Professional Documents
Culture Documents
/
' £> / ■ - ?t a
•f a
£v 1 •, ' V 'f.
fmyii
w *T\ Qprvn Vr
"TOWS*
^ LOGICA
SAPIENTIS RABBI SIME/
onis, perSebaftianum Vutrllerum
♦ Latine iuxta Hebraifmum uer/
íâ:quaíHebrxorum comenta
ria legcre uolentíbus.non
tarn utílts efi quàm
neceílària.
», r *
BASILE AE A P V D IO. FROB.'
r • k
AN N O M. D. XX VII. ,
v. ,, ■ *3>
u ■ 'J
SEBASTIANVS .VV'E STERVS
loanni Campenfí,(ãcrae Hcbraeae liti/
gua* exímio apud Louaniu pro/
feflori, S. D.
Erulít míhíjOrnatííTime uír,com
mun/s nofter amicus Carolus
HariT, quomodo fuperiori an/
noBafiieam uenicns»mefo!lici/
tequaeficris frubípraefenté uidere&.allõ/
qui nõ cõtígiflTec,nõ parum dolueris, quip
pe qui turn Heidelbergae piih ino mco re/
clufus agebam,Iucubrarioni Chal.didio/
narii torus addidus, quod paulo ante me
orbi daturQpromíferam.Scis ením quàm
pauci hodie in noftra fint Germania,quí li
brisuelintiuuare Hebraicum ftudiumtre
tradí forraííis &dcterriti quorundã fyco/
phantaru conuiciatrice lingua. Ego ramen
^^3 Aplane rerum peritia pa/
rum dodus.ut audaculus faepius in publi/
cum prorúpo.cum interim tu, Pellicanus,
Aurogallus, JacobusIonas,& muhialq
Hcbraicae linguae ,pfeiTbres, apud ueíh os
delitcfcatis.qui banc prouinciam longe fe/
licius & gloríoííus fubire ualcrctis. Q_uan
quam.ut uerum fatear,fenfati homilies ha
denus mcam boni confuluerint temerita/
tern,
EPIST OL A VVE STHRI.
tem, quod ego fcíam, ímò grafias pleríqj
agunt,quod pro mea uirili Hebraicum co
noriuuareftudiir. facile cõdonantes G etia
quãdocg uiderint me nõ alfequi qcf uolo,
plurimum fcilícet ab illis diflfentientes, qui
mox ut erroré alíquê deprehenderint,ma/
gnas excítãt tragcedias,ccelG terris mífcéf,
autorem interpretem conuicioGs impe
tunt uerbis,& ut femcl dicam, ubi candidi
eílc debuerant interpretes, malunt efle fyr
cophantae.Quos tamé benigne fero,dum'
modo gratis proGm.Caeterum port elucu/
bratum Chal. didionarium, in manus re/
cepi Canticu Eliae cum annexis capitulis,
Suae toties in libro eledo ab eodé citantur.
)eindeinfumpG quoq; aliquam tempor.is
parte in kalendarío Hebraico: quo omni/
no opus habemus pro commetartis Rab/
binoru intelligendis,& quod ego nõ com/
mutarem quantumuis prxciolo k^okAÍow
Hinc enim lícebit annorum Hebraico /
rum fupputare initia > inucnire menGum
neomenias, embolifmos, luminarium mo
tus, & aba id genus multa. Iuuat fub/
inde aliquid in medium afterre,quo huius
facrae linguae promoueamus ftudium: &
a i nullum
,T. - - i'V E sm [,•
nullum ítudíoíís adolcfccntibus relinqua/
mus cxcufationís locQ, quo minus fefe to/,
tos accomodcnt línguis. Mííítâ^ ob earn
caulam iam pridem Symon illeGrynaeus,
homo nõ tarn multará linguaru peritia cjjr
ipfo rerfiufu fuipicicdus,exemplar quod/1
dam Logicum,quod ex Pannonia inferio
ri fccuBudorim attulit,arbitratus illud He
brxx lingua: candidatis plurimum profu/
turum,fi per me in Latina uerfum língua,
euulgarerur. Cuius uiri iudicium quan^
Temper magnifecerim,hic tamen maximi/
feci, ubi deltínatus líber alíquem fui guita
prabuit. Nam moxaduerti, quàm mini/
mo negotio ítudioíús fefe dodtis commit/
teretcommetariis fiLogicam banc prius
attigiíTet. Alíoquín quis mihi oítenderet,
UQif 12 Hebrcis efíe pi opofitíonê fcW'Nl
fubiedum,KM!?3 praedícatum,&c ? Certe
nullus Iudxus: qui per Germaniam fere ni
hil callent artiu. Quid ígit mirú fi ego aut
aliquis alius quandocg cate u fiar in Hebraif
mo,quando adhuc multarum artíum uo/
cabula nobis íint ignorai Confului ego In
datum quendam non uulgariter dodum*
pro difficultatibus quibuldã in hoc iibelldi
i mihi
E 1*1 S Té L A
mihi extricãdis.at minus eg ego in ipfo in/
teliigere potuit.Sunt enim noftrates Iudal
plerunq; artium ignari.ldcirco fi mea uer/
Co nõ ubiq; hebraiímo examuffim reipot*
dctjíalté hoc nomine petulans lingua fefe
coherceabquod eis Logícã Hebraiceexhi
buerimus, quam alíoquín fuiííènt dcfide/''
raturi.Explicet & interpretetur earn pro fi
quifcpiuis auditoribus ut libct . ego quod
qcP potui pratftiti. Reperiproinde aliquot
difficultates, pfertim in oÂauo capite, &
principio i*.capitis,atq} in fine ultimí capi/
tisjubí alios mallem audire quàm propriu
íncõfultc effurire interpretamentum. Tibi
itacpdoctiíTíme Ioannes,qui prior meam
coepifli ambire amicitiam,quanquam talis
& tantus non fim,qui in talium uiroru ad>
mittar nanw hunc qualis qualis
eft.noftri laboris dicamus fcetum,non du
bito,quin amicitiçintcr nos cõtra&a:
ardííTimum uínculum,atcg adeo
fxviitxóo-woop fit futurum.-Vale
Bafilex Cal'. Noucmb.
Anno 151s.
a 5
\ nc\'
•u? VI fwna ^ /■■M ^
•>r>« -,'r Vkm? mm .p
m r\wn tvpawn "»bj?aia
a w^baayn iVs?ba n^Vero
as tMcaon ib nisa-n fpyw taaViaa
wy waaTvy
■ i • tvo
T
^b
— TOwb-cri
• * *r t , ^\mn
— •■ :—
rtfron yo iV»b na ria^w'i vby
•* «bw vya o^ayn btoab r^av kV>
aa b"\?|b 'ipyvja v« na traa-sr. la^to
dm? wab t\wn rrasbttri "vviabb vviaa
rtinsvcn nwyçyn *p T\aiap Vbaap^
n nasbraT} *%Yobb n*"^M? *>'ab
•p ba« t^aa r\rôn
uppapn vv'taa^a
t<b ar\bKM?n ana
t inbi\b
/
PRAEF ATI O.
CAPVT Q.VARTVM.
CAPVT Q.VINTVM.
raann
r•
LÓGICA RAB. SYM.
ucra/cd Falia fucrít, uocatur ília fubuerfid
feu cõtrauerfio propofítionís,hxcuero di
rít propofítío fubuerfa.Excmplú huius: di
eimus,nullus homo uolat:cuius conuerfio
eft,nullum uolans eft homo. Sed dicêdo^
omnis homo uiuit,fí dixeris,quoddam ui/
uens eft homo.erít ífta cõuerfio iufta,nam
eft uera- At fi uerterimus earn & dixerim*
fic.-òme uiuens eft homo,ecce erit ífta fub/
VocabuU uerfio non conuerfio.Porro cunda uoca/
huius cap. bula in hoc capite explanata funt 4.uideli/
cet conuerfio propofitionis, contrauerfio
propoíítionis, propofítío cõuerfa, & pro/
poli do contrauerfa.
CAPVT SEXTVM.
NOtandum eft brcuiter quod de dua
bus propofitionibus diffcrcntibus
non affiirmatur feu infertur res alia uni>
uerfaliter, utcum dicimus caufa exempli:
Omnis homo uiuit:& omnis ignis eft cali
dus:& omnis nix eft frigida.Si inquam co
ierintpropofitiones diuerfac, pro co quod
coicruntnon infereturcx collcdione ea/
rum res alia. Sin autem communicaue/
rint in fpecie una, poterit iam rationc com
municatiõis inferriex eis propofítío alia:
utrarg
nn ynn
mJ• t •/-»-*• -: -»- ^ i *" ' ■
p nannpn ^bain psajiórrç npnvn
nn rv\pn?nn w qpík -nanp
j nfcpnn 6a N-^A rnViivn
np w— ba ^n
— ant*
-r- ba w\w
I - » mr fppn
' 1 •
ba «w n-pna nm a^nnpn P'pnp.
i rnbmn ton n«p P'pnp un^n
Trx ni pÃann a« ob'.sa
bu? ry^nn ^bn wrw *,a pb^PTi
p^bnpp'osp>p ba -a tr^bn np>'bv?
n baa: narn a^P") kava pnKav vaa
an nnts vVa apairón yp wot
n pvb nr.ppn ybnn arrçbn nwb\y
A ^srpwn
r
. -r ; xt b-can
; — WK*VM
.. *• • awap-pn
' -r ; _ —
PVff^n a-Nn~a vbnai cn?bn W)
6a l^anrn *, nnbsrvn onwrôP *vam
wn nnbina sv<r:n p rnbwn ^bn
1. yp'jsnn ny?n '^"nn pa nt?: net*
np\s '«u^Tvn IP npn^nn nrrtSA byp™
An npn?nn snyn frwon nar-n \z
*nw
- + * tjfw
* -» K",n nnbAr.n
•»• — w&w
- » nVrwri
1 —
pa
L O G.I C A R A B. S Y M.
irtttfyllo & utracg illarum duarum.quasficcoordi/
if mi. nafti,uocabítur pra?miílà: tertia uero illata
exduabuscoordínatis praemiifis, uocabi/
tur proles feu conclufio: uocatur quoqj c5.
fequês.Exemplum huius. Dícímus: omís
homo uíuit.omne uíués eft fenfibile:infer
tur ht'nc neceíTario, ergo omnis homo eft
fenfibilis: & haec eft cõcluíío.Et fi bene ad'
uerteris hoccxcmplum noftrum,inueni/
es in eo partes fyllogifmi, nempe tres par/
tes. Habct enim omnis propofitio duas
partes,ut declarauimus,pra:dicatum & fub
iedunrduplicatur quoquc communicans
inter propofitiones,quae cum fit pars una,
habes iam tres partes. Porrò pars ilia quae
cõmunicatur duabus propofitionibus uo
catur terminus medius,& aliae duae diftin/
(fix partes uocantur cxtremitates, illatu
ex utraqjearum, cõclufio. Aducrte quoqj
hie partes conclufionis.Praedicatum enim
conclufionis eft id quod uocatur in fyllo/
gifmo extremitas prima atque maior:& ca
fyllogifmi praemiiía in qua eft prima extre
mitas.uocaturpraemííTa maior. Subíe/
dum uero conclufionis eft id quod u ocat
in fy 11o/,
an ^*n ~ -
tmn joy*) oohnt} nyyn ntfynn pa
n nvyn na own wynn pa nnaaynn^
frv npaynn wayan wn puyn won
ã n« Nan ãan aiN nu bwm navyn
ton nnaa N nar« an a wn
no n^nnw
* i . * npa
v • a^nn^
— i n wn a San; a
% a wn á *>k ; n wn ã Sa nabnnn
n N naa^N
r - aw
v nna
r a^ntv
— i is naaas
v an'
N nuayra won NWna saya nanasn
an wwan p?yn nyyn á wnw now
yn n swjj nanNn nnaayna wnaan
a^ra
* - " nnn^nnSnaann
-«• j —: t — t Snaain
T - n*yn
» *-
n?nn Naya"} ^yyuxn Snaan a snnw
n nawyn pjyn nyyn naw nnaaynn
nVnanSnnjnnsrynna own nnaayo)
nn«a mtfuw ^a nabwna annnan :
na naSw-çn own ^"ynnn ; annawS
TpSnnn wvnna ban *»n ba wn
; Wanna a->N ba snn wynn nn
m oono
▼ V -r owSw
T J wynn
v * nnt Van
•■ i nan
f "a
nanna yrciaNn Snaann Wannann ••nnj
wn
LÓGICA RAB. SYM.
In fyllogifmo cxtremítas pofterior atcp nil
nor.ficut Ar praemiffà fyllogifmí, in qua eft
illamínorcxtrcmitas.uocat praemífíã my
nor.ExempIum huíus accípe per a.b.g:ut,
g eft b. Ar b eft a. uel g eft b. Ar b non eft a.
Arguimus fie: omne g eft b, Ar omne b eft
a: hincínfertur ifta conc!ufio,omne geft
a. Vel fieig eft b. Ar b non eft a:ergo cõclu/
ditur quod g non eft a. Vocamus ítaque
fubietfum in una pofitum prxmiííà.quod
eft g, extremitatem minorem: Ar prardica/
turn pofituíin altera praemíílã, quod eft a,
extremitatem minorem: A: terminum qui
communicat inter eas,quí eft b, terminum
medium: uocamuscp pratmíílam it? qua
eft extremitasminor,mínorem:Ar prx/
miflam íllam.ín qua eft extremitas maior,
maíorem, Nuncrepctamus excmplum
noftrum, quo ícilícetadtjciamus declara/
tíonem quam conícrues. Syllogífmus nq>
ftri exempli eft hie: Omnis homo uíuit:Ar
omne uiuens eft Icnfibíle: cuius conclu/"
fio eft,omnis homo elt lenfibilis. Ecce hu
ius argument!' partes funt tres, homo, ui/
uens, Ar lènfibile. Termiuus eius medius,
c eft uiuens»
Y«?WP nn
^ íJtwibw an mypna ■nn kits
na n*wn tsan ynnKna ia?n wçm
a winian «an Vrônri Vvw nyvna
wnw ba aa-naw win naavT} naan^nn)
•nbaanasK 'ton nbãvn naanpnn} *n
k ^aip anwann to nan : vriya
ypn raMaatfn t^Vnii wa
• T^wa naabaaa aanyvp ^awn
.wap "wana -\atfK nvcarn bba nan
» *1 • "- I' V -» •• — — J - »
nn as^nn an} svnaatf nan
wn baaan nnTOn n"}bann roan^nn
bvaan nyvn f\awon ny?n ^Trajin
nian^nn ia?n ny^n ^n«n nyçn
t naa^n nan^nnnV.^n
■\Kaiy; aaaan^nv niaaaa '*
ax? pa bpaan nanatfn "*a 'r _
n nax?'bax?aa
•w ♦. nn«a
-r v I n'W
t I • nMannnn
* ', - T **aM>
- /
a vrawn baaan n^nptf a»s t^ayyn
a kw) n'.ia^nn wo nrwb Kni?a
K ba araiawa aabróantf Maa xvanto
W naa
t baa
T{ towa
' I - ^n
" baa
Tl *n
— oSjs
»▼
to mv
LÓGICA RAB. SYM.
eftuiucns. Extremitates,homo & fenfibí'
le. Extremitas minor feu pofterior,homoí
extremitas maior deprima, eft fenfibile.
PracmiíTam minorem uocamus íftam, o/
mnis homo uiuit:& praemiííam maíorem
hanc dicímus: omne uiuens eft fenfibile.
En habes nuc explícata fignificata horum
nominum, quae notabilia funt, & omnino
eft neceflâria eorum cognítio in arte Lo/
'Vocàbuh gicar. Summa uero illorum nomínu qua:
buius cap. in hoc capite declarata funt,funt undecím,
uidelicet, Syllogifmus,praemiflTa, cõclufio,
coníèquens, terminus medius, extremitas
prima, extremitas maior,extremitas pofte
ríor, extremitas minor, prxmíífa maior,
pramiíTa minor.
CAPVT SEPTIMVM.
NVnc quod pracmífimusexplícabí/
tur,nempe quod terminus comma
Fipurdfyb nícatduabus pracmiflís,unoíftorú trium
logifticÁpri modorutuelqcf terminus illemedíus eft
ma. prxdícatum in una duaru prxmíffarum &
fubiedu in alia, quemadmodú exemplifí'
cauimusdícendo: omnís homo cft uíués:
ftomeuiues eft fenfibile. Quicquídin^j
c 2. ífto
" v Í> ww> ãn yw T
*n#nyi aiann in ynn rra aar.n^
•cs) '. cynn ]C niVi'snn raicçn
n ^nça wtos *»j?vcsp biain
a "v. c-,« ba iiaçsa nrr nia^-n
n.s; aa-rv
- • ' * ria
T Sa-,I — ias
' V V ar.s
"» V ym
' 't
nc rric-n nivann icsayí r.aaann
biair
J— rrrrc
* I * T ctn
•» ; ippnr
J * f ravann
-r |
,r
C "\0- ™l^nn ''^ T^TST}
pb sm crs nyy c\s bá ia-ycsa
1
nsi;>i
•Vil' naa*vnr
T X — - nw aam — -. Í •^* niar Vai
-Ft
; ir?nn
r * "* rcvcrvQ
*r l rri^br
• t rmcn
t i
j7Ti *, itfbiy lyynn n:vcn rrn? n:n
biaia larrc*) wwaha w ba ys ^a
*» o-o-y\ "sb\yn ibsc r.r.s by ^ycn
,yao •'ba lyyn torn nacinnia tvttv
n báa -a nyibnr. vtoims»? >'s bas
cyon -o bá) r.v-vcr. vb-yn rçvcn
,v
yiar. f.y niaiiann wbcc cbba rrrri
nbsa
7
•• ivVri* ; casa
f VJ * c-viar.
• . cn yski
» —. -.
1
si?* one T.an ba caiar. t» cmann
ruiivsar
▼ nr.cr.a wa
. -»" T á J ema
• ria
*• T •• '
tina t\
LÕCÍICA RA6'. SYH.
ífto modo dííponítur percomplexum co*
pulatiuum,uocatur prima figura lyllogiftí
figurai, ca. Síautem terminus mcdíus fucrít
prxdícatum in utracg pramíftà fimul Turn/
pra, ut cum dicímus: Omnis homo uíuít,
ôc nulluslapís uíuít, omnis talis conipofi/
tio uocatur figura fecunda íyllogíftíca.
figura 5. QuOCj^ terminus medius rueritíubíctftG
ir» utraque limul prxmiftà, ut fi dicamus:
Omnis homo uíuít, quídam homo éft al/
bus. quicquid inquamiftam habet com'
pofitíoncm.uocatur figura fyllogífhca ter/
tia. Vides quomodo figura fyllogif/
mi eft triplex?
Scías prarterea: quando duac propofitio/
ties non amba? communicant in termino
medio íuxta unum príorum tríum modo
rum,eritapplicatioilla fyllogíftica in("ufti>
ciens,ímo íudícabituropínio.quía in qua/
libet tríum figurarum funt colligantiascre/
fcítçp fumma earfl íntribus figurisad 108,-
conícquentías feu applícatíones, quar fcili/
cct ucrum concludunt. Oríuntur proin/
de íníftís conícquenttjs i-fr.formatfyllogi/
ftícac.quarum quxlibct uocatur fpccics fèu
modus. In prima figura qtuorfun.rmodíí
c J Similiter
yiypip nn v^n
^r^bpn naiiana ii nppn naiiana M
nprinP ^y uniK «ta naai
•a nn pan sin uipin p Wd nnn
pan Kin ^?nn pi navtfKnn nananp
n P^nn pi nprn npanp ^brçn
pan Kin
n ip K'bp ^^3 p nppn
; npKpn ' ^ T nnanapa
■*■ i •
ynv raiwnn naiiann nprbpn
na^np napyn «np» naipnn ;
i'nbyia nbvpni rovwnn
-r- . "T*
aa nb nnppa maipn n by K^n
a nsiaia
T T • nbnas
-»-;;• troaaa
vI Kimi man •»
i nYnnwa mi
t J - j r: nia\sa
• ,i n biaami*
i- »
a pisni ♦. nnbinai a .^yarpKn
np-\i?na rwaaa rnnpa na Kpia
nibVian inc nvcipp npnpia
a bat by
— na-»- mmitf
v t * r bi KiPainnK
nn YoaÍ nbpan
V I - man . "*■ : xvirwa
nu -uPm j naliyam ábannKn
mbwa'
LO GICA RAB. S YM.
Similiter in fecunda figura funt quatuor»
In tertia uero figura funt fex. Iam aút adeo
inuulgatar funt, ut dícaturcauía exempli,
ifte íyllogifmus eft modus quartus primai
figurse: & ifta argumentatio tenet in tertia
fpecíe fecu/
EXPOSITIO Q.VAE dai figurar;
NON EST DE & ifte fyllo/
gifm9 eft de
TEXT V. quinta fpe/
Igura prima o/ cie tertiarfi/
Modi prtV
pus habet quod gurar. Fí/
mt figur<f. gura prima
minor fit afftrma
tiua & maior u/ habet qtu/
níuerfalis. or modos.
Secunda communicat fíbi Eft autc in
in quantítate, fed differt in ea termín*
qualítate: & id in prxmiílts mcdiusfub
Qc condufione. Intelli iccftu ín u/
go autem per communíca/ na praemif/
tíonem quantitatis in prac/ fa & prardú
mtífis, quod obferuet otdú catuin alia.
nem uniuerfalitatís.hoc eft, Exemplum
maior p ornes modos fimi' pmi modi:
lis eft primat. Sic <jqj fentio omneg- eft
C 4 b.&
t. v • yyywv ãn \PST* t
CAP VT NONVM.
1
1 ov.oon
• -T- .• bba"
— ! • nVN
» -1 vbo
▼* no*«
* "• 'yuan
T—
^«i vnr.no npb t*on aio ãa nam
yna *"nn Knpi r*bj7© npb toon
;iun aio p o-pbnn oppn npiyn}
p'jpi : onbvbi npiybi pb ^>brn
opion
•LÓGICA R A B* S YM,
sun-ial cõtínet oiíies fpecies habctíu urtã:
Tc uegctatíuQ cõtínet ípccics omníí! uegc/
^abítiu.ídco «ir uegetabilítas ípfa eft genus.
Etíícut corpus cibabíle (eu nutríbíie contí
net uíuens feu animal «ir uegctabilitatemt
quoru fcílíceteftgenus.fíc corpus nó nutri
bile cõtínet ccdos,et ftellas,et elcmcta,atcp
fcaturigínes: eft igít «ir ipfum gcnus unir.
Dícimus ptcrea q> corpus abfolute captui
Cewgene cõtineat omia,&r nõ eft nome aliqct gene/
ríuijfimum. rls c5muníus co, qd* nos quoqj fubítantiã
uocam9, Gcutetcorpus abfolutG uocamu?
Species fpe genus fuprcmu:<ir ediuerfo hominé,cqu5,
tialijfima,. aGnú, ferrú, «ir eis íimilía, uocamus fpecies
ultimas,ídeo q> nõ fit alicui eoru ípecies zt
lia pter indiuidua fpectnca.Vocatur aut ui
uens feu animal genus mediu «ir fpés me/
Genus me/ dia,quia eft genus in relatione eorum quae
Hum. . fab fe uiuunt.âr fpecies refpedu corpis nu
tribilis qd* eft fupra fe,cõtinentis ícilícct ué
getabilia «ir uitã habentía, qcfôr ipfum efl:
genus mediu refpedu inferioru, licet non
ad ca quae funt fupra íè; uocatcp uíuificati/
uum «ir uegetatiuQ ípecícrG particularium.
Nam díuidit gcnus nutribile ín uíuens«ir
uegetatíuum & reliqua. Scias praterea
e s quod
pyw nn ppn
itfj tfitrepin bib ap^bpn apvan'
:' apia npy a^bpWpM ntqp> np
■c?n maan prato ^VJ7" f*W"iT} won
rn Manpw ypnn ywn ■'prbpn
*y^p<çn ni^n "p?p?n nnpn ^pnn
y ' byyrç» pr>a>nn ^ pnapn aypn
wn apnbn n?«V ; ^ *rW?
■& by avyn tV®nn wp anp nnwn
VyvpK npna anp nr.K bábi nppp
^ a^bnarn a V"W) apvsnw} Q,rP
nTj0H appby apio an ibíp rnbpp^
wvtpkw nb« nypp tvnpKP w*fêí
*n ~" anpio p'vpp wvy*na bp)
jttrn ; aTPtfprç anpnw n^vppnn
Vfry ptf n> ppnn ip ptf snn naon
T\nap «wfntaáypn tpbrôian by
p naai apon nap ppbarn wpVpn
vapnwnwttrn á^nnypy tvp; anp
Htwpí nab Q**bba an a pa a i nbfco
p^)snn^a^nNpan a^napn yp aapnw
nap nn nap «'in') napnn apapn IP
pevan
LÓGICA R AB. SYM,
'* riuod genera generaliífíma omniú rerum,
menu, àuxtaquod Ariftotelcsexplicauit.funt lo.
Genus prímum eft fubftantia.Secundum»
quantítas.Tcrtium.qualitas. Quartum,
relatío. Quíntum, quando. Sextum.ubú
Septímum, fitas. Odauum.fuum feu habi
tus.Nonum,adio.DecimumJpaíTio.
Vnum aatem ex his generibus,nempe pri
mum,eft fubftantía: alia nouem funtacci/
dentia. Et quodlibet eorum habet ípecíes
intermédias, &" fpecies fpccialiílímas.indi
uidua,dífferentias,atqj propria. Et ífta ge/
nera fuprema uocantur praedícamenta, fi/
cut & notitia iftorum praedícamentorum,
& omnium quae accidunt eis: & exempla
gencrum intermediorum.et fpecierum,at^
que índiuiduorum ipforum. Ifte igítur eft
primus liber Logicae.
periberme £€c,incjus uero compleditur íntelledio/
n,M
' nes compofítas.eft erh líber de oratione.
Tertíus eft liber fylfogifmi, cuius mentio
iam praeceífit, ubi tradauimus de fyllogu
fmo &í figuris atep modis cius. Ifti tres líbri
funt cómunes ad ca quae in pofterioribus
librts adducít.
Liber prim'7 dc alíjs quimg, o eft quartus,
eft de
yww in vnm
o ^tfni niyan inp ^pnn*} natan
n n^rin lap ^ra'rni nar!?nn lap
iNaa nnyi ; iypn lap ^pPni
pi taia "vaivra : transn fw naiia
Moa inia-wa qni i*\a WNiifa toi^m
k th fiiai \ nw iroa«ip nV.aoi
p iyyflnmn «in^n Tvja iaipN
'■naypi: tf?ian ^ivani W im nan
pi xip lain *n «mu? as a-\Nn iim
iipn
* -I iVwwn
' 1 - -r biann
T ; r t éw• pYan
-Jr nmm
* I »»
iaiN3 a«i apN^nn pai ira
3M? in nwn ani itt«av a^sn ap?
y t*— «in in niaipn
-r ' - aya
T- * «in iiaNauí
— V» * v
5 anaaiin n^N Nipa iinaty nan pniy
' iaiaa mipai a'rn iNaa tmaya pi
«in aiNnaitf ii«aa lapatp vippi
«ini napii Map? ^nn 1« aina? ^nn
n?n V»— | nan
•• . ; nisii
" inNipa
" *r i • p a*
~*
p irra
- - I aa^ay
t T;. iiNan^
-t -r j * mín
v-* niiawn
p 'r\sn "ppn Man ani niaP v nyn
an ni^pn a^pn nipp p^wo b*>an
Mam
LO Cl CA RAB SYM.
t ..Uru>fi 1 de demõftratione. Quint9 de uidoríá'
oextusde perfuafione.Septímus de fophí/
cnchorii. fmo & deceptíone.Odauus eft líber poé/
ticus.Sed nuc declaremus quid uelint iftae
r ...
e uu
Ípecíes. Quãdo recordamur ipfi9 generis
í °' differétiae eius, uocamus illud definitio/
nem. Qtffi explicamus ipfum pgenus õí
propriú,uocamus id defcriptíoné. Exem/
plu huius.Dicimus in definitíone homíms
ejcriptio, c^, ujucns fcu animal loquens. Ecce uiués
eft genus fuum, & loques differentia eius.
Aliquãdo aut deGnít homo &? hoc modo,
q> eft uiués loquens mortale- Eft aut mors
ipfa differentia ultima quxipm diftínguit
ab angelis. Porrò fi explicemus uocabulu
hois hoc modo quó dicít lai*? pedore, uel
quo dícit credus ftatura, uel q> eft animal
rífibilc,uocamus has defcríptíões eius. Sic
quando explicamus nome ipfum,quo co/
gnofcam9 ipm in genere fuo atcg accidétiV
bus,ut cu dicimus in interptatíõe homís,
eft animal qd" fcribit,uel animal qcfuendit
& emit,uocamus inqj & hoc defcríptioné
eius. Suma nomínú quae explicata funt ín
7ocaW. .ioc cap.17♦ fcilicet: Gcn9,fpés,índiuiduu,
ta cab it. differétia^priújaccidcs infepabie,accidés
feparabile^
vw? nn .<
ion lvwan npn fpbyn aion vpv*
Q,
"^?r?n apian nyyrnNn o^rnn
n ayyn nrpxpn npvbyn nppn
KU infcyn «nan { otf inn -nan
"» r:?V nbnonp iinwa *6) nWap
wp? nwróv ^-WN3 ^ CYJTT, ^Nn
w -wok man* ywp byroan V
b^ ipianna isa nan lap-a p<p t<biy
• pbçilQ ni^b}
nanS np ba ^ ^t>YPj
psn nynp n^ianp ^ '>?; _
a sny: ininpp rã typ arm napb
v ainn by ãravp np pVrwsYya
« ba amsa a* nwrçy Kin\p np*epi
n rvmvya v»n\y»K Wpn bya an*
r\ij73Yx i bya nvp? n^pyap *»bjw
mwppa ainn by svp^ rp ba pi
nin v)yn ]pp ainw vnpn nap ni^n
np^ayn bbaai nipyya ia natr a*
^ ran ainn b»y vn q^ nVa Q^y apn
pypbyirwjrpp rva bai Ya^nimy
nan
*, OGICARAB. S YM.
feparabile.Genus fupremum.ípecíes nouft
_.ma,fpecies intermediae, genera partícula
ria,genera fuprema. Praedicaméta,fubftati
tia,diffinitio,defcriptio- Memínímus autê
ío . prxdicamentoru, fed nõ explicuímus
exeís níG prardícamctum fubftantiar. quia
explicado alioru eft difficílís incipícnti: Ô£.
íi quis díu in eis moram traheret, poííibile
eft qcfnon intellígeret quippíam índe.nífi
utereturintelligentia &rftudío excellent!*»
CAP. VNDECIMVH.
OMneillud quod pcrpetup ínuenít
in aliqua re, ut eft defcenfus ín lapi>
. r de,d; dcbitum mortis in habetibus uitam,
Que mjint fc,|,cctcogítant ipfam,uocatur deeG»
fentía feu de per fe.Sic quocg id quod ínue
nitur pleruncç & frequenter ,eft deeíícn/
tia.ut quum dícimus homínê habere quín
que dígitos, tametG quandoqj inueníatur,
qui fenos habet dígitos . Item quicquíd uC
in plurimú inucnitur.ut eft entitas frígoris
tempore hyemalí,& calor tempore aeftíua
li,dícítur etiam hoc modo cílc per fe.
Et fummaríe, omnes res naturales, eti/
am G pierunque eueniant, funt eílèntíales:
* cr decidis rurfus, omne id quod raro exiftit uel Gt,
dícíc
fc
- "* yyyw 'in ynan *
•W nnypa tmrw ia npn? nan
^a^apn bbaai ivauia Kvpn nion^
]ia vn n^avíaia nywi? uba m^ian
M? ba bj; nw tnx nbwa In tanNn
• Tnvria rrn ww rnva www
ia l^ajrj 7C\yzyyy? n'fl ■p^ajrrv -3 nan
nania narnnNin pi : nnpiaaip nia
a Ninn nana sviaa Ninn nwnni nia
nwnamsa n; nan iniN n«n:^'nj7a
y&W) ; bpioa KYtaa xn® Kinn
nnj? ia ww *nba n«na nann nmrn
n lb vwv pairai pin win p ban
nann p niastt vston nan Kinn nxinn
n na^nna lannw bixran : nàa Ninn
n^nn^» naaiia win p rno in; bynn
n napn yw nàa n?u j^n nan tvpo
ya bina bnan wy\ \ p mpni nabn
pai binan napma m?®n rpp nnyn
t< p mpn napnn cvpon ]raj? nnyn
na^aj? ania n; nbv> TPxa np:a lannN
unY?
T npaai lannNi
I "t 1 'vir.nn
T • naa
" i kiwp
«
Vnrru?
L O G TC A ÚB. S YM.
tíícítur éíTe per accidens & à cafu:ut quuttl
quis fodít& ínucnit thefaurum:& ín fura/
ma, omnes res accidentales qua? nõ ínten/
duntur ab homine ifto uel ab alio homíné
diciturde omíeoquod fie abeis ínuenit,
q> fit res peraccidens. En habes nunc quid
fit eíTe per fe,& quid eiTe per accidens. Sic
res alíqua denominai à forma accidental
li,quando forma ipfa ínuenit in ca,dequa
hJe in dftu fcilicet dicere folemus: res ilia actu & de fa
<fto informatur hac forma. Quando autc
res alíqua poteft denominarí alíqua for/
ma3quae tamen adu fibi non ineif,fed ha/
bet aptítudínem & difpofitionem ut fibl
eíTí in tio/ forma ineíIèpoflít»dícimushanc formam
ten tia cíTein potentia. Exemplum. Dídmusde
portíone ferrírhoc eft gladíus, quia fcilicet
difpofitíoné habet ad gladíú. Vides quo/
modo gladíus fit in potêtía ? Nec íd tantfi
de ferri mafíà,íèd & de minera dící poteft:
licet differentia magna fit inter príuationé
gladtj in maffà ferri, & príuatíonem gladq
in maffà minera?. Sic diet/
mus de puero iam naftendo: ifte eft feri/
ptor.feníús eft qtf eft in potentia remota.
Dicímus ulteríus de puero qui nonduoi
f feríberé
, • « . >1
' +$KT ■ C'J B y V
Vt yron .
n tqti
-. nóa
— « ama
- Kimi?
T -vnaba
• | b^nt\^
• I• *
tomam jpann 11a aYm? myp ró Kin
ran run róa ama wrv Wnab nya
2 tomam v:sVc? nca anm? mnto mn
•» rya naToa ^cymaiy maa
5a nrm mn nan naa ama mmr
A ny Kirn. tomam Quvwmri 11a aim?
a torro? rb^m avabiv maabi
tói -vk-ç aimpn naa Kin baa róa ama
•, amamy nya to by vaa ama nntnv?
; mb
VT maim»
V * ma
"*■ ba pi T ' ~>
maya r!??a m msab toantm aburç
Vmr jsbi» ■'ia baimato maicbnmi?
wfii byiaa^y ma pan r.aaiw ma pa
yn pan rnyiasr® man rvnayyau?
trçnayp ^ apmaKbian ma^ayn
nan n?man ^bban pmyn pan rmyawn
t "«*> wn
rw KV'aa mtfto aniy mman toiy ba
pa
» n,nwn
■ » fmarana 1 ?br\cn
~ — •" ama
*- nn«
T*
MTro anna maan ctn^a
LÓGICA R AR SYM.
fcribere didicit, quod fit fcríptor in poten/
tia: fed haec potentía eft magís propinqua
quàm prima. Dicimus etiam pro tempo/
ire quo didicit quod fitfcribens ínpotêtia.
Ecce potentía íftaeft propinquior quàm
praecedens. Dicimus infuper quod ílle qui
habet pcrítiam fcribcdí, pro tempore quo
dormit.eftfcríbens in potentia.Ecce & hie
pfioribus eft in propinquiori potentía.
Ille uero qui uigilat, & ante fè habet cala/
mum & atramctum ate# chartam,dicimus
quod ille fit in potentía fcríbcndí propin/
quiflima, licet nondicatur achi fcribens,
nifi pro tempore quo icribir. Sic intellige
de omnibus fimilibus.
Etquídem nos prolixi fuimus in declaran
da ifta materia:fcd non fine caufa,quando
quidcm philofophi dicant quod quicuncg
non diftinguitinter id quod eft in poten/
tia &• quod eft in acftu,<3cquod eft perlei
quod per accidens, inter res artificiales
& res naturales, & inter rem uniuerfalem
&Gngularem, is inqj eftrerum imperitus.
Contturu Quarcunqueduoentia ficieha/
circa idem bent, quod cum unu incft, alterius entitas
fubieãum. tollítur, uocamus ca contraria: ut eft calor
f 2 & frigi
<y\j? w
'Gr TTfi apan pan aton nwbm n^T$
a *a nvçrn "cma Q^jmaw awai?
■cn ywa> ma amai 5 •rattan a map
ba
T- naaaa
— ! nnaam
T j •" I ;mn
— anma
* " " pma*
.▼!»
vr wo \ nnaa a« an aw naap
a nm anar.rvn ntfa» -n awan pa*
'TfiWra• : ana
v agn
— v "a• baw nr.w
» apaa
: -
.ir»«^*an "toa npbnan nnwrrç ma nan
.*>a maria una* nan ; ivnya nnnym
PmaNa Hb^nnjm^nnvn*) È*? nwnri
S^n) mnna nia«2^ to u-aan p^p
i mvp xvixpiaa m?bn nn?!?} WVD p
•n pa nnv> w^rcri tobm awn psa
•nr.v rviapian nPBN nV?n kV\ n*vyn
;v mat ynpn r.wn p ipn awn pa
•a^aan pMp pai pp?rrç "»njw yp bnav
T» mattt
— robawm
I • - I meann
T J T-. V anas
j - T pi
'-»
:
cn Kin rp^n nnjpm yp^ maann
;a rwpiai pi^m n^pw. p1} nibaan
na nwpPi *nny.ni iwina nppp
rvnab^ni manniannym nan apara
nb.s ba
L O G I C A R AB. SYH«
& frigiditas.humiditas &? ficcitasSunt eti/
am inter contraria aliqua qua: habent me*
dia.ut ell calor & frigiditas,inter quae me/
diat tepiditas. Sunt rurfus alia qua: nulla
habent mcdium:ut paritas & imparitas in!
numero: omnis enim numerus aut eft par
HMtut C aut impar. Sunt igitur hoc modo duae rei
friudtio* incompoffibilcs.quascp in eodcm loco co/
iungi nequeut.fcd fi unum adeft, aliud ab'
eft,ut eft entitas &d fu3 priuatio, ficut caectV
tas. Ecce nos dicimus quod uifus (it habi/
tus,âí caecitas priuatio. Non auté dicimus
quod lint duo contraria, ficut dicimus dç
calore Õd frígidítatc:quia calor ãd frigiditas
funt aequalis põderís ín cntítatc.ncc potcft
calor pluris efte ín entitate quàm frigus, fi
cut nec econtra frigus poteft eílè maioris
entítatis cfj calor. Non aut fie eft de uifu
cxcitate»Ex his ítacp patet differentia quae
eft inter priuatíonê õd habítum, atep inter
duo cõtraría. Hoc modo dícím9 fapientíã
õd ftultítíam dífferre ut habitu ôd priuatio
né. Nam fapíentia eft poííèflio, õd puatiq
ei9 eft ftultitia.Síc díuitía: õd pauptas,capil
latura capitis õd caluities,habere dentes íri
ore õd priuatio eoru: loquela õd niutu eftef
r 5 omnia
Sn yrxn
^TV) fctV) *nj7na T!?1? mMTpa nVK
V? n*e?ap áyaa3v "aã «5 -vajm mra
k "a sarin myn1? "man «ann r;a?n
*6at bac
r "I" wwc
T Snaaa1 Tatáa
— «b lana#
t -S
n ]^:-n i^:j7T} na nan c>n kVi -\ay
M? rvaaaatfn yaí~ t vrntanro myn}
■WH
T —I a"a""ay
T J . nb
■» l wv
l anas
- yn^nyí
— 1 ' T
ynsínay "nbaaa sann n^ba a "by it
•awn ran tsann i^ayn ra mx^n. btj
na basnn
t *| - - i\tosm
* ; - I banan
T ,i ; Iamana
s — -r- ;
tannalna na"yna nyaayn nn-raana
CAP VT DVODEC1MVH.
t.
lógica RÀB. SYM.
elongatione, qua? habét ab uno principio
eandem elongationcm ueldímcnfionem»
dícunturcg fimul eíTein gradu: utduplutr.
& dimídíum. Sic quae fimul cõíunda funt,
funt fimul ex parte cõiundionís. Et ornes
duaeres ficdífpofitae, ut quando una inue/
nitur, reperítur & alia ,<£ quando una ea/
rum definit e(Te,definit <5e alia, dicuntur G'
mui eíTe natura.
VocdbuU Omnia nomína quorum fignificataítt
huiwscapit. hoc capite funt explicata, funt nouem: uif
delicet prius tempore, prius dignitate» prl
us gradu, prius cauía, prius natura: fimul
caufa,fimul tempore,fimul loco, fimul gra
du,& fimul natura.
CAPVT XIII.
Aturam íllam quã fyncerior gram/
maticus uocat operationcm.nos uo
camus poíleífíonem feu habitum: de qua
re iam mentíonem fecimus. Appellamus
etiam literam dicfiionem,&: nomen quod'
dam rcdum,aliud ucro obliquum.
Dicit praeterea Abuchzar Apharbites,
iam ufum obtínuiíTeinlingua Arabica, q>
ome nomen cum holem punctata, uocet
à Lógica
vi?? w «ttuvsn
1
«tfn » fú? nM?n ymnn rostra by?
bm by? intn?? nrp yyn vvpaa*'
H ttj nan nman uM>n frann rvaaVa
^nsn^aTito n-yn obwi n*aiax nan
tob rvbW» aanitt WP «in y*wa ^b?
xV) nan txb nvT, tob yrasa r??TO
nia W)?? nito nVatfrv) '•
aam crbysn tnm? anyn ^n^ná
-n nanaK
I » nts-pa
-*--*• nuto
V -1 or.- trbynrviam
-i — « " «— I
TV wwn^? vtfwj ', npuan nvn^n
rt Vrpn nntn^a *fi?ian op-pTan
an omsnm n^w n^w}! í pw$
Kin)i nnjo
-r — I • lanam
. i -^, — . -| Maa J mnnaan
. T I •-
ys
* )naya
i a. ; nr»m —» nan**
— —t Knm
- -- i -r — am
vvn •• j
^an^ww nan ■nsgn T\ajn nnajn
hxlnn ST?3) '. o^iaaa npnosn aba
p -Vtoa naann aanm niawa nwiroanj
1 aman pi«n «niaxa «waw T.an '*a
-)"c,w;m ni^aon nn*n pi pbn fiyptf)
5a i<n?a V^TV? Tito manann vfyj
J ^js:r<i ^sa naa-.n aanwnttwa
dbw
T.OGICA RAB. S YM.
iLogico nomen redum: nomcn uero if/
lud quod pundatur cum hirec uel pathah
uocatur à perito artis Logics nomen obli
quum.En iftud eft uerbum Abuch-ari.
Porrò nomen quod uocamus negatiuum
eft nomen compofitum ex did/one Non,
& pofldlionetut quum dicis,non uidens,
infipiens,nonloquens . Et nomina quae
congruus grammaticus uocat nomina a/
gentia & patientia/unt quae nos uocamus.
nomina diígregata. Et quod Grammaticr
uocãt infinitíuu, nos uocamus exemplum
primum. Proinde nomina quaeípfi uocãt
abfentia,utego & nos,tu,iIle, illi, Vau, he,
caph,& iod: ut fcruus eius,famulus ipfius
fceminae: feruus tuus, íêruus meus: en nos
uocamus ea omnia abfentia cum affiixis.'
Porrò formam denominantem &rem
denominatam uocamus orationem com/
pofitamcompofitione cxplicationis, hoc
eft, complexum & conditioncrmut quum
dicimus, Ruben feribít, &• Simeon eft al/
bus.Sicnomen fubíundú õtcai regimen
eft adiudum, quod efiam in grammatica
hoc modo uocamus orationc compofítã
compofitione cxplicationis & cõdirionis.
g Caeterum
r vyaa? yrw
a yfo "^a
wm : mapa tp?")D aanw tom*?
-in npibn nlaaJrn
vVyaa bm o^yia na^wn *?m tnrnau
■>3 nn j bm nnanna at*
1
an rftnti ib rn"
: • Tr«a
•• -« — nnan
■*■*■» raj7n
' ▼
*\pk aa> n?n tapnna r^n-ciMí an nan
i nnvran np? «in nan nayayS
v aaaya aavra nla^ rn nwMa"}
an nnmo au? Vn ^ pay ba aaàa;
n fnifra ni yinon : n-^-yaan rviap*
^nn ran ny? a?v-« P*m a^« payn
tVma? an ^an
• - — nO?
v : nbaMa
Y v -t — raa
I . — :
10 wnp? n; nana an^nn ; n-pnns
jnaai nMlnn ryn yy laa npniMno
n anon • n-anva'a n^« nan avcn
a^naan nina? n'*?M nan fwrn a>Mn
; ib.sb a^avvn nlaitfn ba py
vçbn^ unarnaan xmstfny
mnn> aawvan
• t i — ana
.. n-pnn
. -r -t na?n;S
y • I
npnioan ana", a^aaavc ana nvaj
ana*.
L <5 6 I C A RAB; SY H.
Caterum orationem qua partem de/
cernit, uocamus orationem compoiitam
compoíltíone narrationis. ,
Item nomina per totam línguam diui/
duntur ncceffaria diuifione in tria genera:
aut cnim funt diftinda,aut fynonima, aut
Synonimá• aequiuoca. Quandoenimeft resaliqua
una qua multa habet nomina, uocantur il
T>iuerfd la nomina fynonima. Sin nomen unum
multas íigníficet res, uocatur nomen aqul
uocum feu commune. Quodfifintmul
Ar<{uiuoa. ta nomina &diueríà,í?gníficãtia res diuer'
fas,utqualibetres habeatproprium no/
m en,funt nomina diftinda. fcxemplum
huius in língua Hebraica: Homo,uir, ho/
mo: una fpedes animalis. Hnfis, gladius,
íúb armis:hac funt nomina fynonima. Si
contrarium Rat,uocãtur aquiuoca: ut ain,
eft oculus uidens & fcaturigo aquaru: hac
uocantur aquiuoca. Item aqua, ignis,ar/
bor:hac funt nomina diftinda. Idem eft
de omnibus nominibus his (imilibus.
Proinde nomina communia dilcer /.
nutur in fcx partes: quadam cnim eorum
funt aquiuoca abfoluta aquiuocationc:
& quadam uniuoca: quadam analoga .*
g i quadam
VPW *in ytòn *
-anai mnpi bbaa natrw ^a ana*
awni j a^ryian oijBi
n mw by na«a kw maan nniWan
n larmya nrnra mnw ps ^naaryn
a isnnwn Piaya nw« bba aa-^ayn
n win by na«an ^yn awa ni awa
aban aWai •, anan yiaa byi w«Tn
j a^n ^bya byi aaian % na«an
a tvtvW «in naaana na«a awn}
n aWai ntip 1« tnayy awb maya
yn ani«a
-r m«
*r y ba
*»" by
— nxnin
t ; «inn
—
lannWn nw« i^ayn may a rvnavyn
ia pay lr\i« nw« ni^avyn pi« ia
n mn awa ana navy ba mayá
nnni an?yni aiani an«n by na«:n
nwai nainn «in nw« xvrnn ray p
Vvayni awin ib«a nn« bab «vaa
nw« nmnsn by na«a aia ba aw pi
■çaiaan awn abi«i : naaana vnnn
nyayy aw by na«p nw« awn «in
i la pnnwn na nan maya nnV> i«
maya «inn payn f«i
LÓGICA R.A B. SYM,
quaedam dicunturcommunia &fingula/
ria: quaedam accommodata & quaedam
translatícía. Nomen abfolute aequiuocã
eft quod dícítur de duabus fubftantijs, ín/
ter quas nulla eft particípatío in re ipfa,
praeter entítatem uniuerfalcm.quarc com/
municare debeant in tali nomine.ut eft no
men aín, quod dícitur de fenfu uifus & de
fonte aquarum. Sic nome canis dicitur dé
. ftella & de habentíbus uítam.
vmoct. jsjomen uniuocationis eft quod cõftítuít
duplícem fubftãtiam uel plures.de quibus
fígíllatím nomen illud ueríficatur.eo quod
entítas eius communis fit íjs eíTenttis quae
per ipfam conftítuunt. Exemplu •• nomen
iftud animal dícítur de homíne, de equo,
de fcorpione, õc de pífee: quia entítas aní/
malitatis quae cõfiftit in nutribíli carne, in/
uenitur ín unaquacp iftarum fpecierum,âí
conftítuít eas.Síc nomen cuiuslíbet gene/
ris dicitur de fpeciebus quae funt fub ipfo
per uníuocatíonem.
Andogái Carter um nomen analogum,
eft nomen quod dicitur de duabus uel
piuríbus entitatíbus,propter rem aliquam
fn qua communicant, â: tamen res íllá
g 5 «ou.
ái 5 wtt vk ba vaya
*a<i«*\ by TOawT) tovnh wy to frov\
k rnv by) na vn by) "\aian
a oníto to ran "f?7!} IP TO»yin n^N
N paya rvnwyan vaya wby -iai«
n f«) vwtn o^wn twnan nwj vn
■q^ntv nnafc<b vaya *wftTO nawnri
a ^iMTOy naaana naN'-n ntfn hot
rvayyn vya na pay ev»tox> v.aya
ti
* navT J* WITO* a-w
TT avbyt nat« v
V " «. —.V* * — —
law • a vaya *wa$n nTO^an TOyn
aw ana« nbii rviayyn TO nnaN
r
; vrooa «")?? a) TOayan van
* Kinn
— TOTOai
•« bbaa
— ; • naNin
— v; t — a^yn)
»,'
nanaNa'wo a'ya oa^aa ya
n
\pn ' aa^aa aa)a by naton aaia
\a v«b i>aNa wy jmtyj bbaa n^a^n
naisan a)p Nwçnwtói nab-aaSa
ainvn nvn by) narryn wa ba by
m?n
- - j vyatan
. i — )a iyay>
' ' 1 ^n
» "»
TOn
c .
LÓGICA RA B. S YM.
tjon concurrit ad ueram conftitutíonemr
imius illarum.ExemplumtNomen homi/
nis dicit de Ruben cogníto.et de uiro alio
mortuo, & dc figura liotnínís facfla cx li/
gno.Ecce nomen illud dicitur de iftis pro/
píer alíquid eis commune, quod tamen a/
líud eft quàm humanitas, ícilicct propter
figuram humanam & afpedum eíus: quae
uídelicet figura & forma exterior nonue/
tc conftituít hominem. Simile igitur erít
nome iftud hac ratíone nomini uniuoco:
quia propter aiiquid commune in duabus
rebus repertum» dicitur homo aequalitcr
de eis. Affimilatur quoq; nomini perfede
aquiuoco, propterea quod uere eius enti>
tas non nifi de homine dici pofttnet hac ra
tione uocatur quocp analogum.
Vniuerjale Nomen illud dicitur uniuerfale &: fingula/
crjingui re,quodnominatfpeciem fpecierumper
toe» nomen generis fui:ut eft ftella,quae dicituf
de ftellis firmamcnti in uniucrfali, dicitur
& de uno ex feptem planetis fingulariter.
Sic nometi hafchefcha in Arábico di
citurdc omnibus fpcciebus herbarum,â£
de germine flauo, quo pidores in pin'
sendo utuntur. Porro nomen
° g 4. metapho*
•ppaa nn
may? by nman nw mn ^«aian
by tri? «in1) jVtfbn wan anaa nti
wavy p w-»^ p nnwi ma*jm lr\iw
can nm? t*b) ra^a nnw
a aan rvnayjm irvw by *v»pry «inn
"'Dp a**aa ^a by a^n rn*)«n Ita
wn ja masn n; aaa k-^?? a-rçayan
laai apv^n awn? nj foam a\wn
i r.aon amniaan bvis rvVaan v?w
n aa Tviva win Vfjan aan anan
■a 1^337 bj7 nyp fabn'amaa tansn
a na pan majra nçba ja nrw na
•v? pan mbaa iw aapyn *aá fa
"Hp® by nro wbj; wwr nan aam
aaa vfy» ^yz naw S371 aaa f *373
aa pabn amaa win naw nbarm
"mw p33? bw fny: p nnwi napan
5m nan iaai rnrpn nniia thy*»
m sYHxnn nmajmi ayvm pSjrò
Tvj«man-j nip, ^nanp pnrrçy} ^?a"aTrç
ana nnw ba law PwS nana nan
WWV
LÓGICA R A B. SYM.
** ten me meta^horícum, eft quod alíquíd íígnífícat
■aphoricu, ex primaria linguae inftítutíone, habens
ímmutabilem fignificationem pro ilia eft/
títatc:fedpofteauocateo nomine õd alia
res,faltem pro alíquo tcmporeA non fem
per applicatur pro ília fecunda re: ut leo,
pro genuíno fuo Íignificato fígnatlpeciç
quandam anímalis,(cd aliquando uiurpa/
tur & pro forti homine.Eft fimile huic.'uo
cauit eos munificos. Huiufmodi nomina
w multa funtapud poetas.
Some tras Eft&aIiudnomen,nempetranslaticium,
aticium. quod fcilicet ex fua inftítutíone ôd linguae
radíce íígnífícat alíquíd: poftea autem cau
fa íímílítudínís accipítur íccudarío pro re/
bus: uel abfcg fimilitudine imponitur no/
men ipfum pro eis íímul, fígnificãs ícílícet
id à quo fit translatio, & id ad quod fignifi
catum transfertur: ut thephilla pro radica
li íignificato eft uocabulum petítíonís: po
ftea transfertur ad rem unam, llgnificans
ícílícet quafi formam pppropriatam.
Sic nome afccnííonís,defceníÍonís,ftatío/
nis, examínatíonís, ponderís, portíoniy,
differentiae, quietis, uiííonis, ôd quícquíd
bis fimile eft: quodlíbet ínquam jpíorutn
g 5 figníficat
ypjxi
>S\ jrôy by n'z&n nnan n*Vp
ion rby rnv "Wn r^yn rò<K
niwn V?ts ^rçpn w ^ QTW9S
u?n i^n V?a — s ran - • *. nnw " - tw
' *' • bt< *
-n
» -unia
zL — < nror^j?
* - ▼» . a*rçhwian
: ■»■ rotten ■*" - *•
CM?n TWCtfjrn : en} rone> n^' rrçn
c^n ntfá ^rfon n'Jiiii ewn -vs^n
u^saa mnpsn frofton Vwsn njwn
on ewn trVvaan enn*>ron nYetfn
in *Y®K ^bniua nnwon
an etfn
"' - -wai "ton
•*r< naann
~-r j- aamh
- |
OMjn VBvrçn tstfn roaapro nrçron
n Sironian a^n vn^ai V?aa varon
• V$3$3 wi?n
roaaonn vann w$'
*n nTMnp _ _
tp by bys) nrotfp u\p Kin n^oiKn
ta n^K nan flwin i n^ntf
o^?aipiian Vapr n^Kn IHN
fvi rowan pa van ntaKVian vcVi
nanpnnã ás nnynni v*y?n nron)
fo^i
LÓGICA RAB. SYM.
Cgtiíficat ex prima inftítutionc aliquid» cP
tra id quod poftca apud grammaticos fi/
gníficare íncepít, qui ilia nomina tranftu.
lerunt ad alias figníficandum res.
, I Porro fumma nominum,quorum fígnl
hfíimcáfít, **cata in 'loccaP* ^untejfP',cata>18- uídeli/
' cet, entítas, nomen reaum, nomen oblú
quum,non obliquum,nomen dcríuatum,
exemplum prímum, abfcntia cum affixis,
nomina íynonima, diftíncíla, nomen Gm/
pliciter aequiuocum, oratío qux eft com/
poGta compoGtione condítionis Ar com/
plexíonís>nomé uniuoce dúftum, nomen
analoguro,nomen uniuerfalíter &: Gngula
ríter dídum, nomen metaphoricum, no/
fnen translattcium.
CAP V T XIIIÍ.
.nasbAaI cfato
"*■ t rs^iw^n
' rvmann• T- TTI ^
bat? tmaann bbaAa nbyt? na^t? yftjnn
b "vra? K'bv atan TA-eanb -ba ton
ratsbaa t?a -,^o by nrsbb in nMabb
nn v? -nanb -ba sin ^a jvann
wn madman nAaann nbANA : mann
tnt?? nxnan patn-ata u^pbn nb pbr.n
n ^b'rnA man nanan ■aApnA ÁAysaa
n n« wwri "ya^nA nrman nran
ntosn tan AN nbÁ-AjTA nAaAt?n
nayy nata vrpaa tant?n nanan caçN
ta naiaAa to^a m-Aaaap nÃTçn anAt?
: Aj^an naa a^ta at? nAnnan nATnn
**a mAyyan nAiAann an iaa-awa
V^pb
4 Aj^r "awn "Ay Airaaa Ayr Y-PN
' * " * "I — T*I •— T •!
■myn
LOCÍICA R A B . S Y M»
feparatas, per quod uolunt q> fint feparatl
à materia. Pars fecunda fapícntia: díui/
ua?,iiia coníTdcrat caufas ualde remotas, õd
quícquid cõprehendít per reíiduas&no/
uítlimas fapícntías, íd inc$ uocatur ctiam
hoc modo fapientía diuina, & id quod eft
port naturam. Ecce omnes íftx funt artes
primae. Verum ars Logices non ponítur
cum eis, feu ínuenitur in fumma ícíentía/
rum,quia ípfa eft inftrumentum ad fapíen
„ tiam. Vndedícunt,q?nullusrecftcftudet
lCd ue cet
" °llrumetu.
tnj rt q ' d°
Ula »pr^mittat
ípfa eft inftrumetumartem Lógica?,
ad locutionem
feu rationabílem artem, & non eft de locu
tione ípfa. At (ãpícntía feu ars cíuilis
diu/ditur ín quatuor partes- Prima eft de
regimíne homínís pro anima fua: fecunda
eft de regimíne domus: tcrtía de regimíne
Eihúd* Prou,nc,x;& quarta de regimíne populi
magniuelpopulorum. Porrò regimen
hominispro anima fua, eftqd' poífídeat
uirtutes nobíles, & euacuet à fe mores feu
habitus uiciofos, (i iam pmííTt eis aditum.
Habitutmo Sunc autem uirtutes, dífpoíí/
ralet tíones quaedam pracfiícae animam adeun/
tes, donec tandem in habitum tranfeant,
h í & cli
y\v*w bn yrtin-
■» wpVabnni nibivsn nnia n^vi
n
rttron vvçn m«rn
Tan W"^7) ivvvcn mbjrn ntaiiwyn
nyuani '•, nvnns niaiaian ninpn
i niaiu trtamjn n'wan ya ni«an
nvwjan niwcn ya ni«an rrtbisram
5a mann i-«ry pi 5 riljnn i«*i^:
aw nlbjppa "IVY «in)
na nvnan rvlbjm ipsa nvrinsn"}
n-nna
,-r-t tvaiDlbabi
T• • ; ♦. nvnan
, <r • ivprvna
•T»
nn« ia vnv nanan bai iivipa tvan
runan nbi«) ; pn cni« wa^ inbn
man pa mpp t« yy:p «in man
ippmp? 137 ia lysnpni? npi cny?
y uni« ^ab n^ia^n pb taapay yi^n
nv?pai «inn yap npiwin mapaj;
n nan nvpan nanannbi«i • «inn
nnbynn
TT I - -r nym
— •« vbpa
T —t — nayn
-r J T maan
T- : Tl «^n.
a mwiÊann onb n«nm mmp«n
napia ny-flPa nynn rijvnn nrpana
n nnbvnn xian^a ayrnp Ppsyrni
rnarvan
L O G I CA RAB. SYM,
& elíciãtur ab eis operationes. Ht qutdem
philofophi denominant uirtutes cum di/
gnitatc: uocãt enim habitus rationales,no
biles uirtutes,&: ediuerfo deformes mores
uocant ignobiies & contcmptibilcs. Mo/
resquiproueniuntex uirtutibus rationa/
libus bonos uocant > opera autcm qua; ex
uilíbus proficifcunt moribus, mala uocãt.
Porrò locutionem fic denominant, quod
fit adualis imaginatio intcllccflionum ex/
cellentium feu nobilium &: uilium.
Praeterea apud philofophos multi funt
lotiiflicA, libri morales.Regimen itacg illud quo ho/
mo regit feipfum, uocant ipfi conftitutio/
. nem. At regimen domus, eft quod ipfe ho
)economic mQ jyat ^ quomocjo filijfamilias iuuent ad
4
' quxdam,&: in quanto contentari poffint,
donee rcda adaptatio fiat rerum.non tarn
iuxta poíTibilitatcm, quàm iuxta rerum
... ipfarum exigentiam in tempore illo & lo/.
Politic*. CQ Proinde regimen ciuilceft fapien
tia quae facit poflidcre habentes fe cogni/
tionem uerxfelícítatís,oftcndenscj? eis im
minentem incurfionem & noticiam, qu^
hxc ipfa praecaueri poffit, adminiftrans c5
ftítutíones, fi quando amittatur felicitas
h 5 cxpedlata
- yiywnnynxn <
fp Kba nnaa tfbp? nww
tnavvon nynn anb nNan:a na aarn
s nnas aaaj^ «bá na ato? «bp? ny
"9 nKi nanp nra anac? ■vp'p T)!> PI
M?n naaaawn raan pi : cn^aap
ar tab apT> naanann anar niaabpin
Wpay na aana:* onaa a^-N ba nãaabp?
na trpaira nn^aaaraab trnpn
an tanasa raáananaa naaaa«n vn}
•an nb.s baa fccpãoabpba upaaapn
b b« asar -oa npn apa? ni-pnn
% nivr asar sb -vrs *basa anyn fvrb
ba bs rraaaan ab«a aaanann N'b nan*,
rnanana trpaaaana nánnn aapnn bn na
baa* i • trnbsn
••/!*»- -a^aya
-*».: Nan nnpaNn t»jr
apn naa aa^ay
TI ▼ T-1 *. ansann
— : naps
v -ia^nann
.t Í -
n nanaan nan náaaap nbN an "yarn
v
rasbaa ^aia-nn naann p^apn naann
masbaan nvaavn ntasbaan vrann
tan mapaasn spáaaában raá^apyaan
rvnnaaa-bn
• — náaaann
I Tl T xal^naan
t — naaaann
: Tt T
paaaann
LÓGICA RAB, SYM,
expe&ata,& alíquandiu ca fruí & commo
dum ex ea habere non poíTint. Explícatur
dcnicp eis cognitío (pcrandae fclícítatis, ne
aut doleãt de ca,aut omníno deíerãt earn.
Síc ígítur ín uqs recflitudínis fit congi uus
ordo pro collecflionibus homínum.Nam
fapientes natíonum quae pacífice uiuunf,
cõftituuntregimína díuerforú graduum,
idcp íuxta pcrfeftíonem fingulorum, Ar g
ea díríguntferuos fuos,audituíeorum ob>
temperantes:& uocant ea ftatuta- Sunt Aí
nationes quae his regútur (fa tu tis. Verum
írí philofophia de his rebus iam multiue/
nerunt libri in línguam elegantem. Et íi in
tanta copia nõ prodrí(Tcnt,adhuc iífis tem
poríbus non indiguíflcmus illis ffatutís,
conífíturionibus, legíbus, Ar confuctudí/
nibus humanís, quum nos tenerent res di
ujnae.
VocdbuU Porrò rerum quarum explica ta? funt ra
mwi capit. tio n es ín hoc capite, hxc funt nomína: V is
rationalís, loquutío interior, loquutío cx/
teríor, ars lógica;, artes fpeculatiux, artes
pra&ica:, philofophia humana, íãpíen /
tia ciuílis feu politica,fapientía docfrínalís,
h 4 fapientía
piajp» PP frxn
p^yaup piaapp i\vwwpt\ nMaar.p
p yavri ppn^ Pia p^np piaapp
p pvwpp pIpicp p-ibjnap rttvap
rin T^yyy} Plavop pvpapp pípiap
i n^TTirn trppp
Ti bas aipy^i ^ "MfiNTap t\\ bai
1
•a n-nyitfp aPiw ibba- PI»N rtwrcta
nb« bp-j p'vniy pwavp n^ya^r"» n«p
p^baPP pMaiyn ba ov?V\an átaram
ppa^p pvy ãs apai frepp pasbpa
' i p"«ya\3P
. , • — ppana
-r ; ti r wpby
r " -I npaaopan
*t } —
iva pt n^P'op Ppam pprtbw pnarp
p bti w*ví?wf) i ipa^npjotf
j WbNp
• ti -r PW* »• D«
• pspap
▼ Tj ™"
BASILEAE A P V D I O.FROB.
ANNO M, D XXVII.