Kagawaran ng Edukasyon

Rehiyon III
DIBISYON NG MABALACAT CITY

Pangalan: ____________________________ Baitang at Pangkat: ________________

Paaralan: ______________________________________ Petsa: ___________________

GAWAING PAGKATUTO
Edukasyon sa Pagpapakatao 9
Lipunang Pampolitika, Prinsipyo ng
Subsidiarity at Prinsipyo ng
Pagkakaisa

I. Panimula

Ang kamay ay madalas gamiting simbolo ng kakayahan,

aksyon at layunin. Sa pamamagitan ng ating mga kamay tayo ay
maaaring matuto, lumikha, at magsakatuparan ng gawain. Ang kamay
sa tulong-aral na ito ay sumisimbolo na ikaw, bilang isang mag-aaral,
ay may angking kakayahang matutuhan ang mga kaugnay na
kompetensi at kasanayan. Ang iyong pang- akademikong tagumpay ay
nakasalalay sa iyong sarili o sa iyong mga kamay. Bawat daliri sa kamay
ay maaring may pakikibahagi tungo sa iisang adhikain ng buong kamay.
Nagpapakita ng pagkakaisa ang mga daliri sa kakayahan ng kamay.

II. Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- unawa kung bakit may lipunang
pulitikal at ang Prinsipyo ng Subsidiarity at Pagkakaisa (EsP9PL-lc-2.1-2.1)

III. Mga Layunin

Naipaliliwanag ang:
A.dahilan kung bakit may lipunang pulitikal;
B.prinsipyo ng subsidiarity; at
C. prinsipyo ng pagkakaisa
IV. Pagtalakay
Isa sa pinakamasayang bahagi ng buhay high school ang
pagkakaroon ng tunay na kaibigan. Nagsasama sama ang may mga
magkakatulad na interes, hilig at pangarap. Ang pamayanan ay parang
isang BARKADAHAN. Sama-sama silang bumubuo ng mga sistema kung
paano haharapin ang mga hamon sa buhay. May mga kwento silang
pinagdadaanan at nabubuo ang kanilang paniniwala at kultura.

ANO ANG KULTURA?

Kultura ang tawag sa mga nabuong gawi ng pamayanan. Ito ang

mga tradisyon, nakasanayan, mga pamamaraan ng pagpapasya, at mga
hangarin na kanilang sinalin sa paglipas ng panahon. Gabay ang mga
tradisyong ito sa mga hamon sa kinabukasan.

Ano ang LIPUNANG PAMPOLITIKA?

Pampolitika ang tawag sa paraan ng pagsasaayos ng lipunan
upang masiguro na ang mga bawat isa ay malayang magkaroon ng
maayos na pamumuhay, makamit ang pansariling mithiin sabay ang
kabutihang panlahat. Pinangungunahan ito ng pamahalaan.

Tungkulin ng Pamahalaan sa Lipunan

1. Gumawa ng mga batas na naglalaman sa mga pagpapahalaga at
adhikain ng mga mamamayan.
2. Magtatatag ng mga estruktura na maninigurong nakakamit ng mga tao
ang kanilang batayang pangangailangan.
3. Mag-iipon, mag-iingat, at magbabahagi ng yaman sa pamamagitan ng
pagbubuwis at pagbibigay-serbisyo.
4. Magpapatupad ng batas upang matiyak ang soberanya at mapanatili
ang seguridad at kapayapaan sa loob ng bansa na kailangan sa pagiging
produktibo ng lipunan.

Ang LIPUNANG PAMPOLITIKA ay isang ugnayang nakaangkla

sa pananagutan ng pinuno na pangalagaan ang nabubuong
kasaysayan ng pamayanan.
Ang pag-unlad ng lipunan ay hindi gawa ng pinuno. Gawa ito ng talino at
lakas ng mga kasapi sa kabuuang pagsisikap ng lipunan. Ang namumuno ay
hindi espesyal na nilalang na hiwalay sa kasaysayan ng tao at bayan.
Nangunguna lamang sila sa grupo, hindi nasa itaas ng iba. Utang na loob
nila sa taumbayan na ipinaubaya sa kanila ang pangunguna sa bayan.

2
Kapwa “boss” ang pangulo na si Rodrigo R. Duterte at ang mamamayan.
Tulad ng isang barkada, walang sinuman ang nangunguna.

“Boss” ng bayan ang pangulo – magtiwala ang bayan sa pangunguna ng

pinuno dahil may makikitang higit at dakila ang pinuno para sa kasaysayan
at kabutihang panlahat.

“Boss” naman ng pinuno ang taumbayan – walang gagawin ang pinuno kundi
ingatan, payabungin, at paunlarin ang mga karapatan at kalayaan ng mga
tao sa bayan.

Ang tunay na “Boss” ay ang KABUTIHANG PANLAHAT – ang pag-iingat sa

ugnayang pamayanan at ang pagpapalawig ng mga tagumpay ng lipunan.

Isang Kaloob ng Tiwala

• Ang pamamahala ay usapin ng pagkakaloob ng tiwala. Nagiging pinuno
ang isang tao dahil sa tiwala ng mga nasasakupan.

• Ang mga pinuno ay may matatayog na pangarap na maaaring maabot sa

pakikipagtulungan sa iba. May talas sila ng paningin upang makita ang
potensiyal ng grupo o pamayanan. Mulat sila sa mga katutubong yaman ng
grupo at ang mga potensyal sa pag-unlad nila nang sama-sama.

Ang lipunan ay hindi pinapatakbo ng iilan. Kailangan pa ring

makilahok ng taumbayan, gawin ang kayang gawin ng bawat isa, at ibahagi
ang bunga ng paggawa sa proyekto ng pinuno ay hindi proyektong para sa
kanyang sarili. Ito ay proyekto para sa kanya at para sa kaniyang
pinamumunuan.

PRINSIPYO NG PAKIKIPAGTULUNGAN (SUBSIDIARITY)

Lahat ng mabubuting lipunan o samahan ay dapat may mabubuting

loob na tumulong o magbigay supporta, magpaunlad at luminang.

Tumutulong sa pamahalaan ang mga mamayan na magawa nila ang

makakapag paunlad sa kanila na walang makakahadlang sa kalayaan ng mga
mamayan mula sa pinuno sa pamamagitan ng pag-aambag sa estado ng
kanilang buwis.

PRINSIPYO NG PAGKAKAISA (SOLIDARITY)

Tungkulin ng mga mamamayan ang magtulungan at ng pamahalaan

ang magtayo ng mga estruktura upang makapagtulungan ang mga taong
naninirahan at mga mamamayan.

3
 DAGDAG NA KOMPLIKASYON

Marahil ay may mga katanungan patungkol sa mga minorya at

mayorya na miyembro ng lipunan. Nakikilahok ang mga tao sa mga ganitong
usapin, na kung saan ang mayorya ang nasusunod kahit ang minorya ay
kailangan pa din magsalita kahit ang kanilang munting saloobin sa lipunan
ay may masasabi din. Sa kabila ng pasya ng lider or pinuno o ng miyorya,
kung minsan, mula sa isang salungat na opiniyon ay nagmumula ang isang
pinakamahusay na karunungan. Si Rodrigo Duterte ay isang tinig lamang
na pasimula sa kanyang plataporma kontra-droga na kung saan hinangaan
siya sa buong mundo, liban dito sa pandemiyang kinahaharap ng bansa ay
lubos ang ganyang gampanin sa kanyang sinumpang tungkulin. Si Martin
Luther King ay isang tinig din ng mga African-American na sumisigaw ng
pagpapakilala ng tao lagpas sa kulay ng balat. Si Malala Yousafzai ay isang
tinig ng musmos na nanindigan sa karapatan ng mga kababaihan na
makamit ang kanilang edukasyon sa Pakistan sa kabila ng pagtatangka sa
kaniyang buhay. May kasabihan nga tayo na hindi mabubuo ang bahaghari
kung ang isang kulay ay nawawala.

Maaring ang mga tao ay tumutol at mawalan ng loob sa pamahalaan

katulad ng;
 Tapat akong nagbabayad ng buwis
 Pinaglilingkuran ko ang bayan ko
 Ang lahat ng pinaghihirapan ko ay inuubos lamang ng
tiwaling pamahalaan
Bagamat talamak ang korupsyon sa mga sangay ng pamahalaan
ngunit sa tulong na din ng makabagong panahon ngayon at sa pag gamit
ng social media ay namumulat na ang mga tao sa mga kinahaharap na
pagsubok at suliranin ng bansa. Lalo na sa panahon ng pandemiya na
kinahaharap ng ating bansa at ng mundo ngayon. Nawa’y magkaisa ang
bawat isa upang mapuksa at makahanap ng lunas sa suliraning
kinahaharapan ng kasalukuyang panahon.

V. MGA GAWAIN
Gawain 1
Panuto: Ano ang naunawaan mo sa iyong binasa? Upang masubok
ang lalim ng iyong pang-unawa sagutin mo ang mga sumusunod na tanong.

1. Bakit mahalaga ang tinig ng mga ordinaryong mamamayan?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4
2. Ano ang mahalagang papel na ginagampanan ng social media sa
panahon ng New Normal? Ibahagi ito.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
3. Sa iyong palagay ginagampanan ba ng Pangulo ang kanyang tungkulin
bilang “Ama ng Bansang Pilipinas”?
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
4. Ibahagi ang mga karanasan mo sa panahon ng pandemiya.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
5. Nakikita mo ba ang mithiin ng pamahalaan upang maibsan ang
kalagayan ng mga tao sa sakuna?
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
6. Nais mo bang maging “boss” ng sarili mong buhay? Nakikilahok ka
ba sa mga programa ng bayan?
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
7. Ilarawan mo ang mga kabutihang ginawa mo sa iyong kapwa?
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
8. Paano mo maipapakita ang iyong kontribusyon sa layunin o adhikain
ng pamahalaan sa panahong ito? Magbigay ng halimbawa ng gawain?
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
9. Sa iyong simpleng paraan bilang isang kabataan, paano ka
makakatulong sa pagsasakatuparan ng pagkakaisa? Sa panahon ng
pandemiya handa ka bang tumulong? Sa paanong paraan?
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
10. Ipaliwanag ang bayanihan ng Pilipino sa panahon ng pandemya.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

5
 Rubrik sa Pagpupuntos
a. Maaaring magkaka-iba ng kasagutan
b. Isasaalang-alang ang Rubriks sa pagbibigay ng marka

RUBRIK SA PAGGAWA NG GAWAIN

Pamantayan PUNTOS NAKUHANG
PUNTOS
Sapat at akma ang nilalaman ng mga 15
kasagutan.
Maayos ang organisasyon ng mga ideya. 10
Wasto ang pagbaybay at gramatika 5
Kabuuang Puntos 30

Gawain 2
PANUTO: Isulat sa patlang kung ang mga sumusunod na sitwasyon
ay nabibilang sa LIPUNANG POLITIKAL, PRINSIPYO NG SUBSIDIARITY O
PRINISPYO NG PAGKAKAISA.

____________1. Napakalaking hamon ang kinahaharap ng mga kawani ng

pamahalaan sa panahong ng pandemiya, hindi pwede
maputol ang serbisyo ng bawat kawani at tiyakin ang
kaligtasan at kapakanan ng mga taong bayan.
____________2. Madaming mga artista tulad ni Angel Locsin, Sarah G.,
Maine Mendoza, Vice Ganda at iba pa, ang namahagi ng
tulong para sa mga health workers at frontliners.

____________3. Magtatatag ng mga estruktura na maninigurong nakakamit

ng mga tao ang kanilang batayang pangangailangan sa
panahon ng New Normal tulad ng edukasyon, kalusugan,
benepisyo at iba pa.

____________4. Paglahok sa pamamagitan ng mga webinar na training at

programa upang makatulong at madagdagan ang
kaalaman sa panahon ng sakuna.

____________5. Tumulong sa pamahalaan ang mga mamamayan na

magawa nila ang makakapagpa-unlad sa bayan sa
pamamagitan ng pagbabayad ng tamang buwis.

____________6. Gumawa ng mga batas na naglalaman ng mga

pagpapahalaga at adhikain ng mga mamamayan sa panaho
ng New Normal.

6
____________7. Sinisikap ng Kagawaran ng Edukasyon ang pagkakaroon ng
iba't-ibang plataporma sa pagtuturo sa panahon
ng pandemya.

____________8. Ang pangulong Duterte ay nagbigay ng tulong pinansyal at

pangkalusugan sa mga taong naapektuhan at nagkasakit
dulot ng COVID-19.

____________9. Namahagi ng mga libreng facial mask at face shield ang mga
ilang ordinaryong imananahi sa Lungsod ng Mabalacat.

____________10. Si Raffy Tulfo ay kilala sa pagtatanggol sa karapatang pantao

at karapatan ng mga minorya kaya siya ay idolo ng lahat.

Gawain 3
PANUTO: Lagyan ng ( ⁄ ) tsek ang patlang kung ang mga
sumusunod na kaisipan ay naglalaman sa kahalagahan ng lipunan at (×)
ekis kung hindi.

________1. Sumusunod sa mga patakaran at ikakatuto ng mga tao sa

panahon ng sakuna at pandemiya.
________2. Ang lipunan ay puno ng mga kasakiman, masamang bisyo at iba
pang uri ng kasamaan.
________3. Maruming kapaligiran at mga nasirang yamang lupa at tubig.
________4. Ginagalang ko at nirerespeto ang mga nakakatanda sa akin.
________5. Tumutulong ako sa pagtatanim at paglilinis ng kapaligiran.
________6. Gawin natin kapaki-pakinabang ang ating sarili at maging
magandang ihemplo sa mga kabataan.
________7. Umasa sa mga magulang at mga kamag anak sa ibang bansa.
________8. Tumulong sa mga nangangailangn nang walang anumang kapalit.
________9. Pagbabahagi ng mga tulong sa mga nasalanta ng kalamidad.
________10. Malimit maghugas ng kamay gamit ang tubig at sabon.

VI. Pagsusulit
Panuto: Basahin ang mga pangungusap. Bilugan ang letra ng
pinakamalapit na sagot.

1. Ang mga katangian ng isang pinuno ng isang indibiduwal ay…

A. May angking talino at may malasakit sa bayan
B. May disiplina sa sarili at pinagkakatiwalaan ng mga mamamayan
C. Maalam sa batas
D. Lahat ng nabanggit
7
2. Siya ay isang tanyag na lider na naging kilala sa kanyang adbokasiya
na wala sa kulay ng balat ang pagiging pinuno ng isang bansa.
A. Martin Luther King C. Henry Sy
B. Rodrigo Duterte D. Malala Yousafzai
3. Ang tunay na “boss” sa isang lipunang pampolitiko ay…
A. Pangulo ng bansa
B. Pangulo ng bansa at ang kanyang mamamayan
C. Kabutihang panlahat
D. Mga halal ng bayan
4. Ito ang proseso ng paghahanap ng kabutihang panlahat at nagsasaayos
ng sarili at pamayanan upang higit na mapanatili ang layuning ito.
A. Pamayanan C. Lipunang politikal
B. Komunidad D. Pamilya
5. Ito ay isang halimbawa ng prinsipyo ng subsidiarity, maliban sa…
A. Pagsasapribado ng mga telecom industry
B. Paniningil ng tamang buwis
C. Pagbibigay daan sa mga pumblikong sector
D.Pagkakaloob ng lupang matitirhan para sa pabahay
6. Nakasalalay sa kanya ang tungkulin na pangalagaan ang isang
kasaysayan ng pamayanan o lipunan.
A. Mamamayan C. Pinuno o lider
B. Kabataan D. Kagawaran
7. Ang proyekto ng isang pinuno ay para sa…
A. Kanyang pansarili kagustuhan
B. Kanyang pamilya
C. Kanyang sarili at pinamumunuan
D. Kanyang lugar
8. Ang Lipunan ay pinapatakbo ng…
A. Lider C. Lider at Taumbayan
B. Batas D.Mga estudyante
9. Tungkulin ng pamahalaang Lipunan maliban sa…
A. Pagbili ng mga ari-arian ng pribadong sector
B. Gumawa ng batas at matiyak ang kaayusan ng bansa
C. Magtatag ng mga estruktura na magagamit ng mga tao
D. Magiipon, magiingat at magbabahagi ng yaman sa pamamagitan
ng magbubuwis at pagbibigay ng serbisyo
10. Ito ang mga tradisyon, nakasanayan, mga pamamaraan ng
pagpapasya, at mga hangarin na kanilang pinagbahaginan sa
paglipas ng panahon.
A. Kultura C. Mamamayan
B. Batas D. Namumuno

8
VII. Pangwakas
Repleksyon

Sagutin ang mga sumusunod na mga tanong.

1. Ano ang kahalagahan ng pagkakaisa sa panahon ng pandemya?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

2. Kung mauulit ang panahon ng pandemya, anu-ano ang

mga kahandaan ang maaari nating ipatupad na
magpapakita ng pagkakaisa ng mga mamamayan?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

3. Ano ang iyong natutunan sa ating aralin? Isulat ang mga

ito sa ibaba.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
4. Ano iyong aking pagkaunawa at reyalisasyon sa bawat
konsepto at kaalamang ito?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

Rubrik sa Pagpupuntos
- Maaaring magkaka-iba ng kasagutan
- Isasaalang-alang ang Rubriks sa pagbibigay ng marka

RUBRIK SA PAGGAWA NG GAWAIN

Pamantayan PUNTOS NAKUHANG
PUNTOS
Sapat at akma ang nilalaman ng mga 15
kasagutan.
Maayos ang organisasyon ng mga ideya. 10
Wasto ang pagbaybay at gramatika 5
Kabuuang Puntos 30

9
VIII. Mga Sanggunian

Article title: K to 12 Basic Education Curriculum | Department of Education

Website title: Deped.gov.ph
URL: https://www.deped.gov.ph/k-to-12/about/k-to-12-basic-
education- curriculum/

Article title: GRADE 9 LEARNERS MODULE AND TEACHERS GUIDE

URL: https://www.depedk12.com/2018/02/grade-9-learners-module-
and- teachers.html

https://www.slideshare.net/joansherbie/edukasyon-sa-
pagpapakatao- grade-9-teachers-guide on July 2020.
2020. [online] Available at:
<https://www.slideshare.net/joansherbie/edukasyon-sa-
pagpapakatao- grade-9-teachers-guide on July 2020> [Accessed 6
September 2020].

Tanda: Ang laman ng aktibiti sheet na ito ay nakuha mula sa ESP 9,

MELCS 2.1, unpublished Modyul Output ng mga ESP 9 mga guro.

10
IX. Susi sa Pagwawasto

Gawain 3 Gawain 2 Pagsusulit

11
X. Grupo ng Tagapaglinang

Bumuo sa Pagsusulat ng Gawaing Pagkatuto

Manunulat: Rochell M. Narra
Patnugot: EsP LAS Pool of writers
Ludivina B. Bauzon, Grace M. Dayrit, Roselle Andrea
Macabanti, Ofelia O. Mangila, Gilbert Iris R. Morales,
Rochell M. Narra, Elenita Matias-Porlucas, Ervie Yumul, Mary
Joan C. Tayag, Mary Ann V. Gomez

Tagasuri ng Nilalaman: Myrna M. Valencia, EdD

Myla V. Nicdao, EsP Ulong Guro-I
Patnugot ng Wika: Jennifer Bungque-Ilagan, EdD
Tagaguhit: Marynol G. Carlos
Tagalapat: Jenaro C. Casas
Grupo ng Tagapaglinang: Engr. Edgard C. Domingo, PhD, CESO V
Leandro C. Canlas, PhD,
CESE Elizabeth O. Latorilla,
PhD Sonny N. De Guzman,

For inquiries or feedback, please write or call:

Department of Education – Division of Mabalacat

P. Burgos St., Poblacion, Mabalacat City, Pampanga

Telefax: (045) 331-8143

E-mail Address: mabalacatcity@deped.gov.ph

12