kailangan paghahanda na dapat ng bubong at mga bintana ng gawin bahay ang malakas na ihip ng BAGYO hangin (para sa mga kabahayan sa Ang bagyo ay isang malakas na hanging maralitang komunidad, tiyakin din kumikilos ng paikot, na madalas ay may na kakayanin ng haligi at dingding kasamang malakas at matagal na pag- ang lakas ng hangin sa ulan. Ang bagyo ay isang higanteng pamamagitan ng pagtatali o buhawi. Sa mata ng bagyo ay walang pagpapako ng maayos sa mga ito); hangin subalit malakas naman ang at hangin sa eyewall nito. 4. Putulin ang mga mahahabang Public Storm Warning Signal (PSWS) – sanga ng mga punongkahoy na ang PSWS ay mga babalang malapit sa bahay. ipinalalabas ng PAGASA upang Mga dapat gawin HABANG may bagyo: malaman kung gaano kalakas ang 1. Ugaliing makinig sa radyo o paparating na bagyo, saan ang lokasyon manood ng TV para sa regular na nito sa oras na inilabas ang PSWS, saan anunsyo o babala tungkol sa ang tinatayang dadaanan nito, at ano kalagayan ng bagyong paparating ang mga paghahandang dapat o maaari o kaya naman ay makibalita sa pang maisagawa ng mga komunidad na mga kapitbahay; maaapektuhan ng pagdaan ng bagyo. 2. Siguraduhing may mga gamit • PSW Signal Number 1 – hanging may pang-emergency na nakalagay sa lakas mula 30-60 kph. Inaasahan ang lalagyang hindi nababasa; bagyo sa loob ng 36 oras. 3. Punuin ang lalagyan ng tubig, • PSW Signal Number 2 – hanging may ilagay sa plastik na supot ang mga lakas mula 61-100 kph. Inaasahan ang ekstrang damit, mga delata, bagyo sa loob ng 24 oras. kandila, posporo, baterya, at iba • PSW Signal Number 3 – hanging may pang mahahalagang gamit; lakas mula 100-185 kph. Maaasahan ang 4. Mag-ingat sa mata ng bagyo. Ito pagdating sa loob ng 18 oras. ang biglang pagtigil ng hangin at • PSW Signal Number 4 – napakalakas ulan at kalmado ang paligid sa na hanging hihigit sa 185 kph at isang lugar. Hudyat ito na maaasahan sa loob ng 12 oras. pagkaraan ng halos 2 oras ay Mga dapat gawin BAGO dumating ang babalik ang mas malakas na bagyo: hangin at ulan; 1. Ihanda ang radyo, flashlight at 5. Manatili sa loob ng bahay ekstrang baterya; hanggang matapos ang bagyo; at 2. Maghanda ng pang-emergency na 6. Kung kinakailangang lumikas, pagkaing hindi agad nasisira tiyaking nakapatay ang kuryente (katulad ng de-lata at biskwit), ng bahay, nakasara ang tangke ng lalagyan ng tubig, first-aid kit o gas, at nakasusi ang pinto. Huwag gamit at gamot na pang-unang kalimutan ang mga gamit pang- lunas, at mga plastik na supot; emergency. BAHA 1. Pagtaas ng tubig nang higit sa Siguraduhin na magkakasama ang kapasidad ng ilog at ibang daluyan lahat ng miyembro ng pamilya at na ang resulta ay pag-apaw nito sa ihanda ang bawat isa sa anumang kapatagan. mangyayari. 2. Ito ay dulot ng labis na pag-ulan, Alamin ang pinakamalapit na biglaang pagbuhos ng ulan o evacuation center at ang thunderstorm, pagka-ipon ng tubig pinakamalapit na daan dahil sa pagbabara ng mga patungo rito. daluyan ng tubig, at tuluy-tuloy na Maghintay sa warning signal na pag-ulan sa loob ng ilang araw. ibibigay ng kagawad tungkol sa FLASHFLOODS paghahanda sa paglikas at sa 1. Rumaragasang agos ng tubig na mismong paglikas. may kasamang putik, bato, kahoy, Makipag-ugnayan sa nakatalagang at iba pa. kagawad kung nais nang lumikas 2. Mabilis ang pagdating nito at patungo sa kamag-anak sa ibang mabilis din ang paghupa. barangay upang maitala. 3. Maaaring sanhi ito ng pagkakalbo Ang Barangay Disaster Risk ng bundok at pagmimina (kagaya Reduction and Management ng dahilan kung bakit naging Council (BDRRMC) ay dapat mapaminsala ang bagyong Ondoy). maghanda ng kanilang gamit tulad Ano ang maaaring gawing ng malalaking flashlight, radyong paghahanda BAGO ang pagbaha? de-baterya, warning device Alamin ang warning system at (megaphone, pito, kalembang), signal sa inyong barangay o mga matitibay na lubid, first aid kit, munisipyo. sasakyang may sapat na gasolina Obserbahan ang sitwasyon ng para sa mabilis na paglikas at lugar at makinig sa ulat ng panahon pakikipag-ugnayan, mga gamit mula sa PAGASA. pang-komunikasyon tulad ng Pakinggan ang opisyal na warning cellphone, mga kagamitan tulad ng signal na ibibigay ng kagawad na martilyo, liyabe, wrench, pala, at sumasakop sa lugar. iba pa. Ihanda ang mga pangunahing Kung sa pagtantya ay magtutuluy- kakailanganin sa paglikas tulad ng tuloy pa ang pagtaas ng tubig ay damit, kumot, pagkain, maiinom na lumikas na bago pa masira ang tubig, gamot, posporo, kandila, mga daan at mga tulay. flashlight, radyong de-baterya, Ilipat na ang mga alagang hayop sa banig, at iba pa. Maiging nakabalot mataas na lugar. ang mga ito sa plastik. Bago lumikas, patayin muna ang Itago o ilagay sa plastik ang mga kuryente at ikandadong mabuti ang mahahalagang dokumento at bahay. papeles. Mga dapat gawin HABANG may baha: Mag-imbak na ng malinis na Iwasan ang mga lugar na may inuming tubig. tubig-baha lalo na kung hindi nakasisiguro sa lalim nito. Huwag lumusong o tumawid sa mga tubig 3. Nagiging dahilan din o na hindi alam ang lalim, gaya ng nakapagpapalala ng landslide ang ilog o sapa. pagmimina, paggawa ng kalsada, Kung may dalang sasakyan at di-akmang paggamit ng lupa, at inabot ng baha, huwag piliting pagputol ng mga puno sa tawirin ang baha laluna kung kagubatan. malakas ang agos nito at hindi Mga Dapat Tandaan: matantya ang lalim. Ang landslide ay walang babala. Sa mga Huwag payagang maglaro ang pagguhong sanhi ng paglindol, ang lindol mga bata sa baha. Huwag mismo o mga aftershock nito ang languyan o tawirin ng bangka ang magsisilbing babala. Malaki rin ang mga binahang ilog. epekto ng matinding pag-ulan dahil sa Siguraduhing lutung-luto ang mga pagkababad ng lupa sa ulan, napapadali pagkain at iwasang marumihan nito ang pagguho ng lupa. Dahil walang ang mga tirang pagkain. babala, wala ring sapat na oras o Pakuluan ang tubig bago ito inumin. panahon upang makalikas. Mga dapat gawin PAGHUPA ng baha: Iwasan ang mga natukoy na Gumamit ng flashlight kapag mapanganib na lugar hangga’t muling papasukin ang binahang maaari. Iwasang magtayo ng bahay. anumang istruktura sa mga lugar Maging alerto sa mga bagay na na ito. maaaring pagsimulan ng sunog. Magbuo ng sistema ng babala sa Tiyaking malinis at hindi narumihan komunidad para sa lindol at mga ng tubig-baha ang mga pagkain at dulot nitong hazard katulad ng inumin. Lutuin muna ng mabuti o landslide. pakuluan ito bago kainin o inumin. Magbuo ng Evacuation Plan para Iulat sa mga kinauukulan ang mga sa mga lugar na may banta ng nasirang pasilidad gaya ng poste at panganib. Tiyaking makapagtukoy kawad ng kuryente, tubo ng tubig, ng mga ligtas na relocation site. at iba pa. Magtayo ng mga warning stations Siguraduhing nasiyasat ng mabuti at palagian itong bantayan upang ng isang marunong sa kuryente makapagbigay ng babala kung ang switch ng kuryenteng nabasa kinakailangan. at lahat ng gamit na de-kuryente Piliing mabuti ang paglalagyan ng bago gamiting muli ang mga ito. mga rain gauge upang ito ay LANDSLIDE makakuha ng sapat na dami ng 1. Ang pagbagsak ng lupa, putik, o ulan. Regular itong i-monitor upang mga malalaking bato dahil sa maging wasto ang basehan ng pagiging mabuway ng burol o warning signal. Ito ay kailangang bundok. mabantayang mabuti upang hindi 2. Karaniwan itong idinudulot ng masira at magsilbi para sa wastong malakas o tuluy-tuloy na pag-ulan gamit ng taong bayan. Magsagawa o ‘di kaya naman ay paglindol. ng pagsasanay sa mga taumbayan hinggil sa pagbasa ng rain gauge. Maiging laging may nakahandang Simultaenous earthquake drill mga relief good ang lokal na sa Dagupan, pasado ayon sa pamahalaan sapagkat mataas ang Region 1 Office of the Civil posibilidad na makulong o Defense maisolate ang ilang mga barangay July 17, 2012 by DZRD dahil sa pagguho ng mga bundok. Newscenter Leave a Comment Gawing batas ang pagbawal sa Pasado ang isinagawang pagtotroso at magkaroon ng simultaenous earthquake drill ng programa o polisiya sa pagtatanim Dagupan City Government sa mga ng mga punong-kahoy. (dzrd private at public schools kahapon sonshineradio) kasabay sa paggugunita sa ika-22 Makeup classes sa mga taong 7.8 magnitude na lindol na eskuwelahan, dapat lamang tumama sa syudad. umano ayon sa Deped Regional Binigyan ng gradong 8-9 out 10, ni Office. Ms. Imelda Castro ng Office of the August 3, 2011 by DZRD Civil Defense Region 1 kung saan Newscenter Leave a Comment malayo na diumano ang Nararapat lamang umano ang pagkakaiba nang sinimulang pagkakaroon ng makeup classes earthquake drill tatlong taon nang sa mga eskuwelahan na apektado nakakaraan. ng suspensiyon ng klase dahil sa Particular na tinututukan sa bagyo o baha. earthquake drill ang eskwelahan Una na ng pinalagan ng ilang mga na may mga children with magulang at mga mag-aaral ang disabbilities, kasama dito ang mga kautusan ng Deped na guro, mga magulang at kapwa mag magpatawag ng makeup classes aaral. ng mga school principals para Hinati sa anim na cluster ang punan ang nawalang araw ng simultaneous earthquake drill sa klase. mga ibat ibang identified area. At Sa panayam ng sonshineradio, matapos ang isinagawang drill, nag sinabi ni Bartolome Tenasa ang karoon ito ng evaluators forum na OIC-Deped Regional Office na isinagawa sa BSL Hall, Deped na hindi dapat maging dahilan ang kung saan lahat na mga suspensiyon ng klase dahil sa participating agency ay isa isang bagyo o baha para mawala ang tinalakay ang mga bagay na dapat araw sa pag-aaral ng estudyante. pang i-improve lalung lalo na sa Nabatid sa school calendar mga daraanan ng mga nag ngayon taon, kailangan 204 na sisipaglikas na mga estudyante. araw nasa paaralan ang bata, Samantala, dumalo sa evaluation kabilang dito ang 180 araw na ang Chairman ng CDRRMC na si tinuturuan sa loob ng classroom at Mayor Benjie Lim na personal na 24 na araw para sa kanilang mga tinututukan ang drill partikular sa extra-curricular activities. Dagupan City National High School, mga kinatawan ng Deped sa pamumuno ni Deped malaking lindol sa distrito ng Tokai -ang Superintendent Dr. Alma Rudy c. “Tokai Jishin”. Gayunpaman na ayon sa Torio. Mga tauhan ng CDRRMC, historical record, ang nasabing lindol ay rescue units, Panda, DOH atbp. dumadapo sa distrito ng Tokai bawat (Jimrey Biosa – dzrd news) 100 -150 taon, at humihigit na sa 150 Paghahanda laban sa pagdating ng taon ang lumilipas mula ito huling Sakuna dumating. Sapagkat ang bansang Hapon ay Karaniwan mahirap mataya na kung kailan darating ang lindol, pero tungkol dumadanas ng 4 na panahon (Tag- sa Tokai Jishin, may posibilidad na sibol, Tag-init, Tag-lagas, at Tag-lamig), at may dumarating ang mga sakunang malalaman kung kailan tulad ng malakas na pag-buhos ng ulan magkakaroon.Sa oras na mataya na (at pagbaha), Bagyo, atbp ayon sa malaki ang posibilidad na parating na panahon nito. Habang sa panahon ng ang lindol, ang Prime Minister ng bansang Hapon ay magpapatalastas ng Tag-sibol hangang sa pagdating ng babala o “Keikai Sengen”. Tag-init ay madaling bumuhos ang Karagdagan dito, maaring magkaroon malakas na ulan na nagmumula sa dagat, sa paglapit ng Tag-lagas naman ng napakalaking lindol “Nankai Trough nagsisidatingan ang mga Typhoon o Kyodai Jishin” dahil sa “Tokai Jishin”, malalaking Bagyo. Kung nagkaroon ng napakalaking lindol, Dahil maaring magdulot ang mga maaring magdulot ng malaking sakuna sa iba’t ibang area sa pamamagitan ng bagyong ito ang mga landslide, pagyanig at tsunami o seismic sea pagbabaha, at iba pang sakuna. Maghanda sa pamamagitan ng pag- wave. alam kung saan ang mga mapanganib Para bawasan ang sakuna kahit konti, na lugar, at ang inyong nakatalakdang naghahanda ang gobyerno para pook-likasan (evacuation center) sa ipaalam sa mamamayan ang mga impormasyon sa pamamagitan ng TV, inyong lugar. Ugaliin na maging laging radio, o iba pang paraan bago mag- handa laban sa pagdating ng sakuna. Ang bansang Hapon ay kabilang sa lindol o pagka lindol. Kailangan din mga bansang palagiang dinadatnan ng ninyo kumolekta ng impormasyon at Lindol. Ang Lindol ay ang pagyanig ng magpasiya kayo sa sarili na lumikas lupa. Nagkaroon ito dahil sa biglang para ipagtanggol ang buhay ninyo ng paggalaw ng parte ng bedrock sa ilalim pamilya. Walang makapagsasabi kung kailan ng lupa. mangyayari ang kalamidad. Nito ngang Pag nagkaroon ng malaking lindol, maaring magdulot ng malaking sakuna Martes, biglang umulan nang malakas sa pamamagitan ng pagpatumba ng na nagdulot ng baha sa ilang bahagi ng mga gusali, pagsanhi ng mga sunog, at Metro Manila. Gayunman, marami sa iba pa. Upang ma-ibsan ang pahamak atin ang ihindi pa rin natuto sa paghahanda sa panahon ng na dulot ng lindol, ugaliing maghanda pagsusungit ng kalikasan. Sa malawak laban sa pagdating nito. Kasama na rito ang paghahanda laban kong pagbabasa, nakalap ko ang ilang sa tinatayang pagdating ng isang impormasyon na naipagtagni-tagni ko hinggil sa paghahanda ng pamilya sa bombero, pulis, doktor, at kung ano ang mga natural na kapahamakan, hindi dapat nilang sabihin. lamang tuwing may bagyo kundi marami Ang bawat miyembro ng pamilya ay pang iba: dapat matuto ng First Aid, CPR, at iba pang mga kaalaman upang mailigtas Unawain ang lagay ng panahon at mga ang buhay. krisis na walang kaugnayan sa panahon na maaaring makaapekto sa iyong Walang makapagsasabi kung kailan pamilya at tahanan. Pag-usapan mangyayari ang kalamidad. Nito ngang ninyong madalas ang mga ito sa isang Martes, biglang umulan nang malakas mahinahong paraan. Pag-aralan ninyo na nagdulot ng baha sa ilang bahagi ng ang istruktura ng iyong tahanan at ang Metro Manila. Gayunman, marami sa inyong rehiyon – kung kayo ba ay nasa atin ang ihindi pa rin natuto sa panganib ng bagyo, baha, o pagguho ng paghahanda sa panahon ng lupa. pagsusungit ng kalikasan. Sa malawak Abangan lagi ang mga anunsiyo o alerto kong pagbabasa, nakalap ko ang ilang (sa radyo, TV, Internet) tungkol sa impormasyon na naipagtagni-tagni ko bagyo, buhawi, baha o lindol kung ang hinggil sa paghahanda ng pamilya sa lugar ninyo ang laging tinatamaan nito; mga natural na kapahamakan, hindi dito mahalaga ang pagkakaroon ng lamang tuwing may bagyo kundi marami radyo. pang iba: Magtalaga ng isang ligtas na silid o pinakaligtas na lugar sa inyong tahanan Unawain ang lagay ng panahon at mga at tiyaking alam ito ng lahat ng krisis na walang kaugnayan sa panahon miyembro ng pamilya at kung bakit. na maaaring makaapekto sa iyong Kapag naging isyu ang evacuation o pamilya at tahanan. Pag-usapan paglikas, alamin kung anu-anong lugar ninyong madalas ang mga ito sa isang ang maaari ninyong puntahan. Doon mahinahong paraan. Pag-aralan ninyo mag-stock ng emergency supplies na ang istruktura ng iyong tahanan at ang hindi nasisira (bigas, de-lata, noodles, inyong rehiyon – kung kayo ba ay nasa batteries para sa flashlight, gaas, atbp.) panganib ng bagyo, baha, o pagguho ng Tiyaking alam ng bawat miyembro ng lupa. pamilya ang mga lugar na maaari Abangan lagi ang mga anunsiyo o alerto ninyong pagtipunan. Magtalaga ng (sa radyo, TV, Internet) tungkol sa isang miyembro ng pamilya (yung bagyo, buhawi, baha o lindol kung ang responsable ha?) na magiging point of lugar ninyo ang laging tinatamaan nito; contact. Tiyaking madali itong maabot dito mahalaga ang pagkakaroon ng ng text o tawag sa telepono. radyo. Maglagay ng listahan ng emergency Magtalaga ng isang ligtas na silid o telephone numbers sa tabi ng inyong pinakaligtas na lugar sa inyong tahanan telepono (pati na rin sa inyong cellphone at tiyaking alam ito ng lahat ng phonebook) at tiyaking alam ng bawat miyembro ng pamilya at kung bakit. miyembro ng pamilya, lalo na ang mga Kapag naging isyu ang evacuation o bata, kung kailan tatawagan ang paglikas, alamin kung anu-anong lugar ang maaari ninyong puntahan. Doon mag-stock ng emergency supplies na hindi nasisira (bigas, de-lata, noodles, batteries para sa flashlight, gaas, atbp.) Tiyaking alam ng bawat miyembro ng pamilya ang mga lugar na maaari ninyong pagtipunan. Magtalaga ng isang miyembro ng pamilya (yung responsable ha?) na magiging point of contact. Tiyaking madali itong maabot ng text o tawag sa telepono. Maglagay ng listahan ng emergency telephone numbers sa tabi ng inyong telepono (pati na rin sa inyong cellphone phonebook) at tiyaking alam ng bawat miyembro ng pamilya, lalo na ang mga bata, kung kailan tatawagan ang bombero, pulis, doktor, at kung ano ang dapat nilang sabihin. Ang bawat miyembro ng pamilya ay dapat matuto ng First Aid, CPR, at iba pang mga kaalaman upang mailigtas ang buhay. MGA AHENSIYA NG PAMAHALAAN lalong pahusayin ang kasalukuyang NA RESPONSIBLE SA KALAMIDAD geo-hazard vulnerability maps. Inilalatag ng mga mapang ito ang mga lugar sa 1. Philippine Atmospheric Geophysical bansa na malubha kung tamaan ng mga Astronomical Services Administration sakuna. (PAGASA) Mapupuntahan ang web portal ng Pangasiwaan ng Pilipinas sa Project NOAH sa noah.dost.gov.ph. Serbisyong Atmosperiko, Heopisiko, at Astronomiko Para sa dagdag na kaalaman ukol sa Project NOAH, i-click lamang ito. Ang PAGASA ay isang ahensiya sa ilalim ng Department of Science and Para sa mga update sa baha: Technology o DOST (Kagawaran ng 3.PAGASA Flood Forecasting and Agham at Teknolohiya). Nagbibigay ito Warning Section ng real-time o sabay sa kasalukuyang update ng mga babala ukol sa panahon Isa itong bahagi ng website ng PAGASA at bagyo. binibigyan ang publikong imonitor ang mga babala at ulat sa pagbaha sa Public Storm Warning Signals: buong bansa. Inilalabas ang Public Storm Warning Para sa mga babala ukol sa mga Signals para bigyan ang publiko ng aktibidad ng bulkan, lindol, at tsunami: babala sa pagdating ng masamang panahon, lalo na tungkol sa lakas o 4.Philippine Institute of Volcanology and signal ng bagyo. Sa oras na maibigay Seismology (PHIVOLCS) ang Storm Signal, posibleng hindi pa Surian ng Pilipinas sa Bulkanolohiya at maramdaman sa nabanggit na lugar Sismolohiya ang masamang lagay ng panahon. Ang PHIVOLCS ay isang institusyong Impormasyon ukol sa Public Storm pangserbisyo ng DOST. Inatasan ang Warning Signals: Ang Public Storm ahensiya na paliitin ng epekto ng Warning sa Pilipinas sakunang dulot ng pagputok ng bulkan, Color-coded na Babala ukol sa Pag- lindol, tsunami, at ibang heotektonikong ulan: penomenon. 2.Project NOAH Kontakin ang PHIVOLCS gamit ang: Ang Nationwide Operational 5.National Disaster Risk Reduction Assessment of Hazards (NOAH) ay Management Council (NDRRMC) isang programang inilunsad ng DOST Itinatag ang NDRRMC para sa pag- para magtatag ng isang programang agap sa mga sakuna at pagbawas sa tumutugon sa pag-agap at panganib na dulot ng mga kalamidad. pagpapagaan sa mga sakuna, gamit Nagbibigay ito ng mga update sa mga ang mataas na uri ng teknolohiya upang epekto at hakbang para paghandaan Ang NGCP ang entidad na tinitiyak ang ang mga kalamidad tulad ng bagyo, pagbabahagi ng ligtas at maaasahang lindol, at iba pa. elektrisidad sa kapuluan ng Pilipinas. Nagbibigay ito ng mga babala at paalala 6.Department of Transportation and ukol sa suplay ng kuryente. Communications (DOTC) 10.Metropolitan Manila Development Kagawaran ng Transportasyon at Authority (MMDA) Komunikasyon Pangasiwaan sa Pagpapaunlad ng Ang DOTC ang ahensiya ng Kalakhang Maynila pambansang pamahalaan na nakatoka sa pampublikong transportasyon sa Nagbibigay ng sabay sa panahong ulat buong bansa. Nagbibigay ito ng mga sa lagay ng mga kalsada sa Metro update sa lagay ng sistema ng Manila; tumulong din sa pagkontrol ng pampublikong transportasyon sa bansa mga baha sa Metro Manila. tulad ng mga biyahe sa himpapawid, 11.Department of Social Welfare and karagatan, at kalsada. Development (DSWD) 7.Civil Aviation Authority of the Kagawaran ng Kagalingan at Philippines Pagpapaunlad Panlipunan Ang CAAP ay isang ahensiyang nasa Ang DSWD ay ang ahensiyang ilalim ng DOTC na inatasang responsable sa paghahatid ng magpatupad ng mga patakaran ukol sa serbisyong panlipunan sa mamamayang civil aviation o pagpapalipad ng mga Pilipino. Pinamumunuan nito ang mga sibilyan ng sasakyang panghimpapawid. relief operation tuwing may mga Nagbibigay ito ng mga ulat sa mga kalamidad. operasyon at problema ukol sa biyaheng panghimpapawid. 12.Department of Education 8.Philippine Coast Guard ( Tanod Kagawaran ng Edukasyon Baybayin ng Pilipinas ) Nagbibigay ang DepEd ng update ukol Ang Philippine Coast Guard ay isang sa mga anunsiyong mula sa mga lokal ahensiya sa ilalim ng DOTC na na pamahalaan tungkol sa nagpapatupad ng kaligtasang pandagat, pagsususpinde ng klase sa iba’t ibang seguridad, at search and rescue lugar sa bansa. operations. Nagbibigay ito ng mga babala sa biyaheng pandagat at mga ulat sa operasyon sa mga pantalan. 9.National-grid-corporation National Grid Corporation of the Philippines (NGCP)