1. Pagrerekord ng mga napag-usapan.
Bago simulan ang
Katitikan ng Pulong
Saysay at Gamit ng Katitikang ng Pulong
Ang katitikan ng pulong o minutes of the meeting kung
tawagin sa wikang Ingles ay isang uri ng dokumentasyon na makikita
sa lahat ng organisasyon at institusyon. Itinuturing din ito na isa sa mga
anyo ng komuniksyong teknikal na kinakailangang pag- aralan upang
higit na mapagbuti ang kasanayan bilang paghahanda sa buhay
propesyunal.
Pangunahing Gampanin ng Katitikan ng Pulong
1. Nagsisilbi itong opisyal na tala hinggil sa napagpasyahan sa
pulong.
2. Naidodokumento nito ang mga kapasyahan at responsibilidad
ng bawat miyembro ng pulong.
3. Nagsisilbi itong paalala sa mga miyembro kung ano ang mga
inasasahang gawain na nakaatang sa kanila, gayundin ang
mga takdang petsa na inaasahan nilang matapos ang
gawain.
4. Nababatid din kung sinu-sino ang aktibo at hindi aktibong
dumadalo sa pulong.
5. Tumatayo bilang dokumentong batayan para sa susunod na
pulong.
Ang isang organisasyon o institusyon na mahusay itong
naisasagawa ay maituturing na dinamikong samahan. Sa
pamamagitan nito, makikita ang kanilang pag- unlad at mababatid
na sila ay seryoso sa kanilang trabaho o anumang gawain. Masusukat
din ang kridibilidad ng using samahan batay sa yaman ng kasaysayan
ng kanilang katitikan ng pulong bilang indikasyon ng pagkakaroon nila
ng mayayamang talakayan at mga kapasyahan.
Limang Pangunahing Hakbang na Dapat na Isaalang-alang sa
Pagsasagawa ng Katitikan ng Pulong
4. Paunang pagpaplano. Ang isang planadong pulong ay
nagdudulot ng mainam na resulta sa samahan at sa buong
miyembro nito. Higit sa lahat, napapadali nito ang paraan ng
pagtatala ng kalihim lalo na kung detalyadong naisasaayos ng
tagapamuno ang hanay ng mga usapin. Upang matamo ang
paunang pagpaplano, kinakailangan na tukuyin ang mga
usapin o agenda; haba ng pulong, oras, iskedyul, at lugar kung
saan gagawin ang pagpupulong; mga usapin na bibigyan ng
higit na prayoridad; at mga inaasahang mosyon o
pagpapasya.
recording, alamin muna kung anu-anong impormasyon o
datos ang kinakailangan maitala. Tandaan, hindi lahat ng
napag-usapan ay kailangang maging bahagi ng katitikan ng
pulong, lalo na kung ang mga ito ay maliliit at hindi gaanong
mahalagang mga ideya. Gayunman, sa pangkalahatan, ang
katitikan ng pulong ay kakikitaan ng sumusunod na mga
bahagi:
 Iskedyul at oras ng pulong;
 tala ng mga dumalo, hindi nakadalo, nahuli, at
naunang umalis;
 pagwawastong ginawa sa mga nakaraang katitikan ng
pulong;
 resulta ng mga kapasyahang isinagawa;
 mga hakbang na isasagawa;
 mga usapin mula sa nakaraang pulong at mga
bagong usapin; at
 iskedyul ng susunod na pulong.
2. Pagsulat ng napag-usapan o transkripsyon. Ang kalihim ang
may tungkuling magtala ng katitikan. Sa sandaling matapos
ang pulong, mainamn na maisulat niya agad ang ,mga
impormasyong batay sa isinasagawang recording upang
sariwa pa sa alala niya ang lahat ng impormasyon.
Kinakailangang tiyaking naitala niya ang lahat ng
mahahalagang kapasyahan, mosyon, at mga dapat
maisagawa. Makakabuti ring isaalang-alang ang pagiging
obhetibo at pagtatala gamit ang tiyak na panahunan o
tenses. Gayundin, iwasan ang paggamit ng pangalan ng tao
maliban kung ang kanyang sinasabi ay isang mosyon at
iwasan ang personal na obserbsyon. Makakatulong din ang
paglalagay ng mga apendiks kung kinakailangan at paggamit
ng detalyadong paglalagom.
3. Pamamahagi ng sipi ng katitikang ng pulong. Bilang opisyal na
tagpagtala, bahagi ng responsibilidad ng kalihim ang
pamamahagi ng katitikan ng pulong sa mga opisyal ng
samahan. Bago ito isagawa, inaasahan na ito ay nalagdaan
na niya at nabatid ng tagapamuno para sa pagpapatibay ng
kapulungan. Ang pamamahagi ng sipi ay maraming
pamamaraan gaya ng hard copy, e-copy, o shared copy
gamit ang cloud based tool.
.
 5. Pag-iingat ng sipi o pagtatabi. Isa rin ito sa maaaring
responsibilidad ng tagapagtala ang makapagtabi ng sipi
bilang reperensiya sa hinaharap. Makakabuti ito sa isang
samahan upang mabalikan nila ang kasaysayan at pag- unlad
ng kanilang organisasyon.
21 Gabay para sa Mabisang Pagsulat ng Ktitikan ng Pulong
1. Ihain ang mga usapin bago pa man simulan ang nakaiskedyul
na pulong.
2. Tukuyin ang pangunahing layunin ng pulong.
3. Ilatag ang mga usapin o agenda.
4. Piliin ang pinakainam na metodo ( laptop, notebook,
recording, at iba pa).
5. Siguraduhing handa ang lahat ng kinakailangan.
6. Maglaan ng espasyo sa pagkuha ng mga detalye.
7. Itala ang lahat ng mga kalahok sa pulong.
8. Kilalanin ang lahat ng dadalo sa pulong, gayundin ang
kanilang pangangailangan.
9. Bukod sa pangangailangan, mainam na gawaing pamilyar
ang sarili sa mga tanggapan ng kanilang kinakatawan.
10. Gumawa ng template ng katitikan upang mas mapabilis ang
proseso ng pagtatala.
11. Making ng may pag-iingat upang walang makaligtaang
detalye.
12. Itala lamang ang katotohanan at iwasan ang pagkuha sa
mga opinyong walang tiyak na batayan.
13. Gawing simple at malinaw ang pagkakasulat.
14. Maging tiyak.
15. Itala ang mga mahahalagang mosyon.
16. Itala rin ang mga hindi natapos ng mga usapin, gayundin ang
mga nabinbing talakayan.
17. Linawin ang iyong partisipasyon sa pulong.
18. Lagumin ang lahat ng mahahalagang detalye.
19. Sa oras na matapos ang pulong, gawin agad ang katitikang
upang walang makaligtaang datos.
20. Basahing mabuti ang katitikan bago ito ipamahagi. Mainam
na tiyak at tumpak ang lahat ng detalye gaya ng pangalan ng
mga dumalo, pagpapasya, at mga mosyon.
21. Hingin ang aprubal ng tagapamuno ng pulong bago ito
ipamahagi
Sa katunayan, marami o iba’t iba ang pormat ng katitikan ng
pulong dahil ibinabatay ito sa pangangailanagn o hinihingi ng
isang organisayon o institusyon. Ang mahalaga, tinataglay nito
ang mga pangunahing bahagi gaya ng makikita sa ibaba.
ANG TALUMPATI
Madalas, naiuugnay ang talumpati sa mga politikong nagpapahayag
ng kanilang plataporma sa isang malaking pagtitipon, sa panauhing
pandangal na nagbibigay ng mensahe sa seremonya ng pagtatapos
ng isang paaralan, o ng Pangulo ng Pilipinas na nag uulat sa bayan ng
nagawa ng kanyang administrasyon sa nagdaang taon tulad ng State
of the Nation address o SONA.
KAHULUGAN
1. Pormal na pagpapahayag ng binibigkas sa harap ng
manonood o tagakinig. Pormal dahil ito ay pinaghandaan,
gumagamit ng piling wika, at may tiyak na layunin.
2. Ito ay karaniwang binibigkas bagaman madalas itong
nagsisismula sa nakasulat na anyo.
3. May grupo ng tao o publikong inaasahang manood o makinig
nito. Batay rito, maari ding ituring na talumpati ang iba pang
anyo ng pormal na pampublikong pagpapahayag tulad ng
natatanging panayam o lektura, presentasyon ng papel,
keynote address o susing talumpati, talumpating
pangseremonya, talumpating nagbibigay inspirasyon, at iba
pa. Dahil dito, kailangan ding matutuhan ng estudyante ang
ilang prinsipyo sa pagsulat ng talumpati.
Tatlong Yugto sa Proseso ng Pagsulat ng Talumpati:
1. PAGHAHANDA - Mahalaga ang panimulang pagsisiyasat sa
mga elementong nakapaloob dito dahil kailangang isaalang-
alang ang mga ito sa pagtiyak sa nilalaman, tagal, at tono ng
talumpati.
a. Layunin ng Okasyon
b. Layunin ng Tagatalumpati
c. Manonood/Tagapakinig
d. Lugar na Pagdarausan
2. PANANALIKSIK
a. Pagbubuo ng Plano
b. Pagtitipon ng Materyal
c. Pagsulat ng Balangkas
 3. PAGSULAT
Dalawang mahahalagang proseso na dapat isaalang-alang
sa yugtong ito:
b. PAGSULAT NG TALUMPATI
1. Sumulat gamit ang wikang pabigkas. Ang talumpati ay
sinusulat hindi para basahin kundi para bigkasin.
2. Sumulat ng simpleng estilo. Iwasan ang mahahabang
salita. Hangga’t maaari huwag ding gumamit ng teknikal
na salita. Sa halip na gumamit ng mga abstraktong salita,
mas gamitin ang mga kongkretong salita o iyong lumikha
ng mental na imahen sa tagapakinig.
3. Gumamit ng iba’t ibang estratihiya at kumbensiyon ng
pagpapahayag na pagbibigkas. Ilan sa mga ito ay ang
mga sumusunod:
- Paggamit ng matatalinghagang pahayag o
tayutay
- Paggamit ng kwento
- Pagbibiro
- Paggamit ng kongkretong halimbawa
- Paggamit ng paralelismo
- Paggamit ng mga salitang pantransisyon sa mga
talata
- Pagbibigay ng tatlong halimbawa para
maipaliwanag ang isang ideya
4. Huwag piliting isulat agad ang simula at katapusan ng
talumpati. Karaniwan, mas madali kung magsisimula sa
katawan ng talumpati.
Ang introduksyon ay maaaring maglaman ng alinman sa sumusunod:
- Sipi mula sa isang akdang pampanitikan
- Anekdota
- Pagbanggit ng paksa o tema at pagpapliwanag ng mga
susing konsepto nito
- Pag-iisa-isa sa mga layunin
- Pagtatanong sa tagapakinig
Ang kongklusyon naman ay maaaring maglaman ng alinman sa
sumusunod:
- Sipi mula sa isang akdang pampanitikan o anekdota na
magbibigay diin sa nilinang na ideya
- Paglalagom sa mga pangunahing ideyang dinebelop
- Pagerebyu sa mga layunin at kung paano ito natamo
- Panawagan sa tagapakinig na gumawa ng pagkilos
a. PAGREREBISA NG TALUMPATI
1. Paulit-ulit na pagbasa. Kapag nasulat na ang unang draft o
burador, hindi ito nangangahulugan na ganap na ngang
tapos ang talumpati. Kailangan itong rebisahin. Isang
mahalagang hakbang sa pagrerebisa ang paulit ulit na
pagbasa nang malakas sa draft.
2. Pag-ayon ng istilo ng nakasulat na talumpati sa paraang
pabigkas. Pakinggan kung may musika o ritmo ang bagsak
ng mga pahayag.
3. Pag- aangkop ng haba ng talumpati sa ibinigay na oras.
Karaniwang Tagal ng Iba’t Ibang Uri ng Talumpati
Uri Tagal
Panayam o lektura 45-50 minuto
Presentasyon ng papel sa isang kumperensiya 20-25 minuto
Susing panayam 18-22 minuto
Pagpapakilala sa panauhing pandangal 3-4 minuto
Talumpati para sa isang seremonya 5-7 minuto
Mahalagang Tandaan: sa kabila ng mga paliwanag tungkol sa proseso ng
pagsulat, ang dapat idiin ay ang panlipunang gamit ng talumpati. Ang
pagbigkas ng talumpati sa harap ng publiko sa isang pormal na konteksto ang
ikinatatangi nito sa maraming anyo ng pagpapahayag. Dahil binibigkas ito sa
harap ng madla, mahalagang isaisip na ang talumpati ay dapat na may
kabuluhan sa buhay ng mga makikinig. Ang paksa ay napapanahon at may
kaugnayan sa lipunan; ang nilalaman ay mapagkukunan ng mga ideya para
makapamuhay nang mabuti sa lipunang ito. Ang iba’t ibang pamamaraan at
estratehiya namang ipinaliwanag sa araling ito ay tutulong para higit na
mabisang maipapaabot sa mga tagapakinig ang nais na ipahayag sa mga
ideya.

ABSTRAK
Kahulugan ng Abstrak
- Pinaikling deskripsiyon ng isang pahayag o sulatin.
- Sa mga sulating pampanitikan maaaring ito ay bahagi ng
isang buo at mahabang sulatin, aklat, dayalogo, sanaysay,
pelikula at iba pa na hinahango ang bahagi upang bigyang
diin ang pahayag o gamitin bilang sipi.
- Isa itong maikling buod ng pananaliksik, artikulo, tesis,
disertasyon, rebyu, proceedings, at papel-pananaliksik na
naisumite sa komperensiya at iba pang gawain na may
kaugnay sa disiplina upang mabilis na matukoy ang layunin ng
teksto.
- Kadalasang makikita ito sa simula pa lamang ng manuskrikto,
ngunit itinuturing ito na may sapat ng impormasyon kung
kaya’t maaaring mag-isa o tumayo sa kanyang sarili.
- Sa mga tesis at disertasyon, at mga akademikong journal,
naibibigay na ng abstrak ang kabuuang ideya ukol sa paksa.
Sa mga pandaigdig na komperensya, ang isinumiteng abstrak
ay sapat na upang matanggap o di-matanggap ang paksa at
basahin ang papel sa naturang okasyon.
- Inilalahad ng abstrak ang masalimuot na mga datos sa
pananaliksik at pangunahing mga metodolohiya at resulta sa
pamamagitan ng paksang pangungusap o kaya’y hanggang
tatlong pangungusaap sa bawat bahagi
Abstrak Para sa Isang Pananaliksik o Pag-aaral
Narito ang mga bahaging makikita sa ilang abstrak na
karaniwa’y isa o dalawang pahina lamang o kaya’y 100 hanggang
300 salita. Kung minsan ay hindi naman ito binabanggit ngunit naroon
sa abstrak ang mga bahaging ito:
1. Pangalan ng mananaliksik, pamagat ng pananaliksik,
paaralan, address, taon kung kailan natapos
2. tagapayo (kung mayroon)
3. maikling panimula
4. layunin o kahalagahan ng nasabing pag-aaral
5. ang pamamaaraang ginamit
6. ang kinalabasan ng pananaliksik
7. kongklusyon
Abstrak Para sa Isang Aklat o Modyul
Isang maikling paglalahad ng kabuuan ng isang aklat o
modyul. Kabilang sa pagbuo nito ang mga bahaging:
1. maikling panimula
2. layunin o kahalagahan ng nasabing aklat
3. ang nilalaman ng aklat
4. para kanino ang aklat
5. kongklusyon
6. Paalala sa paglilimbag na walang pahintulot (para sa modyul
lang ito).
SINTESIS
- Salitang Griyego – syntithenai (syn=kasama; magkasama;
tithenai= ilagay; sama-samang ilagay.
- Pilosopiya – bahagi ito ng metodong diyalektal ni Georg
Friedrich Hegel kaugnay ng pagbuo o katuwiran.
- Tesis o Argumento – iniuugnay ang antithesis o kontra-
argumento, at, sa huli, ang sintesis o rekonsilasyon ng mga
ideya na nakapaloob sa naunang dalawa. Ang buong proseso
ay nakabubuo ng bagong tesis.
- Pagsulat – ang sintesis ay isang anyo ng pag-uulat ng mga
impormasyon sa maikling pamamaraan upang ang sari-saring
ideya o datos mula sa iba’t ibang pinanggalingan (tao, libro,
pananaliksik, at iba pa) ay mapagsama-sama at mapag-isa
tungo sa isang malinaw na kabuuan o identidad. Mula sa
prosesong ito, kung saan tumutungo sa sentralisasyon ng mga
ideya, makabubuo ng bagong ideya.
Sa makatuwid, ang sintesis ay pagsasama-sama ng mga ideya tungo
sa isang pangkalahatang kabuuan na nangangailangn ng analisis sa
simula (kabuuang datos, ideya at paksa).

Mahalaga sa sintesis ang organisasyon ng mga ideya dahil
nanggaling ang mga ito sa iba’t ibang batis ng impormasyon.
Halimbawa:
1. Sa isang interbyu sa isang tao, iba-iba ang itinatanong ng nag-
iinterbyu gaya ng tungkol sa pamilya, propesyon, opinyon sa paksa,
atbp. Kaya iba-ibang opinyon naman ang maririnig.
2. Sa panel discussion naman, iba-iba ang taong nag-uusap tungkol
sa iisang paksa
Mga Ilang Hakbang at Mungkahi sa Maayos na Pagbubuo ng Sintesis
1. Introduksyon
- Sisimulan sa isang paksang pangungusap na magbubuod o
magtutuon sa pinakapaksa ng teksto. Banggitin ang mga
sumusunod:
a. Pangalan ng may-akda
b. Pamagat
c. Impormasyon tungkol sa may-akda, teksto, paksa
2. Katawan
a. Organisahin ang mga ideya upang mauri kung may
nagkakapareho. Gumawa ng isang Sintesis Grid (halaw sa
2000 Learning Center, University of Sydney) upang
masigurong maayos at sistematiko ang daloy ng pagkuha
ng impormasyon
b. Suriin ang koneksyon ng bawat isa sa paksa at
pangunahing ideya.
c. Simulan sa pangungusap o kataga ang bawat talata.
Naglalahad ang pangungusap o katagang paksa ng
talata.
d. Ibigay ang mga impormasyon mula sa iba-ibang batis (tao,
libro, at iba pa) o iba-ibang paksa o opinyon sa isang
paksa.
e. Gumamit ng angkop na mga transisyon (halimbawa:
gayundin, sa kabilang dako, gayunman, at iba pa) at
paksang pangungusap. Banggitin din ang pinagkunan
(halimbawa: “na ayon sa Daluyan Journal, Vol. VI, 2009”).
f. Gawing impormatibo ang sintesis. Ipakita ang mga
pagkakapareho at pagkakaiba ng mga ideya, opinyon,
paniniwala, reaksyon, at iba pa.
g. Huwag maging masalita sa sintesis. Mas maikli, mas mabuti
ngunit may laman, lalim, at lawak.
h. Maging matapat sa teksto, kinapanayam, o pinagkunan
ng impormasyon.
3. Kongklusyon
- Ibuod ang nakitang mga impormasyon at pangkalahatang
koneksyon ng iba-ibang pinagsamang ideya. Maaaring
magbigay komento dito o kaya’y magmungkahi (halimabawa:
mas malalim pang pananaliksik, pag-aaral, obserbasyon,
diskusyon, at iba pa tungkol sa paksa. (Maaaring ang
kongklusyon ay nasa unang bahagi)
a. Introduksyon ng koleksyon ng mga artikulo sa libro o
journal.
b. Report ng pinag-usapan sa talk show, pulong,
komperensiya, o panel discussion.
c. Rebyu ng mga literaturang pinagkunan ng impormasyon o
ideya ukol sa isang paksang may maraming may-akda na
sinangguni para sa sinusulat na tesis o disertasyon.
d. Report ng dokumentaryo ukol sa isang paksaa na may iba’t
ibang taong kinapanayam.
e. Maikling rebyu ng mga sinulat ng isang may-akda kaugnay
ng isang partikular na paksa.
 KATANGIAN
MGA HAKBANG SA PAGBUBUOD
BUOD
KAHULUGAN
Siksik at pinaikling bersyon ito ng teksto. Ang teksto ay maaring
nakasulat, pinanood, o pinakinggan. Pinipili rito ang
pinakamahalagang ideya at sumusuportang ideya o datos.
Mahalaga kung gayon, ang pagtutok sa lohikal at kronolohikal na
daloy ng mga ideya ng binuod na teksto. Kadalasan, nakatutulong
ang pagbubuod sa paglilinaw sa lohikal at kronolihiya ng mga ideya
lalo na sa mga hindi organisado o komplikadong paraan ng pagsulat
sa teksto.
KAHALAGAHAN
Mahalaga ang pagbubuod sa pagpapaunlad ng argumento.
Hindi tayo nagbubuod para lang ilahad ang ginawa o isinulat ng isang
may akda. Ginagamit ito bilang pansuporta sa isang proposisyon o
tesis. Isa rin itong batayan kung paano binasa ng sumulat ang
naturang akda at kung paano niya naiiugnay sa kanyang paksa.
1. Tinutukoy agad ang pangunahing ideya o punto kaugnay sa
paksa.
2. Hindi inuuulit ang mga salita ng may akda; bagkus ay
gumagamit ng sariling pananalita. Isa itong “ muling pagsulat”
ng binasang akda sa maikling salita. Inihahalili sa mga salita ng
may-akda ang mas pangkahalatang termino.
3. Mga ⅓ ng teksto o mas maikli pa dito ang buod.
1. Basahin, panoorin, o pakinggan muna nang pahapyaw ang
teksto.
2. Sa mga nakasulat o episodyo ng isang pinanood o
pinakinggan, tukuyin ang paksang pangungusap o
pinakatema. Tukuyin din ang mga susing salita ( key words).
3. Pag- ugnay- ugnayin ang mga ideyang ito upang mabuo ang
pinakapunto o tesis.
4. Sulatin ang buod. Tiyakin ang organisasyon ng teksto. Huwag
gumamit ng mga salita o pangungusap mula sa teksto.
5. Huwag maglagay ng mga detalye, halimbawa, at ebidensya.
6. Makatutulong ang paggamit ng mga signal word o mga
salitang nagbibigay-transisyon sa mga ideya gaya ng
gayumpaman, kung gayon, samatuwid, gayundin, sa kabilang
dako, bilang konklusyon, bilang pagwawakas, at iba pa.
7. Huwag magsingit ng opinyon.
8. Sundin ang dayagram sa ibaba.
Sa pagbubuod naman ng mga:

1. Piksyon

2. Tula

3. Kanta

4. Maikling kuwento at iba pa

Maaaring gumawa muna ng story map o graphic organizer upang

malinawan ang daloy ng pangyayari. Pagkatapos isulat ang buod sa
isang talata kung saan ilalahad ang pangunahing karakter, at
tunggalian at ang resolusyon ng tunggalian.

Tumutulong ang pagbubuod sa pagpapunlad ng analitikal na

pag-iisip na isang mahalagang kasanayan sa pag- aaral. Sinusuri din
ang mga impormasyon at pinaghihiwalay ang mahalaga sa di-
mahalagang punto, ang ideya sa halimbawa o ebidensya, ay
pinagsasama-sama ang mahahalagang ideya upang makabuo ng
malinaw at mapagbuod na mga pangungusap na maglalahad ng
pangunahing punto ng teksto.