Pangkatang Gawain

Panuto: Isulat kung ano ang dapat maging bahagi ng pamilya sa sumusunod na
sitwasyon sa inyong lugar. Pumili ng tagapag-ulat sa bawat pangkat.
Sitwasyon Gagawing aksyon ng aming Maaring maging bunga ng
Pamilya aksyong ginawa
Pangkat 1 Nasunugan
ng bahay ang iyong
kaibigan

Pangkat 2 Naospital
ang anak ng iyong
kapitbahay

Pangkat 3 Mayroon
panawagan ang
barangay

Pangka 4 May
namatayan sa inyong
lugar

Pangkat 5 Sa panahon
ng eleksyon
Basahin ang sitwasyon at sagutin ang sumusunod na tanong.
May isang bus na bumibiyahe galing Baguio patungong Maynila. Ito ay naglalaman ng humigi’t kumulang na apatnapung pasahero. Mayroon silang
iisang tunguhin: ang makarating sa Maynila. May iisa silang paraan upang makarating sa paroroonan ang bus . Sila ay may ugnayang ginagawa tulad ng
simpleng kuwentuhan tuwing hihinto ang bus para sa pagtugon sa mga pangunahing pangangailangan ng bawat pasahero. May mga batas silang
sinusunod upang huwag mapahamak habang naglalakbay at alituntunin katulad ng dapat ay may tiket ka upang makasakay. Nagbabayad ang lahat para sa
gastusin ng sasakyan at suweldo ng driver at konduktor.
1. Ano-ano ang mga katangiang nakikita sa sitwasyong hawig sa isang lipunan?
2. Mula sa mga katangiang ito, maaari bang ituring na isang lipunang pampolitika ang sitwasyong ito? Pangatuwiranan.
Basahin ang sitwasyon at sagutin ang sumusunod na tanong.
May isang bus na bumibiyahe galing Baguio patungong Maynila. Ito ay naglalaman ng humigi’t kumulang na apatnapung pasahero. Mayroon silang
iisang tunguhin: ang makarating sa Maynila. May iisa silang paraan upang makarating sa paroroonan ang bus . Sila ay may ugnayang ginagawa tulad ng
simpleng kuwentuhan tuwing hihinto ang bus para sa pagtugon sa mga pangunahing pangangailangan ng bawat pasahero. May mga batas silang
sinusunod upang huwag mapahamak habang naglalakbay at alituntunin katulad ng dapat ay may tiket ka upang makasakay. Nagbabayad ang lahat para sa
gastusin ng sasakyan at suweldo ng driver at konduktor.
1. Ano-ano ang mga katangiang nakikita sa sitwasyong hawig sa isang lipunan?
2. Mula sa mga katangiang ito, maaari bang ituring na isang lipunang pampolitika ang sitwasyong ito? Pangatuwiranan.
Basahin ang sitwasyon at sagutin ang sumusunod na tanong.
May isang bus na bumibiyahe galing Baguio patungong Maynila. Ito ay naglalaman ng humigi’t kumulang na apatnapung pasahero. Mayroon silang
iisang tunguhin: ang makarating sa Maynila. May iisa silang paraan upang makarating sa paroroonan ang bus . Sila ay may ugnayang ginagawa tulad ng
simpleng kuwentuhan tuwing hihinto ang bus para sa pagtugon sa mga pangunahing pangangailangan ng bawat pasahero. May mga batas silang
sinusunod upang huwag mapahamak habang naglalakbay at alituntunin katulad ng dapat ay may tiket ka upang makasakay. Nagbabayad ang lahat para sa
gastusin ng sasakyan at suweldo ng driver at konduktor.
1. Ano-ano ang mga katangiang nakikita sa sitwasyong hawig sa isang lipunan?
2. Mula sa mga katangiang ito, maaari bang ituring na isang lipunang pampolitika ang sitwasyong ito? Pangatuwiranan.
Basahin ang sitwasyon at sagutin ang sumusunod na tanong.
May isang bus na bumibiyahe galing Baguio patungong Maynila. Ito ay naglalaman ng humigi’t kumulang na apatnapung pasahero. Mayroon silang
iisang tunguhin: ang makarating sa Maynila. May iisa silang paraan upang makarating sa paroroonan ang bus . Sila ay may ugnayang ginagawa tulad ng
simpleng kuwentuhan tuwing hihinto ang bus para sa pagtugon sa mga pangunahing pangangailangan ng bawat pasahero. May mga batas silang
sinusunod upang huwag mapahamak habang naglalakbay at alituntunin katulad ng dapat ay may tiket ka upang makasakay. Nagbabayad ang lahat para sa
gastusin ng sasakyan at suweldo ng driver at konduktor.
1. Ano-ano ang mga katangiang nakikita sa sitwasyong hawig sa isang lipunan?
2. Mula sa mga katangiang ito, maaari bang ituring na isang lipunang pampolitika ang sitwasyong ito? Pangatuwiranan.
Basahin ang sitwasyon at sagutin ang sumusunod na tanong.
May isang bus na bumibiyahe galing Baguio patungong Maynila. Ito ay naglalaman ng humigi’t kumulang na apatnapung pasahero. Mayroon silang
iisang tunguhin: ang makarating sa Maynila. May iisa silang paraan upang makarating sa paroroonan ang bus . Sila ay may ugnayang ginagawa tulad ng
simpleng kuwentuhan tuwing hihinto ang bus para sa pagtugon sa mga pangunahing pangangailangan ng bawat pasahero. May mga batas silang
sinusunod upang huwag mapahamak habang naglalakbay at alituntunin katulad ng dapat ay may tiket ka upang makasakay. Nagbabayad ang lahat para sa
gastusin ng sasakyan at suweldo ng driver at konduktor.
1. Ano-ano ang mga katangiang nakikita sa sitwasyong hawig sa isang lipunan?
2. Mula sa mga katangiang ito, maaari bang ituring na isang lipunang pampolitika ang sitwasyong ito? Pangatuwiranan.
 Isa sa pinakamasayang bahagi ng buhay- high-school ang paghahanap ng mga matatalik at
tunay na kaibigan. Sa isang mahiwagang paraan, nag sasama- sama ang mga magkakatulad,
maaring magkakatulad ng INTERES, ng HILIG, o ng mga PANGARAP.May pagkakataon ding
nagsasama ang hindi magkaka kilala. May pareho at may pagkaka iba rin. Umuusad at lumalalim ito
sa paglipas ng panahon o oras dahil sa maraming napagkwekwentuh
BARKADAHAN
 ay parang isang pamayanan. Pinagsama- sama sila.Sama-sama silang bumubuo ng mga
sistema kung paano haharapin ang mga hamon sa buhay. May mga kwento silang
pinagdadaanan at may kwento silang nabubuo.
KULTURA
 ang tawag sa mga nabuong gawi ng pamayanan. Ito ang mga : • Tradisyon • Nakasanayan •
Mga hangarin na kanilang pinagbahaginan sa paglipas ng panahon. Kinakaharap ng lipunan
ang makagawa at maging produktibo sa harap ng maraming mga kulturang ito.
PAMPOLITIKA
 ang tawag sa paraan ng pagsasaayos ng lipunan upang masiguro na ang mga bawat isa ay
malayang kabutihang panlahat.
Mag-iipon, mag-iingat, at magbabahagi ng yaman ang pamahalaan sa pmamamgitan ng pagbubuwis
at pag bibigay serbisyo. Mag papatupad ng batas upang matiyak ang soberanya at mapanatili ang
seguridad at kapayapaan sa loob ng bansa na kailangan
Ang pamahahala ay usapin ng pagkakaloob ng tiwala.
Sa barkada at pamayanan, basta sumusunod ang mga kasapi sa mga tumatayong lider kahit sa
una’y ayaw naman talaga. Bakit ? Dahil mayroong nakikita sa kanilang pag- aalab ng kalooban.
Ang pamahalaan ay kaloob ng mga tao sa kapwa nila tao dahil sa nakikita nilang husay at galing ng
mga ito sa pamumuno at pangangasiwa.
Ang lipunan ay hindi pinapatakbo ng iilan. Kailangan pa ring makilahok ng taumbayan, gawin ang
kayang gawin ng bawat isa, at ibahagi ang bunga ng paggawa sa bayan.
Ang proyekto ng pinuno ay hindi proyektong para sakanyang sarili. Ito ay proyekto para sakanya at
para sa kaniyang pinamumunuan.
PRINSIPYO NG SUBSIDIARITY
 ay tumutulong sa pamahalaan ang mga mamayan na magawa nila ang makakapag paunlad sa
kanila na walang makakahadlang sa kalayaan ng mga mamayan mula sa pinuno sa
pamamagitan ng pag –aambag sa estado ng kanilang buwis, lakas at talino.
PRINSIPYO NG PAGKAKAISA (SOLIDARITY)
 ay tungkulin ng mga mamayan ang magtulungan at ng pamahalaan ang mag tayo ng mga
estruktura upang makapagtulungan ang mga mamayan.
LIPUNANG PAMPOLITIKA
 ay isang ugnayang nakaangkla sa pananagutan ng pinuno na pangalagaan ang nabubuong
kasaysayan ng pamayanan. Ang pag-unlad ng isang lipunan ay hindi gawa ng pinuno, gawa ito
ng pag-ambag ng talino at lakas ng mga kasapi sa kabuuang pagsisikipa ng
Ang pag-unlad ng lipunan ay hindi gawa ng pinuno. Gawa ito ng talino at lakas ng mga kasapi sa
kabuuang pagsisikap ng
Ang namumuno ay hindi espesyal na nilalang na hiwalay sa kasaysayan ng tao at bayan.
Nangunguna lamang sila sa grupo, hindi nasa itaas ng iba. Utang na loob nila sa taumbayan na
ipinaubaya sa kanila ang pangunguna sa bayan.
 Kapwa “boss” ang pangulo at ang mamamayan. Tulad ng isang barkada, walang sinuman ang
nangunguna.
“Boss” ng bayan ang pangulo – magtiwala ang bayan sa pangunguna ng pinuno dahil may
makikitang higit at dakila ang pinuno para sa kasaysayan at kabutihang panlahat.
“Boss” naman ng pinuno ang taumbayan – walang gagawin ang pinuno kundi ingatan, payabungin,
at paunlarin ang mga karapatan at kalayaan ng mga tao sa bayan.
Ang tunay na “Boss” ay ang KABUTIHANG PANLAHAT – ang pag-iingat sa ugnayang pamayanan at
ang pagpapalawig ng mga tagumpay ng lipunan
 Basahin at unawain ang bawat sitwasyon sa ibaba. Sakaling ikaw ang maharap sa ganitong
pangyayari, ano ang iyong gagawin? Tuklasin mo ang iyong gagawing pagpapasiya sa bawat
sitwasyon.
Pagkatapos ng klase, inanyayahan si Janine ng kaniyang mga kaibigan na pumunta
sa mall at manood ng sine. Matagal na rin mula ng huli silang nakalabas bilang isang
grupo. Bago matapos ang palabas, biglang tumawag ang kaniyang ina at pilit siyang
pinauuwi. Mahigpit na ipinagbabawal ng kaniyang mga magulang ang pamamalagi sa
labas, lalo na kung gabi na. Ngunit sinabihan si Janine ng kaniyang mga kaibigan na kapag
sinunod niya ang kaniyang ina, ititiwalag na siya sa kanilang barkada at hindi na iimbitahan
pa sa alinmang lakad ng barkada kailanman.
Ano ang dapat gawin ni Janine?
UNANG HAKBANG
Kailangang sumunod sa payo o utos ng magulang lalo na kung para ito sa pansariling kaligtasan.
IKALAWANG HAKBANG
Likas sa tao na gawin ang mabuti at iwasan ang masama. Itinuturing na masamang gawain ang
hindi pagsunod sa magulang.
IKATLONG HAKBANG
Kung ako si Janine, susundin ang hatol ng aking konsensiya na makinig sa utos ng aking ina at
umuwi nang maaga, kahit ikagalit pa ito ng aking mga kaibigan.
IKAAPAT NA HAKBANG
Mapatutunayan ko na mabuti ang aking naging pasiya na sundin ang utos ng aking ina dahil
para ito sa aking kaligtasan. Bukod dito, kung tunay ang pagkakaibigan na mayroon kami ng aking
barkada, hindi nila ako papayuhan nang masama tulad ng pagsuway sa aking magulang.
 Nalalapit na ang markahang pagsusulit sa paaralan nila John nang
kausapin siya ng kaniyang ama. Ayon kay Mang Jun, bibilihin niya ang
pinakabagong modelo ng cellphone na gustung-gusto ng kaniyang anak, sa
kondisyon na makakuha siya ng mataas na marka sa lahat ng asignatura.
Magandang motibasyon ito para kay John kaya’t naghanda at nag-aral siya nang
mabuti.Nang dumating ang araw na pinakahihintay, napansin ni John na wala sa
kaniyang pinag- aralan ang mga tanong sa pagsusulit. Kahit kinakabahan,
sinimulan niyang sagutin ang mga tanong. Dahil hindi sigurado, makailang beses
siyang natuksong tumingin sa sagutang papel ng kaniyang katabi lalo na kapag
hindi nakatingin ang guro. Naisip niya na ito lamang markahang ito siya
mangongopya at hindi na niya ito uulitin pa. Bukod dito, ayaw niyang mawala
ang pagkakataon na mapasaya ang kaniyang ama at magkaroon ng bagong
cellphone. Kung ikaw ang nasa kalagayan ni John, ano ang gagawin mo?
UnangHakbang: _______________________________________________

IkalawangHakbang:_____________________________________________

IkatlongHakbang:_______________________________________________

IkaapatHakbang:_______________________________________________
 Nais ni Mark na maging isang inhinyero balang-
araw. Nag-aaral siya nang mabuti upang makapasok
sa pinakamahusay na pamantasan pagdating ng
kolehiyo. Ngunit kahit ginagawa na niya ang lahat,
hindi pa rin siya makakuha ng matataas na marka.
Isang kaibigan ang nag-alok ng tulong upang
makapasa siya sa entrance exam ng isang sikat na
pamantasan, kapalit ng malaking halaga. Walang
hawak na pera si Mark at alam niyang hindi siya
maaaring humingi sa kaniyang ama para ibigay sa
kaibigan. Isang araw, binigyan siya ng pera ng
kaniyang ama upang ibili ng aklat na kailangan niya sa
paaralan. Napag-isip-isip niya na ang halagang iyon ay
sapat na upang makapasok sa sikat na pamantasan at
makuha ang gusto niyang kurso. Hindi niya malaman
kung bibili siya ng aklat na pangunahing kailangan o
ibibigay ito sa kaibigan.
Kung ikaw ang nasa kalagayan ni Mark, ano ang
gagawin mo?
Unang Hakbang:_______________________
Ikalawang Hakbang:____________________
Ikatlong Hakbang:______________________
IkaapatHakbang:______________________
Nais ni Mark na maging isang inhinyero balang-
araw. Nag-aaral siya nang mabuti upang makapasok
sa pinakamahusay na pamantasan pagdating ng
kolehiyo. Ngunit kahit ginagawa na niya ang lahat,
hindi pa rin siya makakuha ng matataas na marka.
Isang kaibigan ang nag-alok ng tulong upang
makapasa siya sa entrance exam ng isang sikat na
pamantasan, kapalit ng malaking halaga. Walang
hawak na pera si Mark at alam niyang hindi siya
maaaring humingi sa kaniyang ama para ibigay sa
kaibigan. Isang araw, binigyan siya ng pera ng
kaniyang ama upang ibili ng aklat na kailangan niya sa
paaralan. Napag-isip-isip niya na ang halagang iyon ay
sapat na upang makapasok sa sikat na pamantasan at
makuha ang gusto niyang kurso. Hindi niya malaman
kung bibili siya ng aklat na pangunahing kailangan o
ibibigay ito sa kaibigan.
Kung ikaw ang nasa kalagayan ni Mark, ano ang
gagawin mo?
UnangHakbang:_______________________
IkalawangHakbang:____________________
IkatlongHakbang:______________________
IkaapatHakbang:______________________
Konsensiya
 nagmula sa salitang Latin “conscientia” na
nangangahulugan ng paglilitis sa sarili.
 ang nagpapasya at nagsisilbing gabay batay sa
prinsipyo ng Batas Moral upang matunton ang
kabutihan sa sarili bilang isang tao.
 isang praktikal at moral na paghuhusga ng isip
(intellect) batay sa kung tama o mali ang ikinilos.
Ito ang paglalapat ng batas unibersal sa
partikular na sitwasyon.
 isa sa mga kilos ng isip na nag-uutos o
naghuhusga sa mabuting dapat gawin o sa
masamang dapat iwasan
 ang pinakamalapit na pamantayan ng moralidad
na gumagabay sa ating pamumuhay tungo sa
kabutihan.
= Proseso ng pagkilos ng konsensiya na nakatutulong
sa ating pagpapasiya
1. Unang Yugto: Alamin at naisin ang mabuti Ang tao
ay nilikha na may likas na pagnanais sa mabuti at
totoo. Binigyan siya ng kakayahan upang malaman
kung ano ang mabuti at totoo. Ito ang
pinakamainam na paliwanag sa katotohanang tayo
ay nilikha upang mahalin ang Diyos at ang
kabutihan.
= Sa kabila nito, bakit kaya maraming tao ang
gumagawa pa rin ng bagay na masama? =
Una, ang ilang mga tao, kahit alam na kung ano ang
mabuti ay pinipili pa rin ang gumawa ng masama
Ikalawa, maaaring kulang ang kaalaman ng isang tao
sa totoong mabuti upang tuluyan niyang naisin ito. Dito
pumapasok ang kahalagahan ng Likas na Batas Moral
bilang batayan sa pagkakaroon ng mabuting
konsensiya.
2. Ikalawang Yugto: Ang pagkilatis sa partikular na
kabutihan sa isang sitwasyon .May ilang gawaing
kaugnay nito tulad ng pag-aaral ng sitwasyon,
pangangalap ng impormasyon, pagsangguni na
sinusundan ng pagninilay na naghahatid sa
paghatol ng konsensiya. Sa sandaling ito,
nailalapat natin ang ating nalalaman sa mga
prinsipyo ng moralidad upang kilatisin ang mabuti
sa isang partikular na sitwasyon.
3. Ikatlong Yugto: Paghatol para sa mabuting pasiya
at kilos. Oras ng paghatol ng konsensiya, kung
saan wari’y sinasabi sa atin, “Ito ay mabuti, ito ang
kinakailangan mong gawin,” o kaya naman ay, “Ito
ay masama, hindi mo ito nararapat na gawin.”
Nahuhusgahan ang kabutihan o kasamaan ng
isang kilos. Ang hatol na ibibigay sa atin ang
magsisilbing resolusyon sa “krisis” na kinakaharap
natin.
4. Ikaapat na Yugto: Pagsusuri ng Sarili / Pagninilay.
Pinagninilayan o binabalikan natin ang ating paghatol
upang matuto mula sa ating karanasan. Kung sa
pagninilay ay mapatunayan natin na tama ang naging
paghatol ng konsensiya, kinukumpirma natin ang ating
pagiging sensitibo sa mabuti at masama at higit na
pinagtitibay ang ating moralidad.
MODYUL 1: ANG PAMILYA BILANG NATURAL NA INSTITUSYON BUOD
ANO NGA BA ANG PAMILYA?
Ayon kay Pierangelo Alejo(2004), ang pamilya ang pangunahing institusyon sa lipunan na nabuo sa
pamamagitan ng pagpapakasal ng isang lalaki at babae dahil sa kanilang walang pag- iimbot, puro,
at romantikong pagmamahal- kapwa nangakong magsasama hanggang sa wakas ng kanilang buhay.
Ang pamilya ay isang pagmamahal sa kapwa sa pamamagitan ng kawanggawa, kabutihang loob, at
paggalang o pagsunod.
BAKIT ANG PAMILYA AY ISANG LIKAS NA INSTITUSYON?
1. Ang pamilya ay pamayanan ng mga tao na kung saan ang maayos na paraan ng pag-iral at
pamumuhay ay nakabatay sa ugnayan.
2. Nabuo ang pamilya sa pagmamahalan ng isang lalaki at babaeng nagpasyang magpakasal at
magsama nang habambuhay.
3. Ang pamilya ang una at pinakamahalagang yunit ng lipunan. Ito ang pundasyon ng lipunan at
patuloy na sumusuporta dito dahil sa gampanin nitong magbigay- buhay.
4. Ang pamilya ang orihinal na paaralan ng pagmamahal.
5. Ang pamilya ang una at hindi mapapalitang paaralan para sa panlipunang buhay.
6. May panlipunan at pampolitikal na gampanin ang pamilya.
7. Mahalagang misyon ng pamilya ang pagbibigay ng edukasyon, paggabay sa mabuting
pagpapasiya, at paghubog ng pananampalataya.

KABATAAN, kailangan mo nang kumilos para sa pagtataguyod at pagmamahal ng sarili mong

pamilya.
BATAYANG KONSEPTO:
Ang pamilya ay natural na institusyon ng pagmamahalan at pagtutulungan na nakatutulong sa
pagpapaunlad ng sarili tungo sa makabuluhang pakikipagkapwa.