum magiftro operamimpcndent
nati autadcaftudia quæ funtmedicinæ:cuiuscognitioeft rerum naturæ :&
in curandis ægritudinibus eius uerfàtur a&tio:aut ad ftudia cognofcendi
iuris:ciuiliumq;conftitutionum:quarumcognitionisatq; peritiaea&tioucr
fàturomnis in iure dicundo:caufifq;dcfinicndis:aut in ftudiis epiftolarü:
quæ a&tioncs humanas: pcrliterashisatq; illis fignificant: actum confilia
ublica:tumfccrctasprincipücogitationes notant: quod munus eftfcriba;
&illorum quihodie parum É nominibus partim Cancellarii: partim
Sccrctarii dicuntur:aut ad ftudia hæc coeli & ftellarum : cuius difciplinæ
a&tioncs ucrfàntur in prædicendis futuris:ac ftellarumipfarü dccrctis pro
nuntiandis:autadcaforfitan ftudia:quæcognitionemafferútharufpicinæ:
auguralis: aut fomniorum coniicicndorum - Cuius cognitionis proprium
officium eft: uoces ac uolatusauium:& quæ in fomnis uifà funt interpre
tari atq; coniicere: eaq; confulcntibus refpondcrc . Quod autem Mars ac
Mercurius accufàtores: chirurgos:mcdicos:ftatuantin aétíonibus defini
endis: ubi ambo fimul ad has ftatucndas conucricre:q>Mars Vcnufq; my
ropolas: tonfores: ueneficos. q, Mercurius acVenus poctas: muficos:can
tores: tuncapericmus:cum de ipfarum erraticarum coniunétionibus accö«
figurationibus differemus • Etenim ex iis quæ ftellarum copulatio afpe
&tufq; decernunt:iüdicari etiam poterit: quid focictas quoq; dcccrncndarü
artium : aótionumq; portendat.
De collatione fignoy in dandis magifteriis.
Ncc ucro hac præfertim in parte omittenda duximus ca quæ a Ptolemaeo
traduntur:cumdehac ipfà magifteriitraditione inquarto Apotclcfimatum
libro præcipit: inquit enim:Signa illa per quæ fertur genituræ tempore
a&tionum diftributor: non ÉÉ qualitate fua a&tionum nati qualita~
tibus conferunt • Etenim figna quibus humanum inditum eft nomcn:
quæq; ipfè Anthropomorpha nominat : mirum in modum conferunt ad
oinné cognitionéca;:fcicntia;:quæ propriæ funthominü:atq;abiifdé ipis
ad cómunéufumexcogitatæ atq;iuuent;.Signaucroquadrupcdüanimaliú
 LI B. .V II
/2 /X
ad effodienda metalla : ad exercendam mcrcaturâ : ad ædificandas do.
mos: atq; ad fabrilcs artis fèquendas • Tropica autcm figna quæq; aqui
dialia funt: cómutâdis mercibus:contraétâdis negociis :agrifq; colendis:
méfuris item:rcbufq;geometricis ac fàcris. Terrcnaucro figna:&item hu
mida magifteriis:quæ in humidis: uel per ea quæ humidæ naturæ funt:
excrccntür • quin etiam cognofcendis hærba% naturis:atq; illarum ufui:
cxcrccndis nauium fàbricis:atq; ad ea quæ ad fepulturas pertinent: quæq;
adfalis ufum:refq; fale cótingédas: quæq;itemadfàpores uoluptarios fub
miniftrandos inuentæ funt:qua£ rerum fi fuotempore Apitius magn9 fuit
artifex: non minor tamennoftraaetate fiue magifter:fiuerecitator É Bar^
tholomæus Platina : fed ad Ptolemæum redcamus. Maximú inquit a&tio
numipfay indiciü faciet Luna:cum a coitu £g£ atq;adlocü ubi Mer,
curius repcritur delata:cumillocopulabitur.Si cnimfuerit in Tauro:aut
in Capricorno:aut in Cancro:faciet Êïj :immolatores:quiq;per pati.
nas uaticincnf. InSagittario: aut Pifcibusdaemonüelicitores. IfiVirgine:
aut Scorpio magos: aftrologos: prognofticatores : quorum etiam fèrmo
fit plenusgrauitatis:auétoritatis atq;fentcntiarum. In Libra: in Aricte: in
ILcone numine afHatos: fanaticos: quiq; tumlymphati:tü procerriti dicun
tur : fomnioy conieétores: exorciftas • Quæ quidem omnia diligentiffime
contemplanda ac metiendaeffè : illud docet: q, quæ dominatü hunc fufci,
piunt ftellæ: ubihcoæ fuerint:aut cardinales:aétioncs dccernunt: & qdé
cumau&toritate:natifq;ipfis primariüinillis locúftatuunt • Occiduæ uero
aut a cardinibus dcclifiantes:ncquaj primarios: uerü fubic&tos aliis poti9
fuisin artibus atq; aétíonibus illos fore annuntiant:quibus fi bcncficayftcl
larum fulgorafficrit: eaeq; in apice circuli fui cffulfèrint:artes:aétiónef.
decerncntür cum celebritate :lucro: laudc: atq; exiftimationc • Sin ÉÉ
cæ offuerint:cum abic&tione : indignitate: damno:ac pcriculo -Siquidem
impugnante Saturno:ob fegnitiemi ac fimulationem nocumenta ipfà obue
nicnt? Marte uero aduerfànte : pcr pcricula & publicationes. Vtroq; auté
fimul impugnante :fiue ab apice atq; ab eminentia: fiuc ab humilitate ac
deieétione circulorum fuorum: euerfio ac tanj diuaftatio quædam indici.
tur pro fitu ipforum :proq; in partcm uel hcoam: uel occiduam pofitura
Hæc ítaq; : atq; in hanc féntcntiam a Ptolcmaeo tradita funt : ac minus
fortaffè éxplicate: j res ipfâ ferebat . Siquidcm fa&ta diuifione fignorum
quadrupedum : íì ita fubdit æquidialia : ac fi Aries quadrupcs non
èffet : fubdit ctiàm figna tcrreftriâ : poft faétam mentionem fignorum
humana fpccie figuratorum : ac fi Vjrgo non effet ex horum fignorum
numero: âut tropicorum e numero Capricorn9:cum poft adiungat figna
terrcftria. Quocirca dcfiderio quodá difciplinæ hui9 in apertioréâtq; com
pofitioréforiiiä ucndicädg:de inexplicatione cöquerimur. Quäob ré parti
huic:quæ de artiú eft datore: illâ ctiäadiügem9:quaeadinueniédú cogno
fccndüq; genituræ dominü tota ptinet. qάinfequenti libro praeftabimus •
O v
 D E R E B. CO EL .
/Z/43^

Si enim aétionum dator artes: a&tioncfq; : quas natus ipfè fccuturus eft:
indicat:& genituræ ipfius dominus omnis tibi pati propcnfioncs : mores
quoq; omnis fic exprimct : & tanj in piétura fua per lincamcnta inum~
brabit : ut facilc his omnibus fimul miftis : confiderarifq; nati animus
pcr fcncftras quafi quafdâ introfpiciatur . Ncc uero genituræ dominat9
tribus dumtaxat erraticis permiffus cft : ut artium atq; a&tionum : uerü
etiam erraticarum cuiq; fuo loco conceditur • Solcm tamen ac Lunam fic
excipimus : utpote quos pudeat partis cuiufpiam patrocinium fufcipcre :
cum uitæ totius ac fortunae uniuerfæ imperium pcnes fé habcant : quæq;
ad corpus ac fpiritum pcrtineant : moderentur omnia •

F I N I S
 -

2.42
1oA N N IS I O V IANI P o N TA N 1
- A D P ETRVM SVM MO NTI VM
D E R E BVS C OE L E STI BVS
L I B E R O C T A V V S

Ifte hic oculos Pctre Summonti: in hortis enim deambu

lamus:noftra cü Antiniana:germcnq; illud cötemplare:
quod ab humo prodire iam fiititur: üt fòlum fupcrinie.
[ &tum tamctfi tenaciufculum: paffim tamcn diffidcrit:ut
fofforis negligentia aggeftum etiam lapidcm pcdetentim
tamcn fubleuâdo propülcrit. Rem profcéto cut plcraq;
omnia naturæ ę D fumma ctiam admirationc profe?
quendam. Verum autem quid pilo tenui9£ cutcrurfum ipfà quiddénfius?
uam affiduatamen propulfioncpcrforat res tenuis admodüatq;imbecilla.
É, increfcunt hærbæ : fruticcs : arbores : ipfàq; animantium corpora •
Incremcntü tamen ipfum nequajfentitur. Quid g, CutHoratius e natura
ipfà rey ait)fama: ut arbor quoq;:aeuo crcfcit occulto • Quid q>animus
ipfè qui pueris nobis tantopere rudis atq;etiam ignarus eft:paulätim pro•
greffimq; ita inftituitur:utc fumma ignoratione atq; infcitia ad fumimam
tandem reyperucniatcognitionematq; fcientiâ. Quantiuero:qualcfq; pro
greffus cognitionisfiant: itcmq;fcicntiæ:fingulis ncq;horisncq;dicbus ne
âbcodem quidem percipitur animo. Rcstaméipfa: tempufq;qüod interim
delabitur:poftmodü dcclarant:& quæ & qualcs cum incrcmenti corporci
faétæ fint progreffiones: tüac multofortaffè manifcftius fui ipfius afiimi:
inftitutionis atq;pcritiæ : Quocirca tcmporis hæcomnia naturâ fcquütur:
quod e mométóyCutficloquar)infcnfibilitateprolapfioncq; tamtcnui atq;
impartibili profeótü: pcdetentim continuatcq;progrcdicndo motus omnis
ita metitur:atq; in numerü rcdigit: utquod initionon fentiebaf: poft tandé
luce ipfà clarius appareat:claritudincq; etiam fplcndefcat fua • Vidcmus :
cernimus:experimur hgc omniain nobis quidéipfis:ac pauciadmodü quin
imo rariffimi funtqui ea tamé cófiderét : Hoc igitur maxime modo ftcll
a&tioncsprocedunt. Neq; enim cay cffe&tus fentiuntur: donec multü iam
profecerint:tametfi cömötiones atq; impulfus ipfi nunj definüt: quando
àffiduc qdé : atq;infcnfibiliteragút:qäq; tempus aut agere:aut cgiffe iam
uidc£: feimpiterfiís íllæ cómotionib9atq;infinuationib9fuis agüt .Scntitur
palamSoliscalor:ciufq;apparctilluftratio:tencbraytantayexpultrix: At
n6apparentcœterayerratica;effc&tiones:fcilicctq,nó aequeomnes calidæ;
tantâq; luminis maicftate funt præditæ:differútq; omnino qualitates ipfae
inter fèfè:acfi lucerna quidé ipfà ubi primü accenfà eft; tamctfi calor eius
nequajfentitur : atriü tamcn omncnöirradict:fiue olcolumcn id pafcitur;
 DE R E B. C O E L.
22. (2. C

fiue adipe aut aruina. Et quis uitæ ipfiusnoftræfundamentain cordc col

locata fint:in eiufq;calore ac cómotione iaéta: fcilicet ob hoc pulmones:
iecur:cerebrüq; Ä; fuum ncquajfaciüt.Necuidemusoculis:necfenfu
ftatim capimus:quauiauerba per aures ad animütranflata moueantillum:
moucnttâméatqjadcoqdé&mouét:&affaciunt:ut atriftitia in hilaritaté:
amctuin fpcm:àbirairitranquillitaté:a duritiaobftinationcq;infacilitaté:
placabilitatéq;repcntctranfférant. quidplura ? ut animütafidem maxime
fcicnté rcddafit:quiin initio fucratignorantiffimus.Scnti£ qdé: naribufq;
hauritur & fœtidus:&fuauis odor. At nö fentifnaribus fioccns illa uis
acri immifta:e qua pcftilentia É • Mortesuero tam uiolcntg ac pene
repentinæ declarant: quantú illiueneni infint:quantaq; ad interimcndum
nóxa fit indita. Quid üiolcnti9juenti: quidmagis ctiä rcpcntinü:j flat9
ipfiaerii ? Afpiratiotamé illa: e qua uenti fiunt:ipfiq;fatiiseffluút?nullo
modo: neq;intcncbris: ncq; in luceoculis cernitur • res aüt ipfà proccllay
tantam illäuiolentiâ impctufq; demonftrat.Scd quid uentoscitamusaddi
cendütcftimoniú?qsnoftrüóbfècrofcntitubi:autquomodo aeré attrahit:
uemtamcnattraétúftatimfpirat: ac remittit. Qâ ? hæc ipfà in nobis: no~
ftrifq;corporib9: incerebro: in ucnis:quinetiaminacre:atq;inaquis fiüt:
atq;éucníüt:&quod inition6pcrfpicitur:fi pcrfetandëcuaditjclariffimü:
quantotú fòlerti9pcnctrabiliufq;:tüctiam infcnfibilius ccnfcndüeft:ftcllas
ipfasefficaciffimä illã uim fuamiinnobis:inferioribufq; hiscorporibuscxer
ccre:in illaq; illabi ? Cü corpora ipfàequibus conftituti fumus : fint illis
prorfusobnoxia:iifdemq; anaturaparcant:ncctam a fé ipfis:jaftellismo
ücané:neq; enim aliter r&ipfàgnatura confiftcrct:fruftraq; fùlgentiffimi
illi ignesquilumcn ideft uitaminferioribushis inanimantibus accendunt :
cœló illojemincntiffimo:quodomnia qdé continet atq; complc&tif:tanto
ordine: meatibufq; tam indefcffis ferren£:ni lucc ÉÉÉ radiis his ipfis
uitas infpirarcnt:quae qdéinfpiratio nec cerni£:nccapparct:nifi poftjrcs
ipfæ in lucem eam:qua:uita dicitur:prodiere • Adhæc quod femina: radi.
cefq; praeftant hærbâ; atq;arbo% : qüod cor:qä ccrebrü: quod uerba: qá
fpiritus: ut diétüeft: an nô cœleftiaprxftabütfemina?quæprimaqdéfüt:
&a qb9hgcifa:j naturaliadicüffcmina: ppetuo ctiäfoüëåc ncqüa intc
rcant:affiduis ubiq;agitationibus fuggcrüné:quin ctiamabhis Ê exiftit
feminibus:ut infenfi É re% fiant incremcnta: pindc utcœlcftiüilloycor
rü momcnta funt infenfibilia:íd quod ingeniütibi tuü Summonti:quo
fòlertiffimopraeditus es:declararemeli9;exa&tiufqjdifputatioulla potcft
noftra: penetrat enim in initio ad caquæ nulla gáéuiden£:ncq; cuéftigio
penetratioipfà fentitur:poft ucro uires ita fuas cölligit: fuamqj præfé É.
opam:fèfèq; intédit adeo: ut magna atq; magnifica inde prodeát:qug antca
aut reipfà nulla erant:autnull9cffc módo cernebantur.'Quod autem inge
niumtuum praeftat:quodquidem tuoiftocontinetur tam anguftocorporé:
non praeftabunt corpöraillatantainmaieftatcconftituta ? qüorum opcra :
 - - - -

L I B. V III
/2 «2- 4

duétu:aufpicioq3geruntur quæcunq; in inferiore hoc mundi traétu fiunt:

adminiftrantur:aguntur : fempiternacü animantiú gencratione:ppctuoq;
rerum omniü fatu.Atq;ut tuum iftud ingenium:animufq; ut ifte tuus có
mcntandis : atq; efficiendis iis : fenfibus propriis utitur : Sic æthcrci illi
ignes: perinde ut inftrumentis quibufdam füis : fuaq; materia : clementis
utunture quibus ipfi conftamus: intra quæ :&pcrquaeuitam quoq; duci
mus: cumacreopcriamur ipfo:acper illü fpiremus: undc aer fpirituis a La
tinis perjpropriediétuseft:qui quidcmillis ipfisjproximusac contiguus
eft:quiqjtcnuitatefua& aquas ineat:&intradenfiffimü ctiam terræ córpus
fefe pcrrimulas quafi quafdäinfinuet. Quin etiäucluti fupra terras plat9
auras Sol agitat: qua exagitatione cunëta calfacit : hacq; rationc & uia
alia exiccat:aliaeliquat:ac nüc cogit: nunc rclaxat: nuncdurat: nüc emol
lit: adhaec aliadecolorat:aliacandificat: illafugat: hæccontrahit: fic ftellæ
quoq; &ipfae per fpiritum hunc maxime:qucm acrem effé diximus:in hu
mores c quibusconftamus:uim quæq;fuam fenfim affiducq; profua natura
infinuantes:illos continuate afficiunt:quibusaffeétisuifacientur illa: quæ
poftmodümentcmatq;animoscómouent:&ad cómcntandum:&adagcn
dum:proui naturaq;excitantis fiderisatq; humoris: ut non modoconftitu
tiones ipfæ corporum naturas cómotionefq; fèquantur cas:uerum a&tiones
etiamipfæ illas rcpraefèntcnt:ad quas ubi ratio fé fé nunc ducem: nunc co
mitem adiunxerit: id efficitur: ut iure homorationaletantum animal& di
catur folus:&habcatur: ncc fit intcrris aliud quippiam:quod deo$: immor
talium tantam æquc fimilitudincm aut agcndo rcferat aut cómcntando*
Quandoanimalquoq;nullü ncq;cücœlo; ncq; cüftellisquæ cælo ferunf:
tantam omnino cognationem habcatatq; contagem • Neq; enimuerebimur
Contagem appellare eä:quæ GræcecftSympathia : quâ Cicero ipfe cöta.
gionemiuocauerit. Quaequoniã ita fcfè habent: eo libcntius profcqucmur
uod cœpimus : ut& naturas cómiftionefq; ftclla; explicemus: &caufas
Ä naturales illis accómodemus:quantüars:quantünatura rcrü patif;
monftratq; diuturnior folcrtiffimoy hominum obferuatio •
De Domino gcniturae •
EteresCut uideo)fcriptores non una uia genituræ domi•
num quærendum cenfuerunt : quem uno uerbo Græci
U! Occodefpoten uocät. Verum alii diurnis in genituris illü
genituræ totius dominatü affecutü iudicabant:in cuius fi•
nibus Sol: in no&turnis uero:cuius in finibus Luna inuc.
niretur. Idq; ea ratione inftituiffeuidentur: ut cum Sol ac Luna genera
tionis auétores fint : particularem hunc dominatum ftellæ illi tanj fub
miniftræ delegarent:ifi cuius ftellg finib9Sol ipfè diurno: Luna ucio no
&turno inueniretur tempore • Siquidem diurnum imperium propter luccm
 DE R E B. C O E L•
/2-a- 2.

accalorem: qualitatifq;fimilitudinemccffitinfortemSoli:no&turnù autem

proptcr opacitatem: Lunæ.Alícenfueruntplanctam illum genituræ domi.
huih:qui Lunæ latitudinis cffet dominus. Cum enim Luna motus fui cele
ritatc:fuifq; difcurfibus cœtera% ftellay affe&tiones a feacceptas in noftra
rcfundatcorpora:&tanjnutrixqugdam alimcnta undiq;conquirat: in ge
nituræ domfhatuftcllam illam tanjabcducatricequadam fubftitui putaue
runt: in cuius ftcllæ finib9: Lunæ ipfius latitudoinucnirctur: plurimi enim
rcfcrre putaucrunt:fubcuius iurifditione Lunæ latitudo in boream:aut in
auftrú diucrtentis cffet • Alii uero:atq; in iis Iulius Maternus: cuius apud
mcauétorítastanta cft : ut fi fcripta eius extarcnt integra : uix aliquid arbi
trcr in hac ipfà difciplina dcfiderandü:ccnfucrüterraticg illi genituræ do
minatum infortem ccdere : ad cuius ftatim fignü Luna progrederetur: poft
ragratú fignum: in quoipfa genituræ tempore inuenta effet: Si cnim in
É; genitüra Luna Arictempcrmeabat:pcrmcato Arictc:quiaftatim có
ccdit inTaurum:quodfignüVenerisdomiciliü cft:Vcnus Martianæ hui9
gcnituræ fibidomihatum affumit:tanj hofpitiimcrito a Luna conccffum •
ua in rcillud mihi uidctur pcnc contingere:quod in re contingit ruftica •
Planta cnimabeo in quo nataeftloco euulfa:atq; aliud in folumtranflata ci
ccdit folo: inquopoft effoffa fuccrefcit;& alitur. Luna enim ipfatanjcditi
a fèfœtus mafcratq;altrix fociam fibi alendo illi quaeritans:in cuius primü
ftcllæ domúíncidit:eam fibi ftcllam adiutricem &tanjcóminiftram dcligit;
cumqua labores ac curas cducationis partiatur. Omnis autem cœlíaétio:
ut admodú mirifica cft:ficex omni fibiparte quadratiffime conftat. Ncq;
cnim tanta prouenire atq; effici ingenio; jÉ; : ftudio&: morum:
diucrfitas poffet:nifitanta actamdiucrfà etiam effetftellarum miftura:atq;
intcrftellas ipfasinuicemuirium mutuatio . Mutuatur igitur fibi auxilium
Luna:atq;Cut nououtaruerbo)cöminifteriumadomino genituræ:gcni
turæ autcm dominusadomino finiü: in quibus ipfe inuenitur:& a domino
item figni: rurfus figni acfiniumdomini aftcllis:aquibusafpiciuntur: ucl
inquo;crrantfinibus:atq; a locis ctiamipfis in quibus cóftituti funt: a có
iunétionibus item:atq;aconditione diurna feu no&turna:a culminationc :
atq; cmincntia orbiculifui: ab inceffu:ftatu:rcgreffu:a regione matutina
feu ucfpcrtina:a fignoy qualitatibusacproprictatibus:qugqdéipfa tanta;
funt uirium : utex his atq; ab his ingenioy noftroy uarietas omnis prouez
niat. Quocirca genituræ domini idcfimihi iusuidetur effe in natiuita:qä
gubernatoris innaui: ipfaq; in nauigationc:quando ab illius gubcrnatione
quæin mari geruntur omnia:acpro claui cui affiftit modcratione Κ
aclegcm accipiüt.Siquidem miniftriipfidata ab illofigna:iuffafq;ab codé
opcras obeundisin miniftcriis & fequuntur:&exhibcnt: ncq; ab illius mo
derationeacpraefcriptis rcccdunt. Felicem ítaq;autinfelicem conftitutioné
genituræ domini aliæ quoq;ftellæ in utráq;feu felicitatis feu infelicitatis par
tcm adiuuant;atq; adco quidem conftanter adiuuant:ut bcnc ipfè ac pro
 r.

IL I B. V I II , *
2 «23

auétoritate fua collocatus annos uitæ a fé diftribucndos : integros qufdcm

nato illi impartiatur. Pro qualitate igiturcollocationisatq; cofifigurationis
fuæ cumftcllis aliis:proq; natura&fua&ftellarum:a quibusuël fòuctur:
uel impugnatur:ac figni pcr quod fertur:&figni cius:acfinium domini:
quid nato obucnturum fit in totiusuitæ decurfüperferiem decernit. Iurcq;
in prædicendis natimoribusatq;euentis:genituræ dominus inprimis obfèr
uanduseft:quéeadequa ultimo locodixirationefacileinuenies. Illud uero
praetcreundü non eft: Lunamefignoquodperagratnatalidie fi in Cancrú
domü fuam:aut in LeoncmSolishofpitium ftatimpcrtranfeat: ncquajaut
ipfàm patrociniü genituræfufcepturä:autSolem proptcr hofpitiü. Dedi
É enim cumgencrationisuitæ :animalitatifq;au&tores fint: adparticu
re minifterium:ac famulatum quafi quendam tanto e gradu defcendere:
quamobrem q poft Lconcm in Virgincm tranfturaftatimeft: Mercuriú
figni eiusdominü ingenituræ dominatu Luna fubftituct • Quid igitur fin
gulæ erraticæ genituræ dominatum nactæ decrcturæ fint ; ÉÉ Oη

dine fuo explicabimus.

De Saturno genituræ domino •,
Noftram quidé uitam mctiriCni fällor)trifariam oportet:&per ea quae ad
corporistexturam pertinent:&pcrca quæ ad animumacmores: quæq;etiâ
ad fortunæ:ac rcrum cuentafpeétant. Bona cnim hominü omnia aut cor
poris funt:aut animi: aut fortunæ: dicunturq; externa • Horü autem om
niumgeniturædominus denuntiatorcrit:pronatura: collocatione:&con
figurátione ad aliasftellasfua:proq; fignorum etiam pcculiariter attributa
cüiq; ui ac natura: inprimifq; pro humoy quibus praefunt:tempcrationc ac
mifíura. Saturnus igitur hac ratione&uia traditum fibi a Luna gcnituræ
dominarum accipiens: primùin concernendo corpore:tamctfiadhanc con
crctionem plurimúqualitasparentumconfert: multis illud acuitiofis humo
ribus ucxabit : prgfèrtim ubi no&turna genitura fuerit: Lunaq; imminuto
lumineadillumferetur:quae re&pallormultusfequetur:&córporisipius
non parua debilitas:quod quidem&modicum crit:&propter latentiü hu~
morüm defluxionem : imbccillum ac ualitudinarium · Quin ctiam natus
ipfè ucntre:ftomachoq; multü laborabit atq; inteftinorum doloribus. Ob
hanc autemipfàmoccultioy humoy defluxionem&copiam: uitiato magna
eparte corpore : generaritandécófueuit hydrops: & quæ aqua intercutem
dicitur:aut podagra : morbufq;articularis:autqui tumuulgo caducus:tü
comitialis uocatur: aut laterum dolor :autneruorumdiftentio:aut pulmo^
nü uitiü: aut longæ : grauefq; ualitudincs :quæ natú cóficiät: morbi auté:
ægritudinefq;quarum Saturnus auctor eft:plerüq; ab atra bile origincm
dücunt : jjnön raro etiam a pituita • Nec uero his ab humoribus oculi
tuti erunt: nam & fuffufionibus:lippitudineq; faepius offendcntur ;& ubi
 10 E R E B. C O E L•
zz /2-4

uis maior ingruerit:forte etiam illis capientur • Caput quoq; non folum
doloribusÉÉ; :ucrumetiamaut caluitio: autdepilationeafficietur•
Hæc autcm uitia magna e parte minuentur: ubi in tradendo dominatu
Luna crefccnti ad Saturnum feretur Lumine:quippc cum Saturnus ipfe
crefccntis Lunæ familiaritate lætetur:ab eiufq; humore tepefa&to iam de
Solis irradiatione refocilletur : atraq; illa bilis:cui præcft : non exiguum
adiumentum ab hac ipfà Lunæ irrigationeaccipiat:ne frigore:ariditat
nimiaoccupctur. Minucntur ctiam morbi: fanabunturq; aegritudincs:ubi
afpcétus bcncficarum ftcllarum opportuno e loco opem attulerit : Contra
mala ipfà miferum in modum cumulabuntur : ubi malcfica : hoftilifq;
irradiatio Saturnum pcrcufferit. Ea dcinde quæ ad morcs atq; animum
ptinent: ita qdé aSaturno fuppcditabú£: ut â natura ftellae humorifq; mi
hime receffufa fint. Cú enim Saturno feniles mores infint multaq; ipfè tar
ditate atq; circumfpc&tione fit præditus: nati cómotiones: animiq; cius ap
plicationcs ac ftudia naturâ hâncfcqucnf. Quâ ob ré nat9 ipfè futur9cft
prob9:grauis:cü&tabüdus:abftinés:parc9: prudés:graui cófilio : bona
fide : reëto iudicio: multa uariaq; cognitione •gaudcbit folitudine : fibiq;:
fuaq;reitantü uacabit :fua cófilia:fiiafq;a&tiones libcntcr celabit: nam &
taciturnus erit:& fua fecreta ut lateant alios ftudcbit. iram continebit in
pcétore:ac uindiétæ tempus expc&tabit : fimulare ac diffimulare aptus •
folicitabitur uariis atq; affiduis curis : mcntcmq; j. cogitationibus
occupabit • quocirca & triftis crit : & a rifu lætitiaq; alicnus : difficilis :
morofus:auidus: potui j cibo indulgentior: cuius deniq; uita laboriofior
fempcr crit: grauibufq;crünis affc&tâ. Nec uero ÄÄî, atræ huic bili
fruftra tantum attribuit:fiquidem pro tcmpcratura frigidi:autcalidi :ac
perindc ut in hâc j in illam jE uchementius propendet:morcs
quoq;ingenerat. ubicnim frigidior eft:animum formidinc multaconcutit:
calcfactiör uero fecuritate ac robore munit:atq; ut humor hic naturaliter
triftitiam gignit:fic aliquando pro temperatura atq; admiftione : muficae
atq; cantilenarum ftudium ingencrat. Cú enim uitä noftra calido ita con
fiftat: ut frigido téperef:atq; inde uita cóferuef:bilis hgc atra pcr corpus
ipfum diffufa itafè tum frigöri:tum calori infinuat:nunc plus nunc minus:
ut pro miftura frigidi:autcalidi:alteriufq;aututriufq;illorum temperatura
ad uarios mores applicationefq;diuertat. Harum autem temperationum :
ac mifturarum princeps ÉÉÉ cft:pcrinde nanq; humorem fuú
& mifcet : & temperat : atq; ab erraticis ipfis confpc&tus cft : itemq; uti
a figno in quo fértur : & ab eius ac finiuin dominis afficitur . Si enim
Luna crefccns ad Saturnum fertur:quo tempore genituræ illum praeficit:
natum efficict honoris cupidum : animumq; eius eriget atq; cffèret : ela
tumq; inflabit adeo:utfuperbus admodum infolenfq;euadat. Luna cnim
crefccnsCut diximus)ac praefertim ubi ad plenitudificm acccdit: non folü
abundat humido: quo Saturni hume&tare áriditatem qucat ; ucrum quia
 L 1 B. v 1 1 1 . /2-4$
• *.
tepefit iam à Sole multum irradiata:frigefcentesillius uires magno
refocillat • AtqCut ante anobis diétüeft)bilisatrae uis ubic6caluit:flatú
multum excitât:fpiritufq; uehementiores facit:quocirca animiinflationé*
& fuperbiam:&honoris appctitioncm Saturnus Lunæ fic cómiftus inge.
nerat • Cótra ubi Luna decrefcens quidem:atq; imminuto iam lumine ad
Saturnum fertur:quia frigiditate:atq; ficcitate fua Saturni frigus aridi.
tatemq; quodammodo obtorpcfacit:atraq; illa bilis rcfrigefcit admodum : *
qui hoc in ftatu in luccm uenit:futurus eft fordidus:abieétus:defpica
bilis : atq; in affiduo fere luctu : fqualoreq; uerfàbitur :atq; eo magis fi '
Saturnusipf& a Luna cóuentus fuerit:ucl in fua Lunæ ipfius domö:ucl
Martis indomicilioaut finibus. Qö fi in Mercurii domo?aut finibus hæc
contigerint:atra illa bilis afficictur adeo pcrmiftione ab hac:Saturnufq;
perinde ut pcfte quadam infc&tus ita ægrotabit: ut nati illius animurí
peruerfis:acmaxime corruptismoribus:âpplicationibufq;inficiat:quippe
qui futurus eft pcriurus: maleficus:uenefiàrius:quiq; parentes: fratres:
cognatos hoftilí etiam animo infeétetur. Profe&turæ auté e bonis humo
rum commotionibus uirtutes:re&tifq; e propenfionibus mirum in modum
augebuntur • E malis uero ac pcrniciofis prouentura ΚΕ uitia ;
quotics bcncficarum ftellarum afpe&tus opportuno ac beneuolo e loco
deccrnentem hæc Saturnum radiis fuis inhibuerint • Tertio autem loco
Cquoniam dc fortunae bonis ratio habcnda eft)fi genituræ gubernaculü
accipienti Saturno: opportunoq; in loco collocato: opportuno etiam ac
félici e loco bcneficæ ftcllae fuffragium contulcrint:fitq; diurna genitura :
quoniam dic Saturnus gaudet: perinde ut atra bilis refocillatione caloris:
ipfè uero aut fua in domo: fuisue in finibus: aut in Solis hofpitio: aut
in domo:aut finibus Iouis collocatus fuerit:quoniam atra bilis & quod
nigrum fel a quibufdam etiam do&tis uiris uocari uideo : fànguinis hoc
eft humidi calidiq; admiftione uchcmenter gaudet: ipfeq; lunæCut di&tú
cft)augefcétis focictatc lctatur : natus ille É eft nobilis: præclarifq;
in aétionibus ac ncgociis uerfàbitur : honores:dignitates: magiftratufq;
eos confecuturus:quos figna: loca:fignorumq; ipfòrum domini:eorumq;
configurationes pollicebuntur. Qua quidem ífiparte exaéte adamuffimq;
traótánda: mathematicú ipfum non minori folertia prudentiaq; uti uolu
mus:j in ægritudinecuranda: morbifq; fànandisQut fæpius à me diétü
cft) médicú:atq; eomagis:q> medicus mathematici opera confilioq; adiu
uari plurimum poteft. ÉÉ autem Saturnus ab uxore: ac liberis:
nati animum propter frigus hoc cft lentitudincm:triftitiam: remiffioné:
fanguinifq; ipfius relaxatum habitum abalicnat. Itaq; nec alicnum abeius
Ä eft qâ fertur in fabulis:Saturnù filios uoraré folitum:proptereaq;
Cybclen üxorem mentiri folitam ;lapides fe effè enixam-Vitæ auté fubfi
dia aut humidis e minifteriis:aut aquofis in locis Saturnus fuppeditat ;
ac quodcüq; praeftat;magnum per laboré;ncc nifi difficulter præftat•
a a.6^ De Ioue genituræ domino•
Iupiter genituræ dominatâ fortitus:fidiurnagniturafuerit: Lunaq;fufpi
iiofà: íati corpus modcrata admodum compage formabit:nam & multo
illud irrorabit fànguine : & mcmbra dccora còmpofitione difponet: facié
quoq; honeftis 'É :&caput multo capillo adornabit :candoré per totú
etiä corpus diffundct:quin pcdum quoq; inccffum digna quadam motus
compofitione nobilitabit • Decorum hunc corporis totius ftatum comi
tabitur nitida quædam munditics:atq; ab ipfo Ioue gcftus magna cum
dignitateconceffus.Ipfam autem corporis tam honeftam fabricam digng
qüoq; fabrica corporis : animi proclinationcs fcqucntur : qualcs natura
quidem ipfà fànguinis mouct • Siquidcm natus illc cuius Iupiter patro
cinium fufcepcrit: magno crit animo: magna etiam honorum appetitione:
laudis quoq; ac gloriae pcrmulto ducetur ftudio:apud quem fides: rc£ti.
tudo : integritas primæ femper futuræ funt • Idcm erit amator honefti:
defenfor æqui : publici itcm boni procurator & au&tor •cum amplis ac
primariis uiris conuerfabitur:eiufq; confuetudo ubiq;
citatem colct:amicitiam fèruabit :
g£; • fimpli•
icétiam promifcue cxercebit. idem
erit in agcndo efficax: in prgcipiendo imperiofus:in iudicando rcétus:ac
fupra generis : maiorumq; facultatcs fcq; refq; fuas oftcntabit • uxorem
uero ac liberos incomparabili affe&tione comple&tetur • Nam & Iupiter
propter fanguiné prolis eft cupicntiffimus: quando gencratio ex humido
calidoq; fit:& uxor prolis caufâ ducitur:nuptiæq; huius rci gratia cópa
ratæ funt · Hæ autcm Cut diximus)amimorum propéfiones fànguinem
fequuntur fànguinifq; tempcrationé Ę Iupiter p fua ergaftellas alias
configurationé moderatur. Quocircafi in obcundo genituræ magiftratu
Iupiter in primis cœli cardinibus:in figno fuo:fuisúe in finibus:aut in
altitudine fua collocatus fuerit: aut in dómoSolis:fcu in Solis altitudine:
cuius diurnam conditionem fequitur: fitq; genitura ipfà diurna: Lunaq;
luminofà ad Iouem ipfum férâtur : nec àut ipfè aut Luna malcficarum
ftellarum aduerfo ií, optutu: nari illius fumma prorfus felicitas
futura decernitur: omniq; e parte confumata : nam & qä ipfè cupicrit:e
fèntentia confcquetur:& fortuna illi fidelis conftanfq; futura cft:& uitc
a Ioue decretos annos integros explcbit;& in liberis ufq;adco fortuna.
bitur:ut illornm etiam meritis ac üirtutibus domefticus honor accrefcat:
Contra hæc ipfà prorfus irritabuntur : aut ex parte plus minus ue mi•
nuentur: fi Iupitcr aut infeliciter omnino collocabitur:aut ex parteCqug
cunq; ca fit)dignitas eius maieftafq; minuctur. Naturalitcr auté Iupitcr
natum cuius genituræ curam fufceperit: multis animi dotibusadornabit:
honcftas&gencrofasuifionü formasciusinpcétoreexufcitabit: exufcitatas
animo rcpraefèntabit: multa dcniq; cómendationcaclaude mores cius:a&tio
ncfF profequetur. Quas obresidê mihi de Iouepropterfànguinë dicédum
uidctur:acfcntiendú:qâ deuerno quidê têpore:quàin anniparte&humi
dúcalido moderantiffiriic confentit:&noctés itëcëccdunt dicbus • qua ctiá
 L I B . V III
- a a.>
tëpeftateuéti genitales funt: flatufq; maximetëperati fpirant:acterra: aer;
aqua amabili quadam tépcrationc&foucnturinuicem:&conciliantur •
De Marte gcnituræ domino

Ignem tradit Ariftoteles nihil pcnitus ex fé gignere : quis idem ipfe fit
auctor: minutiffimaquædãanimalia:ute niüe uermiculos quofdä:aerariis
in fornacibus Cypri:in quibus Chalcitcs lapis exquoquitur : enafci :eaq;
extra ignem minimcuiuere. Ex eo autem Romani Vefiamcandem&ignis
deam & uirginitatis putaucre. Igiturutab uftilationeillüatq;ab efferue
fcentia maiores noftrifterilcm cffearbitratifunt: fic calorem econtrario: q.
tepefaceret:q>etiam fouerct:fœcundum:ncc generationis folum: uey etiâ
alimétariæ decoctionis auétoremdixere. Hícítaq; ipfè ignis incendiodcmú
fuoconflagratacun&ta conficit:atq; in cineré redigit accarboncs. At calor
propter moderationé & gignit :&quæ genita funt: educit:atq;conferuat:
concoquendo alimcnta :fparfimq; per ücnas & corpus digerehdo ea:ean
demq; etiã ob moderationem a&tiones&ipfashominü ac mores temperat:
quantü nanq;ad feruorema calore ÊÊ acccditur :täto longius amode
ratione rccedit : Dercmiffionc cnimcalorisfitteporillemoderatus&frugi:
fecus atq;deinflämationcinccndium raptim cuncta cxcdcns atq;c6ficicns •
Cum itaq; Mars ob infitum feruorem fit intempcratior:quotiés genitura:
cuíufpiamdominatumaccipit:& corpus:corporifq;compagincm:&mores
quicompaginem ipfâmcorporis:humorumq; fcquunturadmiftioné:mode
rari nonnifi intemperanterpotcft • Quid cnim animiocalore:qui iam effer
buit : ac fuapte natura urendo cunóta conficit : fperari aut expc&tari nifi
immoderatum:breuiq;interiturum poteft £ præfertim fi Lunaquo tcmpore
dominatum Marti permittit: luminofa:atq; eomagisfiplena fuerit. Quo
circa natiillius corpus nimioecaloreferuefcct:acfànguinc feruëtiusaccenfo
multis ægritudinibusacuitiis fubic&tumcrit : quæ de fànguinis inflamma
tione generantur. Ac nihilominus corpus ipfum exteriore ui aut igni:aut
ferro illata uitiabitur. Erithominis eius uultustrux: oculi fœdi: ac fangui
nolenti:capillus rufus:color ignitus:ftomachus ualcntior :quiq; multum
ctiamcibumfacileconcoquat ,§¤É arrogans:impetus uiolentior:qu
aliæ ucl affe&tiones uel uitiainflammatoe É proficifcuntur: cum É
ftabunt. uitiofum intemperantemq; hunccorporis humorem propcnfiones
primoactitillationes illς:qug abhumore fenfibufq;excitant :fimilcs deinde
àétiones acmoresfubfequénè. Quo fit:utnatus ille futurus fitafpcr:incle
mens:inexorabilis. Ira enim: fanguinifq;excandefcentia illaquæ irâ §§
ac uindicandi libido nihil illum fequi placabileautfuadet:autpatitur • Erit
etiã impatiens:necpoteftati alterius fubiicifponteuolet:quinprimas ubiq;
partis:primüq;fibi occuparelocum;primos etiä ciuitatishonorcsiureiniu
riaq; cötendet. Atq;hac dc caufàerit cótcntiofus:diuini atq;humani iuris
 D E R E B. C O E L • .
a (?.£
contëptor:prcpofteriscófiliis:atq;aétionibus:cupiditate infatiabili:manu
rapaci&prompta:audaciapcrditâ:animo uiolento:atq;imperiofo:mente
præcipiti:quiq; & pcriculistcmcrefè obic&tct:& facile capiatur:&propo
fitú fäpcmitct. In tätacnim fànguinis ebullitione & æftunullam retinere
moderationé potcrit: nö in motu corporis: nö inuerbis: nó in ipfo uultu :
ut etiã inuiniufu acVeneris fit nö modointépcratus:ucy etiábcftiarü : j
hominum fimilior. Deniq; non quãdebctaduerfus amicos : uxoré:liberos
affeétíoné exhibcbit. Felixtamétum Iouis:tum Veneris ad Martem figu
ratio: præfertimubi is in Iouisfinibus cóftitutusfuerit: hanc ipfam intem^
pcrantiâ: immodeftiamq; nô cxiguaeparte mitigabit: perinde ut in aufte
fiori uinoufuuenit:fi aqua illuddiluas •aufteritasenim illaaut extinguetur
ab aquæ dilutionepcnitus: aut uchcméterfedabif.Eiufmodiauté cft erra.
ticarümcómiftiointer fé : ipfiufq;cómiftionisnatura:qualisuiniatq;aquae •
Ipfaquoq;morum atq;humorum mitigatiotantomaior futuraeft:fi Luna
quoqj in beneficæ ftellæ finibus inuenta fucrit:& abipfis beneficis amice
cófpeéta. Iulius Maternus traditfuturum natum illum ducem exercitus:
maximis copiis: plurimis etiâ populis imperaturum:fummaq;poteftate ac
licentia fun&turum: in cuius no&turna genituraMars in Saturni Iouisue
aut domo:aut finibus:aut in fuaipfius domofinibus ue inuëtus fucrit aut
culminans in medio:aut horofcopans in ortu:aut undecimü:feu quintum
Hocú poffidens: Lunaq;ipfà dominatum exhibensdeficienti fuerit lumine:
ÌMartéq;ipfumdeficiefis afpexerit: Iouiq;cardiné aliquemtenenti triangu
lari fefamiliaritateconiunxerit. Acnihilóminusin hacipfatamfeliciradioy
miftura fiMarsinoccafucollocabitur:poftmultas uiéïorias:propagatüq;
imperiü natus illeuiolenta morte pcrituruseft: pro naturatamiéfigni illius
quod Marsipfe tenuerit. Tanta auté Martis intcmpcrantiain natictiäuita
aétionibufq; manifeftiffime oftcndctur:ná & ruinis: cafibufq; præcipitofis
illum obiiciet:&autgladio infligetuulnera:aut partem aliquam corporis
franget: præcidet ue:aut igne uftilabit: quin etiam rei familiari: partifq;
diuitiis: aut uihoftili:autincendio:aut furtoincómodabit. mortcm quoq;
uix tandënifi uiolentâ decernit: præfertim fi aut a Sole:autaLuna ad hoc
ipfum inftigabitur:Nam autlaniandum ferisobiicit:aut iugulandülatro
nibus:autpleétendü prætoribus:aut hoftitrucidandú:aut repentinafalté
morte conficit • Luna auté crefcésacluminofaMartis imbrobftatê mirifice
auget: deficiés uero lenit:fecusac de Saturnodiximus. Nec ratione quidé
carct: Luna enimcrefcens acluminofa reddituraSolis irradiatione calidior:
quocirca Martis rabié 'Κ magifq;irritat:atq; accédit:deficiés uero atq;
imminutaluce:quoniã refrigeraf:& abüdehume&taeft:téperamcntü fcf.
uoriillius affert : ut cú æftülaborantes ora: manufq; ÉÉÉÉ perlui•
mus: Vniuerfimauté quæ a Marte portendunf fiue profpera:fiue aducrfa:
fiue bona:fiue mala:p uim :cgdé: rapinâ : ferrü: fhcëdia: ruinas porten»
. dunf: mores itéintolerabilcs:cófuetudoq;parü fidclis:autmale È �
 De Vencre cum fuerit genituræ domina • - 2.29

Si uocishumanæ : dcqua oratio noftra prodit:uarietatem confidcrabimus:

quantaq; hominis cuiufq; in uocali fono differentia infit : cum per uocem
riô minüs j per facicm alium ab alio internofcamus: mirari prófeéìo defi
ncmus : tantam etiam humorum mifturis : atq; ex eo humanis moribus:
affe&ionibufq; diucrfitatcm ineffe:quæ fi íii ipfis ineft:ut etiam hu~
moribus infit:ncccffe cft:Sunt autem humores ipfi uariabiles: atq; inui
cem conucrtibilcs:pcrinde ut elementa.conucrfiones autem nonfifieaug
mcnto alterius partis: alteriufq; dctrimento contingunt. Augméta quoq;:
ac diminutionesfua pro quãtitate ita uariant:dum uel additürquippiami:
uel demitur:ut omnino difficillima fit differentiæ :uarietatifq; hüíüs cogni
tio:eamq; ob caufàm mifturarum equibus uarietas haecprouenit:quaedam
pcne efficitur:pcrindc ut quidem cft infinitudo : Qá fifruétuum? qui ex
àrboribus proueniunt : diuerfitas tanta cft:in faporibus: proptcr terreni
fucci diuerfitatem :Solifq; conco&tionem: quid mirum &hanc:& maiorem
quoq; diucrfitatem accelo: quæq; a cœlo agitantur ftellis:eorum quæ cœ~
lefti a motu generantur: fieriÄÈÉ, autem de humoribus :quia Sa
turno: Ioue: Marte excitantur : dcq; illorum mifturis : quantum hac in
parte fàtis uífum cft:diximus: de Venere iam dicamus : ubi genituræ ali
&uius domina effeéta fuerit • Veneris autemCut non femel iam diximus)
natura bcnefica eft:quemadmodum etiam Iouis : Atq; ut illa Soli in ge
neratione fúminiftrat ad informandâ materiam:fic hæc Lunæad fuppédi
tandam illâ:formæq;accipiédæ accómodandam. Suggerifautem aVenere
fuccusCutita loquaf)humc&tulus ac frigidulus:ita taméhume&t9:ut irro
ret magis jmadefaciat:fequaturq;roris potius naturã:jhimbriú:ítaetiâ
frigidus:utfacillimeintcpcfcat:Siquidëteporjfcruor gencrationieftacc6
módatior:acfuaptenatura magis aptus:undererum hay terrcftriü proué
eus uere fit:propterteporé: non autéæftate: dumobferuoré pene arefcüt:
atq; exuruntur in agris cuncta: Gepituræ igitur Venus domina tünaéta
corporis nati fabricam: nequaj negligit : nam &illud producit: propter
Humoris hubertatem : & candore fuo honcftat : Adhæc oculis lætitiam
infpirat:ac uenuftatem: propter naturam fidcris : quod fulgentiffimum
eft:fuoq; fulgore lætitiam quafi quandam intuentibüs affert , capillo ctiá
multo câput integit: illumqjuenufteac molliter fle&tit. ftomach6 ita mu
nit Ceft enim appetitionis excitatrix Xut facilc cibi genus omne conco
quat: gignendæ proli : generiq; propagando multafì cupiditatem: mul
rum étiáìì fèmcn fuggerit : potus uero j cibi appetitum maiorem exci
tat : humidis enim magis dele&tatur • Siqua uitia corpus infeftatura
funt : ca naturalibus in partibus: quibus praeeft : potius apparebunt:
mortes uero naturales quidem, futuræ : j non fine commendatione
& gloria:propter naturæ beneficentiam •Implebit autem natusipfè inter
grümannôyfiumerum:fi Venusinfufcipiédogenituræpatrociniofeliciter
çollocata füerit:neq; a maleficis ftellis ulla ratione irradiata. Me; auté
 - --- --- -

D E R E B . C O E L •
a 3o

ac fimulacra illa:quæ animo ab humoribus ac fenfibusofferuntur: naturâ :

ipfàm fcqucntur humorum.Siquidem nati commotiones hilares:iucüdæ:
dc uoluptariæ futuræ funt : itemq; deliciis: luxui: rcbufq; amatoriis: ac
uoluptariis uacaturae • Beneficentiam natus hic colet : amicitiis ftudebit:
quarüm eritobferuantiffimus:proptcr pietatem:iuftitiam;mifericordiam;
religionem a natura infitam: gratus erit omnibus : ac publice diligetur •
quã enim communcm in ufum: acpublicum confcruntur in bonum: ea
populos mirifice deleétant. abhorrebit aturpibusac fordidis:capicfmun
áitiis: lcporibus: cultu : ornatu: nitore : clegantia • In uniuerfumq; uita
eius ucrfàbitur in iis : quæ lætitiam ac uoluptatem afferant: Venerifq; in
rebus:ac præfertim muficis occupabitur. Pro natura tamen figni:in quo
Venus ipfâ feretur genituræ tempore • Felicitas autem nato maxima pro
mittitur : quoties Venus genituræ tempore feliciter collocabitur • Ita
neutiq;Ę hac in parte ea referre : quæ a Iulio Materno tradunf.
Etenim fi Venus in mcdio cœli: aut in horofcopo: aut in quinto: undeci•
moue loco inuenta fuerit:atq; in domo:altitudine : finibusue fuis : & a
deficiente Luna dominatü accepcrit:fucritq; a Ioue triangulari radiatione
rfpc&ta: aut Luna imminuto lumine ad Venerem feratür :Saturno nul
umtcftimonium perhibente:decernit dignitates maximas:utputa præfé,
&turas: præturas:fafces:confulare imperium. Quocirca primariis in locis
collocata claros atq; illuftriseosreddit:quorum genituræpatrociniüfufce»
perit: In locis uero dcic&tis muficæ ftudiofos faciet. Qä fi Veneremdeie»
&tisin locis mœrentemSaturnus cardinaliter percufferit: Lunaq;adSatur.
num feratur imminuto lumine:aut ad Martem luminofà : natòy animos
impuræ:illicitæq; libidinis cupiditate fœdabit: affiduifq;calamitatib9illos
Έ. • Peruerfæ nanq; Saturni Martifq; commiftionés: & item Lunæ:
bcneficam prorfus Veneris naturam períertunt: munditiamq; eiuscorrú.
punt:&corpori:&animo:fortunæ quoq; rebus labem maximâ afferunt.
Confueuit autem bene collocata intercœtera bona: prolis quoq; fœcundi.
tatem impartiri: magnamq; e filiabus præfertim lætitiam afferre. Optan»
dum autem eft in marium genituris : uti Veneris ftella matutina fit: in
fœmellarum uero: ut uefpertina •cum fit fæmineus animus emolliendus:
uirilis uero magis ac magis generofitate adornandus. • ••

IDe Mercurio genituræ domino • '

Mercurius genituræ patrocinium affecutus : gracile nati corpus efficit :

illudq; etiam pallore inficiet : propter nigriTfellis naturam: honeftabit
tamen faciem oculorum pulchritudine ob Solarem familiaritatem: mores
autem ob cibi : potufq; temperantiam commendabiles faciet . Quando
ingenio j corpori Mercurius uires maiores fufficit. Quia ucro natîcorp9
atra bile magnopere infperget: eaq; fufcipiendo caloríadifiodum paráta
eft : natus ipfe ingeniofus: facundus : & cordatus erit : condifccndifq;
 L I B. v 1 1 1 ^2-3/.

fcicntiis deditus. Ac mihi quidcm atra bilis: qua Mercuriales uiri multa
abundant : non alia natura prædita uidetur : j ea : quæ hodie a rufticis
cfca dicitur:admota cnim fcintillis pcrcuffo efilice excufis: ignem eucfti
ioconcipit:fenfimq; diffundit : ac diffufum diutiffimc fouët. Quocirca
É; & libenter:& facile difcunt : & ad quae contcndunt : ad
ca propriis ingenii uiribus pcrueniunt. Incftautcm corum ingcniis mira
fcicndi cupiditas: propter humoris naturam : mirum fecretarum rerum
cognofccndarum ftudium: fiquidem fciendi cupiditate faepcnumcro publi.
cis a negociis abftinent: fibi tantum uacantes. plcriq; autcm folertes funt
ac negociofi : commcrciaq; fumma cum fidc traétant , iidem amicitiis dant
opcram:quas conftantiffime etiam feruant • Eft enim rationis proprium:
cui Mercurius praeeft: tucri ac conferuare quæ fibi quifq; iam parauerit:
caq; parare fibi uelle: quæ maxime uidcantur profutura. É autcmami^
citia utilius? quid ctiam conferuari dignius ? Fratres : cognatofq; fumma
bcncuolentia complc&tcntur:iuftitiam colcnt:rcligionibusita dcditi:utnó
nihil etiam fupcrftitionc pccccnt.Frugi uero admodum:atq;utiles crunt.
Quarum quidcm affcctionum:ac uirtutü ratio ipfà magiftra eft : utpote
morum noftrorum optima inftitutrix.Eorum autcm cénfus rcfq; familia
ris plcrunq; ex literis : ac literarum opcra comparabitur . Qüin etiam
propter eloquentiam:ac cöfiliumCnam & rationis: & orationis formator
eft Mcrcuriùs)affcqucntur honores ac magiftratus : fungenturq; legati
onibus:ac publica tra&tabunt munera : pro natura tamen figni : inTquo
Mercurius genituræ tcmpore compertus fuerit. Afpc&tus quoq; aliarum
ftellay ad eüm alios impcllit ad Poeticae ftudia fequenda:alios ad aduo
cationcs cxercendas:alios ad naturales caufas inquircndas: alios ad has:
aut illas difciplinas adipifccndas • ut in uniucrfum quidcm Mcrcuriales
ipfi ingenium cxerccant:cuadantq; in litcris: ac ÉÉÉ clari : Quorum
ètiam ægritudincs : quæ corpori accidcnt: plerunq; e coa&tis Š
humoribus:quorum ctiam uitio dicm illi tandé obeant. Quiauero Mars:
Venus:ac Mercurius artis ctiam natorum:aétioncfq; difpenfant: quoties
cótingat:eorum aliquem & artis dcccrncre:& genitüram fimul moderari:
duplicata magiftratus auétoritatc: uiribus co pollétioribus uteturinutráq;
félicitatis:aut infelicitatis partem :atq; in utriufq; fortung cucntum •
Dc Sole & Luna circa dóminatum genituræ .
Quoniam autem principia generationis : & caufæ ad Solem rcfcruntur ac
Lunam : quæq; ad corpus fpiritumq; : ideft ad uitam atq; animalitatcm
fpeétant omnia:non eft hac in parte iíí :quid Sol: quid Luna
â genituræ domino in focios afciti familiaritateetiá füa conferant. Etenim
licet uitae totius auótores fint : licet cunéta moueant : moderenturq; quæ
ad corpus : ac fpiritum pcrtinent : fæpenumcro tamen gcnituræ cu•
ram fingulari quodam ftudio cum domino ipfo fufcipiunt : idq; hofpitii
jure : cum Sol : Luna ue in figno: finibusue patrocinatoris conftitcrit
P ii
 D E R E B. C O E L .
6-962.
geniturae tempore:aut félici illum radiatione intucbuntur. E communio
catione enim fcu finium:feu domicilii : atq; ex familiari illa irradiatione:
familiari ctiam cura magis magífq; erga dominum afficiuntur • Quocirca
dccreta ab illo bona:longe ampliora rcddent ac maiora.Sol igitur focius.
& tanj adiutor Cut ita dixcrimi)dominatus illius effc&tus : quoniam ab
eo ratióquæriturCuti fupra a nobis difputatum cft)natum illum ratione
multa adornabit: quam ob rcm & fàpiens:& religiofus erit: multaq; tum
fide: tum æquitate præditus: magna item modcratione: humanitate:con
tincntia. Ratione enim duce a&tióncs ubiq; fuas moderabitur • Præcipua
uero erga patrem ucncratione utetur atq; obfequiis -Siquidcm Sol in ge
neratione patris locum obtinet • Quocirca nati ctiam ipfius corpus non
folum bcne : ucrum etiam pulchre formatum ac conftitutum erit. caput
flauo adornabitur capillo : huius enim Sol ipfè coloris eft auétor • Sol
autem Cnomen enim inde accepit : q, die ftellarum omnium folus id cft
unus appareat) robur clationemq; eám nati animo infigit : atq; indit: ut
propria uirtute honores : cenfumq; fibi comparct :Š uiribus ad
omnia pcragenda nitatur.Siqua uero uitia ex hac Solis focietate corpori
obucntura É : ca in oculis potiffimum accidcnt • Lux enim a Sole
manat : quæ oculis ipfis cft ingenita •pcricula uero ab ignc proficifcétur:
at ualitudincs dc nimio calore : per uenas ac corpus diffufo , Luna quoq;
ut focia : particepfq; patrocinii iam fufccpti partis ctiam fuas aduerfus
natum illum minime deferct:ac tamctfi in difponcndo corpore figniquoq;
naturam fèquitur: tamen corporis ftatum longiufculum facict? propter
infitam humiditatem. humidis cnim in locis : j in ficcis arbores proceri.
ores proueniunt. quin etiam corpus ipfum pulchritudine mcmbrorum: .
candoreq; honcftabit: illudq; ita afficict : ut cibo non nifi multo : potu
uero permodico contentum fit • Siqua itcm uitia in nati corpore ex hac
communicatione prouentura funt: ea in oculis fimiliter prouenient : fiqui
dcm no&turnæ lucis fubminiftra eft Luna • Corpus autem ipfum in parte
eius aliqua aut noxiis inficict maculis : aut fcabie : forfitan etiam lepra
totum occupabit:aut noxiorum humorum defluxione:omni eparte infir•
mum illud ac trcmulum reddet: aut membrum aliquod debilitabit : aut
pcfte demum conficiet . Erit autem natus ipfe honoratus : fplendidus :
compofitus:quiq; agendis in rebus multo ordine: multaq; ubiq; mcnfura
utatur: Matri autcm maxime indulgebit:fuumq; quacunq; póterit rati.
one illi praeftabit officium • Luna éhim in gencratione uicem genitricis
obtinct. Fortuna uero nati uaria futura eft átq; inconftans. Quid cnim
Lunæ motu uariantius ? Itaq; natus ipfè nunc diuitiis abundabit : nunc
rurfus laborabit inopia: ut aëtiones : refq; eius nunj eodem fint in ftatu
pcrmanfura: • - -
 De quadam generali præceptione. a. 473

In omni autem perueftigatione illud præcipue animaduertendum eft : fn

rebus quidcm plurimis: ne dicam plcrifq; incffe natura ab ipfà fècrctiora
uædã: ad quæ humanü pcnetrare ingcnium nullo modo ualeat. Etcniin
É partes:fiue mifturae:fiueinfitæ quædam rcbus ipfis uires:potcftatcfq;
eiufmodi quidcm funt: ut non folum ingcnio comprehenfae nequaj fint :
uerum fint omnino incomprehenfibilcs : propter caligationem ipfàm ui •
dendi : caufarumq;:ac pcrmiftionum tcnuiffimam fuptilitatem. Cuius rci
diuulgatiffimum extat exemplum magnes in attrahcndo ferro. Memori
quoq; proditum eft Antipatrum Pocfä:qui diutius ctiam uixiffet:fàtifq;
ad lóngam perucniffèt feneétam: fingulis annis: quo die natus effet:â
febri correptum:tandemq; eodem ipfònatali dic:eadé ctiam fcbri mortuú.
Vidus Thrafimenus: Grámmaticus apprime cxcult9:qua tempcftate illú
audicbam: narrare folebat : grauiterq; ctiam queri: fé fupra quatuor ac
uiginti annos quartana continenter laboraffe : &fi continentiffimis erat
móribus:fummaq; föbrietate. Itaq; in his ipfis de quib9 différimus:quo
erüq; caufas exquirimus : ncquaj omni c partc humores ipfi c quibus con
ftamus: ita quidcm exprimendi funt:deq; illorum qualitatibus : naturis:
pcrmiftionibufq; ratio fic habenda cft:ut non quod in hærbis facimüs: in
Ë :gemmifq;:itcmq;in fontibus:atq; aquis: rcbufq; itcm aliis:ob
fèruemus ctiam in ftellay haturis: uiribus : affcétionibus: proprictatib9:
'infitifq;Cut fic loquar)a natura uirtutibus. Quarum quidem rcrum cffe.
&tus ipfi fint teftes : operaq; oculis ipfis expofita: adhæc plurimorü fccu
lorum continuata obferuatio:ipfius itcm É uigilantiffima dili.
gentia & cura •

F I N I S - -
(7-% 4

1 O A N N I S I O VI AN I PO N T A N I '
A D A. c o l O T I V M B A S S V M
D E R E B v S c o E L E S T I B V S
L I B E R N O N V S

Ceanum qui primi philofophati funt A. Coloti: rerum

omnium parentcm dixcre:principia generationis ad illü
O. rcfercntcs. Arbitrabátur cnim aquas: humidumq; omne
origincm ab illo duccre:atq;ab humido manaregcncra
tioncm • In ipfam autcm gcncrationcm pcrindc ac in
oceanum flumina : aerem rebantur influcre : qua parte
humidus effct atq; irriguus : Adhæc conucnire ctiä gencrationis gratia
cum Occano terram: g, ucnarum: fontium : fluminum origincs pcrinde
ut matcr omnium & clauderct intra aluum:& poft etiam relaxarct • Ncc
incpte : ncc infipicntcr hæc illi & fcnfcrunt quidcm,in fcholis : & poftcri
tati tradidere opinanda . Ncq; cnim terra finc rorc: fine pluuiis:fine hu
me&ta euaporationc no&turni praefèrtim temporis : reg: gencrationi fàtis
effct:ncq; aut roris:aut himbrium: aut cxhalationis origo abfq; acrisbe
neficio cffet ulla. Quid q, ncq; terra: ncq; acr aut cmittcndo: aut accipi•
endo uircs cxcrccrc fuas poffet: nifi aqua: idcft rcrum patcr Occanus &
tcrræ fé conciliarct frigiditate : & acri humc&tatione . Ac nihilo quidcm
minus hæc omnia: perinde ut nauis in alto mari conftituta finc flatu non
habct qucm fé in portum prouchat : aut quam in oram applicet :fic ipfà
abfq; §j'££ Sol cnim caloris fons cft)tanjducc carcrcnt fuo •
ncq; cnim terra aut quid foucat habcrct :aut aqua unde foucretur • Cum
enim terra fit &aeris:& aquæ receptaculum : ac dolium quafi quoddam:
ut familiaris meus Petrus Compater ufurparcfolct:calorcm quoq; cxtcr
num fic admittit: ut interiores etiam igncs alat. Rc&tc igitur putauerunt
rcrum femina propter clcmcntorum cómmiftioncs in tcrra cffè abftrufa:
uenífq; illius infinuata: caq; ab humorc diftillatim irrorata : atq; a calore
fcnfimi : ac j tcncrrimc föta : animam poftmodum calcfaétíonc ab ipfà
fibi arceffercnt : indeq; hæc omnia : quæ uidcntur : quæ féntiuntur: quæ
poft mente animoq; agitantur: proficifci. Rcrum igitur gcncrationi illoy
ctiam fentcntia aptiffimia cft tcrra:quippc quæ cœterorum ctiam clcmcn
torum receptaculum fit: quoddamq; quafi pcnu. Ex humoribus autcm
qui noftro contincntur corpore : imo qui corpus noftrum conftituunt :
nigrum fel: quæq; rc&tius atra bilis dicitur: tcrræ cft j fimillima . Atq;
ut e terra omnia pcr calorcm prodeunt : ipfaq; feminaríí cuiufäam uiccm
gerit:fic nigra e bile : ubi concaluit ; tanj fèminario c quodam pullulant
 L I B. I X
z33.
tum fimulacrorum: tum cogitationum germina:qu£ deinde in hominurn
ingeniis in agro quafiquodam fruggs ac fruétusjhubcrrimos proferunt.
atq; utterra ipfà uarictate quidem utitur: diuerfastum hgrbas:tum arbu
fculas : refq; alias: non uno gignens modo:feminum diuerfitatemac fucci
qui folo incft:fccuta :ficuariâ etiam hominü proueniunt ingcniaaliis atq;
aliis artibus exerccndis: pro bilis ipfius tcmpcramcnto ac miftura. Quiá
g, ut quandä effè infinitaté uolunt feminum:quæ terræ infunt: fic infinita
quoq;funtfemina atræ bili naturalitcr indita:qug tamctfi finita ipfa funt:
commiftionetamen ac tempcraturaefficiuntur infinita • Hoc autéitaeffc:
docent totarbores: tothgrbæ : tam diuerfæ rese terra quæ prodcunt: tot
item ingeniorum propenfioncs: tot artes atq;inucnta :qugatra ebile puc
niunt.Vtnonminus fortaffè innumerabiles ingeniorum fint : jarborum:
gjhcrbarum uarictates: rerumq; aliarum. Ncc fi monftra quocunq; inge
ficre:ut pcrfc&tas terra res prócreat: non etiam bilis atra mionftrofàquöq;
producit ingenia: cum quofdam tum ftupidos faciat: tum ctiam infános.
unusquifq; igitur fanaquidémcnte præditus :qui terræ naturam confidc.
raucrit: mirari dcfinct:cur tam multa his in libris :actam fæpe a nobis de
nigradicantur bilc:quippcquae perindc dicantur atq; dc fomite hubcrrimo
tum eorum quæ ad fapicntiam: rerumq; cognitioncm:atq; ad artium fpc
&tcnt cxccllcntiam :tum illorumetiam quæcontrariomodo ad ignorantiâ :
infipicntiä: furorcmuc pertineant.Non fànguis: non pituita:non chole:
quãq;hodic cholcradicitur: firmitudincm:autfoliditatcmhabct infcullä :
fion àer: non ignis: non aqua:quamtamcn habct terra cxclcmcntis fola:
habct&bilis nigraexhumoribus una: Propcndct melancholici cuiufpiam
ad honorcs:atq; ad impcriü dominandi cupiditate mcns incita:omnis uiri
cius cogitatio:ómnis item aétio inhoc intendit: totus atq; affiduus in co
' cft : nihilagitaliud: nihilmcditat: unumdcniq;hocillum dclc&tat. Qualis
igitur hic poftmodum cuadat : Alexander ac Cæfar primi: pro menfura
itemrci publicæ in qua ortifunt:alii quoq;pcrmulti&olimdocucre&hodie
quoq; docent. Proclinat quifpiam nigri fellis calore inccnfus ad Pocticæ:
aut philofophiæ : aut rerumcœlcftium ftudia:fola hæc cura illum agitat:
folihuic reiintcntuscft:folumhoc&cogitat&comminifcitur. Quoàutem
hæcipfâ cogitando :agendo:comminifccndoperucnturustandcm fit:teftcs
funt Homêrus : Virgilius : Ariftoteles: Ptolemæus: ncc noftro dcfunt
tempore:qui teftificarihocipfum ualeant. Applicabit aliquis ingenium ad
muficam:àdpi&turam:adfculpturâ : aliasue adartis:eamq; in rcm curas:
cogitationes:aetatcmomnem fuam conferct: migra illumbile cogente. Quä
uero ingenii:laborumq;fuorü laudcm:ftudi9q;efuo jÉ ctiam gloriam
rclaturüs fit: Apcllcs: Lifippus: Praxitelcs: Io&tius:aliiq; in arte fua noti
artificcs n6pauci declarareabundepoffunt: quippe quinomen fibi aeternú
indecomparauerint:&noftra aetate attententidcm non rari ctiam in diuer
fis artibus·Hæcigitur ipfabiliscumfirmitatcfimul;atq;affiduitateilla:de
P iiii
 D E R E B. C O E L.
a36
quadicimus:cogitationis:ftudiiq; : ducitetiam fccúcomitesdele&tationem
äc uoluptatcm : caq; tanta eft: ut in ciusunius rei adeptione fummum ac
pcculiare bonumcollocatum exiftimct: præterq; illud :aliud nihil aute
tat : aut fequatur. Quid q, dclc&tatio: uoluptafq;: quam fanguis: chole:
pituitaautâfferunt:autfequuntur : plerüq;adeaquae corporispotius funt
pertinet:cumeaquge nigramanatbile: hoc in genereanimifolius uideatur
propria. Firmitas itaq;täntaillacum affiduitate ac dclc&tationeconiun&ta
inacem illam nauat opcrâ : quâ iure Cicero rerú omniü expugnatricé
appellat: quæ humori huic a natura eftaddi&ta. Atq; hoc quidé in campo
A. Colotiîus potiffimü exercetfuü Saturnus ac Mercurius: alter propter
naturæfimilitudinem:altcr propter applicabilitatcm.Vt mihiquidemCqd
Poctae de Promcthcofabulätur: igncm Iouifubduétum humano inferuiffe
pc&tori)cum Sole Mercuriuspariter hoc idem uideatur agere : ut acceptü
accommodarumq; ab illo calorcm biliofo ac melancholico illifomiti radiis
fuis infinuct :Solarcmq;quafifcintillam in illü inftillet:e cuius accenfione
ratio fibilumen accendat:quo tenebras difcutiente:abditæ ac penitus ab
ftrufæ res in cognitioncm prodeant:atq; obfcuriffimise latebris ucniant in
luccm j É :quam qui fequuntur:quoniamin luce uerfantur:&
ipfi quóq; cuadunt j luculentiffimi •
De Conftitutione humani corporis •
Vmani corporis conftitutio:membrorüq;inter fe tam fibi
b . conucnicnsfabrica fiue nullum: fiuea DeoCut Poetæ cum
Chriftianis fimul confentiunt) principium habuerit : ita
quidcm comparata cft : ad quae traótanda ac peragenda
natus cft homo: ut tum partesipfae fingulæ: tum mcmbra
etiam uniuerfâ affabrefa&tim fibi refpondeant: moueanturq;:quo fènticns
uis:quoetiam animusipfe : ratioq; uocauerit: utmcmbra ipfà fenfus primü:
atq; appetitus qui illiconiun&tuseft: deinderationis inftruméta non iniuria
Ë dicantur. Mcmbraautem noftraCutfupra iamdocuimus)fignifero in
ÉÉÉ collocatafuntomnia. Acpcrindeut fignifer ipfe Aricte: Pifcibufq;
includitur:fic noftrum etiam corpus capite cóntinetur ac pedibus:funtq;
fenfus noftri quinq;:perinde ut erraticæ quinq;:oculi duo ad uidendum:
quemadmodum duo ad illuftrandum orbem luminaria . Atq; ut coelum
ipfumtammultis ac uariantibus tumftellis: tumlineamcntis cftconfperfum
comple&titurq; fubfè illaqugquatuor dicunturelementa:ficnoftrumetiam
corpus eadem illa continet intra fe : ac uenis : arteriis : neruiculis quoq;
gplurimis:lineamcntifq; difpcrfumeft. Quade re faétü eft : ut hoc ipfum
corpus id eft homo : minor quidam mundus ab antiquis fit appcllatus •
Illuftrant: hume&tant: calfaciunt:animant: fouent : âlunt: Å. Sol
& Luna irradiationibusfuis cüáta:quas etiam adeffèctioncsatq;ad opcra
 L IB. I X - `;

cæterarumfimul ftellarum contrahunt minifteria & operas. Profpeétant

ac tuentur de capite: eccelo quafiquodâ oculi fingula: quoy eprofpeétus
obtutuq; cœteri quoq; fenfus mouentur ad fuaĘ munera pcragenda:
quin rationi quoq;uiam aperiunt:quam ingreffà ratio animam ipfàm fic
nobilitat:ut hominem tandcm dci ipfius opificium fint qui diceré aufi &
olim fuerint:& nunc quiChriftiani fumus:hocipfum ita uere faétumeffè
pertendamus.Neq; iniuria Cicero ab oculis profe&tam effe Philofophiam
tcftatur:&tanjgratulatur illis. Quemadmodum igiturfenfusipfiomnes:
omnes itemcorporis partes in iis confentiunt:quaeadconferuandâ corporis
compagem hancfaciunt: in iifq;peragendis:quorum gratia procreatuseft
homo:ficftellæ ipfæ omnes cum Sole ac Luna fimul conucniunt ad illud
fabricandum.Nec mirumigitur: nec irrationabile:tam uarias ingeniorum
fpccics : tamdiuerfas etiamhominum effigies gigni :cumtam multæ fimul
caufaead conftitutioncm ipfam conueniant corporis: eæq; in motu femper
fint : continuifq;:quin etiam innumcrabilibus mifturis impliccntur. Qüo.
niam autem corporis aétiones longe prius apparent : j quæ funt animi :
fiquidem animu$ pcdctcntim : progréffimq; âê non nifmiultis etiam poft
gcnituram annis adagcndum progrcditur: donccinftrumétaipfà corporis
ad maturitatcm iam peruenerint: de corporis prius conftitutione:hóc eft
fpccie : temperaturaq; dicemus : Cum praefertim uideamus liberos ipfos
fæpenumeró : ore: náribus:oculis: genis: uniuerfà fàcie : membris etiam
fingulis fuisa parentibus longiffime differre : quod nifi a cœlo & ftellis :
ftellarumq;coinmiftionibus euenire nullo modo poffet: Quod ut facilius
intclligamis : prius hæc confidcranda magna etiam diligentia: fummaq;
rationc uidcntur • ·

Diuerfitatem corporum proficifci

c commiftione ftellarum • -

Principio ut quatuor funt elementa:quatuor item qualitates naturaliter illis

infitæ: ficannusipfè:ficdics:ficuita etiam noftra qualitates eas fequitur:
ut prima&anni&dici&uitæ noftrgpars fitcü primishumida:progreffim
tamen adcaloremaccedens:fccunda calida: atq;acalore uergensinficcitatés
tertiaficca:declinanfq; infrigidum:quarta frigida:atq; in humidü procli,
nata.Hæqualitatesquoniam affiduo funt in motu:alternaq;incóuerfiones
quo generatioipfa adperpetuitatem fibi conftet: nec materiâ fit unj infor
niiatiónidefe&túra: Lünæ decurfionibusficagitantur:ut in orbem äbeant:
conucrtanturq;alternis. Atq;utuitæ noftraequatuor funtpartes:eaq; aeta»
tcs uocãtur:ficlucisatq;illuftrationis Lunaris quatuor ctiä funt tempora
Vtq;animantiumuitæ àuéìoreft Sol:ficetiam Lunarisilluftrationis idem
&aüétor eft &caufa • Lunaigit pubefcens:atq; inprima: &tanj puellari
aetateconftituta donec ad dimidiationemCficenim appellare placet)perue
nit:inferiora hæc fic hume&tat:ut aSole calefaéta per fingulas dieculas :
paulifpcr tamen&ipfaquoq;calefàciat• A dimidiationcautèadplcnitudiné
 D E R E B. C O E L .
a.3 % -

ita calfàcit :utfcnfimctiam ficcitatem inducat • A plcnitudineuerofècûdam

ad dimidiationemficexiccat: utpcdctêtim frigusexufcitct:indc fcnile frig?
adco cxcrefcit:utpaulatim etiampucrilcillud humidum rcuocct:fuumqin
orbë reuertatur. Qualitatcsautcmhæ & Lunæ &ftcllis omnibus agefido
quidcm infunt: neutiq;autcmpatiendo:quippequcafficiant: non autemaf.
ficiantur. Quocirca ætatum eadcm:altcrnandarumq; qualitatum ratio in
erraticisctiam ftcllistencndacft:fiquidem exquoaSolis coniunétione:atq;
Cutpropricmagis loquar) fotura digreffae apparcrc iam incipiunt:quod
mafic quidcm contingit ante Solis exortum : unde matutinæ a noftris :
hcoæ a Græcis dicuntur:quo tempore tanjpubcfccntcs in clcmcntis ipfis:
compofitifq; cx iis corporibus humidum uehcmentius cxufcitant : atq; ad
incalcfccndüinuitant: donec confifterciam incipiant : primamq;in ftatíoné
appliccnt: unde ftationariæ a noftris: a Græcis ftirizontcs uocatg Toto
autem hoc ftationis primæ tempore& calefaciunt:& fenfim calcfacicndo
ariditatem inducunt : At ubi fccundam inftationcm pcrlatæ fucrint:tanq
autünalis qualitatis ftudiofæ & uchementer exiccant : & paulatim ctiami
friguscuocät. Poftjautemtumoccidcntalcscffc&tæ funt : tüctiam ucfpcr.
tinæ : quas occiduas funt qui uoccnt : & Græce dynontes dicuntur : ac
dyticæ: tanjinducere fcnc&tuté rcbushis ftudeant:frigus multum: ac cú
ipfo frigorc pcdetentim humidü arccffunt:indc ad Sólércuerfae : & quafi
ab illorenouatæ : genitaliq; eiuscalorefotæ:fuum in gyrum: or foli»
tum reuertuntur. zodiacus $ circuluspcrquem crraticæ difcurfànt in
quatuor etiamquadrantes:hoccft ætatesquafdam diuifus cft. ipfæ autcm
aetates a Solisdccurfu: qui &dicrü : & anni : & tcmpoy auétor cft: ratio~
ncm ac legem accipiunt: Primus enim quadrans idcft prima :ac puerilis
annorum ætas ucr conftituit:fccundus æftatcm: tcrtius autünü:quart9
hiemcm:qua£ quidem ætatum fingulæ fuas etiã qualitatcs quo iam dixi.
musordinéaclege fortiuntur.Vcrüm de orbeipfò fignifcro:qug officina
quafi qugdam gencrationis cft:pcr qucm mcdium Sol incedit:rcbus his
ihferioribusprofpicicns:&itcm Luna: atq;erraticæ fimulquinq;: aliquâto
hubcriusdiftin&tiufq; differendum uidetur: quo ratio ipfà commiftiónum
adgencrationcm tanjdiucrfisefontibus ÉÉ manifcftiorapparcat:
magifq;explicata. Quantauerocommiftionum ipfàrum uis fit:quæ ctiam
diucrfitas:excmplocumliterarum:diétionüq;:tumorationis ipfius appo
fitiffimc dcclarabitur. E connexione nanq;: fhifturifq; literay &onftitüünf
fyllabæ : efyllabisdiétioncs:equibuspoft oratioipfà cóftruitur. Ex litcris
igitur. A .ac. B. cogitur. Ab • fyllaba :fuam fibi ftatim fignificationcm
apud Latinos adcpta • Ex. E. itcm &. O. uocalibus litcris C nam aliæ
uocalcs: aliæ confonantcs funt literg : aliæ item mutae : aüt fcmiuocalcs)
conflatur ucrbum Eo: quæ di&tiofuamquoq;fignificationcmconftitutionc
ex hac nancifcitur: duashasdictiones unum incorpus fi redigas:cóftitucs
ucrbum Abco: ab hoc autcm uerbo mutandis atq; addcndis litcris:ncq;
 - L I B. I X . . .
a.39
enim uno modo commiftio fit:conftituitur diétio Abitus:que di&io fuá
quoq; fibi fignificantiam comparat : ab origine ipfa deduétâ: mutat tam&
gcntis cum Abco ucrbum fit: Abitus uero nomcn. Qd fi litcrae. A. afpi
rationcm adiicias: féquetur illico fignificantiæ commutatio:eritq;Habitus
tum ucftitus:tum inftitutio illa animi : quæ exercitatione comparatur:ac
confuctudine : Quin fihuius ipfius dictionis fccundam literam quaeeft. B.
in -L • ucrtcris : fict inde Halitus:cuius diétionis fignificatio jfit a figni
ficationc habitus diucrfa:docct ipfà diétionis origo:quæ ab'halo dédu
citur. Rurfus candcm literam. B. in .V. f uerteris: quartam ucro in.
D. enafcctur indc dictio Auidus:cuius fignificatio diuerfiffima cft ab illis
dc quibus dictum cft appcllationibus.Abhoc autem nomine auidus aliay
commiftione literarum fit auidior : auiditas: auidiffimus: item Auidius:
Auidicnus propria hominum nomina: quæ quidcm dictionestum compa
rationc:fuperlationcq;:tum denominationc:& proprietate ipfè inter fé ab
origine quidcm differunt. Qui fi Perauidus dicas: additione ex hac multú
etiam ÉÉ addcs fignificantiæ: Contra fi dicas Auidulus: demas atq;
imminuas. Inflexioncs autem ipfæ : declinationcfq; uerborum : ac nominú
e litera; quoq; mifturisproucniunt addcndo: demendo: mutando :gemi•
nando: ut pcllo: pcllebam: pepuli:pcpuleram: pellam: propcllo: impcllo:
compcllo: expcllo: repello • Aequus: æqui: aequo: æquum :aequior: æquif
fimus:iniquus: iniquior:iniquiffimus: æquitas: iniquitas. Eademq; ratione
& uia in cœteris omnibus.His igitur e fyllabarum: diétionumq; conglu
tinationibus fit orationis tanta diucrfitas: ut maior effe nequeat:exiftât
fèrmonis humani in infinitatem abitio • Hunc itaq; in modum maxime ÄÈ
habcnt tum corporum:figurarumq;:tum ctiam íngeniorum:atq; applica
tionum uarictatcs : quæ de commiftionibus ftellarum : radiorumq; ab illis
dcfluéntium coinmiftionibus manant: quæ ignotis j¥
quibufdâ e mca.
tibus profluunt. Atq; ut eliteray commiftionibus diuerfis formæ quædã
ftatuütur diétionum: e quibus innuitur a&tiuitas:paffiuitas: neutrâlitas:
communitas: frcquentatio: diminutioq; ucrbo; ac nominum : fiue deno
minatio :aptitudoq;: fiue comparatio:ac fuperlatio: uocum item claritas:
obfcuritas:lenitas:afpcritas:acumen:obtufio:celeritas :tarditas. Atq; ut
e diétíonum ftruéturis fuam inferiem rcda&tarum : auditorum compârat:
impulfio ad hilaritatem:triftitiam :fèueritatem: lcuitatem : rifum : iocum:
lacrimas: lætitiam: uindictam: clemcntiam: atq; ad affe&tiones alias : Sic
e ftcllarú ac fignorum mifturis:irradiationibus item:configurationibufq;
diuerfis uarie differenterq; effigiantur hominum corpora : proueniuntq;
ingcnia tam diucrfa: pro ea uarietate:quá corpora ipfà referunt. Ne autë
3 Ê. ipfis : diétionibufq; recedamus : nomen hoc honus fonorem nec
infuauem:& fàtis quidem plenum habet-Reddetur autem fonor ipfé có
fcftim horridior: fi literam • R • interpofueris : proferefq; hornus • Idcm
continget in fimilibus conus : & cornus : tonus ; & tornus : funus ; &
 D E R E B. C O E L .
a.4-2 - -

fürntis. Contra lenitur uox:ubi de lerna. R. detraxeris: lena enim fua

uitcr fonat:at fonabit afpcrius : fi. C. litcram praepofucris : eiq; afpirans
chlcnam pronuntiaucris. Idcm hoc igitur cótingit:quotics Vcncris ftcllæ
irradiationibus fuos Saturnus radios impegerit : quippc qui naturalem
Vcncrisiucunditatcm triftitia fua inficiet:fordcq; fœdabit clcgantiä: Iouis
clcmcntiam ac manfuetudincm Martis irradiatio mutabit adco : ut quantú
illæ ad humanitatcm nati animum modcftiamq; inuitabat:tátum hic ad
afpcritatcm rctrahat:morcfq; inclcmcntiores. moderationem cnim fangui.
nis cholc in immoderationém inflammationc conuertet fua • Ad ciufdcm
Iouis candorem pcr nati corpus diffundcndum addet Mars fuum ctiam
ruborcm. At Saturnus non parua illum c parte offufcabit. Ad Vcncris
feftiuitatcm addct Mars licentiam:Saturnus illam rufticitatc inficict. Sa~
turninus cnim humor auétor cft triftitiæ : ac rigiditatis: cum Vcnereus
lætitiam gignat ac fcftiuitatcm. Scd his iam in hunc modum explicatis
ad alia tranfèamus •
Signifcri orbis quadrantcs ita confidcrandi funt: utquod Luna praeftat ob
Solis irradiatióncm:& ipfi quoq; praeftcnt ob ciufdcmSolispcragrationé.
In quibus idcm illud ufuucnit : quod in medicorum potionibus· primus
enim quadrans:qui uernus dicitur: jj tribus conftat e fignis : quorum
primum cft igneum:fecundum tcrrcüm:tcrtium acrium : ætatcm tamcn
pucrilem rcpra:fcntat: humcfcendo primum:poft in calorcm proclinando:
non tamcn ut figna illa qualitatcm non retincant propriâ : pcrinde ut quae
mifccntur a medicis: aliud quiddam efficiunt : jquód finguloy cft pro
prium · licct fuam qualitatcm igi abiiciant 3? idcm in componendis
pcrfaepc dictionibus: in Grämatica difciplina ufuucnit: ut in uerbo Infi
cior:quod cum de praepofitionis cómiftionc ucrbiq; formetur:aliud tamé
fignificct :j quod particulæ illud conftituentes innuunt: quando inficiari
cft ncgarc Š Pcto manifeftam habct fignificationcm: Idcm tamé
cum praepofitione fub cóiunétum:aliud quiddam fignificat: ut cum dicit
Plautus: Non fuppctunt diétis data: dcduétaeq; ab illoSuppctiæ auxiliü
fignificant:Suppcdito quoq; uerbum:quod c füb:acpcs nómine confiaf:
an non idem prae fe fert: quod fuggero ac fumminiftro: Hæc autcm idco
dicuntur a nobis:& afferünt cxempligratia: q, in fcrcnda fcntentia Ma
thcmaticus dcconftitutione corporis: de concretionc cius: de ingenio nati:
dcq; propcnfionibus plurima fimul confiderare ac mifècre in unum dcbct •
Ncc ucro iis quae fupra diéta funt:confiderandis contcntus tantum erit:
quin maiorc ctiam cum parfimonia figna ipfà cxpcndct:& aftri&tius illoy
uires dcpromct : ncc uniucrfim fòlum :ucy ctiam pcr partes figni cuiufq;
naturam animaduertct.quando figna humana:& quæ in fignífero collo
cata funt:&quæ extra figniferum pcr cœli reliquum fparfà figuræ ipfi:
hominumq; corporaturæ multum etiam confcrunt. Nam & membra con~
cinnius difponunt:& quadá cum dignitate:partiumq; cóucnicntia magis
 L I B. I X.
2-4/.
ac magis honeftant.Contra ferina:& bruta:quæq; de belluarum appel·
lantur nominibus & inconcinnant corpora : & membra ipfà
- - • • • a• - P ad fuorum
•

potius jhominum conformant fimilitudinem: præterítamenfuræ : acref.

ponfus inter fé partium ac membrorum regula • Cumq; fpecies ipfa:cor •
porífq; pulchritudo emembrorum exiftat inter fè contienientia: deformât
plane illud propter inconcinnam partium conftitutionem • Adhæc etiam
fignorum
£, ipforum
p naturæ: p.
poteftatefq;
q; acutius infpiciendæ funt: prop
proprie^
tätefq; obferuandae -Siquidem Leo: Virgo:& Sagittarius ad concinnan
dam corporis:partiumq; cius compofitionem multum etiam opitulantur:
Sccus autem Pifccs:Cancer:& Capricornus:quippe qui partium conuc
nientiæ : uniuerfaeq; conftitutioni uehementius dctrahant . Quid q, eiuf
dem figni Leonis partcs quæ priores funt:item etiam Tauri: atq; Arietis
bonum corporis habitum : jú promittunt : Contra quæ
pofteriores funt partes corpus imbccillum rcddunt: uirefq; cius infirmiät.
At Scorpii:Sagittarii: ac Geminorum priora quidem corpus debilitant:
multumq; de róbore illius remittunt • Contra uero pofteriora habitum
ipfum corporis intendunt : uirefq; fuggerunt uegetiores • Quin etiam &
Virgo:& Libra: & Sagittarius membrorum conuenientiæ : æquabiliq;
inter fé partium refponfüi magnopere confulunt • Rurfus uero Scorpius?
Pifces:ac Taurus conftitutionis totius menfuram regulamq; abiiciunt:
nec in difponendis partibus:qui deceat: modum retinent:quá ob caufam
de belluarum nominibus fignia hæc appcllantur:illa uerohominum:fin.
gulaq;fuam fequuntur naturam:&qualia ipfa funt: talis artus:talem etiã
çorpóraturam moliuntur. Qä autem Leonis: Tauri : atq; Arictis priora
ualentius efficiunt corpus: pofteriora imbccillius: non rccedit ab illorum
natura • Siquidem hæc ipfâ animalia:a quibus illa nomen ducunt: ualen
tiffima funt a prioribus : contra uero Scorpius : Sagittarius: ac Gemini
partibus a poftcrioribus • Cum autem Leo animal pulchritudinem cum
excellentia quadam corporis prae fe ferat: uirgineaq; item aetas inter cœte
ras mulierum ætates præftet:faciefq; humana fitaliis & dignior :&c6fpe
&tior:an mirum figna ipfà horumde nominibus infignita in configurandis
corporibus eandem fi pulchritudinem: concinnitatemq; repraefentant : fi
econtrario deformitatem Cancer: Pifces:& Capricornus ftetra in terris:
atq; aquis deformiaq; animalia: id qâ de É reliquis uel humanis uel
brütis omnino cenfèndum eft : fèu ad pulchritudinem : concinnitatemq;
comparandam:feu contra ad deformitatem : atq; inconuenientiam • Nec
uerò aut fignorumipforum domini negligendi funt : aut non etiam confi
derandum fiquibus a planetis figna infideantur • Parentum quoq; ratio
eft habcnda:quando ftellæ ipfæ pro natura quoq; uirilis feminis: mulie
brifq; fuas in generatione uires exercent •
2. 4-2
De Capillis * *
Quóniam autem capillus ad corporis ornatum non parum ädiungit : neq;
hodi unius eft in fingulis:quin potius löge diuerfus:idemq; & canefcit*.
* & dccidés caluitium inducit.Adhæc cum óculi inter cœtera animalia folis
in hominib9 tantopere uaricnt:nec in eodem illo colore perfiftant : quem
prima obtulit infantia: pauca Ę. ge his quoq; differem?:utcognitis
üarietatum ipfàrum caufis:ftellarum effe&tiones facilius ac planius intel
ligantur. Homoigitur plurimo abundatcapillo: nam capitehumidiffimo
Ä ac reliquo corporemagnaexparteglabr9;ncq; enim pilisextorqucftif:
utbos: equus: aries: ut cœtera generis eiufdcm ueftiuntur animalia:
aut cornib9inftruétus eft:ut bos:autfctis inteétus:uti fus:in quib9ali,
mentorumexcrementa luxuriantur. Itaq; quod aliis animalibusnutrimcn
tum:quæq;inutilis materia aut in cornua:autin fetas:aut in pilos ucfti
endisex toto corporibus abit: homini £É in promittendum capillú:
integendocapiti:atq; arcendo frigori:calori : &himbri: nec minus ornat?
gratia.Siquidcminconftituendo humanocorpore n5 minus huius ipfius
örnatus: jroboris naturauifa eft habuiffe rationem • Quia igiturcornibus
acfetisnullis cft:fed pilorariffimoac tenui:ncq;tamcnfioc üniuerfoucfti?
corpore:iccircocapillo plurimoabundat:illumq;promittit:qucm muliercs
longe etiam amplius atq; cxtëtius:quoniam depili mentofunt:glabriori
reliquocorpore. Idemautem capillus aliis inhominibus denfiorcft:in aliis
uerórarior:craffior inaliis:contrainaliis tenuior.Cuius reipartim maior
minorue fuppcditädiexcrcmenti copiaexiftit caufà:partimq, craffàecute
craffi: etenui tcnuescapilli prodcunt: quam adrcmmeatusquoq; plurimú
conferunt:e cutcitem rara capilli &ipfi rari:atq; e dcnfadenfi epingui itè
humore : ut ncq; facile decidant.Vniuerfim autem:licctcutis ipfius ferrena
naturafit: in histamen pinguior incft:in illis uero liquidior: magífq;aquo
{â:equatumpili: tumcapilli cumorianturCncq;enim gignunture carne)
ex eo efficitur: ut q»in craffà terreni plus incft:ex illaëräffi:e fpiffà uero
propter tenuitatem etiam meatuum tenues enafcantur. At ex aquofa cute
& liquida : in qua fcilicet uaporeliquefccns abunde cogitur : haud facile
Cquando uapor ipfe facile quoq; ficcefcit)capilli promittuntur: cüepingui
contraCpinguia cnimdifficülter exiccantur)in lóngum abeant. In ünitier.
fum igitur ccrcbrum humido ab infitocapillum j: : proq; illiustü copia:
tum tempcratione capillus ipfè afficitur : qui fiue niger:fiue flauus: fiue
rufulusCfiquidem ut cceteræ corporis partcs confénét)cancfcit tandé aut
propter nimium rerum Veneris ufum refrigefcente nimio plus cerebro:
aut ob ingrauefccntcmiam ætatem annis fiue refrigefçcntibus:fiuearefaci
entibus cutcm: utquidamarbitrati fùnt.Siquidem&offa albcfcütexuéto
humore:&lapides exco&ti albentem in calcem foluuntur, cæra quoq;Solis
admota fcruori candefcit defecatis ab illo humoribus. Annon étiam terra
aeftiuis exiccata folibus albicat ? id qüi & puluis apertiffime monftrat.
Ariftotclcs tamcn ab ariditate nó canüm fieri fed durum potius ac rigidú
 L I B. I X ^'
<2-4-3

pilum exiftimat. Itaq; canities ob imbecillitatem prouenit : cuius rei ma·

ximum indicium eft:q> pili qui in cicatricibus iumentorum rcnafcuntur :
propter renatæ cutis imbccillitatem incanefcunt • Gigni autem canitiem
Ariftoteles tradit ab excremcnto putrefccntc:q> calor aut propter ægritu.
dincm:quæ fene&tus quædam eft:aut propter fene&tuté ipfam: quæ natu
ralis cft ægritudo: parum illud concoquat:ex $£ :utcapillusquoq;
aegrotct: aegrotante cute: reliquo nanq; corporelaborante emorbo: cùtem
quoq; laborare par eft: Cruditatem itaq; cxcrcmcnti:eiufdemq; pcrmulti:
putrcfccndi illius caufàm effe:putredincmautcm incanefcendi pili. Quo
circa re&te canitiem putredinem effè quandam exiftimat: hoc autem ita fe
habereillud docet: q, qui ob morbum canefcüt: ubi ualentiores fa&tifunt:
calore augefcentc: eoq; excrementum ualenter concoquente: caniticmexu
unt. Quòd in fegetibusquoq; euenit: quæ locis humilioribusac fecundum
lacunas fub magnis atq; continuis pluuiis perpallefcunt.Vbi uero calor
exiccauit humidum illud fuperfluens: tunc propriam refumunt uiriditatë.
Proucnire igitur caniticm arbitratur neutiq; ob ariditatem:fcd q>calorob
ingrauefcentem iam ætatem perlatum adcutem excrementum nequeatcon»
coquere:fieriq; ut ibidem colle£tum putrefcat:Senectutem nanq; frigidâ
effe:calore natiuo paulatim deftituente iam corpus:Cutem uero ipfàfiob
infitum colorem:albi aut nigri pili caufàm nó effê ín homine: ut in cœte.
ris animalibus indicio illud effe:q>qui homines albi admodum funt:pilos
tamen abundenigros habeant:cú ín bubus:in cquis:in fuibusalba cutis
album: nigra ucro feu rufa nigrum producat : aut rufum pilum: Aquas
uoq; ad pilorum uarietatem permultum conferre : Calidas enim ï
É :frigidas uero nigros: Alimentietiäuariantem uim hocidcmefficere
ad colorem uariandum: dum cutis e qua pili gignuntur : alimenti naturâ
fèquitur. Quid q, fontibus ac fluminibus quibufdam eadem haec uis incft:
uemadmodum de Clitüno amne '£ :cuius potandis aquis uaccæ gra
uidæ albosprogignant fœtus-Scnilisigitur canities ÉÉ contrahifatq;
exilitate caloris nequeuntis alimentum ipfum:unde pili aluntur:defecatius
concoquere • Ex quo fit: ut ægrotante cute: aegrotetetiâ&pilus:&capil
lus:eaq; aegritudó : imbecillufq; habituscanities dicatur • Cui quidé uitio
flaui capilli magisexpofitifunt:quoniam flauusipfeacrufuluscolorimbe
cillitatihuic j fiiger propinquior eft : Qä ueroqui plerunq;promiffuseffe
capillus confùeuit:enafcatur aliquandocrifpus:& id qu9q* de nimiocalore
pücnit.Infunt enim ut linguæ blafitas:utpedibus imbecillitas:utoculis
cæcutitio:aliaq; mcmbris aliis uitia:fic&capillis crifpitudode nimiocalore
profe&ta: confortis ob ariditatem meatibus: quibus caput refertum eft:
humidoq;materiam illam fuperfluentem parce nimis excernente -Etenim
capillus promiffus & fimplex ex humido copiofo & profluenti prouenit:
magis jftillanti.Atq;hific Germani:& Dacæ capillo fuit longo &fim.
plici:qüandoeoy corpora&abundât humido:&aer ille etiâperhumcfcit.
 D E R E B. C O E L .
^- 4- 4
Contra Aethiopcs : q, regionibus utantur uehcmcnter calidis : ccrcbro
autem ficco:& itcm cœlo :crifpos habent capillos:& brcucs • Exhalatio
enim ipfà fumofà ob infitum caloré ac ficcitatcmcapillum inflc&tit : quod
enim ineft terreni:dcorfum ut pendeat cogit: fecus calor tollafutfurfum:
quocirca ob imbccillitatem intorquctur :quod uitium crifpitudodi&ta cft:
An q>cum parum omnino humidi:terrcni autem permultum infit:ab aere
illo aeftuante contrahiturpilus:ac fi ab igne uftilctur: Cuius rei indicium
effe potcft durities:crifpi nanq; jrc&ti duriorcs funtpili • quæ enim ficca:
cadém & dura id qû re ipfa cernitur. Qäq; e capiteCæque ac dcciduæ e
ramis frondes) quiandoq; capilli defluant: qüi aegrotantibus ob maiores
fébrium ardores confueuit cótingerc:ut nudata caluaria uitium quod inde
nomen traxit: inducatur:calori quoq; nimio afcribcndum cxiftimant: qui
humidi nutrimenti ineft:exurit adeo:ut exccrniabco haud ita multum
atiatur. Ariftotelis uero de hoc ipfo uitio ucrba funt hæc: Affeétus huius
caufa eft calidi humoris inopia:qualis praecipue pinguis cft humor • quo
fit:uti quæ plantæ pingucs funt: fronde uirefcant perpetua . Nec pueros
autem : ncc fpadonescaluefcere idem tradit: q>alteri id ætatis non coierint:
altcri quoniam cuirati in naturam: quæ mulierum cft:tranfierint : mulie
brem enim naturam puerilis effenaturæ perfimilcm.Coitü igitur caluitii
tiffimam cffe caufàm hinc arguitur: q, ex co:hoc eft nimiam ob refolu
tioncm calidi in Venercm j, qä fuapte natura frigidiffimum eft:
tanto quidcm magis refrigefcit:efficitürq; hoc ipfo imbccillum admodù :
exq; eaimbecillitate: cum fufficere capillisalimentum nequeat : neceffe eft
illos decidere. Eft enimcapillorum alimentum humorpin É :qui e ccrc
bro ad cuté pcrmanat. An non frondcsipfae e ramis decidunt: ubihumor
hic a radicibus non fufficitur *Homoigitur cú fit ipfe maxime humidus :
accalidus: nimiam ob rcfolutionem in É? imbecillus maxime in cere •
' bri parte reddi£ :qua ex imbecillitate: calidiq; inanitione caluefit:tamctfi
aliaitem inde gignunturuitia • Fit autem uitiü ipfum in parte capitis ante
riore:q> fcilicet in eam capitis partem cerebrum promineat • Quod autcm
ad capillos attinet : medicorum quidem uidetur hæc effè fèntentia: ut hi
cerebriex excrementis &oriantur &nutrian£:illudq;æquabileubifuerit:
probeq; temperatum: gigni ex eo capillum uolunt:quia tcncris quidem
annis fit caefius: poft uer6 adolefcente ætate rubcfcat:declinctq, magis ad
nigredinem:quiq; ctiam mediocritatem inter re&tum: crifpumq; retineat:
enafcaturq; neq; ferius neq; tempeftiufus.Vbi uerocerebrum ipfum cali•
dius fuerit: prouenire ex eo capillum omnino nigrum:& quidem tempe~
ftiuiter: illumq; flexilem : ac perfaepe crifpum Äî • Quod tamen
non multo eft ante dictum: mundi regiónes ad colorcm:crifpitudincmq;
capillorum ad promiffionem item:ac mollitiem plurimüconferüt:quanj
capilli ipfi mutantur etiam ab ætate • Contra frigido e ccrcbro piodiré
fluxilem ac rectücapillum;cumq; parum omnino iiigricantem:ucl potius
 L Í B. IX
/2-4-%

£auum:praeftoq; homini illi canitiem affuturam. Quoties autem ccrcbrú

ipfum húmidiusfucrit:tardius eius ab excremcntiscapillum proditurum
tradunt:cumq; fluxilem : fcrius etiam cafurum • At ubi ficciore e compa
&tionc conftitutum fucrit : tempeftiuiorcm cx eo caefàriem fundi:canitiôq;
tcmpcftiuius aducnturam: ipfum autem capillum craffiorcm:ac plerunq;
crifpum.Vbi uero calidum pariter :ac ficcum cercbrum ipfum fiierit:tüc
capillum & uclocius exoriturum:& maturius ctiam cafu;::nigrü quidem
& craffum:ctiamq; crifpioré - De multo nanq; calore manare putarit craf.
fitudincm: fumidiq; fupcrfluentia: flcxibilitatem autcm & crípítudíné ab
utroq;:calido uidelicctac ficco: itemq; & nafcendi:& dccidcndi celcritaté:
Confra fluxilem: re&tum: mollem:füfculumq;:parumq; deciduum fütu;::
ubi ccrebrum calido:humidoq; fimul temperabitur 'ζ autet m COIna
ucftict caput: uixq; caluitium timcbitur:quotics ccrebrum a ficco paritcr
frigidoq; occupabif. Erunt autem capilli tenuiores :atq;Cut hodie mcdici
loquütur) corticis nucis caftancæ fimiliores. Qä fi frigiditas :humiditafq;
in pangcndo fimulcerebro conucncrint: uix capillus ipfè unj dcciderit.
Omnino autem cerebrum fuperfluenter humidú:aut capillum non cxcer
nit:aut cü j tardiffimc. q, fit hominis illius corpus fanguine pcncuacuú
ac caffum .í. itaq; Mathcmaticum e ftellarum configuratione ac
fitura haec ipfa mctiri in genituris: e quarum commiftionibus & fàn
uís ídeft cor :& ccrcbrum modum: mcnfuramq;accipiunt. NccueroCqä
í cft)coeli fit9:ac terray non apprimc circüfpectádus cft: &patg;
quoq; maiorüq; habcnda ratio: quibus illi capillamcntis ornati fucrint.
Dc Oculis • '
Diximus quod uifum eft ncccffarium de capillo : dicamus ctiam de oculis:
qui in bübus : in lconibus: cœterifq; in animalibus íidcm funt: idcft co
löris unius cuiq; fuo in genere: præterj in cquino : nullaq; ratione intcr
fingulos differuht:cum in homihe différant admodü &colörc:& habitu.
quándo ctiam in infantibus:primifq; illis genituræ diebus color oculorú
certus iudicari nequeat propter humorcm : qui non dum refedit ccrebri.
Adhæc uidemus quofdâ lucinos: nónullos ftrabones:hos oculis maxime
concauis: illos próminentibus: quæ uarietasCuti diximus)in homínú fcrc
cnerc tantum accidit • Conftitutio igitur pupulæ : dequa radii prodeunt:
in quam & illi rurfum fcinfinuant : quoties humido largc refertaeft:
burhidum fpiffitudine illa fua nigricat: oculum $. nigrum rcddit:Cüí
fi multus quoq; calor immiftus É : quando cerebri natura in multis
humida eft:& calida:ut iam diximus:calorifq; ipfius cum fit proprium
rarefacere:adhæc cù fit oculus maxime foraminofus:penetrationifq; pati>
entiffimus : ncq; cnim aliter lucis fieret irradiatio?coagulü illud húmidú
ita difpergitur:& íi efflatur a calore:ut fi uehemëtior ille quidemfue,
rit : diffipata iam fpiffitudine : humidoq; eliquato : colorem inducat cæ
fium: qui albo eft jproximus : remiffior uero caprinum : g, caprarum
 /

D E R E B. C O E L .
7. 4 6
όculi fint coloris huiufmodi: fiquidem caefius ille color caprinis in oculis
eft fuffuféior· Quocirca color ipfè oculorü tum nigcr : tum caefius: plus :
minus uc intcnditur: pro humidi copia : itemq; caloris • Humidum autcm
illud nigrcfëit admodum in quo terreni plurimum humoris ineft. Qά 6
mcnfurâ: modufq; dcfucrit:ea itcm rcgula ac ratio: quæ gencrationis eft
comcs: globulufq; illc pupillaris nimió humido pcrindc coagmcntatus:&
tanj conftipatus fuerit : ut calori exigua admodum uia ad irrumpcndum
datâ fit : pupillæ uis adco imbccilla rcdditur : ut longius uidere oculus
ncqucat: propius autcm non nifi difficultcr : contra&tis ctiam palpcbris:
demiffifq; fupcrciliis:qü uitium ctiam accidct:quoties humidi illius pupil
laris uis pcrexigua quidem fuerit: caloris uero tanta: ut humida ui pene
extinéta:fparfimq; exagitata : radii fic attenucntur : ut progredi longius
quidcm ncqueant. Quemadmodum autem humida materia præterj a ca
lore fi fouctur: inutilis eft omnino: fic calor ipfè quidcm effluit:atq; cua
ncfcit pcnitus: ubi quo fé intendat:& in quo exerccatur : humidum nullú
habct. Itaq; & illa inutilis materia : & hic euanidus futurus eft auctor •
Contingit ctiam in oculis ipfis uitium : a quo quibus incft ftrabones ii di
cuntur `Fit autem uitium hoc quotics pupula locum fuum: qui mcdi9effe
dcbct : non infederit:eft enim neceffe : in hac pupillæ iniufta collocatione
contorqucri afpicicntis oculum : quo & pupilla uti libcra: & libcro cius
ualcat officio fungi • -

De opinione Ariftotclis.
-

Quoniam autem Ariftotcles longe alitcr de his fcntit exiftimans uidcndi

fènfum ad aquam : ut audiendi ad acrem rcfercndum : parumq; omnino .
probat : quæ ab Empedocle de igne funt tradita:non ab re fortaffe fue •
rit:altius quædam rcpctiffe :ne aliquid in controuerfo rclinquatur. Ocu
lorum ductus ad ccrcbrum pertincnt:dc quo puriffima humoris pars fè^
crcta pcr mcatus illos defluit: qui ab ipfis ad membranam : qua cercbrum
integitur: dcfcruntur. Perinde ij ut per aerem auditus:fic uifus exi•
ftit per aquam:quippc cum É a ipfà fit : maximcq; idonea emittendis
radiis. Itaq; de manatu cerebri quod maxime humidum ac frigidum cft :
oculus ipfe & initio conftitutus cft:&ab eodcm poft fouctur. Color auté
eorütum niger:tum cæfius: plus: minusue exiftit: ab humore pupulari •
Quatcnus cnim humor ipfc e ccrcbro diffifus ad pupulam füerit : talis
ipfé oculorü color rcdditür. Nigros igitur oculos éos'tradit Ariftoteles:
in quibus multum humoris infidcat: huius nanq; maior ubi fuerit copia :
traicctiones ipfas uidendi non facile admittit: id enim nigrum cffè quod
non tranfluceat : Cæfios uero in quibus parum omninö humoris ihfit:
cuius inopia traiectiones eas perfäcile quidem fufcipiat : Atq; ob hanc
rationcm dic quidein cæfios: noétu autefh nigros minus acute cernerc: q>
cafii ob exiguam humoris uim afficiantur ãdiurna luce immodcratius:
 •L I B . IX -

a-4->
itcmq; ab rebtis illis: É obuiæ funt uifui : Contra nigros ob humoris
affluéntiam: minus affici:quando no&turna lux eft etiam exilior: & hu
mor ipfè no&tis tempore minus facile excitatur.Vtcunq; autem : nccefîè
eft caligare oculos in maximo ac fplendentiffimo fulgore. Vtitur autem
marinæ aquæ fimilitudine : q, in mari quidem caefium uideatur id omne:
quod percommode:perq j fat eft : tranfpicitur : aquilum autem qd &
' fhinus commode : nec etiam quantum fàtis eft : intrófpicitur : illud uero
opacum:ad qäobtutus ipfe ob profundiorem altitudinem aciem uix tra
iîciat:quo fit: ut tum cæruleum : tum nigrum id appareat . Intcr hæc
autem ipfà maris fpatia : traétufq; cernendi longiores ma gis minusue :
coloribüs ipfis fiue caefio: fiue $ : aut demi? aut accedëre quippiam >
Cüt re ipfà conftat) arbitratur • Hanc etiam ad rem: perinde ut ad üiden
di uim acutiorem: obtufiorem ue: non parum fortaffè confert cuticula:
feu tunicaipfa:quem hodie panniculum diuulgate uocitant:quæ pupulæ
ipfi obtcnditur : ubi ea magis minus ue tum tenuis fucrit : & alba : tum
ètiam perextenta & nitida Sed hoc ipfum quærere exploratius: medicoy
eft. Cœli etiam ac terrarum fitus diuerfi: colores quoq; oculorum pecu •
i liares ac fuos habent : Qui enim fub feptentrionalcm nafcuntur cardiné:
eorum caefii funt oculi:qui ad meridiem atq; auftrum nigri: Aegritudi•
i ncs quoq; ipfàs indicio effe ait: aut multihuporis autpatüi:Ca:fioscnim
præ humioris ínopia affici glauconia:eamq: ficcitatem effe quandam: fe~
hcfq; frcquentius ea laborare: quorum oculi: ut rcliquum etiam corpus:
areftant:lufcitate ucro nigros ob humorem nimium:eoq; fieri: ut pücri:
adolefcentiorefq;Cq, humentiori utantur cerebro)fæpius ab hac capian£.
Humor igitur in cüius pupula affluentior defedit:cius color oculi niger
exiftet aut fufcus:in qua uero remiffior: ac minor: cæfius:aut flauefcës:
qui colores albo funt finitimi •At cum moderatior : caprinus . Atq; hic
uidem colorCquoniam cerebri quoq; temperamcntum indicat)non boni
É uifus:fed proborum quoq; morum index perhibetur •
Præcepta cognofcendae corporeæ conftitutionis •
Sed iam redeat unde digreffà cft oratio: ut igitur ea quæ ad cognofcendâ
corporis conftitutionem fpe&tant:plane confequamur : hæc quidem dili
gefiter confiderandafunt:primumq; horofcopus:atq;Cut Ptolemæus ait)
örientalis horizon uidendus eft : quæq; fit eius natura : dcinde fiqua ex
erraticis collocata incofuerit: eadé quoq; ratione horofcopantisfignidomi
nus:hic enim ipfe:ac figni in quo Lunâ fer£:domin9: primas É in hac
cófideratione partis ferunt:deinceps fiqua efixis ftcllis örifcühorofcopo •
præcipue auté uidéda eft Luna: fignüitem ac loc9inquo cóftituta fuerit:
[] figniq; ipfi9 domin9 qui fit & qualis:& a É ipfà ftéllis cófpici£:quan•
täq;uis ei9fit:quädo corporib9Cut toties diétum eft)praefidet. Locorum
. quoq; ipforum in quibuserraticæcófiftunt:uires -gri- • •
�

í -
11
Q. 9-%
D E R E B• CO E L• ••

Hac enim obftruatione & uia:cognitis figni:acloci cuiufq;pprietatib9:

ftcllarumq; naturalibus effcctionibus: eas mifcendo;ac temperádo:qualis
corporis figuratio :qualis ctiam cócretio futura fit:facile colligetur: Hæc
enim duo in hac cognitione potiffimum quaerenda funt • Nam figuratio
ftaturam: mcmbrorümq; inter fe conuenientiam indicabit:cócretio miftu
ram humorum e quibus corpus conftituitur : hoc eft quis ex humoribus
in ipfo corpore iuris fibi plus uendicet : natus ne ipfe futurus fit biliofus:
an pituitofus:an fanguine redundans:utraq; autem fimul colorem •
De Saturno circa corporaturam •
Quoties igitur Saturnus in hac ipfa conftitutione primasfibi partis affum,
pferit: í? oricntalisCutimur autem libéter hoc uerbo: quoniã a difci.
plinæ huius fcriptoribus familiariffimc acceptum eft)nati ftaturam medi
ocrcm dcccrnit:bonumq; corporis eius habitum:colorem autem nigrum:
& Cut Græci jÉÉÉÉÉî, • Nec uero nigrum accipi fic uolum9:
qualis cft Aethiopum color:qui acoelo noftro alienus eft adeo: ut qui ex
Acthiopibus in Græcia: Italia:Germaniaq; nafcuntur: omnino illum non
retineaht: quorum poftlibcri inalbcfcunt non tantum ore:fed reliquoetiâ
corpore. Color autem Cut iam diximus) Saturno addi&tus cinereus cft !
quiq; a Græcis agnominatur Caftorcus:qualé hunc de quo dicim9: intel
ligioolorcmuolümus: uidelicet qui in nigrum ab albo uehemcntius dcla
bitur:capillum etiam nigrum dccernit:crifpum tamen: oculos etiã maiu»
fculos.Saturnus enim ac Mars propter intemperantiam a conucnicntia:
concinnationcq; fuapte natura alieni funt:concrctionemuero:humorumq;
corporis tempcraturam pituitofàm defignat:quaeq; a téporis noftri mcdi ,
cis uocatur phlegmatica:quippe quæ in humidum:ac frigidum fit dccli.
natura: in frigidüm quidcm propter Saturni ipfius naturam: in humidü
uero:q, oricntalisuis:pueritiæq;fimilitudofuapte naturahume&let:frigi
ditafq; humiditati pcrfacile concilictur. Oculi autem grâdiores:capillufq;
ipfe riger indicio funt maiorem ineffè cerebro humidi afHucntiam:qui fi
dccidentalis fuerit:colorem quoq; eundem tum oris:tum oculorum futu
rum indicat: capillum autem promiffum:rarum tamen decernit:ac corp9
labrú:& pcne uulfum : uidelicet propter exiguitatcm humidi:cüfutura
§. concrctio frigida& ficca: ætatifq; fcnilis j fimillima: quæq; aduerfàtur
puerili. Quam ob rcm ftatura erit modica:ficq; enim frigidiéft& ficci:in
roccritatcm affurgere :nanq; ad ftaturam illam quam diximus: orienta
is ipfà humiditas addit quantum fatis eft ad mcdiocritaté retinendâ. Qâ
autem Saturnus cum orientalis fuerit : crifposCut diétum eft) capillos
faciat: illud eft caufae:q>oriétalitas ipfà cú humiditate fimul indat Satur?
no nó nihil ctiâ caloris:quo fit:ut capillus crifpe£:necrc&9fluat: qui cú
e cercbriexcremétishumidis incute gencra£ capitis:cxcaq;foras;pdit:ubi
 . - L 1 B. 1x
a49
calor ipfe remiffior fucrit : neq; facile fuam ob imbccillit atem impcllcre
illum poteft:hinc a calore tunc rcmiffiufcule impulfus: illinc a cutis du
ritia repulfus: humido etiam deorfum remittente fèfè : calore autcm pro
natura fua furfum reuocante intorquetur:cótrahiturq; crifpitudo illa åíf.
ficilem ob penetratum fic&tcnte fefe capillo •Vt cum tenue atq; imbecillú
flagellum in arenarum aceruum immittimus:ncq; enim nifi pàulatim fle
&téndo fèfè: atq; innitibundum quidcm in accruum irrumpit . Habitum
autem illum flexuofum & crifpum :quem fcnfim penetrando capillus c6.
traxit :adhuc etiam poft penetratam a fé cutem retinet:quod occidcntalis
quidem non efficit:fiquidem humidi figi; caufà accedit nulla:cü
in occidentali plaga frigus illud fuum Saturnus rctineat .
De Ioue circa corporaturam •
Quoties autem Iupiter locis ipfis dominabitur :fueritq; orientalis:quoniam
calidi atq; humidi:qua ipfè qualitate praeditus eft:magna ei fiet acceffio:
nati ftatüram proceriorem decernit : ac proccritati dignitatcm adiungit:
propter partium corporis conuenientiam : fànguinifq; tcmpcramcntüm :
cum fit etiam Iouis ipfius ac Vcneris propria concinnatio. Itaq; ab illo
dignitas:ab hacformæ uenuftas: tanja fonte riuus profluit : acCncquid
uideatur deeffè dignitati) oculos quoq; nigros addet : capillumq; proihif.
fum:& defluentcm:rariufculum tamen:quadamq; cü mediocritate :can
dorem autem prænitenté illum quidem: per omne corpus diffundct. Atq;
hæcquidem omnia ab optima:& maxime hubere fanguinis temperatione
proficifccntur: qua concretione natus ipfe præditus erit • Humidi enim:
calidiq; abundans miftura: æquabilis tamen interfe:tum oculoy :capilliq;
nigrediné:tü ftaturæ proceritaté ac dignitatéformæ:tum etiäcandorëlate
magnünaturaliter gignit.Hgc auté ipfa humiditas ab oriétali ftatu Ioui
uidé addita:Saturno uero poti9intrufa:fic accipiédaeft:utcaloris qugdâ
êtiâ fiat adiunétio: Ioui quidémaior:quoniã ex partecalid9:Saturnóautë
minor:quoniä fuapte naturafrigidus &fenexeft. Atq; in Ioue quídécalor
ipfe ucgetiorerit:inSaturno auté imbccill9;&pertepefcens. Gfacies auté
li admota:autigni cü deliquefcit: caloré neceffè & aliqué intra fè admit
tat:quocalfaciéte É • Occidétalis uero Iupiter coloré etiã albú diffúdit:
n6tâmé eo nitore cófperfum:qué oriétalisexplicat. In occiduaenim plaga
ftellayomniü : etiâ §j. ipfi9radii fuppallefcüt: magis jnitcnt. Quid q,
iter mianc ingrediétes hilarioresfum9:uiribufquegctiorib9:ucfperíaütefh
laffi admodú ac defe&ti uiribus domü reuertimur:Capillum quòq; promit
tit.Vix autem fiet:ut natus ille futurus fit caluus: aut fi É conti•
gerit : caluitium ipfum crit omnino modicum • Cum enim Iouis ftclla
ihaxime temperatâ fit : non nifi rariffime poteft illius radiis immo~
deratio tantâ afferri extrinfècus ftellis ab aliis : ut calido : humid

; C ea eft cnim propria illius fupcllex X omnino fpolictur • Ë - • -

1 11
 D E R E B. c o E L.
α- %0
caluitium ipfum tandem aliquando contigerit : ncq; crit ipfum magnum:
ncq; deformis illa frontisexpilatio atq; capitis:Staturam autem mcdigcri.
tat: quadam ita tcmpcrabit: ut qâ ad médiocritatem orientalis addebat;
dcmat illud occidentalis: At corporis totius concrctioni humidi plufculú
adiicict. Hæc ígitur a Ioue domino & cum oricntalis:& cum occidcntalis
fuerit: de nati forma concretioneq; portenduntur.
De Marte circa corporaturam •
Mars locorum dominatum obtinens : atq; oricntalis ftaturam longiorem
llicetur:calor enim furfum impellit: bonüitem corporis habitum : ru
boremq; albo confpcrfum: oculos uerocaefios: corpushirfutum: capillüq;
mcdiocrem decernit: Còricrctionem autem eam : quæ calidi : ac ficci plu
fculum in fé habcat-hac enim qualitate Mars cft præditus • quo fit ut
a ccrcbri compa&tione oculorü color fit caefius:Sanguincm quoq; fic cal •
faciet:atq;Cur proprie magis loquar)concoquct : qui tamen nequaj erit
exiguus: proptcr orientalitatem ipfam : quæ fuapte natura humectat:ut
rubor ille fànguineus albo confpcrgatur : referatq; candorem immiftum •
Albcf&cre autem fanguinem dc calore: ac conco&tione lac docct : fèmen
enitalc. Calor idem MartiusCq, excremcnti multum ad cutem impcllit)
îam &ipfe humorem quoq; ab oricntaliCut diétum cft)regionc contra~
hit: multosquoq; pilos: pcr totü corpus diffundit-Calida énim & humi»
da corpora fùnt excrementofa : qua e diffufione cum excrementorü longe
minus ad caput fcratur:capillus ipfe mcdiocris redditur. An eadcm forte
caufà capillorum prouenit mediocritas:qua oculorum color caefius? Idciri
Mars occidentalis cum fucrit:ftaturam mcdiocré decernit:coloré rufum ;
capillum flauum: corpus glabrum: oculos minutos : concrctionem ucros
in quaficcitas præpolleat. Qá enim corpus reliquum glaby cft : capillus
non temere fit longior:excrementis illum tantum pafcéntibus : quod uero
flauus:exiftit de É maiufcula • flauum enim ad album accédit • nam
&frondes:& fòlia exuéto humido flauefcunt. An potius a dcfcétu calo»
ris? dum quod humidi excrementi ineft:putrefcit calore deficicnte: ut iam
diétum eft de canitie •flauus enim color eft cano propinquior. Qä ctiam
glabrum fiat corpus:ab excremcntorum exiguitaté proficifci£:qä mcdio.
cris ftatura: ab ariditate nimia • Marsenim uefpcrtimus mirifice inarefcit:
demitq; ob uefpertinam ficcitatcm : quod addebat: ab orientali humc&ta~
tione madefa&tus • Deniq; q color tantum rufus dcccrnitur: a fanguine
exiftit nondum exiccato: atq; rarefaéto : propter imbccillitatcm jÉ -

uod in acccnfis lignis cernitur : rubcfcit enim in initio ignis : anteq

materiæ humidum fit exhauftum: quo fenfim confumpto tandem candc>
fcit • Quod autem ante dictum eft : planetæ uefpertini tanj fcncfccn •
tes inarefcunt : donec in gyrum ad hume&tationcm redeunt : quo
interim tempore efficiuntur inualidi : & tanq effœti uiribus . Qüod
uero ad oculo} exiguitaté pertinetQutnó multô ante diximus) Mars:ac
 • . L I B. , IX s.
^2-%A.
Saturnus cum fint intemperati: uix aliquid exaéte:fuofq; pcr numcros có
cinnatum reddunt. Atq; ut Saturnus oculos craffiores fäcit:cum fit humí
ditatis excitator idcm & coactor quafi quidam:fic e contrario Mars par
uos ac minutos: propter nimiam ficcitatem caloris fui comitem. Hæcéním
tam intenfà Martis ficcitas caufaeft:cur ccrcbri quantitas fitetiamexigua:
caputq;etiam ipfum exiguum • Fruftraenim:im6inutiliter:&Cpcne É
rim) monftrifice natura laboraret in capitis magnitudine molienda: ficere.
bri exiguitas:cuius continendi gratia facta eft tcfta: minori poteft fpatio ,
-

contineri •
De Venere circa corporaturam .
De Venere autem: ubi dominatum &ipfà quidem orientalis adepta fuerit:
non alia tradentur a nobis: jquæ de Ioue tradita funt in difpofiendo cor
* pore:atq; in concretione temperanda. Illud tantumadmonebimus :qä nö
multo ante demonftratum etiam eft:formæ dignitatem a Ioue: uenüftatê
a Vencre nafcentibus tribui • Quam ob rem tamctfi Vcnus in uniuerfà
formæ corporifq; conftitutione Iouis eft imitatrix : fimiliumq; cffc&trix:
uenuftate tamen fua omnia condit:& a dignitate illa : quæ Ióuis munus
eft:ad muliebrem gratiam :qüi mun9 fuum eft: illecebrofiufcule traducit:
Nam & colorem:& faciem gmnem quadam quafi mollitic fic confpcrgit:
ut blandiri iam uideantur: Oculis lætitiam infpirat:& Cut Poeta inqüit)
lætos honores afflat:fiquidem poeti erunt:& Cut Catullus inquit) Ëi.
atq; illecebrofiadco: ut ad amandum alliciant:ac uoluptatis dcliciarumq;
adinoncant: Deniq; id præftabit: ut ex omni parte geftus:fin uliq; etiam
motus addeceant· quæ omnia ab eximia quadam fanguinis ÉÉ
tempcratione defluunt: partiumq;inter fe concinnitate. -

De Mercurio circa corporaturam • . .

- - - - \ • a- a. -

Mercurius & ipfe dominus: atq; orientalis concretionem fic modcratur cor,
poris:ut ea ad ficcitatem fit dcclinatura: quando cius ftella retorrida eft:
à ftatu tamen oricntali & plufculum caloris: & humidi non exiguü fibi
mutuatur:qua c re ftaturam facit modcratam : corpusbene compa&tum :
& quadratum:ut dicunt.Neq; enim temcrepalcftrae inucntor Mercurius
diéíuseft ab antiquis. De ficcitate autcm : qui terren9humor eft:mufculi:
mcmbraq;foliditatem ac robur affumunt: Oculos paruos efficit. fiquidem
Cut de §í. iam dixim9)&humidum natiuum:& cerebrum haud mul
tum erit in nati illius temperatura:Capillumautem mediocrcm:q>ob ean
dem exiguitatem generare cum multum nequeat: Colorem mellis fimilliae
mum: Craeci Melichrun dicunt: uidelicet ob fanguinis maiorem inflam
: mationem: humidiq;penuriam:quo fit:utpallorem quafi quédam:eumq;
fubcroceum inducat. Confueuit tamen pallor fieri ex humore putrido;
fànguineq; maleconco&to-Vbi uero occidentalisfuerit:coloréitidem cro
ceum: atq; in pallorcm aliquanto magis declinantem: pilum ac capillum
: 1111
• • • •
 D E R E B. C O E L .
/2-%a- -

uchementer rarum : proptcr ficcitatcm uidclicct:quae ob occidétalcm ftatü

Mcrcurio accrefcit. Qua c re corpus ipfum gracile : ac macilentü : & pene
depilc rcddetur. quando fànguis ipfe inarcfcct adco: utcarnem creare mul
taim ncqucat: quæ mcmbra ipfâ bcne ucftiat: quam ob rem crura : pcdcfq;
mali pofitus: formrq; ineptioris erunt: tcnucs illi quidcm : pcllcq; tantum
cont&cti : ac fortaffè planci : &Cut Plautus: inquit)Crocodila crufcula:
ncq; incptc Ptolemæus Aegopodas eos futuros dicit: Capillum fubrufum:
oculos áutem cócauos facit: atq; intra fupcrcilia immittit: proptcr ccrcbri
exiguitatem: atq; arcfa&tigncin : cum dcficicnte fucco : ccrcbroq; parcius
illuiim fubminiftrante : oculi ad locum a natura decrctum produci: atq; illic
collocari nequcant: in ipfoq; itinere á natura deftituti relinqueantur.Hoy
autcm omnium caufà cft ccrcbri: humorifq; cius pcnuria:quando Mcrcu
rius ipfè fùapte natura pcrj ariduseft:& ftatus ipfè occidcntalis ac fenilis
longe amplius illum exiccat. f.
De Luminaribus circa corporaturam .
Quemdmodum autem oculorum omnis ac capitis tcmpcratio ad cerebrum :
référtur : fic caloris ad cor : cumq; erraticas cœtcras Solis : Lunæq; fubmi
niftras ifi gcncratione dixerimus:gencrationemq; ipfàm Soli : Lunæq; om.
nino dclcgaucrimus: ille nanq; formâ inducit: haec matcriam praeftrüit:in
hac ipfì quoq; formandorum corporum conftitutionc tcmpcraturaq; con
fidcránda? cum primis luminarium ipforum ftatus: habitufq; animâduer
tcndus cft:quo uidclicct e loco & ipfâ afpiciant:& afpiciantür ab aliis.Si
enim féliciter fignis ipfis:ac dominis fignorum configurabunf: corporeæ
conftitutioni plurimum fauore fuo confcrcnt:fiquidem ftaturæ ipfi longi
tudincm : compaótioni partium decorem: mcmbris robur : mcmbrorum:
ac partium collocationi rcfponfum adiicicnt:bonumq; habitum pcr corpus
uniuerfum diffundent: deniq; corpus ipfum in quadrum ita rcdigent: ut
id fibi parte ex omni conuenicntiffime rcfpondeat. Cum primis auté Sol
proccritati corporis:ac formæ dignitati confulit:bonumq; habitum cófti
tuit : quippc cum calore fuo cuncta foueat : fouendoq; robur adiungat.
Luna ucro non parum ctiam ipfa conferet partium ac mcmbrorum Έ .^

fui: munus tamen eius potius eft hume&tare: q, cnim caloreproprio uacua
eft: &Cut prifci Latini locuti funt)caffa :fuapte natura néc miagnitudini
adiicit quippiam : nec amplitudini : quando caloris cft proprium furfum
prouchcrc ac produccre:qua e produétione longitudo primum conftituit:
àc dcinde in latus diffundcre : qua e re latitudö extenditur. Quo fit : ut
I.una in conftituendo corpore mioderationcm quandam : potiusjlongitur
dincm:& macilentiam prius j obcfitatcm portédat. Quámobrcm cürfus
illius: dcfluxionefq; diligentiffime obfèruandæ funt : & cum fola locis:ac
locorum dominis affuerit : &cum aSole in fociamafcita uircs utcrq; fuas
fimul illis contulerint. Illud uero certum eft corporis affabrcfa&iöncm :
partiumq; ipfarum probatam illam : æquabilcmq; conucnicntiam a Sole
 - L I B. I X
- 23:4
potiffimum Lunaq; proficifci:de quibus quidem illud mihi diccndum ui.
derur : in conftitucndis: ac difponendis corporibus: qά de fàle in condicn
dis dapibus: quarum quidem commendatio omnis a fàlis condimento pro
ueniat: ciufq; tcmpcrationc • -

De Matutinatione ftellarum circa corporaturam .

Atq; ut ad crraticas quinq;:aetatcfq; illarum rcucrtamur ac tempora: ubi eæ
miarutinæ fucrint:hoc cft ubi a Solis complexu : foturaq; digreffae appa
rcre mane cœpcrint:atq; ante Solis exortum radiis fuis libcrius uteritür:
uniuerfim quidem ftaturas ipfas magnas: corporaq; etiam magna dccer
nunt. Etenim ætas illa ftcllarum pcne puerilis:atq; in Ë U€rae
cns permulto humido corpus irrorat:qä a calore etiam abundantiore
É; : uehementius illud producit. Siquidem ftellæ ipfæ a Solis coniun
&tionc digreffae : perinde ut fœtus in luccm uenientes materna ex aluo:
maximam fecum humidi uim fuo cum caloreaffcrunt: magifq; indics con
calcfcunt:donec ad primæ ftationis locum pcruenerint. É auté
effe&tae :quoniam adolefccntiam iam impleuerunt fuam: corpora decernüt
uegctiora magifq;robufta:quibus uiresctiam maiorcs infint:eaedemq; c6.
tciitiorcs. Actas cnim hæc ftcllay quae iuuétam refert: calore multo abun
dat : a quo ficcata illa humidi fuperfluentia & cutem & offà & ncruos
uchcmcntius indurat:qua de re robur cnafcitur • Mollia enim cedunt:c6.
tra dura fubfiftüt : contentiufq; aduerfata É • Nec uero incpte
Poctae finxcrunt Hcbcn hoc eft iuuentam Hcrculis uxorem fuiffè: quádo
corporea fortitudo ætati huic attribuitur.Vbi autem ab hoc ftatu detur,
batæ repedarc : progrcdiq; retro cœperint: tanjrcic&ta fabrili regula fuum
ncc nuihcrum retinent: ncc mcnfurâ : tum in cóllocãdis artubus:tüdiftri,
bucndis partibus: modi: menfuræq; oblitæ · Qucm enim feruare modum:
aut rctinere mcnfuram poteft: qui aducrfo naturæ modo proficifcitur:&
tanj auerfà frontc inccdit ? 'j mcmbrorum coagmentationem : partiüq;
intcr fé coniunétionem inæqualcm : malcq; fibi refponfuram decernunt;
quo fit:ut corporatura ipfà inconcinna : & rudis futura fit.Vbi uero fè
cundam ad ftationcm pcrucnerc:cum uirilem iam ; Ę 2ętat€m
rcfcrút:q, ætas illaexhaufto magna e parte humido: ac pcnc acalore exu
&to in ficcitatem uergat: corpora imbecilliora decernunt: quod fore ncceffe
cft:proptcr humidi ipfius inopiam ac fànguinis* Neq; enim ftatura pro
duci: néq; mcmbra ipfà cuadcre robuftiora poffunt:fi fœtus ipfae ab ini.
tio iam árcfcet:quod in arboribus ubi gemmare iam:ac deinde pullulare
ucrc incipiunt: facile cernitur. In hoc enim ftatu erratica conftituta imbc,
cillior cfi:quandoquidem recto curfu nondum incedit:Vefpertinæ tandé
effeátæ: ac fcncfccfitcs ncceffe cft pro natura ætatis illius : quæ deformis
cft corpora ctiam deformia fabriccntur:quippe cum fene£tusipfa humido
caffa fit:atq; a calore deftituta:ac propter ficcitatem :frigufq; aduentans
artus ipfos neq; fouere ualeat : ncq; perficere • Deformitas enim ipfà
 D E R E B. C O E L •
4- £4
corporis e uitiofis:ac male cópaétis:impcrfc£tifq; e partibus manat;d
carentia fanguinis maxime : qä & hiems dcclarat: quæ feneétutis jfimi
lima cft.quid cnimhieme deformius: acbrumali tempeftate fœdius? N1
mirum igitur fi in hoc planetæ ftatu corpus non modo deforme : mal
in partcs diftributum fuerit:uerum ctiam fi uitiofis: occultifq; oppleatur
humoribus: multifq; aegritudinib9 obnoxium fiat. Quocirca ætatesquoq;:
&ftatus planctarum:quidominatum forticntur conftituendorum corpoy:
' cum primiis confidcrandi funt. Medici quoq; non folum tempora:ftatufq;
aegritudinum diftingunt:ucrum etiam ægrotorum:ncq;enim cadem rati.
ofie puerum:ac fenem: adolcfcentem:atq, ætate iam prouc&tioré curant.
De €rraticis igitur in hic parte hactcnus. Reliquum cft : uti de jgj
quoq; orbis qüadrantibus præcipiamus:quorum naturæ: poteftatefq;cor
porum figurationibus :concretionibufq; multum quoq; conferunt •
De Quadrantibus circa corporaturam •
Primus autem quadrans:qui uernus dicitur: quiq; ab æquino&tio uerno in
æftiuamSolis conucrfionem producitur: q, ætatem & ipfe puerilem fcquaf:
humido:calidoq; abundat:concrctioncmquoq;corporis huiufmodi futurâ
dccernit: ftaturam etiam proceram: bonumq; totius corporis habitü: ocu
* los etiam honeftos: ac colorem iucundum:& floridum.Atq; hæc quidem
quæ a quadrantibus portenduntur componenda ac comparanda funt cum
erraticarum fignificationibus • ubi enim fimul conuenerint fignificationes
ipfae:utrinq; augcbuntur :fin repugnaucrint:temperatione utendumerit:
pro natura repugnationis ipfius: Quadransfecundus qui ab aeftiua Solis
conucrfionc in aütünale protendituFaequino&tium:qua e re aeftiuusdi&i9
eft:iuucnilifq; aetatis naturâ ac uigorem rcfcrt:quæ calido:ficcoq;abunde
prædita cft:concretionem ipfamcorporiscalidiorem:minus tamcn humidâ
futuram portédit: fuiq; ipfiuspcrfimilcm:Staturam mcdiocrem:ncq;enim
ultra iuuentamcorpora in longum protenduntur:habitum bonum: pilos
denfiufculos:capillos plerunq; flexilcs: oculos grandiorcs: colorem ucro
qui non fatis dele&tet intucntcs: Græceeft Miföchros:ncq;cnimiucüdus:
& floridus:qualé iam diximus: cffe poterit:propter humidi fubduétioné.
Color enim ille ucnuftus:& blandusa calido:humidoq; exa&tius téperato
rcdditur : cxiftitq; e proba fanguinis moderatione • Qui tertius cft qua
drans:atq; autünalis dicitur: Ä æftiua conucrfione in autúnale pcrlatus
aquinoótium: perinde ut autünusipfe arido:frigidoq; exhubcrat:concre
tionem ipfam corporum iifdem his ficcis : frigidifq; humoribus refercit.
Colorem autcm croceum:atq;Cut hodie dicunt) mellcum:capillum mcdi
ocrem:oculos pulchros: gracilcmq; corporaturam dcnuntiat. Quinumero
quartus eft:atq; ultimus:quiq; ab hiberna conuerfione hibcrnus uocatus
cft quadrans: g, etiam frigido :humidoq; refertus eft : concretiones quoq;
corporum frigidiorcs:atq; humentiores indicat:ftaturam mediocremi:ca>
pillum promiffum:corpus fubglab$:ac pcne uulfum:compagemq;ipfàm
t.
 L I B. I X è ; ` .
/233
membrorum: Eig; concinnationem fàtis accommodatam . Colorcm
autcm fubnigrum:ac fufcum fignificat. Atq; haec quidem generali quadá
regula: præceptioncq; tradunf.Quadrantcs cnim ipfi orbis figniferi pro.
prictatcs:ac naturas habcnt quifq; fuas: qucmadmodum regióncs ac terz
rarum fitus ad ortum occafumue : aut in meridicm : feptentrioncmue
inclinantes • , , - - - -

De Stellis fixis:& fignis circa corporaturam .

Iam uero figna ipfà : & quæ in jú, : & quæ extra collocata zodiacum
funt: particulatim £j; alia quadam ratione animaduertenda funt:eorúq;
tcftates mcticndæ. Primum q, earum alia humana: ut Virgo : ut Ge
mini: ut Andromcda: ut Cafiopea:alia bruta: ut Aries: Tauris: Cygn9:
Canicula : Et humana quidem figna artus ipfos:membrorumq; införmaz
tionem ad humanorum fimilitudinem: æqualitatéq; conftituunt: at bruta;
qualia ferarum funt: membra fabricantur: ac pcrfimilia illorum humano
in corporc moliuntur:fiue ad robur: imbecillitatemue : fiue ad craffitudi:
ncin: aut gracilitatcm:fiuc ad longitudinem:aut breuitatem:fiue ad pul,
chritudinem : turpitudinem ue: fiue ad rc&titudinem: uel obliquitaté:aut
§#
ad decorem: indecentiam uc: qualia animalium ipforum funt. noni
nulla ctiä figna ad robur:ad pulchritudinem: ad £$ : ad ampli, .
tudincm : qüalitatefq; ad alias corporis non parum adiiciunt : qualia fùnt
Lco: Virgó:&Sagittarius:cótraPifccs : Cancer:& Capricornüsdemüt.
Nam & Leo quod ualentiffimum animal eft:robuftioriq; corpore praedi
tum: additadüires: ad membrorum uegetationem: uigorem : amplitudi
p
nem . VirgoCquia humanam formam $repræfentat) multum confert ad
pulchritudinem :ad formam ipfàm '§i'; humana eft reddendam :fuafq;
pcr partis decenter concinnandam • Š qua parte homo effingiè
idem hoc praeftabit : at qua equus:& robur adiunget: &artus maiores fta.
tuet atq; amplificabit membra. Dcmcntautem de robore: uigore:magni,
tudinc?pulchritudine : qualitatibufq; aliis humanæ corporaturæ propriis
Cancer: Pifces:& Capricornus:belluæ quidcm ipfæ deformcs:incompo
fitæ : imbccillis uiribus: membris male compa&tis:ftatuq; corporis totius
inualido:atq; inconcinno-Si enim parentes ipfi:atq; item patria: erraticg
quoq; bcne collocatæ liberorum egregiam formam: corporifq; conftituti.
dncni eximiam promiferint: nimirum adiment hæc ipfà figna non parum
dc parentum: patriæ : erraticarumq; pollicitis : ubi unum aliquod eorum
aut afccnderit: præfertim ferino alio cooricntc : aut dominus afcendentis
feu loci Lunæ Solisue in eorum aliquo fucritcollocatum. Quinctiâfigna
quædam funt:qugprioribus a partibus bonum corporis habitü inducünt:
üirefq; maiores&orporibus indufit: membráq;cönfingunt ucgetiora:qualia
funt Aries: Taurus: Leo • quando hæc ipfà animalia a ceruice : pc&tore :
atq; armis: quæ priores funt partes: longe maxime praeftant. Secus auté
Gémini:Scörpiüs;&Sagittarius prioribus apartibus funt imbccilliores:
 D E R E B. C O E L •
a4^
cum a pofterioribus magnopere ualeant. Pofteriora cnim Sagittarii funt
equina?praecclluntq; humanis:Scorpius ualet a clunibus: homo autë ipfe
Cham Gcmini humanum cft fignum) in humcris: ac lumbis uircs fuas :
roburq, praecipue collocatum habct. Quocirca fi aut horofcopus confti
tutus üalétioribus in partibus fuerit:aut domin9 figni horofcopátis:fiue
dominus figni Lunæ ibidem collocabitur genituræ tempore : magna ex
hac collocatione corporis uiribus : bonoq; eius habitui fiet acceffio : Sin
imbccillioribus conftituentur in partibus: magna rurfus fict ademptio & .
uirium & habitus boni. Virgo item: Sagittarius: ac LibraCq, humana
figna:q, bonam integramq; mcmbrorum difpofitionem partiumq; intcr £
cönuenientiam retincnt)ad concinnationem partium ipfay: formaq; dcco
rem adiumcnti plurimum afferunt. Contra Pifccs Scorpius acTaür9dif.
pofitioncm ipfàm mcmbrorum: ac partium conformationcm : corporifq;
totius ftarum rcdigcnt ad inæqualitatcm: atq; inconuenicntiam: ut parü
apte : ut nc(quod dici folct) ad lincam fibi refpondcant. Sunt enim figna
ihcompofita Pifccs:& Scorpius: formaq; illorum fæda : fi noftram rcfpc
xcris. Quæ autem Tauri ceruicis: ac paleariumadcaudam : clunefq; pro•
portio? Itaq; illis in corporibus partes ipfae : totaq; compactio proporti.
oncm:rcfponfumq; parum utiq; fuum rctincbunt . Eft profc&o rcs hac
difficilis admodum cognitu: iudicatuq;:propter multa ac diuerfa queipfà
inuicem aducrfantur jÜ, pulchritudo : aut deformitas parentum párü
fæpenumero cum cœlo conuenit:nó raro patria:cum alibi corpora homi•
num proceriora: ut in Gcrmaniâ : alibi breuiora nafci folcant:ut in He
truria : In Carthaginenfi agro fufca: in Lugdunenfi candida naturalitcr
oriantur: faepenumero etiam figna ab erraticis:erraticaeq; ipfae intcr fé dif>
fèntiant:quin partesetiam figniorum longe differant: priores a poftcriori.
bus • Perfaepe etiam horofcopi dominus: lociq; Lunaris:ftellæ itemafpicia
entes diucrfarum funt uirium :atq; effe&tionum • Non nunj etiam tum
planctæ horofcopátis:tum domini horofcopi longe alia eft natura. Quid
q»non raro auorum: proauorüq; femina repullulant in nepotibus:acpro»
fcpotibus? Quo igitur iudicatü res eft difficilior:co maior:atq; elabora»
tior in commifcendis ac temperandis in uniuerfum:acpcr partcs dccrctis:
fignificationibus: poteftatibufq; ftcllarum • Ac præfertim lúminariü adhi
bcnda diligentia: ac perpenfiocft • -

f* I N I S
 ]

- - - - - · ·- ·-
- - -

a-%>
χ. ^.

I O A N N I S I. O V I A N I P O N T A N I
A D A L D V M M A N V T I V M
D E R E B V S C O E L E S T I B V S
L I B E R D E C I M V S

Veruntur Alde Manuti a remotiffimis etiam f&culis non

ineruditi quoq; uiri: terram confènefcere:tanjeffœtam:
quod in mulieribus ufuucnit • Cui opinioni Ariftoteles
q. quoq; confentiat • Ego uero & uetuftatem ipfàm fua cú
eruditione deriderem:& Ariftotelem:licet eminétiffimü
Philofophum: non fine irrifione demirarer : talia dicen•
tem : fide noftra ipfi fene&tute loqucrentur : ac fi ele
menta ipfà prorfus effent tandem aliquando interitura •
Quid enim eft aliud cófenefcere:jad interitum properare? Ná nec terra
prorfùs eft interitura: quanj Chriftiani fumus: neq; in nihilum abitura:
hec figenerationi finis quandoq; ftatuendus eft: futura tamen eft terræ:
clementorumq; ipforum ac cœli ruina:in nihilumq; abitio • Verum terra
ipfà fic confènefcit:ut per partes: regionefq;:perq3 regionum fines multú
amittat de ucteri hubertate: foliq; opulentia • quemadmodum e contrario
aliæ atq; aliæ regiones ac loca nouas uires ad fœcunditatem fufcipiant:
nouaq;alimenta ad frugum procreationem:ac rerum copiam. Quod 1nOfl
folumiin hubertate contingit agrorum ac foli:uerum ctiam in pötétatib9;
atq; imperiis: id qä Aethiopum: Pcrfarum : Græcorum : Carthaginen
fium:Romanorum : itemq; Gallorum:Germanorum: ac Gotorü docent
imperia : quiq; maxime nunc formidolofus cft Turcarum dominatus in
maxima Afiae parte: Europaeq; nequaj exigua • Nec igitur interitura eft
terra: nec ita cófencfcit:hoceft uariant eiusuires:naturalefq;effeétiones;
ut fit ipfà in nihilum reditura : uerum ut pcr uices quafi quafdam nunc
hæ : nunc illæ regiones:ac terrarum traótus uires aut maiores fufcipiant;
aut multum ipfæ amittant de ueteri fœcunditate: ac germinandi róbore.
An non aetates quoq; noftræ:& fécula ipfà uariant ? Quis igitur dubi
tet uariare fuis étiam ætatibus ac f&culis coeli ac ftellarum uires:fignifica
tiones:effeétusf'cum& motus ratio aliter atq; aliter mutetur : licct una
atq; eadcm ipfà fit:& partes ipfæ fines non cofdem retineant: uey ftellæ
loca mutent fua:&coelü per partes undiq; uariet:atq; a fé ipfo minutatim
differat • Quæ res efficit:ut hgc ipfà difciplina:cœliq; ac ftellarum obfèr
uatio conieóturalis & habeatur:& fit:perinde ut eft res militaris: naualis
ac medicina:qäq; maximum inter homines cft ac pulcherrimü:rci publi
cæ adminiftratiö: propter rerum : ac temporum uarietatem : euentuumq;
 A.

: D E R E B. C O E L •
^2 33 -

fùcccffum. Quibus in hunc modum explicatis ad ea : quae reliqua funt :

tranfèamus. Hæc autem ita dicuntur a nobis: ut commonefaciamus fide
ralium rcrumftudiofos:quæ dc ftellarum cœliq; profpc&tibus:ipfifq; cöfi
gurationibus traduntur:ea nequaj perpetuum tenorem feruare:omni
Éparte ncceffitatem inducere:tum propter ea quæ di&ta funt : tum quia
inferiores caufæ fupcrioribus pcrfæpe aut parum conucniant:aut aduerfà
etiam fronte repugncnt •

Voniam autem ita natura comparatum eft : ut humana

q. corpora quando corruptibilia funt : externis affe&tiohibus
fint expofita:neq; enim mortale corpus eft ullum:cui non
etiam pcrmulta neceffe fit accidere: diuerfifq; illud modis
ac rationibus affici: de hac quoq; parte:quæ ad corporum
uitia:ualitudinefq; pcrtinct: diccndum relinquitur.Vitia uero ac ualitu
dincs(quoniam corpus afficiunt) affe&tionum appellatione comprehcndi
uolumus: uitium autcm intelligi: cum aliqua corporis pars uitiata eft:ut
cum aliquis aut oculo captus cft: aut os habet cicatricofum : ualitudines
uero:quibus certo quodam tempore corpus uexatur: ut febres: ut laterü
dolores: ut tuffes:fànguinifq;profluuium. Ac uitia quidem fere perpetua
funt : ualitudines uero & fanantur poft fuum tempus : & rurfus uexare
corpus aut uniuerfum: aut in parte aliqua confucuere • Adhæc uitia ipfà
pleraq; cxterna ui: fortuitoue inferuntur:ut ferro : igne: ruina:cafibus:
cum ualitudines humorum é corruptione oriantur : deq; malo corporis
ipfius: aut aeris:aut aquarum habitu • Harum autem É prin•
cipia:& caufæ a cœlo quoq; proficifcuntur: cuius motibus inferiora hæc
córpora fubieéta funt. Ncq; enim una eft corrumpendi uia • Qä fi corru
ptio exiftit a cœli motibus : & media per quæ corruptio inducitur: inde
quoq; exiftent. Atq; ut motus quidam funt ij ab humoribus corruptis
morbos prouenturos portédunt:fic etiã qui ab aliqua ui externa • Etenim
homo cum a coelo conftitutus ita fit: ut artium plürimarum inuentor fit:
atq; excrcitator:uiucndi neceffitate & gratia:fitq; illi ingenitatutádi cor~
poris fui cura: inftruméta quoq; fibi ipfeadinuenit:quibus feq; fuaq; tue
atur:qualia funt tela:enfes: iacula : atq; ubi hæc defuerint : non defunt
fuftcs:lapides:torrcs:atq;Cut Poeta inquit)faces:& faxa uolant : furor
arma miniftrat • Adhæc cum fit homo natura irafcibilis: neceffè eft:abira
quandoq;ut commoueat:& iniuriam quæ infertur:quibus poteft artibus
propulfet:in qua propulfànda inftrumentis illis utitur : quorum natura
tutandi fui caufà inuentrix fuit • Armauit hæc cætera animalia fuisquod
cnusarmis: cornibus: dentibus:unguibus: roftris: hominem natüralib9
is armis dcftitutum:armauit induftria : per quam arma fibi extrinfècus
præparauit. Quid igitur mirum:fia cæli motibus haec ipfà innuuntur:
 L I B. X
<a 39.
quorum caufae a motibus eius manent ? Quin figna quædam coelcftia ea
natura funt prædita : ut ad artis huiufmodi faciendorum armorum homi
1m€S §ĂŠ ad curanda uulnera:externa ui: gladiifq; ab
arte inuentis illata. Quocirca & uiriorum & aegritudinum fignificationcs
in cœlo repofitæ funt:atq; illarum notæ motibus illius infita:: de quibus
hæc quidcm tradimus obferuanda •
De Locis inferentibus uitia:aut ægritudincs .
Ortus & occafusCut alibi dictum eft)alter lucis ideft uitæ auétor eft: unde
qui nafcuntur: uenire in lucem traduntur:altcr tenebrarum & mortis: quo
fàétumcft:ut qui moriuntur: obire diem dicätur.Vt igitur ab ortu qüg
runtur ca : quæ ad uitam:atq; animalitatem:quin ctiam ad formam Äî
corporifq; conftitutionem pcrtinent: de quo paulo cft ante diétum:fic ab
occafu : qui luci hoc cft uitæ opponitur: quærenda funt illa: quæ & uitæ
obfunt: & mortcm minitantur: Quando ægritudines: uulnera :quæq; uis
aut uniucrfo corpori:aut mcmbro cuipiamexterius affertur:mcdiaqüadä
funt ad mortcm infcrcndam · Iure igitur incorum qui nafcuntur geiiituris
occafus ipfe diligentiffimc ÉÉÉ eft:num quæ ftclla præfertim na
lefica illum infidcat:aut aduerfis radiis hoftilcm in modum fcriat:fèu de
quadrangulo loco:eoq; aut dextro : aut finiftro: fèu de oppofito:ac dia •
metro : id eft ab ipfo exortu : in quo uitam conftitutam effe diximus •
Siqdcm pro ftcllay ipfa; naturis ac minitationibus uitia futura funt:
morbi itcm:ac mortcs ipfæ : ubi minæ letales fucrint. Vcrü nunc de uitiis;
ac ualitudinibus:quibus indagandis:tria funt loca confideranda: horofco
pus:idcftquae afcendit cœli pars ab exortu: occafus id cft aduerfà horo
fcopo coeli pars ea : quæ dcorfum : inferius in hcmifpcrium deiicitur:ac
fextus locus : qui occafum antecedit: nomenq; a ualitudinibus acccpit :
: Martiq; addi&tus eft: nullamq; cü horofcopoconiunétionem habct : unde
a Græcis Afyndetos dicitur:quibus in locis maleficæ ubi inuëtæ fuerint;
malignitatcm fuam facilius exerccnt •Siquidé féptimus locus proptcr fitü ;
nam horofcopo opponitur : & inde tenebræ erumpunt: uitæ quoq; nati :
cuius quidem horofcopus fignificator eft: & corpori : cuius conftitucndi
ius magna fibi e parte idem uendicauit: hoftilcm aduerfàtur in modum •
Scxtus uero quoniam nulla non ratione ab horofcopo difiun&tus eft : ni
hilq;cum illo familiare : aut amicü habet: uitæ incolumitati :bonaq; cor •
poris ualitudini infidiatur :& tanjclatcbris bcllum parat. Sin ftcllæ lo
3. &orum horum neutrum infederint:uerü e quadrangulo: oppofitoue loco;
aut utrunq;:aut alterum faltem radiis fuispercufferint:hac quoq; irradia
tione : & üitæ & corpori damnum moliunt. Malefica quoq; in horofcopo
collocata: præfentia fua locum ipfum inficit:quin etiam feptimum in locü

i
;
ab aducrfa fronte radios mittit • Quocirca iure tria hæc loca confideranda
funt:& qua uero ratione configurentur : diligenter uidendum • Jn qua
quidem confiderationc illud quoq; pcnfitandum;num ftcllg ipfæ partiliter
 D E R E B• C O E L •
2 63 -

illic aut fnfideãt:aut loca ipfa pcrcutiantCafpcétus enim partilismaximas

atq; efficaciffimas uircs habct) an platicc:ut Iulius Maternus ufurpat:
qui afpcétus longeminorum cft uirium : cfficaciæq; imbccillioris: Partilë
uiocamus afpcétüm:cumafccndcnte ab ortu prima Arictis parte:aboccafu
præcipitat fé inferius in hcmifpcrium pars Libræ prima : in qua malefica
çonftituta fit : aut fortaffè in parte haud ita multum diftante: Platicum
uero:cumafccndente partc cadcm Arictis: malcfica inueniatur fé deiicicns
e uigefima quinta Libræ partc : aut in aliis ciufdcm £ partibus:quae
a prima longiufcule abfunt.Vt autcm priorcm illum afpc&tum partilem:
fic pofteriorcm hunc qui Graecc eft platicus: nouo fcd proprio tamcnno
mihe appcllare fcpofitum: ac remotiorem : quin etiam laxiorem placuit •
Quæq; ftcllæ ratione hac fèfè uiderint:tum fepofitc:ac remote: tum ctiá
e fign6 intueri fé diccmus • q nó exipfà parte: ucrum fepofitis:atq; inter
ic&tis compluribus figni eiufdem partibus inuicem fe confpiciant.Erratica
igitur ftclla conftituta in ipfo punéto:atq;Cut Græcidicunt) centro:fiue
Òut rcccntiores Latini in ortus: occafusue:hoc eft primi: aut fcptimi loci
angulo: firmioribus: ac uehemcntioribus utetur uiribus:&Cut fàgittarii
loquuntur)certius figct: ex ca cnim parte longe acrius ferit:jcum cpar
tibus rcmotioribus: magífq; a punéto diftantibus : jj figni:lociq; illius
fpatiopartcs íllæ continentur. Quadrangula quoq; irradiatio:autoppofita
angulüm ípfum partiliter fericns multo etiam magis noxia cft :j quæ loci
eiüfdem partcs remotiorcs:quæq; ab angulo longius rccedüt: pércufferit.
Itaq; uis illi maior: ac fignificatio uchcmcntior: huic autcm irradiationi
minor incft ac rcmiffior. Bcneficæ quoq; ftellæ alocorumcontagionc infi
ciuntur: non aliter j regio peftilens inficcrc incolumcs: ac bcne ualcntcs
confueuit.Siquidem Venus quis benefica:feptimo tamen : aut fexto in
loco conftituta:& a „ì, minaciter pcrcuffa uitia: aegritudincfq;
dccernit: ac diuerfà malorum gcnera. Quemadmodü enim mors nó a bile
tätum rufa: nigraue infertur:uerum etiam a fànguine:ac pituita: ficctiá
ualitudincs. Quocirca bcneficæ etiam ftellæ Ë locorum cötagione
infectæ humores quoq, quibusprafunt:inficiunt: ualitudinefq; ingcnerát:
maximcfi a malcficis quoq; uexabuntur. Etcnim Vcnus genituræ cuiuf
piam tempore feptimo in loco ac tropicis in fignis: aut fquamofis cóftituta
fi a Marte dc quadrangulo: oppofitoue locô percuffa fuerit : aut uter
fimul coniungentur: natum illum impuriffimæ libidinis forde fœdabit:
uibus ubi Saturnus afpc&tu praefcntiaue coniun&tus fuerit : muliebrifq;
genitura ipfà fuerit:eam mulicrem Venus in genus fuum inflammabit:
cogetq; criffari: atq; abuti puellis: qüi de Sappho Poetica traditum eft.
Eâdem Venus fextô in loco pofita :fi muliebrisgenitura fuerit : ob folam
loci ipfius malignitatem : portendit mulierem illam de partu faepiffime
laboraturä:enixuramq;magno cum uitæ fuæ pcriculo:auffœtüîmmatug:
edituram : aut ctiam lacerü illum: ac membrátim a mcdicis difccrpcndü •
 , ' 'L I B..X
zé
Quod de Vcncris infeétione: idcm illud etiam de Ioue dicimus: Siquide
hocèodem in loco conftitutus Iupiter mala etiam plurima dccernit.Vix
enim fiet: quin cxponatur is:qui in luccm ucniés Iouem fexto in lococol
locatú habucrit:fueritq; Iupiter ípfe horofcopantis:aut culminantisfigni
dominus:gcnituraq; no&turna. Quod periculum eo erit incuitabiliu§:fi
aut Saturnus: aut §§ :aut Mars Ioui e fronte aducrfàbuntur:aut defi
ciens ei Luna quadrangulabitur.Neq; enimtcmere loco huic ab antiquis
difciplinæ huius fcriptoribus: malæ fortunæ cognomcntum cft inditum :
quando nulla non crratica ex eo loco ad malcfacicndum compclli£. Quid
plura ? Vcnus ipfa quæ uxores tribuit: quæq; tantopcre genitalis:ac fœ
cunda cft : in quorum genituris locum hunc tenuerit:fi mias fuerit: uxoré
illi & ferius decernit:&aut uiduam: aut ualitudinariam: aut malc inftí
tutam:aut uiro ipfi male audicntem dabit:fin mulier: magnas illi diffi
cultates: magna etiam minitatur c partu pcricula: nunc enimabortus fa
cier: nüc fœtum cdet aut acerbum :aut laccrum: præterj fi mcdio eccelo
: afpc&tus aliquis bcnignus arriferit. Scd iam ad uitia äää uení •
i amus: quæ nobis tribus his a locis potiffimum innuuntur: ac pràcfèrtim
'/
a fexto : ac fèptimo . - - ` .

Dé Vitiis:fcu aegritudinibus:& primo de oculis.

Principio loca ipfà uidenda funt: an fimul tria:anduo tantü:an unus fòlus:
an nullus ab erraticis fit infèffus:fint ne erraticæ quæ infcdcre : beneficæ:
an maleficæ:an partim beneficæ: partim autem maleficæ · adhæc fint ne
ambo luminaria :an alterum tantum:an neutrum in ipfis locis. præterea
fit ne Mcrcurius & ipfè ex infefforum numero : an fortaffè folus? Quod
fi nulla omnino erratica infederit;uidendum cft: an e loco quadrangülo:
fcu feptimum : fcu fextum impugncnt locum : an fortaffè utrunq; ? His
autcm cognitis:atq; in numerum reda&tis:uidéda funt figna ipfà;a qbus
loca occupantur:& itcm figna : quibus erraticæ Tgit feruntur:
eorumq; qualitates ac naturæ exa&tius perquirendae • Cumprimis autem
uidcndüm eft: an crraticæ ipfae feu quæ impugnant : fcu quæ infident :
fint orientalcs an occidentales?Siquidem matutinaeCq, ualidioribus præ
:
I/
ditæ funt uiribus)uitium afferunt: ucfpcrtinæ ualitudinem • Cum enim
uitia pcrpetua fint: potentiore a caufâ proficifcantur ncccffe cft: ualitudi•
ncs ab imbccilliore:quia breuiorcs: fuoq; definunt tcmpore : tametfi ali
uando fortaffè rcucftuntur. Itaq; ftellæ matutinatio uitium indicat:ue.
É ualitudiné. Erunt auté uitia acualitudines pro natura fignoy
ac ftcllay: & in partibus illis corporis: quæ tü ftcllis: tü fignis ipfisfubie
&tæ funt.Vtq; de luminaribus primù loquamur: quoniã oculi obtutufq;
ipfè Soli: Lunæq; afcribunf:ut iam diximus: ubi utrüq;:aut altcy iis in
locis aut una fimul: aut fcorfum repienf: uitiú aut oculoy alteri:aututriq;
infcrc£:ut auté diftin&ti9loquamuf:ubi Lunain ortu: occafuue:autfexto
inlocopartiliter cóftitutafuerit;atq;aSoleoppofitae parte si-; : nat9
I.
 D E R E B. C O E L .
2, 63. -

ille in cuius hoc genitura contigerit:altero capietur oculo:fi tamen Maf

tis:Saturniue præfentia alteríeorum aftiterit:aut quadrangulatio offue
rit. Idem quoq; cótingct : fi Sol in eorundem locorum aliquo partilitcr
inucntus hâc eâdcm radiatione pulfétur: quin etiam fi Mars: aut Satur •
nus in ortu : aut occafu partiliter conftitutus Solem : Lunamue quadran•
gula:oppofitaue radiatione percutiat: natus ille cadem ratione altero ca
pictur óculo.Si uero ambæ malcficæ aut fimul iunétæ: aut feorfumcollo
catæ utrunq; luminare percutient:fiue luminaria ipfà copulata fint : fiue
feorfum permeent : utriufq; nimirum oculi orbitas timcnda eft • Orbitas
autem ipfaCcum Saturn9 fuerit illius auétor) a uitiofis humoribus:pcre
niciofaq; fuffufione ortum ducet. Qä fi eius caufà ad Martem referetur:
uitium ipfum aut ferro:aut igni: aut i&tu : aut externa quapiam ui infe•
retur:Mcrcurii autem ftella: cuius promifcua potentia eft: fi &ipfa iacu
lum fuum dc quadrangulo : oppofitoue loco ita in Lunâ contorferit : ut
orbitatis auétor effe&tus fit:uitium hoc patrabitur gymnicis: paleftricifq;
in certaminibus ac ludis:aut exercendo pugillatu • Luna quoq; in aliquo
locorum ipforum collocata: præfertim in cardinibus:fi nebulæ coniun&ta
fuerit:quæ eft in Cancro :aut Pliadibus : quæ funt in Tauro:aut iubæ
Leonis:aut urnae Aquarii:aut in fronte Scorpii collocata: aut in eo Sa
ittarii fpatio: qä abo&taua parte ad decimam protenditur:aut in lineolis
É'É in ipfo Arictis jjj a Sole oppofitis e regione radiis
percuffa:alteri prorfus oculo lucem adimet: praefèrtim fi Martis:aut Sa
turni inimica uis fefe fociam addiderit. Qä fi Solem alter:alter uero Lu
nam partili radiatione petierit: nimirum natus ille utroq; oculo capietur.
Itidem quoq; utriufq; oculi luce orbabitur:qui Lunâ ex toto fere lumine
fuo orbatam:in aliquo fignorum horum : atq; in partibus quas diximus
collocatam: in cardineq; aliquo praefidentem: Martem uero ac Saturnù :
aut alterum eorum fàltem illi aduerfàntem habuerit . Qä fi plena iam
fuerit:euitabit fortaffe cæcitatem: uitio tamen aliquo laborabit óculorum:
aut ualitudine:feu forte cicatrice:& nota aliqua in ea ipfâ afpeétus parte
fœdabitur. Ad hæc autem :aliaq; uitia infligenda multum cónferet:cum
erraticæ pro Solis configuratione matutinæ fuerint: pro Lunæautem po
fiturauefpertinae • Quin etiam inerunt oculis eius uitia: aut illis capietur:
in cuius genitura Sol partiliter in horofcopo: Luna uero in fümo cardine
partiliter etiam collocabitur : maleficarum autem ftellarum altera in
anaphora Solis:hoc eft fuccedente loco: altera in Lunæ reperietur ana
phora:neq; beneficarum præfidium aliqua e parte affuerit. Laborabit &
ille aut cæcitatæ : aut oculorum graui mórbo : qui in lucem uenicns
Lunam : Solemq; partiliter fimul íünétos habuerít : aut in anaphora
h9r9fcopi : hoc cft fuccedente in loco : qui ordinc fecundus eft :
in figuræ conftitutione : aut in epicataphora': id eft in o&auo : qui
locus fucccdit feptimo : Saturium ucro : ac Martcm partiliter
 . • . L I B. X .
- a 63
in ortu : fi luminaria fucrint in anaphora : contra in occiduo partî,
liter cardine: fi luminaria fuerint in cpicataphora conftituta . Eft âutcm
Anaphora locus horofcopo finitimus:poncq; illum fequitur : ex eo diéta:
q, plancta illic pofitus: poftjlocum illum in quo eft : permenfis fucrit:
furfum ad illum ftatim fé tranfferat • Quocirca fecundus figuræ locus
anaphora eft oricntis cardinis. Afccndente nanq; Arietc: fi £'i' Sol
pcragrabit : dicetur Sol cffè in anaphora $T$ cardinis colloca ,
tus : Quocirca proprio: ac Latino uerbo dici a nobis Succeffio potcft:q>
cardini ftatim fucccdat:inferiori cx hcmifpcrio acccdcns ad fupcri9. Epf.
cataphora uero dicetur Dcccffio:ifq; crit o&tauus locus : e qüo dcccdens
planeta occiduum dcclinat in cardinem: ucrfus inferius hcmifperiü. Itaq;
planeta o&tauo in loco pofitus: dicitur cffe in cpicataphora & dcccffione
occidui cardinis.Hæc autem fucccffio:ac deceffio progreditur fecundum
eum motum : qui eft ab ortu in occafum : rapitq; fecum & mundum : &
fidera • Qua ratione commodc ac perappofite etiam diccmus: undccimum
quidcm locum anaphoram hoc eft fucceffionem cffe culminantis cardinis:
quintum uero locum epicataphoram ideft deceffioncm imi:ac recubantis.
Maleficæ igitur in ortu occafu uc conftitutæ præfentia fuaperinde ac pc
ftilenti quódam contaétu loca illa inficiunt: ad quæ loca ubi luminaria de
o&tauo:aut fècundo e loco fé contulerint : quadam quafi contagione infi
ciuntur. Quocirca humorum corruptio in nati illius corpore futura de
cernitur: quin ctiam oculi dccrcto iam tempore fuffufione grauabuntur
adeo: ut facile inde cæcitas fubfequatur. An non intrantes homincs loca
fœtida: & ipfi fœtore afficiuntur ? Quid enim intcr mortales contagione
crniciofius?Signorum tamen qualitates: naturæq; examinandæ funt: ut
fî quoq; qualitates : tcmpcraturæq; íî : c quibus fit
uitium euenturum : Hæc autem ratio cfficit : ut ocüli tuti ncquaj futuri
fint:quoticsSol & Luna in fucceffione malcficarum copulati inuehientur
cuiufpiam geniturætempore • Periclitabitur &ille quoq; oculis: qui Mar
tem:Solem:ac Lunam partiliter iunótos in aliquo gcnituræ fuæ cardine
fortitus fuerit:ac præfertim in iis de quibus locutifümus cardinibus ort9
atq; occafus.Solquoq; inortu cum Saturno partiliter collocatus fi Mar
tem ab oppofito aut é quadrangulo minitantcm confpcxerit : oculi alre •
rius:ac dextri fortaffè oculi futüram decernit orbitatem • Eft autem non
nihil difficile iudicatu : an ob fuffufioncm a Saturno excitatam : an ob
: Martiam uiolentiam.Vtranq; autem ad rcm fignorum naturæ plurimü
conferunt.Vbiq; autem aduertédum eft:num bencficæ ipfae : atq; c loco
É; in occafuÆgi$
uidem fuperiore fuum conferant ? Sol quoq; cum Marte ac
partiliter pofitus lufcos efficit : qä profc&to uitium
a cerebri imbccillitate proficifcitur : a quo & oculi temperantur . Mars
igitur ac Mercurius §j; copulati cerebrum inficiunt : atq; imbccillum
rcddunt illuftrandis oculis : luciq; abunde hauriendæ R.Orbabitur
1!
 D E R E B. C O E L •
2.63
' fortaffè dcxtro & ille oculo : in cuius gcnitura Sol in cardine partiliter
pofitus Martem Saturnum uc:aut fimül utrunq; fua in anaphora: locoq;
fubfcqucnti collocatum habuerit. Progrcffi cnimi c loco illo :ad locú qucm
ridcm Soltcnuerat:ftatim cum præfentia fua inficiunt:caufafq; natura.
í excitant: quibus uitium afferetur nati illius oculo : qui dextër quidem
potius crit: qüando dexter quidem Soli : Lunæ uero finiftcr addicitur: qui
& ipfè uitiabitur: fi Luna in cardine fimiliter collocata Martcm :autSa
turnum: aut utrunq; fimul in anaphora : fuaue in deceffione habuerit •
Dccernitur ctiam cæcitas cius:qui Solcm ac Lunam juis diuerfis in car
dinibus collocatos habucrit:fiuc cardincs illi quadrägüli inuicem fucrint:
fiuc oppofiti:atq; in alterius quidcm cardinis fucceffione Martcm fortitus
fit: in alterius uéro fucccffioné Saturnum • Sole ac Luna partiliter in car
dine cocuntibus: fi Mars ac Saturnus: alter medium: alter imum tenu
crit:aut copulati luminaribus îifdem in partibus utcrq;:aut altcr ipforum
fucrit: ex hac quoq; configuratione cæcitas portendif:e fuffufionequidë:
fiSaturnus:extcrnâ uero üi fi Mars folus. Alterius quoq; oculi calamitas
innuitur: ubi Mars ac Saturnus o&tauo in loco: hoc cft in feptimi decef.
fionc conftituti : regrcdicntcfq; Lunâ quadrangulo afpcétu uiderint:cüq;
hac luminis calamitate : dcbilitas quoq; corporis timcnda eft • Quin fi
Luna fucrit dextro in quadrangulo: dextri oculi amiffio : dextræq; partis
dcbilitas indicatur:fin in finiftro:& oculi finiftri:& partis finiftrae infor,
tunium. Quotics intcr Solcm ac Lunâ:antcjcocant: malcfica intcric&ta
eft : quis figna ipfà diuerfà fint : cæcitatis fimiliter difcrimcn timcndum
eft.His ctiam configurationibus uidendum eft:addatur nec ne domorum
inter ftellas commutatio:alteraq; alterius accipiatur hofpitio: quæ rcsftel»
larum potcftati : ac decrcto uirium multum adiicit. Quoniam autcm uitia:
atq; offenfioncs: quæ cxtcrna ui minime inferuntur oculis : ab humorum
£î; ortü ducunt: quæ ubi minor fuérit:fuffufiones:atq; ophthalae
mias: ubi maior: magifq; continua: uitium cæcitatis infligit: mirum ncu
tijcft:fi Luna Ê in locis:dc quibus di&tü eft: pofita: praefèrtimq;
deficicns luminc:atq; ad coitum Solis properans cæcitaté indicit. Siquidé
Luna ipfà ca tempeftate frigido:humidoq;: hoc eft hiberno humore refer•
ta eft :q;q; loca illa ncbulofà magnopere etiam humefcunt: uim profcéto
maximam humiditatis cuocat : quæ affiduo manatu dcfluens: ac propter
frigus aliquanto coactius ac lentius:lucem tandem extinguit. Eadé Luna
in Arictis capitc collocata ideft in partibus tcrtia:quarta:& quinta:qug
caput conftituunt: nam prima : & fècunda cornibus infigniuntur : Scxta
autcm : ac fèptima faciem defignant in qua oculi collocantur C quod
Homero contigit)caecum facict:atq; co certius: fi Saturno fucrit ibidcm
copulata : ccrcbrum nanq; ufq; adco humc&tabit : ut in oculos pcrin•
de ac ucna c quadam humor continenter diftillct . Cum cnim Ari•
es capiti praefidcat : ccrcbrumq; quod capite continctur : collocctur in
 L I B.. X
- �
z63

rtibus: quas diximus Luna deficiens plus æquo cerebrum humeéta

ít: ij intemperatius:quam intemperantiam Saturnus etiam conta
gione fua adaugebit:atq; infeftabit.Vehemcns autcm affiduaq; intempe
fantia non ualitudinem modo: ac morbum: uerum etiam uitiùm afférre
confueuit. Nec uero alienum fuerit: hac præfertim in parte inquade ocu
lorü uitiis agitur: referre quæ ab antiquis fcriptorib9: præfertffhq; a Iulio
Matcrno traduntur obferuata:quæ generisfunt huiufmodi. Sol &Luna
tropico in figno iifdéin partibus copulati:fi Mercuriusquoq; copulationi
huic accefferit: cæcitatem obnuntiant • An uero tropica fignáuídéné malo
huic accommodatiora:q> in illis fiat no&tis:ac diei uariatio: Nam & diei
diminutio lucis eft ex parte ademptio: quæ quoniã adimi in Cancro inci
pit:fignum hoc cum fit etiam Lunæ domicilium inferédo luminib9uitio:
§j Capricorni fignum longe uidetur opportunius: Luna in horofcopo par
tiliter conftitutaCfi Martem:aut Saturnum in fucccffione habuerit horo,
fcopi: qui fécundus locus eft: fueritq; no&turna genitura) oculo finiftro
uitium minatur. Sol uero dextro: ubi in horofcopo pofitus eandem hanc
maleficam in fucceffionc collocatam habuerit:minatur etiam cæcitatis ui.
tium : hoc ídem quoq; Sol in horofcopo conftitutus:fi Luna infimü car
dinem:Saturnus occidui cardinis deceffioncm:qui locus o&tauus eft:te
neant . Portendit & idcm malum Luna fexto e loco: fi Sol ac Saturnus
in deccffione occidui cardinis conftituti fimul fuerint: Mars ucro in cul»
: minis fucceffione:qui locus undecimuseft: in imo item Luna conftituta:
fi Sol: Mars: ac §î in eadem occidui cardinis dcceffione inueni.
entur. Licet autem afpc&tus hic fit triangulus: ac fuapte natura bonus:
loci tamcn:coniunétíonifq; improbitas:& q> o&tauus locus ab horofcopo
prorfus alienus eft:trianguli afpe£tus fuperant benignitatem: illumq;c6»
taminant: Vt cum arma: quæ defenfionis gratia inuenta funt: homini fü
riofo permittuntur:aut cum remedia quæ fálubritatem promittunt: ab
ægritüdinis peruerfà ui fupcranf. Nec uero ex hac configuratione folum
cæcitatis periculum timendum eft:uerum etiam corporis dcbilitas:acbo
norum förtunæ iaótura non cxigua • Sol enim proximus& Martem exu
rit: & Saturnum arefacit: & ipfe quoq; illorum contagione fic inficitur:
ut humorum commiftio ipfà futura fit maxime noxia: ac præfertim ocu
lis: quorum ipfi praefides • Sol quidem hac in configuratione : coniun•
&tione : Luna uero afpeótu maleficorum : contagione quafi quadam :
uterq; inficiuntur • • Eadem oculorum • corporifq; incommoda Luna
minitatur : fi Sole : ac Marte in occafus deceffione conftitutis:ipfà in
figno humano cum ftella Saturni fimul: oppofitoq; in loco : atq;in ho
röfcopi fucccffione collocata ab illis oppugnabitur • Maximum quoq;
oculis pcriculum timendum eft : cum Lunâ in ortu : Sol autem in oc2
cafu conftituti partiliter fuerint : itcmq; cum Luna fuerit fexto in loco
collocata: Sol in fecundo : Mars uero in ortu : ac Saturnus in occafu
- - R. iii
 D E R E 3. C O E L .
^, 66 -

conftitcrint. Idem imminet excitatis periculum : ubi Saturno duode •

cimum locum tenente : atq; in ortus declinatione conftituto : luminaria
ipfà cum Marte in imo fimul cardine : aut oétauo in loco inueniuntur :
§î in ortusfucceffione pofitus: Luna in dcccffionc occafus:hoc cft Sol
uidcm in fècundo: Luna uero in o&tauo loco conftituti: qua e conftitu2
tionc luminaria fibi inuicé opponuntur: uitium cæcitatis moliuntur. Hoc
idcm:fi Mars infimü locútcneat:Saturnus auté undccimo e loco quadrã.
uletur luminaribus.Sol quoq;in afccndente cardine inuentus:Saturnus
in imo:oculis infidiant:fi tamcn Luna nono fuerit in loco conftituta: licet
Ê
ipfà afpiciat:quippe quæ decimum ftatim in locum Ę
Κ abíéSoli: frofitéq;Saturno hoftilitcr objiciet. Eft cnim Lunæ
tum defíüxio: tum progreffió diligentiffime obferuanda . Eafdem oculis
parant infidiasSaturnus ac Luna tropico e figno tumSolcm:tum Marté
öppofita radiationecótucntes:aut Sole ac Marte o&tauo in loco pofitis:fi
ifiimo ipficardine cóftituti fuerint: plus enim ad uitium patrandü habcnt
uiríú Lüna & Saturnus imo e cardine horofcopum ferientes:Solis itcmac
Martis in loco aucrfo:atq; incóiunóto puerfà cóíunétio:j trianguli afpc
&tus benigna irradiatio: ut paulo cft ante dictum : Omnino auté timeiidú
eft oculis:cum Solhorofcopú: Luna infimü cardiné:Saturnushorofcopi
fucccffioné: Mars uero undecimü locú tenuerint , fiquidé maleficay altera
fucccdit horofcopo:idcftexoricnti cardini:altera ííí • Qäff duo.
dccimú Mars locum tenuerit:quia Solicircumuento utraq; malefica infi>
giasftruit:periculú quoq;hacgconfiguratione imminere portcndif.Simí.
lcmin modüm fi fiatSolis:acSaturni locoy cómutatio. Nec minus fi di2
urna ingenituraSol acLuna fccúdo in locö:horofcopiq; in fücceffionc€6>
ftituti §'? o&tatio c loco: occiduiq;cardinis dcceffiofie radios fibi aduer
fos iaculanté afpexcrint. Ncc ucro traditünö eft:aut inobfèruarü:oculo;
aciem: E$$$$$ pcruertendüCquo uitio affeétiftraboncs
dicunf)cü Luha ac Mcrcuri9iifdé in partibus copulati Marté:Vcncréqj
eadé ratione finiftro in quadrangulo collocatos uiderint:tamctfi configu2
ratio hæc nö minus capiti:aut collo deformitaté minitaf:ut autcollú:cui
Vcnus praefidct proptcr Tau;: in alterâ humero; parté tortuofi9propè
dcat: aut caput:in quo Mars quoq; proptcr Arictê íus fuü excrcet:acu
minef:deformiufq; Ä ucrfus protédat.Hæc auté cófiguratio proptcr
Vencré: quæ Marté lenit:cgcitatem nequit infigere: Martis tamé impro
bitas Vcncrcm fic labefaétat: ut deformitas hæc inde fubfequatur : utq;
e qua commiftione uitium non poteft cæcitatis prorumpere: prorumpat
colli capitisue deformitas : propter eas quas diximus : Taüri : Afic.
tifq; rationcs : Velle autem comple&ti fingüla : neq; huius eft : ncq; al>
tcrius cuiufpiam difciplinae • Quid enim effct aliud j infinite uclle pro •
É : atq; in ipfâ luce caligare ? Satis autem fit hoc perfuafum ha •
re : c ftcllarum : fignorumq; commiftionibus tam diucrfis hinc uitia:
 L -I B . X
N_ 2. 63
deformitatemq;:illinc dccorem:dignitatíq; corporis proficifci.tamctfi pa,
rentum quoq; natura his ipfis utranq; in partem nó parum opitulaf. Hoc
autem huiufmodi effe:ipfà nos docctnatura •fiquidem uix unius atq; alte
rius tanto e numero hominum corporaturã: É : mores: atq; cómo
tioncs ita fimiles uidemus : ut non multü ctiam inter fé differant. Quod
profe&to a motionib9 ipfis cœli:acftellay fempiterna orbiculatione profi
cifcitur: quæ fempcrfibi ipfà diffimilis eft:uariafq; ubiq;:donecpofícófé
<tam illam perannofàm orbiú omnium conuerfioné:resipfè ad illú ipfum
ftatü rcgrediantur:aquo primum alias atq; alias ccepere • Quæ cófidcra»
tio:itemq; cognitio primos illos tum Chaldæos : tum Aegyptios mouit:
uti arbiträren£ mortalium refurre&tionem futuram • Adhæc naturæ rerú
ftudiofi ac praefertim medici nequajaut ingenio affequi aut ufu poffunt
omnia• §i e re fa&tum eft: ut ab illis:& quidem n6 paucis tumi inper
fcrutationibus:tum etiã quæftionib9 dicatur a natura: uiq; propria com
paratum fic effè : reiq; illi de qua quæritur pcculiariter attributum. Nau
feabat familiaris mcus Ioannes Spina:quoties eius naribus cafei obiicercf
odor •ifq; ubi in menfà apponeretur: compcfccre uomitum haud poterat.
Alter etiam familiaris rutam ubi fenfiffet:inhibcre fugâ nequibat. Mihi
ipfi & fauccs dcliquefcunt:&inhorrefcunt artus:nó modo fi:qug Perfica
nux dicitur: manu tra&tctur:uey fi ab alio traétari eam uiderimî:adeo me
cortex ille atta&tu cómouet.Eodé ctiâ afficiunt horrore P. Summontium
noftrum poma omnia : quæ cortice fint pilofiore : Idcm quoq; ego neq;
Halarum titillatione moueor:& plantarum perfriétione maxime dele&tor;
mirificáq; fcabcndis illis uoluptatem capio.Sunt qui fri&tioncm illänullo
modo pâtiantur.Harum re; ratio fua:&quidé ccrta:pcculiarifq; cxiftit:
ncc fuit ab Ariftotelc praetcrita: Impigrum:& forté nouimus milité:qui
repcntc obic&ta fibi ex improuifo lacertula: fugam perinde atq;c6fternât9
arripcrct: rctcntufq; uifà ea exanimare£ • Itaq; qui neq; ab hofte armato :
ncq; ab angue deterreref:lacertulam exanimis fugitabat: Diximus igitur
dc oculorum uitiis:ac non modo de fexto:feptimo:&primo loco jÉ
mus:dcq; luminaribus:ac maleficis ftellis:ucrum ctiam de cardinibus:
cardinumiq; ipforum fucceffionibus : ac dcceffioníbus:hoc eft anaphoris:
&cpicataphöris. De ualitudinibus uero: ac morbis aliis corporis fatis eft
unüm hoc admonuiffe:cos iifdcm a ftellis pro natura fignorum:ac fua:
ubi ucfpertinæ fuerint:iifdemq; potiffimù a locis indicari.Sed neq;omit
tcndum hoc uidetur: eafdem illas dc quibus di&tum eft configurationes:
ubi neq; prorfus ualídæ : neq; ÉÉÉ : fed imbccillæ pótius: É
&tufq;fèpofiti:bcneficorumqjfiderum radiis tcmpcrabuntur:tenues offen
fiunculas: leuioraq; pcricula potius juitia decreturas. Et Mars quidé ac
Sol oculoy lippitudines ÄÈ qui humores calfaciant: Saturnus uero
ac Luna füffùfioncs: obnubilationefq; albuginofasingenerabunt:quæ lucé
impcdiant. Quâ ob rem ad alia iamcorporis uitia: si-; Ê. • • • •

1111
 *

a63 De Sterilitate & abortu:deq; uitiis circa pudenda •

Non oculorum autcm modo:fed & corporis totius : ac partium eius uitias
ualitudincfq; ab humorum intcmpcrantia: pcrniciofaq; commiftione origi
ncm ducút:quippc cum naturæ: compaótionifq; corporeæ fèquanf femina:
ut f&brcs: dolores: hulccra:ucrum etiam ex iis quædam externa inferütur
a ui: ut uulnera: ut offium fraóturæ: quæ corpori quotidie uidenfextrin
fècus accidcrc:iurcq; appcllantur uiolcnta • De utrifq; igitur dicemus: «
de malcficis:ac luminaribus: deq; tribus locis: primo : fèxto:& feptimo:
maximcq; dc oculorum affc&tionibus differuimus: de bencficis quoq; cadé
rationc cxplicabim9: quæ de maligna pcrniciofaq; locorum natura infc£tg:
atq; a malcficis laccffitæ : morbos afferunt : diuerfaq; corporibus uitia
Vcnus igitur in ortu: aut in occafu : fcd in occafu præcipue : qui fuapte
natura fioxius cft:cum Saturno partilitcr pofita:aut ab illo confpc&ta de
loco ucl quadrangulo: ucl oppofito:aut domiciliorum ínuícem commuta·
tionc facta: ut alterius ftella in alterius fit hofpitio rccepta : fi aMarteaut
e fupcriorc loco:aut cregione infeftetur : fuá illam gcnitalcm uim amittit
ob configurationcm tantopcre iniquam • Quo fit : ut qui uiri genitali in
conftitutione Vcncrcm ratione hac obfeffam habuerint : fteriles omnino
fint : gcnitalcq; illorum femen infœcundum rcddatur : Mulieres ucro
tametfi uirilc fèmcn gcnitalé fortaffe intra locum admiferint: ipfam tamcn
admiffioncm infcliccm cxpcriantur. Foetum cnim aut intempeftiuum eii.
cicnt:atq; immaturum:aut fruftilla:quafdamq; carunculas 'j;
g fœtü
enitcntur : aut fœtus ipfe cx utero laccr : difccrptufq; unco diftrahctur:
Maxime autcm fi configuratio ipfà fucrit in Cancro: Virgine:& Capri
corno: uidelicct q. Vcnus languefcat in Virgine:in qua deiicitur : utpote
in figno altitudinifuae oppofito: qq; Cancer:& Capricornus figna fint
tropica: uiribufq; maioribus : Ę prærogatiuis prædita. quæ mihi
quidcm proptcr augendæ: ac minucndæ lucis iurifditioncm : tcmporífq;
uariandi:a quo coeleftis motus dimcnfioncm quafi quandam: fèu potius
'dinumcrationcm circumlabcntium continue momcntórum accipit: üidcn?
inter figna rcliqua tribunal a mcridie :feptcmtrioncq; obtincre:ac pcrinde
ut tribúnalia magiftratibus:fic ipfa planctis illic infidcntibus au&oritaté
contribuere • Caufà ucro certa fterilitatishinc a nobis coníicitur : q, ftclla
Veneris prætcr alias:tum fuaptc natura: tum ob commiftionesquás plu
rimas accipit: inucftigabilcs quodämodo uircs & habct : & fufcipit:qugq;
definiri uix queant. ncc mirum:cum fitmateriæ in gcncratione apparatrix.
ncq; cnim tanta rerum quæ gignuntur : cffct diuerfitas : nifi materia ipfa
tantopere uariarct. Quando aütem monftra in generatione ipfà animaliú
fieri uidcmus:an non ftcrilitas monftri quafi quoddam genus eft ? Quid
cnim monftrofius: ac tam naturæ aduerfum: j homincmjipfum aliquando
genitum : nunj tamcn geniturum?Tum femcn igitur uirile accufandum
cft : pcrinde ut generationis conciliamentum : tum muliey mcnftrua: quae
Vcnerc malc fe habcnte:ut ipfà quoq;malcfc habcant néccffc cft. qua uia
 L I B ,, X -
*69
nec materia:cui Venus praefidct:nec fèmen conuenire aliqua inter fé rati,
one poffunt.Saturnus igitur copulatione: Mars uero afpeétuincompofi.
tiffimi in generatione focii:in cardinibus cœli primariis pofiti : moderatâ
illam appófiteq; fermentatam undiq;Veneris naturam cóturbant:& cala
mitate quafi quadam obiecta corrumpunt : indcq; ftcrilitas ipfâ fcquitur :
quæ tamenCüt paulo poft diccmus)pluribus de caufis poteft contingere.
Ncq; cnim tantay uirium Veneris fidus cft: tantæq; auctoritatis:tamctfi
Veneris amator a Poetis Mars dccantatuseft:ut eius:Saturniq;:prgfer
:; tim aduerfante cardine: poffit intcmpcrantiam cohibcrc • Quæ?utem in
maribus futura eft fterilitas: caerit in fœminis fœtus egercndi: ac partu
riendi quædam infelicitas: quamuis enim uiri femen intra uterum admiz
; ferint:infeliciter tamcn conceptio ipfa cedet : quando pcrniciofà maleficæ
utriufq;uis & locü ipfum genitalem:&muliebres humores adeo infecere:
ut conceptio perfici prorfus nequeat : minimeq; fit ad frugem uentura •
Eadem Venus eodem in ftatu Marti: Saturnoq; configurata: fi Mercu»
rius quoq; focius accefferit:uel eunuchos:atq; cuiratos faciet: uel herma
t?; Mercurii näq;focietate addita: cómutatio hæccötinget:in qua
cnus quidem gignendi uim propriam retinebit : focii uero maleficeritiâ
non abiicient füami: peculiaremq; ad naturâ Mercurium uterq; adducët :
cum fit ftclla eius tantopere ì. •Qä fi Sol quoq; in focium afcitus
configurationis huius fuerit :luminariaq; cum Vencre una mafculefcent:
ac LünaCut diétum eft)acritcr fuerit a malcficis infeftata:locifq; e fupe
rioribus:mares quidem euirabuntur:aut corum tcftibus uitium inferetur:
aut ipfi hernia É : uixq; ofcenarum partium aut uitium:aut uali»
1t tudincm cuitabunt. Quando ex hac tot planctarum colluuione : tantaq; .
cum hoftilitate coaéta neceffè eft:id eueniat:qü in conucntu plurimorurh
fimul conuenarum folet accidcre:ut rixg:turbæ:fcditiones: ciuiliaq; odia
publice:priuatimq; oriantur. Ipfae uero mulieres infœcundæ : ac ftcriles
: futuræ funt • Haec autem uiolentia : impetufq; tam incompofitus acrius
fæuiet:fi configurationes hæ contigerint in Aricte aut in Aquario: quog:
alter Martis domus eft:alter Saturni: dominorumq; fuorum improbita
/4; tem augebunt:atq; eo magis q>Venus ipfà mœret in aquario :quippe qui
dcfcenfùs fit:atq; apoclima propriæ altitudinis: quâ Venus habct in Pifci
bus : in Aricte uero languefcat: utpotein defcéfione:atq;prolapfu domi.
cilii:cft enim Taurus Veneris domicilium:cuius Arics eftapoclima. Nec
uero configuratio hæc propter luminaria a maleficis percuffâ non oculis
etiam uitiiim minitatur. Quocirca eadem ipfà Venus in imo quoq; car
dine atq; in Aquario conftituta:fi aut Lunam fecum fociam habuerit: aut
forte aducrfàntem fibi e quadrangulo:oppofitoue loco:idcftab ortu: uel
occafu:feu de culmine: fterilitatem portendit • Quin etiam fexto in loco
genituræ tempore collocata propter loci malignitatem mulieri minitatur
èx partu:nam aut ante diem fœtum eiicict:autproptcr part9 difficultaté
 D E R E B. C O E L •
^£» 6
in mortis periculum incidet:aut fœtus ipfe difccrpt9extrahetur ex utero •
In occafuquoq;:aut in cardine infimocopulataSaturno: Ioui:ac Mercu
rio:fifdcmq;in partib9 mulicrcs quidëftcriles: uiros auté a coitu alienos:
acfrigidos faciet. $i; coniunétio fi tropico fiet in figno: Marfq; foci9
acccffèrit:mareseuirabit: fœminayautéloca genitalia uincictadeo:ut eay
natura glutinef: aditüq; adfè uiri minimc pmittat. hoc uitio affectas mü
licrcsCâpani Incaffidatas uocät:claufas alii: gnaturg osCurCclfisingt)
glutinatú fit .Scptimo ctiä in loco: múdiq; in occafu Ven9pofita: uefpti»
íüq;ortüfacicns:fiSaturn9ei fuperiorce loco:atq; e culmine quadrägu
labitur: uiros item frigidos:atq; a coitu alienos:nec minus etiam mulieres
faciet.EiufdéVeneriSftella cum Saturno cœli in medio collocata : parti,
bufq; iifdem:fi Luna eximo:atq; aduerfo cœli loco radiosfuos cötra obie
cerit:filios uiro nullos promittit:aut propter ftcrilitatem: aut q, anus ei
uxor:atq; effœta futura fit.Hæc enim cófiguratio quadrâgulafa dextra:
finiftraq;:occafui:qui uxores dare confucuit:acpropter Saturnumfutura
eft uxor aut infœcunda:aut anicula.Venus item cum Mcrcurio fèptimo
in loco: hoc eft occiduo in cardine pofita mares cunuchos : atq; exe&tos
decernit:mulieres uiragincs:prolemq; nunjfufcepturas:quibus fi Mars
conciliabit :aut coniun&tionc:autafpcétu:hermaphroditos.Eadé Venus
eodem in occafu cum Marte :iifdemq; in partibus pofitaoccultas dccernit
ualitudines:quæq; ab iccinorc proficifcantur •
. De Caufis fterilitatis •

Resipfà uidetur exigere:utCquoniam de fterilitate loquimur)quibusecau

fis fterilitas ipfà proueniat: qd item ab antiquis in hac ipfà òbferuatione
traditum fit:referamus •Sobolis propagatio:& ea quæ generatio dicitur:
generi animalium eft omni : a natura tributa. Nam & mulas aliquando
pcpcriffe compertum eft:raritas tamen hæc mulorum genus reddere fœ
cundum nequit • Nihilominus &uiri:& mulieresCut de hominum loqua~
mur genere)reperti funt&quotidie reperiuntur fteriles:quiq; proléfüfci»
piunt nullâ. Quod tum in uiris:tum in mulieribus non unafölüm e caufà
euenire ccrtum eft • cum nonnunj fterilitatis caufa fit corporis obcfitas:
quæ excrementitiam illam feminalémq; materiam ad fé trahit omnem:quâ
in uirile fèmen: menftruaq;muliebriaconuertere natura confueucrit. Inter
dum obmorborum grauitatem: tum uiri femen : tum mulieris mcnftruae
íllæ purgationcs uitiátur adeo:ut uisilla manca omnino efficiaf. Aliquãdo
Ę genitalia : partefq; Veneris rebus accommodatæ oblaefæ funt:
meatufq;ipfi obftrufi.Etfi perfaepe medicorumopera remcdium adhibctur•
Ebrietas quoq;uiétufq; intemperans quandoq; flaccefcerc naturam ipfam
cogunt:atq; imbecillâ reddunt.Verum ab ipfö faepe ortu maris ftcrilitas:
fœmingq; proficifcitur:cum uidelicet menfèrua miulicri nulla profluunt:
•
 • ' . L I B. X . *
2.» /
uiro autem fèmen aut nullum liquitur:autfummum in modum frigídí.
ne modo aliquo fit generando- Rci auté huius figna funt íí mari barba:
fæminæ pubes neutiq; nafcit.His diétisadobferüationcs ipfàs ucniamus.
' Dc Configurationibus facientibus
• .
-
- _ fterilitatcm:&hcrmaphroditos.
Saturnus fecundo in loco : ideft ín horofcopi fucccffione pofitus : fi Lunæ
copulabitur:aut de quadrangulo : oppofitoue loco fibi inuicem aducrfà »
buntur : liberos dcnegat: cogitq; alienos fibi adoptare. Idcm Saturnus
quocunq;incardine pofitus:fi a Mercurio percutiaturab oppofito: fobolé
nullo modo promittit: præterj fi alicunde præfidium fit allätum: Iupiter
ítem in occafu conftitutus: fi aduerfos habeat Martcm ac Mercuríúífiho.
rofcopo iifdem fimul in partibus collocatos. Idem etiam efficit Iupitcr cum
Mercurio in occafupofitus:fi eis Saturnusabortu minabüdus óbftitcrit;
aut fi illi in ortu:hic uero in occafu conftitcrint. Mars quoq; prolem mi.
nirne promittit:ubi ipfè quinto in loco pofitus Lunam ab oppöfito uiderit
ÉÉ : præterj fi Iupiter alicunde profpexerit. In médio ité coelo:
aut alio quocunq; in cardine conftitutus : nocturna in genitura: fignoq;
fœminin6:nec minus ctiam fé ipfo cardinem tcncnte:fi pars: locufqj lib&
rorum in altero e propriis domiciliis repertus fucrit: ucl fi dominus figni
eius in quo filiorum pars conftituitur:fucrit ci copulatus: aut perniciófà.
radiatiofie percuffus:Mcrcuri9 item cardinalis:fi Saturnum adücrfùm fé :
aduerfò in cardine conftitutum habuerit : ftcrilitatem obnuntiat. Adhæc
Saturnus in culmine pofitus:ac Mercurio partiliter cóiun&tus: fi domin9
gcniturg:aut uitæ dator aduerfabitur:malaq; Martis irradiatio acceffèrit;
prætcrj qpparalyticos: gibbcros:atq; incuruos facit: facict aliquando ctiä
hermaphroditos* Quoniã uero diótum eft anobis Veneris cffcâioncs effe
pcneififinitas:non pœnitcbit rctuliffè ca:quae noftratcmpcftate deherma»
phroditis& ipfi uidimus:&perj cognita etiã ab eruditis uiris habcmus.
Caictana mulicrcula uiro pifcatori nupta: cum quo annos complures Ve.
neris res mifcueratCut Antoni9 Panhormita pifçatoris amic9 referrcado»
lefccntibus nobis folituscft)poft quartum dccimum annum e muliere in
uirum tranfiit: exorto repcnte in mulicbris naturæ loco uirili pene. §£
fàétoCq, conditionis pcrpudcrct fuæ : ut quia uiris paritcr : mulieribúfq;
riderctiir:e ciuili uita ad uitæ genus religiofum tranfiit:uixitq; in mona
fterioCin quo ipfi eum nouim9)uitæ fuæ reliquum: fcpultufqj cft Romg
in Mariæ ad Mineruam templo. Mulicr altera nominc Achilia nupfit
Antonio Spcnfaeciui Ebulano:poftq; duodecimum nuptiarum annum in
Melium mutata eft:hodieq; cum uiris conucrfatur:artifq; uirilcs cxcrcct
ín patria: utq; relatü nobis cft:nupcr etiam uxoré duxit • Mafius Aquofa '
cum quo uctus mihi confuetudo cft:exorta inter cos dc reftitucnda dote
-
 D E R E B. C O E L •
/217/2- -

controuerfa:tcftificatur: Ferdinandi fé Regis iuffu profpexiffe reftituti.

oni. Biennio ante j hæc fcribimusC ut ab Vmbro noftro A • Colotio;
grauiffimo quidé uiro accepimus)puellæ rufticanæ quæ uillico nupferat:
übi puerum'ex illo genuiffet: uirilc mcmbrum intra muliebrem naturam
fèfè extulit: incratq;illi:quæ non multis poft mcnfibus diem obiit:ex eo
partu maris atq; fœminæ natura promifcua. Hos naturæ:cœlcftiüq; agi.
tationum effeétus mirari magis poffumus: j quomodo fiant:eorum ratiae
oncm fingillatim reddere : Qua de re ab Ariftotele di&ta funt qug dicipro
difciplinâîlla naturali poffunt. Quod igifadhermaphroditos:atq;andro.
nös pertinet : quando Mcrcurii ftclla uerfatilis:acCpene dixerim)pro
íiifcua eft:fiuc q>Veneri copulata uires eius augeat ad progignédam fœ
minam:fiue q, ifiillarum fauorem proclinet ftellarum quæ mafculam fo.
bolcm mcditantur: de coniunétione profecto:accommiftione radioy eius:
q, femini ac materiæ genitali huberiorem; ualentioréqj uim adiungãt: hæc
fiaturæ duplicitas manat.utdum utriq; fauet æquo ftudio : non tamë ut
eminosuäleat gignere:aut alteri: ne omnino fuccumbat :fert fuppctias:
œtus haec É; fiue incertitudo:fiue communitas proueniat. Nec uero
praetereundum cft quid Phyfici hac ipfà dere fentiant •
-

Opiniones Phyficorum dehermaphroditis & geminis. .

Volunt autem calorem:a quo exiftat generatio : moderatum illum quidem

effe:&fuaquadam ccrtaq; mcnfura contineri:urere autem:ac fuprà jge
neratio ipfa exigat:exiccare:ubi uehemëtior fuerit:aduerfàriq; propterea
generationi:aquam nanq; aheno contentam temperato ab igni non fecus
§ja feruentioré calefieri:eo tamen differre: q, ab hocipfo efferuefcëte fiat
euaporatio:& maior:& refolutior: ut penerepcnte ab òculis aqua euane •
fcat omnis. Oportere itaq; tum genitale ipfum uiri femen: tum mulieris
excrementa illa menftruamodum fuum retinere: certofq; intra fines cogi
Ni enim & cius qui agit:&eius qui patitur uis intra præfcriptum coer~
ccatur:fruftra utrunq; niti.Vbi uero acccffio fàéta cft aliqua:&eaquidé
tanta: quæ geminationi fàtis fit:fœtum ipfum in utero ob acceffionéeam
geminari: Idq; g, rarum fit:q> parum omnino fòlitum: iam pro monftro
haberi:iudicariq; portentofum • Eandem quoq; acceffionem in parte quidé
aliqua faétam:effe caufàm aut membri cuiufpiam agnati: ac fupuacanci:
autnaturalis magnitudinisregulam prgtergreffi:g, üidelicet in concipiédo
fœtu matcriae ipfius plus conftiterit: jqάneceffàrium effet parti illi con
ftituendæ : Atq; inde fieri: ut membra interdum ipfà maiora*formentur:g
pro fua ipforum natura:corporifq; reliqui conftitutione: Quin etiam ufu?
uenire ab hac ipfa caufa : ut non nunjuterq; fexus infit fœtui:maris fci
licet acfœminæ:&fi eduobus alter eft fere fèmpcr imbecillus:incfficaxq;:
&Cutita dixcrim)clandcftinus:contingatq; nonnunj altey aut mutari;
 L I B , X
2.743

$ aut potius aboleri:ut quæ prius fœmina coierat muliebriter: poft in maré
ucrfà uiri coeat more:agatq; quae folita erat pati : Affcucrant igitur agen.
tem uim illam & procreantem tum æquabiliter fefè ad alterutrum habu
erit:ut aut prorfus fuperet: aut ut rurfus fupcrctur : codem quidcm aut
uirili:aut muliebri fexu geminos nafci.Atubi partimuicerit: partim fuc
cubuerit : tunc in ãä, rcm geri: atq; alterum marem: alteram fœ
mînam ę :quod rarius tamen audio contingere : ac plerunq; parú diu
uiucrc.Vtq; proptcr matcriae intcrdum hubcrtatcm in procreationc adna
fcuntur præter naturæ præfcriptum membra non ncceffària: ut fextus dí
gitus: ut auris agnata auri;quidelicct materiæ plus infit: jq, aut digitali:
χ
aut auriculari fatis cft parti. Sicc contrario minus aliquandó incft:iit cú
in fœminco fœtu conglutinatur pars illa genitalis: qu£q; fœminam difccr
nit a marc. In mafçulino autem: mari haud omnino prodeunt teftes :ncq;
uirili modo propcndcnt ab inguinibus • Gigni autem geminos tradunt :
quoniam & cor duplcx gcncrctur: cum fimplex : id cft unum tantum fit
in androgyno • quo fit: ut pcrfici nifi unus fœtus nequeat: Proucnirc hæc
igitur in geminis procreandis a materia:& ui ciufdcm duplicata:& præ
ualida ad utrumlibct fèxum confumandum: In hermaphrödito autéfécus:
pollcat ad neutrum : imo ad utrunq;:ad alterum taméCut diétum cft)
clandcftinum:atq; irritum • quando ambo fexus igi in eadem æqua
bilitate agcndi: paticndiq; fimul in uno confiftere: Natura cnim in hdmi
num omnino gcnere marem difcrcuit a fœmina • Itaq; in eodcm fimul cor
porc utcrq; fèxus: fuo in gradu ncquit cófiftere: Proficifci auté hoc oßéti
cnus a ftclla Mercurii : eiufq; cum Vcnere commiftione nomcn ipfum
É; docet : a re ipfa inditum : Caufam uero afferri a mäteriæ
: hubcrtatc maiore: oftédunt etiâfruótus arborei •Antonium Panhormitam
Ccum aliquando me præfente de rebus his fermo incidiffet)affèuerantem
audíuí: cómpcrtum fibi fuiffè : Francifco Philclpho:cui ipfè fuifïèt perj
fámílíarís: tris tcfticulos effè ingenitos • Rcferentem quoq; non fcmcf aui>
: diui Andrcam Matthæum:fumma fide:fummaq; au&toritate uirum: alla
tum fibi a coco fuo: in oppido fuo Bitonto agenti:arietem exentcratum:
cui & præcordia : & inteftina omnia effent geminata : cor uero unum
incffettantum • Nimiy fi materia:uifq;illa fuiffet fatis procreando cordi;
geminatus etiam aries in procreatione fuiffet •
De Linguæ uitiis •
Scd pergamus ad reliqua. In quorum genitura Saturnus ac Mercurius cum
Sole pariter coniunéti cardincm aliquem tenuerint: præfertim ortus: aut
occafus: Lunæq; configurabuntur: É Mercurius occidcntalis crit: iis
in lingua uitium inerit:aut enim balbutient : aut blaefe:haefitanteruc lo
qucntur • Cum enim linguæ : atq; orationi Mercurius præfideat : hinc
;
 D E R E B. C O E L •
-

<274—
a Saturno:Solcq; confliétatus:illinc a Lunæ radiis male habitus hunc
& ipfè malum ÉÉ in lingua nati rcferct. Lingua cnim ipfa hcbefcet
ita: ut nifi aegrc pcr os agitari : ac tra&tari inter loqucndum qucat • Idq;
ab hcbctudine:imbecillitateq; proficifci Mars docct:fi cnim cóníunétione
fua obftiterit: Lunæq; obuiarit : proptcr infitam celeritatcm : atq; uigorem
natus ipfè a uitio libcrabitur: Quemadmodü autem pcdes : lingua quoq;
uitiis làborat fuis: nanq; ut illi claudicant:fic hæc & balbutit:& ha:fitat:
& blacfà cft:& paulatimCut illi) aetate ipfà perficitur:feri9 enim infantcs
loquuntur. Quin ctiam poftj ætate lingua pcrfc&ta cft : uitio quodam
naturæ fegnior non nunj:atq; ad effercnda ucrba incptior redditür. Vi,
dcmus enim alios inter cnuntiandum C q, lingua tanj in curfu retenta
fiftat:impcditaq; offenfâculo haefitet) nunc literam quampiam: nunc fylla
bam : hoc eft duarum triumue literarum copulationcm praetermittere:
hiq; balbi plerunq; dicunf: alios qui aut has aut illas literas efferre pror
fus ncqucant: qui blaefi uocantur : q, blaefa illisCut cft in ofccnis carmi
nibus5lingua fit. Sunt etiam qui præter haefitationcm alias aliis litcras
coniungeré: ac fimul continuare ncqucant:hiq; ab haefitatione ipfâ nomen
ducunt hæfitantes. Quamuis & animi quoq; fit haefitatio : ut cum dubiis
in rebus conftituti:quid potiffimum cligamus:hæremus.Hæc autcm ipfà
uitia ab hebctudinc:imbccillitatcq; eucfiiunt : q, lingua idonea parum fit
illis: quæ animus& intclligit : & concipit:exprimcndis. cuiCut officiofuo
libcrrime uti ualcat)celeritate : ac uolubilitate maxima opus eft . Nimia
uero humiditas ci rei cum primis noxia cft:proptcr motus tarditaté.Nâ
ut moderatahumiditasCqä in arborum flagellis cernitur)flexibilitatiscff:
atq; $i; caufâ : fic nimia encruat: nec patitur clabi : qä in tcncrrimis
raihulisapparet: Iacentenim magis jfic&tuntur :uentoq; agitati decidüt.
Ac tametfi lingua ip(à humoris arcula eft : & quoddam quafi pœnus: de
nimio tamen humoreprofternitur. Quo fit ut ncq; motari per os: fucci
dentibus neruiculis : ncq; ipfà féftinare ad frangendam uoccm : atq; in
ar&tus fuos redigédam É : Quippe quæ a natura rcrum magiftra pul
moni É eft:quo fpiritum ab illo efHatum informet:informa.
tumq;: atq; impreffum ftatim exprimat. Acgrotis tamcn:ac febri ardcn
tiore laborantibus accidit linguæ deprauatio nimiam ob ficcitatem. In hac
itaq; configuratione Luna:Saturnufq; fuperfluentia humidi a fe côcitati:
Mercurium ufq; adco madefaciunt:utin conftituenda lingua uitiofus futu
rus fit artifex. Quoniam auté uidcmus cbriorum quoq; É harfitare :
atq; intercipi:corum item quos ardentior febris uexat: maioruc urgct di~
ftillatio: uitiaq; ipfa aut de fupcrfluentia proficifcuntur atq; Ë : aut
a dcfc&tu atq; pcnuria: fieri ctiam potcft: uti ab humidi inopia : nimiaq;
ficcirate jíÉÉ lingua inhaefitct:neruiculiq; illi ab humore dcfc&ti & fub
fiftant in motu :& lingua fèfè inculcct:atq; ubi ftetit: motari atq; impclli
uix qucat*Siquidcmhcbetudo:fegniticfq; ömnis a tarditatc mot5 cxiftit :
 • .' ^1L I BT. X ' ' '' , :
'2.7 y
® #. ipfâ agilis nequajsft;utnimia fortaffis exiccatio*non minus q
humidi exuperantia caufamiblaefitati afferat : QuocircaCquoniam Solsti:
antedictum eft:neruorum curam fufcepit: Mercurius linguæ : Luna pi
tuitæ:cuius etiam ciendæ Saturnus eft auétor) diligentiffime uidendum
eft in hac ipfà configuratione qui fint ualidiores: plúribufq, prærogatiuis
ornati:Signa etiam ipfà quid portendant: in ariditatcm ne?an huriídita
tem proclinent:utferri fententia penfitatim queat : utra e caufà uitia ipfà
fint profe&tura : Fieri etiam poteft:ut q, uel É, § oportet: uel angu
ftior lingua ipfa fit:propter breuitatcm : latitudinifq; àrétationem cön
ple&ti: ac frangere fuo tempore uocem ar&ticulatam nequeat:qä nihilo.
minus ad malum Mercuriihabitum referendum cft . Qüod ucfo ad Sa.
turnum utpote phlegmatis:pituitæq;conciliatorem attinet:ftella eius cum
fit arida:fummumq; in modum frigida : propter frigidi ipfius: humidiq;
interfecommunicationem:&trahit ad fé humidi plürimüm: propter fi&
citatem:& tra£tum frigore fuo cogit:coaétumq; addenfat : quó póft cale»
faéto neceffè eft pituitæ :lcntiq; hümoris riuos fiubcrtim fluére: ut expffâ
e fpongia uidemus: quæ aridiffima cum fit:humidi plurimum rapit:atq;
in fèfè retinet • -

• - Dc Aliis quibufJam uitiis • , ' · ·

Non folum autem in lingua : uerum etiam in aliis corporis partibus uitia:
malumq; ineffè habitum perfaepe cernimus : ut capitis a collo in peétus
proclinátionem:ut pedum claudicationern: ut fpinæ:lumborumq; gibbü:
& peétoris:ut neruorum folutiones:cótraétionefq;:ac debilitates:üt uer.
tebrarum nimiam:deformemq;prominentiam: ut mutilationes quoq;:qug
quidem uitia pro fignorum naturis eueniunt: maxime autem ubi in illis
lòcus:hoc eft uitíualitudinifq; pars ceciderit. Hæcautem figna quæ ui
tiorum:acualitudinis locum ingenituris fortiuntur : a Graecis uócantur
hypætia: quidelicet uitio:ac ualitudini caufam dent: nobis tum uitiofa :
, tùm ualitüdinaria placet appellare : e recentioribus non nulli aegrotantia
uocauere:quidam incptiufcule defe&tiua:quitium uoccntdefe&tum • Cum
igitur ambæ maleficæ Mars fcilicet ac Saturnus in afcendente coeli car •
É cum Sole: Lunaq; fimul conftituti fuerint : aut luminaribus ipfis in
horofcopo infidentibus:utraq; malefica: oppofito de loco:cardincq; ab oc~
ciduo aduerfabitur : Lunaq;ipfa in nodis:feu flexibus reperta fortè fuerit:
aut in Ariete: in quo uitii etiã locus cóftitutus fit:autin Tauro: Cancro:
Scorpio:feu Capricorno: natus illc: in cuius geniturafiguratio haec conti
gerif;uitiorum de quibus diximus;aliquo laborabit pröfigni natura- atq;
äprimis quidem diébus:ipfaq;ftatim genitura:fi luminaria partiliter curì
mialcficis copulata inccdunt · Hæc autem ipfà figna:quæ fupra expreffi
mus:uitiis iam explicatis maxime appofita funt:9 membris praefideant:
 D E R E B. C O E L •
a z6^
in qufbus illa contingunt. Locus uero ipfenodorum:ac flexuum:fiexurâ
qu6q; atq; incuruationcm : diftortioncmue mcmbrorum in malo Lunæ
habitu décernit : Qui nam autcm dctcrior cffe habitus Lunæ potcft: j ut
a Solecxufta:ab utraq; etiam malcfica:aut cx qppofito:aut cpropinquo:
ac coniunéto fitu:omni c partc labcfa&tctur? Qä fi luminaribus ipfis in
afccndcntc cardinc fimul pofitis: Marsac Saturnus fupcriorcs quidé cffè
&tí:uerum inuiccm digreffi : de culmine:hoc cft c figno cœli mcdium te•
ncntc quadrangulabuntur : grauioribus cum ÉÉÉ :maioreq; conftcr •
nationë mala hæc quae dcccrfiuntur: inferen£ àut a cafibus:praecipitibufq;
locis:aut a Ę uc:aut ex igni:ferro: uulncre :cô,
tentionc: rixa:quorumquidem malorum Mars auêtor atq; illator fuerit:
ubi ob prærogatiuarum auétoritatem iurifditio hæc illi obtigerit: E mari
uero:aut aflüminibus:ftagnisue : aut cfpafmis: neruorumq; diftentioni.
bus:aut ruinis: ubi Saturnus illorum infcrédorum ius fibi :potcftatcmq;
ucndicaucrit • -

De Vitiligine : fcabie : & aliis uitiis

compluribus:fiuc ægritudinibus •

Quoniam autcm uitia ipfà potiffimum dcccrhuntur: Luna æquino&ialibus

in fignis:aut folftitialibus collocata: fi Arictcm ipfà pcrmcabit : qâ aqui •
no&ialc fignum cft:Vitiligines decernet : atq; albis maculis nari corpus .
afpcrgct:cui uitionomcn eft nunc Morphea. ă, autem per Cancrum fc~
rctur: quod folftitialc cft atq; aeftiuum fignum: Lichenas minatur:at in
Capricorno pofita Lcntigincs: in Libra uero tctram illam fcabicm : quae
lepra dicitur. Itaq; pro humorum natura atq; intempcrantia anni qua•
drantcs fcqucntium: üitia hæc aut his fimilia portenduntur. Futuræ auté
funt aegritudines: magis juitia:fi fiat cómutatio ftatus atq; conditionis:
ut fcilicct malcficæ configurentur Soli quidcm ucfpcrtino in ftatu : Lunæ
ucro in matutino-Status enim ucfpertinus Lunam dcle&tat:quoniam lu
minare no&turnum cft:matütinus autcm Solem :quod cft diurnum. Di
urna nanq; conditio:quam matutinatio fèquitur: É pollentior cft:ui•
tium inducit: no&turna uero:cuius particcps cft uefpcrtinatio:q> imbccil
lior eft: ualitudinem · Hæc igitur conditionis pcrmutatio: uel pótius con
trarius ftatus uitia in ualitudincs mutat.Gencralitcr autcm & mali habi
tus:& ægritudines:acuitia quæ aSaturno deccrnuntur:a frigore:ac piae
tuita iij, generantur humoribus:ut ucntris: atq; intcftinoy dolo.
res: quiq; morbi inde proueniunt:ut etiä qui e pituitæ afHucntia& arcu.
matc: diftillatione: graucdine: ut tuffis:uömitus: ftomachiq; cic&tatio:ut
corporis totius macilétia ac tabcs: ut dcbilitas ac langor : ut lacuitas intc»
ftino£;aluiq; folutio: ut colice : elephantia: i&tcrifis:quiq; morbus arqua~
tus dicitur : muliebris ctiam naturæ mala affeétio. a Martc ucro niala
 • L I B. X . · · ··
- •-J 2 >>
pulmonum affe&tio: fànguinis excreatio:bilis commotio:fcabics:acpru»
rigo: Š mala ferro:igniq; curantur: quæq; aut uruntur:autcaedunf:
ut tubercula:hulccra:anthraces:fiftulæ: quæq; etiam uitia: morbiq; crú,
punt in occultis locis:ut marifcae:puftulæ: deniq; cü&ta fèrpentia:abort9
çuoq; mulicbres:ac fætuum truces illæ difcerptiones in utero. Quocirca
üitia? ægritudincfq; maleficarum ipfarum naturam: ac matutinatióhis uc
fpcrtinationif. conditionem Š infeftabunt corporis partes:
quæ a fignis innuentur:ín quibus tum uitii:ualitudinifq; locus inuentus
fucrit: tüm cardinalis ipfà fiet configuratio. Qäq; Mercurii ftclla tanto.
pcrc uerfàtilis cft in utranq; partem boni ac mali:quoties afpc&tus ei9:aut
focietas acccffèrit:tü Saturni malignitas : tü Martis augebitur.Siquidé
in moucndishumoribus:illifq;exagitandis:atq; ad fauccs: peétus: ftöma
chum diffundcndis:perq; neruos diftinendis: excitabit Saturni tarditatë:
Martem autem & ÉÉ ad efferuefcendum acrius: aduftiufq; exiccan
dum:& ad inflammandum multo ctiam uchcmcntius: ut flagrante fàn
guine:bilcq; arcfa&ta : atq; inccnfa:totoq; aeftuante corpore intumcfcant
paffim hulccra : fiant abfccffus:ac uomicæ :ferpat ignis faccr:furicturq;
infania :ac mcns delirio capta fé fé ipfa ignorct:præcepfq; rapiatur. Ncc
uero figna non & ipfa:in quibus configurationes hæ fiunt: & cardines
obtinent : de quibus diximus: fuas uires: ac fuam unum quodq; præfé fé
runt naturam his in malis & corporis & animi difcriminibus . Etenim
Cancer:Capricornus: ac Pifccs:dcmum terrena:aquea : ac pifcofà figna:
quæ pcr corpus ferpunt: aegritudincs excitant: Lichenas itcm:quasfupra
diétum cft : mentagras uocari : tctram quoq; fcabicm : & fcrofulas : &
elephantiam:atq; eius generis ægritudines : foucnt cnim humorcm illum
terrcnum ac falfum:& in fquamias ucrtunt : cutcmq; inficiunt . Sagitta
ríus : ac Gcmini cpilcpfiain : hoc cft comitialcm morbum inducunt. In
uniucrfum autem maleficæ in cxtrcmis fignorum partibus conftitutæ
uitia : ac morbos excitant C quod genus Agria Græci uocant a cutis
exafpcratione)qualis fcabics afpcrior:quæq; uehementius prurit: quales
etiam papulae nönullæ : quas Cornelius feras uocat:quales item puftulς :
quæ &rubent:& rodunt:& cuté exafperant:fimulq; cxulccrät. Humorcs
enim ad extimas atq; eminentes corporis partcs euocatos: ut ad articulos
dcfluât:cogunt:atq; ad partis ité cxteriores:cuiufmodi ægritudines: fiue
uitia funt Ä : podagra:chiragra: morbi articulares:quæq;alia mala
in extimis:atq; extätib9oriun£ corporis partib9. Qualis autéuálitudinum
ipfayfutur9fitexit9:bcnefic£ indicabüt:fi enim nulla ratione aut maleficis
cófigurabunt:aut luminarib9in cardine cóftitutis: multos qdé: grauefq;
tü doloresacmolcftias:tüualitudincs ipf:fccüafferét:dcmü malajacurá
tionë nö rccipiét:crüt cnim morbi omnino incurabilcs- Tätüdëq; eucnict:
fi quanj cofifiguranf:ipf:tamé inferiores:atq; imbccilliorcs omfii c parte
Å fuccübunt;auctoritate:praerogatiuis: ac uirib9ab illis fijpcratg
- S
 D E R E B. C O E L .
~2 > 8' -

á fi beneficæ malcficis configuratæ uiribus fuperiores : auétoritateq;

pòllcntiores fuerint:fàuore:fuffragiifq; id praeftabunt fuis: ne fæda: op2
probriofàuc uitia ipfà fint: quin ctiam fuo uti tempore curationem admit
tant:neue ægritudines ipfæ : ubi bcneficæ orientales fuerint : tantopere
moleftae : acTaboriofæ fint. Qä fi bcncficæ maleficæq; aequis ac paribus
munitæ fuerint uiribus:uitia ipfà nunc minuentur: nunc augefccnt:uali
tudinefq; temporali quadam intermiffione & abibunt : & fegrcdicntur •
Quocirca fi opitulator Iupiter fuerit: ægritudines fedabuntur : morbi
fnftefcent:& üitiaCuti Ptolemæus exiftimat)quo minus turpitudinem jÉ
ferant: occultabuntur: hominum bcneficio:ac pecuniarum : & dignitatis
gratia:Cui fi Mercurius aftipulabitur:ncc ueneficorum deerit: necpcri •
Eorum medicorum opera •Sin Venus patrocinium fufceperit: deorum im
mortalium utetur ope: ut& uitia honefta quadam uitæ ratione occulanf:
& ægritudincs fcdentur: fiue deorum oraculis aditis: fiue uotis nuncupa
tis:fiue infpc&tis fortibus : fiue conie&tis fomniis: fèu deniq; facerdotum
opera:facrífq; piacularibus: aut exorcifmis: atq; excantationibus : Cui fi
etiam Mcrcuríus atteftabitur:& uitia: & ualitudines tantum inde lcua
mentum accipient : ut fortaffè etiam per fefe tandem curentur • In hac
igitur maleficarum improbitate fi ferendæ opis optio Iouis fuerit: primú
í præftabit: ut uitia occulantur: ne e diuulgatione turpitudo: infamiaq;
oriatur:dcinde ut morbi leuationcm accipiant:hominum quidem opera :
confilioq: ncc minus pccuniæ : ac dignitatisgratia: Cui fi Mercuriusafti
pulatus fuerit: non mcdicorum folum operam: uerum etiam ueneficorú:
fàgarumq; opem fumminiftrabit: Sin Venus fuffragabitur: fub honefta
fpccie & üitia occultabuntur:&morbi fedabuntur adeo: ut magna e parte
leuati uideantur. Cui etiam uitiorum honeftamento: ægritudinumq; leua
tioni: dii ipfi immortales aderunt: nunc oraculis: refpónfifq;:nunc fomni
orum : uifionumq; repraefentationibus : nunc etiam aut fortibus : aut
incantationibus: aut uotorum nuncupationibus : aut facerdotum opera:
fàcrifq;Cut diétum eft)piacularibus · Forfitan mala ipfa aut hominum
opera?induftriaq; curabuntur: aut ubi confenuerint: per fé tandem dcfi
nent:fi Mercuriùs quoq; Veneri fuffragator affuerit. Nec uero fruftra
hæc ab antiquis fcriptoribus præfertim ÉÈ traduntur:
fiquidcm Scamoneus monftrata fibi in fomnis hgrba fànatus legitur:quæ
ab ipfò poftea nomen cepit.Tradit etiam Galenus:admonitum in föm.
nis:uti cuiufdam : qui dolore laboraret epatis: uenaferiretur ea: quæ eft
inter manus pollicem atq; indicem • qua percuffa:e ueftigio É illum
a dolore liberatum • Paucis ante annis familiaris mei Lancilai Rubidi
non imperiti mcdici neptis : quæ nulla medicorum ope fanari potcrat :
multos poftj languere cœpit annos : monftrato fibi in fomnis remcdio
cum omnium admiratione curata eft . His ipfis annis Nolæ qua tem
peftate Vrfus Vrfinus eam urbcm moderabatur C füit autem princeps
 L I B .•X
- - «2.> 2

tum prudens : multiq; ufus: tum a fuperftitione omnino alienus)puella

tredecim annos nata : atq; a natali die inutilis ob neruorum contraótióné
ad téplü a matre delata eft: quo diuertiffè audierat Iacobü Marchianüs
rcligiofum quidem hominem:ac de quo fumma etiam effèt integritatis ac
fànótitatis opinio . Iacobus rogatus uti pateretur puellam ad fé deferri
a parentibus : q, a Deo moniti facere hoc effent : fubdubitauit : ne aut
ftültitia:aut nimius in filiam amor illos moueret:tandcm ueroexpugnat9
matris præcipue precibus : hortatu quoq; antiftitis ad templi fores Inatri
flenti : genibufq; fè aduoluenti: ac roganti : uti langucnti manum filiæ
admoueret: fèfè obtulit:fore cnim mater affeuerabat: manu admota: uti.
filia ftatim maloliberarcf. Hoc Iacob9ubi fecit:eucftigiopucllac6firmatis
neruis fàna effecta domumincolumis rediit. Quæ res præterj q>nobis ab
Vrfo ipfo relata eft: multi mortales: qui co conucnere : praeftäntiffimiq;
in his üiri & teftificati ídem tunc funt:& nunc diuulgatim prædicát. Ncc »
uero fuperuacaneü laborem hunc nofty fore ducim9:fictiâ cófigurationes
ab antiquis traditas : atq; obfèruatas : e quarum fignificationibus uitia :
ualitudificfq; decernantur : fubdiderimus. Quin etiam quo hæc ipfà quæ
a nobis tradenf:apertiora fiant: naturam:caufafq uitioy atq; ægritudinü
breuiter tamé:ac nutu quafi quodä fignificabimüs: nequi legüt;caligare
prorfus uideantur: naturis ac caufis pcnitus ignoratis •
De Claudicatione pcdum:& aliis quibufdam morbis :
Claudicatio proprium uitium cft pedum:hominüq; ipfoy maxime pcculiare:
idq; ex co fit:q> & quadrupedum :& auium crura offibus:ac neruistantú
conftant:hominis ucro crus multa carnc ucftitur : quoq; mollius eft : co
magis iniuriae exponitur : facilcq;(dum in utero mouct fœt9)la dipotcft:
obteneritudinemq;infringi:atq;co facilius in injuriam fæpe crus incidit:q>
fœtus ipfè diutius immoratur in uero: ante j abfolutus in luccm ucniat:
In cui9creatione fi aut Aquarius:aut Pifces:aut Capricorn9infeftabunt?
a Marte:Saturnouc: aut abutroq;:aut in ipfâ forte genitura: fœtus illi9
genua: crura : pcdesu uitiabuntur in utero quidcm : quotics malum in
creatione portenditur:fin in genitura:poftj in lucem ex utero prodierit:
eo quidcm tcmpore:qä a malefica ftella dccrctum fuerit . Mars igitur in
uocüq; coeli cardine pofitus: nafcétc aliquo:ubi cardinis illius anaphorâ
§î poffcdcrit: aut alium quemuis gcnituræ cardinem : luminaria
uero aut quadrangulantur illis: aut opponuntur:aut cum altcro ipforum
partiliter coniunguntur : natum illum claudum: fortaffe & paralyticum ,
facict. Ex infeffióne nãq;:aut irradiationc Martis:Saturniue: præfertim
cardinalis figna ipfà acri9 inficiunt:ha:c auté infeélio mêbris illis maxime:
qbus figna ipfà prcfidcnt : minitaf. Quin ctiä aducrtëdü cft cü primis:fint
ficfignäipa co§:ex ordinc:quæ agnominanfcurua. His minis acccditctiä
S íi
 D E R E B. C O E L .
z %o
Lunc Solifq; afpeétus infenfior:e quibus altera quidé corpori:alter uero
fpiritui dominatur : uterq; autem animalitati • §í, non nifi male
aétum iri cum mcmbris illis corporis : quæ uitio huic fubiiciuntur :
exiftimandú cft.Euenit auté claudicatio plerüq;uel propter aliqä uulnus
acceptú:ucl q, offa loco fuo mota fint:aut q, aliqua externa ui cófraéta:
aut fortaffepropter uitiofos humores eo loci cótinenterdefluentes. Igitur
fi Mercurius 3ïj pariter in cuiufpiâ genitura occafum:hoc
eft feptimum ab horofcopo locü tenuerint: Luna uero & Mars o&tauo in
loco:íífdéq;in partibus collocati fuerint:natus ille aut claudus futur9eft:
aut certe mutilus. Sol enim aSaturno: Luna uero a Marte: omnes autem
a locoy paritcr malignitate inficiunf.Quinctiá q, Mercuri9&ipferationis
datorinficif: mcntisquoq; uitio: morboue comitialifortaffelaboratur9eft.
Claudus quoq;&ille futurus uidetur:in cuius genitura Saturnus cardini
cuipiã præfidens:infuaMartëanaphora fuccefforé habuerit:ipfè ueroaut
Luinam uiderit: aut illa a Marte uifa fuerit.In hac configuratione ambæ
maleficæ admodü potétes funt: q, altera cardinalisé:altera alteri9fuccedit
loco:a quo noxiafi etiã mutuatüruim:quäinfeffionefuaantccedentiloco
indiderat:qua£ noxio obtutu Luna pcuffa nó poteft corpori cui præcft ex
hoc malo habitu nifi male cöfulere. É auté figni uitiú inferef;aut
a quadrupede:aut elapfufcipiti: ruina ue-forte&pniciofis ab humorib9
cótinuate defluentibus:ac uitiatis neruis in eorum aut diftentionem:aut
refolutionem incidet. Erit forte natus ipfè aut claudus:aut uitiatis neruis
imbecillus : ubi Marti partiliter in aliquo cœli cardine cóftituto Saturnus
fuccefferit ab anaphora:autquéuis aliú coelicardiné poffidésaut oppone?
illi:aut quadrägulabif: Lunâ uero aut alteri ipfoyparitercóiunétâfuerit:
aututrüq;ab oppofito:jdrâguloueloco intuebit:Inhacauté cófiguratione
Lunamulto infcftiusjih priore a maleficislaceffif. Generaliter áutéMars
fèxto in loco ab ÉÉÉ cóftitut9:quoe loco uires fibi multo maiores
ad malefaciédú mutuaf:ualitudinesacüitia dcccrnitpro figni tamë natura.
Si enim incuruü fucrit fignum:autclaudos:aut gibbcros reddit. Signa
nanq; curua eiufmodi uitia corporibus inferunt: quando non temere Š
cognominatione notata funt.Idé Mars inCancro:aut Capricórnopofit9;
aut in Scorpio: aut Pifcibus: aut Tauro: dum qué tamen cardinem cœli
teneat: Lunæq;aut quadrägule£:aut opponatur:aut cü illa cóiunétus fit:
aut claudos facict:aut gibberos:aut cótortisceruicibus:aut certe mébrü
aliquoduitiabit: ob nimiâ atq; affiduâ noxioy humoy ad illuddefluxioné.
Saturnusquoq; cü Mercurio in culmine paritcr collocat9:fi genituræ illi9
dominü:aut is qui uitæ datoreft:aduerfùm fé cóftitutú habúerit:fueritq;
a Marte minaci radiationepulfat9:aut gibbcrosfaciet:aut paralyticos:aut
fortaffè incuruos. Idé in occafu pofit9: matutinaq; 5rogatiua adiüt9;latétes
corporis dolores natoindicit: É tädécótrahet. QíautédeCäcro:Ca
pricorno:Tauro:Scorpio: Pifcibufq;diétüé:ficuidéintelligédú:Cancy
 L I B. X
^2 %^A .

atq;Capricornú:quoniã folftitialiafignafunt: excitâdis iismalis multum:

adficcre. Quae tum abfé ipfis:tum a planctis aut infidentibus: autafpici
entibus portendunf.Adhæc Mars in Capricorno pofitus altitudinis ctiam
fuæ fuffragio adiut9 Lunâ in Cäcro pofitä:oppofitaq; confiftcntéin partc:
cü loco: domoq; ctiá ipfà pcffimc afficit. Ncc minus ctiä & Lunæ domú:
& Lunâ ipfàm infeftat:ubi in Cäcro: Capricornouc cóftitutus aduerfàntè
fibi Lunâ e Capricorno intuebit': nam & infeffu fuo Lunæ domú inficict:
& Lunâ in fua ipfi9 Martis altitudincdephcnfàm acri9pulfàbit.Hgcauté
ipfà infeétio:uitiofaq; radioy cómiftio cadë rationefict: cú Mars ac Luna
pariter cóiun&ti : cardinaléuterq;auétoritatë in£j exercuerint. Qú
fi eadé hæc aut cóiunétio:aut oppofitio fiat inTauro aut in Scorpio: ubi
cóiunétio fuerit: dephëfàm in Scorpio hoc cft ppria in domo LufiäMars
infeffu fuo tanj captiuâ fua iniura trahct: altitudine etiam Lunæ quæ in
Tauro cft:aduerfâ irradiatione tentata. Cum uero oppofitio & Lunam:&
Lunae ipfius altitudiné proteret: atq; interturbabit : quoties aduerfàntem
illâ fibi in Tauro adeptus fuerit:fua præfertim e domo radios pcrinde ac
tela in Lunâ iaculatus:ac nihilomin9& Lunã: & Lunæaltitudiné ínficiet:
diucrfo tamen afpcétu:cü quadrägulanté fibi illam alio e cardine intue •
bitur. Quocirca cú Canccr præfidcat pcétori: quæ pars corporis prgcipue
fubieéta eft gibbo:Taurus autéceruici:& collo: qui loc9ftrumis:incur
uitati:cótortioniq; maximc expofitus cft:quaq; partc capiticöfungitur: cú
inde ncrui per totü diffundanè corpus: Capricornusucro cü prgfidcat ge
nibus: ubi eft crurü iun&tura : ncrufq; ad pedes inde protcndanf:cuí mé
bro ab incuruitate:contortione:claudicatione:ac neruoy imbccillitate :di
ftcntioncq; maxime timcndü eft. Cüq; Pifces pcdibus præfint: quæ pars
corporis nó a claudicationc modo:uc; ctiä apodagra: perniciofifq; humo~
ribus faepiffime pctitur:quid mi£ fi cófiguratio huiufinodi: maloy horü
in genitüra infelix ominatrix uidc£:atq;ifiuitæ;pgreffu ctiä importatrix?
De Neruorum uitiis ac morbis •
uoniã auté in neruoy mcntioné incidimus : de illoy refolutione ac uitiis
ftatim dicem9. Ipfà uero neruoy rcfolutio: quæ Græco ucrbo efttü Apo.
lexia:tü Paralyfis: pinde ut uel totü corpus:ucl mcmby aliquod occüpa
üít: dc latcntiú humög: fluore cótinuo fit:raroq; ad fànitaté puenit: mia»
ximc ubi totü corp9 infcftat:qppe quæ fi nó percmcrit: aut in Comitialé
ucrtct morbü:aut in Paralyfim -Vey ex Apopleticis ii quos Latine Atto
nitos dicimus: q, íétu fulminis Obftupcfa&ti fint: cuadunt:quod uerbum
ipfum indicat:cum fit a tonitu dedu&tum. Qui ucro ui morbi a ftupore
dccupantur : hj re&te dicuntur Apoplctici : rarufq; morbus hic perhi
betur : cum ncceffè fit repentc occupato a perniciofis humoribus uni
uerfocerebro: mouentem:atq; fèntienté uim omncm ctiam rcpcnte: fimul
corripi: atq; tabcfcere: mcmbraq; idcntidé omnia confopirí : Contra mcm
brorüm rcfolutio quæ fuo nomine Paralyfis dicitur : usg admodum
1 11
 D E R E B. c o E L.
2.82

frequcnseft.Horum origo morboy ad malum cerebri habitum refertur

a medicis: ubi nimio humore occupatú é : cui humori pituita multa infit:
craffà admodum ac lenta:&Cut hodie loquuntur qui medicinâ profi
tcritur) uifcofà. Frigida enim: ac glutinofa a motu alicna funt.Nonnunj
etiam pituítæ ipfi atræ bilis multü infedit: qugcum fuapte natura frigidâ
fit:ubi modum excefferit:hominé ipfum aut attonitü reddere:aut obtor
&entcm confueuit:autfatuú:aut perj meticulofum:atq; ignauü •Sepe
etiam origo ipfà mali ducitur e fanguiné admodum craffo:atq; glutinofo
uocirca morbus hic in fpecies pluies diuiditur • fiquidem inter morbum
&omitialem:&hos:quos diximus: magna quædam cognatio eft •Suptili9
autem hæc quærere mcdicorum eft proprium. Dc nimia igitur humc&ta~
tione:eaq; male fermentata occupatum cerebrum uim illam:cuius propriú
eft mouere :atq; agitare: quæq; a retétioribus motiua dicitur:fic impcdit:
atq; qbtundit: ut fenfus quandoq; ipfos omnino fopiat: iii, e re corpus:
ménfq;ipfà fimul ctiam obftupefcat.Ccrebri autem a male tcmpcrati hu
moris fùpcrfluentia occupati fignum illud eft:q> per fputú:ac fàliuam etiá
fpumofam : eiicere illum natura atq; expurgare nititur : gq; pueri quoq;
propter humidi immoderatam afHucntiam comitiali morbo frequétiffime
laborant • cum fenes Ę ficcitatem uix hæc mala fentiant • Non fèm
tamen a fupcrfluentis: glutinofiq; illius humidi copia occupato uniuerfo
cerebro mcatus omncs:unde mouens uis:ac fèntiensdefluit:obftipantur:
uerum natura ipfà cum euomerc qä humidi exuperat: utiq; cótendat :di
ftillatim:continuateq; in partem unam aliquam corporis humidum ipfum
impellit:quo affidue defluente: qui obuiam fa&tifuntnerui:debiles admo
dum atq; imbccilli redduntur • qua ex imbecillitate ac langore: cü fluor
ille noxius ufq; increfcat:tremor poftinducitur membri illius:qué magno,
e auget tumVeneris immoderatus ufus:tum etiam uini ac cœnarum.
runt autem paralytici:inquoy genitura Sol in fexto abhorofcopo loco:
Saturn9 uero in duodecimo cóftituti:inimicaradiatione fèfè inuicé impu
gnauerint e locis iis : qui fuapte natura malefici funt • Ex hac auté impu^
nationc portendif:Saturnù quidé:q; pituitæ excitator fit: gq; atræ pfit
É :his humoribus fimul miftis:cerebrü cui Solpcipue præfidet:affiduc
infeftatu; • qua ex infeftatione:nerui pofteaclanguefcät:actremoré cótra
hant : Laboraturi cadé quoq;neruoyrefolutione indicanfilli: in quoyge,
nituris Luna: Mars ac §î iifdéinpartibus cóiunéti: duodecimü pa
riter ab horofcopolocum occupauerint:Sole illos oppofito e loco aduerfis
radiis impugnâte-Cü cnimSol ac Luna cerebri:cordis:uitæ:atq;anima
litatis ipfius praefides:a maleficis fimulftellis:maleficifq; e locispari modo
inficiantur : neceffe eft illorum quoq; corpora perniciófis ab humoribus
infici adeo : ut uitiato cerebro : ad quod illi pcrinde atq; exhalationes
e terra furfum in aera feruntur :indeq; diftillatim: continehterq; per cor•
pus fé fé diffundunt : compages ipfà neruorum refoluatur : ufq; corpus
 L I B .. X
- 2 %3

ipfum a mcmbris: partibufq; deftitutum fuis:expugnatumq; a concuticn

tibus humoribus per partis demum ipfas labafcat:& corruat.
De Morbo comitiali.
Ab eodcm hoc cercbri uitio Cut mcdicis tamen hæc fuptilius difcutienda,
pcrmittamus)manat Comitialis morbus: qui caducus â plcrifq; nunc dici~
tur: Græco nomineCut diximus)eft Epilcpfia:quo ubi quis capitur eue.
ftigio concidit:orcq; fpumas agit: poft uero intcrieéto tépore quo iacuit ;
cxcitatis fenfibus ad fé fé rcdit:fcq; ipfè folo tollit • Generatur âutcm non
una e caufa : ncq; una cius fpccics cft.Siquidé ubi homo rcpcnte concidit:
orcq; fpumas agit: perinde euenit:ac fi fpafinus hoc cft neruorumdiftcn
tio uniucrfumcorpus occupct.Verum Gut diximus)medici:quogcogni
tio hæc propria cft:fuptilius atq; exa&tius haecquærant. Illud trádi üní
ucrfim a nobis potcft:mala hæc omnia de peruerfis: malcq; affcétis:atq;
contaminatis humoribus cótrahi: dum uel quantitas fùpcrfluens:uelquã.
litas: perniciofa a commiftione dcprauata:uel ipfemet humor a principio
malc conftitutus cft: progrcffimq; habitum deteriorem índuit. Laborábit
autem morbo comitiali : efficicturq; epileptic9 is:in cuius genitura: Luna
horofcopum tcncns:aducrfum fefe:atq; in occafu cóftitutös habuerit pa
ritcr Saturnum atq; Mercurium • Ncq; enim Luna: Saturnufq; propter
humorum maiora incremcnta cercbytantum uitiabunt:quo e uitíò nátus
is comitiali morbo laborabit:ucrum ctiam ingcnium obtundent:corrupto
Mcrcurio: uitiatifq; mcntis inftrumcntis:quá fedcm in capite fuam habcre
iam crcditum eft. Quocirca idcm hic natusfuturus cft etiam lentus: igna»
uus: ftultus: fatuus. Eodé quoq; morbo laboraturus uidetur qui íú
ucnicns hinc Martcm:illinc Saturnum folidis e fignis : atq; ex oppo$itis
locis inuicem aducrfàntes expertus fuerit:alterum fcilicet ab ortu:altcrum
ab occafu:fiue ab imo alterum: atq; alterum a culmine. Eundem ctiam
morbum ingencrabunt:ubi in tropicis conftituti fignis cadem fibi radiati»
One jÄÈî, :q;q; tropica figna maioris fint Ê : morbus
ipfe fànari uix poterit: q, fi cadcm hæc configuratio duplicibus in fignis
fict:ad morbü ipfum corpis acccdet animi quóq; aegritudo:acuitiü. gppe
cü homini huic null9 futur9fitin Deú mct9: nulla rcligio:crudelitas ücro
etiá fumma- nâ Gcmini :Sagittarius:&Virgo humanâ funt figna: ex his
auté ac Pifcib9quadrägularitas integracóftitui£ iifq;efignis:qüg duplicia
uocanf:quæ quidé Iotiis ac Mercufiidomiciliafunt:curìtiìiiul uitianę;
$t uitiatis: anim9 quoq; uiticf oportet. Mars item & Iupiter inuicem
èfe pcutiétcs:alter fcilicct e cœli culmine:alter ab imo cundé hùc morbü
uitiatishumorib9afferét:qui tamé fànabif: 5fertim fi in finibusuterq; fuis:
autalterin alteri9rcpcricffinib9. uincet enim Iouistandé falutarisbcnigni.
tas:fcdpoftduodecimü:autquintü decimü nati annú:qug tépora utriufq;
diuifim funt ftellæ-Vbi enim Iupiter in ea cófiguratione potëtior fucrit:
fucccdet fanitas poft annü duodecimü:ex quo morb9 íá egi; fin auté
• • • •
 D E R E B. C O E L .
2 %4- -

Mars:poft quintumdecimum:hi enim funt Martis anni: Iouis auté illi.

Mars item ac Saturnus duplici aut tropico in figno pariter pofiti : atq;
in cardine coeli aliquo conftituti: aut in fexto fortaffè abhorofcopo loco:
aut in duodccimo: quæ loca fponte fua malefica funt:fi Lunam autcüSole
cocuntem uiderint: luccq;omni uacuam:aut Soli aducrfam: atq; omnino
plenam : uitiatis ex omni parte humoribus: iifq; perniciofè fermentatis :
indcq; uitiato etiäcerebro: non epilepticum mod6 illum efficient: in cuius
genitura configuratio haec contigerit:fedCqâ magnopere timendum eft)
infànum. Eundem quoq; morbum comitialem: eandcmq; infaniam mina?
Saturnus: cum genituræ tempore in occiduo cardine conftitutus Lunam
alio in cardine fiue equadrangulo:fiue ex aduerfo loco conftitutam ui •
derit: præfertim fi huic ipfi configurationi illud quoq;accefferit:ut Mars:
Mercuriufq; tropico in figno partiliter coniun&ti Lunam:Saturnùq; qua •
cunq; radiatione refpexerint.Vbiq; enim his in configurationibus Mercu
rius maleficis a ftellis uerberatus: cui praefidet mentem infeétus ipfe infi
cit. Qä fi Iupiter fuperiore eloco Martem afpiciens: illius rabiem mode
rabitur : Lunamq;ad fè proficifcentem benigne aut acceperit:aut iam iam
fit accepturus:nimirum morbus ipfècurabitur: uitio ipfo per uomicâ ex ,
purgato • In É enim periculo conftituto : morboq; ex hoc laboranti :
ratióne hac illi Iupiter fuppctias feret. Mars item ac Saturnus iifdé fimul
in partibus copulati: ipfoq; in horofcopo collocati: in figno quidé féu tro
pico:feu duplici: fi Iouem ab occafu fibi : horofcopoq; aduerfantem con^
fpexerint: eum qui hac fub cófiguratione in luccm uenerit: comitiali mor
bo infeftabunt -neq; enim Iupiter liberare illum poterit : cum feptimi loci
peruerfa uis: Martis Saturniq; improbitati addita falutaré eius naturam
conficiant: forfitan etiam in füroré agent. quippe cum Mercurii:ac Iouis
domicilia: quæ quidcm duplicibus infignis conftituta funt: configuratiae
one ab hac corrumpantur. Luna quoq; medium cœli poffidens fi & ipfà
duplici in figno pofita Martem in imo pofitum in figno etiam duplici c6
tra fé ftantem uiderit:Saturnufq; ab occafu utriq; quadrangulabitur:co
mitiali morbo eum qui tunc nafcitur: utiq; afficiet: exagitatis multifariâ:
uitiatifq; humoribus:qui morbum ipfum excitabunt. Rurfus Luna Soli:
ac Marti partiliter copulata :cumq;his fimul in cœli pariter culmine col.
locata eundem morbum ingenerabit:uitiato ab humorum exceffucercbro:
fi tamen aut Saturnum fecum in culmine coniunótum ample&tetur: aut
illi in occafu pofito quadrangulabitur:quin etiammentem ita turbabit:ut
forte a re&to illum uitæ ordine retraétum in furoré impellat. Adhaec Sol :
Luna : Mars:&Saturnus duplicibus in fignis cardinaliter conftituti : ea
tamen ratione: ut Sol in Geminis pofitus orientcm cœli partem teneat:
Luna in Pifcibus culminet: Mars in Virgine imum:Saturnus in Sagit.
tario occafum occupet:comitialem morbum portendunt. Idem Sol cufidê
portendit morbum: ubi in Martis : aut Saturni domicilio conftitutus:
 L H B. X
- - 2 33
horofcopum partiliter cum Mercuriooccupauerit:autfi fortunæ locus in
aliquo maleficarum domicilioinuentus fuerit:Sole ipfo ac Mercurio pari.
ter horofcopum tenentibus:atq; in aduerfo loco:ideft in occafu Martem:
ac Saturnum conftitutos intuentibus: quin etiam præter comitialem mor
bum uiolentam mortem obnuntiat • adhæc non comitialis modo morbus
innuitur:ucrum etiam infania: morfq; ipfà uiolcnta portenditur ei:quiSa
turnum: aut Martem in undecimo ab horofcopo loco:dum ex utero ma ,
tris prodit: fortitur: aut altero undecimum locum tenente:alterum Lunæ
copulatum:aut illi quadrangulantem nancifcetur • dum tamen fiue Satur.
nus :fiue Mars quauis Mercurium radiatione pulfàuerit. Eundem quoq;
morbum comitialem:animiq; langorem quendam : ac fatuitatem dcccrnft
Luna in horofcopo conftituta:fi Saturnùmac Mercurium ab occafu ho
fticum in modum fecum agentes intuebitur • Quin etiam uiolenta mors
portenditur:fi Marshac in configuratione aliquem & ipfe cardinem occu
pauerit : Futuri etiam cum Lunatici :tum infani uidentur: in quorum ge
nituris Luna Soli partiliter cohærens: aut rurfum Soli aduerfà : ac pléna
cardinem quempiam fortita Marti quadrangulabitur : Saturnumq; aut
e quadrangulo:aut cx aduerfo loco intuebit?Qua inconfigurationéillud
forte euenit:ut utraq; malefica cardinem fibi aliquem ucndicet: ad male•
ficam uim acrius exercendam • Eodem etiam morbo capientur quicunq;
Iouem in ortu: Martem in occafu collocatos genituræ fugtempore fortiti
fuerint· dumtamen Mars Solem : ac Lunam quacunq; radiatione refpe •
xerit. Futuri quoq; funt aut lunatici:aut infani:aut languido fàltem cor
pore quicunq; in lucem uenientes no&turno tempore Saturnü in culmine
habuerint: Lunam uero ab ipfo Saturno ad Martis coniunétionem fuerint
proficifçentem fortiti. Mars quoq; in imo:hoc eft in quarto ab horofcopo
loco pofitus in diurna genitura: & lägore:& comitiali morbo afficere có
fucuit:quo tempore fi horofcopum Sol tcnucrit:in Martis quidem domi
cilio collocatus:locufq; fortunæ fimiliter in Martis domocóftitutus fuerit:
infanos: ac lunaticos illos faciet: qui tunc e matris utero prodierint • Sol
item in o&tauo abhorofcopo loco fitus fi Lunæ & quidem pleng diamctra
bitur:aut illam coniun&tam partiliter eodem ipfo in loco fecum habuerit:
Mars autem ac Saturn9aut cum iifdem copulati fuerint:aut rurfum illis
oppofiti: aut quadrangulati: eius qui tunc nafcetur:caput ita grauabit hu
moribus:cerebrumq;uitiabitadeo:ut inde lunaticus:ac comitialis morb9
erumpat: natufq; ipfè faepius eo morbo intercipiatur: defipiatq; inter lo•
quendum • Quanjautem infania mcntiseft potiusjcorporis uitiü: malaq;
animi affe&tio:nihilominus quoniam explicandi ratio fic fert: de ea quoq;
fubfèquenti in loco dicemus.
 De Infània .
236^
Infantae fpccics ca:quæ Græce diéta cft Phrencfis:acutis in febribus aegros
dcfipcrc:& loqui & agere alicna cogit: mcntcmq; uanis quibufdam ima~
ginibus pcrfaepc addicit.Verum c phreneticorum numero aliiquidcmhila•
Ics:alii triftcs funt:alii inter loqucndum defipiunt:alii furore agunf:alii
fimulationé atq; artcs adhibcnt : üt poftcuftodibus inferre manusualeant
Eft & altcra fpccics: quæ ferc incipit fine febre: poft ucroCut Cclfus ait)
-
fébriculas cxcitat:confiftitq; in triftitia :quá uidctur bilis atra contrahcre
Tertia fpccics corum cft:qui aut non falluntur mcnte : uerum imaginib9;
quæ obiiciuntur:ut de Aiacc:dcq; Alcmeone Poctae tradüt : aut & animo
quoq; defipiunt. Quocirca infânia ipfà uaria eft: perinde ut ebrictas : qä
alias diximus. quandoCut Ariftoteli placet)atræ bilis pcrjfimile uinü cft:
ut cnim a uino cbrictas :fic ab atrabile cietur infania . Eucnit autem hoc
ex eo:q> natura ipfa calore utitur ac frigore : quibuflam quafi miniftris •
calorem autem modcratum cffc oportct: frigus uero caloris cft priuatio •
Ab horum igitur intemperantia defc&tus:exccffufq; in generatione profici.
fcuntur. Ex atra itaq; bile uarii gcncrantur morbi: pcrindeutipfà aut fri
gidi:aut calidi multüm in fefe habucrit:cumutriq; fufcipiédo fit japtif.
fima:tamctfi fuapte natura frigida cft. An non aqua quoq; cum frigida
ipfà fit:a calore fic afficitur:ut & ferueat:&j flamma acrius ctiam for
reat ? Eademquoq; a frigorc non ne fic cogitur : ut in glaciéutiq; rigenté
concrcfcat ? Quamobrcm qui ab ca excitafi£ morbi :naturam quoq; cius;
affeétioncmq;fèquuntur. Itaq; infànorum alii furiis $ :tcrrcnturq;
imaginibus:alii folitudincs quærunt: alii in rifum foluuntur nimium:aut
nimiam rurfus in triftitiam dciiciuntur:alii dcniq; alio rapiuntur cxccffu
cum fint etiã qui dcos effé fé fibi ipfi perfuadeant:alíqui fe mortuos exi
ftimcnt:atq; ex hoc ctiam humore Sibyllæ : uatcfq; futura prænunticnt •
Adquam intcmpcrantiam: diuerfitatemiq; gignendam plurimum conferüt
Martis ac Saturni habitus in hominü genituris:quorum alter rufae qdcm:
alteruero atræ præfidct bili. cum etiam Mars fànguinemcalore fuoinflä
met:Saturnus autem pituitâ cuocet proptcr frigus. Mercurii quoq; ftat9
, qui & rationi praefidct: & cuius cffcétiones atræ bilis j fimillimæ funt:
cü primis cófiderädus uide?. Quoties igitur in alicui9 génitura Mercuri9
in Virgine:quæ & domus:&altitudo eius ipfius eft : conftitutus:aut in
aduerföfigno: hoccft in Pifcib9: quibus ipfè fubirafcitur: pofitus horofco
pum partilitcr tcnucrit:atq; a Marte:Saturnoq; e quadrangulo pcrcuffus
fuerit: natus is ab infània ücxabitur. Hæ nanqjtrcs ftellæ ÉÉÉ, hunc
in modum:atq; e cardinibus fèfè impugnantes:atrâ bilem fic exagitabüt:
ut mcntis indc intemperantior agitatio fubfcquatur. cum præfertim fignü:
in É tribunal fuum Mcrcuritis excrcet:ipfüm quoq; infcftctur cadé ipfà
maleficarum impugnatione. In dcie&tionc àutcm fua quæ in Pifcibus cft:
• pofitus: tanto facilius de gradu :au&toritatcq; deiicictur fua: cum illinc &
domui:& altitudini :hoc cft rcbusipfè fuis äducrfctur •Agitabitur infania
 L I B, X
z %^>

& ille quoq;:qui inlucem ueniens Martem:ac Saturnum habuerit:altcy

in culmine:alterum in imo confiftenté: aqua fànabitur tandem: fi Mcr.
curius irradiationem illis fuam obiecerit: Qö fi afpe&tus ipfi maleficarum
partiles omnino fuerint;uix unjfànabif: QÜæ fi fuis in fihibus collocatæ
fuerint: aut cómutata fede Mars in Saturnffinibus: Saturnus in Martis
fuerit finibus collocatus:atq;Cut diétum eft)alter imum:alter fummum
cardinem obtineat:tunc liberabitur: cum Mars quintumdecimü:Satur.
nus uero trigefimumannumconfecerit:ex quo infània ipfà cœperit. Qua
in re aduertendum cft : uter horum fit in configuratione ipfà potentior.
Mars quoq;:ac Mercurius in occafu:fèptimoq; in loco abhorofcopo có
ftituti genituræ cuiufpiam tempore: fi Venerem quoq; eodem illo in loco
fecum copulatam habuerint:confueuere nó modo iecinoris uitia decernere:
occultamq; aliquam ualitudinemCpræfidetenim Venus iecinori)uerum &
infàniam:& atræ bilis uitia: morbofq; inducere : delirium quoq;: mentifq;
alienationem:& eam quæ phrencfis diéta eft : forfan & cardiacum mor2
bum pro natura figni adducct. Sol in o&tauo ab horofcopo loco pofitus
in genitura cuiufpiam:fi tamë Martem:aut Saturnum fecum coniun&tü
habuerit: aut e quadrâgulo:oppofitoue loco uiderit hoftiliter infultanté
d fi Luna o&tauo in loco cum Sole coeat: aut contra illum plena :atq;
aduerfà fronte conftiterit:hifq; ipfis luminaribus hunc in modüm conftî.
tutis:fi Mars:Saturnufq; aut copulenf illis: aut diametrentur:aut forte
quadrangulentur:non folum perniciofae ualitudines indicantur:uey caput
ipfum: ac cerebrum noxiorum humorum f;iti; :continuaq; illorü
exagitationcinfeftandum decernitur • utqui fub hac configuratione natus
fucrit aut lunaticus futurus fit:aut mente captus a recto üíuédi ac loqué.
di ordine: rationeq; detorqueatur:aut uitiliginofus impctiginofusue : aut
phthificus:aut hydropicus:aut elephäticus:forfàn etiamparalyticus:aut
claudus: aut gibber:aut mutilus fiat: pro natura uidelicct figni. Eadcm
hæc uitia ualitudinefq; portenduntur:fi hæc Solis : Lunæq; configuratio
contigerit in fècund6 : aut fexto : aut duodecimo ab horofcopo loco :
perinde ut dictum eft : ab o&tauo portendi •

F I N I S
233
I o A N N I S I O V I A N I P O N T A N I
A D C O /S M V M P A C C I V M
pRAE SVLEM FLOR E NTI NVM
ID E R E B V S C O E L E S T I B V S
L I B E R V N D E C I M V S

Gnem Phyfici tradunt Cofine Pacci nullo modo putre,

fcere : cœterum terram: aquam: acrem: materiam quafi
i quandam effè illi a natura fubie&tam : in qua ius fuum
exerceat:Aerem quoq; ipfum &terras ambienté&aquas:
a quo&foueamur ipfi:& hauriamus fpiritum: ita quidé
affici: ut modo calor in eo exuperet: modo tenueturadco
ut quafi ftatu de fuo decidat:ciiciaturq; a frigore quod abfq; caloris mi
nimieexiftit pcnuria.Porro calorem contcndunt:ac frigus:cü agcndiius:
atq; auótoritatem retineant: ubi in exuperantiam abcunt aliquam:ferun^
tufq; in exccffum: animantium corruptionis effè caufam • fcilicct cum ab
acrcipfo plus æquo calefa&to infitus illc animantibus calor longe nimium
exagitatus atq; inccnfus humcfccntcm ipfàm uim a qua uitalis calor foue^
atuf;ita quidcm exiccat:exhauritq;:utexuéto:aut potiusexhaufto humi
do: inarefcat adeocorp9;exiccctufq; uitalis uis: ut ucrfo in feruoré calore :
exufta corporis compage: mors fequatur:atq; gigncntium internitio •aut
rurfus cum nimio plus a frigore occupato acré: ita quidcm uitalis deiicif
calor:cxterno a gelu uiétus:proftratufq;:ut paulatim hinc concrcto hu
mido: illinc deftituto a calore corpore : animal extinguatur.Itaq; genus
hoc corruptionis qä externo aut a calore inducit:aut à frigore in immcn
fum auóto:adacrem Phyfici referunt: qui pro tempore uchcmcntioré in
modum ab illis afficitur? quippe cuius fiatüra cft:patiendo affici. Intcm
pcrantiffimc igitur affeétus aër aut humidum exhaurit omne: adauétis in
exceffum innáticaloris uiribus: cum nullum ei pabulum relinquatur:aut
fummam ob caloris ipfius inopiam:concrcto tandem humido: immodcrâ,
terq; graffante frigore incrudefcitadeo obtorpcfcitq;:ut calorisprimo ingc
niti:uitæ mox afiimantium fequatur intcritus.Hæc igitur e Phyficorüm
fèntentia:acris cft natura: uti caloris impcriis fubieétüs ac frigóris nunc
in hunc: nunc in illum fèfè uertat exceffum:cumuis hæc paffiua fit cius:
ut alternis pro tempore:proq; cœli motu alteríus ímpcrata faciat. Qä fi
calori:ac frigori materiæ loc6 aer fé fé exhibct:non córrumpendis modo:
uerum etiam generandis rebusCfit enim gcneratio conucrtcndis inuiccm:
pcrindc ac rebus ipfis infunt: potentiis: âgente calido: ac frigido : contra
ucro pcrpcticntc humido:atq; ficco)quanto câpus cius & Soli & Lunæ :
 L I B. X I -

z 99
& erraticis ftellisdcbcteffe patentior?Cum aer ipfe penu quafi quoddam
fit ac receptaculum exhalationum omnium fiue exeuntium in uaporem:
fiue in fumum:caliginemq; afpirantiü. Igif fiue ad generationérefpexeris:
fiue ad corruptionem : fummo etiam Phyficorum confenfu : aer hic pro
materia fèfè calori cü exhibeat ac frigori: neceffe cft tum ad fàlubritatem :
tum ad malam corporis ualitudinem : fèfè Soli ac Lunæ ftellifq; aliis pro
materia traétabilem ut exhibcat:quädoquidem in aere ipfo ftellæ pcrinde
acin agro quodam Cquod agricolarum proprium eft officium ) femina
fpargufit fua:quæ ubi coalucre:ueneruntq; ad maturitatem: fruétus tunc
fuos:hoc eft cffc&t9proprios in hominü corporib9pro diuerfitate,pferüt
feminis:proq;infita ipfis £ft fimplici :fiue mifta:fiue excedéte:
fiue contra deficiente:quibus e caufis ægritudines plerunq; eueniunt: fiue
etiam modum retinente ac penfum : qά falubritati caufam præftare eft
folitum. Quis autem inficiabifcalori rébus ipfis infito: ac frigori alternis
fomentum a Sole : Lunaq; & ftellis fubminiftrari: pro anni temporibus:
figniferiq; orbis conuerfione:& motu?Teftatur hoc ipfum hiems quidem
frigoribüs:a:ftas uero caloribus augendis. Atq;ut humorum concoétio:
confumataq; illa digeftio fanitaté gignit:fice cótrariocruditas ægritudiné.
languentemjq; ac ualitudinariü corporis habitü. Qä fi has ad res tätopere
C qä Phyficis placet)confert aeris: in quo uiuimus:& a quo fpiramus:
affèétio:qualis fuerit: qualifq; eius habitus:huius uero ipfius&habitus:
& affeétiónis primaria caufa a ftcllis : utpote fupcrioribus e corporibus
manat:qualitates ipfas inducétibus:eafdéq; &uerfàntibus:&alternâtib9:
quid mirum fi ægritudinum quoq;caufas Mathematici ad ftellasreferút ?
dum frugum quoq; uitia ad temporum plerunq; qualitates referant: quæ
a Sole: ftellifq; temperantur.An non AriftotelesCcuius ftudiofiqui funt:
e fcriptis hoc éius abunde nouere)ad orbem fignífcrum longe plura rcfert:
g ipfi ctiam Mathematici? & ad Solem item ac Lunam : quam minorem
quòq; Solem appcllare non dubitat £ Itaq; ut elcmentis ipfè quatuor :
qualitatcs ctiam quatuor ineffè tradit: has quæ agant quidcm : calorem
fane :ac frigus:illas uero quæ patiantur:humidú:ac ficcum : fic e ftellis
fèptem Mathematicialias mafculam præféferre uim : alias fæmincáuolüt:
aliafq; calorem au&tare:alias frigus : hashumidum: illas ficcum fouere:
iifq; ex cffcétionibus cam quam uidcmus : animantium ac rerum exifterc
tantamtum uarietatem: tumcopiam •Verùutad aegritudines reuertamur: \
qugdecorruptionisfuntgenere:cayaligcorp9 ÉÉ aligmétéquoq;:
ánimáq;ipfamuexât:qugcorporis eft pfe&tio: utiturq; ratione · quædãq;éx
iis adc6 quidémentéexagitant:labefaciütq; rationisüfum : ut uitia reótius
dicantur :j É tamé ipfaede malo fiue ftellay ftatu : fiue ob
agri naturã: föliq; male cóftituti malitiâ:fiueuträq;obcaufam enafcantur:
ftellis ipfis cú primis afcribédæ funt. de qbus a nobis & di&ta funt fatis
multa:& dicentur libro hoc haudquaj pauciora •
 De Vitiligine fiue Morphea �

29o
Itiligo:quæ hodie apud uulgus eft Morphea: præterjq,
fœdà ipfà eft:e malo fit corporis habitu:ferpitq;latius:&
U! altius defccndit.Tres eius a Celfo fpecies traduntur:duae
albidæ : tertia fubnigra : & umbræ fimilis : quo morbo
homines foli ob cutis tcnuitatem Cquippe qui fere foli ex
animantibus apcrtiffimc canefcüt)corripi cófueuere:atq; ubicutislaborat:
pilüquoq;laborare ncceffe cft:atq; inde defluerc:quacünquisilla ferpat:
quam natura ipfà ob corruptioncm fcccrnit:eamq;ut e corpore exigat: ad
cutem propcllit:cutemq; ipfàm afpirando ad illam uitiat . Oritur autem
e fangüine qué pituita craffior uitiauit : q*q; nüc rcmiffius:núc uchcméti9
agitur : duæ indc fpccics exiftunt: utraq; tamen albida -At quæ fubnigra:
oritur c uitio: qä rubrabilis in atrâ de nimia inflämatione ucrfa:fànguini
ipfi attulit:cutcmq; fic afficit : ut ex ea furfures:& quæ a Cclfo fquamulς
dicuntur: rcfoluantur. Mercurius autem in fexto abhorofcopopofit9loco:
Lunæq; iam crefcenti copulatus: uitiofas cótrahere ualitudincs folituscft:
corpufq; nati illius in cui9 genitura hoc cucncrit:albis maculis & inficere:
& uariâre. Etenim Luna:exagitata a fé pituita illacraffiore:dc quadiétü
eft:fànguinem uitiat. cui etiam uitio accedit Mercurialis humoris pniciofa
contagio: qua e rcinfcéto fànguine:cum excernere natura ipfà quodincft
corruptum ftudeat : ad cutcm illud cxcutit : indcq; uitiata cute ac pilis:
maculæ illic inalbcfcunt: co fœdiorcs futuræ : fi natura figni ad malum
hoc fé fé adiunxerit •
De Impctigine •
Simile uitium cft Impctigo: quæ in cute quoq; gignitur: nunc rufa: nunc
nigra: profànguinis ipfius corruptione:qui alias de nimia inflammatione:
aliásabnigrabile: aliàs abhumêti:fàlfàqìpituitainfc&* hoccuaporationis
genere expurgare fe nititur:atq;.hac uiâ cutem uitiat. Quo fit:ut Cclfus
quatuor cius fpccies effe dicat : quæ rubcfcat : quæ fit etiam aliquanto
rubicundior: quæ nigrefcat: quæq; fubalbida fit: quam dctcrrimam dicit:
uidelicct ob fanguinis inflämationé:ac pituitæ :aüt atræ bilis cómiftioné
ac uim • Non nunj ctiam in impctigincm tranfire mcdici tradunt papulas
quafdam : quas Græci ueteres Agrias hoc eft feras uocauere : quod uitii
genus denuntiari a ftcllis folct:quoties in genitura Mars in Cancro : aut ,
Scorpio:aut Capricorno:aut Pifcibus inüéntus Lunam e fronte oppofitä
uiderit. Ex his cnim figna tropicaCut diétücft)maiore quadâ auétoritate
prædita funt: quorum ctiam alterum triangularitas Martis cft:ac Lunæ
domicilium:altcrum Martis ipfius altitudó: cü Scorpius peculiare quoq;
ipfius hofpitium fit : Pifccs autem fint fquamofi: & hi morbi fquamulas
uagando:ac ferpcndo in füma cutc refoluât. Itaq; cü fit natura feruëtiore
Mars præditus:atq;hinc proprio a figno foueaf: illinc a Luna oppugncf;
fanguiné ita infeftatur9 uidctur: ut ex infcftationc hac turbulétiâ ÉÉ

*
 LI B . X I 29 /

ea:quæ aut impetiginem:aut porriginem:aut fortaffèfcabiemetiamtetrâ

contra&tura fit. Quin etiam fi Luna : Saturnus:& Mars nafcente aliquo
æquino&tialibus in fignispariterconftiterint:nati illius corpus:fànguinéq;
ita inficicnt:ut is futurus fit aut uitiliginofus:aut impctiginofus:aut lé.
profus:uitiaq; ipfâ eo maiora:& acriora erunt: quo ftellæ ipfæ potenti
orem cœli locum ad malefaciendum naétæ fuerint: faepc ctiam id efficiét:
ut corporis ipfius cutis afpcrior effeéta & pruriat ubiq;:& fquamulas fere
affiduas ftringat. Et quoniam in fcabiei: ac lepræ mentionem incidimus:
non alienum uidetur: paucis explicare:decuius humoris corruptione:aut
perniciofà miftura: mala hæc oriantur •
De Scabie •

Scabics igitur fit quoties fànguis cui rufae bilis multum ineft:acpituita :
quæ fálfior eft : una commifcentur. qua e commiftione humor ille fàlfus:
quem natura excernens ad cutem propellit: pruritü illic excitat: unde Sca
ÉÉÉ
bies diéta eft. q>fi tcnuior humor fuerit: in abit: fin craffior:
puftulas gignif. qua ratione:& uia humor ipfe ab interioribus ad exteri·
ora propülfus nunc pruriédo expurgatur: nunc putrefcédo. Sordes quoq;:
cibi item: potufq;intemperantia: nec non &contagio fcabiem perfaepe ifi
gencrat. Leprauero qüam tetram fcabicm non femcl uocauimus:nonfolü
çontagiofa :üerum etiàm hæreditaria cft:quippc quæ a parentibus infilios
tranffündatur ob genitalefemen uitio illo infc&tum • Oritur autem atra e
bilc:quæ frigiditate:ac ficcitate nimia fanguinem ipfum cóficit:alimétaq;
quibus cnutritur corpus:corrüpit:exiccatq; uehemcntius:cumq; his femé
quoq; genitale:quod e fànguine ipfo manât. Hæc É ipfatetra fcabies:
ubi cx atra illa bile contraóta eft:quæ quidem e rubra maiorem in modü
incenfâ defedit:lacertos : atq; artus ipfos paulatim exeft ob innatam fibi
rabicm. At ubi bilis ipfâ e féculentia fubfèditfanguinis:extremas corporis
partes minime ÉÉÉÉÉ; quæ in initio plerunq; curationem recipit •
Ignis ctiam fàcer ab eodem fere fonte ducit ortum : cum puftulis iis co~
hatus fit : quæ craffo fiunt e fanguine : ifq; fànguis multum in fé nigræ
É habct. Cum autem duo fint eius genera : alterum quidem exafperatü
per puftulasCut Celfus tradit)continuas ac plurimas : quarum nülla fit
maiör altera: fit maxime in pe&tore: aut in lateribus : aut eminentibus in
partibus: præcipueq; in plantis: Alterum uero in fummae cutis cxulceratiae
óne:fcd fine altitudine.Atq; ut illud eft fubrubicundum: aut pallore:ac
rubore miftum:fic hoc eft fübliuidü:cüq; medium fancfcit:extrema pro2
cedunt.Scabiem Celfus effe ait cutem rubicundam: e qua puftulæ orí
antur: quædam humidiores: quædam ficciores:ut e quibufdam tamen fa
nies quoq; cxeat:fiatq; cótinuata exhulceratio:quae&pruriat:&nönung
cito fèrpat:quoq; afperioripfà eft;quoq; prurit magis: eodifficili9tollat?
 D E R E B. c o E L.
292.
quae re Agrian:ideft feram a Graecis appellatam exiftimat.faepe etiam
licet ex totódcficrit:anni certotempore reuertitur. Humores igitur e qbus
hæc morborum genera oriuntur: a Marte acSaturno Lunam pcrcutien
tibus præcipue éxcitantur:excitati autem nunc de nimia inflammatione:
ac caléfà&tióne fanguinem uitiant : nunc de nimia frigiditate:ac ficcitate:
aliquando de pituita:quæ & craffa:& falfâ admodum fit. Quarum rerú
denuntiatio fit genituræ tempore a ftatu: configurationcq; praecipue triú
harum ftellarum:quæ humoribus his præfident: atq; a natura figni:in
quo ftellæ ipfæ reperiuntur : æquino&tiali nanq; in figno fimul collocatæ
Öcum æquino&tialia figna magnæ auétoritatis fint : atq; e quadrangulo
folftitialia pcrcutiant)nati corpus aut albis dedecorabunt maculis : aut
ferpentibus uitiis:aut fquamis minutioribus exafpcrabunt:aut fcabic diu
turna uexabunt:aut etiam lepræ teterrimo morbo inhoncftabüt:pro ftel^
larum ipfarum inter fe prærogatiua & uiribus •

De Elcphantia •
Eft etiam morbus quem Elephantiam Græci uocant : quiq; in Italia olim
ignotus pene fuerit • Is totum corpus afficere:offa quoq; üitiare cófueuit.
§¤ itaq; corporisCut Celfus ait)cutis crebras maculas:crebrofq; tu
mores habct. Hae maculæ rubefcunt primo: poft in atrum uertuntur co
lorem • cutis autem inæquabiliter uariat : quippe quæ nunc mollis: nunc
dura cft : nunc craffà : contra nunc tenuis : quin etiam fquamulas quafdâ
refoluit:exafpcraturq;. In initio elephanticorum corpus macie quidcm af
ficitur: coeterum os:furæ : pedes intumefcunt. poft ubi morbus ipfe con^
fenuit: manuum:ac pcdum digiti fic intumefcunt:ut fub rumore ipfo cô
dantur:demumq;exórtafebricüla: facile obrutus tot malis homo émorif.
Portenditur autem hoc morbi genus : cum Luna in culminis fucccffione:
hoc eft in undecimo abhorofcopo loco conftituta: ibidem cum Sole coit:
Iupiterq; cum iifdem eodem pariter in loco inuenitur : Saturnus uero ac
Nlars horofcopumpcrcutiunt:alter e quadrangulo:altcr exoppofitoloco
Præfertim fi aut Mars:aut Saturnus æquinoótiale fignum infident : hoc
eft Mars Arietem:in quo domicilium obtinet: Satuffius Libram:quo in
figno altitudincm habct fuam •cum etiam Mars in Libra collocatus domi•
cilio opponatur fuo:Saturnus in Ariete altitudini. Hæc etenim configu
ratio obafpe&tus tam infenfos:ncceffe cft humores ipfos acpraefertim fàn
guinem cx omni parte labefaciat: in qua Iupiter fuo præfèrtim : hoc eft
ündecimo in loco a Solc uritur: Lunaq; cum Sole deliqucfcit. Mars ucro
ac Saturnus loca opportuniffima na&tifunt ad hoc ipfüim maligenus pcr
pctrandum. Idem etiam elephantiæ morbus portenditur diurnâ in géní •
tura a Marte :Venere:ac Luna : ubi tropicis in fignis pofitæ inuié fibi
diamctrabuntur • Dum tamen Saturnus eafdem ipfàs ftcllas : de Lcone
 . . L I B. XI
293
uideat: fèu de Tauro : Sagittario : aut Pifcibus: quando infeffu fuo &
Taurum inficit:Vcncris domum :& Vcncrcm ctiaim ipfàm intuitu fuo
laceffit : & Pifces : ciufdcm altitudinem : cum ctiam fuccedat Taurus
Aricti : Pifccs ucro defccnfioncm cius tcncant • ad hæc in Lcone collo.
catus fucccffioncm tropici figni : hoc cft Cancri : in Sagittario autem
Capricorni dcfccnfioncm occüpat • Quid q, Sagittárius aTCancro illinc
fèxtum : hinc octauum fibi locum uendicat : Lco item a Capricorno •
utcrq; autem locus difiunétus : atq; pcrniciofus eft : in quorum altero :
quin in utroq; Saturnum inucniri diucrfàm ob rationém ncceffè eft •
Vcncre : Marte : ac Luna partim e Cancro : partim e Capricorno fé fé
impugnantibus • Pifccs quoq; fèxtum a Libra locum obtinent: Taurus
o&tauiüm . Itaq; ratione cadem Vcncrc: Marte : ac Luna e Libra : Arie
tcq; fèfè laceffèntibus : fi Saturnus inuentus fuerit in Pifcibus : defccn.
fioncm quidcm Arictis : fextum ucro a Libra locum nancifcetur : fin in
Tauro : Arictis fucccffioncm : o&tauum a Libra locú obtinebit • Rurfus
Luna in Tauro compcrta natali tcmporc : fi Saturnum fibi e Scorpio
aducrfàntem uidcrit : aut mutata forte Luna Scorpium : Saturnus Tau
rum obtinucrit : ncc bcncfica ftella radiis fuis Lunam ab hoftica Saturni
irradiatione protexcrit : clcphantiæ uitiun minitatur • Hæc enim ipfa
Lunæ : ac Saturni tam aducrfà radiorum commiftio : atq; c fignis : in
uorum altero Luna extollitur : in altero contra dciicitur: hinc multum
craffæ : falfaeq; pituitæ : illinc multum nigræ bilis defluxurum indicat •
quam ob caufàm uitiatus fànguis clcphantiam inducet •
De Calculis. •

Calculi uitio folus homo uexatur: q, eius uefica in qua gignitur:anguftum

admodum os atq; canalcm habcat. Ea & pifces plerofq;:& aues carere :
compcrtum cft:& quibus ineft animátibus: ut quadrupcdibus:ea meat9
laxiores : ipfumq; canalem fane j amplum atq; adapertum habct: undc
facilis eft qui in illam influxcrint humioy emi&iio. Tcrreni igi£ humoris
quicquid in illam intrufum cft : ubi fecreuit fé fé : ij fubfèdit Cquod in
matula ccrnitur : uitreifq; urinariis) ncc propter canalis anguftias cxcer •
nitur: paulatim' jú, : arefa&tumq; a calore fit craffius . Siquidcm
particulæ ipfæ fibi inhærétes dum ab exitu prohibentur : in calculi formâ
fènfim coaétæ tranfèunt : dolorq; inde oritur : dum natura emittere illum
nititur: contra anguftiæ canaliculi ne exeat : prohibcnt.Totum autem
hoc uitium Saturno uidetur imponendum : quoniam tum ueficæ : tum
humori tcrreno praefidct : ac fuapte natura maleficus eft : Erit igitur
calculofus : laborabitq; hoc ueficæ uitio quifquis genituræ fuæ spes;
2p4- D E R E B. C O E L •

modo ea diurna fucrit : Saturnum cum Mcrcurio fimul c&tatio in loco

ab horofçopo:hoc cft in occafus dcccffione fortitus fuerit :forfan ucntris
quoq; uitio laboraturus cft -locus cnim octauus cum fit gratuito noxius :
üt dictum cft : Saturnufq; : ac Mercurius cü bilem: quæ atra cft:fum
mum in modum cxcitent : ipfcq; Saturnus diurno lætetur tcmpore : cffi»
ciaturq; ad malcfaciédum potentior: nimirum morbum hunc ingencraturi
uidcntür.Siquidem calculiCut diétü cft)concrcfcunt exhumorc tcrreno:
qui in ucfica fubfcdcrit • -
•
-

- De Quibufdam fiue uitiis:fiue

- ægritudinibus ingenerali

Omnino autemSaturnus: praefertimq; pcrniciofis in locis c6ftitutus: perni

ciofos:latentifq; humorcs excitat:cófdcmq; continuos:atq; eo magis: fi
Mars uires illi fuas ad noccndum porrexerit. Etenim qudcunq; in figno
fimul pofitiCtanta cft utriufq; malignitas) occultos corporis dolores cxu^
£ftant: ac tum neruos:tum etiam ftomachum:intcftinaq; infcftant. ídem
in fexto:aut duodccimo loco fimul pofiti:praefertim in figno duplici: aut
tropico:aut fi in eodcm ipfo figno fortunæ quoq; locus partiliter inuent9
fuerit: non fòlum uitia : ægritudinefq; corporibus minantur:ucrum ctiam
animo ac mcnti. Præfertim fi &illud acceffcrft:ut Lunam: Solcmq;qua
drangulo:aut oppofito e loco feriant • In hac enim configuratione tum
Sol & Luna:uitae noftrae duces: maleficay irradiatione noxia infeftätur:
tum fortunæ locus illarum infèffione ex toto inficitur:ut ncceffe fit animú
quoq; nedum corpus male affc&tü iri. Fit magna quoq; malis his acceffio
a locis inconiunétis:atq; auerfis:propter infitä noxam:&a fignis tropicis:
propter magnitudinem auétoritatis: aut duplicibus a fignis. In Pifcibus
enim Saturnus ac Marsconftituti Virgincm ab oppofito loco ucrbcrant:
Humanum quidem fignum: Mercuriiqj:qui rationis dator cft:domiciliü:
atq; altitudinem: In Sagittario Geminos laceffunt:eiufdcm quoq; Mcr
curii hofpitium : In ipfis autem Gcminis: aut Virgine infeffü fuò longe
illa uehcmcntius corrumpunt: Dcniq; partim infcffione fua:partim e qua
drangulo :aut diamctro irradiantes : figna ipfà duplicia undiq; infeftant:
ut nö temere dupliciü fignoyratio hac ÉÉ in cófigurationehabéda
uideaf.Mars quoq; uitia : ægritudinefq; decernit:ubiduòdecimo:autfexto
in loco collocatus:aSole:Saturnoue cöfpc&tus fuerit.Loc9cnim gratuito
noxius:& Solis aut Saturni afpeétus: Martiftimulos ad malefaçicndum
adiungunt: Saturnus in occafu collocat9: fi luminarib9ipfis cardiné cœli
aliquéaut fimul:autfepcratim tenentib9 diamctrabif:autquadrangulabif:
 L I B. XI
<293
ftomachi uitia: maláq; dccernithabitü : ob frigus: perniciofofq; humores:
cum ipfè ftomacho : inteftinifq; præfideat . Idem Saturnus in fccundo
loco: idcft in afccndentis fucccffione:aut in quarto loco :imoq; in cardine
genituræ inuentus: ei quitunc nafcitur: graues: ac non nunj diuturnas
iminafualitudincs:adhæc horrores corporis:ftomachiq; praefèrtim dolores
e duodecimo etiam loco:horofcopiq; defccnfione ægritudines & quidcm
grauiffimas:fi aut Lunæ ibidem copulatus fucrit:aut Luna ipfà cardiné
aliqucm tcnuerit • Erunt autem ægritudines multo grauiores:fi gcnitura
ipfà no&turna fuerit: quo tempore & Luna eft potcntior excitädis humoy
fluoribus:& Saturnus códitioné contrariam fortitus:cx hac indignatione
magis ac magis ad nocendum irritatur • In fexto ctiä ÉÉ defcé
fione Saturnus conftitutus : qui locus gratuito malus eft: ægritudines
portendit:fi aut Luna deficicns ad cüapplicabit:aut e quarto: oppofitoue
loco hoftiliter fé fé intucbuntur • Etcnim Saturni perniciofà ui$ dcfici
ente a Luna mirum in modum augetur • Mars item quinto in loco ab ho~
rofcopo pofitus:fi diurna gcnitura fucrit:profternata loci illius bcnigni.
tate:infeffu fuo:atq; ob aduerfàm códitioncm:cú ftella Martis no&turna
fit : Lunamq; crefcenti lumine undecimo e loco fibi aduerfàntcm uiderit:
É
infe&to etiã radiis fuis undccimo loco: pcr fé benignus cft:fcbres ardè
tiffimas minitatur: quæq; infàniam uidcantur allaturæ.In duodccimoetiâ
loco collocatus Mars ægritudines j grauiffimas decernit : quod itidem
quocunq; e cardinc minitatur: præcipue ubi diurna genitura É. : ncq;
Écnignus afpc&t9aliquoe loco affulferit: Idem Mars fèxto e loco & ppter
loci iiialeficäm naturam:& q> fimilitudine lætatur: ualitudines porténdit.
Signi tamen in quo reperitur natura diligenter aduertenda cft , fiquidcm
fignum ipfum ubi incuruumfuerit:cófueuit uitium potius affcrre: facictq;
aüt claudum:aut gibbcrum •Sol quoq; fexto in loco' conftitutus graues ;
ac longos morbos denuntiat:q fi Mars horofcopum uitiauerit: étiá uul
nera infliget:feptimo item in loco:hoc eft occiduo incardine pofitus tum
• uitia:tüualitudines maximas:fiquidem horofcopü minaciffime oppugnat:
in quo uitæ ipfius fundamcntü cft iaétum • Quod fi MarsSoli cöiufi&tus
fuerit: aut qüauis irradiatione Sol a Martc pcrcuffus:ualitudinesfuturæ
funt ueheménter calidæ atq; ignitæ. Sin Saturnus aut copulabitur Soli:
aut illum irradiauerit : ualitúdines futuræ funt Saturninae • Sol quoq;
duodccimo in loco ab horofcopo cóftitut9& uitia dcccrnit:& agritudines
etiam maximas:ob loci perniciofam naturam : Saturnus ac Mars ubi in
cardinibus ita collocati fucrint:ut diamctrenfinuicé : Lunâq; aut e qdran
gulo in cardine conftitutâ uidcrint:aut e diametro:qua ratione ijä cft
alteri eoyconiúgi:pcdü debilitaté:aclangoré portédunt: 5fertim fi Luna
ipfâ in nouiffimiis fnuenic£ Libræ partibus: aut Capricorni:aut Arictis •
Vbi enim Luna in Libracóftituta fuerit: ncceffe cft Saturnü ac Marté
quo eidem quadrangulcnt:fibiq;inuicem opponantur: alterüi; Cantro:
- 1!
 D E R E B. C O E L •
296 • • • • 1• . • _ •_ _ _ ^ *.. • . ._ *■ _ _ _ _ 1 _ •

alterum in Capricorno tropicis uidelicct fignis conftitui : quibus e locis

Saturnus illam in ei9 altitudine propriaq; fub iurifditione conftitutâ mirú
in modum infeftabit:ac fua e domo: fi in Capricorno collocatus fuerit:
fin in Cancro: non ipfàm tantum Lunam:fcd Lunæ ipfius domiciliú infe
&tum prgfentia fua rcddet:quo tempore Mars aut exaltitudine fua:aut
ctriangularitate radios quoq; in illam fuos iaculabitur • nam Capricornus
Marti§ altitudo eft:Cácer triangularitas:cumq; Lunæ domus fit:praefen
tia quidcm fua domum corrumpet: quadrangularitate uero Lunâ: domus
ipfiüs dominam infcftabit. Idcm autem hoc îî fi Luna fuerit in
Aricte conftituta:fin in Capricorno: & Saturnus Libram tencat: Mars
Arictcm:alter ex altitudine $alter e domo fua illam flagellabit: Mars fibi
altitudinis iurc fubic&tam :Saturnus domicilii • Quod item continget: ubi
Luna in Cancro fuerit conftituta:Saturnus uero in Libra: Mars autem
in Aricte.Sed nec minor corruptio fignorum futura eft:fi Mars Librâ:
Saturnus Arictem:& fe inuicem ex oppofito loco:& Lunâ equadrangulo
infeftauerint. quibus e rebus utraq; malefica maximas fibi uires ad impu
nandam Lunám a dextra: finiftraq;accumulabit:atq; eo magis: q,ultimi
í norum fines maleficis ipfis addi&ti funt: quippe qui fuapte natura male
fici quoq; fint& ipfi. Videntur autem pcdes ipfi debilitandi ob plurimos
humores:eofdéq;continuos: ac lentos:quos Mars:Saturnufq; excitabüt:
Lunaq; fubminiftrabit:iiq; grauitate :ac multitudine deorfum fua affidue
dcfluent: quae defluxione dcbilitas ac langor exorietur pcdum. Mercu
rius ctiâ Saturno copulatus: occafumq; cum illo naétus no&turna in geni
tura natos ipfos uiciofos:atq; imbccillos decernit: propter malam humoy
permiftionem : qui & lcnti erunt:& continuati: multumq; in fé atræ bilis
habcbunt. Conditio quoq; no&turna:quæ Saturno aduerfàtur : maligni.
tatem illius eo acrius ÉÉÉ Corporis etiam :membrorumq; imbccillítaté
Mars: ac Saturnus denuntiant íis: quorum in genitura Saturnus quidcm
culmen : Mars uero imum cceli occupauerit. Idem hoc malum & in aetate
quidem tenera Saturnus: ac Mars excitabunt : fi uterq; fimul iifdem in
partibus Soli : Lunæq; coeuntibus applicauerint • Sol item ac Luna dupli
cibus in fignis pofiti:cardinemq; aliquem occupantes:fi a MarteacLuna
quadrangula radiatione infeftentur: idem mali genus portendunt. Ex hac
enim configuratione illud efficitur:utfigna omnia duplicia inuicé digladi
entur.Si cnimSolin Geminisc6ftitutusfuerit: Lunain Sagittario:iiale
Š e Virgine: aut ab altero
ficarü altera e Pifcibus
fignorum ipforum : in quo fimul pofitæ illis É :hac enim
ratione alterum e duplicibus fignis infeffu fuo : adüerfis alterum radiis
inficicnt • quæ conftitutio cum maxime pcrniciofà fit : perniciofiffimos
quoq; humores excitabit: quorum miftura perj noxia futura eft •quo fit:
ut mirum minime uidcatur: ex illoy exagitatione:atq; affluentia imbecil.
litaté ingencrari • Neq; cnim nifi a noxiorum humorum copia: caq; male
 . . . L I B. ; XI
29>
fermcntata prouenire membrorum imbecillitas poteft: uitiatis ab affidua
infeftatione neruis:affatimq; defluentibus in eos humoribus:qua e deflu
xione tü hulccra:tum abfceffus ibidé fient: artufq; ipfos male habebüt •
De Vitiis:fiue morbis in locis pudcndis.
Anus quoq; morborum expers n5 eft:in quibus enumeratur uitium illud:
quod fit:ubi circa cum ora uenarum quibufdâ quafi e capitulis fànguiné
. fundunt • Hæmorrbois Graece nomen eft: quod uerbum a noftris ita
receptú eft :ut uix aliud fit in ufu- tametfi purgatio hæc magisj morb9
nonnunj & in quibufdam uidetur: ut medicis placet • Generatur autem
fere e nimio iccinoris fanguine : cui atræ bilis permultum immiftum eft ;
is autem fanguis ad inferiores partis excretus: ibiq; fefè colligens per ora
ucnay Ë. e capitulisCüt diétum cft)profluit:ab hacq;fàfiguinis
profüfiöne hæmorrhoides dictæ · Portenduntur autem in nätiuitatibus
à Luna cum Marte in occafu ideft fèptimo ab horoféopo loco cóftituta.
Adhæc no&turnis in genituris Saturnus :Mars autem in diurnis occiduú
cœli cardinem tenens hæmorrhoidas decernit : fanguifq; profuffionem •
Idcm hic Saturnus eundcm dccernit morbum : ubi Ę diametrabitur:
dum tamcn ca ncq; in fua ncq; in Saturni ipfius domo pofita fit : forte&
fiftulasingenerabit. Mars quoq; cardinalis hæc eadem mala decernit : ubi
Vcneri diâmcrrabitur • Cónfueuit ctiam Saturnus in occiduo cardine
pofitus: fi matutinus fucrit: hæmorrhoidas:fin uefpertinus: aut hæmor •
rhoidas:aut fiftulas circa anum induccre : præfertim Marti qualicunq;
rationc cófiguratus.Hæ auté ftellæ maleficæ cum fint:& alter fanguinë
accendat: alter nigram bilem foueat: Lunarnq; corporis dominâ infeftét:
præfertim noxiis a locis:aut e cardinibus:fànguinem hac ratione uiciant:
praefèrtim ubi Venerem iccinori præfidentem maleficæ ipfæ offcndcrint·
Quoniam autem in fiftularum micntioncm incidimus : hæ ipfae non in ano
folum :uerum in qualibct fere parte corporis fiunt:& Cut Celfus inqt)
cnera carum plura funt :oriüturq;ctiam e minoribus abfceffibus:diucr
ifq; hulccrum gcncribus:funtq; altæ: anguftæ:callofae.
De Hydropifi.
Graece morbus cftHydrops:hunc prifci Latini aquam intercuté uocaucret
ciufq; tres funtfpecics. ifi omnibus autem incft humoris abüdantia nimia
Fucrc qui cenfcrcnt morbum ipfum iccinoris tantum effe : eoq; uitiato:
2ut î affeéto: aquam ipfam cnafci:contra qui dicerent etiam fplene :
pulmonc : ftomacho malc affe£tofieri: totiufq; ctiá £g; malo habitu •
Sæpe autcm pcr fé incipit : faepe alteri uctufto morbo : maximcq; Cut
CcIfus tradit) quartanæ fupcrücnit • Putant autem medici: modo fieri
ex mala iccinoris affeétioné : cum nimiam ob frigiditatem cibum non
concoquit : indcq; gcncrari fànguinem ncquire ; corruptaq; £9rporis
11 !
 D E R E B. C O E L •
/298. -

conftitutione : aquam intercutem fieri : modo e malo ftgmachi habitu:

cum frigiditate füa cibum ipfum crudum jecinori tranfmittit : illumq;
male coiico&tum in pituitam üertit : eamq; inter pelliculas uentris : atq;
intcftinoy cogi:atq; diffundi:fepe ex pulmone:aut liene:fæpe ex renib9
male affé&tis:aut mienftruorum:hæmorrhoidumueuitio • Quandoq; auté
(qd pcrniciofîffimum effe hydropis genus uolunt)poft diuturnas : atq;
ardentiffimas febris iecuritaexaeftuare:uturat magisjconcoquat:eamq;
ob cxuftionem fànguinem nullum gigni.Hgc autem ìnnuiffehac in parte
fàtis fit. qui ea cognofcere expreffius uolunt : medicos jpfos confulant.
Futuri autemuidentur hydropici: inquoy natiuitatibus Mars acSaturn9
tropicis in £i; conftituti Lunam $ig; fimul radiis hoftiliter
puîfàuerint.Mars enim aut fànguinem uitiabit ob calorénimiú:febrifq;
ardentiores:autSaturnus: ob frigus:febrefq; diuturniores:perinde ut in
configuratione ipfà alter altero ualentior fùerit : fauoribufq; maioribus
inftrüétus . Ac nihilominus fanguinem uterq; male afficiet : cum ctiam
Saturnus ac Luna uideantur magnâ pituitæ uim excitaturi jî, auté
tropicaCqütäfæpe dicimus)maximæ auétoritatis funt:uiriüq;plurimay
De Cardiaco •

In Cardiacum perfaepe morbum incidunt quos ardentioribus laborantes

febribus:dum mcdici implere nolunt: ne infaniant: ieiunio ita conficiunt:
ut ii ob imbccillitatem hoc ipfo morbo afficiantur.Tamctfi Cut Cclfus
tradit)ad hunc ipfum perfaepe morbum phrenetici tranfeunt • Fit itaq;
morbus hic e nimia imbecillitate corporis : ac languente, ftomacho : qä
pulfus ipfè imbecillus:fudorq; potiffimum declarat : qui toto prorumpit
corpore: pcdibus tantummodo ac cruribus ficcis: atq; frigentibus-Vino
autcm tandem fuccurrendum tradunt • Illis itaq; mor busfic portenditur:
in quorum geniturispraefèrtim diurnis Mars aliquem cardinem tenucrit:
itemq; Mercuri9: qua ratione inuicé aut diametrabunf:aut e quadrâgulo
fé fé férient.Sol quoq; in o&tauo ab horofcopo loco pofitus:fi Martem:
aut Saturnum focium fortitus ibidé fuerit:aut forte illis quadrägulabif:
. diamctrabifue: dcliros faciet:aut infanos:aut cardiacospfo figninatura:
indicant cnim febres ardentiffimas : e quarum nimio aeftu aüt delirium
oriaf;aut infània:aut hic ipfe cardiacus morbus:de quonücloquimur •
De Torminibus •

Eft Græco nomine morbus inteftinorú Dyfènteria: Latino funt Tormina:

exhulcerant autem intus inteftina : unde Graecum nomen duétum eft.
dolor quoq; multus eft in ano : frequenfq; deiiciendi cupiditas : & qá
deiicif,utiqj exiguü eft:ob hocTormina a torquédo dicta Ipfàmautë ób
 - L I B . XI
<29 9
exhulccrationem cruor quidam excernitur modo cum ftercoreliqucfcente:
modo cum mucofis quibufdam: ut Cclfus ait: modo cum É • Ipfoy
autem torminum non una eft ratio: fiquidem malum ipfum non numijad
abfccffum aliquem ac uomicam quæ in inteftino faéta fit: referendü éft:
aliquando ad iccur:cü fanguine nimio laborans ad inteftina illum dciicit:
aut dum imbccillitate fua cibum male concoquit : ncq; ad membrorum
tranfmittere alimoniam poteft-quo fit : ut quæ male concoéta funt: ad
intcftina dcic&ta : ea ipfâ exhulccrent • quandoq; etiam uenæ q, multo
intumcfcant fànguine:rumpuntur : ifq; fànguis poft ad inteftinâ defluit:
faepc autem ob humorum nimiam copiâ:qui ad intcftina delati illic fimul
computrcfcunt:inteftinaq; ipfà uitiant • Decernuntur autem tormina:ubi
Luna in occafu:hoc cft fèptimo in loco aduerfus horofcopum conftituta
fuerit:Saturnus autem cum Mercurio una fextü locum infœderit:&illud
quoq; acccfferit: ut fortunæ locus aut Lunæ : aut Saturni domicilium
fortitus fucrit-Ex hac autem configuratione C cum Saturnus inteftinis
#g;
præfidcat) decernifiis in locis ægritudo ex uitiatishumorib9:
præcipucq; ex atra bile:propter Saturnum ac Mercurium: ncc non ex
pituita : quæ multa fit:& falfa: propter Lunam horofcopo minitantem:
itemq; ob Saturnum pituitæ excitatorem e loco malefico . Signi quoq;
afcendentis natura: in qucm humorem morbus ipfè inclinaturus fit:non
parum indicabit. Qüq; fortunæ locus magnæ auétoritatis cft ctiam ad
illa:quæ ad corpus ptinét:& ipfe quoq; infe&tus a figni domino pniciofo
in loco conftituto cxcitabit plus nimio ac uitiabit humorem illum: qui ab
ipfo quidem figno excitabitur. Idem quoq;Saturnus cum Marte fexto in
loco pofitus : uela Marte ipfo e quadrangulo :oppofitouc loco pcrcuffus
Cquoniã occultos corporis dolores:atq; humores mouct)confueuit quoq;
torminofos faccrc:quiq; dyfenterici dicuntur • -

De Mutilatis •

Ncc uero raro acciditCquod humanarum rerum euentus ferunt) ut corp9

ipfum hominisparte aliqua mutilcf:cuius mali caufà ad Marté potiffimü
referenda cft.Ncq; cnim corpora ipfà noftraCut explicatum eft)externis
funt a periculis libcra:qüi res ipfà quotidie dcclarat. Amputabitur itaq;
aut pes : aut manus : aut membrum aliud pro natura figni nato illi: ih
cuius genitura Mars Saturno coniunétus : atq; horofcópum partiliter
occupâfis : Solcm ac Mercurium in occiduo cardine aduerfum fe
confiftentes intuebitur • Ambæ nanq; maleficæ coniunótis fimul uiribus
horofcopo:ideftcorporisminané cópágini:alter ferro:alter ruinis: uterq;
auté uiólcntcr :Solâc Mercurius itidéminanfob occafu.Adhæc Martis :
Mercuriiq; irradiationes fimul miftae perniciofae admodum funt : atq; co
amplius : cum exuftus a Solc Mcrcurius retorrefcit • Indicatur igitur
externa uis: quæ corpus aut cædendo : aut præcipitando Ę, 1111
iqua
- D E R E B. C O E L•
3oo -

comminuat. Quid q, Mars ac Mercurius infeftis animis in rixas:cont&•

tiones:pugnafq; hac e configuratione progrediuntur:quod etiam oppo
fitio ipfà ifidicat. Idem Mars in occiduo cardine conftitutuspartem aliquâ
corpóris excindet:pro natura figni in quo Mars ipfe conftiterit:dum ta~
mch Luna oétauum locum occupet:quippe quæ ftatim in locum Martis
dcceffura fit:& ab ipfo occafu fignum illud infeftatura in horofcopo: qú
pauloante ab o&tauo loco ï? radiis in fecundo:atq; in ortus fuccef
fione infeftauerat. forte pars illa corporis ex toto non excidetur : uerum
confringetur potius - Lüna quoq; aüt pcdë: aut manü excifuräfcminaf:
quotics in Aricte:aut Libra : in Cancro : aut in Capricorno conftituta
Martem e quadrangulo loco gladium fibi porrigentem afpexerit • Sunt
autem figna tropica ad omneseffe&tiones mirificę auétoritatis : quæ ex hac
configuratione:cunéta aut quadrangulo:aut oppofito e loco inficiuntur •
Cum autem Luna corpus ipfum potiffimum moderetur: ubi a Marte ho•
ftica irradiatione pcuffa fuerit:atq; ab illo afHi&ta:corpusquoq; affliget.
Magnum ctiam periculum nato illi imminet: in cuius genitura Mars ac
Satúrnus pariter aut in Capricorno:aut in Pifcibus:aut in Aricte :aut in
Tauro inuëti fuerint:ne membrum aliquod amputetur: pro natura figni.
Pifces nanq; pedibus:Capricornus genibus: Aries capiti:Taurus ceruici:
& collo præfidet. Hæc autcm figna commiffuras corporis obtinent : qua
primum parte caput ceruici conne&titur: ac collo: dcinde qua ccruix ipfa
collumq; humcris:fpinae: coftis jî qua genua coxis cruribufq;:po^
ftremo qua pcdcs fubnc&tuntur cruribus. Quid q, ubi ambo Mars ac
SaturnusPifces obtinent:figna ipfà duplicia partim c quadrangulo:par
tim ex oppofito loco inficiuntur fimul ā illis omnia:fin in Tauro: folida
quoq; omnia:in Aricte autcm:&Capricorno:tcmpore eodem& æquino
άialia:& folftitialia • Adhæc fi ambo in Capricornoconftiterint:primum
infcffionc fua Capricornum ipfum:in quo §î; domus eft : Martifq;
altitudo:corrumpunt:e quadrangulo Arietem ac Libram:alterum Mar
tis ipfius domum:alteram Saturni altitudinem : & item Cancrum Lunæ
domicilium ex oppofito. qä idem rurfus mutatis contingct fèdibus : ubi
in Arietc:aut Libra uterq; fimul cóftituti fuerint:fin inTauro:& Lung
altitudincm infeffu fuo É : & Scorpium Martis domicilium c dia
mctro:& Aquarium Saturni:e quadrangulo. Mercurius item cü Satur •
no ac Sole pariter in occafu pofitus: Luna uero Marti paritcr cóiunéta :
oétauumq; locum obtinens cófueuere aut manus amputare:aut pcdcs:aut
illas illosuc imbecillos rcddere: aut claudicationcm inducere : aut faltcm
métis uitium aliqä:pro natura uidelicet figni. Cardo enim ipfè occiduus
cum aduerfètur orientis plagæ :in qua corporis:animæq; conftitutio col
locata eft:atq; inde Sol: Mercuriufq; minitentur ortui: d&tauusucro loc9:
ui fucccdit occafui: minitetur fècundo:qui fuccedit ortui: indcq; occafus:
id eft fèptimus locus delabatur in fextüm : ortufq;: id eft primus: atq;
 • .' L I B. X I
3o4
afcendens locus in duodecimtim: quæ loca admodum perhibentur nocua :
o&tauus uero in feptimum : atq; inde qä fignum percufferat ab o&tauo:
rurfus ac uehemétius quidem percutiat a fèptimo:qui locus cardinaliseft:
ncceffe eft partem aliquâ corporis:aut animæ labefaétari:plagâq; aliquâ
accipcre:aut ex abfciffione:aut fraétione: aut imbecillitate:aut abfceffu:
fiftulis ue:aut delirio: fatuitate:infania ue. Ncq; enim harüquinq;ftellay
commiftio:altercatioq; fine corporis:animiq;detrimcnto: labcfaétation
poteft contingere: præfertim in locis tantopere noxiis • cum neq; Iupiter:
ncq; Venus aut uim externam prohibeant: aut humorum improbitatem
tantam irradiatione fua tempcrent •
De Tabe:fiue Phthifi .

Tabis:quam Græci Phthifin nominant:tres a Celfo fpecies traduntur: una

cü corpus ipfum nó alitur:atq;quotidie decedit ab eo aliquid: proptereaq;
fumma etiam macies oritur:quaeCnifi diligenter occurratur)ftatim inter
ficit.Ea oriri cófueuit: ubi quis autauiditate nimia plus j debet: affumit;
qua e re qä fuperat corrüpitur:aut minus j debct:quæ res corp9 ipfum
infirmat. ac propterea qui eo uitio laborat : facile e uita tollitur. Altera
fpccies non nifi malus quidam corporis habitus eft : cum aut quæ alere
corpus debent:ea corrumpuntur:propter uitium longiore e morbo con•
traëtum •quo fit:ut refici corpus ipfum jÉ :aut cum propter malam
curationem: medicamcntaq; male tentatapeffime affeétumeft:autcüne
ufitatos: neq; utiles cibos quis affumpfit:fimileue aliquidCut ipfe Celfus
ait)incidit:quin etiam aut exafpcrari cutis affiduis puftulis: aut intumc
fcere partcs quaedam corporis cófuerunt. Hæcq; Cacexia uocata eft.Ter
tia longeq; periculofiffima:quæ fuo nomine phthifis cft:a capite oritur:
indcq; in pulmonem diftillans : illumq; exhulcerans febriculam excitat:
eamq; leuem:ac lcntam • cui & tuffis frcqucnter adiungitur:& cxcreatio:
uæ cruentum aliquid habeat: quod in ignem inie&tum male oleat : idq;
hthifis ipfius fignum cffe uolunt. Omnino auté tabcs pauxillatimquidé
membrorum: corporifq; toti9 hume&tationem abfumit:qua e re Phthifis
a Græcis ob huiufmodi confumptionem nominata eft. Indecimo itaq; ab
horofcopo loco: ídeft in ipfomundi culmincconftitutus Saturnus diurnis
in genituris:fi Mercurium fécum copulatum habuerit : ipfeq; deficientis
Lühæ cornu extremo inhaeferit : ab oppofito uero : quadranguloue loco
Martem fibi repugnâtem uiderit : nimirum phthificos facict:qui hac fub
configuratione ÉÉ · Qä fi Luna ab eo recedens: ad Martis cóiun
&tioncm feftinauerit:aut lunaticos reddct:aut languidos • Etenim Satur.
nus decimo in loco propter culminis maieftatem : diurnæq; auctoritatem
conditionis efficitur excitandis nocuis humoribus longe ualentiffimus :
praefertimq; Lunæ coniun&tus:eidemq; imminutæ.Luna enim corniculata
 D E R E B. C O E L .
<3σzz.
imminuto eft lumine:qua e re nocua Saturni uis mirificcaugetur : indeq;
diftillationcs& quidem cótinuatæ: propter Saturni naturam:atq; efümo:
hoc eft ab ipfo capite excitantur. Humorü autem ipfoy tumdiftillationé:
tum exitiofàm uim :quæq; nigræ bilis multü habcat: Mercuri9 &excitat:
& exacuit:conuerfus & ipfè in maleficam Saturni naturam.At parte alia
Mars calorcm excitat : fanguinemq; incendit : radiiq; cius Saturninis:
Mercurialibufq; immifti id præftant : ut e commiftione ipfa : ea manet
humorum fermcntatio : quæ tandcm ac fuo tempore & exedat propter
Marté:& pcdetentim:accontinuatedefluat propter Saturni lentitudiné:
& pcnctret proptcr Mcrcurium:ac diftillct:quippe quinequeat quiefcere:
Lunaq; ipfà fuppcditatione fua humorcm affiduum fubminiftret . Non
temeré igitur tabes: id eft corruptio uitalis roboris : confumptioq; hinc
fequitur, cum tot fimulad malumconueniant: corruptio fanguinis:uenay
arefa&tio: uitiatio arteriarum : pulmonumq; exhulccratio • Ipfum autem
nomë: morbi ipfius proprietatem indicat: q>fenfim uidelicet: continuatcq;
abfumat:cuius exemplum cft tum nix:tum cæra Soli obic&ta: utraq; nãq;
paulatim dcliquefccndo abfumitur. Poetæ quoq;tabefcere amantesdicunt:
q,affiduo dolore : ac cura ob amatoriam conficiantur cupiditatem. Idem
quoq; Saturnus Marti immiftus: ac fexto in loco cum illo pofitus : quo
è loco uitia : ualitudinefq; maxime pullulant : modo phthificos : modo
dyfentericos faccre confueuit. Nec fecus autem : ubi eodem hoc in loco
cönftitutus Martem autequadrangulo: aut ex oppofito loco minitätem
intucbitur. Quid q, Saturnus ac Mars inuicem oppofiti : feq; e regione.
hoftiliter laceffentes: uomirü prouocare cöfueuerüt: quidé fanguinol entú•
SiquidcmSaturnus propter malum ftomachi habitü uomitumicict: Mars
£É reie&tat. Forfan &ambo tuffim mouebüt: excreatufq;cruétos:
ac fputa ctiam cruenta •
De Podagra •

At Podagricos:ideft articulorum:junéturarumq;doloribus laborantes:qá

uitium in pcdibus:ac manibus oriri confueuit:unde Podagra Chiragraq;
Græce nominatæ: Mars:Venus: Lunaq; efficiunt no&turbis in genituris:
cardinalibufq; in fignis pofiti:feq; inuicemaduerfis radiis laceffentes. dum
tamé Saturn9 illos fic pofitos aute Leone: aut eTauro:aut eSagittario:
Pifcibus uc afpexcrit. Signa enim cardinalia füma funt auétoritate 5dita:
feq; inuicem aute quadrangulo:aut oppofito afpe&tuintuentur. Quo fit:
ut quatuor coeli cardines ex infe&tione umius inficiantur fimul omnes • Si
enim Luna: Venufq; conftitutae fimul fuerint in Cancro : quo Mars illis
diametretur: neceffè eft eum in Capricorno conftitui. qua e conftitutione
& altitudinem fimul inficiet fuam : & Lunæ domum cum ipfa Luna:
Venereq; ibidem collocatis • Itidem fi ipfè in Cancro : illæ in Capricorno
collocatæ fuerint:nam & Lunæ domum infeffione : & altitudiném fuam
 --, ••

L I B. X I
\ 3o 3

oppofitione:& Arietem ac Libram quadrangulatione uexabit:fiue Ven9

cùm Luna fuerit coniunéta:fiue cum ipfo §¤ forte tres hae ftellæ
fingillatim cardinem quæq; fium obtingit. Qua ratione Mars diametrari
utriq; minime poterit:cum alteri neceffe fit quadranguletur uelin Ariete:
uel in Libra conftitutæ : Luna igitur cü Vehere in §¤; pofita: Marte
uero in Capricorno:fiSaturnus in Leone conftitutus fuerit:inuenietur in
anaphora quidë:hoc eft in fucceffione Veneris ac Lunæ : a Martis uero
loco:o&tauo. Qäfi Saturnum in Sagittario reperiri contigerit:locusipfè
Saturni a Cancro fextus erit:a Capricorno duódecim9:quiæ loca maxime
iciofa funt • At ubi diametratio ftellarum harum fuerit a Libra in
Arietem:rurfusue ab Ariete in Libram:fi Saturnus in Pifcibusc6pcrtus
fuerit:a Libra fextum: ab Ariete duodecimum obtinebit locum : fin in
Tauro: erit in Arietis fucceffione : in o&tauo uero loco a Libra:in quibus
contingit ftellarum ipfàrum diametrationem fieri.Atq; hac quidé ratione
uidcf configuratio hæc confideranda:hoceft ut Satufni fitus: pofituraq;
hac uia colligatur.Neq; enim hac in diamctratione fi Saturnus inuentus
fuerit in Leone : aut Sagittario : cum Libram e fexangulo : Arietem
e triangulo afpiciat: μfq; adeo uideri exitiofus debet : ut mali genus hoc
exufcitet.Similem in modú fi diametrãtibus illiseCancro:Capricornoq; :
inuent9fueritSaturn9 in Pifcibus:hoceft fèxangulo quidéaCapricornò :
triangulo uero a Cancro: aut diametrantibus in Cancro & Capricorno:
Saturnus comperiatur in Tauro:qui fexangulo iungitur cum Cancro :
triangulo autem cum Capricorno-Mars igitur fiue óppofitus Vcneri:ac
Lunæ : fiuealteri earum coniun&tus utranq; ita calfacit inficitq;:ut exiccct
magnae parte: uitietq;:atq;acuat earum hume&tä uim:ac falfàm reddat.
cumjSaturnus nocuis e locis nocuus& ipfè uenenum illis fuum infpergat:
â e terreno humore inftillatú:&falfediné fimul: & grauitatë humorib9
adiungit : qui ab illis excitantur • quo fit ut deorfüm: atq; ad extrema
fuperióribu§:intimifq; e partibus grauitate detrudantur fua3 Efficiuntur
autem hac in configuratione:propter no&turnâ conditionem : qua gaudét
Mars: Venus: acLuna: multoualentiores •Cótra Saturnus tanj irritat9
a contraria conditione magis magifq; fiuefcit • Quibus e rebus èfficitur:
ut in articulis dolores : ualitudinefq; fufcitentur : ut qui neruis pluribus
colligentur: in uibus Saturni uis magnopere oftenditur • Conditio auté
ipfà fio&turna:diurnaq; tantum in erraticis ipfis pollet : ut fi cöfiguratio
hæc diurnis in genituris cótingat:elephäticos poti9faciat: j podagricos:
Cum alia quidem ratione fanguinem afficiat : excitetq; uitii alterius
prauitatem • • De Hernia �

Ncc uero partes genitales tutæ funt a uitiis:cum fecari fæpenumero mares
contingat:aut propter externam uim aliquam:autpropter malum intus
conceptum •quo cfficitur: ut loco motæ partes ipfæ deorfüm decidant:
 Vy D E R E B. COEL•
<3o4

herniamq; inducant.Tamctfi moris etiam fuit: ut qui initiari Cybelideâ

matri Cut putatum cft) uellcnt : fponte fecarentur • Hodie quoq; apud
Turcas inueniuntur: qui colem fibi & teftes ferro uinciant • Hæc igitur
mala obnuntiantur illis: in quoy genituris Saturnus in occiduo cardine
conftitutus: Lunæ in aliquo itcm cárdine conftitutæ aut quadrangulabif:
aut opponctur •nati enim illi aut ad gcnitalia fccabuntur: aut in abditis
corporis partibus cædentur • Qua in conftitutione figuræ fi Luna fuerit
imminutò lumine : uix fiet : quin e fe&tionc ipfâ moriantur: præterj fi
Iupiter Lunam præfidio fuo tuebitur • Luna enim imminutaCquod faepi9
diétü cft)Saturno male conciliatur-Saturnus quoq; & Mars in oriente:
atq; afccndente cœli parte :hoc eft in horofcopo fimul copulati: in figno
uidelicet fœminino : aut in ipfo forte cœli culmine partiliter exultantcs
in figno itcm fæmineo:fi Venerem: $£i? fœmincum quoq; fignú
pariter calcantes uiderint: genitalia minantur fè excifuros : natofq; ipfos
euiraturos. Omnino tamen cinædos facicnt • Quod fi genitura mulieris
fuerit:pudicitia eius in propatulo habëbif:quippe qug publice proftabit.
In hac coeli : figuræq; conftitutione Mars & Saturnus cogitantibus intcr
fé de maris : ac fœminæ natura Mcrcurio : ac Venere e primis fè cœli
cardinibus contrarios illis exhibcnt • quocirca cufh fæmineis in fignis
collocati pariter fint: fi qui tüc fætus in lucé uenit:mas fuerit:Saturni:
Martifq; exitiofà uis cx€¢tis genitalibus cffœminabunt illum: fexumq;
uirilem cótaminabunt:fin ÉÉ fuerit : pudicitiä:qug potiffima mulie;:
laus cft:pcruulgatâ profterríét-Superiore auté in cónftitutionc Saturn9:
Lunaq; uidentur perniciofos: atq; abditos potius humores fufcitarc: ob
quorum nocentem uim chirurgi ópera adhibenda fit-Sol ac Luna uitæ :
& generationis præfides fæmineo in figno fimul copulati : Mcrcurius
quoq; & ipfè in figno fæmineo : atq; in horofcopo conftitutus : natum
ipfum exagitabunt adco : eiufq; perturbabunt animum: ut ipfemct natus
É. : fuis etiam manibus uirile memb9 amputaturus fit: aut caufam
caftrationi daturus • Etenim Mcrcurius in horofcopo conftitutus nati
animum ad hoc ipfum inuitabit • cum parte alia Sol ac Luna fimul
coeuntes:qu9y coitus rebus inferioribus tam infenfus eft:atq; cxitiofis:
meditentur fœmineo e figno : qua uia uirilis illa nati inforinatio fexus
proprii ruinam fa&tura fit aliquam.
De Difficultate partus • • • . .- .
Iam uero fœtus ipfe in lucem ubiq; non prodit : fed aliquando in utero
extinétus indc mcdici opera ÉÉ, extrahitur :qug trucidatio: aut
mors § partitudo potius dicenda eft • Euenire autein hoc confucuit :
$uoti§ Luna in horofcopátis cœli parte pofita:atq; a maleficis circúdata
hinc Saturnum fucccdcfitem horoícopo ex anaphora fecundoq; e loco;
 • - ' L I B. X I
- <3 2 3

Solem autem quocunq; intuentem afpc&tu : illinc Martem in duodecimo ,

collocatum habuerit • quod fignum pauloante horofcopum ipfum obtinu
erat:locum inde duodecimum obtineat fuapte natura perniciofum.Inhac
enim configuratione Luna fætus ipfius domina : quæq; partum eo e loco
maturare üideatur:circumuenta ab exitiofis:ac paricidalibus ftellis:qua;
altera ortum ipfum ante Lunæ ad illum aducntum infecerat : altera poft
Lunæ difceffum ab ortu :ftatimfubeat eundem illum infcétura: præftare
qâ promittit non poteft cüSol etiam ipfè uitæ dator aSaturno improbe
laceffitus Lunæ auxilium nullum afferàt:cótra uero maleficæ ftellæ uires
fibi ipfae fexangulo cloco adiungant:& ab illo maleficentiam mutuentur.
Quo fit:ut ex hac Lunæ circumuentione: maleficarüq; tam exitiofis cona
tibus fœtus in utero exanimef: ac neceffe fit quo mater falua fiat:cócifum
illum in utero artuatima medicis inde extrahi. Illud etiam uidere hacipfà
in Š oportet: afpe&tú Solis ac Saturni forte fua perniciofum
effe:fi füerit a quadrangulo:fina fexangulo illud fubfequi: utSol quadrâ
guletur horofcopo: Luriæq; ibidem conftitutæ. Eft enim neceffe Solé in
imo conftitui: ut Saturnum in fecundo pofitum afpiciat a fexangulo : aut
in duodecimo collocari ubi & Mars ipfè conftitutus eft. Quadrangulatio
auté hæc ab imo:&quidem cardinalis:j fit potens: malaeq; cóciliationis:
res ipfa indicat. Solis item duodecimo in loco Ë; copu •
latio quid indeminitetur:quid tandem etiam patret: trucidatio ipfà docet.
Idem hic Saturni ad Solerfi afpcétus: fi fuerit e diamctro : Solem oftendit
o&tauü locum occupare:fin e triangulo:fextum:loca utiq; ab horofcopo:
ubi Luna pofita eft;aliena: naturaliterq; officicntia. Quocirca non afpe&t9
modo ipfe:uey etiam loca perniciem machinátur. Mars quoq; fiue fexto :
fiue duodecimo in loco ab horofcopo collocatus: fiSolem: Lunâq; pariter
quadrangula radiatione refpexerit de loco quidcm fupcriore: mafculinoq;
e figno:tü e uitio loci : ac fuo:tum e malignitatc afpe&tus: figniq; maiore
11ß1 uí åut abortü faciet:aut fœtü íntra uifcera lacerabit:cum pcrpetua quadá
matricis ualitudine:aut matrem ipfam in difficillimü inducet partitudinis
pcriculum:quin ctiam quod natum fuerit & uitiis: &ualitudinibus graui
oribus ad äi; artes uexabit. Eadem futura eft fœtus mors:ac dilace• .
; ratio: ubi Mars:Saturnufq; in ortu conftituti Lunam in ortu ctiam ipfo
; conftitutam:deprehenfàm quoq; in medio:fuas ipfiinter copias circumuee
ncrint : Sol uero ac Mercurius in occafu: cardineq; in aducrfo collocati
inuicem tela hoftilem in modum iaculantes hinc atq; illinc fibi ipfi aduerfà
buntur:hiq; Lunam oppofito e loco: illi in medio interceptam crudeliter
uexabunt: üt minime mirum fit:fœtú in utero tot ab iniuriis ftatim inter^
cipi. cum horofcopus ipfe per qué eft in lucem abutero exitus:tamualide
ß infeftetur: pugncfitq; ihteffe Sol ac Luna: utCpcnc dixerim) materia &
3. forma: fenfus ítem äc ratio: nullumq;aut a Vefiere:aut a Ioue : aut ab
utroq; una præfidium afferatur.
 Dc Praecipitationibus:& cafibus •
23 a 6^
Cafus quoq;:ac praecipitationes e curribus: cquis:quadrupcdibusaliis: edi
tioribus itcm & locis : pcdum quoq. prolapfus: ruinaq; collabcntium ædifi.
ciorum malcficis aftcllis Marte:Saturnoq; portéduntur: utpote a quibus
& uitia : &ualitudines corporibus infligantur. Quocirca in quorü gcni •
turis Saturnus cardinalis fucrit: Marfq; in cius fucccffione collocatus:
Luna ucro altcri corú aducrfa:qua e rc illud cfficitur:ut Luna fi Marti
diamctrctur: o&tauü a Saturno locum obtincat: ab ipfo uidelicet in Lunâ
numcrando. Rurfus fi a Luna in Saturnum numcrcs:fextum ipfe a Luna
locum poffideat:Sin autem diamctretur Saturno:fextum ab ipfo Martc;
cum ab eo numcraueris Luna locum retincat : o&tauum uero:fi ab ea in
Martcm proficifcare: hi inquam in quorum geniturishaec contigerit figu
ratio: aut ruinis preffi:aut ex ædificiis prolabcntes:aut excuffi curribus:
aut c quadrupcdibus dcie&ti:interuc ambulandum prolapfi uitæ pericula:
corporifq; damna accipient:fimilibusue difcriminibus uexabuntur. Mars
item : ac Saturnus óccafüm infidcntcs fignifq; in duplicibus conftituti
præcipitia minantur ac ruinas : multo autcm uchcmcntius:fi Lunam in
horofcopo conftitutâ aduerfà radiatione pulfàucrint. Sole quoq; ac Luna
partilitcr culminantibus:fi Saturnus imum tenuerit:aducrfoq; cloco illis
fé oppofuerit: Marfq; ortum utiq; matutinum tunc faciat: quo tempore
admodum potcns eft:qui hac fub cœli conftitutione nafccntur: uitio etiam
mcntis agitati altioribüs forte c locis femct præcipitabunt:qâ tum ;ppter
phrcnefim :tum ob furorcm euenire confueuit. Luna quoq; in fucccffione
horofcopi collocata:beneficifq; a ftcllis nulla irradiatione fota: fòlidifq; in
fignis pofita : diurno præfertim tcmpore : eiufmodi etiam cafuum pcricula
miinita£:qualia ctiam & Mars in occafu pofitus:dum Luna tamcn plcna
ad eius copulationé feratur:aut Saturnusdc culmine: horofcopo uc diame
tretur in figno praefertim folido conftitutus • Signa autem folida ruinam
portendunt potiusj cafum : e contrario duplicia • Quanj autem cafus:
editifq; e locis dcie&tioncs:qug ab infania: furoreq; `ÉÉÉ :uitiatis
ab humoribus ortumducunt:coetcri tamé cafus:praecipitationcfq; neutiq;
a corruptione:humorumq; prauitate oriuntur : quippe cum intcr fortuita:
hoc cft externa numcrentur mala. Quoniam autemCut diétücft)corpora
ipfa noftra euentis quoq;:nedum ægritudinibus funt expofita : maléficæ
ipfae ftellæ: ut aegritudines: id eft corporis mala:pcrniciofumq; humorum
habitum agitatiónibus fuis & cuocant:& ingencrant:fic etiam qug corpo
ribus ipfisinferuntur: extrinfècus improbitate fua moliuntur. Quid cnim
abfurdius j id exiftimare : fortuita non effe ad ftellas rcfcrcnda : cum
corruptio ad illas omnino referatur? ac fi externa non ctiam pcriculofius
corrumpant: jhumores ipfi:quippe quae rcpcntc:atq; cx imparato uircs
fuas exerceant: etiam puri&to temporis intcrimentia : aut partcs aliquas
corporis abfcindcntia.Ncq; cnim natura ipfà hominem ita conftituit? ut
non ctiä pcrinde ut clemêtâ: e quibus cófiât fcmpitcrnis illis agitationib9
 L I B. X 1
<3 o >

ftibdiderit: ac fi ferro: naufragiis:cafibus: rufnis non bona ctiam morta.

lium pars intcreat· Hæ igitur ftcllæ Mars fcilicct ac Saturnus malis his
exufitandis præpofitifunt:ut corruptionë non tantü nimio aut a frigorc:
aut a calorc excitent: uerum etiam per alia atq; alia mala: quoy auéîores
ipfifunt. Itaq; ut bclla & pcftes:fic fortuita : repëtinaq; moliuntur mala:
cafufq; inopinos: quibus noftra corpora tum ucxentur: tum opprimitur :
ut quotidie & uidcmus & experimur. Et hi quidem fuapte anatura non
reccdunt:corruptionum caufis excitandis:cum fint intemperati:& nocui:
quibus ut ager alendis frugibus:ita figna matcriâ:& fuccü quafiquendâ
funminiftrant moliendis malis. Acdificia quidem ualida ipfà pcr fé, funt:
uis tamcn cxterna demolitur ea.Signa etenim folida foliditatém illis fuam
obiiciunt: in qua fteliae ipfæ fæuiant:ac per illam: ruinam tandé pariant •
At dupliciaCq»communia cum fint:uiribus non ita ualidis utuntür)cafus
magis dcnuntiant •
De Frigidis:& glutinatis.
- a.

Ncc ucro cum generehominum ita bcnc agitur : ut non & marcs frigidi ad
coitum :& mülicres conglutinato genercitur fcxu , cuius rei mala Veneris
cóftitutio caufà cft potiffima. QuôcircaVenus in occafu collocata: ortüq;
ucfpertinum faciens fi a Saturno mcdio c cœlo quadrägulariteruerbere£;
&mares & fœminas frigidos ad coitü rcddit:atq; a libidine alienos: peneq;
confopitos.Venus enim parum feliciter fèptimo in loco fefe habct:quippe
cum eo e loco orientem pcrcutiat cardiné:qua e percuffione: qq;Saturno
ob culminationcm plurimum adiungatur uirium :frigoris hinc tanta fit
incuffio: ut appetitus ille Vcncrcus ifi uiris:mulieribufq; penc extinguaf:
cogaturq; rclangucfcere : Eadem quoq; Venus cum Saturno : Ioüc: &
Mercurio: iifdéq; in partibus pariter in occafu:imo ue conftituta: qui hoc
in ftatu nafèentur: maribus quidem omnem coeundi cupiditatem adimit:
mulieres autéftcrilcs facit: Qä fi tropico in figno copulätio hæc cótigerit:
nimirum propter tropici figni prgrogatiuá:cardinifq; potcftatem: quadrâ
gulationéq;:aut diamctrationcm adhorófcopum:quæ tum in lucé ücncrit
puella:conglutinata natura prodeat: oportct • Siquidem commiftio hæc
non generationem folum uidetur inhibitura:uerum etiam naturâ ipfam :
per quam gcncratio fit : obftru&tura • Qó fi Mars fèfè his focium adiun
xerit : uirilis partes excifugminitatur: ut non gencrandi modo uim hoinini
illi auferat : uerum etiam figna uirilitatis. Qüid q, permiftio ipfà radiorü
adco interdum perniciofà eft:qüi eVcnere potiffimü afHi&ta: Mercurioq;
male fé habcnte ficri confueuit:atq;c fignorum tum mafculinis:tü fœmi
'j
ninis qualitatibus: ut autexterna ui natü eft:euiretur:qü in cunuchis
contingit: aut ob commiftionis diuerfàm : parumq; confentientcm : aut
potius fibi ipfi repugnantem naturam : ncutrum tcneat fexum : ucl magis
utrumq; fimul: imperfeótum tamen : habeat:quod in hcrmaphroditis con•
tingit.Vcncre igitur in Mcrcurii domo:aut finibus pofita: Mcrcurio in
:9 , DE R E B. COE l•
«3 23^
domicilioVcneris:aut in eius finibus: Luna ucro in Virgine:aut Capri•
corno:aut Tauro:aut Lconc collocatis: cœtcris autem crraticis mafculing
ualitatis fæmincis in fignis: fœmininae uero in mafculis pofitis: qüi hac
fub cæli conftitutionc natum fucrit: biforme prorfus crit • Prae mala auté
Vcncris:Mcrcuriiq; conftitutione: habituq;:genitalis ita collu&tatur uis:
ut ncutram in partém maris: fæminæ ue declinct. Qua de re uocati func
hcrmaphroditi : mifto Vcncris ac Mercurii nomine • Vidctis primum
domo;:aut finium commutatio quid praeftet:quid ctiam ftellæ mafculae
in fignis fæmineis:fœmincæ in mafculis collocatæ•haec enim contcntio tã
controucrfà nec mafculas pcrmittit ftellas uircs proprias : nec mulicbres
uiciffim exercere fuas.Dcindc animü aducrtite ad Lunam: q, in Virgine
pofita fàuct hinc Mcrcurio: illinc in TauroVencri : propter ÉÉ
çoniunétioncm. Quod fi Mcrcurio Taurum: Vcnere Geminos tenente:
Luna fuerit compcrta in Virgine Vcneré quidcm de fœminco figno refpi
cict quadrâgularitcr:at Mercurium triangulariter: Sin in Lcone: e figno
mafculo:atq;c fucccffione domus fuæ uádrangulabitur Mercurio:fexan
ulabitur aütem Vcneri. Rurfum fi Mercurius conftituatur in Libra:
É in Virgine: Luna uero in Capricorno : e figno quidem tropico ac
fœminco: domui tamcn fuæ aducrfo: Luna Mercurio quadrangulabitur :
triangulabitur autcm Vencri. Illud quoq; principc loco confidcrandücft :
Taurum:Virginem:ac Capricornum conftituere triangularitatcm cam :
que terrcna eft:cui etiamVenus: Lunaq; fimul praefidcant:inqua Mcrcu
rius quoq; domum:altitudinemq; habcat fuam: proptereaq; Lunam ipfàm
his in fignis hanc ad rcm pollcre jplurimü. Fient etiam eünuchi:quoties
Luna ftcrilibus in fignis pofita:Saturnoq; coniun&ta Venercm quacunq;
radiatione percufferit • dum tamen Έ,enus in Saturni finibus : nec
Saturnus in Vencris finibus fit compertus: nec Iupiter ulla Lunæ radia
tionc iungaf • hac enim in conftitutione & Lunafterilefcit propterSaturni
frigcnteij naturam:figniq; qualitaté:&Vcnus inSaturni finibus inuenta
contorpcfcit:Saturno etiamipfoVencris fines frigore fuo inficicntc. Quo
fict : ut natus ille uirilem fit uim ob hanc tam perniciofàm commiftioncm
amiffurus. Quod fi Saturni: Lunaq; copulatió hæc terrenis in fignis fuc
ceffèrit:Vcnufq; acSaturnus fincs inuicem commutarint: Ioui(q; afpcé9
acccffèrit:fccabuntur quidcm :tamcn ut etiam cocant.Signa cnim tcrrena
Cut dictum eft)triangularitatcm conftituunt eam : quã terrena dicitur :
Lunæ: Veneriq; addiétam. Quam ob rcm omnis hæc triangularitas copu
lationc ex ipfà : praefidcs item ómncs triangularitatis ipfius una inficiunf.
Iupitcr autcm cum non nihil faucat: quis prohibere malum nequcat: id
tamcn præftat : ut cocundi uis fàltcm aliqua relinquatur. Eadcm ctiam
Vcnus in cditiffima cceli parte cum Saturno collócata : aut ab codcm
Saturuo afpcctu aliquo jrradiata : fi aut quadrangulos : aut oppofitos
crcfccntis Lunæ radios fœminco c figno excepcrit : Marfq; aüt illam
 , ' L I B. X I I * * <3 o
;?
minaciter percufferit:aut forte femino in fgno copulabitur : eoq; uel
tropico : uel fquamofo : teftes abfcifuram miratur : hatumq; illumi aut
prórfus euiraturam: aut fàltem impulfuram eum ad muliebriâ patienda •
forfitam hermaphroditü facict • Venus enim hac in conftitutione a Luna:
Marte: Saturnoq; tum afpc£tu : tum copulatione infeliciter afHigitur •
É in culmine pofita eft: fi Mars:Saturnufq; copulabuntur : aut qua•
rângulabuntur ei: neceffe eft illos quoq; aüt culminare cum ea : aut
cardinem tenere aliquem. qua e re uires utriufq; ad malefaciendum miri •
fice augefcunt : cum praefertim alter eorum : quem aut diamctrari conti•
gerit: aut quadrangulari : Lunæ copulctur: quacum iun&tis fimul uiribus
enerem hoftiliter infe&tetur.Signum autcm fœmincum Martis adiuuat
atrocitatem: quo acrius mafculinam in naturâ faeuiat : quod item pra:fta •
bunt figna tropica • Signum autem fquamofum id eft Pifccs : Vcneris
quidem altitudo:quod Mars infeffione inficit fua:genitalé uim Veneris:
mcmbrumq; quo uis illa exercetur:cui quidem Márs praefidct : uitiabir •
:Adhæc Venus ipfa cardinemquéuis fortita:dum fæmineum id fit fignü:
fi a Marte : Lunaq; cardinalibus etiam e locis partiliter infeftetur : quæ
infeftatio: ut aut quadrangula fit: aut oppofita propter cardines: ncceffe
eft. Atq; in hac ipfà conftitutione fi Sol ac Luna fœminea fignatencant:
aut una copulari: aut feparatim incedétes: in fignis item fœmininis: natú
ipfum aut fpadonem faciet:aut forte hcrmaphroditü : uiriles partis cxer
cere ut nequeat . Signaenim fæmininaconfigurationc inhacSolé : Lunâq;
fic infringünt:Veiieremq; adeo labefaciunt:ut uirilem pcnc uim Marte
raffant€ cxtinguant : aut dum Sol ac Mars mafculinum mcditantur
èxum : Venus ac Luna: figna itidem : in quibus Luna : Sol ac Vcnus
conftituuntur: fœmininum: neutri fibi inuicem cedentes: fœtum duplici :
imperfe&taq; natura conftituant. Futuri etiam funt fpadoncs : ubi Venus
in domo Martis pofita fiue in ortu:fiue in culmine : Martcm:Saturnùq;
in domo ipfà fua permutatis hofpitiis hoftiliter : atq; aequatis partibus
conftitutos cótra e diamctro ftare uiderit:aducrfofq; in fé radios iaculari.
Etenim Libra domus Veneris aduerfàtur Arieti: quod domiciliü Martis
eft: Taurus item Scorpio • Erunt etiam aut fteriles : aut forte fpadones:
hermaphroditiue:ubi Venus a Saturno de quadrangulo pcuffa : latcrcq;
a finiftro Lunam: Martemq; fibi inuicë diamctrantcs: adüerfum fe quoq;
infeftis radiis irafci uiderit : Mercuriufq; ipfumcœli culmen tenuerit • In
hac autem configuratione non Mars folum ac Luna fé fé impugnant
e regione:uerum etiamSaturnus ac Venus. quo fit:ut Š
jí coelum ipfum hoftiliter infeftent. §¤ fi contigerit quadran
gulationcm hanc in cardinibus fieri: infeftatio ipfà erit tanto potentior:
çum praefertim ratione hac Mercurius ei ftcllæ iungatur : quam conti•
gerit culminarc. Itaq;tam atroci ab infeftatione Vcncris genitalis uis:aut
V.
3A o D E RE B. , C OE L.
ftcrileftct uitiato femine:aut ui ab aliqua grauiore mattis euirabitur : âut
propter Mercurium: ncc uirilis omnino : nec muliebris futurus eft:usrú
mifii:aut potius ncutrius fcxus.Vcnus itcm cum Sole:Saturno ac Mere
curio occiduo in cardine pofita:hofticaq; hac ui confii<tata:fœtum euira•
bit:aut ftcrilcm rcddct. Eodcm quoq; malo afficict : fi Sole ac Saturno
occafum tcncntibus : ipfà cum Mercurio fimul fexto in loco : id cft in
occafus ipfius dcfcenfione: aut in defccnfionc horofcopi : duodecimoq; in
loco inucnictur. Quibus fi copulatus Mars fuerit:aut aliqua eis irradia•
tione conciliabitur:fœtum duplici fexu fœdarc molietur. hac cnim in con•
ftitutione angulus is coeli occidui a Sole:Saturnoq; uexatus oricntis etiá
cœli angulum hoftili radiatione laccffit: Venere ac Mcrcurio langucn
tibus: É in fexto ab horofcopo loco:fiue in duodecimo: qui tamenetiä
ab ipfo occafu fcxtus eft:itcmq; à Sole : Saturnoq; illic praefidcntibus •
Quòd fi locorum horum impröbitati Martis quoq; improbitas aut per
confcffioncm:aut per afpeétum accefferit : Mercurio ac Vcncre ibidem
dcfcétis: utriufq; uires ad informandum fexum impcdiet: reddetq; imper•
fcétas: ut C quòd Poctae dicunt) neutrumq; & utrumq;, quod nafcctur
uidcri poffit. De Vencre igitur male conftituta potiffimum tum ftcri•
litas:tum duplicitas: fexufq; imperfeétio: aut euiratio decernitur • cuius
quidem ftella multarum
etiam dcfiniri uix qucantcft:
• occultarumq;
. effectionü : ac uirium: quæq;
- - •.

IDc Foetidis. -

Nam quãuis ab hac ipfà manet elegantia:mundities:unguentatio:acnitor:

nihilominus indigna eius conftitutio natum fœtidum : malcq; okntem
rcddct:cuius aut in narib9: aut in halis hircus cubet: ut Horatius incre,
pat: aut fudor mephitim Cut Poctice loquamur) cxhalet . Siquidcm ea
in luccm ueniente aliquo: in Capricorno : quod Saturni ãï cft :
conftituta : atq; ab ipfo Saturno oppofitâ e regione infr&ta: nati illius
humores & ÉÉÉ ob cruditatem:& corrumpcnfadco:ut male pror•
fus:ob inconcoétioncm corum: grauiterq; oliturus fit:Saturno Ę
impugnante : a quo male conco&ti humorcs : iidcmq; terreni: malcq; rcfo
lubiles excitantur • Quid q, & Venus odoribus præfidct:& Caprkornus
non fruftra nomcn id cft confècutus • Etenim capcr olidum cft animal.
Itaq; Venus odorum artifex & a figno:& a fignîipfius domino corrupta
fœteat ncceffè eft : quando odorcs ípfi corruptis : ac fœtcntibus rcfius
immifti fœtorem ipfum augent : Quin ctiam cadcm haec configuratio
mulierum odium prouocat: coitufq; infames decernit.
De Caluitio. • .
i
Eiufdem etiäVcneris ftclla partiliter fuoq; in domicilio culminans:caluitiú
portédit: Luna quoq;aliquoincardine pofita:düípeasinccdat fignipartcs;
-
 L I B. x 1 3 1 !

quæ glabræ:aclæuesfunt in animali:aut Sagittaríúperambulet: nocêtes

uero ftellc pcr figna ferantur feu tropica: fèu folida : dum tamcn uitii:uali
tudinifq; locus in ipfis illis reperiatur fignis:caluitium quoq;minatur.Cur
autem haec eueniant: ratio quærenda Ä :quæ naturae ipficonfentiat.Neq;
fpadones:quiq; eunuchi dicuntur :neq; pueros caluefcere: q»neutri coe
ant :putat Ariftoteles:eaq; re abundare ccrcbro.Etenim in coeundo per
fpinam: lumbofq; liquorem illum e ccrebro defluere : cerebrumq; ipfùm
ratione haceliquefcere manifeftum eft. quoq; ufus rerumVcncris frequé
tior fuerit:eo illud magis ac magis imminuitur. Bubus quoq; certum eft
poft malleo fiibtritos teftes:cornua uehemëtius crefcere: ob éandem hanc
caufam :q> fcilicet in illorum incrementum tranfeat quod demptum eft
Veneri ÁÉ igitur tum fua in domo pofita: ubi dominatur : nam ,
a domo eft dominör: tú in cæli culmine:qua e re uires ingeminanf eius: .
natum ipfum in libidinem procliuiorem facict : caq; ex intemperantia :
nimiaq; appctitione ad ufum Veneris ita illum compellet : ut refrigefcéte
magis ac magis cerebro:quod fuaptc quidem natura frigidiffimum eft :
'ob refolutionem caloris:humidiq; in coitu: dcfit capillo alimcntum : quo
deficicnte decidat oportet non focus atq; ex arboribus frondcs:ubi humi.
dus ille:ac pinguis humor : qui a calore foucri folitus cft : deficit.Verú
de caluitio: caufifq; eius explicatius fupra diximus • Luna quoq; partium
figni glabrarum quæ uídclicct abfq; pilis funt : naturam fecuta : Marfq»
ac Saturnus tropicis in fignis pofiti:in quibus ipforum augetur impro·
'bitas:aut in folidista quibus utriufq; firmius ftabiliuntur uires • quippe
uæ robur adiungunt ac firmitudinem •cum praefèrtim uitii: ualitudinifq;
ííí inueniatur locus: ubi malefica infidet : locumq; ipfum infeflat?
uidentur uitium illud portehdere : quod tum a læuitate : ac glabritudine
'figni partium : per quas Luna defertur : atq; a maleficis locum ipfum
“inficientibus excitatur: tum a loco uitii • Siquidem partes ipfæ depilatæ:
'atq; exterfae capillorum uitium inducent : quod uitium fit in capite:di
' &tümq; eft caluitium : datumq; deformitati · Quod uero ad Sagittarium
pertinet:ubi Mars ac Saturnus in Capricorno conftituti fuerint : quod
fignum alterius domus eft : alterius altitudo : Lunariq; opponitur domi•
cilio :cum Luna ipfà in Sagittario conftituta cardinem tenuerit aliquem ;
neceffè eft Martem ac Saturnum in anaphora : hoc eft in fucceffione
Lunæ ipfius inueniri:fi horofcopantem:aut culminantem cardincm Luna
teneat:fin occiduum : aut imum Luna tenuerit:oportet illos in epicata •
phora:deceffioneq; Lunæ conftitui. Sin maleficæ in Cancro conftitutæ
fuerint: Luna Sagittarium tenente : & Lunæ domum inficicnt : & in
o&tauo a Luna loco : qui noxius eft : reperientur : fi a Luna in illos
computaueris:in fextotiero fiab illis in Lunam •Quod fi £peratim altera
.*
-

malefica in Cancro:altera in Capricorno collocabitur :

-
aut:* 11
*4 * •
 ipfc quidé intcr ft:altcraq; c6ftituetur in Lunae ipfius fucccffiohe:áccef
fìoncue:alrcraino&tauoab illaloco.Sin Mars ac Saturnus: Luna Sagit^
„tarium cardinalitcrpcragrante:folidis in fignisuagabütur:aut ipfi quadrâ
' gulabuntur intcr fé:aut fibi inuicem oppóncntur : dum ne fuerint fimul
Éopulari.Siquidé Taurus ac Lco : & hicidem Leo :Scorpiufq;:quaefolida
fignafunt: quadrangulané inuicé:cademq; quadrangulatio interScorpiú
Aquariüq;exiftit:atq;interhunc ipfum Aquariú ac Taurú • Aduerfàntur
auté:fcqjeregionelaccffunt Taurus&Scorpius: Lcoité atq; Aquarius •
De Canitie:& furditate •

Cum autem homoautfolus:autcumanimalibuspcrjpaucisapertecanefcat*

uitiumq; hocfenc&tusipfàfècum afferat : quidam tamcn in ipfa pcne adole»
fccntia à caniticoccupantur. Præfertim ubi Saturnus interSolem ac Lunâ
inde ut circüucntus abhoftibus intcrcipitur.Contingit autem canitics
ipfâ: q, cü hominis pili ncc annisfingulisdccidant:necmütcntur:ut denuo
rcnafcätur: cumq;homo ipfe diutiusuiuat: ncccffefit& capillum cum ipfo
quoq; corpore confenefccre. Etfi non raro caniticm morbi efficiunt:atq; in
nonnullisrepcnte cxortam conftat. de qua quidem q, cafit pilorum imbc
cillitasquaedam:abundca nobis ante: deq; Ariftotelis fcntentiadifputatum
eft.quöcircadicerc deeaplura dcfincmus •Saturnus igitur a Sole: Lunaq;
circüuentus: neutriufq;aluminaris afpeétu fotus cxcrcmcntum ad cutcm
perlatum ficuitiat:ut éxco putrefa&to: neceffefitcapillum acpilosrcliquos
antediem:intcmpcftiuiufq; albefccre. Huius autem ftcllæ uis ad malcfa
cicndum tätoquidcm pollct opere: ut audítui quoq, :maximeq; dextrgauris
cui præcft:furditatis afferat uitium : ubi Mercufium in domo ac finibus
quiSaturni ipfiusfint:conftitutum:o&tauumq; peragrantemabhorofcopo
locum uiderit. De malitiaquidem o&taui loci di&iafatismultafunt: de furdi
tate autcm dicendum aliquid:qάuitium auditus eft :fitq;in auribus: quas
natura in capite conftituit: itatamëut ad cerebrumaditüm habcant nullú:
Eæ in intima ac profundafuiparte concauæ cum fint:concauitate in ipfa
naturaquæ audítüaerium mcditabatur: aercminclufit:illumq; mcmbrana
quafi quadam obfçpfit:ad quam aer extcrior per auríum amfra&uofos&
Cut ita dixerim)cocleares mcatus perlatus pcrinde ut tympanum impin
' git eam. Etcnim ut oculi pupulatunica fua occulitur : uhdc oculus diótus
eft:fic & auris concauum mcmbrana faepitur: quam aer exteriortanjper
cuniculos ingreffus percutit : hauritq; : unde áuris diéta : qua e perçuf>
fione auditus conftituitur:qucm auditum Saturni pcrucrfa collocatio in
creationc potcft omnino eripcre : concauitate illa auriculari perucrfe
concinnata : aut completa penitus : poteft & poft gcnituram in uita
iciofis : latentibufq; humoribus : quorum ipfè föns cft : uitiare •
Qãq; humidum auribus maxime nocuum cft : prgfcrtim ubi craffum
 , f L I B. X I; . ' ' -

<3 1 3

eft & lcntum: gq; etiam frigus illis permultumobeft:cum &frigidorum

non minusjhumidorum ÉÉÉ humorü excitator • non temcreaudi•
tionis uitium:acfurditasad Saturnum:qui auditui praefidct:eftq; fponte
fua malcficus: refertur. De Mercurio autë dicere hoc tantum poffümus:
cüipfèrationipraefit atq;orationi:ex hacmala affcétione:pcrniciofoq; eius
ftatu dctractum iri&rationi &orationi fenfumaudiédi ;pquemtumüerba
in mcntem illabuntur :tum difcliplinæ difcuntur: e quarüm pcrccptione &
cognitu ratiohumana perficif. Ncc ucropraetereundüeft:aüdicndi fenfus
cuimfitacrius: Mercuriîftellämouédis acris affeétionibus ualere plurimú •
IDicereautcm dcauríü ualitudinibus:&quot aut modisoriátur aut ecaufis
proucniant: medicorum cftpropriü:nobis hacin parte fatis fit: íí hæc
attigiffe.Necuero in parte ea:quæ ad canitiem fpc&tat: non & illud uidé
dum cft:q> cumaSole: Lunaq; Saturnus codem in figno circúueniatur:
neceffe cft : Lunâipfàm aut adSolis coitü propcrare:atq;interim Saturno
cóiungi:auta Soliscoitu ante digreffam:poftSaturnoipficoniun&tâ inde
alio proficifci.Huiufmodiautéconiun&igncs: g-humores corporisintëper
rantius mifceant: neceffeeft; malü aliqué habitúinducere:undeuitiü poft
aliquod erumpat. Hoc autem illorum gratia attigimus:qui opinantur de
nimia cerebri humc&tatione cnafcicaniticm : quæ hume&tatio uideri poffit
his e coniun&tionibusfufcitari · ·· · ·`, -

Nec ueromirum uidericuijdebct:his e radiorumcómiftionibustam multa

uitia:tot ctiam aegritudines:ac malaitum corporis:tum animi: tot etiam
uirtutes ac doteshominü: tam uaria etiam bonacum externa:tumpropria
emanarc:fi ad ca animum aduerterit:quaeillorum ecommiftionibus:quæ
hominum operis ac curisfubic&tafunt: proficifcuntur. Hominumquidcm
ipforum operacoquütur in fornacibusfaxa: quae poftafperfione aquæ uer•
tuntur inpuluerem:qu£ calx dicitur: cuipoftarena adiicitur:e quibus una
miftis:eliquatifq;multa aquaconftruuntur parietes: quibus nihil cft fir
mius: magifq; diuturnum • Contritis item falignis carbonibus: atq; in pul~
tI€r€fm Έ :acfa&titio nitro addito:falnitrum id hodie appellât:rurfusiis

una bene cótritis:conficitur tandëpuluis ille: quo tormentis æneis inclufo:

poft igni immiffonihil cft uiolétius: quippe cum lapideis:aut ferreis pilis
è toriiientis ipfis:hocfuccenfopuluere emiffis moeniajuis affabrefa&tâ di•
ruuntur:acproftratafolo ingenti ruina fubucrtunf. Quis ante hoc uifum: .
req;ipfà comprobatum: credidiffet poffe ficri ? Nihil tamen homines terri.
bilius haétenus funt commcnti. Quam multa mifccntur a mcdicis:quorú
ante mifturam ipfam uis ea ncutiq; ÉÉ poft manifcfto apparet:
fiue fànandis morbis:fiue egercndis humoribus:fiue Ę
tinandis uulncribus:atq; ÄÄü • Hoc idem igitur ubi ufuuencrit in
noftris : &c quibus ipfi conftamus corporibus:ftcllis id comminifcentibus
atq; molientibus: miraricur quis debeat £cüab illis:acperillas exiftât hæc
omnia? Quidadmirabili9jreyfuturayinter mortalesprgdi&tio? uaticinatg
• • •
^3 A 4- D E R E B. CO E L•

funt tamen Sibyllæ quæ multis etiam poft fçculis euenere:eiufmodiq; tü

mulicrcs:tum uiri fæpius rcpcrti funt:& fingulis pcne fcculis reperiútur*
Non artc:non fnftitütione hæc comparantur: uerum a cœlo cauis exiftit
pcr ftcllas ipfàs:humorumq;commiftioncs:quas illæ fuis irradiationibus
modcrantur. cas tamcn tcmpcrationes quis pcnitiffime cx totoq; depre^
hendat ? cum nc in hgrbis quidem nifi üfu ipfo : cffeétioncq; dcprehcndi
omnino qucant:quarum fuccis uircs cae infunt:quas ufus quidé ipfe ante
compcrtam ratioficm homini monftrauerit: cffcétufq; ipfi manifcftasfece
rint. Quocirca circumucntio haec Saturni:dc qua di&tum cft : cuiufmodi
fit £ufü: cffcétioncq; comprobatum magiscft:qut rationc prorfus affcqui
ualcamus: ipfoq;exhumórum aut intcmpcraméto:authabitu:hoceft aut
ex humidi fubduétione nimia:aut potius ex incremëto:aut qºa Sole uehe
mcntius Saturnus concalcfcat: proptcr coniunétioncm Ê ante praetc^
ritä:quæ ue breui poft futura fit-aut e cótrario:q»de Lunæ copulatione
magis ac magis refrigeat :quae quidcm pauloante præterierit : aut ftatim
eft fècutura SicnimSaturnus in mediisfucrit Arietis partibusconftitut9:
Luna autcm in primis:Sol uero in ultimis: ncceffe cft Lunâipfàm ftatim
adSaturni copulationcm:ad Solis indccoitumconfeftim proficifci:ipfum
tamen Solcm paucis ante dicbus Saturno copulatü extitiffe- Sin mutatis
Sol&Luna partib9: ipfe in Arictis primis: illa in ultimis collocata fuerit:
ut cum Sole prius : pofterius uero cum Saturno Luna coierit: neceffum ?
cft:cum quo Sol ipfe coiturus inde nö multos eft ad dies.Illud itaq; ipfo
ex ufu:obferuationcq; affirmarc tantum poffumus:Saturnum hac e cöfi•
guratione affecturum nati corpus intenipcratione non modica • quando
circumucntionis fuae tépore:neutro a luminari cófpicitur:atq; obconiun*
&tiones ipfas: altcram quidcm pauloante præterítam : alterám ucro non
multo poft futuram:cum habitum induat:uti ex hac ipfâ affcétione:atq;
intemperantia canities:de qua quærimus:fit ante diem obuentura:cunq;
illa fimul alia fortaffe mala.Siquidem erraticis a ftellis:deq;earum cómi
ftionibus conceptus ac genituræ tcmpore perinde ac in difponcnda pani•
ficia maffa:fermentatione ab ipfà ftellarumjfœtui indunfeâ:pcr quae poft
apte fit: commodeq;progredicndum ad illa:quæ quidem euéntura déccr
nuntur:exiisipfis:quibus ineft ab initio potéftas*Poft uero e poteftate:
• Ë ea quae potentia dicitur:cum idoneum fuerittëpus:ad aétum:ipfumq;
e&tum deuenitur:pcrinde utadfructü:frugéq;è feminibus ac fegctib9-.
 343

I O AN N I S I O V I. A N I p ON T A N I

A D PAv L v M c οR T Es1v M '

D E R E Bvs c oE L E s TI B v s
HL I B . D •V O D E C I M V S

Oannes Picus uir fumma nobilitate: maximo etiá

ingenio : Paule Cortefi : dum & nobilitati plu•
rimum : & ingenio fuo non iniuria tribuit : in
i Aftrologiam âcriter eft inueétus • Verum enim
qui uiuentem illum ego laudandis extollendifq;
ingenii eius uiribus honeftauerim : infeéter ne
;t M.;! increpando mortuum ? Abfit ab ingenio: inftitu •
tifq; meis : & ab fumma beneuolentia in illum C dum uixit D mea • '
Quin magis magifq; in dies & laudabo morum eius fuauitatem : &
admirabor ingeniumi. Nec minus etiam honefto ob id afficiar defide
rio induftriae £ius: indagationífq; temperandae • Quid enim #
§ ea uia : iifq; gradicfitem ucftigiis contra difciplinarum affertores
inter fe diffèntientes acrius differendo: id demum conari: ut ob diffen,
fiones auétorum : oftenderet quafi clanculum difciplinas eas effe nullas:
illarumq; cognitionem prorfùs inanem ? Prifcianus Grammaticæ artis
profeffor : & doétor egregius ueteres aducrfum Grammaticos multa
quidem & fenfit acute:& contra cos differuit • Tantum uero abfuit ab
euertendæ Grammaticæ confilio:ut firmioribus iaciendis fundamentis:
illam magis magifq; ftabilierit . Nuper Laurentius Vallenfis multa
aduerfus Prifcianumi: non pauca aduerfus Ciceronem cum differuiffet :
nam contra Ariftotelem pleno quidcm locutus eft ore : nec minorc
quidem uehementia in quibufdami aduerfus Theologos noftros locis :
ita quidem modum retínuit : eamq; adhibuit tempcrationem : ut difci •
plinas ipfas & fufpiceret : & Ę illas quoad poffet : conten•
deret. Ariftoteles & ipfe : qui pfiyficis ante fe'de rebus fcripferant :
eorum in locis plurimis opiniones perj ftrenue quidem & coarguit :
& labcfa&tauit:ut qui tamen naturæ ipfius patrocinium fufcepiffeuide~
atur: difciplinamq; eam conaretur perficere. Boctius Scuerinus Latinæ
Philofophiæ magiftcr:fàcileq; ciufäem princepsCnifaeuitia temporum:
dominorumq; pêrucrfi mores eius obftitiffent inceptis) crat: quæ Ari•
ftotelem intér Platonemq; uertuntur cótrouerfiæ: modeftiæ fuæ temper
ramcnto adhibito eas conípofiturus. AnCquod pene uidemus 1quotidic)
111
4 / 6^ ID E R E B. C O E L•

in natura ipfà rerum quia contingunt permulta: uaria : diueffa:ron

laro etiam éontraria:ob hanc ipfâî incönftantiam : contrariafq; effe^
aiones: illam ipfàm naturam nüllam effe dicemus : nullumq; cius fiue
confilium:fiuc propofitum ? nullam deniq; indagationis eius atq; cogni
tionis habcndafh effe rationem? Accufatur quotidie Deus optimus ma^
ximus:ncglexerit:
ctiam quædam q>plurima
contempferit:
q, tanjalia q* parum
ignauus patercurauerit : aut 9mnino
familias : aut infòletis
nimium?ie uideré quidem ipfe illa uoluerit : aut fupcrbe fuerit dedi.
gnatus. Qui Dcuin tamen effe neget : cft ncmo. Dixeritq; fòrtafTe
çjuifpiam;: minime illum curare mortalia : quæ tamen dum dicit illum
quoq; ipfum effe:etiam non curantem mortalia uel nolens dicit:Nam
&ficäfü fluitantomnia:illud tamen neccffeeft dicatCquádofluitatio haec
nunjdefinat)uimprofectoeffealiquâ: quæ fiuitationemhangnunjdefti
tuat? nunjcfflueréuniuerfàm auteuanefcere extoto aliquädopatiatur
Quinctiaihquoplura in rebus ipfis uariacótinguntacdiuerfa:co naturâ
iËfämrerumëonfiftcre:dcumq;febus ipfis praeeffe:haec ipfà manifcftius
declarant.Nam quætum uariâ eucniunt:tumcontraria:eoy ratioaliquid
effcdcclarat: cuiúscaufa illa ipfa eueniunt.Nam&natura ipfa ut artifex
etiam folertiffima exiftit contrariarum rerum & auétor:& moderatrix •
Sed progrediamurctiam aliquanto Κ • Rerum cognitioné naturaliú
do&iífiíparíteracprobatiffimi uiri fcicntiam effe arbitrati funt. Atqui
difciplinainaliafcrcnullaopinioncsextiteretamdiuerfæ deipfisfiueprin f
cipíís fiuecaufis. Anhæcipfaindagantium Philofophoy tanta intcr ipfos
diffcnfioid fortaffeeffecit: ne ulla omníno naturalium effetreyfiuecogni
tio fiuc difciplina ? Quin eo ipfo plures multo&incenfi olim fuere : &
paffim nuncadpcrfcrutanda naturæ abdita incendütur.Neciccirco Phy
fica ipfà cognitio conic&turalis eft habita • At coniecturalis maxima éft
e parte medicina: figna enimfequitur:&quæprognoftica dicuntur: cóíe»
&íuraliseftitem Aftrologia.Nullus igitur erit mcdicinæufus: nulla eius
cognitio:q> ca ipfa uel fæpiffime adfanitatem non perducat:uelq, medici
tum prifci maxime: tum etiam recentes fint in longe plurimis ac maximis
rebusalius ab alio diffentientes ? Videlicet in moderanda re publica:in
gubcrnandis regnis: q præter eorum qui camoderantur confilia:euenire
multa confueuere: nullaiccircoexiftimanda eft regendæ reipublicæ admi,
niftratio:nulla reétorum fapientia: nullü adminiftrationis eius exiftimâ,
dum ftudiü : nulla adminiftratoribus ipfisadhibéda auétoritas aut fides?
Nulla item nauigandi aut gerendi belli ratio: q gubernatores: q, duces
fentiantquandoq;controuerfa ? Quotaeftautem ualitudinis cuiufpiâ gra
uioris curatio: in qua medici non & diffentiant inuiccm:& digladiàturi
interdum altercentur: non decurandi modo ratione: uerüetiam de morbi
ipfiuscaufa: É :genere ? Mirum igitur ficœleftiumfcriptores rerü
interfealiusabaliodiuerfa fcntiunt: qfiniö& Democritus&Empedoclcs
 - L I B. X I I 3/»

& Ariftoteles & Plato & fèntiant inuicem in phyficis:& dicant omnino
contraria: In curationibus uero: & morborum perfcrutationibus Herafi»
ftratus: Hippocrates: Afclepiades: Galenus: Auicéna.Sunt nihilominus
tum rerum naturalium:tum medendipraecepta in uniuerfum tradita:eaq;
in artem reda£ta ac difciplinam: Idcmq; hocipfum in fidcrali cognitione:
utfi huius nulla fit difciplina: ne&aliarum quidem prorfus fit ulla. Quo
fict:utreli&ta penitus inueftigandi opera & cura: negle&taq; animæ intel
ligentia: quæ diuinainnobispars eft:adferarum nos uitâ: morefq; tranf,
feramus: curandisfolumcorporibus dediti : quæ uelpeffime quidem cura
buntur : uel curari nullo modo re&te poterunt: ubi rationalis illa: diuina
pars animæ negleétadeferetur: iacebitq;inculta • Nolui hoc in loco:hac
indiffertione actraótatu:dereligione :cuius cognitio& ftudium adThgo.
logospotiffimumfpe£tat:aliquid omnino loqui:quæ pene totidcm habct
uel altercatores: & quidem uehcmcntes:uel rixatores potius cum primis
acerbos:quot difciplínæ magiftros • Quocirca miffum iam : amice tamen:
ftiiSipfumicum fe&tatoribusPicum faciamus: uirum alioquin tum morum
ciuilium fuauitate: tumingenii magnitudine mirifice etiam laudandü:at
eo magis fufpiciendum # in difceptatorcs ipfos inuc&tusCquod ingenii : .
difciplínæq;eius intererat)fuiffetdifciplinâtutatus: difciplinarum omnium
maximam:quæ a cœlo: ftellifq; : cœleftibufq; amotibus ducat origincm •
Vfuueniunt autem diuerfitates hæ : uariaeq; opinationes: q, ueritas ipfa:
rerumq;certacognitioin abditisdelitefcat: gq; rerü tum euenta : tú euen •
tus ipfi non rar6 quidem euadunt contrarii : uidelicet quia principiorum
mifturæ : caufarumq; cóuentus quafiquidam:& neceffitudines tam multæ
ipfaequidem fint :ut earum fiue cognitio:fiue fcientia haberi particulatim
hulla quidem perfcrutatione queat:aut fcifcitandi ratione . Quo cffcétum
eft : ut in uniuerfum modo fpc£tarc rerum cognitio : & ea quæ proprio
nomine fcientia dicitur aperitis iudicetur exiftimatoribus. Quocirca Ptole
mæuscœleftium fignificationumdiligentiffimusobferuator : atq;infpe&tor
beneacutusparticularemfuturorumpraediétioncm ad numincafHatos rele
gauit:qui Græco funt nomine fiue Enthei:fiue Dæmoniaci. Motus enim
ipfè cui mundushic rerumq; natura omnis paret ac fubic&ta eft: itaquidem
agitat:conuertitq; elementa: ac rerum omnium femina:eaq; ficcommifcet
inter fe:& quafi fermentat: utignoratis ipfis fermentationibus: ignorari
neceffè fit:quales inde prouenturi fint cffe&tus:qualia ctiam operâ. Quo
fit ut non raro multa fecusaccidant: jeucniffe aliaseft pcrfpc&tum • ut in
generatione animalium: utinfrugumprouentu atq; agrorum redditu:qui
cum maxime certuseffe foleat: interdum tamen itadecipitacfruftrafagri^
colas: ut fames indefequatur : generifq; hominü labes: uaftitafq, regionü •
Quis É ftellay effe&tiones particülatim:omninoq; cognitas habcat ?
cum inferiorum etiam rerumnaturas:uires : caufas comprehendcre parti•
culatimutiq; ncmoqueat. Infinitæpencfeminü funt interfè tempcrationcs
3A3
acrerum infinitæquoq;ftellarumuires atq;efficaciæ : Quisigitur authas:
aut illas : aut utrafq; fimul minutatim comprehcndat ? & £? in finu
complicatas habeat ? Fatentur medici : declaratq; res ipfà morbos quoßä
arte'nulla curabiles:uidelicet ob eorum ignoratas caufas : atq; igiiorara
rcmcdia. Atqui in illis quoq; aegritudinibus:quæ notae ab eis'dëuntur:
contingunt & quidem haud rarenter præter morborumipforum naturâ :
ac mcdicorum ópinionem permulta nullo quidem modo äut prouifapri9,
aut cogníta: Adcouix cft # ítacertum: aut hominum micntibus per
fuafumi: qάnonquandoq; fallat:obferuatalicet fuerit etiã diutius uis?II;9
atq;efficacia. Dierum: menfium: annorum: aetatum:feculo% inconftantia
acâiuerfitas nonne ipfae palam fáciunt:quod de ftellarum effeétionibus.
rerumq;feminibus nuncdicimusfQueruntur agricolae terram iam confè
nuiff& At nec terratamen confenefcit:utipfà tandem íntereat: perinde ut
animantia quae ab ea aluntur· quis mutentur fuis quibufdam témporibus
regionum fitus acqualitates • multoq; minus j terra ipfà cœlum fenefiit.
Érum mutationes ipfae qualitatum: feminumq; alternationcs terræ tum
fterilitatem:tum aeris atq; aquarum uitia multa producunt:quippe quæ
& ipfæ alitcr atq; aliter afficiantur:ex ccq; diuerfis ut etiam módis fé fé
habcant neceffe eft:perindequidemut cœlum Ę a ftellarum motibus
fuoq; afficitur:atq; illarum inter fe permiftionibus conformatur : afficitq;
atq;informat inferiora: Itaq; laboretur neceffe eft fingulariù ignorationê
rerum :cum rerum ipfà genera uniuerfim etiam quandoq; labórent: peri
clitantibus pene cx toto fingularibus • Infpc&tat aegroti ürinam mcdicus:
aliaq;excrementa:ac non nunj etiam uerfàt ea: pertentat digitis arteriâ:
ac percuffa uenaexplorat fanguinem:deniq; commotiones illius fingulas:
ora:oculos : linguam : labra: etiam ungues:& tamen non raro fállitur;
nouam ob aliquam : ac repentinam humorum commotiunculam. Habct
agricola eertos acfuos ferendi dies:feritq; fuotëpore:foloq; bene fuba&o
& culto : certafq; colendi operas : certis etiam temporibus fàtis ipfis
impartit: promittuntdemum omnia felicem prouentü: qucm aut repente
exórta uredo: aut diffipata e cælo grando: aut maior aliqua ficcitas:plu
uiaue intemperantior e ueftigio aliquando intercipit:&C qd uifum etiam
non femcla meeft)locuftarum:acbruchorü repentinus ificurfus.Sape
numero itaq;luditur & iî :juis operofus & diligcns:non efl tam&
agricolam qui infe&tefmàledictis:quin miferan£ homifiis potius labores:
indolentq;fòlertiam fruftra eius effe habitam • Nulla ars: hulla fçientia tä
eftjAftronomia certa: qä cclipfium praediétionestam multos ctiam ante
annös:ftellarüq;coniunétiones inter felonge É dinumcratæ declarant.
Quæ tamen ipfis ex eclipfibus : coniun&tiónibufq; indicantur:apparentq;
futura : falfum Mathematicum perfæpe habcnt : proptcr commifíonuii,
neq; probe omnino perfpe&tam naturam : ncq; plane cognitam dcfe&us:
copulationifq; cius cfficaciam: gq;etiam fermentatio ipfàaliam:atq;aliam.
 • ' ' L I B ., XII
43 49
ob caufàm aliterq; à confueuitaffeéta uariat • Quod ubi accidit dccreto
etiam publico Mathematici pelluní ex urbibus. Ncc tamen nos ii fum9:
qui in fumma ctiä uerfàri ignoratione Mathematicos ac dcceptione ncge.
mus:tum propteragitationcs continuas ftcllarum omnium: coeliq;ipfiüs:
quæ res incertitudincm fuapte natura & gignit &auget:tum quia ex prg
É. futurorum uera: tanta exiftit poft laus & hominum admiratio:
ut huius ftudium:intcmperantiorq; cupiditas præcipites plerunq; Mathe
maticos ad praedicendü agat:trahatq; ad fignificationes fingulatim cnun
tiandas : interdum quoq;lucri cupiditas:autaffentandi gratia •cum prædi• .
cere etiam unitierfim fit ucl cum primis difficile • Adhæc quota cft fixarú
ftellarum pars Mathcmaticis bcne cognita ? quafi non inferiorum quoq;
rerü caufae fintft prædicendis cuentis ucldiligentiffime animaduertendæ:
qualitates item :fitufq; regionum:lcges: mores: inftitutaq; ciuitatum.Vt
chim ad humani gcneratióné fætus:atq; cdnformationcmi:mulierisquoq;
multum conferunt excrementa:&quæ dicuntur mcnftrua:Sic ad ftcllarú
roborandos:aut irritandos effe&tus:ea quæ a nobis funt de natura locoy
ac fitu: dcq; urbiü legibus:atq;inftitutis di&ta-Nam quotus eft:obfècro:
his e Mathematicis:qui hæc aut modcref:aut modcrari ca omnino fciat ?
cum fintCut dixi)tam multa obftrufa & abdita:eaq; penitus ignorata in
ipfâ re;: natura • Ac mihi quidem uidetur Ioannes Picus ad ea quæ aduer
fus illos diffèruit : potiffimum traétus : q uideret Romæ quofdam : aut
Bononiæ: in aliisuc Italiæ urbibus : Philofophiam ac Š profi
tentes: fàlarioq; a ciuibus conduétos annis fingulis faéta ftcllarü ac cœli
conucrfionc dé uniucrfo tcrrarum orbis ftatu: urbiumq; ac regum euétis
tum in uniuerfum prædicere:tum etiam pcr partcs:&quidé miinutatim •
Rem {ànc non abfurdam modo:uerum etiam ediótis publicis coercendá
Ncc cœlum profeéto:ncc ftellæ naues ædificant:quibus merces tranfpor
tentur:ncc fècures quibus facinorofi percutiãtur ciues: ncc lanam omnino
curant:neclinum:e quibus panni texantur: nec item poenas ftatuüt aut
fupplicia:quibus puniantur fontes ac malefici homincs: nec regna confti
tuünt aut præfe&turas: quæ quidem cunéta homines ipfi ob uitæ maioré
ufum accommoditatem publice ac priuatim initio fibi conftituere & pro
tempore etiam conftituunt. Et quanj multa fæpe mutantur: eundé tamé
nunc fequuntur tenorcm uiuendi & (ècurius & abundantius. Quin ctiam
domos quoq; aedificauere & oppida:adhæc & decreta & leges & cerimo?
nias& magiftratus ftatucre: quo æquabilius uiuerent : minufq; obnoxii
cafibus ac heccffitatibus • Motiones quoq; & ipfae ftcllarum ac cœli : pro
natura humanifeminis atq; excremento3: in generatione fermentant atq;
afficiunt humorum ipforum cómiftionem:atq;Cut ita dixerim) maffam
qua quidem e commiftione atq; affectu poft & gignuntur & excitantur
fènfùum titillationes. equibusetiam ipfis exiftunt uifa : & applicationes
animorum ac ftudia ad has illas uc potius fiue artes fiue facultates atq;
<32. o D E R E B. C O E L •

exercitationcs: Idq;eo magis: finaturâ regionis:fi leges:inftitutaq;auxili^

abuntur patria:fiâomcftiçae etiam opes:acparétum accefferint inftitutio
nes.qua:'ubi dcfuerint: idé continget;qì ftatuario:£uigis illa:peritiaq;
fingchdi ubiq;quidcm ctiam cœnafiti incft: Qäfinullailli ad fingendum
materia fubmíníftretur: cuanefcct illa prorfus & uís & peritia • Sin uero
male apta illaquidcmfuppcditabitur:inepta &ipfa profecto euadet effigi^
atio. Quid q, pcrfaepe fiätura quos ad literas edifccndas apparauit:íig;
barbarâ:aut àgrcftiscorumcft &terra:&patria:parcntibusetiâipfis inui
. tantibus cóuertuntur paftoralia ad munera:atq;ad £j operas • Cótra
uero n6paucosprimariisefamiliis ortos naturaab É àqugftuofas ad artes
accommòdatos?maiorum acpatriæ nobilitas: adhibitaparentum diligétia
rctraxit ad gerendos magiftratus.Itaq; non inepte fortaffedictum eft in
Vrania a î. noftra:q;ftellæ ípfae
Scnfibus afficiunt uariis: uariofq; agitatus - - -

Dant animis: unde & uarios formantur ad ufus: *

Eftq; fuum cunétis ftudium:&fua cuiq; uoluptas• • ' -.

Saepc tamcn uis firma animi:refq; cxtera:lexue -

Alternant fata:& Gcnio aducrfatur egeftas •

Stat fatum tamcn:& fato uis infita perftat:
Ncc natura fuas unj inficiabitur artis; - -

In reétum: prauum üc uocet: ucftigiaferuat • :

Vfq; fua:&facilis per muncra nota recurfat:

Siqüa forte locum dcdit aduerfata poteftas.
Rchatum MaffilicnfiumacProuinciæ Narbonëfis Comitem: qq;aliquädo
Neapoli rcgnauerit : domeftica gentilitas ad Comitatum primó: poft ad
Regnum ctiam Neapolitanü extulit. Naturalistamcneius applicatio : ani
miq; innata pcrpcnfioilla:quaeq;aLiuiodicitur inclinatiofummaquidcm ac
pcne tota erat in pi&tura:ducendifq; coloribus-Ferdinandus Neapolita
horum Rcxin maximisnon regni modo Ncapolitani:uerum Italiæ totius
ncgociis ac periculis:domandörum curam equorum nunj omifit:nihilq;
adölefcëtici autprius fuit aut iucundius: j eqüitatio: jferociffirnorum ctiá
equorum manfuefa&tio: illorumq; inftitüendorum cura. Nicolao Picinino
fortiffimo temporis fui duci:lanionis tamcn filio:ad cas quas natura cius
animo infixiffet applicationes & ftudia:quantum contulit:quantum inj
contulit Pcrufiapatria? Ea enim tempeftate nobilitas nonmodo Perufina:
ucrü uniuerfà propeciuitas:nobilcsfimulatq; ignobiles rei bcllicæ fummo
cumfortunæ ac temporum fauoreincumbcbant.Rcgnantfupra feptingcn
tos annos in Affyria atq; Aegypto Reges:qui fuá ipfius gentis lingua
Soltani dicuntur: illiquidemifiitio ferui:quorú tamë ií; patri ne fucce
dant in rcgno: publicis inftitutis cautumicft:& obferuatüm • Quanuis
igitur Soltanorüm liberis & cceli & ftellarum & naturae ipfius opitulari
uidcatur fauor • a regni tamcn fucccffione:quæ hactenus conftantiffimc
 ; . * LI B. xI 1 - 322 A.

; quidem fèruata cft : lcgc pcnitus arcentur. aduerfusquam Mahometes his

ipfis tcmporibus:qui fupra triginta regnaffct annos: pretioatq; largitione
i corruptis:quos ipfe cucxcrat:filii fucceffionemcum procuraffct : uanam
deniqjeam éxpcrtus eft.Nam non ita multos poft mienfes fucccffor filius
militum fuit confcnfu caefus : ftctitq; lex integra . Gallorum gcns una
tantum e familia Regem fibi conftituit : ea etiam lege : ut filius natu
maximusfuccedat patri. Igitur campoft conftiŠ apud Gallos
non coelumautftcllarü conftituunt decreta:fed leges:mafórumiq; inftituta
coelo fortcipfocófentiente:legemq;ipfàmcomprobante: Qåautem Rcgiù
nomen :poteftafq;itcm Regiâ effœtantiquiffimia:exeo introduétüa primis
illiseft Mathcmaticis:quotics eiufmodiftellarumcóftitutioeffetinalicuius
genitura: ut maximumeiintcrciues locum: maximamq;promittcrctau&to
fitatem in populis: Regem foreillumdicerent.Cuiufiìòdiciues Florentiæ
nunc fi nafcáturautVenetiis:n6Rcgesquidéipfifuturi funt:fedautprimi
in adminifträda re publica:autintcr primos. ídem fi nafcantur in Gallia:
erunt aut magng fortaffeapudRegemiauétoritatis: aut fuisin populis clari
atq; cminétes:propatriætaméatq;urbis: familiæq;magnitudine aut humí
litate • Quifi in oppiduloautuico nafcantur aliquo : exurgentutiq;atq; effe^
rentur inter oppidanos : quantum loci eius ac parentum ratio permiferit·
Tamctfi interdumcœli decrcta: ubi ualidiora quidem fuerint: fupra natalis
foliconditioné: illosextollunt· militiam praefèrtim ubi: præclarafq;fequenf
artes atq;aétiones. Quod in Mutio Sfortia contigit:qucm natum conftat
Cotiniolæ: fordidiffimopid téporis Aemiliæ uico:cótigititéin Catamclata
furnarii : ac maxime inertis É filio ex Narnia oppido : qui puer
a militibus raptuspofteuafitVeneti dux exercitus maxime inclytus. É
lit patria:extulitCornelia familia:extulit militaris cducatio ac difciplina:
paternaq; item inftitutio P. Cornelium Scipionem • Quæ quidem faliaq;
füffragiâ defuere iis : qui forte cadcm geniturae conditione : fuere tunc
inluccm cditi: humilibufq;inoppidisatq; obfcuriseparentibus aut Romæ
forte non iis fuffragiisacprærógatiuis geniti. Habent igitur &cœli &ftcl.
j larum denuntiationesnunc legumfauorem:humanarumq; conftitutionum
fuffragia: nunc illasautparum propitias:aut maxime adüerfas: dum infe
riora hæc fuperioribus illis caufis aut minime congruunt : aut amice
admodum fuffragantur. Nec cælum rurfus ipfum:necftellarum confti,
tutio acuis quemjuelfufpédioafficit:uelpercutit fecuri :aut nauem fran
git inféopuló. Qüi tamch Mathematiciifiinitiohacipfà obfèruauere: quo
ticspcruérfam fteIlarum c6ftitutioné aliquam in ortu cuiufpiam cernerent;
quæ uiolentam minaretur mortem : prò natura legum atq; inftitutorum
regionis auturbis:in qua ipfi uerfàbantur: uiolentam illam mortem præ
dixere futurâ aut efccúri:aut e iugo: aut e cruce : aut de fàxo:aut c tor
tura:alioue praetorio eiudicio:fccuti etiã naturäftellæ: quæ crimé ipfum
 D E R E B. C O E L•
22. 2.

hoc eftmortis&aufàm innueret.Hæcigi?praedic£di:atq;(ut hodiedicár)

iudicandi ratio introduéta ab illis cum effet : eandem ipfam & rationem
&uiam fècuti funt corum poftcri. $i- mirari nemo quidem debct*.
ubi Mathematicus ex iugo mortem alicui pronuntiauerit:in ea aut urbe
aut regione: in qua hoc poeng ac mortis genere prætores minime utanf
in animaducrtendis criminibus: nec uanam ducere aut ftellæ fignificati•
oncm : aut praediétionem Mathematici : neq; item fi prædixerit naufra •
gium:aut fùffocationem: qua in regione nec flumina funt ulla :nec lacus
àut maria : nec ea gens libenter peregrinatur • Hæc enim praedi&ionum
genera fucre ab illis eadem ratione introduéta : qui maritimas aut fluuia
É incolerent regioncs. quæ tamen mortes fortaffe contingent : fi non
speregre : fàltem e niuium fuffocatione:aut grandinum: aut pluuiarum :
aut de nimio potu: nimia ue cercbri exundatione: pro ftellæ decernentis
fignificatione ac uiribus • Ac nihilominus fihumanæ perfaepeCut di&tum
Ë leges decretis aducrfantur coeleftibus:quid mirum: fi rerum inferio•
rum potentior uis aliquando caufis obftet remotioribus : nec tantopere
ualidis? Itaq; fatis quidem fuerit mortem fignificari ex humido fuper
fluente:& nimio. ÉÉÉ olim Affyria fortes ac bellicofos homines. At
nunc Soltanorum ex cdiéto ncq; Syris neq; Affyriis militiam fequi licet:
quippe cum militare iis in regnis fèruitiis tantum: ac pretio emptis miliae
tibus fit permiffum. Igitur Alexandriæ fi nafcatur nunc quifpiam:qucm
ftellæ innuant militem fore:tribunum ue militarem:num cœlum mcnti •
etur ? minime hoc quidem • uerum quod cælum innuit atq; annuntiat:
Regia lex;quæq; uiuens dicitur:mortis etiam propofita prohibet pœna
Adeo in rerum natura uariant non inferiora hæc folum inter fé : uerum
: hæc ipfà inferiora:dum ea fuperioribus male confentiunt : exiftuntq; etiä
ualentiora • Apud eas gentes quibus nullus eft omnino lanæ ufus autlini:
quæ uis poteft effe ÍÉ, ad decernendum laníficium : aut pannorü
texturam fVanus erit igitur illis in regionibus eiufmodi cœli innutus :
qucmadmodum crit. in Sarmatia & uanus & nullus in fignificanda in
alicuius genitura ex fèrico:aut fparto textura : quotiefq; etiam naturahaec
inferior üires minimcfocias fuggefferit fuperiofi . Fuêre Aegyptii difci.
Š pene omnium inuentores quondam & magiftri • póftea uero j
•

ahometes ca : quam nunc Aegyptii fequuntur: religione eos imbuit :

, ab omnium prorfiis Ἀέ ftudiis É; literay
itione •Videlicet g, conftitutioncs illæ:ftellarüq;figníficationes utiq;
£uanuerint £ Quin eaedem quoq; fuo quoq; tempore & portendunt : &
: fignificant • Verum mutata fùnt?ut quótidie mutântur: fiominum infti
tuta:mores:leges: uiuendi quoq; artes:ac rationes: quæ quidcm muta
tiones & ipfae quoq; a ftellis fortaffe originem ducufit : quarum tamcn
: obferuationum in longiffimis aetatibus quis eft qui non obliuifcatur ?
 L 1 B. x 1 1 .… 3 2.3

' Nulli funt apud fortunatas infulas rhetores: aut iurifconfulti: £ilicct q.
nullæ iis in infùlis fint respublicae: literæ nullæ: leges item: quæ fcriptò
{ànciant: nullæ:ncq; aliis j naturæ ipfius inftitutis uiuant infülarum cay
incolæ. Nec tamë Mercurius qui elocutioni pracft: ncc Iupitcr qui arqui
tati:& iuri:nec Mars qui lites excitat: alitq;:eas infulas : eofq; homincs
e cœlo non ut Hifpaniam: ut Africam: ut éiufdcm climatis inhabitatores
radiis fuis intuetur: atq; afficit • Atqui e fortunatis infulis quæ pclago
nunc demerfa iacet Atlanta : unde Atlanticum mare : rcrum quondam
I.iM.V ■$[/
fuit in occafu potita • Et uero fi nulli fint hominum cœtus : nullæ respu
blicæ :legeq;fociati conuentus :coelum quomodo decernet feditiofum:aut
legum contemptorcm ciuem ? qua eriami uia pœnam fèditiofo ftatuct:aut
patriæ proditori? Atq; ubi patriæ legibus cautum fit : pœna conftituta :
fororem iifdem ortam parentibus frätri nullo paéto iungi C&fiolim apud
Perfàs licebat inter filium ac matrem nuptias ftatui) cœlum nc dcccrncc
-eiufmodi matrimonia? minime profc&to . ucrum co ab coeli ac fidey ftatu
innui potius nefarium dicemus cócubitum .Scimus in Campania : agroq;
Neapolitano hicme quidem tonitrua & multa & horrcnda ficri • an in
Gallia aut Gcrmania prædicet Aftrologus hicmcm fore tonitruofam : cü
alibi jin Campania üix hicmc tonitrus hi contingant. Ncq; igitur ubiq;
inceffcfidus eft Mathcmaticus: cum prædiétioncs eucntorum ciufmodi
minime fuccedent:& ipfè iis dcbct a praedi&ionibus continerc : cum pri•
mifq; leges: mores:artes:ftudia: uitæ genus: quaeftufq;hominü regionis
cuiufq; Confiderarc. Omnino uero & in re quaq; a praediccndis abftincbit
particularibus : & in quocunq; euentorum genere :quod cum fcccrit &
uindicabit fé ab infe&tantium detra&tionibus: & difciplinam ftcllarum in
auétoritate : pretioq; confèruabit fuo.Volui te Paule Cortcfi his & for~
taffe j opus cft pluribus affari:ante j ea quæ dicenda rcftant : aggre~
dior jÉ accufàre te perfaepe haud iniuria quidcm audio Mathcma •
ticos: ucl de illorum potius ignorantia conqucri. Nihilo te tamcn minus
difciplinarum omnium non amatorem folum: uerum ctiam admiratorem
fatis effè fcio:& compcrtum maxime habco. Idq; co fcci confilio : quo
tutemet intelligas:etiam me ucl fuafore: uel admonitorc quid iurc accu
fare:quid ctiam laudare in hac difciplina: ciufq; profefforibus & poffis&.
debeas: omni non modo liuoris fufpitione uacuus:ucrum ctiam malcdi •
centiæ .Scias igitur & a motu ftellarum &coeli cxcitari clemcnta:ab ele•
mentis uero tüm uegetanté:tum ctiam fenticnté uim foucri:agi: diucrfis
modis affici:etiam mutari: uerti: rationë auté in iis uerfàri quae fubic&ta
partim nobis ipfis funt: partim nos illis : Jn iifq, quæ fubiecta quidcm
funt nobis:poffè nos illis adhibita ratione aut ubiq; praefcribcre : aut
plerunq;: at quibus ipfi fubiicimur : partim aducrfum ire nullo modo nos
poffè : üt fene&tuti: ne fuo adueniat tépore:nifi fortc inferrc nobis manii
3 a2.4- D E R E B: c.o E l .
uoluerimus: natura inuita:partim eorum moderari impetú:atq; ex partę
minuere :aut fi non penitus auertere :lenire fàltem furorem:ut in fame e
in tempcftatibus: in aduerfis cafibus: in corporis deniq; perniciofis affe •
£tibus. Non pauca quoq; ab his ipfis minime diffidentia libellü hunc
legcns animaduertes: quæ confirmare animum tuum ad ea quae diéta
funt & iure poterunt:& ipfè miniine abnucs:homo iispraefertim morib9
praeditus: tantaq; cognitione: ac plurimo rerum ufu • … :

F I N.I S , ' . •

- - X.

•*

-
. . * *.

- • ,
 3 a2. $.

i o A N N 1 s I ov f A N 1 P o N TA N I
i ' A D A NTO N I V M G EVA RA M
CoMITEM PoTENTINvM
; D E REBVS CoELESTIBvS
. L I B. T E R T I V S D E C I M V S

Quam e niue liquefcentem: fitim non extinguere : uel

augere illam potius:Antoni Geuara: e medicórü primis
â funt qui affeuerent : &fi fuapte natura aquæ potus &
- . fedat illam mcdiocrior:& maior etiam extinguit· Salcm
quoq; tradunt cum uino ebibitum :ebrietatem inducere:
eundem fi a iciuno fumatur: prohibere eam • La&tucam
item ex aceto íiii
caligincm oculis offundere illinendo mcdicamento
adhibitam: calidæ multum cóferre ophthalmiae : oculorumq; fuffufioni
Arcet pcftilens illud uirus cum caricula nux cumq; pauculis rutae foliis
ieiuno præbita. Eadem nuxcum capa & fale remediüm eft etiam ualenae
tiffimum fànando rabidi canis morfui • Ne auté huiufmodi confe&temur
multa:e rebus fimul miftis atq; in unum coa&tis non alii modo atq; alii
effc&tus manant:uerum etiá íifdem ipfis e rebus aliter atq; aliter feorfùm
adhibitis atq; adminiftratis . Aliud olei munus eft inun&ti extrinfècus:
aliud cum cibo fumpti: aliud etiam :dum aluus inferius fubducitur.Vini
quoq; ratio eft non una:tumepoti adfédâdam fitim:atq; alcndü corpus:
tum exterius adhibiti aut fouendis neruis:aut exiccandis tumoribus- An
non aer ipfè íí refrigerat £immotus aeftuat:inclufus male afficit.
Putrefcit utiq;reftagnans aqua:eadé decurrens falubris efficitur.Natura
enim ipfa rerüm omnium magiftra ita quidem comparatum eft:fcq; ea fic
inftituit: uti rerum commiftionibus accedat plerunq; tcrtia quædam uis.
Tertiam uoco uim illam fcilicet: quæ poft rerum fimul ipfàrum confia»
tionem enafcitur:quæ neq; prius omnino inerat in materia : ncq; in ipfa
quæ materiam concinnabat: atq;in unum redigebat forma • Eadem quoq;
fiatura comparatum cft:uti rerú differentias üfus ipfè maxime pro diuere
fitate fua &oftendat & probet.Vtimur ferro ad cædendü: ad fodiendú:
ad frangendü. Idem etiam ferrum adhibemus ad fuendum:diffuendüq;:
ad inclüdendum: atq; referandü.Vtimur etiam lapide ad ftruendos pariae
etes: ad molendum triticum:ad excoquendam calcé: ad effigiandas ina •
gincs:ad fterncndas uias • Ligneam uero materiam tam multos ad ufus
iiertimus ut difficilc fit cnumcratu.Ex hoc itaq; ufu rcrum tam diucrfo ac
multiplici : & carum inter fé commiftionc tam uaria : uita ipfa noftra :
hominüq; focictas conftat:fiuc artcs infpicianfc nc dccorporis loquamur
*.
 D E R E B. CO E L•
3z.6^ -

conftitutione)fiue ciuilcs &6füétudines:totiufq; rci public£ adminiftfàriò:

fiue ctiam fermo ipfè humanus:locutioq; confidcrctur : qua nihil çft ncq;
prius : ncq; mclius præter rationcm nobis a natura: dono Dei : mitinercq;
conceffum.Sermo igitur ipfe nofter totus c litcrarum commiftionc cófti
tuitur ac fyllabarumïe quibus uoccs ipfæ c9nftant: caq; fermoncm cófi
ciunt. Vfüs autcmi ipfè uocum qualis fucrit : qualis ctiam oratio': audi~
torcm nunc ad iram inflammabit: nunc inducet ad.rifumi: hic cxcitabit
ad uindiétam : illic inuitabit ad mifèricordiam:alias dolore afficict: alias
dcleétabit. Dcmum quid quifq; fcntiat:& quo fit modo affc£tus : oratio
ipfà indicat: pro diccntis ipfius gcftu:cxplicatione:habitu· Quod fi in iis
quæ cœli & ftcllarum funt: rcrum noftrarum exemplis uti: caq; compo
micre cum inferioribus his licucrit : hoc maximc modo: hacq; etiam uia
cœlcftium fé fé configurationum commiftioncs habét & ad informandú:
& ad dccerncndum · Incft cnim ftcllæ cuiq; fua ac pcculiaris uis : cuiq;
ctiam afpc&tui atq; configurationi. Vircs autcm ipfae :ac facultatcs multi.
pliccm fufcipiunt tum diuerfitaté:tum uarictatcm: pro mifturay natura
atq; configurationum. Iis accedunt fimilitudincs : diffimilitudincfq;: atq;
contrarictates qualitatum : conditionum: locoy: ftatus item atq; habitus
ftcllæ cuiufq; : acccffus item atq; rcccffus: cœliq; ipfius acclinationcs atq;
declinationcs. Quarum rerü quanta fit uis : unius Solis obféruatio docet:
e cuius motu: progrcffioncq; auftrum uerfus aut feptentrioncm : eiufq;
per fignum quodq; diuagatione eucniunt hæc quae uidentur omnia in
hgrbis: in ftirpibus: in afiimalibus:in aere : aquis : terris: Ex ipfa it
commiftioneCne a nobis reccffiffe uideamur)é commiftione inquam ipfà
cffcétionum iccinoris : lienis: pulmonis : cerebri : ac moderantis cun&ta
cordis: cum animalium coetcrorum:tum hominis inprimis conftituuntur
fuæ cuiufq; animalis partes ac munera. Eadem etiam opcraCf :qü diétü
cft : comparatione ac fimilitudine, uti liceat D ftellæ cüiufq; effcétionum
miftura: ipfiufq; in primisSolis:a quo pcrinde atq; acorde foucnfomnia;
ftatum quæq; fuü inferiora hæc fortiunt. Et qua etiã ratione quæ dixim9
mcmbra É :motufq; fufcitantia utunt uenis: arteriis : ncruis: fibris:
chartilagine:fic Sol cü planctis aliis utitur cœli fignis:fingulorüq; mini.
fterio atq; opcra.Pro quorum quidcm diucrfitate: natura: ófficio üariant
ctiä ca: quæ ab illis ftatuunt. Quae re tanta cxiftit cü corpo¥:tuminge,
nioy diucrfitas: itemq; applicatiónum: multiplexq; illa fcrmcntatio:c qua
uarictas ipfâ proficifcitur.Vt rc&te a primis illis naturæ rerum obferüa.
toribus dictum fit & crcditum : hominém ipfùm minoré quendam mundü
cffe :fupcriorifq; illius referre imaginé:ad qucm cómotioncs ipfae noftræ:
atq; applicationes fint etiam rcfcrciidae • Etfi ncquaj eas omni c parte aut
Ë ea:qug fcicntia dicitur : mctiri : aut obfèruatiodeprchcndere parti
culatim ualct : id quod in rcbus his inferioribus paffim`quidcm cuicnit :
ut cucnirc idcm in rerum cœlcftium inucftigatione minimè mirandum fit;
»
 • L 1 B. x I 1 1 : 32>

- & infpe&tio firg remotiffima : & inueftigatio maxime ómniuii*

abftrufa • Quis enim adexa&tum differere de cœli:ftellarumq;effeétioni
bus ualeat fearumq;inter fe temperaturis £ quæ fint propemodum infiz
nitae •ut inquirendis rebus:quæ phyficae dicuntur:hacin parte non min9
§ in cœleftibus caligent inquirentium ingenia • Quocirca quæ a nobis
traduntur : eorum ad unguem omniurâ : expreffeq; ac minutatim ratio
nequaj redditur • Cum præfertim fapores quofdam quos artificis concin
nauit manus:ita aut probemus : aut impröbcmus : ut quifq; c palati fui.
loquatur fententia : certa tamen caufâ probationis iïïi $ igno^'
rata: quæ tamen ipfà certa quidem ac uera fubeft : aut in nobis? aiit in.
illis: aut in utrifq; • Itaq; & medicis : & minorum artium profefforibus
merito conceditur: ut in quibufdam ftandum fit obferuationi atq; experi
mentis. Quod dari etiam cœleftium rerum : fideralifq; fcientiæ ftudiofis
tanto quidem æquius poßulatur : quanto dc his : jde illis difficilius cft:
fententiam ferre.
Q ulæ sint'animi uitia, et morbi.
-. ~ , . Omo igitur cú fit mortalis: & ualitudines in uita & uitia',
.. _ , , , ei permulta accidüt:non in ea dumtaxat parte animæ: qua
: 3 h , aut uiget: aut fentit: fed qua etiam intelligit : ac ratióne
- utitur:& a qua rationale eft animal appellaturn • In parte
.* s igitur & uegetante:& fèntiente qui contingantmorbi:qua: ,
etiam uitia: medicoy declarat induftria ac difciplina •de quibus nó pauca
quoq; funt a nobis iam di&ta. Animi uero morbi : atq; affeétus Cquas
paffiones etiam dicere:Græco praefertim exemplo: non eft cur quis recu
fet)&fi non fint fortaffe jqui corporis rarioresyamen eo pauciores : q,
corporis ægritudinum curatores ac medici ob liicrum inueniuntur pere
$.;M.:4;!: multi •anirhi uero morborum aut omnino nulliGquis enim aut ftultum fe :
fatetur aut infanum) aut omnino perj rari. De uitiis itaq; animi: ualitu
dinibufq;:ac morbis di&turi hoc in É ftatim fumus : non illis quidem
fèu uitiis:feu morbis: qui mediocres habentur:& quorum uita cömunis?
abunde eft plena: Ę illis ipfis: qui hominé de ftatu prorfus hominis;
fuoq; deiiciunt:graduq; rationali : quales funt lymphationes : furores :
infaniae: cum homo ÉÉ fenfibus:mente etiã captus aut defipit
delirans:aut infàniens furit-Poft quæ de affe&tibus etiã quibufdädicem9
aliis:quí hominë ipfum inquinant quidé : præterq; modú intemperantem^
faciüt?c6taminatis morib9;fiue morbi affeétufq; illi fint animi:fiue homi•
nis ipfius: ex animo qui exiftit ac corpore • Qua de re argutius différere
loci eft alterius ac difciplinæ-Vitia uero:atq; affeétus in hac ipfa differ •
tione accipi fic uolumus: ut uitia quidé intelliganf ea: per quae aut delirat
quifpiam:aut infànit. Affeétus uero per quos ad intempcrantiam dela• '
bitur:morefq; impuriores • Neq; enim raro mcns ipfà ob risus
11

'.
3.2.3 D E R E B. C O E L •

deprauationemue nec intelligitqu£ ratiqnisfunt:& ab illa quadam quafi

obtorpcfcentia:fcnfuum ue imbecillo habitu abcrrat diftrahiturq; de uia:
unde'delirare du&um eft :& hi quidem homincs defipientes habentur ac
deliri. Alii uero rationem ita abiecere:ab illiufq; deflexere curriculo: ut nö
modo errent de uia:ucrum ab omni prorfus hominis officio alieni:ratio
niq; aduerfantes: ab eaq; extorresfaéti infània agitentur ac furore • quos
diüerfis quidem appcllauere nominibus fanaticos : procerritos : laruatos:
dæmoniacos: lymphatos : furentes: furiofos : uno tamen omnis nomine
infanos. Infàniam tamen hac in parte intelligi uolumus non eam quidem;
quæ a medicis phrenefis cft appellata:quæq; ab illis in lexìg curatur:fed
quæ aut incurábilis ipfà eft: äüt non nifi poft multos fanaf annos: habi•
taq;eft interim oftentui. De quibus #ę & quibus manent a confi •
gurationibus:& quo etiam inter fe différant: hæc tradenda effè duxim9:
à cœli fiderumq; cognitionc:diurnaq; ab obferuatione profecta •
De Infania ex morbo comitiali •

Morbo igitur comitiali qui correpti funt : ab eoq; fubinde : continenterq;

uexanf:quiq; Graece fuhtepileptici:e noftrisCut uideo)funt qui caduccs
eos appcllarint: hi plerunq; morbi ipfius urgente affidue ui: grauitatcq; :
mentetandem confternantur atq; animo: a rationcq; abalicnantur • quo
fit: ut nonnunq in pericula coniiciantur multa ;eaq; grauia ac pcrniciofa :
ut miferis deniq; exagitentur modis: clamitando : uociferando :fœdando
fefe. Quem mórbum q, diuturnitas ipfa:uifq; incurabilis uitium tandem
efficit: Ptolemæus putât illis plerüq; accideré: in quorum genituris Luna
nullam cum Mercurio gopulationcm ac familiaritatcm habúerit: nulla illi
fuerit ratione coniun&tâ:aut modg aliquoC ut ipfè inquit) colligata : ut
qui fint uterq; : Luna fcilicct ac Mercurius non difiun&ti modo ab fèfè :
nulla utiq; connexione dcuin&ti : uerum etiam orientali a finitore omnino
alieni:praefertim ubi illud iis etiam accefferit malis : ut Saturnus diurna
quidé in genitura: in no&turna uero Mars:quibus uterq;feparatim condi
tionibus gaudeat:cardiné cœli teneat: ubi cóllocatus ipfè fùpcriore e loco
uiolentus refpiciat• Ne autcm noftro ab inftituto recedamus: rei huius illa
uidetur effe ratio:quia cum Luna corpori dominetur : corporifq; humo
ribus:ac præfertim cerebro:quod motum quidem Lunæ ipfius fequatur
ac naturam: Mercurius uero rationi cum praefideat:ut abunde iam óftcn
fum cft : nulla prorfus effè poffit humani corporis aut conftitutio : aut
fermentatio : in qua locum ratio fuum retineat : cum humorum ipforum
corporis: iì; re&tores ac duces nullo prorfus inter fè fœdere ac focie
tate : nulla inuicem omnino connexione : nulla dcniq; orientali cum fini
tore copulatione iungantur : imo ab ipfo potius abalienentur horofcopo •
Quando hic ipfè horofcopus nafcentis hominis conftitutionem maximc
 • LI B . XI I I -

- 3 29
indicat:totiufq; concretionis ftatum ac qualitatem: quæ perinde quidem
futura eft: ut rationis in fé ipfà femé nullo pa&to fit adinffura:aut illud
quidem potius auerfura: quod in agris quibufdam contingit. neq; enim
Öquod ait Virgilius) Terræ ferre omncs omnia poffunt. É autein
humorum : corporeæq; compaétionis : ac cerebri praefèrtim incompofita
uis eo amplius exagitabitur:diftraheturq; ab omni rationis ufu ac fami»
liaritate : ubi Saturni: Martis ue pniciofà:potcnfq; irradiatio fèfè adiun.
xerit a cardine:Saturni quidem diurno tempore Öfit enim conditione ab
ipfà temporis ualidior: ut qui lætetur die) Martis uero no&turno:quippe
qui nocte gaudeat.Humores enim ipfos configuratio hæc magis miagifq;
exagitabit ;reddetq; in dies maligniores: praefèrtim uitiato cerebro : quò
e uitio mala hæc proficifcuntur omnia • a maleficarum enim intempe,
rantia: peruerfaq; effe&tione manat omnis humorum malignitas:cercbriq;
indigna affeétio • Siquidem ægritudines íllæ : quæ inexemplificabilcs
funt:habcnturq; oftentui:a maleficis oriunf. Quod fi maleficarum ipfay
temporalis mutata füerit conditio : ut no&tu quidem Saturni ftclla3 die
uero Martis: genitur£ ipfius configurationi dominetur:locum utiq;fupe
riorem na&ta:uiribufq; plane fuis prædita: potiffimumq; in Cancro : aut
Virgine: aut Pifcibus:ex hac profeéto tam deprauata cerebri:humorüq;
exagitatione infània gignetur illa fcilicet : quæ Græce eft Mania : quò
morbo corrcpti qui funt a Græcis Maniaci : furiofi a noftris dicuntur: q.
eorum mëtes ratione ab ipfà penitus aliencnturq;: fintq; a furore percitæ.
In hac uero ipfâ de qua loquimur cœli:genituræq; cófiguratione ubi aut
Lunam coire cum Sole cofitigerit: quo in coitu Saturnus eam peruerfà ,
irradiatione afHixerit:autSolfaduerfàri:ac pleno contra illü ferrilumines ,
qua in plenitudine & ftatu Mars Lunam hoftilitcr uexet : oppreffamq;
fadiis füis male habeat: maxime in Sagittario: autPifcibus: nimiy quib?
hoc naftcntibus contigerit:iifanatici érunt ac procerriti : quafi numinis
alicuius ira exagitati3quos Græci Dæmoniacos uocent:deq; nimia capi
• tis humeétatione:cerebriq; humorum exuperátia etiam Hygroccphalos:
unde a noftris quoq; maióribus lymphatiónis nomcn du&tum eft :uitioq;
hoc affcéti uocati fünt lymphati JNec uero hæc ipfà uitia pro benefica;
uoq; ftellarum fitu : É non alias etiam atq; alias qualitates
ÄÈÉ quæ fànari morbum ipfum tandem aliquando decer•
nant: id cft humores ipfos aliquando temperatum iri • quae tempcratione
fànitas tandem rcftitüatur priftina . Si enim Iouis illis afpc&tus: aut
Veneris fèfè adiunxerit : fifitq; maleficæ ipfae Libycis in partibus C ut
Ptolemæus ait ) hoc eft occiduis pofitæ : beneficæ uero in apilioticis :
fubfòlanifq;:eæq; cardinem teneant? morbi quidem fànabiles decernunfs
qui nihilominus oftcntui futuri fint : atq;
-
aeritate * Sanitas 11 1
<33o D E R E B. c O E. L .
autem ipfà ubi Iupitcr fuffragator aftiterit:hominum opera: medicorüq;
curatiofie ac remediis rcftitucfida dccernitur.Sin Vcneris adminiculabitur
ftella : ueneficiis : fortibus : oraculis: numinisue cuiufpiam beneficio ac
fauore. Contra nullam admittent morbi curationem: nullum remcdium:
ubi malcficæ cardinem tcnucrint fubfolanis in partibus conftitutæ : bene~
ficæ contra in Libycis diuerfàbuntur : Ad incurabilitatcm illud qu
accedet mali : ut futura fint uitia pcruulgatiffima: nobilitenturq; infâmiæ
nota. Hoc igitur in ftatu coeli morbus ipfe comitialis futurus cft non
modo maniféftus ac diuulgatus: uerum etiam Cut paulo ante dixi) cum
animi confternatione: mentifq; ipfius compreffione : ac cum clamore : &
uocifcratu:multorumq; ac lctalium periculorum iaétatione • Furoris auté
comites erunt mentis â ratione ipfà omni e partc abalienatio: motus cor •
poris: animiq; incompofiti:atq; inordinati: rerum familiarium diffipatio:
ac iaétatio:ueftium difciffio . Ipfi uero fic affecti nunc per loca maxime
frequcntia : nunc a cultu deftituta nudi rapiuntur: execrantes dcos:incef
fcntefq; homincs malediétis: uerberando : caedendo: lapidcs ia&tando : ut
ncceffè fit uinclis eos ac carceribus cohibcre • Itaq; furor ipfe non oftcn
tofus modo:ucrum etiam mifèrabilis futurus eft : At lymphationem : &
uos fanaticos uocari diximus: numinü comitantur É : & hi quidé
ipfi funt : hodie qui Spiritati uocantur • Vulgo enim paffimq; fpiritus
dicuntur : qui Graece funt Dæmones: iidcm Græco uerbo Dæmoniaci :
nam & futura uaticinantur : & confilia maxime fccreta detcgunt ipfos
adeuntium : ac nunc occulta fcelera: nunc peruerfas illorum cógitationcs
produnt : futuraq; fcu bona : fèu mala annuntiant : cuiufmodi Sibyllas
fuiffe proditum eft mcmoriæ : qualem nos ipfi pene pueri cognouimus
mulierculam fingulari pudicitia : uiuentem in agro : ac manuüm opera
parantem fibi uictum : nam plerunq; mulicrculas morbus hic inuadit :
propter maiorem cerebri hume&tationem • Eodem hoc morbo corrcpti
£? etiam pe&tus tundunt pugnis : ora : oculofq; contorquent : ac
àciem uerberant • Itaq; non tcmere Virgilius de É illa fua
furente ait : - -

Cui talia fanti - -

Ante fores fubito non uultus non color unus:

Non comptæ manfere comæ : fed pe&us anhelum:
Et rabic fera corda tument: maiorq; uideri
Ncc mortalc fonans • Ncc multò poft: ,
At Phoebi non dum patiens immanis in antro
Bacchatur uates • His enim uerbis habitum furentis declarauit. nam
huiufmodi ucfania correptos fuo nomine maiores noftri furentes uoca.
• uere. Huius autem infaniae non unam fpccicm loca:fitufq; crraticarum :
- * -
-
 L I B . X I I I 33/

qüae configurationcm conftituunt : pro natura fua parfunt . Comitialcm

enim ad morbum ingencrandum ftatus : collocationcfq; Iouis & Mcr •
curii : corumq; domicilia confcrunt plurimum : Solis ac Martis ad fu
rorem : Vencris ad numinum afHatus : ac uaticinia : Saturni : Lunæ
ad lymphationcm : eamq; ad uexationem : quæ de nimia ac pcrucrfà
capitis humc&tatione fufcitatur . Siquidem fanaticorum : ac lymphato •
rum gcnus cft duplex : alterum quidem quod uaticinatur : prædicitq;
futura : & fècreta aperit : alterum uero quod uefània tantum agitatur?
habeturq; oftentui • Itaq; pro uarictate locorum : afpcétus :Š
tiumq; ftcllarum : ipfa quoq; uariatur infania : ifq; ánimorum mörbus :
de quo nunc agimus: quiq; mcntem de fuo prorfus ftatu dciicit : cuerae
titq; de gradu : Ptolemæi hac ipfâ de re enuntiatum extat numero fcp •
tuagcfimum • In furentibus Luna Mercurio non copulatur : ncuterq;
afcendenti in dæmoniacis • In hac figura Saturnus quidem no&tu :
Mars uero interdiu cardinem tencbit : maximcq; in Cancro : Virgine :
& Pifcibus. Cui enuntiato adiiccre non rccufabimus ca : quæ in com.
mentationibus diéta funt a nobis : ea uero funt haec. In genitura eius
qui numine afHatus eft: qucm Græci dicunt'Enthufionta:unde Sibylla
Enthca eft diéta : inuenies Lunam nulla prorfus cum , Mercürio
copulatione coniungi : nullo fimul cognationis genere colligari • Simili
etiam modo in genituris laruatorum : procerritorumq; : quos hodie
Græco nomine Dæmoniacos dicimus: inueniens Mercurium: Lunamq;
nullam cum horofcopo copulationem habcre : nullo ci uinculo iungi :
nulla dcniq; ratione horofcopum complcéti . Quin ctiarn in genitura
ipfà fiue furcntis : fiue dæmóniaci : fi no&turna fuerit : Saturnum : fin
diurna : Martem cardinalem inuenics : eritq; utcrq; longc potentior ad
furorcm : lymphationemq; excitandam: fi tunc in Cancro : aut Virgine:
aut Pifcibus collocatus fuerit • Si enim C uti diétum eft ) rationi
Mercurius praeeft : Luna corpori : quis confilio : aut rationi effè in eo
homine locus poteft : in cuius genitura Luna : Mercuriufq; nullo fimul
uinculo colligantur ? nec horofcopum : qui corpoream nati illius fabri •
cam fignificat : ullo paéto comple&tuntur : imo Cquod perniciofius eft)
Saturnus no&tu : quod tempus propriæ Saturni conditioni aduerfum
cft : Mars intcrditi : cuius ftclla no&te gaudct : cœli cardinem tencns : '
in corpore nati eius perniciofos : & infaniam excitaturos humores inge~
nerat : cum uterq; planeta alter atræ bili : altcr rubræ præfit : & utraq;
bilis id eft cholericus : mclancholicufq; humor : ubi ucheimcntiQr fue 2
rit : in infàniam uergat • Cur uero in Cancro : Virgine : aut Pifcibus
magis j in aliis fignis ? an quia Mars : Saturnufq; pcffime fé habcnt
• • • •

11 11
 D E R E B. C O E L .
432.

in Cancro ? in quo pofitus Mars altitudini fuæ : Saturnus propriae

domui aduerfètur : in Virgine : q, illic conftitutus Saturnus cadat ex
Libra : in qua exultat : inTifcibüs uero Mars pofitus ex Ariete id cft
ex domicilio fuo decidat • An fortaffè q, cum Luna : Mercuriufq;
nulla inter fé : nec cum horofcopo colligatione iungantur : hoc etiam
Saturnus noétu : Mars interdiu : ÉÉ nocentiores funt : ad malum
utriufq; habitum adiungant : ut Cancrum Lunæ : Virginem Mercurii
domum infidens magis ac magis infeftet ? $#. in tam perniciofa
configuratione jÉ fit [Quém : Veneremq; male affici : ad malum
etiam Iouis : Venerifq; habitum hoc quoq; addant : ut Pifces corpore
fuo inficiant : Iouis domum : Veneris altitudincm : Cancrum item
Iouis ? An q> in Cancro ac Pifcibus humores plurimos excitent ? cum
lymphati máxime humidum cerebrum habcant : inde enim lymphati
diéti mihi uidentur : in Virgine uero bilcm illam maxime exuftam :
cuius alumna uidetur infània • An potius dicendum erit : ab infita :
naturaliq; quadam poteftate hoc fieri : idq; ita fe habcre obferuatio ipfà
docuerit ? Qui locus uti fieret aliquanto illuftrior : ac diftin&tior :
placuit Ptolcmaei ipfius uerba ex tertio Apotelefmatum libro afferre :
quæ funt hæc • Epilcptici nanq; plerunq; funt : qui Luna : Mercu •
rioq; ncc aut inuicem $i; : aut cum oricntali finitore Saturni
quidem ftellam interdiu : Martis uero no&tu cardinalem habent : quae
fuperiore e loco figuram defpiciat . Cum uero contrarium in his accidit:
ut Saturnus no&tu : Mars interdiu figuræ dominator fit : ac maxime
in Cancro : Virgine : aut Pifcibus : infani funt • Vexatos a dæmonibus
ui humido capite funt : maleficæ faciunt : cum ita fè habentes Lunam
$i; configuratam obtinebunt : Saturnus quidem in nouilunio : Mars
in plcnilufiio : præfertim in Sagittario: ac Pifcibus • Solæ itaq; male.
ficæ ftcllæ quo diétum eft módo : figuræ fufcipientes dominatum &
incurabiles : & latentes : & quæ oftentui fint : quas diximus paffiones :
& animæ morbos in ea parte quæ intelligit : faciunt • Quibus fi bene •
ficarum ftcllarum Iouis ac Veneris focietas accefferit : atq; ipfae quidem
maleficæ occiduum cardinem tenuerint : beneficæ uero orientalem : quae
oftentui fint : paffioncs faciunt : curabiles tamcn mcdicorum remediis :
hoc eft fubdu&tione : & potione : & hoc propter Iouem: fortibus uero:
ac deorum ope propter Venerem • At cum maleficæ in orientalibus v
cardinales fuerint : beneficæ in occiduis : morbos faciunt incurabiles
pariter : ac diuulgatiffimos : maximeq; nobilitatos • Morbum autem
comitialem confèquuntur compreffioncs : clamores : pcricula ctiam

.
-*".
 L I B. X I I I <33?

letalia • Infaniam : mentifq; externationem motus incompofiti : rerum

familiarium diffipationes : corpoy denudationcs : execrationes : & alia
huiufmodi • Lymphationem : & humidi exagitationcm confèquuntur
furiæ : numinum afflatus : uerberationes : quæq; huiufmodi öftentui
funt • Priuatim autem & continentium locorum figura confert . loca
enim Solis ac Martis ad infaniam maxime conferunt : Iouis : Mercu
riiq; ad morbum comitialem : Veneris ad dæmonum uexationes :
Saturni : Lunæq; ad humidi exagitationes ac lymphationes. Videamus
quid de his quoq; Iulius Maternüs dicat . Saturnus & Mars folidis in
fignisĘ : fi diamctra fè radiatione refpiciant : aut unus in horofcopo
fit : alter in occafu : aut unus in imo : alter in medio : epilepticos
faciunt . Si uero in tropicis fignis conftituti hac fè radiatione refpe 2
xerint : caducos efficiunt : & qüi nulla poffint ratione fànari . Item fi
Mercurius in Virgine : aut in Pifcibus conftitutus in horofcopo fit
partiliter pofitus :T& eum Saturnus : & Mars quadrata radiatione
refpiciant : infanos efficient • Si Mars : & Saturnus ita fint collocati :
ut unus ipforum in medio coelo fit : alter in imo: ex prauis humoribus
uitiofàm aegritudinem faciunt • Scd fi hos Mercurius quadrata radia
tione refpcxerit : deorum illis præfidio fanitas comparatur . Si uero his
in locis pofiti partili fint radiatione coniun&ti : ut æquas partes poffi
deant : infanos efficiunt : & qui nunj poffint ab his criminibus infaniae
libcrari . Si uero in finibus fuis fint pofiti : aut in Saturni finibus fit
Mars : & in Martis finibus Saturnus : & fint in quibus diximus locis,:
in initiis infaniæ conftituti libcrantur : pofteaj Martis quintusdecimus
annus : aut Saturni trigefimus completi fuerint . Scd & cum Iupiter:&
Mars fimili fe radiatióne refpexerint : epilepticos faciunt. Si uero fic
C ut diximus ) pofiti in fuis partibus fuerint collocati : aut Iupiter in
finibus Martis : & Mars in finibus Iouis : in initiis eius ualitudinis
conftituti liberantur • Sed quando prima ftellæ tempora tranfierint :
id eft aut Martis quintus decimus annus : aut Iouis duodecimus • fi
* Iupiter in horofcopo fuerit inuentus : & Mars in diametro eius collo~
catus Solem : & Lunam qualibet radiatione refpiciat : aut infanos effi •
ciet : aut Lunaticos • Sed & fi Luna aut fynodica : aut plena in cardi •
nibus pofita Martem quadrata radiatione refpexerit : & Saturnus ei
per quadratum : aut pcr diametrum iungatur:eadem uitia decernunf.Si
in figno Saturni: uel in figno Martis horofcop9fuerit inuétus:aut certe
locus fortunæ:Sol uero in ÈÉÊ fit partiliter conftitutus:& cum eo
Mcrcurius æquis partium focietatibus iun&tus:Saturnus uero : & Mars
 ID E R E B. C O E L •
-3/34

in fèptimo fint ab horofçopo pofiti cpilcpticos faciunt : fed biothanatos •

Si Mars aut Saturnus inundccimo ab horofcopo loco fuerit inucntus :
aut fi unus corum in ipfò fit loco pofitus : altcr uero cum Luna fit collo •
carus : aut cam quadrata radiatione rcfpiciat : & Saturnus aut Mars
Mcrcurio qualibct radiationc iungatur: facit infanos: cpilcpticos: biotha
natos. Scd hoc pcius crit: fi Mars in undccimo ab horofcopo loco fuerit
inuentus: & Saturnus in fexto . Ad caufas ctiam fupra iam di&tas & illa
jÉ acccdunt : q, c Cancro & per diamctram :& pcr quadrangulâ irra
iatiönem figna utraq; tum æquino&tialia: tum folftitialia:quæcæli uidé
tur obtinere prætoria :inficiuntur a malcfica: in quouis corum collocata :
e Pifcibus uero ac Virgine figna omnia bicorporea: quæ humana dicun
tur: per cafdcm quoq; irradiationes corrumpuntur : ut uidcantur parte ex
omni quæ hominis ipfius funt £; labcficri. In dcprchcndcnda igi£
genituræ tcmpore infania:& cuiufmodi ea : quätaq; futura ctiam fit:cura
fioncm nc admiffura: ac fuo quodam tempore fananda : an potius futura
fit incurabilis: femperq; oftentofà : hæc ipfà uidcntur aMathcmatico ani•
maducrtcnda: ftatus uidclicct Lunæ : quæ principe loco corporis: ac fen•
fuum curam habct : præcipucq; humorum: ac ccrcbri : ftatus itcm Mer~
curii : in manu cuius ratio rcpofita cft omnis : qualitas itcm : ac natura
horofcopi:cuius ius: poteftafq; cminct in conftitutione corporca:corpo•
rifq; ipfius concretionc. Vbi cnim Luna: Mercuriufq; amice inuiccm fa~
miliariterq; fé habuerint : bcncq; collocabuntur : rati6 in co qui nafcitur :
locum ubiq; fuum rctinebit : ncq; de qua nunc loquimur timenda crit infa•
nia . Hoc idcm cueniet : ubi cum finitore hoc cft ipfo cum horofcopo
bcne : familiariterq; cóiungcntur.Vbi uero fccus: ut ncq; amice inuiccm :
ncq; ullo fe familiaritatis gcncrc ample&tätur: imo & opprimantur igno,
biliter & dcic&te sutq; Ê horofcopü: orientalcmq; finitorcm de fu
iorc afpiciant loco : illumue aut infideant : aut e regione impugncnt :
fé feq; hoftiliter gerant:ccrebri profe&to ipfius ucl animi potius ihfanum
dcccrnunt habitum : Etcnim maleficæ ad malam illam morbi qualitatcm :
quæ deprauata e collocationc Lunæ : Mercuriiq;dcccrnitur configuratione
cx ipfâ mométi tantü afferüt : ut irradiatione:atq;hoftilitate fua exccffum
illum qui infaniam pariat: meditentur. In animi enim qucmadmodum in
corporis ægritudinibus exccffus contingunt paritcr ac dcfc&us . Furor
igitur : & hæc de qua nunc loquimur Tinfania illorum cft e morborum
- ÉÉ qui non folum excedant lineam: uerü ctiam fint oftcntui• Adhæc
igna ipfà animaducrtenda funt: ipforumq;fignorum qualitatcs ac naturg:
maximc autcm quam habcant in cœlo prárógatiuam:fint nc tropica : an

_—_—————
 L I. B. , X I I I . . . ... <33 %

fòlida : an bicorporea • Stellæ item fignoy dominæ confiderandæ: quibus

in fignis tum maleficæ : tum Luna: Mercuriufq; collocabütur. Iurá cnim
hofpitii plurimü hanc ad rem conferunt • languente enim hofpitii domino
uem nos libenter hofpitatorem dicimus:quf Græce plerunq; eft cæcode.
- É : ncccffè eft illum quoq; ipfum hofpitio qui accipitur :triftari:affi.
cietur enim animo ob infirmum ac malum hofpitatoris fui habitum .
Quocirca non ipfae tantum aduertendæ funt malcficæ : quo uidelicet ho
fpitio accipiantur ac figno: & quo etiam ab hofpitatore: uey etiam qualis
tunc fit hofpitatoris : ac figni ipfius domini ftatus : atq; collocatio •
Cú primis etiã attendendú:num ftellæ ipfae fint orientales: an occidcn
tales: matutinæ an uefpcrtinæ: incedät re&to:an retrouerfo gradu:primâ
ne:an fecundam forte ftationem faciant · Hæc nanq; plurimum ad mali
tum magnitudinem : tum etiam ad- diuerfum faëiünt illius habitum •
Qualia uero hæc fint: exemplis : configurationibufq; ante oculos pofitis
apcriendum eft.Etfi cum de morbo comitiali: infàniaq; fupra differuim9:
fàtis multa uideri poffunt effe a nobis hac in parte tradita. -

-
t
*
I*
-
' ' ' i '; . *. £. : - -'
-

• ' ' ': …. •, …De morbum

;.i Configurationibus
comitialemfacientibus.
• -
•
..
.•

-
-

'* . • t • _ -*

Luna igitur in horofcopocollocata fi Mercurium in occafu aduerfumfè atq;

ÉÉ conftitutum uiderit : morbumcomitialem ei qui tunc nafcef*
rtcndit: adhæc illum ipfum fatuum futurum:atq; ingenio craffo.Hgc
quidcm figura folam habet Lunæ : Mercüriiq; confidcrationem : malefi
carum uerò ftellarum nullam . Itaq; morbum tantum comitialcm ingc
nerat:cuius ea caufà eft:q> Mercurius cum fit in occafu pofitus: hoc cft
in loco:qui aduerfàtur horofcopo:& Lunam & horofcopum irradiatione
fua laceffit: Lunaq; Mercurii âduerfis radiis laceffita horofcopum quoq;
ipfum corrumpit : üexatq; multo perniciofius • Qua e re innuitur ccrebrú
cui Luna, præfidet : itemq; humiores : qui corporis concretioncm ipfam
cóftituunt immoderatius exagitandos. Qua ex immoderatione atq; exa
gitatu: de nimiaq;humidi fuperfluétia:cuius Luna excitatrix eft : morb9
ipfè comitialis gignetur • Etenim Mercurius, morbo huic generando j
maximc idoncus eft:q;q; ipfe Mercurius feptimo a loco malitiam contra?
hit : hoftiliterq; a Lunâ percutitur : ita quidem huinor ille cui ipfè
praefidet : obtünditur : a quo ctiam ratio ipfa fuggeritur : ut ingenii
acumine obtufo : natus illé futurus fit fätüus : ac bardus • Eun •
dem morbum : animiq; fiue fatuitatem : fiue obtorpcfcentiam procul
43 67 D E R E B. C O E L • '

dubio indcccntiorem pariet Luna in horofcopo conftituta :fi ab occafii

aduerfum feSaturnum fimul ac Mercurium fæuientes confpicata fuerit•
Saturnus enim humido illi fuperfluenti magnum adiiciet cumulum: mor
bumq; ipfum multo grauiorem rcddet :Mercurium uero fic obtundet:ac
refrigerábit: ut nati iilius animus torpore capiatur • His e figuris aperte
cernitur: quid Luna: Mercuriufq; male collocati :horofcopumq; uexantes
afferant tüm animo:tum corpori mali ac uitii •Videamus nunc quid do•
micilia ipfà præftent etiam mali : & in quo etiam mali genere • Luna in
horofcopo partiliter pofita:fi Saturnum ab occafu minitantem uiderit:aut
e quadrangulohoftiliter ferientem: Mars uero ac Mercurius e tropico
fimul fignó Saturnum quomodocunq; percufferint : non morbum modo
£É afferet:uerum etiam infaniam. Ex hac $ig; Luna:
Saturnus ac Mercurius comitialem folum uidentur morbum : fatuitatéq;
illam : de qua diximus : ingencraturi • Mars uero Mercurio copulatus:
rabiemq; illi inurens fuam: furorem etiam meditatur:mutuatusuires tro
pico Έ, : Cuius Cut toties diétum eft) maxima eft prærogatiua • Si
enim fuerit fignum ipfum Cancer:ad prærogatiuæ ius illud quoq; acce
det: ut Lunæ domum: ut Iouis inficiat altitudinem : ut ab oppofitis ipfe
qualitatibus: atq; ab antipariftafi uehementius efferueftat -Sin Capricor•
nius: ut ab altitúdine foueatur fua:ac Saturni domum infeffu exagitet:
exagiteturq; ab illa infe&tus hofpitatoris ipfius : hofpitiiq; ueneno : Erit
autem morbus ipfè incurabilis: ni forte uenientem ad fè TLunam Iupiter
excipiat: Martemq; irradiatione fua locoq; e fupcriore temperet • Quo • I
niam autem uitio è cerebri : redundantiq; eius hume&tatione caduci fiunt:
& qui dicuntur Lunatici : fæpenumero nulla habita Mercurii ratione ;
corrupta Lunae uis a Solis afpe&tu: maleficarumq; peruerfo obtutu comi
tialem inducit morbum:fuffragio tantum domefticæ hofpitalitatis : ut fi
Luna ipfà collocetur in Pifcibus :hiq; cœli culmen obtineant:Sol autem
ad ortum conftituatur in Gcminis: Saturnus ad occafum in Sagittario ;
ad imum Mars cardincm in Virgine.Vides figna omnia bicorporeaatq;
humana:quæ tum Iouis funt : tum MercumiiTdomicilia : infeffu partirà
maleficarum infici:partim quadrangulatione:aut oppofitione tum lumi»
narium:tum maleficarum • Itaq; configuratione ex hac tam perniciofa:&
ualida humores ipfi quibus corpus fiati ipfius coagmentatur: in cuius
genitura hæc contigerint : tam male quidem : incómpofitcq; fermen •
tantur : uti uitiato gerebro : uitietur & animalitas • Qjae quànj hujuf
modi funt : ut de Mercurio nulla fiat mentio : tamen Mércurii ipfius:
& domus utraq;: & altitudo pariter corrumpuntur:hoc cft Gemini : &
Virgo : alterum horofcopans fignum : alterum in imo cardinans . Ad
declarandam etiam fignorum : ac domiciliorum uim hoc quoq; addemus
 . L IB. I. X I I I 43 >

Luna ac Mercurio prætermiffis • Vbi Sol partiliter horofcopabit in

altero e Martis domiciliis conftitutus: fi locus etiam fortunæ in alteru,
tra Martis domo repertus fuerit : Mars autem ipfe in quarto conflitu
atur loco : hoc eft cœlo in imo : natum infanum efficiet · Hæc autem
configuratio : cœliq; pofitura diligentius confideranda eft . Cum enim
duo fint Martis hofpitia : Scorpius atq; Aries : fi conftituatur Sol
horofcopans in Ariete : Mars imum locufn obtinebit in Cancro: párs
autem fortunæ aut erit in Ariete : aut in Scorpio : fi in Ariete : èa &
exuritur a Sole:& a Marte percutife quadrangulo: quo fit:ut & Lung
domus:&fortunæ locus:qui eft Lunæ àfcendens: malé a Marte habeaf:
qua e re magnum& ipfa Luna uulnus accipit • Sin fuerit fortunæ pars
in Scorpio: o&auum incidet in locum ab horofcopo : qui fuapte natura
nocuus eft:nullaq; horofcopo focietate iungitur. §3 fiSol horofcopa
uerit in Scorpio :locufq; in eodem fortunæ inuenietür: eundem in modü;
& exuretur aSole:& a Marte exagitabitur eximo cardine:atq; ab domo
Saturni ideft ab Aquario •Sin fortunæ pars conftituatur in Ariete:fextâ
incidet in locum ab horofcopo alienum : ac fuapte natura perniciofum •
Itaq; &fortunæ locus qui eft Lunæ horofcopus afHigetur : & nulla cum
horofcopo geniturae focietate copulabitur. Illud quoq; animaduertendum
eft:cum hüiufmodi configurationis genitura fit diurna: Sole quidem in
horofcopo:atq; in Ariete conftituto# pars fortunæ fuerit in horofcopo
cumSole : Lufiâ quoq; Soli neccffè effè copulari. Itaq;& a Sole ea urié:
& a Marte e quadrangulo uulneratur :& Luna partis ipfius domina cum
ipfà parte undiq; affligetur.Sin fortunæ loc9 ftatuatuf in Scorpio: Sole
ipfo ab Ariete exurgente: Lunam necefîè eft in Scorpio cum ipfâ fortung
parte:o&tauoq; in loco reperiri· Itaq; &ipfà ab orientali finitore cúparte
fortunæ fimul erit omninò aliena:&a Sóle: Marteq; hoftiliter afflige* •
Id quod etiam contingit cum pars fortunæ horofcópante Sole ceciderit
in fextum locum:in quo Lunam quoq; &ipfàm neceffe eft cóftitui.Hoc
igitur illud eft quod ait Ptolemæus: Lunam atq; Mercurium horofcopo
non colligari • quod quidem contingit:quoties in fexto inuenientur : aut
in o&tauo:aut duodecimo ab ÉÉ loco genituræ tempore • Exhac
itaq; figuræ explanatione fit notum & clarum quod erat prius obfcurú
fiquidem nullo modo apparebat Lunam in ea pofitione infeliciter confti•
tui:in qua etiam uel infeliciffime quidem conftituatur.Vt igitur adrem
ipfàm redeamius:figna quoq; hac ifi parte uehementius ad malum confe^
runt:cum Martis domicilia in quibus Sol: ac fortunæ locus conftituitur;
domini fui fuffragentur malitiæ ;uirefq; ei clanculum fubminiftrent • Sol
item cum Mercúrio horofcopü partiliter tenens in Martis : aut Saturni
domicilio morbú quoq; gignit comitialem: uidelicet quia Cut diétü eft)
Mercurius:humorq; ab illo excitus;male quidem tempcrabitur : ueneno
snimSaturnino dclibutus: aut rabie Martia exagitatus : concrematufq;
333 D E R E B. C O E L .
a Solehumidum illud cerebri male omnino inficiet-Martia háq;:Sature;
iiinaq; domicilia: in quibus cum Mercurio pariterSol conftituitur: domi•
aoruin intemperantiâm in humoribus ipfis referunt : uitiofàmq; illorum
naturam. Cum uideamus ouum aut halii:aut capæ:qua£ gallina paue^
rit : fàporcm in cibo referre.Signa igitur fuapte natura: fignorumq; ipfo^
fum domini quid in utranq; pártemifanitatis: aut ægritudinis:felicitatis?
aut infelicitatis conferant:iam uidemus• ;*. r. • - *.
•. Alia configuratio faciens comitialem • . • . * * *.

Ac nihilominus figuram ctiafhaliam fubiiciemus: qua traditur a Mathema^

ticis infànum illüm futuy: cuius in horofcopo Mercurius inuentusfuerit:
fiue Pifces horofcopcnt:fiue Virgo: dum tamen Saturnus ei Marfq; qua^
drangulentur. In hac pofitione primum Mercurius qui rationi praefidet
contúnditur Martis: Saturniq; üerberibus : quorum alter aut e cœli cul
mine irradiat:alter ab imo: aut ab eodé uterq; fimul cardine-Deinde quia
horofcopante Virgine culminant Gcmini : confiftitq; in imo Sagittarius:
figna humana pariter inficiuntur cunéta •Virgo enim & domus:&alti
tiido Mercurííipfo cum domino affligunf a maleficis quadrangulantib9.
Gemini quoq; altera eius domus : Sagittariufq; Iouis hofpitium aut ab
infeffuii; maleficæ: aut alterú ipforum fignum ab infefíione: altey
ab irradiatione quadrangula infeftatur: Pifcium item fignum in occafu
eadé ab irradiationé afHigitur. Qua ratione utraq; fimul & Mercurii: &
Iouis afHi&tantur hofpitiá:totaq; fimul bicorporeorum fignorum quadran^
É • Idem quoq; eueniet:fi Mercurius horofoopauerit in É.
gnorum fitu mutato. Quam db rem gignendam ad infaniam tum figna
ipfà natura fua:tü etiam lociGquaterna enim fimul hac in configuratione
cardinantur figna:atq; una fimul corrumpuntur)mirum in É COn •
ferunt • Quod in re quoq; militari accidit:ut comparandam ad uiétoriam
tum miles ipfè qualis fit:tum etiam fit9 ac locus in quo pugnaf:maximú
momentum habeant.Ex hac enim ipfaMartis:Saturni Ε; collo
catione &bilis atra fic excutitur a Saturno:&aMarte rufa: ut ratio ipfà
his ab excufionibus omnino labefa&teé.Videamus adhuc etiã quid loc9:
quid £T natura polleat: quid item prærogatiua.Neq;enim caduc9
modo futurus eft:uerum etiam infànus:qui in lucem ueniens Martem:
Saturnumq;pariter cardinem cœli aliquem tenentes habuerit in figno aut
tropico: aut duplici :aut in fexto forte:autduodecimo loco cóftitutos: dú
tamen aut Lunam: Solemq; partiliter coeuntes uidcant:aut Lunam ipfam
pleno lumine Soli partiliter aduerfàntem. Examincmus obfecro pöfitiae
onem hanc diligétius • Si Mars : Saturnufq; fimul cardincntur in Can,
cro: aut Capricorno: quæ funt tropica: neceffe eft figna etiam æquino•
&tialia corruptum iri: ut æquinoótialia fimul & tropicâ uno pcffundentur
tempore : quatuorq; una mundi cardines a uiolenta &: pcrniciofà tum
infeffione : tum oppofitione : aut fòrte quadrangulatiofie maleficarum
 © L I B. X I I I » 339

ftellarum: nec non aSolis ac Lunae cxitiofo habitu : quos neceffe fit aut
quadrangulari maleficis ab altero æquino&tjalium fignorü : fi cocant:aut
ab utroq;: fi luminaria inter fc diamctrentur. Et fignorum igitur uircs:
prærogatiuæq;:& locorum cardinalium auétoritas ad malum fimul con a
iurant. Quod fi coniunétio hæc Saturni ac Martis fcxto fucrit: aut duo.
dccimo in loco: primum loca ipfâ funt horofcopo inconnexa : pcnitufq; ab
eo aliena :ac fuapte natura peruerfà :& nocua: irritantq; malcficas ftéllas
ibidcm collocatas ad exitium infercndum nato . Dchinc fi diamctrcntur
Soli : Lunæq; cocuntibus: neccffe eft altcras ex cis ftcllas in fexto: alteras
duodecimo in loco conftitui: configurationé profc&to omnie partc graué :
atq; erumnofam :Sin luminaria qüadranguléntur inter fé : nonü ab altcro
cœli locum:ab altcro tertium occupari ncccffum cft : ubi coniunétio male
ficarum fuerit in fexto • cum autem in duodecimo: pari modo & tcrtium :
& nonum locum: quæ duo loca horofcopo maxime cognata & corrum •
puntur a malcficise quadrangulo:& malc habcntur a luminaribus ibidcm
affliétis:codcm ctiam aquadrâgulo : uel a coitu ipfo : fi copulatio ambo%
Ê
contigerit : uel ab oppofitione contigerit plenilunium. Paratur igitur &
ccrcbro:& rationi cxitium a locorum fitu:dcprauataq; natura. Ncc ucro
o&tauus ab his malis immunis cft locus: in quo fi contingatSolé:Lunâq;
coire in gcnitura:aut Lunam ipfàm plcno lumine Soli aducrfari : male.
ficis pariter aut diamctrantibus cifdcm : aut quadrangulantibus imo par •
tiliq; e loco: nimirum natus illc mente capictur: tamctfi fieri poterit pro
natüra figni: ut aut gibbcr fiat:authydropic9:aut phthifi fit laboratur9.
Si cnim c6cuntibus δέtauo in loco luminaribus : maleficæ diamctrcntur :
inficicnt infeffu fuo anaphoram id eft fècundum ab afccndcntc cceli parte
locum:qui aduerfàtur oêtauo.Sin erit plcnilunium: rationc hac Sol cum
malcficis fecundo in loco repcrietur • quocirca tanto dctcrius utraq; inficie
entur loca . Quod fi quadrângulaburitur maleficæluminaribus aüt fimul
ofitis:aut e regione: hoc paëto ncccffe cft aut undecimum ab iis cœli
locum:aut quffitü infidcri? quo fit : ut loca hæc & a fupcriori hemifpcrio:
& ab inferióri tam aréto uinculo horofcopo coniunëta : pcrniciofiffime
afHigantur. Loca igitur cœli ad futurum infániæ malum:& ad alia item
uitiaCut libris fupcrioribus cft oftcnfum) mirificum in modumpcr fe con
fcrunt:quod a Mathcmatico fumma cft cura pcnfitandum •
- - De Statu & conditione planctarum
- cum Solc confiderandis·
Sg;créüriiq;
igitur figna:quid locaipfâ confcrant: iam docuimus:quid it& Lunæ;
ffi iis quæ ad infàniam : ac furorcm pcrtinent collocationcs :
Nunc ad planctarüm ftatus: conditioncfq; cxplicandas tranfeamus • Eft
autem conditio.Cut diétum cft) alia diurna : alia e contrario no&turna •
utraq; autem pollct plurimum tum in malcficarum : tum ctiam in bcne:
ficarüm ftcllaj: cffcâionibus. Nanq; in configuratione comitialis morbi
 D E R E B. C O E L • ©
3 4-6

a Ptolemæo pofita Mars quidem no&turnus : Saturnus uero diurnus

morbum ipfum exufcitant :contra ucro diurnus quidem Mars:Saturnus
autem noéìurnus furorem: quæq; ab eo fuo nomine Maniaca uocaf paf>
fio. In iis enim quæ tcmporalcm ad conditioncm fpcétant : uel mirifice
ualcnt contrarii conatus : quæq; a Peripatcticis di&ta eft Antipariftafis •
Status autem planctay hac in confidcratione fic cft iudicandus: ut ftellae
ipfæ aut orientalcs fint:aut occidentales:aut matutinæ : aut uefpertinæ :
&Cut Ptolcmaei uerbis utamur)aut heoae : aut hefperiae : re&to ne curfu
inccdant:an retrogrado: an forte curfum fiftant:primamq;aut fecundam
ftationctn faciant: rurfümq; aut orientalcs: matutinæq;: aut fimul matu~
tinæ atq; occidentales:feü ucfpertinæ fimul & occidentales : aut uefper •
tinæ &örientalcs . Dicuntur autem matutinari : cum ante fuos ab ortu
fadios efferunt: jSol ipfè oriatur:contra uefpcrtinari :cumoccafum poft
Solem oftcntant fefe • Matutinantur igitur :cum non multis quidem gra
dibus orientali in parte: mane quidcm ante lucis expergifcunturexortum:
quo tempore & recto incedunt curfu:& tanj adolcfccntcs exultant.cótra
uefpcrtinantur:cum occafo Sole illü fecutæ radios fuos cxerunt imbelles
quidé:& pcne iam fenefcentes.Vtq; de Saturno: Ioue:& Marte feorfum
a Venere: Mercurioq; habcatur fermo : ubi tribus Sol fignis digreffus
ipfè ab cis fuerit:hae fub mcdiam no&tcm ab oriente radiare iam incipi •
unt: quadrangulariter illum intuentes : oriente autem Sole culminant :
quo tcmpore ctiam pollcnt plurimum propter cardincm : progreffionifq;
feétitudinem :Soliq; ob quadrangulationcm malc conciliantuf. Quæ res
hac in confiderationc diligenter aduertenda eft. Eædem ftcllæ ubi centum
iiiginti Sol gradus hoc eft figia quatuor digreffus ab eifdem fuerit:ipfi
illi triangulantcs fiftunt iâ curfus: ac Sole exoriente 5cipitatæ iam ccœli
culmine: nonü permcant locü:Solc ucro occidente tertiü . Hic itaq; ftatus
magnoetiã in genituris ftudio circüfpeétádus cft:poft hanc enim ftationé
& repcdant obuerfo motu:& non multo poft Soli diamctrátur ab oppo»
fito loco:ut exoriente quidem Sole occafum teneant:occidcnteucro horo.
fcopum : quod huiufmodi quidem eft. Fuerit Solis:Saturniq; copulatio in
Arietis initio: non multis poft dicbus quafi Saturnus a §j. radiis liber
fuerit: mane anteSolis exortú cófpici iam incipict : caq; matutinatio matu
tino ab exortu dicta • Itaq, ubi ad Taurum Sol tranficrit : eo exoricnte
Saturnus duodecimo in loco ab horofcopo rcperietur :qui locus cft in ho
rofcopi declinatione pofitus: fuapte quidé nafurapcrniciofus:atq;ad malü
procliuis• occidente uero Sole §î reperiétur in fexto: qui locus '
£xitiofus item eft:atq; ad malcfaciendum idoncus . At culminante Sole
Saturnus nonutm tenebit locum: dcclinantcm quidem ab culminc : refpi»
cicntem tamen horofcopum triangulariter. Eôdem autcm Sole imuih :
Hoc eft quartum l9cum pcrmcante Saturnus occupabit tertiú: qui horo.
fcopum fexagonaliter intuetur amico & grato afpc&tu. Poft uero ubi ad
 L I B. X II I *
34-/

Geminos Sol tranfierit:eo exoriente Saturnus undecimum peragrabit

locum:qui&fuccedit culmini : &fexangularitcr intuetur afcendentemlo»
Cum • ÉÉ autem occidenteSaturnusquintum pcrmcabitlocum:quihoro,

i fcopantem partemtriangulariterirradiat • Eodcmquoq;Sole cœlímedium

Égrante :Saturnus in o&tauoatq; in Aricte conftitutus repcrictur:qui
ualis fit:abunde iam diétumeft • Idem Saturnus cömpericturin
fecundò :hoceftinafcendentis fignifucccffione:qui&ipfe piger eft:atq;
ab horofcopo alienus: ubi Sol in Geminis pofitüs imum cœli cardinem
permcabit.Poftjautem præteritis Geminis SoladCancrum iam pcrue,
ihit : quocunq; in'cardine Sol conftituatur: neceffe cft Saturnum'qu
cardinari in antecedente cœli angulo: nam exorienteSole culminabit? $
minante autem illo ipfe occidet: rurfum occidente Sole imum ipfè tene
bit cardinem : quo rurfum a Sole occupato ipfe ab horofcopo fé fé exe •
ret:inuicemq; hoc in ftatu ubiq; quadrangulantur. Atcum ad Lconcm
; Sol tranfierit:quoe loco Saturnum triangulariter confpicit : pedctentim
1.8 Saturnus ipfè progrediens gradum fiftet : incipietq; ftationari . Neq;
enim uerebimurCuti ab horófcopo Græco uerbo íî cfthorofco»
po:& a culmine ac turbine & turbino & culmino)fic a cardine cardi,
nor:atq; a ftatione ftationor deducere • Quo tempore exoriente Sole in
[/
Leone Ë in Ariete pofitus :per nonum feretur locum : culmiae
nantc fcretur pcr fextum .RurfumSole occidente in Leone: pertertium :
In codem item Leone Sole imum cœli locum tencnte: Saturnus tenebit
duodecimum • Itaq; Sole gradatimproccdente ad Virginem rcpcdarcSa,
turnus incipit: Soleq; Κ e Virginc: Saturnus in o&tauo con
ftituitur: Idem culminante Solcquintum pcrmcat : eodem illo occidcnte
inVirgineSaturnusfccundoin loco refidct:at refidebit in undccimoSole
imumTocum pcragrante • Cum in Libram Sol peruenerit:Saturnus ei
opponetur ab oriente repcdans altitudini fuæ aduerfus : nec multum
aberit temporis cum occidente iam Sole: Saturnus apparere ucfperi ab
exortu incipiet:quæ apparitio ab ipfo tempore di&ta eft uefpertina ut a
manematutina • §î, fit ut Sole iam occafo Saturnus appareatabexortu
Atubi in Scorpium fè Sol tranftulerit:quoniamSole inScorpiooccidéte
Taurus afcendit abexortu:Saturnusduodecimo tunc reperitur in loco:
e quoapparere uefpcri euidcntius incipit: Quae reucfpcrtinatioeftdiéta:
& qui antea Solem præcedebat : nunc fequitur:fitufq; eius mutatur:&
itcmìloca. nam in Scorpioculminante Sole:Saturnus Arictem pcrmcans
tertium locum poffidet:poffidebit uero fextum horofcopante Sole: no^
num autem Sole imum cœlum pcragrante duodecimum occidcnte • At
ubi Sol adSagittarium profcctus occidct:afccndct ab undccimo Satur,
nus: paulatimiq; repedationem iam fiftet:doncc in Capricornum Sol pcr
latusipfè direéîocürfuoccidcnte iamSole culminet in Ariete.Soleautcm
profecto in Aquarium:eoq; occidcntc ac fubtcrras iamdelato:Saturnus
Y
 p E R E B. C O E L •
<34-42- -

uefperi nonumobtinetlocum: tranfitq; pcdetentimadoccidentalcmregio

nerh: quiq; prius fuerat matutinus atq; orientalis : cum undecimum ac
duodecimùrh rctincbat locum:maneq; confpiciebatur: nunc nonum atq;
oétauum peragrans uefpertinus efficitur atq; occidentalis • Sole autem
profe&to in Pifces:eoq; 6ccidente: ac fub terras iam delato : Saturnus ue~
fpcri in occidua regione:9&tauoq; in lococófpicitur:donccSol in Arietem
tranfgreffusradii§illum fuis occulat:Quodautemde Saturno di&tumeft
idcm ín Ioue ac Marte fequendum:habita motus tamen rationc:prgfere
tim in Marte:cuiuscurfus eft celerior • Hoc eftigitur quod ab antiquis
prccipitur:flatum planetarumcumSoleanimaduertendum effe.Veneris
àutem ac Mercurii ratio alitcr habenda eft :quippe cum curfus ita fuos
peragant:ut cum Soleiungi nulla quidem configuratione queant:prg
terjfolacopulatione:dum eodeminfignounacorpgratim coniunguntur.
quocircaCquod de Saturno diétum eft)ncqucunt Sole horofcopantecul~
rhinarc:aufculminante illo:ipfi ab ortu exurgere • qnandonec Mercurius
integro a Sole figno digreditur:nec duobus ÉÉÉ fignis Venus. De
quiôùsitaquidemiprccipiendum uidetur. Cum Mercurii ac Venerisftcl
1æ codem témpore &matutinæ fuerint &orientales: nonaliterpollere fuis
in cffc&tionibus: jfi horofcoparcnt. cumq; matutinam ftationem faciunt:
crindcacfi culminarent: ubi uerocurfum direxere : æque ac fiin occiduo
çardine. atcumftatioearum uefpertinafuerit:acfi in ifhocæli lococonfti
tutæ effent. Venus igitur ac Mercurius matutinari tum dicuntur : cum
anteSolcmmane apparent in regione orientali: uefpertinari uero quoties
ucfperipoftSolisoccafumapparentinoccidentali • Erraticæ tamcn omnes
effèpoffunt&in regioneoccidentali etiammatuting: & inorientali ucfper
tinæ: utcumSoleculminante in Aricte : matutinaftellaid eftSolem ante.
greffà reperitur in occidua regione:hoc eft in Aquario aut Pifcibus:&
öumipfa uefpertina Sole culminanteexiftensin orientali traétu Taurum
peragrat aut Geminos • Quamgbrem erraticarum ftatus omnium erga
Solcin fumma eft diligentia obferuandus: ut quantæ cuiufq; uires fint:
exa&iusintelligaf. fiquidem proftatu ipfoeffe&tiones futura:funt autua
lide aut imbecillg aut mediocres • Huic obferuationi illud quoq;accedat:
ut hofpitatorum ratio habeatur : fit ne unus idemq; hofpitator Lunæ ac
Mercüriian duo ac diucrfi:qualis ctiam fit utriufq;ftatus incœlo atq;ha
bitus:qualis etiam natura atq; conditio • Malefica ne an benefica ftella :
diurnafieanno&turnahofpitium prgbeat. Inhacautem ipfâ conquifitione:
quid item fituspoffit:docent Ptolomgiuerba: cum ait: É futu
ros morbos:ubibeneficæ occiduæ quidem fuerint: maleficæ uero ab ortu
cardinabuntur:contra adfanitatem tandcm rcdigendos:ubiad ortum be
neficæ : ad occafumautem maleficæ collocabuntur. Ab ortu enim qugbe~
neficæ funt : uires longead bcnefaciendum ampliores fufcipiunt: qug fua
ipfarum natura eft • È contrario infita illis bcncficcntia a loci fcptimi;
 l I B. x 1 1 r ^3 4.3

horo(;opoq, aduerfàntis malignitate aut omnino eripitur : aut magna

I.
e parte imminuitur •
- De Vitiis:fiue ægritudinibus intemperantiæ.
Diximus de grauioribus illis:maximeq; infeftantibus animum ægritudi•
nibus:&Cut Græci dicunt) paffionibus:quæ ratione fubucrfà homi•
nem ipfum de ftatu fuo dejiciunt. Itaq; iis de ægritudinibus dicendum
relinquitur : qug hominem intempcrantcm rcddunt. quæ moralis quidem
rs eft. Loquimur autem hoc in loco ea de parte témperantiæ :quæ ad
ibidincm fpeëtat atq; ad rerum Veneris ufumi: quaeaffcétio homfhi cum
bclluis eft communis: pcrq; eam mares difcernüntur a fœminis. Quo,
circa ut in comitiali morbo: itemq; in furore prima ratiohabéda eft Lüng:
ac Mercurii:fic in hac confidcratione Lunæ ac Solis : itemq; Martis ac
Veneris : utraq; cnimftella appetitioni huic praepofitacft:excitandaq; li
bidini. Quin étiam ad augendam infaniam: furoremq; exagitandum ut
momentum tantum habent maleficæ : quantum iam oftefifum eft: fic
Martis ac Veneris ftcllæ ad intemperantiam hanc nobilitandam pro na
tura etiam fignorumquæ ipfæpermeätgenituræ tempore:humani fexus:
itemq; fignorumipforum ratione habita. Quam obrem hæ quoq; ad ea
quæ à Sóle decernunturac Luna diligentiffime obfèruandæ funt?fiquid
: aut addät:autforte demant. Luna igitur acSol cumfenfibus præfidéant
atq;animalitati: quippcquorum opera: materiaunacocat acforma :fintq;
resVcncris hominicum bclluis cómunes: utriufq; nimirum ftatus temi.
perantiam : intemperantiamq; qualis futura eft:indicabit. In ipfà autem
intemperantia duplici pcccaturuia:&cum uiri: mulierefq;fuoin gencrc:
ac fexu excrcebunt res Veneris &uehemcntius & indccciitius j par cft:
&cumadeamulieres tranficrint: quæ funt marium: marcs ueroàdcaquæ
mulierum .Vtriufq;autem exceffùs Sol: Lunaq;pronaturafigni : in quo
reperientur: indicium facient: Venusitem ac Mars fua proconftitutionc.
Signa itaq; mafculina indicant eaquæ uirorum funt:fœminina quæ mu
lierum •Statusquoq;ac fitus obférüäditam fignorum jetiam plánetarü:
ut pauloante in iis quæ de infania di&tafunt: iam oftchdimus. Quoties
igitur in uiri genitura Sol ac Luna dumtaxat foli utcrq; pcr ca ferentur
figna:quæ mafculinæ funtconditionis: is anatura quæ marium cft,ppria
minime rcccdct:ea quidcmin ufu rerum Veneris exercensquæ uiriliâ qui
dem funt :uirilifq; naturæ lex permittat:quorum in ufu crit fortaffectiam
uirilior. Quod É Veneris ac NMartis ftclla aut his e ftcllis alrcra
mafculinis in fignis repcrtafuerit: idcm hic natus co ufq; lafciuiet : inccn
dcturq; a libidine:uti tranfgreffus honcfti ac legitimi fines : cffc&lufq;
in hoc ipfo incontinentior : & moechctur frequcntius:& ad ofccna : in
famiaq; rapiatur: ita quidem ad illa procliuis ac promptus: ut pudoris:
modcftiaeq; pene oblitus uideatur. In mulieris autcm gcnitura ubi hæc
ipfà luminaria mafculinis in fignis fola quidcm rcpcricntur : futuram
ii
344- D E R E B. C o E L.
illam portcndunt & incontincntem:& in rerum Veneris ufu nimiam* '
ut reliéto fortaffe ufu fœminco : tranfitura fit ad ca quæ potius funt
marium . Itaq; procax erit &pctulans:& oculis: geftuq; prae féféretli
bidincm : uerfabiturq; in ancis:incenfà adeo: ut fœmineo abutens fexu
etiamcriffètur.Si & íjquoq; accefferit: uti Mars: Venusq; fimíliter
uterq; mafculefcant:aut eorum fàltem alter. Hoc tamen intererit: q, fi
Ventisfola mafculefcet: hæc ipfa clanculum a muliere patrabuntur .§,
Mars: calcatopudorc: ruptifq; naturalis legis uinculis : feq; : pudicitiáq;
fuam ita diuulgabit: ut nullam famæ fuæ rationem habere prorfus fri.
tclligatur. Vérumhacipfâ de re melius fortaffe confültum fuiffet:nihii
omiiinodixiffè:propter rei turpitudinem.Secus autem in uiri: aut mu
licris genitura: fuminariaubi fœmineis infignis ambo reperientur : Inu
licrefiimfexus fui naturam fequetur ac legem: qua in re forte erit blan
diufcula ac lafciuior • Atuir prolabetur afea potiusquae praeter naturam
fünt:atq; ad muliebria patiehda:mollis ipfe:atq; effæminatis moribus •
Quod íú quoq;& ipfà fœmineo in figno conftituta fuerit:cadem
hæc mulier &adtiltera erit:& pudicitiam habebit in propatulo fuam:&
CutinquitSalluftius)uiros pétet fæpius j ut petatura uiris:ad Ofcenos
atq; illégitimos Vencris ufus ubiq;prompta ac parata: omni deniq; fla
gitii geiierehac in parte coopcrta : Virautemcjnaedusacpathicusfuturus
Éft:quiq} mulieris nunus obeat in abutendo fexu : clanculum tamen ac
furtiin.Sinuero&Mars fæmineo conftituetur infigno:acccdens focius
&ipfèluminaribus:utcrq;pariter& uir &mulier præter fexus ac naturae
legem Ę fé fé habebunt & in agendo & in
pátiendo palam etiamobeaexpofiti hominumconuiciis ac maledicentiæ :
üt quiomni e parte impuri :contaminatiq; habeantur • Erunt autcm hæc
ipfâflagitiamagisminusue opprobriofàacdiuulgataproftatuVeneris ac
Martis tumorientali matutinoq;:tum Ἐ; acuefpcrtino. Siquidé
ambae ftellæ orientales ubi fuerint ac ipatutinæ:uirilem ad ufum:eiufq;
diuulgationem permultum adiicicnt:fèdioremq; inurent notam & abu
tendo mafculino fexu &contemnendafama. Occidentales uero acuefper
tinæ in iis quæ mulierum funt: quæq; fœminei coitus ac fecundum natu
ram:compreffius tamen atq; occultius idem hoc praeftabunt • Omnino
autem heoae Martis configurationes diuulgant:uefpertinæ potius occu
lunt.His autem inhunc modum fe habcntibus Saturnus quoq; fi feillis
accommodauerit:atq; addiderit focium: ad impudentiam impuritatemq;s
atq; ad augendum opprobrium operam fuam conferet in utranq; partem
& agendi & patiendi • Contra Iupiter moderabitur: modum illis:cau
tionemq; adhibendam fuadens:atq; pudoris admonens • At Mercurius
& cocundi ímpuritatem : ufu romifcuum ac frequentem : & famae
contemptum ÉÉÉ, ImOtnnenn iï qui &
uirum & mulierem Vcncris in rcbus tum pudoris : honeftatifq; : tum
 L I B. X I I I .- 3 4 $.

rationis immemores facict:agetq; tranfucrfos:dumipfeinillorum mores;

applicationefq; conuertitur • In omni autem hac confideratione : mo•
menti plurimum habct tum inftitutio in ætate tenera qualis fuerit:tum
leges ac mores patrii : habitufq; regionum • Nam apud Turcas exo
lcta proftant publice • apud Germafios in id flagitiuim morte animad.
uertitur • ciuilcs etiam in bcne conftitutis Italiæ urbibus leges : iuraq;
municipalia igne plerunq; puniunt • Hodie apud Tartaros: gentefq;
illas Scythicas : inuenias mulieres quæ ex uoto proftent. Apüd Ro
manos capitale olim fuit : militem Romanum in caftris fècum habcre
mulierem • Neq; ignotum eft : quæ apud Græcos effet cohors facra •
Quid apud Maurös minus aut turpe : autuctitum : j habere puerum
in dcliciis?At puellæ Chriftianæ quæ dco initiantur : uirginitatem uo«
uent • Itaq; patrii mores ad haec ipfà uitia ucl coercendâ : uel fouen •
da plurimüm ctiam conferunt • jÉ hunc in modum explicatis : non
pigebit : quafi exempli É'; : maiorum obfèruationes quafdam : quo
notiora quæ iam dicta funt fiant : carptim referre. Eæ autcm funt hu
iufmodi : Futuras quidem meretrices:atq; infames mulieres eas : qua^
rum ingenituris Martem : Lunamq; uno in cardine : iifdcm quoq; in
partibus : cumq; his fimul Vcncremi ac Mercurium conftitutos : Sa
turnus fummo é cœli cardine aduerfans defpcxerit • Proftituent item
corpus: &C ut Matcrnus inquit ) pudorem nundinabuntur : quæ in
lucém ucnientes fœmine & partiliter : & iifdem fimul in partibus
Martcm : Venerem ac Saturnum culminantes habuerint : accedcnte
his Mercurii tcftimonio atq; confenfu . Ncc pudori fuo parcent: nec.
famæ futuræ funt fàtis ftudiofæ quæ Martem : Venercm ac Mercu
rium : cumq; his Lunam pariter in folftitialibus habuerint fignis: aut
quadrangula fe fè radiatione fcricntcs • quæ quadrangulatio ubi conti
gerit : ncccffe cft : figna quoq; aequino&ialia labe hac infici • Erunt illa.
uoq; & libidinofae : & intcmpcrantcs admodum : quibus nafccntibus
§Ă & Venus matutino in ortu inucnicntur 3 contra Mars in
ucfpertino:aut quadrangulans illis : aut e regione aduerfans • fi illud
uóq; accefferit : ut mafculinis omnes conftitüantur in fignis : Vendet
jì & pudorcm & corpus mulier ea : in cuius genitura Saturnus
& Mars fœminino in figno horofcopantes fibi ab ©ccafu fœmininoq;
e figno Vcncrem ac Mercurium aduérfantes confpicabuntur:aut Mars
2C §¤É fimul C ut diétum cft ) culminantes Venercm uidebunt.
ac Mercurium ín ímo cœli cardine colluétari . Eadem hæc natalis có^
figuratio fi uirilis fuerit :cinaedum illum futurum decernit : uitioq; ex
hôc infamcm . Erunt tribadcs Græco nomine: criffàbunturq; quoties
qua mulicrcs hora nafccntur : fucritq; nocturnum tempus Vcnus :
Y ' i íí
34-6^ D E R E B. C O E L•

Marfq; una tropicis : fquamofisue in fignis §í : atq; occafum id cft

feptimàm ab horofcopo regionem tcncntcs : Saturnum aut quadrangu
lantem ipfis : aut oppofita c Ę aduerfantem confpexerint : aut fi
una tres fimul eodem in occafu coiuerint • Eo autem tcrrius futurum
eft uitium : fi coitus ifte in Arictc fuerit : aut Capricorno : quæ figna
& mafculini funt fexus : & alterum Martis : altcrum Saturni domici.
lium . cum ctiam in altero extollatur Mars : deprimatur in altero Sa~
ÉÉ capicntur
turnus . Futuri funt mafculini fexus abufores :
amoribus : in quorum genituris Mercurius ac Mars ÉÍ ac partili•
ter quidem : iifdemq; in figni momcntis : praefcrtim fi alienum id fuerit
collocabunf. habct cnim Mercurius pucrorum fignificationcm . Eodcm
quoq; inquinabuntur uitio: in quorum genituris Venus in domo Mer~
curíi rcpcrta fuerit : Mercurius uero ipfe abie&te collocatus infexto: aut
o&tauo:aut duodccimo loco : aut forte in afcendentis figni fucceffione
Idem quoq; Mcrcurius mafculino in figno : atq; in âÄ. conftitutus:
in pueros excitabit adeo natum illum : in cuius natali configuratione
coniugii locus in Mercurii ipfius domum partiliter inciderit : ut uix
unj fœminini coitus cupiditate capiatur • Erunt codcm quoq; mor
bo corrupti : qui in lucé prodeuntes Martcm : Mercuriumq; in dcie
&tis ab horofcópo locis habuerint • ea quidem ratione ut altér alterius
accipiatur hofpitio : aut ut Arics : Scorpius uc utrunq; fimul accipiat •
Mars igitur cum fit libidinofus : Mercurius ucro puerorum curator:
enus hoc libidinis hac e commiftione exufcitant . Euadent adultcri
& uir & mulicr : in cuius genitura Mars & Venus paritcr fépti
mum ab horofcopo tenuerint locum : aut fi Venus in finibus Mar
tis : Mars uero in finibus Vencris pofiti quacunq; fe radiatione re~
fpexerint . Quibus fi Mercurius ab Ἀ. : aut quadrangulo fe
e loco obiecerit : exæquatis quidem partibus : nimirum in adulte •
rio decernit deprchcndendos • Quoties Venus cum Marte pariter ac
Saturno : atq; in Saturni ipfius domicilio pofita occafum tenuerit :
& mulicrcm quæ tunc nafcetur : ad publicandum corpus fuum im~
pcllct : & uirum ad impuros marium coitus : quiuc meretriccm
forte : aut infamem matrimonio fibi iungant · Hæ autcm locorum
conftitutioncs fignorum conditioncs ac qualitatcs : erraticarumq; mi
fturæ commotionibus: atq; exagitationibus fuis mcntem fic uerfàbunt;
ut animum ac uoluntatem ad fe trahant : impcllantq; ad ofccna : atq;
flagitiofà : concubitufq; ncfarios • Futuri aütcm molles funt ac ci
nardi qui genituræ tempore Venerem : Martem ac Saturnum fi •
mul in dcic&tis habuerint ab horofcopo locis : fœmininifq; in fi ,
gnis collocatos • Qua in collocationc fi contigcrit Vcncrcm mcli•
 . ' ^ L I B. XII IT - 34->

ufcule fe habere : clanculum uitium ipfum patrabitur. Eadcm Vcnus

fœminino in figno : feptimoq; ab horofcopo in loco cum Saturno fimul
pofitamaresdecernitcinædos:fi Mars: fi Sol: fi Iupiter ac Luna: fi una
hiomnespcr deie£ta ab horofcopoferantur loca. Qua in configuratione
fi Iouemcontigerit: reliquisitaCutdi&tum eft)conftitutis: authorofco,
pumtenere:autculminareinedito: haecipfâ mollitics& auétoritatem illis
comparabit apud principes uiros : & munerum adminiftrationem &
gratiam • quando uitium hoc fere in principum illuftratur aulis: quibus
amplas quoq; diuitias adiicict Luna : fi reliquis cum Ioue fimul erraticis :
deieétis in locis agentibus ipfa aut horofcopabit fola : aut culminabit •
Et illi quoq; futuri funt cinædi tamcn haud diuulgati: in quorum gcni
turis Venus ac Mars fæmininis infignis conftituti aut c quadrangulo*
aut oppofito e loco fè impugnabunt: Eadem labe afficicntür in quorum
genitúris Venus cum Mercurio in Martis : aut Saturni domo rcpcrta
& Martem ipfa:& Saturnum hofpitio fuo accipiet : quemadmodum &
ipfà mutuoaccipitur • Fœdabuntur eademquoq; nota: non tamen palam
&pcruulgate:quorumhorofcopus fæmininum fuerit fignum: ipfà autem
Venus cùm Saturno pariter aut radiis occuletur Solis3aut inuiccm qua2
drangulabuntur : Lüna ipfà fœminino in figno conftituta • Quód fi
Ventis:Saturnufq;matutinum facient cxortum: nota ipfà futura cft pu •
blica:atq; couulgatior:fi uefpcrtinoab exortu Mars aut quadrangüla.
bitur illis: aut diametrabitur. Laborabunt codem etiam mórbo: inquo;
nafccntium occafu Venus:Saturnufq; fimulconftituti Lunam e quadran
gulopcrcufferint:autin Arictis facie :aut Leonis conftitutam:aut forte
in Tauri facie : fcu Capricorni . Eadcm item mollitie afficict Vcnus in
Tauro : Leoneue : feu in Virgine : aut Capricorno pofita : fi a Marte
tamen ac Saturno qualicunq; fucrit radiatione confpc&a • Idem quoq;
Vcnuscfficict infeptimoabhörofcopo locopofita: fuisquidcm in finibus;
dumtamen no&turna ingenitura Lunaduodecimum :aut fextum peragret
locú:indiurna ueroSol :atq;in Venerisipfiusfinibusconftitutus. Idé hoc
Venus patrabit:quoticsgenituræ dominatü fortita : fœmininoq; in figno
cum Marte collocatadcic&tos ab horofcopo locostcnucrit:atq; a Saturno
mafculinüfignütenentequadratofcric£ afpc&tu:fi&illudquoq;acccffcrit:
ut Luna etiämpcr dcie&ta feratur coeli loca • Et animum fimul & corpus
fœdabuntlibidinis impuritateVenus:Saturnus:& Luna pariter occafum
fortiétes:fi Marsimo illis e cardine radiosfuos impegerit. Qäfi Iupitcr &
illis ad occafum:& huic ad imum quadrangulabit :adcœtcra impuritatis
opprobria illudaddet : ut pueroy quoq; natus illecontaminetur amoribus:
acnihilominus: propterlocum feptimü : uxorcm quoq; impure cognofcct :
adco exomni parte&mollis & impurus futurus cft;atq; a uiro alicnus •
34-g^ D E R E B• C O E L•

Tradit:Iulius Matcrnus omnemlibidinis impuritatem : poftremamq;eorae

poris cffœminationcm dcccrni a Luna:Soleq; in Capricorno:autTauros
àut in Arictc: Lconeue itaquidemhorofcopantibus: ut incorum fignorum
aut facie conftituantur: aut dorfo • In omni etiam genitura Lunam in
cauda Leonis inucntam ideft in trigefima eius parte cinædos efficere : in
facicucro eiufdcm Leonis : itcmq; Capricorni : Arictis ac Tauri libidi
nofæ impuritatis genus omne dcccrnere • Arictis autem ac Capricorni
faciem fèxta : feptimaq; fimul pars conftituunt : Tauri uero ac Leonis
tertia : quarta:& quinta: Leonis item & Capricorni dorfum tres fimul
rtesconftituunt:hoceftuigcfimaprima: uigefimafecunda:& uigefima
tertia.Eiufdem Materni ì funt haec • Capricorni fexta &fcptima po
nuntur in facie •oétaua: nona:& decima : quæ funt per ordinem in ore
Capricorniconftituuntur. Iníis partibusquæ funtinore Capricornifiquis
habuerit Lunam:licet illafit beneuolarum teftimoniis adornata: impuro
ore uirosfacict:muliebris libidinis labe pollutos: mulieres uero:fi in his
artibus habuerint Lunam :omni erunt impuritatis uitio poffeffae • Hæc
É -Quod reliquum eft: Arietisdorfum conftat ex his ordine fuo
partibus: hoc eft uigefima tertia : uigefima quarta : & uigefima quinta:
Tauri uero e fexta décima: ac dccimiâ feptimia-Labcfàétábit autcim tum
uiri:tummulieris impuriffimum&os&animumVenuscum Mcrcurioin
decimanona Arictis partefita • Eadem ipfaVenus in trigefima cuiufcunq;
fignipartepofita:fipartiliteraut quadrangulabitur Lunæ: aut diamctra2
bitur eidem : fimili ratione in ultima cuiufq; figni parte pofitæ: candcm
decernitimpuritatem:clandeftinamtamen: quæquidcm futuracft uulga^
tiffima : abrupto omni pudoris freno : fi domini fignorum : in quorüm
poftrcmis partibus Luna : Yjg conftituuntur: qualicunq; eafdcm
radiatione refpexerint • His in configurationibus uidere licct : â Martis
ftella libidinis excitationem : a Saturnoturpitudincm: atq; impuritatcm
coitusportendi:a Mercuriofieriutriq; additamentum : cum diuulgatione
& infamia- Quid q, Venus undecimum abhorofcopo locum na&ta: cul•
minifq;in fucceffionc cumSaturnocollocata: fi altcrum e domiciliis cius
horofcopet:&cum eo Iupiter Mercurius: ac Luna paritcr ad hos feran.
tur: Mars uero imum cæli cardincm teneat fœmifiino in figno pofitus
inceftos decernit: nefariofq; concubitus cum matre: noucrca üe: aüt cum
materteris • Cum fororibus autem : ubi Venus in imo cardine conftitutâ
Lunam partiliter intuebitur inipfocceliculmine peragrantem. Forfitan &
fororemfibi matrimonio iunget:atq; hoc nomineCut Poeta inquit ) cul^
pam prætexet • Itaq; diligcnter admodum uidendum cft:num Luna in
ortus fui configurationeferaturadVenerem: &a quibusetiam ftcllisafpi»
ciaf. exhocenim acceffu:progreffioneq; cocundiuifusprapoftcrusfumma
 L I B. , X I I I 34 9

cum intempcrantia: infamiaq; decernitur : forfan & uiolenta atq; oppro ,

briofàmors. Etenimubi Lufiafic adVcncrcm feretur : uti diurnâ ingeni
turacardinem teneat: uti Mars uel culmcn occupet uel occafum : uix fict:

i quin inccftum obipfumínfamis morscontingat : ferroq; illata. Hæcautcm

enitura fifuerit mulieris: cautinam ideuitét:neaut cüm fratrc coeat:aut
É filio :autcum patruo:fiue patrui filio : aut cum priuigno: aut ex
affinibus aliquo:Sin uiri:neisautfororcm cognofcat : aüt fororis filiam:
neuepatruiuxoré:autfilii :autpriuigni:autfie forte nouercam : aut quâ
pater habeatindeliciis. Quidq, autnóuercis iungetur:autmatribus natus
ille:in cuius genitura Vencre ac Ioue in Saturni aut domo aut finibus
pariter conftitutis : ipfo etiam Saturno a Ioue mutuo acccpto in eius fcu
hofpitio:feufinibus: Luna& Mars É quadrangularibus illos radiis
impetiuerint • Cui configurationi fi Mercurius quoq; accefferit : timcnda.
eft aut filiæ autpriuignæ corruptio : Forteetiam honàbcrit quin filius aut
matremnofcat :autnouercam:aut filia iungatur patri: ubi Lunacü Ioue:
Saturno & Martein domo fuerit Saturni ffiuenta . Et cum matre & cum
filia naturæ uidetur iura polluturus: in cuius genituraVenus: Luna:&
Iupiter aut fimulcardinabütur: aut ipfis ecardinibus inuicem fe diametris:
quadrangulisue irradiationibus ï • dum tamen Saturnus omnes
pariter radiatione aliqua uerberarit • Latebit tamen facinus tam nefarium :
fiVeneremdumtaxat ac LunamSaturnuscófpicabitur. Quæ genituraubi
mulierisfuerit: ac Eunæ locumSolfubierit: in ea cófigurationemulier hæc
&patrem uidetur &filium ę • Mulier& illa cüm patre confucfcct:
uaeinlucem dum prodiit: Veneremin Iouis habuitfinib9: infinibus ucro
É Venerem: Martemautemutranq; ftcllam equadrangulodiamctrouc
intuenté. Fratres&illinefarie: polluefitcrq; fè fe cognofcent: quinafccntcs
Solem: Lunam: Venerem ac Ióuem fimul copulatos: aut Sóli ac Lunæ
coeuntibus: Venerem ac Iouem quadrangulantes fortientur: ita tamcn ut
&#; autem fines Iupitcrpoffi
commutatisfinibus: Iouisfiries Venus :
deat. Omninoauté Lung Vcnusin natiuitatibusautcopulata: aut quadrä
guloillamcontuta : ncfarios decernitcoitus:necpucrorum modo amores:
uerum quicognationis ac Š iurapolluant. Præfertim ubicopulati•
oncsipfæ :quadrangulationefq; inbicorporibus fignis folftitialibus üecon
tingent. Non temere igitur a ueteribus traditum cft Lunam: Veneremq;
liuore quodam femutuo infe&tari.Abhorrebunt a fæmineo coitu:quo>
rum in natiuitatibus Venerem Saturni fines occupantem nulla pcni •
tus ftella intuebitur : folam quidem : aliarumq; a ftellarum omnium
confpc&tionc defertam : Luna tamen ipfà in Leone : aut Virgine : aut
in Capricorno Saturni fines poffidebit . Sunt autem ultimæ cuiufq;
figni partes maleficis attributæ · Hæcnos ab antiquis tradita fcriptoribus
<33o D E R E B. C O E L.

referimus: quæ quidem fuas habent omnino caufas • Scd nec uideri no»
lumus: dum rationem fingulorum confe£tamur:dctrahcreobfèruationi •
Ipfi mcminimus Florcntino a praetorepublice affc&tum fupplicio fabrum
lignarium:quifiliamuxorislocoplures iam annos habuiffèt.Intcllexim9
&Neapoli agétesannis fuperioribus: PanhormiinSiciliadelatam pratori
a filiofuo matrem:cumquo illain tenebrisfaepius fub alterius fpccie con
fucffet: tandéq;cognitamabominatusfilius Ę illam Cutdi&tum
eft)detulit.Temporibus noftrisPontificem Maximum fecutum fortaffe
Lothi excmplum:dequo Hebraicisin hiftoriis fitmcntio: filiam fuam &
cognouiffe:&grauidam feciffe opinio eft& aulæ totius:& urbis Romae
uniuerfæ. £É tamen parcius:propter fèdispontificiæ maicftatem: in
j# tot fanétiffimi facerdotes:tanta cum integritate:&Cprnedixerim)
«diuinitate& olim fœdere:&Cutmihi pcrfuadeo)etiam äï

F I N I S
 '33 /

I O A N N I S IOVIAN I PONTA N I `
A D P A V L V M P R A S s I c I v M.
D E R E B V S C O E L E S T I B V S
L I B ; Q_V A R T V S D E C I M V S

Eneris rerum:atq; in primis hominum Paule Praffici:

; g
tätaquidem intereosipfos diuerfitas: ipfiufq;diuerfitatis
tam multiplex item uarietas: jjaliis atq; aliis profici
)
]
fcuntur e caufis : ad cœli tamefi? ftellarümq; afpeétus:
atq;adipfum terrarumfitumfuntpotiffimumireferendæ.
Permagni enim intereft:quiterrarum traétus cuicœli tra&ui fint fübie&ti:
cuietiam erraticaeftellæ: Pofituraquoq;ipfà terræqualisfit:quo etiä folo:
natura:fácie:atq; habituprædita .Vtq; de rebus nunctaceathusaliis:effi
gies non folum:habitufq; corporum: üerum applicationes ipfae :conftitu,
tionefq; animorum:locutio quoq;: pronuntiatioq; uerborum palam hoc
faciunt. Quain reduoetiam confiderandafst •pofirus ipfè fcilicet terræ :
quoacceli circunduétu temperetur; £# fiteiusconftitutio:fitnefitus
ipfe planus: an montanus : humidofolo:an arido: frequens an a coetu :
cultüq; hominum deftitutus :in mediterraneisne:an fecufidum mare. Hæc
enim: aliaq; huiufmodi ad quam quifq; fitartem applicaturus:plurimum
momenti habent. In montibus enim fitæ regiones:faltuofifq;ini locis aut
paluftribus: propter hubertatem paftus: Ë. gregibus
atq;armentis • Itaq;plerunq;uidemusearum regionum incolas pccuariam
exércereatq;armentariá :quiapertoscolles:autplana magisincólunt loca :
agro eos cólendo dare operam:conferendífq; arboribus?aut difponendis
uitibus: oleisue:quiad lacus:autmarehabitant: pifcatui &nauigationi:
quibusloca obtigerefteriliora:íi plerüq;manuariisdediti artib9atq;operis
üitam indefuftcntant:autfamulatu:aut militia:authincatq;illinccöpor.
tandis mercibus:quibus patria eftnobilior aut opulétior: artes íí praeftá
tiores exercent: mercaturamq;locupletioré&Cut Ciceroait) undiq;appor
tantem: moribus lautioribus acperurbanis inftituti • Quocirca fitus ipfè
nonille modoqui cælum fuumfequitur:fedqui eodem eft fub cæli traétu
pofitus: uariantequidemlocorum ac foli natura: mores quoq; & artes ut
uarient:plerunq; efficit: Illudq;perfæpe præftat: uti finitimæ etiam regi~
ones: propter diffimilitudinem pofitus: diffimiles quoq; fequantur uitæ
inftitutiones:Siculi proptercamporum accollium latitudinem pleriq; oés
j
praeter jquiadmare agunt:aratoriæ atq; armentarig funt dediti : ut ngn
temere diuulgatum fit :Cererem indeprofe&tam terræ cultum : ac ferendae
frugismortálesprimamdocuiffe; cofq; a paftu uocauiffe adaraty • Apuli
 D E R E B• C O E L•
332. -

colcndisfere tantumagris:ac facicndis mcffibus : Montana Pelignorum

ac Marforum oppidapafccndispræcipuc pecudibus:autexcrccndólanitios
atq; contexcndis pannis. Alii quarum rerum terra quam incolunt cft fe.
rax : in iis fèfè exercét : ut colendis oliuetis: atq;amygdalctis: moretisue
ad ufumatq;contextü fcricorum:autcroco etiam : aut cumino:bombiciue
intenti. Nüllas Nomades urbes habent: itaq; palantes agunt •Scytharum
itcmpars maxima aut ÉÉ; aut rapto uiuunt. Galli: Germaniq; fuas
quiqj populi fedcs habent:ac certos& definitos agros -Et in iisqüidem
ipfis : præter illudqâ tra&tusipfius eftproprium: gentiq;incolenti prope~
modum naturalc : regionatim tamen funtfuaecuiq;diuerfaeab aliis inftitu
tiones:uítæ itcm iú & artes quas peculiarius fequantur: ut cæ magis
uideantur a naturaipfâ:jab elcótione profe&tæ · Dedit nomen Ichthyo
phagorum gentipifciü inuictuufus ÉÉÉÉÉ ueroeftruthiis cib9:
dcdit Ambronibus atq; Anthropophagis: q»carnibus ucfcerenfhumanis
Eft mihi domi Acthiops feruus:quiperfànéte affirmet: moréilliseffe : uti
aba&tos infantes faginent: quibus faginaris poft uefcantur in cœnis lauti
oribus.RefertTacitus id qâ itaquidcmfefehabet: Britannorumhominü
corpora uariaeffè : corumqjquiCalidoniam habitant: q, Germaniâ profpe
&tent: rutilaseffecomas: magnos artus:ac Germanorum gentis fimilitü
diné reférre:Siluresucrotortoeffecapillo:colorato uultu? atq; Hifpanogt
fimilcs: q, capars Hifpaniæ fitobic&ta : At qui Gallisfint proximi:cos cffe
Gallorurhfimilcs:q> procurrétibus in diuerfàterris:cœlipofitiones habitú
corporibus fuum dcderint • Horum igitur admonuiffe : ab inftituto hoc
noftro minimc fortaffè uideaturalienum •quamobrem diftin&tiusac parti.
culatim magisdeiispofthacdifferemus. $ enim in uniuerfum fpcétant:
ea utpote gêneraliora cumprimis obferuandafunt.Nam&in urbibus bcne
conftitutis : & in quibus lege uiuitur : publicum bonum priuati ciuis
commodis antcfertur •

Mnc igitur hoc terræ fpatium qá æquino&iali a cardine :

Solifq;ab ortuper mediterranei orbis tra&tum ad occafum
O protenditur:atq;abipfo occafu in feptentrioncm: indcq; in
qrtumcolligitur: duabus lineisaborientecœli parte in occi
duam pr9tfa&tis diftinguitur : aquino&tiali uidelicet una :
folftitiali altera : quæ GræconomineeftTropica îEtin æquino&ialiquidé
lincabis anno dierum ac no&tium æqualiacontingunt fpatia : uercfcilicet
atq; autumno: infolftitiali autemfemel: idq; aeftaté eucnit :dicmfùmmum
ad incrementum produci : no&temuero ultimum pati detrimentum .Nam
defolftitiali illa linea: quæ hibernaacbrumalis dicitur :non uidetur hac in
parte præcipiendum aliquid- quando fiquafubilla cfthominum habitatio:
nihilad nos attinet: nullaq; hábetur eius a nobis cognitio.Tamctfi ultra
arquinoctialemlineamaliqüantum terræ habitatumcönftat:quibusinlocis
 L I B. . X II II
334
umbra fic uariat:ut nunc feptentrionem uerfus:poft autünum fcilicet:
nunc in auftrum æftate diuertat • Illud autem de brumali affirmaretantú
poffumus linea: ubi Sol ad illam accefferit: maximas inde noétes : dies
çontra breuiffimos nobis contingere : Igitur quæ gentes: quæq; nationes
traétum inhabitant: æquino&tiali ac íî hac linea comprchcnfum :
íllæ quidem a fignifero conteguntur:Solq; fingulis ueris atqjacftatis die.
bus itcr fuum uarians:fuprauerticem illorumcapitaq; progréditur. Inco.
* lentibus ucro traétum eum qui a folftitiali aeftiuaqj lineã uergit in fep
tentrionalé&ardinem:Sol ubiq, ac toto anno obliquus apparit: fignaq;
illa zodiaci orbis ctiam obliqua. Nunj cnim fupra caput €orum Söl pcr
illa inccdens circumfertur : ncc rectis illos radiis ferit • Perite igitur
atq; elucubrate admodum a Lucano diétum eft.
Seâ ncq; in Arétoo fedem tibi legeris orbe:
Vnde tuam uideas obliquo fidere Romam .
Rurfus auté duos hos terræ tra&tus maioribus noftris ita quidemuifum
eft diftinguere : uti apunóto æquino&tialis lineæ æquis quidcm acdinu
mcratis partibus : inter ortum atq; occafum ac fubipfum cœli mcdium
conftituto:lineam re&tamadcardinem ipfum fcptentrionis ducerent: qua
duéta totum hoc fpatium ab ortu in occafum : jii linea ab
auftro difcretum:inipartis diftribuerunt quatuor:fiuequadrafiteseasuo
care quis malucrit :fiuc quadras. Quarum duæ itaconftitutæ funt: ut
alterâ quidem a feptentrione atq; ab latere uergat in ortum:altera ucro
latere Ë, in occafum •cum e duabus reliquis altera in mcridicm ab
occafu fé fé diffundat:altera uero ab ortu •
…

De feptem Climatibus • .
Rurfus latitudincm hanc omnem:dequadiximus:atq;huncipfum terrarii
orbemabarquino&tialilinea:ortu: occafu:atq; a feptentrione comprehen
fumaliaratione dimenfifunt:feptemq;in climata: duéto inde nomine: q,
ab æquino&tiali fiattraétu in feptentrioncm afcenfio: diftinxere. Ac pri.
mum quidem fpatium ipfum:quantum maximum ac uaftiffimum illud
eft:ipfamq;omncm latitudinem una ac ÊÊ lineispartitifunt:fuam in
una quaq; diftributione rationem fecuti-Deinde ab ipfius æquino&tialis
lineæ pufiétis: id cftab oriente atq; occidente cœli cardine: aequo digrcffi
tramite : primum clima: mundiq; acclinationem itaconftituere : horarum
uoq; aduertentes fpatia: uti cum fub æquino&tiali ipfa linea duodecim
èmper horarum dics pariter ac no&tes effent : primum ipfum clima co
Z
 D E R E B. C O E L.
334
ufq; prolataucrint:quoad maximus quidcm dics trcdccim integris con
ftituêrcturcx horis.'Quodq; plaga haec Mcrocn : notâ ac maxime claram
infulam pcrua('crct : quæ `a Nilo : Aftaboraq; fluminibus cfficitur :
Diamcrocs a Græcis eft diéta. nobis cam Éii; Mcrocnfcm placct.
Ccetcrumcum intcr unum quodq; clima ab initiociusad cxitü intcrlaba
turhoræ dimidiatæ tcmpus: uifumcftprifcis auétoribus ac præfertim Pto
lcmaeo: quo fpatium ipfum tcmporis apparcat diftinélius intcrfccare fin
ulas plägas fingulis æquidiftantibus lincis. Partitus eft autcm omne
illudtcimpüs horæ dimidiãtæ in quadrantes duos: id cft in dupliccs Cut
hodie loquuntur)quartas. Quodq; ab æquinoótiali linca:quaeduodecim
fcmpcrcft horarum fiat digreffioad horas trcdccim :quod primæquidem
plagae tcmpus eft : intcriccit lineas trcs : quarum prima : æquinoctialiq;
çjproxima horarücffct duodccim & quartæ: alterius horæ partis:ßcüda
qüae cffct horarum duodecim: &altcrius dimidiatæ:tertia quæ ad horas
duodccim ac dimidiatam alteram adiiceret etiam quadrätem partem:qua
rationclinca quarta: quæ primam claudit acclinationem : cxiftit horarum
trcdccim intcgrarum Capit autem æquino&tialis linea ab ortus Solaris
cardine príncipium:qua parte Sinarum in Indico mari finus incipit:hoc
eft a Satyrorum poft Ichthyophagos promontorio:auream indc pcrtrá
ficns Chcrfonefum:oppidumq; eius Calipolim ac fluuium Attaban:in•
dcq; pcr Indicum excurrit pelagus : pertingitq; Taprobanam infulam:
Azanum tranans flumcn : oppidumq; medftcrfanctim Nagadumam:&
Nubartam : quod cft in ora maritima ac rurfus in Indicum irrumpcns
mare Acthiopiam inde intcrfccat : dirimcns intcriorem Aethiopiam ab ca
quæ cft fub Acgyptum: perq; Azaniam feracem elcphantorum regioncm
profc&ta : itemq; pcr Struthiophagos fcindit Coloafi paludcm TÉ
montcs:fecundumq; Arangam montcm digrcffa interiorem Libyam in
teriore ab Aethiopiâdiuidit: uaftamq; illä latitudiné:quæ albos gignere
elephantos tradit : pcrmcat:doncc ad alios pcrucnit Ichthyophagos:qui
funt in ca parte Acthiophiæ ad illumq; occani finum : qui ab antiquis
Hefpcrius dictus eft : regioq; ipfa Hefpcria uocata . undé a Græcis He,
fperiae dicuntur ftcllæ: quæ nóftra lingua funt occiduæ aut uefpertinae •
Quo finu tempcftate noftra ab Hifpänis cnauigato : occupatis infulis ;
quæ Fortunatæ olim : nunc Canariae ab illarum dicuntur maxima: loca
permulta adapcrta funt:antea quidcm ignota noftris hominibus . Ab
hac igitur linea digreffi in fcptcntrionem : orbcm hunc noftrum una &
gigintiCut dictum eft)lincis fccuere.Primæ itaq; plagæ &C ut Græca
loquamur appellatione)climati tantum attribucre terrárum ac marium:
quantum lineæ quatuor complcctuntur : id cft quoufq; dies in trcdccim

-
 L I B. XI 1 1 1
3 33^
íntegras excrefcat horas • Ac prima quidcm & ftcunda linca attri.
bucìda fortaffe cffet æquino&iali traótui:quo fepté climatü unûquod
uarictur horæ dimidiatæ fpatio • Nos tamcn uniucrfum tra&üm
æquing&tiali liaca ufq; ad quartam:primae plagæ attribucmus •

FINIs.

Ad Leétorem•

Haâenus Pontanus nofter fcripfit de rebus cœleftibus. Nam quæ pauca

alia poft hæc:dc climatum ratione:ad librum hunc quartum decimum
fpe&iantia : in eius archetypo leguntur : aggeftitia üidcntur quædam
ac præparationcs potius rerum fcribendarum : j opcris pars ordine
aliquo âigefta • Quod tum uacua paffim interic&ia fpatia : tum intcrli.
ncätiones ipfæ :lituræq; declarant • Quæ quidcm ut pauca atq; omnino
incompofita : fupprimcnda potius iurc uifà funt • Vale
 *. - -

t • - • .• *
• • • ' • • • . * .

334^ *.

1 o A N N 1 s 1 ov 1 A N 1 P o N T A N 1
, D E l v N A . L I B E R. . . .
A D: A E G I D I V. M E R E M I T A M.

Cademia Salernitana gdiu floruit Aegidi Eremita :

rerum naturaliü ;eiufq;áifciplinæ: quæ Phyfice Graece
2! dicitur : ita quidem tuitata eft partes: ut Latinae quoq;
orationis curám minime abieciffe uideatur : multiq; ex
ea fchola mcdicas rcs fàtis etiam ornate literarum tradi•
derint monumentis:tum profa oratione:tum carmine •
£g; magisillisbona defuiffe tempora ipfos defuiffe tempo• §j
ribüs. Et profèétopars ea campaniæ in qua Neapolis fita eft: maritima
itcm Lucániæ ora? Brutiaeq; ac Calabriæ cum ínfula Sicilia ita quidcm
cognitioni rerum incubuere? ut Philofophia illic initio nata putaretur:
atjapud ciufdcm gentis homines cducata &culta.Quod& Eleates:&
Lócrenfes: Tarentinæq; Ę maxime Empedoclcs docent: ,
Empcdocleaq; dogmata clarum fcccre.Nam fi Homcri de Sirenibus ad
Vlyffcm dicta rcéte accipian£:cumtenere fèprofiterenturillæcunctaquae
almiatellus:eadéq; multigenia pareret educarctq;:quidhaccaliuddi&ta ma
gis innuüt: jrcrú quæ in terra gignunffiuntq;cognitioné ac fcicntiam?
quæ Phyficorüquidé eft propria. §# q,cadéquoq; cognitio perdurauit
' percrebruitq;:ut pleræq; artesbonæ Romanorü temporibus adauos ufq;
noftros fummacü celcbritate&gloria:continuatis etiáeloqucntiaeftudiis:
ut Virgilius Neapolim non temcre florere his ipfis dixerit .Vltima igitur
Salcrnitana ftudia&philofophandi:& Latincquidé philofophandi ÉÉ
amifère. Non tamcn utautSalernitanisaut Neapolitanismcisbona hodie
quoq; mens non affit uoluntafq; illa: quæ fenferint: ea cü ornatu&copia
differcndi • Quâ ad rem nos quoq;pro uirili excitare non definimus atq;
adhortari ciues noftros:fi tamëper Galloy infultationes licuerit quod in
tcndimus affequi: dum pacatiffima olim regio & bonis artibus dedita:
illo% nücarmis afHictaacproftrataiacct:lafiguétq;hominüingenia: tan
tumq;a ftudiis iis dctcrrcn£ humanitatis ac fiaturæ :quantü Galli ipfi ac
Gcriiianiexcitan£ ad prædã:expcrgifcüturq;adcaedesàclatrocinia. Tulit
olim PythagorasSamius laudéhäc fecum:q)oram illam Italiæ docuiffct:
quæ mihi quidcm non minus ab ingeniorum cxccllcntia & flore magna
quondam uidetur Græcia appcllata :j a frequentia maximarum urbium
ac populoy cxcultiffimifq; diuitiis . Cum tamcn ftudia præclariffima
rum artium pluribus etiam ante ÉÉÉÉ feculis hic floruiffent•
Itaq;fama hæcnonmagis uerafuit: jNunäRomanorüregéPythagorae

i
 D E LVNA
33y
siufdem auditorem fiiiffe : quippe qui Metaponti docuerit regnante
SeruioTullio:quifuitaNumaipfoRomanorum rexquintus. Nöcuero
hancnos laudcm Pythagorae inuidiffe uideri uolumus • Et dum natu,
rali difciplinæ:dicendiq; facultati confulimus : uetuftiffimi Philofophi:
eiufdemq;optimiuiri nomini ut detrahamus:abfit ab ingenio inftitütífq;
çjlongiffimemoftris • Docucrit itaq; uir Samius:&bonüs & do&tus uir
É, primus:inftitueritq; noftratishomines non addifciplinas modo:
uerum ad religionem ac dei cultum: fueritq;auditor eius Pompilius rex;
dum nos ab infita moderatione : profecutioncq; uel admiratióne potius
maximorum ingeniorum minime reccdamus. Nectamen Salernitanoillo
inftituto definamus aut eloquentiæ phyficas res adiungere:aut rebus
ipfis naturæ explicandis ornamentum & comptum • Ncte igitur pigcat
cœleftcsintercogitationes tuas:ftudiaq; diuinarum rerum Chriftianæq;
religionis confirmandæ atq; illuftrandæ : noftratia hæc lcgere : quæ
funt de Luna : corporifq; eius maculis:quibus legendis: q, plęraq; pfiya
ficorum quorundam aduerfentur opinioni:fatis ädte magisadmirátuiü
eff& inquifitionemdeea renoftram: jarbitraturum nos uel liuore aliquo
uel malcdicendi ftudio incitationcq; ad hæc ipfà tra&tum : quippc qui
ucritatis indagädægratia moueamur non odio: minime uero aut inuidia
impulfiautinftandi cupiditate: aliorumue gloriæ detrahcndi.

• • • Vnam Ariftoteles minorem effe Solcm ait : fecundumq;

- - " ab illo locum obtinere atq; auétoritatem tum caloris tum
1 lucis • Cumq; calor & Sólaris quidem calor generationis
prima fit atq; appofitiffima caufa: nimirum Lüna fecundo
illi fuccedet inloco:quando minor ea Sola maximo rerum
naturæ indagatore iudicatur • Itaq; ncc me ipfum puducrit uicariam cffe
eamSolisdiccre&in calfaciendogenitalem adoperam & illuminandisno
&urnistencbris:luceq; terrisfubminiftranda • Ipfamtamcn fuapte natura
opacameffè docent menftrui eius difcurfus: illuminationifq; quotidiana
uarietas:quippe quæ pro receffu aut acceffuadSolemfuo: nunc cornicu
lata appareat: nunc dimidia: modo autem tumentior: modo perjplcna:
hæq; üärietatesformæbis illi accidant fingulis mcnfibus:bisetiam continae
garìnullam uidcri:pauloantejSoli congreditur:& poftjab illius coi- •
íione digrcffa nouam curfus aufpicatur rationem • Itaq; ueteres Græciæ
Poetæ fionabrefinxerütfub Apollinis acDianæ nomine:fratriseos inter
£ acfororisuinculo iungi.Quod igitur fuapte natura opaca fit:Solari•
bufqjaradiis prointericótaintercapcdine illuftrctur: Lunampleriq; Lati^
norüm dictam uolunt tanj luce lucentem aaaargiri caffa fit
11 1
 D E lv N A
^3% %? - - -

proprio.Cuiopinioni&fi affentiendíuidetur proptcr fcriptorum auéto- '

iitatem ac temporum:tamen q, ea fortaffe ambitiofior eft: nobis magis
lacct : no&urna ab illuminatione Lucenam initio uocitatam: poft uero
íubtraéta fyllabaCquodcompluribusindictionibusufuuenit)pro Luccna
Lunam inóre hominumpcrcrebuiffe:nomcnq; ipfum integrü fiueIunoni
fiueDianæ una tantum commutata literapermanfiffe • Luccretamcneam
dimidiam ubiq; ratio ipfàdocet. Semper enim dimidium corporis ciusSo
lari expofitum effe illuftrationiita conftat: ut ex intcgris dimidiis:altero
femper luceat: quain Solem profpeétat:altcroquauidclicet parte illi ad~
ucrfàtur opacet.Namcorniculatamcumintuemur inferiorequidé aparte:
túc ucroafuperiore pertumcfcit:ut corniculatio illa É COn• ;
iunétatumoridimidiationcm integram Lunaris corporis impleat • e con •
trariocum inferius intumefcit:fuperiusinfinuatcornua • Cumq; mortaliae
bus lucetdimidiata: quæ tamcn quarta pars eius pro optutu noftro cft:
altera quidem parsgyæ integrâm dimidiationem conftituit:lucet immor
;
talibus:& cum j§ nulla quidcm cernitur: illisexiftit plena :hoceft ex
dimidiototo fuperiori a parte illuminaf:cumq;illis nulla: nobis prorfùs
eft plena • Quo fit: ut uarietas illa figurarum e difcurfu eius exiftat ad
oppofitam nunc Soli regioncm: nunc rurfus ab oppofita regioneadSolis
cóngreffum • Nondcfunt tamcn qui affeuerent Lünam ipfàm ubiq; lucc
fcere dimidia plus corporisfui parte : g, canatura fit corpórum illuminan
tium: cum longe maiora atq; corpulentiora fint: quæ uero illuminantur
i
minora • έ nos ipfi minime quidem inficiamur : fed aliam potius ',
fcquendam in iis effe rationcm ducimus. • Quam tamcn antcg expli
C211)US • • .

--

Ad Le&torem •

Opus hoc de Luna in Pontani fcriptis ita ut uides:manctim inuenimus:

cuius rcliquumCut alia etiam nofinulla ) poftauétoris obitum: amiffum
cft haeredum incuria • Ncc & his profecto quæ nunc habcmus:eadem
non incuria obfuiffet:nifi nos id ipfum timcfites :periculo ftatim occur
£iffemus:ereptifq; tanje naufragio archetypis fàlùa per nos res fuiffet*
Quare difcant præcauere fibi qüicunq; literis aliquid mandant : nec fe
temcrcCfi fapiunt)poftcritatis cómittänt ncgligcritiæ. Vale.
 Ad futuros Impreffores obtcftatio•
' . 339
Oro te atq; obteftor per mancs magni Pontani : quicunq; per me editos
, illius libros denuo excudes: quâ ego in fcribcndo legem ÉÉÉ nó malc '
ßruaui:eamCfi tibi ita uidebitur)necontemnas • Eafdem ipfasfuis locis
interpofitas diftin£tionum notas: de pun&tis dicoCut hodie loquimur)
&femipunétis: Maiufculas itcmC ubi opus eft)litcras:Neceffaria quoq;
fuo loco nunc interrogationis : nunc interpofitionis figna: Adhæc oppor
tunas tum ipfày inter fé di&tionü : tum a fine Š ad fubfcquenté
maiufculam diftantias : Quin commodam illam a foluta oratione üerfuü
feparationem; Deniq;reliquam omnem :quam egoCut uides)tanto fere
uàui ftudio orthographiæ rationem aut eodé tu ferucs ordine:aut figd ,
uariandum his ab exemplaribus eft: in melioré id mutetur fcribendi râ
tionem • Hoc quoq; te uiri boni do&tiq; omncsCut incorrupte Pontani
noftri fcripta féruentur) etiam atq; etiam rogant • -

a B c D E F G H I K l M * -

- N O P Q R S T V X Y Z
omnes funt quem- prs* .
O quint • & Y Z tcrn • ;

Neapoli ex officinaSigifmundi Mayr Germani:fummo ingenio artificis •

Ioánnetto Salodio : Antonio Vuerengrundt Euangelifta Papicnfi : .
Petro Kirchberg: & Io. Philippo Nanio miniftris. An • M D XII •
Ac fideliter omnia ex archetypis Pontani ipfius manu fcriptis : quae
Neapoli in bibliothcca diui Dominici cuncta feruantur •

* • •• - -

, . ' Curauit hæc diligenter P • Summontius ;

Dionæo Tornáquintio & Io • Vincentio
Summontio coadiutoribus •
 P. Summontius Francifco .
a 4©. - Pudcrico : uiro Patritio S•
-
A.

Hts Pudoriæ : tota c ut ille ait> quod mente pctifi. Ncc cft:cur me .
ad cdenda Pontanica hæc hortcrc amplius : quid hortcre dixi? imo uero
cogas:impcllas:quodq; pace tua dixerim: obtundas • Iam mihi adire te
pófthac liberius liccbit: iucundiffimaq; confuetudine ifta frui. Ncc mihi
inctucnda cftamplius fcueritas tua : noftriq; C ut ita dixerim ) Catonis
increpatio: pcr qucm mihi non licebat cffe iicgligentem : quiq; me toties
ignaüumacdcfidem uocabas •quafipcr me ftetiffet : quo minusjprimum
öpcra hæc omnia in lucem pródicrint. Quam quidcm ad pem? ncfciam
Cut uerum fatear) plus ne mea in Pontanum pictas : an auétoritas me
impulerit tua- Enad optatam diu iam peruenimus frugem:tuaeq;tandem
fatiffaétum eft, uoluntati • Cceterum affirmare hoc ipfe iure poffum ?
egregiam te Iouiano noftro hac in re operam nauaffè :dumnon modo &
mic&alios adhacipfâ tam affidue excitas: uerum etiam dum pecuniam: /

quæ foluenda librariis crat :tam diligenter hinc atq; illinc pcrquiris •ut
όficui Pontanus poft obitü dcbct) tibi omnino in primis debeat. Quoniä
uerohochonere leuatusfum • affiduis etiam A&tii Synceri mefubtraham
calcarib9. ut Pontani uitamCqä illetam diuefHagitat) jprimum emittä
Habes igitur Iouiani Pontanilibros omnes: partim mca:partim aliorum
qpcra cditos • quorum nomina reccnfere: & tanjthefàuros quofdam: ad
fpecicm : atq; ad'animi oble&tationem faepius uóluere : non ábreomnino
fucrit. Scriptiquidem foluta oratione hi funt:de Afpiratione libri duos
dc Obcdicntia quinq;: duo de Fortitudine: de Principe unus:quinq; de
Libcralitate:dialogi item quinq;:Charon: Antonius: A&tius: Aegidius:
cuiq;abAfino nomcn eft inditüm :dePrudentia libri quinq;:de É ae

nimitate duo : unus de Immanitate : fèx de Sermone: ÉÉ tres :

hiftoriæ Neapolitanæ librifex: libri duoCommätationum fuper centum

fententiis Ptolemæi : iifq; ipfis in Latinum fermoncm ab eodem Pontano
conucrfis : & de Rebus cœlcftibus libri quatuordccim. Carmine autem ,
£ripti hi funt : Parthenopei libri duo:de Amore coniugali tres:duo de
Tumulis : Eridani item duo:unus de Diuinis laudibus: atq; hi quidcm
Elegiaci :Hcndecafyllaborum libriduo cum Iambicis:Sapphicoy unus
Heroico ucrfu quinq; Vraniæ libri : Mcteororum unus : de Hortis
Hcfpcridum duo :cumq; his Eclogæfex. Annonperutilcm fèfèhominum
generi praeftitit Iouianüs nofter? Quicunq; uer6 tantam hanc librorum
tum copiâ: tum uarictatem admirabí?: id étiam uelimconfideret: quanto
His plura ille fcripturus fuiffet : nifipublica negocia:quibus fuos apud
RegesoccupatiflimusfcmpcruixitiaMufiscumjroculäuocaffcnt. Vale.
• • • - -

-- ' • • - * .

-•
 -

* -

-
-
-
-
- -

- -
i -

-.

- -

*.

…”

:
•• ' - -

- -

… ; :
 Ad le&torem •

Nefinas quacfobone Leétor: errores hostuoincodice diutius fmmorari: in quibus præcur

rens(utfit)oculos mens decepit. AcC ne me negligentiæ damnes) nonte latet: §diffi
-cilc fit : æqtiabilem in hoc genére feruare diligentiami. Etenim quæfatis effe acies poffit!
ubi mens ipfà cum oculo pugnat • Quomagis impetrandaate mihi uenia inhiseft: quæ
ne itaad alios corrupta perueniant:ftatim ip(e emendabis • Hoc ego te pcr Mufas: perqe
Pontani tui manes rogo • Vale •
mufculino vii mafculino unumcardinem xxxvii imum cardinem
diexrim vii dixerim in tenebris xxxvii in tenebras
cffet ix effèt nOnem XXxviii [nOnn€im
commixtis x commiflis figniferi xxxviii figniferi
.cofonantia x confonantia guadere xl gaudere
addiamentum x additamentum quelitatem xli £#*
meleficis x maleficis ötaffè xliii brtaffe
[nuturam X naturam Quibusab xliiii uibus ab
tpore x tempore nimiy ftellay xliiii È ftellay
prope magis xi proprie magis paterenrur xlv paterentur
ftallay xii ftella; homincs xlvi homines
plegac xiii plagæ euifinodi xlviii eiufmodi
augelcente xiii augefcente iutempefta xlviii intempefta
urle xiiii urbe concinataq; xlix concinnataq;
Zodaico xv Zodiaco Crancrum 1 Cancrum
* uninerfus xy uniuerfus fnde fnde 1 inde
defcedunt xvii defcendunt tempota li tempora
concilentur xviii concilientur deferant e locis lii deferantur e locis
noftiü xix noótiíí fùpecilioy liii fuperciliorum
tringulum xix triangulum configurationes: liii cohfigurationes!
omnis xix Omn€S abilla liii ab illa
coniu&tionis xx coniun&tionis ftallay liii ftellay -j }
fingnis xx fignis exugit liiif ' exurgit
coniuétionis xx coniunétionis etia lv etiam
reipublicæ xxi rei publicæ hæc ipfâ exiftunt: ly hæc ipfà exiftunt !
perut xxi perinde ut furæ lyi iure
altrae xxii ' alteræ abortu Ivfii . ab ortu -

figula xxii fingula L I B. III ix L I B. IIII

diuifo xxii diuifio meteriam lx materiam
altiiudinem xxiii altitudinem pinguem lx pinguem:
datuseft locus : xxiif datus eft locus£ dominánter lx dominanter
afcibuntur xxifii afcribuntur aftribendus lxi afcribendus
uarietati xxv uarietate efferuefentia lxii efferue(centia
Sarurno xxvi Saturno decaloris lxii de caloris
domafticam xxvi domefticam utraq, lxiii utraq;
Sarurni xxvii Saturni incundi lxiii iucundi
fit pofita: xxvffi fit pofita ! probofos lxiiii probrofos
horofpopum xxviii horofcopum indeliciis lxv in deliciis
prodgreditur xxyiii progreditur feptemtrionalé lxyiii (eptentrionalé
tationeq xxix rationeq; ipfæ lxviii ipfe
Tamefi xxx Tametfi efflulxit lxix effulfit
ärtribuit xxx attribuit allaturus lxix allatura
gredibus xxxii gradibus hubuerint lxxi habuerint
moritibus xxxiii motibus compellunr lxxi compellunt
nullus prorfùs xxxvii nullis prorfùs fignificatio lxxii fignificario
impat xxxyii imperat faturam lxxiii futuram
. diligent lxxiii diligenter mnorutn : cxf morurn
placet lxxiiii : placet) exquoquitur cxiiii excoquitur
qnæq; lxxv quæq; imbrobitatem cxiiii improbitatem
prêterj
'. _• ■ —
lxxvi
-*_* Z -
Præterá
- - -----;
mirafciendi
„T,I — cxvi
-- -
mira fciendi
i fac
432, : ·z·
®pse A- 2»•--* «£•4e-. - •^ .
· ·* flle
caluefcit
»:J7.A* : « Χά% /e-ke«-,
£&.***)…
:gri-
*. £. - e, --- *£; A3 / â *• 4o:
4A i
ά
Èantur
*« ta.
Ér- *«-*2 ££££.', ' É
^Z
3;
*
^-%
§.z%, 4a….…
v*^ ^oa»v €¢^v ;
.' . 45 - «iiii feptemtrione®
Latini D -

« ^ /«?.
-

• • , /4/ 4*/ .3. ••••••^ £ j hominem T '

£. 2-2.1.24 ? ee4•-…; , %1. •^7, % *I. - 3., xviçiïÉÉÉiliter
ap. •% ** /a- 2a? /…-^, '• 4 ° ,' exhulcérant
% % £p-3*? -. *a24*,, ø; £ις, eoe* 4- 4°. in utero

% ? íáêt.
4. %.&%…
% /3 2.£%
,2^ &£ Ζ
z*
-

*:• .... 4- »
4 * ! Éo·
cunétaq;fimul
- - fici
634, <y~ 4- %^, t Ἑistere
4 %^ , Cancro
- J% - uitiofos ^
4-6 : profufionem
* * uitiant
- 4$. $§aa
%.J7 quæ
-

- %? -

gra ?
" i'i3. X 1
inter hunc
3a-3 di(ciplinæ
- I. alienentur
- :• 934 inuenies 1 -

? ¢ 3 2••« ,: 4L4/
«./… P $ d afcédenté
Ptolemæilocum
--- 7 ø` fœminæ
% -
-

- 37- -^ - _* $3
Ἀr^: ^ y gr τύA NA;**

%-…-, 63. Tìì*

e Prudentia •

recalcitratio : auerfio xxyii qualis cft

recalcitratio:auerfio
 Ad le&torem•

Nefinas quacfobone Leétor: errores hostuoincodice diutius fmmorari: in quibus præcur

rens(utfit)oculos mens decepit. AcC ne me ncgligentiæ damnes) nonte latet: jdiffi
rcile fit : æquabilem in hoc genere feruare diligentiami. Etenim quæfatis effe acies poffit£
ubi mens ipfà cum oculo pugnat • Quomagis impetrandaate mihi uenia inhiseft: quæ
ne iraad alios corrupta **- *-*-*-^~*-*-*-••^ •• •---Mafae. ~*~.
Pontani tui manes rogc {% %
¥A\. • • • • - ...
mufculino vii *?;•e nv&wv · · · <3z3 a : : * **•• * • ' ••.. , ]
£?- -
vii • • » •
32e • &e* •*7 a**« <3 2>
. r . ••.•.… -- * * * ***' **• ---- -- - -
*. *• *•* * . • . .• , - * - * _

commixtis x Øe vx/a mâ ex ~r*«*« * * . - -

£f# X **4 • • - - . <3a8 , • _ . . ;,., -

1atm€ntum X
meleficis x 4e grfg*e*ra-• .&aur.
?. - : ,, ~ • • • •*• • • • . •. •
* - * • *• ••,
-

nuturam X 1 άφί•^4»v«»w*.4. *335 • : : . . .. . . . . .

rpore x 4%«^% * ror&ae- tia& <3^39^ -

prope magis xi | % "_ • - • • • * • *•• • .

ftallay xii 2«£«*g- **•*?%•« • • • • • •* .

plegac xiii ! £rufam /e4 o-jàe, 2.} 339

urle xiiii xiii
augelcente ' « ueyraea
uà aX^«*-
pt«ft&%» =
^ ** g" . - .
-
-

Zodaico xv e- eerye - 343 ' ' '

* uninerfus xy - A%^ λ. *. -^ -. - · · ·
defcedunt xvii -, ' z^ ••••««• g 334 '• * ..• - - -

concilentur xviii 0e '-^ . . r ■ ;.

-

noftiü xix
tringulum xix
{άν- ~
• . . .
' -
·· ·
-*- - -
•
•*• * *• *• -. . -• — -+-
- -

i
jì xix 2& %•^•-, - - <3;67 - -•* - - |

coniu&tionis xx - . -
fingnis xx - - - * . . -•

coniu&tionis xx * * * * * • *• - * - • * -

reipublicae xxi •, • • . * * * .. ·· · · - A.

perut xxi - • •! - -

altrae xxii ' _ - - - - - - ' -

figula xxii — * * -*

diuifo xxii - - , • . •• • … - * *. *~,... ••. .•.• .• '

altiiudinem xxiii - .!.,., . $$$. I. – – –
datuseft locus : xxiif ; ,<$ %$%& •*• •*• • «
afcibuntur xxifii , • - : ' S£• g*^. . . ...
I. >
uarietati xxv - - · · ·· . . . • • • • •

Sarurno xxvi . . _ * ** • • • ••• ,. ,. , . * .

domafticam xxvi ', . •,• . • • •• • •.. ** ; , -

Sarurni xxvii - , • • •• · · • •

fit pofita: xxviii - '* · · · · * *, • • • • • • , ,

horofpopum xxviif
fí
rodgreditur
xxixxxyiii - - -
* . • • ^*
-

: `-->
--
-
-
.

Tamefi xxx ,. . • * • ' * * •*•* *• - - ..

ärtribuit xxx
gredibus xxxii - i •
* - **. ,., ... ---
- -.
-

moritibus xxxiii motibus pellunr Ixxi compeIIunt ---

nullus prorfùs xxxvii nullis p nificatio lxxii fignificario -

impat xxxyii imper; am lxxiii futuram

diligenę lxxiii diligenter morum : cxf morurn
placet lxxiiii : placct) exquoquitur cxiiii excoquitur
qnæq lxxv quæq; imbrobitatem cxiiii improbitatem
réterj lxxvi Ę mirafciendi cxvi mira fciendi
inibns lxxvi nibus ipfe cxx ipfae
§£ lxxvii qualitas £* illæ cxx le
ercurio lxxvii. Mercurio caluefit cxxii caluefcit
loboriofum lxxviii laboriofum Cræci cxxvi Græci
Veg: $? diétü é)lxxixVeg:Cut fæpius relinqueantur cxxvi relinquantur
dictum eft) - * ipfae cxxvii ipfe
corruit: lxxix corruit 5 Latini cxxx Latini D -

Metcurio lxxxi Mercurio feptemtrioneq; cxxxiiii feptemtrioneq;

cuntingit lxxxii contingit
influit
q hominé cxxxiiii {É
tum æquabiliter cxxxviicum æquabiliter
-

fnfluuit lxxxii
huis lxxxii huius exulcerant cxxxix exhulcerant
altitudenem lxxxiii altitudinem in uero cxl in utero
derfértæ lxxxiiii defertæ Sepe cxli Sæpe
uacatur lxxxiiii uOCatur retentioribus cxli recéntioribus
fuftolli lxxxiiii fuftolli cuncta fimul cxlii cunétaq;fimul
proficifcitur lxxxv proficifcitur conficiant cxlii conficiat
abigeno lxxxvii abiegno exulceratione cxlvi exhulceratione
Mereurio lxxxix Mercurio Cantro cxlviii Cancro
conconfilia lxxxix confilia uiciofos cxlviii uitiofos
mederatione xcii moderatione profufionem cxlix profufionem
fidusmale xcii fidus male uiciant cxlix uitiant
accendirut xcvi accenditur fepe cxlix e

reitinentes xcviii retinentes 3:occafu cl $cccafiu

fine honera: fine munera cv fiue honera , fiue que cliiii quæ
libentur cvi * libenter Gmunera [ I B. X II clv LIB. X 1
fummitente cvi fummittente interhunc clvi inter hunc
tribunatus cvi . tribunatus: difcliplinæ clvii di(ciplinæ
gra duü cvi graduü alienenturq* clxv alienentur
compellat : cvii compellat inueniens clxvi inuenies
itaq; quidem cvit ita quidem afcédétemlocü clxxi afcédenté locum
uendicandæ cix uindicandæ Ptolomæi clxxi Ptolemæi
infint cx infit fœmine clxxiii fœminæ

In'libris proxime editis pauca

etiam hæc emendare ne pigeat •
De Fortuna • <έβΑΝΑΣ§$.'
.3§\^\}SN\PX :,
iute i iure . ( ę .^

De Immanitate •

partitudoipfam vi partitudo ipfà

fibiconftituat vi fibi conftituat
fruftra vi frufta
1pendidiffimæq; vi fplendidiffimæq;
De Prudentia •

recalcitratio : auerfio xxyii qualis eft

recalcitratio:auerfio
 Cum dcccnnali priuilegio per totam
'-. -*
rcgni Ncapolitani ditionem •
-
-
; ;
-
-

- -
-

• • •
-

- -

-
-

-.
-

-
-
- .
-.

\ -

*, +

- -
• •* .

t • •
-
- -
*-