‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫زن دا
 ر‬
‫و ا
و ‬

‫ﺗﻮﺭﻡ ﺗﺎﻭﻟﯽ ﺩﻫﺎﻥ ﺍﺳﺐ‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﺎٔﻟﻴﻒ ‪:‬‬

‫ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺎﻣﺪ ﺑﺮﻭﻣﻨﺪﻓﺮ‬

‫دﻓﺘﺮ ﺑﺮرﺳﻲ ‪ ،‬ﻣﺒﺎرزه و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي داﻣﻲ‬

‫اردﻳﺒﻬﺸﺖ‪1389‬‬

‫‪١‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫‪1‬‬ ‫‪ -1‬ﭼﻜﻴﺪه‬
‫‪2‬‬ ‫‪ -2‬اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﻤﺎري‬
‫‪3‬‬ ‫‪ -3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪٔﺑﻴﻤﺎري‬
‫‪3‬‬ ‫‪ -4‬ﭘﺮاﻛﻨﺶ ﺑﻴﻤﺎري‬
‫‪4‬‬ ‫‪ -5‬ﺳﺒﺐ ﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫‪7‬‬ ‫‪ -6‬ﺑﻘﺎء وﻳﺮوس در ﻣﺤﻴﻂ‬
‫‪9‬‬ ‫‪ -7‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺴﺎس‬
‫‪10‬‬ ‫‪ -8‬اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژي‬
‫‪11‬‬ ‫‪ -9‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻤﺎري‬
‫‪14‬‬ ‫‪ -10‬ﺑﻴﻤﺎري زاﻳﻲ‬
‫‪21‬‬ ‫‪ -11‬ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‬
‫‪24‬‬ ‫‪ -12‬ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻛﺎﻟﺒﺪﮔﺸﺎﻳﻲ‬
‫‪24‬‬ ‫‪-13‬ﻣﻴﺰان اﺑﺘﻼ و ﺗﻠﻔﺎت‬
‫‪25‬‬ ‫‪-14‬ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫‪25‬‬ ‫‪ -1-14‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‬
‫‪25‬‬ ‫‪ -2-14‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ‬
‫‪25‬‬ ‫‪ -3-14‬ﺗﺸﺨﻴﺺ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫‪35‬‬ ‫‪ -15‬درﻣﺎن‬
‫‪35‬‬ ‫‪ -16‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﺒﺎرزه‬
‫‪37‬‬ ‫‪ -17‬ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫‪39‬‬ ‫‪ -18‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫‪٢‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن اﺳﺐ‬

‫‪ -1‬ﭼﻜﻴﺪه ‪:‬‬
‫ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن )‪ (Vesicular stomatitis‬ﺑﻴﻤﺎري وﻳﺮوﺳﻲ ﮔﺰارش ﻛﺮدﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻞ آن از‬
‫وﻳﺮوس ﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮاده راﺑﺪووﻳﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺐ‪ ،‬ﮔﺎو‪ ،‬ﺧﻮك و ﮔﺎﻫﻲ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺰﻫﺎ را ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻲ از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﻴﺎت وﺣﺶ از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻮزن‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ وﺣﺸﻲ دم ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺑﺰ ﻛﻮﻫﻲ‪ ،‬راﻛﻮن و‬
‫ﻣﻴﻤﻮن ﻧﻴﺰ ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻌﻲ از ﺣﻴﻮاﻧﺎت‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﺑﺘﻼء اﻓﺮاد در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬وﻳﺮوس ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ واﮔﻴﺮي ﺑﺎﻻ ﻣﻮﺟﺐ اﺟـﺮاي ﻣﻘـﺮرات ﻗﺮﻧﻄﻴﻨـﻪ و ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﺟﺎﺑﺠـﺎﻳﻲ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺷـﻴﺮ و ﮔﻮﺷـﺖ ﻣﻮﺟـﺐ ﺧﺴـﺎرات‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در ﺳﺎﻟﻴﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻓﺮاﻧﺴﻪ و آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‬
‫ﻣﻄﺮح ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮوزه ﺑﻪ ﻗﺎره آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ وﻳـﺮوس ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻳﺎ ﻣﺨﺎﻃﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل وﻳﺮوس از ﭘﺸﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ و ﻣﮕﺲ ﻫﺎ‬
‫ﺟﺪا ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﺣﺸـﺮات ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﺷـﻮد )‪.(Insect-born‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺼﻠﻲ در وﻗﻮع اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻃﻮل ﻣﺎﻫﻬﺎي ﮔﺮم در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮب‬
‫ﻏﺮﺑﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻮﻳﮋه در ﻃﻮل ﻣﺴـﻴﺮ رودﺧﺎﻧـﻪ ﻫـﺎ و دره ﻫـﺎ رخ ﻣـﻲ دﻫـﺪ و در اﻧﺘﻬـﺎي ﻓﺼـﻞ‬
‫ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و ﺷﺮوع ﺳﺮﻣﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴـﻴﺮي ﻓـﺮوﻛﺶ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬آﺧـﺮﻳﻦ ﻃﻐﻴـﺎن ﻫـﺎي ﺑﻴﻤـﺎري از‬
‫ﻣﺎه ﻣﻲ ﺗـﺎ دﺳـﺎﻣﺒﺮ ﺳـﺎل ﻫـﺎي ‪ 1998 ،1995‬و ‪ 2005‬در ﺟﻨـﻮب ﻏـﺮب آﻣﺮﻳﻜـﺎ روي داده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻮاﻫﺪي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻳﻚ وﻳـﺮوس ﮔﻴـﺎﻫﻲ ﺑـﻮده و ﺣﻴﻮاﻧـﺎت‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪٔاﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ آن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮاﺣﺎت ﺗﺎول ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪ (Blister-like‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در دﻫﺎن و ﻟﺜﻪ ﻫﺎ‪ ،‬زﺑﺎن‪ ،‬ﻟﺐ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺨـﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺳـﻢ ﻫـﺎ و‬
‫ﻧﻮك ﭘﺴﺘﺎن ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼ اﻳﺠﺎد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎول ﻫﺎ ﻣﺘﻮرم‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﭘﺎره ﺷﺪه و ﺑﺎﻓﺖ ﺧﺮاﺷﻴﺪه‪ ،‬ﺧـﻮﻧﻴﻦ و‬
‫دردﻧﺎﻛﻲ از ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼ از ﺧـﻮردن آب و ﻏـﺬا اﻣﺘﻨـﺎع ﻛـﺮده و‬
‫ﻣﺒﺘﻼﻳﺎن از ﺗﺐ ﻣﻼﻳﻢ ﺗﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪﻳﺪ وزن ﺑﺪن رﻧﺞ ﺑﺮده و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻼﺋﻢ ﻟﻨﮕﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن دام ﻫﺎ و داﻣﭙﺰﺷﻜﺎن ﺑﺎﻳﺪ درﺧﺼﻮص ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻋﻼﺋـﻢ ﻣﺸﺨﺼـﻪٔ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري را ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻫﺸﻴﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ زﻳﺮا ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﺿﺮر اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ داﻣﭙﺮوران‪ ،‬ﻋﻼﺋﻢ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺐ ﺑﺮﻓﻜﻲ )‪ (FMD‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﺳﺒﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺐ ﺑﺮﻓﻜﻲ ﻣﺒـﺘﻼ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﻋﻼﺋﻢ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ در اﺳﺒﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻮك ﻫﺎ و ﮔﺎوﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ‬
‫دﻫﺎن ﻣﺸﻜﻮك ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ راه ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻔﺮﻳﻘـﻲ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري از ﺳـﺎﻳﺮ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬـﺎي ﻣﺸـﺎﺑﻪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬

‫‪٣‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫آزﻣﻮﻧﻬﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ زﻳﺮا وﻗﺘﻲ ﮔﺎوﻫﺎ و ﺧﻮك ﻫﺎ ﻧﻴﺰ درﮔﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤـﺎري ‪VS‬‬
‫از ‪ FMD‬و درﺻﻮرت اﺑﺘﻼء ﻓﻘﻂ ﺧﻮك ﻫﺎ ‪ ،‬ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﻴﻤﺎري ‪ VS‬از اﮔﺰاﻧﺘﻤﺎي ﺗﺎوﻟﻲ ﺧﻮك )‪ (VES‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﻣﺤﺾ ﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻫﻤﻴﺖ ‪:‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن )‪ (VS‬ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻬﻢ وﻳﺮوﺳﻲ در داﻣﻬﺎي اﻫﻠﻲ اﺳـﺖ )ﺷـﻜﻞ‪ (1‬ﻛـﻪ درﻗـﺎرهٔ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮﻣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري وﻳﺮوﺳﻲ‪ ،‬زﺋﻮﻧﻮز ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤـﺎري ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ﺑـﺎ ﺑـﺮوز‬
‫ﺗﺎول ﻫﺎ )‪ ،(Vesicles, Blisters‬زﺧﻢ ﻫـﺎي ﺳـﻄﺤﻲ )‪ (Erosion‬و ﻗﺮﺣـﻪ )‪ (Ulcer‬در دﻫـﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻫـﺎ و‬
‫ﭘﺴﺘﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬درد‪ ،‬ﺑﻲ اﺷﺘﻬﺎﻳﻲ و اﻟﺘﻬﺎب ﭘﺴﺘﺎن )‪ (Mastitis‬ﺛﺎﻧﻮي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼ ﮔﺮدد‪ .‬درﺿﻤﻦ اﻣﻜﺎن ﻣﺮگ در ﺧﻮك ﻫـﺎي ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از اﻳـﻦ‬
‫وﻳﺮوس ﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن )‪ (VS‬در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣﺤـﺪودي از اﻳﺎﻟـﺖ ﻫـﺎي ﺟﻨـﻮب‬
‫ﺷﺮﻗﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮﻣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل اﻳـﻦ وﻳـﺮوس از دﻫـﻪ‪ 1970‬ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﻃﻐﻴـﺎن‬
‫)‪ (Outbreak‬ﺑﻴﻤﺎري در آن ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻲ از اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در ﺟﻨـﻮب‬
‫ﻏﺮب آﻣﺮﻳﻜﺎ در اﺛﺮ ﺳﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ وﻳﺮوس ﺑﺮوز ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﺗﺎ دو ﺳـﺎل‬
‫ﻣﺤﻮ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 1‬ﭼﺮﺧﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ وﻳﺮوس ﻫﺎي ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ در ﻃﺒﻴﻌﺖ‬

‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري درﮔﺮدش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺘﻼ ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ﺗـﺎ‬
‫ﺣﺪي ﺷﺒﻴﻪ ﺳﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺎوﻟﻲ ﺑﺮون ﻣﺮزي )اﮔﺰوﺗﻴﻚ( در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬
‫از ‪ :‬ﺑﻴﻤﺎري ﺗـﺐ ﺑﺮﻓﻜـﻲ)‪ ،(FMD‬ﺑﻴﻤـﺎري ﺗـﺎوﻟﻲ ﺧـﻮك )‪ (Swine Vesicular D.‬و ﺑﺜـﻮرات ﺗـﺎوﻟﻲ‬
‫)‪ (Vesicular Exanthema‬درﺧﻮك‪ .‬ﺗﻔﺮﻳﻖ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري ﻫـﺎ ﻣﻬـﻢ اﺳـﺖ زﻳـﺮا ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ اﺷـﺘﺒﺎه در‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻴﻮع ﭘﻨﻬﺎن اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺮون ﻣﺮزي ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﻓـﻮري‬

‫‪٤‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺑﻴﻤﺎري در ﺧﻼل رﺧﺪادﻫﺎي ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن واﺟﺪ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ زﻳـﺮا اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺪودﻳﺖ در ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ‪:‬‬
‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 1916‬در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧـﻪ و ﺑـﺎ اﻳﺠـﺎد ﻣﺸـﻜﻼت‬
‫ﻋﺪﻳﺪه در ﻣﺮاﻛﺰ ﻧﮕﻬﺪاري اﺳﺐ ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ اول ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻴﻤﺎري‬
‫ﺑﻪ ﻣﺒﺎدي ﺑﺎرﮔﻴﺮي در ﺷـﺮق اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه رﺳـﻴﺪ و ﺳـﺮاﻧﺠﺎم ﺑﻴﻤـﺎري ﺑـﻪ ﻓﺮاﻧﺴـﻪ اﻧﺘﺸـﺎر ﻳﺎﻓـﺖ‬
‫)ﻃﻐﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎري در ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1915‬ﺗﺎ ‪ (1917‬وﻟﻲ ﺑﻴﻤﺎري در اروﭘﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در ﺳـﺎل ﻫـﺎي ‪ 1886‬و ‪ 1887‬در آﻓﺮﻳﻘـﺎي ﺟﻨـﻮﺑﻲ ﮔـﺰارش ﮔﺮدﻳـﺪ وﻟـﻲ از آن ﻣﻮﻗـﻊ‬
‫رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1949‬در ﻛﺎﻧﺎدا ﮔﺰارش ﮔﺮدﻳﺪ وﻟـﻲ در ﻛـﻞ اﻳـﻦ وﻳـﺮوس از ﺷـﻤﺎل دورﺗـﺮ‬
‫ﻧﻤﻲ رود‪ .‬ﺳﻮاﺑﻖ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪﻛﻪ در دوره ﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﻣـﺪت در ﺑﻌﻀـﻲ از ﻣﻨـﺎﻃﻖ دﻧﻴـﺎ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن از ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ‪ 2004‬ﻣﻴﻼدي در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه‪ ،‬ﺧـﺎﻣﻮش ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ رﺧﺪاد اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ اﻳﺎﻟﺖ ‪ Wyoming‬ﺑﻮد ﻛﻪ ‪ 17‬رأس اﺳﺐ و ‪12‬‬
‫رأس ﮔﺎو و ‪ 13‬ﻣﻮرد ﻛﺎﻧﻮن آﻟﻮده ﺑﻪ وﻳﺮوس ﺗﺎٔﻳﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل‪ 2004‬ﻣﻴﻼدي ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼ در‬
‫‪ 8‬ﺣﻮزه از ﺗﮕﺰاس و ﻧﻴﻮﻣﻜﺰﻳﻜﻮ و ‪ 22‬ﻗﻠﻤﺮو در اﻳﺎﻟﺖ ﻛﻠﺮادو ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎل‪ 2005‬ﻣﻴﻼدي ﻃﻐﻴﺎﻧﻲ از‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ‪ 45‬ﻛﺎﻧﻮن در ‪ 19‬اﻳﺎﻟﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺷﺪ‪ .‬در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪ 2009‬دوﺑﺎره اﻳﻦ ﺑﻴﻤـﺎري‬
‫در اﺳﺐ ﻫﺎي ﻧﻴﻮﻣﻜﺰﻳﻜﻮ وﺗﮕﺰاس دﻳﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻳﻚ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻚ ﮔﻴﺮ ﺑـﻮﻣﻲ در اﻳـﺎﻻت‬
‫ﻣﺘﺤﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻤﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎول‪ ،‬ﺟﺮاﺣﺎت و ﭘﻮﺳﺘﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺷﺪن ﺟﻠـﺪ در ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﭘـﻮزه‪ ،‬زﺑـﺎن‪،‬‬
‫ﻧﻮك ﭘﺴﺘﺎن و ﺗﺎج ﺳﻢ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺣﺴﺎس ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ وﻳﺮوس در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻓﻌﺎل‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺐ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻫﺸﺪار دﻫﻨﺪه ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرﺗﻲ اوﻟـﻴﻦ ﺣﻴﻮاﻧـﺎﺗﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ ﺗﺎٔﻳﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﭘﺮاﻛﻨﺶ ‪:‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل رﺧﺪادﻫﺎي ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي و ﺑﺨـﺶ ﺷـﻤﺎﻟﻲ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫● وﻳــﺮوس ﻧﻴﻮﺟﺮﺳــﻲ )‪ (VSV-NJ‬ﺳــﺮوﺗﻴﭗ ﻏﺎﻟــﺐ در ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﻫﻤــﻪ ﮔﻴــﺮي ﻫــﺎي اﭘــﻲ زﺋﻮﺗﻴــﻚ‬
‫)‪ (Epizootics‬اﺧﻴﺮ در ﻧﻴﻤﻜﺮهٔ ﻏﺮﺑﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1995 ،1984- 1986 ،1982- 1983‬و‬
‫‪1997‬ﻣﻴﻼدي(‪.‬‬
‫● ‪ VSV-NJ‬و ‪ VSV-IN1‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫● ‪ VSV-NJ‬و ‪ VSV-IN1,2,3‬در آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و ﻫـﺮدو در ﻣﻜﺰﻳـﻚ‪ ،‬ﻛﻠﻤﺒﻴـﺎ‪،‬‬
‫وﻧﺰوﺋﻼ‪ ،‬ﭘﺎﻧﺎﻣﺎ و ﻛﺎﺳﺘﺎرﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺰﺋﻮﺗﻴﻚ )‪ (Enzootic‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫● ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﻃﻮل ﺳﺎل در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮي و ﻧﻴﻤﻪ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮي ﻗﺎره آﻣﺮﻳﻜﺎ روي ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٥‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫● ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺮﺗﺐ ﻫﺮ ‪ 10-15‬ﺳـﺎل در ﺧـﻼل ﻣـﺎه ﻫـﺎي ﮔـﺮم در اﻳـﺎﻻت‬
‫ﺟﻨﻮﺑﻲ و ﻏﺮﺑﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫● ‪ VSV-NJ‬در ﺟﺰﻳﺮه ‪ Ossabaw‬و ﺟﻮرﺟﻴﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺰﺋﻮﺗﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫● ‪ VSV-IN‬ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﭘﻲ زﺋﻮﺗﻴﻚ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑـﺎر ﺑـﻴﻦ ﺳـﺎل ﻫـﺎي ‪1997-1998‬‬
‫ﻇﻬﻮر ﻛﺮد‪.‬‬
‫● اﻳﺎﻟﺖ ﻫﺎي درﮔﻴﺮ در اﭘﻲ زﺋﻮﺳﻲ ﻫﺎي ﻫﺮدو ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از ﻧﻴﻮﻣﻜﺰﻳﻜﻮ‪ ،‬اوﺗﺎ‪ ،‬آرﻳﺰوﻧﺎ‪ ،‬وﻳﻮﻣﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺗﮕﺰاس و ﻛﻠﺮادو‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺳﺒﺐ ﺷﻨﺎﺳﻲ ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ وﻳﺮوس ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن )‪ (VSV‬اﻳﺠـﺎد‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد )ﺷﻜﻞ‪ (2‬ﻛﻪ از ﻧﻮع وﻳﺮوس ﻫﺎي ‪ RNA‬ﺗﻚ رﺷﺘﻪ اي‬
‫ﺳﻨﺲ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺟﻨﺲ وزﻳﻜﻮﻟـﻮوﻳﺮوس)‪(Vesiculovirus‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ ( 2‬وﻳﺮوس ‪VS‬‬ ‫ازﺧﺎﻧﻮادهٔراﺑﺪووﻳﺮﻳﺪه )‪ Rhabdo‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻴﻠﻪ ﻳﺎ اﺳﺘﻮاﻧﻪ( ﺑﻮده و‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻴﻠﻪ اي ﻳﺎ ﻓﺸﻨﮕﻲ )‪ (Bullet-shaped‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻳﺮﻳﻮن داراي ﻗﻄـﺮ‬
‫ﺣﺪود ‪ 180 X 75‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ و داراي ﻳﻚ ﻣﻠﻜﻮل ‪) ssRNA‬ﺑﻪ اﻧـﺪازه‪(13-16 kb‬‬
‫ﺳﻨﺲ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳـﻦ وﻳـﺮوس در زﻣـﺮه وﻳـﺮوس ﻫـﺎي ﻣﻨﺘﻘﻠـﻪ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫)‪ (Arthropod-born‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻳﺮﻳﻮن ‪)VS‬ﺷﻜﻞ‪ 3‬و‪ (4‬ﻣﺸـﺘﻤﻞ ﺑـﺮ‬
‫‪(Arthropod‬‬ ‫ﺑﻨﺪﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﻏﺸــﺎء ﭘﻼﺳــﻤﺎﻳﻲ ﻣﺸــﺘﻖ ﺷــﺪه از ﺳــﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑــﺎن‪ ،‬ﭘﻮﺷــﻴﻨﻪ )‪ (envelope‬و‬
‫ﻫﺴﺘﻪٔ)‪ (Core‬داﺧﻠﻲ رﻳﺒﻮﻧﻮﻛﻠﺌﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﭙﺴﻴﺪ ﻣﺎرﭘﻴﭽﻲ وﻳﺮوس‬
‫در داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪ اي )‪ (Shelf‬ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻮﺷـﻴﻨﻪ و ﭘﻴﻠـﻮﻣﺮ ﻫـﺎي آن‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ اﺣﺎﻃﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻳﺮﻳﻮن ﻫﺎ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧـﻪ زدن از ﻏﺸـﺎء ﭘﻼﺳـﻤﺎ ﺑـﺎﻟﻎ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﺷﻴﻨﻪٔوﻳﺮوس ازﮔﻠﻴﻜـﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ) ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ‪ ( G‬در ﺳﺮاﺳـﺮ ﻏﺸـﺎء‬
‫ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﺷــﺪه و واﺳــﻄﻪٔدﺧــﻮل و ﺧــﺮوج وﻳــﺮوس در ﺳــﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑــﺎن اﺳــﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺴﺘﻪٔرﻳﺒﻮﻧﻮﻛﻠﺌﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﺷﺎﻣﻞ ژﻧﻮم وﻳﺮوس )ﺷﻜﻞ‪ (5‬اﺳﺖ ﻛﻪ داﺧﻞ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﻛﭙﺴﻴﺪ )ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪( N‬‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺑﺰرگ )‪ ،( L‬ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﻛﭙﺴﻴﺪ )‪ ( N‬و ﻓﺴـﻔﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ )‪ ( P‬ﻧﻘـﺶ ﻛﻠﻴـﺪي در‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎزي ) ‪ ( Replication‬وﻳﺮوس دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪ M‬ﻳﺎ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ زﻣﻴﻨـﻪ اي )‪ ( Matrix‬ﻣـﺎﺑﻴﻦ‬
‫ﭘﻮﺷﻴﻨﻪ و ﻫﺴﺘﻪ ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﻛﭙﺴﻴﺪي ﻗﺮار دارد و درﺟﻮر ﺷﺪن وﻳـﺮوس )‪ (Viral assembly‬و ﺟﻮاﻧـﻪ زدن‬
‫)‪ ( Budding‬وﻳﺮوس از ﻏﺸﺎء ﺳﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ)‪ (N‬ﺑﺎ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ‪ ، NRNA‬اﺳـﻴﺪرﻳﺒﻮﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ ژﻧـﻮم وﻳـﺮوس را ﻛﭙﺴـﻮل دار‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺑﺰرگ )‪ (L‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ ﭼﻨﺪﻛﺎره اﺳﺖ ﻛـﻪ ‪ RNA‬ﭘﻠﻴﻤـﺮاز واﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ‪ RNA‬اﺳـﺖ‬
‫)‪ .(RdRP‬ﻓﺴﻔﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ )‪ (P‬در ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪ L‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٦‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 3‬ﺳﺎﺧﺘﺎر وﻳﺮوس ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ‪ ( 4‬ﺳﺎﺧﺘﺎر وﻳﺮﻳﻮن ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ‬

‫ﺷﻜﻞ‪ ( 5‬ژﻧﻮم وﻳﺮوس ‪ ) VS‬ژﻧﻮم ‪ RNA‬ﺧﻄﻲ ﻛﻪ ‪ 5‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ وﻳﺮوس را رﻣﺰ ﮔﺸﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ(‬

‫‪٧‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫وﻳﺮوس ﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاي ﺣﻴﻮاﻧﻲ در ﺟﻨﺲ وزﻳﻜﻮﻟـﻮوﻳﺮوس ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از وﻳـﺮوس ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن‪،‬‬
‫وﻳــﺮوس ﭘﻴــﺮي )‪ ، (Piry virus‬وﻳــﺮوس ﭼﺎﻧــﺪي ﭘــﻮرا )‪ (Chandipura virus‬و وﻳــﺮوس اﺻــﻔﻬﺎن‬
‫)‪ (Isfahan virus‬ﻛﻪ ﻫﺮﻳﻚ از اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻔﺎﻗﻲ اﻧﺴﺎن را ﺑﻴﻤﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﺎﻣﻞ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﺑﻴﻤﺎري در ﻣﺎﻫﻴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻨﺲ ﻟﻴﺴﺎوﻳﺮوس )‪ (Lyssa virus‬ﻧﻴﺰ از ﺧـﺎﻧﻮاده راﺑـﺪووﻳﺮوس‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪهٔ وﻳﺮوس ﻫﺎري و ﭼﻨﺪﻳﻦ وﻳﺮوس دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﺳﺮم ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻫﻢ ﻗﺮاﺑﺖ‬
‫دارﻧــﺪ‪ .‬راﺑــﺪووﻳﺮوس ﻫــﺎي ﺑﻴﻤــﺎرﻳﺰا در ﺣﻴﻮاﻧــﺎت ﻛــﻪ ﻫﻨــﻮز ﮔــﺮوه ﺑﻨــﺪي ﻧﺸــﺪه اﻧــﺪ ﻋﺒﺎرﺗﻨــﺪ از ‪:‬‬
‫وﻳﺮوس ﺗﺐ ﺑﻲ دوام ﮔﺎو ) ‪ (Bovine ephemeral fever virus‬و ﭼﻨﺪﻳﻦ راﺑﺪووﻳﺮوس ﻣﺎﻫﻴﺎن‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي راﺑﺪووﻳﺮﻳﺪه‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎوﻳﺮﻳﺪه‪ ،‬ﭘﺎراﻣﻴﻜﺴﻮوﻳﺮﻳﺪه و ﻓﻴﻠﻮوﻳﺮﻳﺪه ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎرژﻧﻮﻣﻲ ﻛﻪ ازﻧﻮع ‪ ssRNA‬ﺳﻨﺲ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺧﻄﻲ و ﻏﻴﺮﻣﻨﻘﻄﻊ )‪ (non-segmented‬و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻫﻤﺴﺎﻧﻲ در روش ﺗﻜﺜﻴﺮ وﻳﺮوس ﻫﺎ در ردهٔ ‪ Mononegavirals‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي ﺷـﺪه اﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻴﺶ از ‪200‬‬
‫راﺑﺪووﻳﺮوس ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻴﻒ وﺳـﻴﻌﻲ از ﻣﻴﺰﺑﺎﻧـﺎن ازﺟﻤﻠـﻪ اﻧﺴـﺎن وﺳـﺎﻳﺮ ﭘﺴـﺘﺎﻧﺪاران‪،‬‬
‫ﻣﺎﻫﻴﺎن‪ ،‬ﺣﺸﺮات )ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ در ﺣﺸﺮات ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان آرﺑـﻮوﻳﺮوس ﻫـﺎ‬
‫ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ( و ﮔﻴﺎﻫﺎن را آﻟﻮده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ )ﺟﺪول‪.(1‬‬
‫وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن )‪ (VS‬داراي دو ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻋﻤﺪهٔ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ و اﻳﻨـﺪﻳﺎﻧﺎ )‪ 2،1‬و‪ (3‬ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﭼﻬﺎر وﻳﺮوس ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهٔﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ -1‬وﻳﺮوس ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ )‪ -2 (VSV-NJ‬وﻳﺮوس اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ )‪ (VSV-IN‬ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﻳﺮوس‬
‫اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي‪) 1‬ﺗﺤﺖ ﺗﻴﭗ ‪ 1‬وﻳﺮوس ‪ (VS‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن از اﻳﺎﻟـﺖ‬
‫ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ و آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬وﻳﺮوس ‪ Cocal‬ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﻳﻦ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ 2-‬ﻋﻨﻮان ﻣﻲ ﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ وﻳـﺮوس در ﺟﻨـﻮب ﺑﺮزﻳـﻞ و‬
‫آرژاﻧﺘﻴﻦ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ -4 .‬وﻳﺮوس ‪ (VSV-A) Alagoas‬ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي‪ 3-‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ و‬
‫در ﺷﻤﺎل‪ ،‬ﺷﻤﺎل ﺷﺮق و ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺮزﻳﻞ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎﻳﻲ ازاﻳﻦ ﺑﻴﻤـﺎري در ﺳـﺎل ﻫـﺎي اﺧﻴـﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺴﺎرات ﺷﺪﻳﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول‪ ( 1‬ﮔﺮوه ﺑﻨﺪي وﻳﺮوس ﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮاده راﺑﺪووﻳﺮﻳﺪه‬
‫ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻫﺎ‬ ‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﺟﻨﺲ‬
‫ﻣﻬﺮه داران و ﺣﺸﺮات‬ ‫و!وس ("رم دهن (و‪
#‬‬ ‫وز!‪"#"$‬و!وس )‪( Vesiculovirus‬‬ ‫‪١‬‬
‫ﻣﻬﺮه داران و ﺣﺸﺮات‬ ‫و!وس هر‬ ‫ﻟﻴﺴﺎ وﻳﺮوس) ‪( Lyssavirus‬‬ ‫‪٢‬‬
‫ﻣﻬﺮه داران‬ ‫‪ Ephemerovirus‬و!وس (‪
 /‬دوام ‪.‬و‬ ‫‪٣‬‬
‫ﻣﻬﺮه داران‬ ‫و!وس ‪$‬وز ه‪
"12 34""(5‬‬ ‫‪Novirhabdovirus‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن‬ ‫‪Lettuce necrotic yellows virus‬‬ ‫‪Cytorhabdovirus‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪.‬هن‬ ‫‪Potato yellow dwarf virus‬‬ ‫‪Nucleorhabdovirus‬‬ ‫‪7‬‬
‫ﺟﻨﺲ وزﻳﻜﻮﻟﻮوﻳﺮوس ﻋﻼوه ﺑﺮ وﻳﺮوس ﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر داراي وﻳﺮوس ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ از ﻗﺒﻴـﻞ ‪Piry Virus‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﺣﻴﻮاﻧﺎت ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻫﺎ و ﻳﺎ ﺑﻨﺪﭘﺎﻳﺎن ﺟﺪاﺷﺪه و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﺰرﻳﻖ ﺗﺠﺮﺑﻲ اﻳـﻦ وﻳـﺮوس‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﺗﺎول ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٨‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻫﺎ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪٔروﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮداري‪ -‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎزي )‪ (Replication- Transcription‬ﻋﻈﻴﻤﻲ‬

‫ﺗﺸــﻜﻴﻞ ﺷــﺪه اﻧــﺪ‪ .‬در ﺳــﺎﺧﺘﺎر وﻳــﺮوس ﺗــﻮرم ﺗــﺎوﻟﻲ دﻫــﺎن )ﺷــﻜﻞ‪ 1200 ، (6‬ﻣﻠﻜــﻮل ﭘــﺮوﺗﺌﻴﻦ‬
‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﻛﭙﺴﻴﺪ )‪ (N‬ﺑﻌﻼوهٔ‪ 50‬ﻣﻠﻜﻮل ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺑﺰرگ )‪ (L‬و ‪ 500‬ﻣﻠﻜﻮل ﻓﺴـﻔﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ )‪ (P‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪٔ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ را درﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ دو ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪٔ ‪ RNA‬ﭘﻠﻴﻤـﺮاز را ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫روﻧﻮﻳﺴﻲ از ژﻧﻮم ‪ RNA‬را ﺑﺮاي ﺳﻨﺘﺰ ﺗﻮاﻟﻲ ﻳﻚ راﻫﺒﺮ ﻛﻮﭼﻚ ‪ RNA‬ﺑـﺪون ﻛﻼﻫـﻚ )ﺑـﻪ ﻃـﻮل ‪47‬‬
‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﺗﻴﺪ( و اﺳﻴﺪرﻳﺒﻮﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ ﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)‪ ( mRNAs‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ رﻳﺒﻮﻧﻮﻛﻠﺌـﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ‬
‫)‪ ( RNP‬روﻧﻮﻳﺴﻲ ﺷﺪه درداﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻪٔﻓﺸﻨﮕﻲ ﺷﻜﻞ و داراي ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﻜﺲ )‪ ( M‬و ﺳﻨﺒﻠﻪ ﻫﺎي‬
‫ﮔﻠﻴﻜﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻨﻲ )‪ – (G‬ﻛﻪ ﺷﺎﺧﺺ و ﻋﺎﻣﻞ آﻧﺘﻲ ژﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ – ﻗﺮار ﻣـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ وﻳـﺮوس‬
‫‪VS‬وارد ﺳﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬وﻳﺮﻳﻮن ﺣﺎوي ‪ RNA‬ﭘﻠﻴﻤﺮازﻓﻌﺎل ﺷﺪه و روﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮداري اوﻟﻴﻪ را ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل دارد )اﺷﻜﺎل‪.(9،8،7‬‬
‫‪ -6‬ﺑﻘﺎء وﻳﺮوس در ﻣﺤﻴﻂ ‪:‬‬
‫* وﻳﺮوس ‪ VS‬در دﻣﺎي ‪ 58‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫* وﻳﺮوس ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت در دﻣﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫* اﻳﻦ وﻳﺮوس در ‪ PH‬ﺑﻴﻦ ‪ 4-10‬ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮٔﺛﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳﺪﻳﻢ ‪ - %2‬ﻫﻴﺪروﻛﺴﻴﺪ ﺳﺪﻳﻢ ‪ - %4‬ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻳﺪوﻓﺮي ‪ - %2‬ﻓﺮﻣﺎﻟﻴﻦ ‪- %1‬‬
‫ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻠﺮﻳﻦ – اﺗﺮ و ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻼل ﻫﺎي آﻟﻲ‬

‫‪٩‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 6‬ﺷﻤﺎﻳﻲ از وﻳﺮﻳﻮن ‪VS‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪( 7‬ﺷﻤﺎﻳﻲ از ﺳﻨﺘﺰ ‪ RNA‬وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ‪ :‬ﺑﻨﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫﺎي ‪ P‬واﺳﻄﻪٔ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫﺎي ‪ L‬و ‪ N‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪------------------------------------------------‬‬
‫ژﻧﻮم وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن و ﻣﺪل ﺳﻨﺘﺰ ‪ RNA‬و ﻧﺎﺣﻴﻪ رﻫﺒﺮي )‪ (Le‬و ژﻧﻬﺎي ‪ P‬و ‪N‬‬

‫‪١٠‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 8‬روﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮداري و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ]ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪٔ دو ‪ RNA‬ﭘﻠـﻲ ﻣـﺮاز از‬
‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ وﻳـﺮوس ﺗـﻮرم دﻫـﺎن ﺗـﺎوﻟﻲ ﻛـﻪ ﻋﻤـﻞ روﻧﻮﺷـﺖ ﺑـﺮداري )‪ (transcription‬و‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎزي )‪ ( replication‬ژﻧﻮم ‪ RNA‬وﻳﺮوس را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ[‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 9‬ﭼﺮﺧﻪ زﻧﺪﮔﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ‪:‬‬

‫‪ -1‬اﺗﺼـﺎل ﺑــﻪ ﺳــﻄﺢ ﺳــﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑــﺎن ‪ -2‬ﺑﻠــﻊ )آﻧﺪوﺳـﻴﺘﻮز( وﻳــﺮوس ﺗﻮﺳــﻂ ﺳــﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑــﺎن ‪ -3‬ادﻏــﺎم‬
‫)‪ (fusion‬و ازدﺳﺖ دادن ﭘﻮﺷﺶ وﻳﺮوس ) ‪ -4 (Uncoating‬روﻧﻮﻳﺴـﻲ از ژﻧـﻮم ‪ RNA‬ﺳـﻨﺲ ﻣﻨﻔـﻲ‬
‫‪ -6 G mRNA -5‬ﺳﻨﺘﺰ و ﮔﻠﻴﻜﻮزﻳﻠﻪ ﺷﺪن ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪ G‬در دﺳـﺘﮕﺎه ﮔﻠـﮋي ﺳـﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑـﺎن ‪ -7‬ﺗﺤﻮﻳـﻞ‬
‫ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪ G‬ﺑـﻪ ﻏﺸـﺎء ﭘﻼﺳـﻤﺎﻳﻲ ﺳـﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑـﺎن ‪M mRNA -10 P mRNA -9 N mRNA -8‬‬
‫‪ -12‬اﻋﺰام ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺑﻪ ﻟﻴﻪ داﺧﻠﻲ ﻏﺸﺎء ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ ﺳﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑـﺎن ‪ -13‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ‪N:P‬‬ ‫‪ -11‬ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪M‬‬

‫‪١١‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫‪ -15‬ژﻧﻮم ﺳﻨﺲ )‪ -(-‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪهٔ وﻳﺮوس ‪ -16‬ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﺤـﻞ‬ ‫‪ -14‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ ﺳﻨﺲ )‪-(+‬‬
‫‪ -18‬آزاد ﺷﺪن وﻳﺮﻳﻮن‬ ‫ﺟﻮاﻧﻪ زدن وﻳﺮوس از ﻏﺸﺎء ﭘﻼﺳﻤﺎﻳﻲ ﺳﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑﺎن ‪ -17‬ﺟﻮاﻧﻪ زدن وﻳﺮوس‬

‫‪ -7‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺴﺎس ‪:‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﻄﻮر ﻋﻤﺪه اﺳﺐ‪ ،‬ﻗﺎﻃﺮ‪ ،‬ﮔـﺎو و ﺧـﻮك ﻫـﺎ را ﻣﺒـﺘﻼ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺷﺘﺮﺳـﺎﻧﺎن‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪو ﺑﺰ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻧﺸﺎن ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﻮاﻫﺪ ﺳـﺮﻣﻲ دال ﺑـﺮ وﺟـﻮد‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ‪ VS‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﺣﻴﻮاﻧﺎت دﻳﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻮزن‪ ،‬ﺑﺰﻛـﻮﻫﻲ ﺷـﺎخ ﭼﻨﮕـﺎﻟﻲ‪ ،‬ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ‬
‫وﺣﺸﻲ ﻛﻮﻫﻬﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺧﻔﺎش‪ ،‬راﻛﻮن‪ ،‬ﺳﺎرﻳﻖ)‪ ،(Oppossum‬ﺳـﻴﺎه ﮔـﻮش‪ ،‬ﮔﺮﺑـﻪ وﺣﺸـﻲ‪ ،‬ﺧـﺮس‪،‬‬
‫ﮔﺮگ‪ ،‬روﺑﺎه‪ ،‬ﺳﮓ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺮﻳﻤﺎت ﻫﺎ ‪ ،‬ﺧﺮﮔﻮش‪ ،‬ﺟﻮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻮﻗﻠﻤﻮن و اردك ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮﻛﭽﻪ ﻫﻨﺪي‪ ،‬ﻫﺎﻣﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﻮش‪ ،‬ﻣﻮش ﺧﺮﻣﺎ و ﺟﻮﺟﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺼـﻮرت ﺗﺠﺮﺑـﻲ ﺑـﺎ اﻳـﻦ وﻳـﺮوس‬
‫آﻟﻮده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ وﻳﺮوس ﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪارﻧـﺪه ﻳـﺎ ﺗﻜﺜﻴـﺮ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺷﻜﻞ‪.(10‬‬

‫‪ -8‬اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژي ‪:‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻓﻘﻂ در ﻗﺎره آﻣﺮﻳﻜﺎ وﺟﻮد دارد و ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ اﻳـﻦ وﻳـﺮوس ﻋﺎﻣـﻞ‬
‫‪ %80‬ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻮده و ﻣﺎﺑﻘﻲ ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ‪ VS‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﺮوﺗﻴﭗ‬
‫اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ 1‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد‪ .‬ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﻪ ﻛﺮات در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ و ﺟﻨـﻮب ﺷـﺮﻗﻲ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﺰارش ﺷﺪه و ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﻌﺪودي ﻧﻴﺰ در ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮاﺣﻲ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 10‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ وﻳﺮوس ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ )‪ (VSV-NJ‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﺮوﺗﻴﭗ در آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي از ﺟﻨﻮب ﻣﻜﺰﻳـﻚ‬
‫ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺎﻣﺎ و ﺷﻤﺎل ﻏﺮب آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮﻟﻴﻮي‪ ،‬ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ‪ ،‬اﻛﻮادور‪ ،‬ﭘﺮو و وﻧﺰوﺋﻼ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در‬

‫‪١٢‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺳﺎل ‪ 2007‬ﻣﻴﻼدي اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در ‪ 497‬ﮔﻠﻪ از اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ از ‪391‬‬
‫ﻣﻮرد ﻃﻐﻴﺎن ﺗﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ‪ 364 ،‬ﻣـﻮرد در اﺛـﺮ ﺳـﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳـﻲ و ‪ 27‬ﻣـﻮرد آن ﻧﺎﺷـﻲ از‬
‫ﺳﺮوﺗﻴﭗ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ 1‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﻣﻜﺰﻳﻚ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﺷﻤﺎل آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ و ﺷﺮق ﺑﺮزﻳﻞ و ﻧﻴـﺰ ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﻣﺤــﺪودي از ﺟﻨــﻮب ﺷــﺮق اﻳــﺎﻻت ﻣﺘﺤــﺪه آﻣﺮﻳﻜــﺎ ﺑﺼــﻮرت ﺑــﻮﻣﻲ )‪ (Endemic‬ﻣــﻲ ﺑﺎﺷــﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري درﺳﺎﻳﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻧﻴﻤﻜﺮه ﻏﺮﺑﻲ)ﺷﻤﺎل و ﺟﻨـﻮب ﻣﻨﻄﻘـﻪ ﺑـﻮﻣﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري( دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘـﺮاﻛﻨﺶ ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ ﺑﻴﻤـﺎري ﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺮوﺗﻴﭗ وﻳـﺮوس‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ و اﻳﻨـﺪﻳﺎﻧﺎ در آﻣﺮﻳﻜـﺎي ﺷـﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺮﻛـﺰي و ﺟﻨـﻮﺑﻲ رخ ﻣـﻲ دﻫـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪت ﻫﺎ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ اﻳﻦ وﻳﺮوس در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰرﮔﻲ از ﺟﻨﻮب ﺷﺮق اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ‬
‫ﺑﻮﻣﻲ ﺑﻮد وﻟﻲ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻳﻦ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻓﻘﻂ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤـﺪودي از ﺟﻤﻠـﻪ ﺟﺰﻳـﺮه ‪ Ossabaw‬و‬
‫ﺟﻮرﺟﻴﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﺳﺮوﺗﻴﭗ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﺑﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮاردي از آن وﻗﻮع ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﻳﺮوس اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي‪ (VSV-AV) 3-‬و وﻳﺮوس اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي‪(Cocal) 2-‬‬
‫ﻓﻘﻂ در ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ از آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻫﺎي ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ و اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ 1‬در ﺑﺮزﻳﻞ و آرژاﻧﺘﻴﻦ ﮔﺰارش ﻧﺸـﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮوﺗﻴﭗ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ 2‬و ‪ 3‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي‪ VSV-IN3‬در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ از ﺑﺮزﻳﻞ ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ ‪ 1-2‬ﺳﺎل و وﻗﻮع ‪VSV-IN2‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻚ ﮔﻴﺮ )اﺳـﭙﻮرادﻳﻚ( در ﺟﻨـﻮب ﺑﺮزﻳـﻞ ودر آرژاﻧﺘـﻴﻦ رخ ﻣـﻲ دﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮرﺳـﻲ ﺳـﺮﻣﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣـﺪه در ﭼﻬـﺎر اﻳﺎﻟـﺖ ﺑﺮزﻳـﻞ ) ‪ (Pernumbuco, Bahia, Goais, Rio Grande do sul‬ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ‪ 2/6‬درﺻﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻳﻌﻨـﻲ ﺣﺘـﻲ اﮔـﺮ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ در ﺑﺮزﻳﻞ ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳـﻲ در‬
‫ﺑﺮزﻳﻞ در ﮔﺮدش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ VSV-IN2 .‬از ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎري در اﻳﺎﻟـﺖ ‪) Sao paulo‬از ‪Rancheria‬‬
‫در‪ 1996‬و از ‪ Riberia preto‬در‪ (1997‬ﺟﺪاﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬دﻳﮕـﺮ ﻃﻐﻴـﺎن ﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﻧﺎﺷـﻲ از اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺮوﺗﻴﭗ )‪ ( VSV-IN2‬در ﺳﺎل ‪ 1998‬در اﻳﺎﻻت ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﺮزﻳـﻞ ﺷـﺎﻣﻞ ‪ Santa Catarina‬و ‪Parana‬‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ‪ VSV-IN3‬ﺑﻪ ﻛﺮات از ﺷﻤﺎل ﺷﺮق ﺑﺮزﻳﻞ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫و ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺮوﺗﻴﭗ در اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﺪود ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ وﻳﺮوس ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ‪ VSV-IN3‬از ﭘﺸﻪ ﻫﺎي رﻳـﺰ)‪ (Sand flies‬ﻧـﻮع ‪ Phlebotomine‬در‬
‫ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ )‪ (1986‬ﺟﺪاﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻮاﻫﺪ ﺳﺮﻣﻲ دال ﺑﺮ ﮔﺮدش اﻳﻦ وﻳﺮوس در ﺑﻴﻦ دام ﻫﺎي اﻫﻠﻲ ﺑﻮد‬
‫وﻟﻲ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻫﻴﭻ ﻣﻮرد ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ ﺳـﺮوﺗﻴﭗ در ﺧـﺎرج از ﻣﺮزﻫـﺎي ﺑﺮزﻳـﻞ‬
‫ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -9‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻤﺎري ‪:‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﻋﻔﻮﻧﺖ درﺧﻼل ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻴﺰان اﺑﺘﻼء ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻻ و‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪ ‪ %96‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻣﻴﺮاﺋﻲ در اﺳﺐ ﻫﺎ و ﮔﺎوﻫﺎ اﻧﺪك اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺮاﺳﺎس ﺳﻮاﺑﻖ ﺑﻴﻤـﺎري‪،‬‬

‫‪١٣‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫اﻟﺘﻬﺎب ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﭘﺎي اﺳﺐ )‪ (Laminitis‬و ﺑﺮوز ﻟﻨﮕﺶ ﻧﺎﺷﻲ از اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠـﺮ‬
‫ﺑﻪ اﻋﺰام ﺣﻴﻮان ﺑﻪ ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد درﺧﺼﻮص ﭼﺮﺧﻪٔﻃﺒﻴﻌﻲ و ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاﻳﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ﻫﻨـﻮز ﺑﻄﻮرﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻫﻮﻣﻮرال ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﻋﻔﻮﻧـﺖ‬
‫ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﮔﺮوه ﻫﺎي ﺳﺮﻣﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ دﻗﻴﻖ راﻫﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن و اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺮﻳﻚ از راﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ در ﻣﻮرد ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻫﺎي وﻳﺮوس ﺑﺼﻮرت ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺸﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻧﺘﻘـﺎل وﻳـﺮوس در ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺸﺮات ﻧﺎﻗﻞ و ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﻴﻮان ﺑـﺎ ﺣﻴـﻮان ﻋﻨـﻮان ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬اﻧﺘﻘـﺎل اﻳـﻦ‬
‫وﻳﺮوس در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ازﺟﻤﻠﻪ از راه ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬داﺧﻞ ﺟﻠـﺪي‪،‬‬
‫داﺧﻞ ورﻳﺪي‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﺢ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺮاﺷﺎﻧﺪن ﭘﻮﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﺨﺎط دﻫﺎن‪ ،‬ﺗﻤـﺎس ﺣﻴـﻮان ﺑـﺎ ﺣﻴـﻮان و اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺸﺮات ﻧﺎﻗﻞ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺗﺠﺮﺑـﻲ اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه ﺑـﺎ ‪VSV-NJ‬‬
‫ﻋﻮاﻗﺐ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ درروش ﻫﺎي ﺗﻠﻘﻴﺤﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت ﺗﻠﻘـﻴﺢ داﺧـﻞ ﺟﻠـﺪي‬
‫وﻳﺮوس در ﺗﺎج ﺳﻢ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻨﻲ ﻳﺎ ﺣﻔﺮه دﻫﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮوز ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺗﺠﺮﺑﻲ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ) ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺗﺎول ﻫﺎ( ﻣﺸﻬﻮد اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻜﺎﻧﺪن وﻳﺮوس در داﺧﻞ ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺗﺰرﻳﻖ داﺧﻞ ورﻳﺪي ﻳﺎ داﺧـﻞ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﮔﻮش‪ ،‬ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس ﺑﺎ ﺧﺮاﺷﺎﻧﺪن ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﭙﻞ ﻳﺎ از راه ﮔﺰش ﺣﺸﺮه در ﭘﻮﺳـﺖ ﻧﺎﺣﻴـﻪٔ‬
‫ﻛﭙﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺞ ﺑﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺗﺤﺖ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ) ﺑﺪون ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺗﺎول( و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺮﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻓﻊ وﻳﺮوس ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻮزه ﻫﺎي ﺧﻮك ﻣﺒﺘﻼ رخ ﻣﻲ دﻫـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺗﻠﻘـﻴﺢ وﻳـﺮوس از ﻃﺮﻳـﻖ ﮔـﺰش‬
‫ﺣﺸﺮه درﮔﺎو ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻓﻘﺪان ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺗﺤﺖ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﻞ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺗﺠﺮﺑﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‪ ،‬ﺑﺮوز ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﻪ ﻣﺤـﻞ ﺗﺰرﻳـﻖ ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ وﻳﺮوس در داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻮزهٔﺧﻮك ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺎول ﻫـﺎﻳﻲ‬
‫در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺗﺎج ﺳﻢ اﻳﻦ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه اﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﻴﻮاﻧﺎت وﻳﺮﻣﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪﺗﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺗﺠﺮﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎل دردﻳﮕﺮﺣﻴﻮاﻧﺎت ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﺎول ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﺤﻞ‬
‫ﺗﺰرﻳﻖ وﻳﺮوس )ﭘﻮزهٔﺧﻮك( ﺑﺮوز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻧﻴـﺰ ﻋﻨـﻮان ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﺪﻳﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﻳﺮوس در اﺛﺮ ﺗﻤﺎس ﺗﺎول ﻫﺎي ﻧﺎﺣﻴﻪٔ ﭘﻮزهٔﺣﻴـﻮان ﺑـﺎ ﻣﺤﻠـﻲ ﻛـﻪ ﭘﻮﺳـﺖ آن‬
‫ﺳﺎﻳﻴﺪه ﺷﺪه )ﻣﺜﻞ ﺗﺎج ﺳﻢ( ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ دﻓﻊ وﻳﺮوس ﺗﻮﺳﻂ ﺑـﺰاق )در ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻟـﻮزه( وارد ﭘﻮﺳـﺖ ان‬
‫ﻣﺤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻤﺎس ﺣﻴﻮان ﺑﺎ ﺣﻴﻮان‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻧﮕﻬﺪاري ﺧـﻮك ﻫـﺎي ﻋـﺎري از ﭘـﺎدﺗﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﺧﻮك ﻫﺎي ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪه ﺑﺎ ‪) VSV-NJ‬از راه داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﻮزه( در ﻳﻚ ﻣﻜـﺎن‪ ،‬ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﮔـﺮوه‬
‫اول ﻋﻔﻮﻧﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ وﺧﻮك ﻫﺎي ﺗﻤﺎس ﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻪ اﻧـﺪ وﻳـﺮوس را ﻳـﻚ روز ﺑﻌـﺪ از ﻣﻮاﺟﻬـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﻮك ﻫﺎي در ﻣﻌﺮض ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﻮك ﻫﺎي ﻋﻔﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﺎت را در‬
‫ﺗﺎج ﺳﻢ ﻳﺎ ﭘﻮزه ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ‪ ،‬ﮔﺮوه دﻳﮕﺮي از ﺣﻴﻮاﻧﺎت از راه ﺗﺎج ﺳـﻢ ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺗﺎول در آﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ﮔﺮوﻫﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ وﻳـﺮوس را از راه ﭘـﻮزه‬

‫‪١٤‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻋﺎري از ﭘﺎدﺗﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﺮوه از ﺧﻮك ﻫﺎ ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ VS‬ﻳﺎ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺮﻣﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛـﻪ ﻣﺤـﻞ ﺗﻠﻘـﻴﺢ‬
‫وﻳﺮوس‪ ،‬ﺑﺮوز ﺟﺮاﺣﺎت ﺗﺎوﻟﻲ و ﺷﺪت اﻳﻦ ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮٔﺛﺮ وﻳﺮوس ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ از راه‬
‫ﺗﻤﺎس ﺣﻴﻮان ﺑﺎ ﺣﻴﻮان ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺤﺖ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ VS‬ﺑﻪ ﻛﺮات در ﺷﺮاﻳﻂ وﻗﻮع ﻃﺒﻴﻌـﻲ و ﺗﺠﺮﺑـﻲ ﺑﻴﻤـﺎري ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت اﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ درﮔﻠﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري در آﻧﻬـﺎ ﺑـﻮﻣﻲ )اﻧـﺪﻣﻴﻚ(‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ‪ %90‬ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻣﻲ ﺑﺮاي ‪ VS‬ﻣﺜﺒـﺖ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﻓﻘـﻂ ‪ %10‬ﺣﻴﻮاﻧـﺎت‬
‫داراي ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ واﺿﺢ ﺑﻴﻤﺎري )ﺗﺎول ﻫﺎ( ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ ذاﺗﻲ ﺣﺸﺮات ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ از ﺣﻴـﻮان ﻋﺒـﺎرت از ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﻛﭙـﻞ‪ ،‬ﮔـﻮش و اﻃـﺮاف ﭼﺸـﻢ ﺣﻴـﻮان‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺗﺠﺮﺑﻲ وﻳﺮوس از اﻳﻦ ﻧﻮاﺣﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز ﺗﺎول ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﺷﻜﻞ ﺗﺤﺖ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﻴﻤﺎري در اﻧﺘﻘﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺸﺮه ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻤﺎس ﺣﻴـﻮان‪ -‬ﺣﻴـﻮان ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺗﺤـﺖ ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ ،VS‬ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻨﺒـﻊ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل و اﻧﺘﺸﺎر وﻳﺮوس در ﺷﺮاﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻣﻮارد ﺗﺠﺮﺑـﻲ ﻧﻴـﺰ ﻧﺸـﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﭼﺮﺧﻪ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل آرﺑﻮوﻳﺮوس ﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺸﺮات ﺑﺨﺸﻲ از ﭼﺮﺧﻪ ﻃﺒﻴﻌﻲ زﻧﺪﮔﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم‬
‫ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﺣﺸﺮات ﻧﺎﻗﻞ‪ ،‬وﻳـﺮوس ﺗـﻮرم دﻫـﺎن ﺗـﺎوﻟﻲ را ﺑـﻪ ﺟﻤﻌﻴـﺖ‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت اﻫﻠﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻣﻬﻢ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﭘﺸﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ ) ﮔﻮﻧﻪٔ ‪( Lutzomyia‬‬
‫و ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﺳﻴﺎه ) ﺧﺎﻧﻮاده ‪ .( Simuliidae‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺸﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﻟﻴﻜﻮﺋﻴـﺪس ﻧﻴـﺰ ﺟـﺰو ﻧـﺎﻗﻠﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﻮﻟﻮزﻳــﻚ اﻳــﻦ وﻳــﺮوس ﺑﺎﺷــﻨﺪ‪ .‬اﻧﺘﻘــﺎل وﻳــﺮوس از راه ﺗﺨــﻢ در ﭘﺸــﻪ ﻫــﺎي ﺧــﺎﻛﻲ )‪ (Sandflies‬و‬
‫ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﺳﻴﺎه )‪ (Blackflies‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺧﺼﻮص ﻛﻮﻟﻴﻜﻮﺋﻴﺪس ﻧﻴﺰ ﺻـﺪق ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وﻳﺮوس ‪ VS‬از ﭘﺸﻪ ﻫـﺎي ‪) Chloropidae ، Aedes‬ﻣﮕـﺲ ﭼﺸـﻢ( و ﻣﮕـﺲ ﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﮕﻲ‬
‫)ﺟﻨﺲ ‪ (Musca‬ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻮادهٔ‪) Anthomyiidae‬ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ( ﺟﺪا ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﺿـﻤﻦ‬
‫ﻣﻠﺦ ﻫﺎ )‪ (Melanoplus sanguinipes‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻲ آﻟﻮده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻠﺦ ﻫﺎ را‬
‫را ﺑﻠﻌﻴﺪه اﻧﺪ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﺮوز داده اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﺧﻲ ﺣﺪس و ﮔﻤﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻳـﻦ وﻳـﺮوس‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﻳﺮوس ﮔﻴﺎﻫﻲ در ﻣﺮاﺗﻊ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻴﻮاﻧﺎت آﺧﺮﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮهٔاﭘﻴﺪﻣﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ وﻳﺮوس ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ Tesh‬و ﻫﻤﻜﺎران در ﺳﺎل‪ 1969‬ﻣﻴﻼدي ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ‪ VSV-IN1‬را در ﺣﺸﺮات دوﺑـﺎل رﻳـﺰ از‬
‫ﻧﻮع ‪ Psychodidae‬ﻛﻪ در ﻃﺒﻴﻌﺖ آﻟﻮده ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﻛﻨﻮن ﮔﺰارﺷﺎﺗﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮآﻟﻮده ﺑـﻮدن‬
‫ﺣﺸﺮات ﺧﻮﻧﺨـﻮار ﺑـﻪ اﻳـﻦ وﻳـﺮوس )از ﻗﺒﻴـﻞ ﻣﮕـﺲ ﻫـﺎي ﺳـﻴﺎه ﻧـﻮع ‪ Simuliidae‬و ﭘﺸـﻪ ﻫـﺎي‬
‫‪Culicidae‬و‪ (Ceratopoganidae‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺷـﺮاﻳﻂ ﺗﺠﺮﺑـﻲ ﻧﺸـﺎن داده ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﭘﺸﻪ ﻫﺎي ﺧﺎﻛﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ اﻧﺘﻘـﺎل وﻳـﺮوس از راه ﺗﺨﻤـﺪان )‪ (Transovarial‬را دارﻧـﺪ‪ .‬در ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اي‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﺳﻴﺎه ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ‪ VSV-NJ‬و ﺑﺮوز ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ در ﻣﻮش و ﺧﻮك ﻫﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮوز ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺧﻨﺜﻲ ﻛﻨﻨﺪه وﻳـﺮوس درﭘـﻲ ﮔـﺰش ﮔﺎوﻫـﺎ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫‪١٥‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﭘﺸﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ ‪ Culicoides sonorensis‬و ﺗﻐﺬﻳﻪ آﻧﻬﺎ در ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻛﭙﻞ دﻳﺪه ﺷﺪ وﻟـﻲ ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺮﻣﻲ ‪ ،‬ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ و ﻫﺮﮔﺰ وﻳﺮوس از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺟﺪا ﻧﮕﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Sandfly : Lutzomyia‬‬

‫‪Phelobotomine‬‬

‫‪Blackfly : Simuliidae‬‬
‫ﻣﮕﺲ ﺧﺎﻧﮕﻲ‬

‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺮﺗﻌﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ آﻟﻮده‬

‫ﺑﻪ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻠﺦ ﻫﺎ ﺳﺒﺐ اﻧﺘﻘﺎل آن ﺑﻪ‬
‫ﮔﺎو‪ ،‬اﺳﺐ و دﻳﮕﺮ ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﺳﻢ دار ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺮﺗﻌﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﺎﻗﻞ وﻳﺮوس ‪ vs‬ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻠﺦ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از اﻳـﻦ ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﺗﻐﺬﻳـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ وﻳﺮوس ‪ vs‬آﻟﻮده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺎزﮔﻲ در ﻣﺠﻠﻪ »ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژي ﻛﺎرﺑﺮدي و زﻳﺴـﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ «‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ وﻳﺮوس ﺗﻮرم‬
‫ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮ روي ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﻣﺮﺗﻌـﻲ ﭘﺎﻳـﺪار ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ اﺣﺘﻤـﺎل ﺑﻠـﻊ وﻳـﺮوس ﻫـﺎي زﻧـﺪهٔدرون‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﺮﺗﻌﻲ آﻟﻮده ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻠﺦ ﻫﺎ‪ 14 ،‬ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻴﺎه ﻣﺮﺗﻌﻲ را ﻛﻪ ﻣﻠﺦ ﻫﺎ از آﻧﻬﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ درﺗﻤﺎس ﺑﺎ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﺗـﺎ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ روز وﻳﺮوس را در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﭘﮋوﻫﺸـﮕﺮان دو ﮔﻮﻧـﻪٔﮔﻴـﺎﻫﻲ را در‬
‫ﺗﻤﺎس ﺑﺎ وﻳﺮوس ﻗﺮارداده و ﻳﻚ روز ﺑﻌﺪ ﻣﻠﺦ ﻫﺎ از ﮔﻴﺎﻫﺎن آﻟﻮده ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻠﺦ ﻫـﺎ ﺑـﻪ وﻳـﺮوس‬
‫‪ VS‬آﻟﻮده ﺷﺪه و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻠﺦ‪ -‬دام‪ -‬ﻣﻠﺦ دراﻳﻦ وﻳﺮوس وﺟـﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﺳﭙﺲ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻳﻚ آﻓﺖ ﻛﺶ وﻳﮋه ﻣﻠﺦ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده و درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻓﺖ ﻛﺶ ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻠﺦ ﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻤﺎس وﻳﺮوس ﺑﺎ ﮔﻴﺎه ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﺪﻳﻦ ﺷـﻜﻞ از‬
‫ﺗﻤﺎس ﻣﻠﺦ ﻫﺎ و دام ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ وﻳﺮوس ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ آﻓـﺖ ﻛـﺶ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ‬

‫‪١٦‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﻣﺠﻮز ﻣﺮاﺟﻊ ذﻳﺼﻼح از ﺟﻤﻠﻪ وزارت ﻛﺸﺎورزي و ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ دارد‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از آﻓﺖ ﻛﺶ ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺸـﺎﺑﻬﻲ ﻛـﻪ وﻳـﺮوس را ﻏﻴﺮﻓﻌـﺎل ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ در‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻃﻐﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﻮٔﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ اراﺋـﻪ ﻳـﻚ‬
‫روش ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ و ارزﻳﺎﺑﻲ درﺳﺖ ﺧﻄﺮدر ﻫﻨﮕﺎم ﻃﻐﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ‬
‫دﻫﺎن ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﺑﻴﻤﺎري زاﻳﻲ ‪:‬‬
‫در ﻳﻚ ﻋﻔﻮﻧﺖ وﻳﺮوﺳﻲ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻤﻨﻲ ذاﺗﻲ ازﻗﺒﻴﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻜﺜﻴﺮ‬
‫وﻳﺮوس و اﻳﺠﺎد ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ ﻗﻮي ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺴـﻴﺎري از وﻳـﺮوس ﻫـﺎ ﺟﻬـﺖ ﻋﻔﻮﻧـﺖ زاﻳـﻲ ﻣﻮﻓـﻖ‪،‬‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﻫﺎي ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ اي ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ واﻛﻨﺶ ﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ ذاﺗﻲ ﻣﻴﺰﺑـﺎن دارﻧـﺪ‪ .‬وﻳـﺮوس ﺗـﻮرم‬
‫ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﻫﺎي آﻟﻔﺎ و ﺑﺘﺎ ) ‪ ( IFNα , β‬ﺧﻴﻠﻲ ﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺳﺎزي و ﺗﻜﺜﻴﺮ آن ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ در ﺳﻴﺘﻮﭘﻼﺳﻢ ﺳﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎل ‪ mRNA‬از ﻫﺴـﺘﻪ ﺳـﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑـﺎن ﺑـﻪ ﺳﻴﺘﻮﭘﻼﺳـﻢ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺑﺮوزﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎي دﻓﺎﻋﻲ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻬﺎر اﻧﺘﻘﺎل ‪ mRNA‬و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﺑﺎ وﺳﺎﻃﺖ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪) M‬ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎري وﻳﺮوس ‪ (VS‬ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪ M‬وﻳﺮوس ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ ﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد در روزﻧﻪ ﻫﺎي ﻫﺴﺘﻪٔﺳـﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑـﺎن‬
‫)‪ ( NuP98‬ﻣﺎﻧﻊ اﻧﺘﻘﺎل ‪ mRNA‬ﮔﺮدﻳﺪه و از ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﺗﻮﺳﻂ ﺳـﻠﻮل ﻫـﺎي ﻋﻔـﻮﻧﻲ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص ﺛﺎﺑﺖ ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫـﺎي ‪ M‬ﻣﻮﺗﺎﻧـﺖ ‪) VSV∆ M51‬ﻣﻮﺗﺎﺳـﻴﻮن در‬
‫ﻣﺘﻴﻮﻧﻴﻦ‪ (51‬اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﻧﺘﻘﺎل ‪ mRNA‬ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ ﻟـﺬا ﺗـﻮان ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي از ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬
‫اﻧﺘﺮﻓﺮون را ﻧﺪارﻧﺪ و ﻟﺬا ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻣﻮش ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﺎﻧﺖ وﻳﺮوس‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﺮﻓﺮون زﻳـﺎد و‬
‫و ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻜﺜﻴﺮ وﻳﺮوس ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﺗﻔﺎق ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه اي ﻛﻪ در ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﻣﻮﺗﺎﻧـﺖ در ﭘـﻲ‬
‫ﺗﻠﻘﻴﺢ از راه داﺧﻞ ﺑﻴﻨﻲ در ﻣﻮش ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻓﺖ ﺳﺮﻳﻊ وزن ﺑﺪن ﻣـﻮش ﻛـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ در‬
‫‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ اول آﻟﻮدﮔﻲ وﻳﺮوس رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻫﺶ وزن ﺑﺪن ﻣﻮش در ﭘﻲ آﻟﻮده ﺷـﺪن‬
‫ﺑﺎ ﺳﻮﻳﻪ وﺣﺸﻲ وﻳﺮوس ﻧﻮﺗﺮﻛﻴﺐ )‪ (rwtVSV‬ﺑﻴﻦ ‪ 24‬ﺗﺎ ‪ 96‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﻋﻔﻮﻧﻲ ﺷﺪن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻌﻤﺎل وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن از راه داﺧﻞ ﺑﻴﻨﻲ در ﻣﻮش‪ ،‬وﻳﺮوس در رﻳﻪ ﻫـﺎ ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻳﺎﻓﺘـﻪ و‬
‫وﻳﺮﻣﻲ ﮔﺬراﻳﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺳﭙﺲ وﻳﺮوس در ﺳﺎﻳﺮ اﻧـﺪام ﻫـﺎ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬وﻟـﻲ ﺑـﺮﻋﻜﺲ‪،‬‬
‫ﺗﻜﺜﻴﺮﻣﻮﺗﺎﻧﺖ ‪ M51‬وﻳﺮوس ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ در رﻳﻪ ﻫﺎ‪ ،‬وﻳﺮﻣﻲ ﺣﺎﺻﻠﻪ و اﻧﺘﺸﺎر آن در ﺳﺎﻳﺮ اﻧﺪام ﻫـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﺑﻮده و از ﻃﺮﻓﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﺎﻧﺖ وﻳﺮوس ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﻪ وﺣﺸﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي اﻧﺘﺮﻓﺮون در رﻳﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ وﻳﺮوس ﺑﻪ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﺧﻴﻠﻲ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻳﻊ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻋﻔﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘـﻲ ﻣﻮﺿـﻮع ﻛﻨﺘـﺮل ﺗﻜﺜﻴـﺮ ﻣﻮﺗﺎﻧـﺖ‬
‫وﻳﺮوس ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑﺎن و ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﺳﻮﻳﻪ وﺣﺸﻲ وﻳـﺮوس در ﻓﻘـﺪان ‪ ، IFN‬ﺑـﺮوز‬
‫وﻳﺮﻣﻲ و اﻧﺘﺸﺎر ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻧﺪام ﻫﺎي ﺑﺪن را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﻋﺎﻣﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻳﻊ وزن ﺑﺪن ﻧﻤـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﺳـﻴﺘﻮﻛﻴﻦ دﻳﮕـﺮي ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻜﺮوز ﺗﻮﻣﻮر )‪ (TNF-α‬ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﻳـﻦ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان ﻋﺎﻣـﻞ ﻻﻏـﺮي )‪ (Chachectin‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬

‫‪١٧‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﺷﻮك ﺳﻤﻲ )‪ (Toxic shock‬و ﻻﻏﺮي )‪ (Chachexia‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻃﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه ﻛـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣـﻞ ازﺟﻤﻠـﻪ ﺳـﻴﺘﻮﻛﻴﻦ ﻫـﺎي اﻟﺘﻬـﺎﺑﻲ ﻣﺜـﻞ‬
‫اﻧﺘﺮﻟﻮﻛﻴﻦ‪ 6-‬ﻧﻴﺰ اﺛﺮ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در ﺑﺮوز ﻻﻏﺮي دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻘـﺶ اﻧﺘﺮﻟـﻮﻛﻴﻦ‪ 6-‬در ﻻﻏـﺮي ﻧﺎﺷـﻲ از ﻋﻔﻮﻧـﺖ‬
‫آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا ﻧﻴﺰ ﻣﺸـﺨﺺ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در ﺿـﻤﻦ در ﻋﻔﻮﻧـﺖ آﻧﻔﻠـﻮاﻧﺰا و آدﻧـﻮوﻳﺮوس‪ ،‬ﻣﻌﻠـﻮم ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺎﻛﺮوﻓﺎژﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﺮ در آﻟﻮﺋﻮل ﻫﺎي ﺗﻨﻔﺴﻲ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ TNF-α‬ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ Howerth‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2006‬اﺳﺐ ﻫﺎ را از دو راه اﻧﺘﻘـﺎﻟﻲ )ﺗﻤـﺎس و ﺣﺸـﺮات( ﺑـﺎ ﺳـﺮوﺗﻴﭗ ﻫـﺎي‬
‫ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ و اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻲ آﻟﻮده ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬اﺳـﺐ ﻫـﺎي ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺮدو ﺳﺮوﺗﻴﭗ و ﺑﺎ ﻫﺮ دو روش اﻧﺘﻘﺎل وﻳﺮوس‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺮﻣﻲ را ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑـﺰاق‪ ،‬ﺟﺮاﺣـﺎت‬
‫اوﻟﻴﻪ در ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﺗﺰرﻳﻖ و ﺟﺮاﺣﺎت ﺛﺎﻧﻮي در دﻫﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺰان دﻓﻊ وﻳﺮوس از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻔﺮه دﻫﺎﻧﻲ ﺑﻮد و در درﺟﻪ دوم از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻔﺮه ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻴﺎر‬
‫وﻳﺮوس در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي درﻳﺎﻓﺘﻲ از ﺣﻔﺮه دﻫﺎﻧﻲ در ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑـﻮد‪ .‬دراﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻫﺮﮔـﺰ ذرات‬
‫وﻳﺮوﺳﻲ از ﻣﺪﻓﻮع و ﺧﻮن ﺟﺪا ﻧﺸﺪ و ﺑﻪ ﻧﺪرت وﻳﺮوس از ﻛﻴﺴﻪٔﻣﻠﺘﺤﻤﻪ ﭼﺸﻢ ﺟﺪا ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮوز ﭘﺎدﺗﻦ ﺧﻨﺜﻲ ﻛﻨﻨﺪه وﻳﺮوس ﺑﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﺟﺮاﺣﺎت و ﺟﺪاﺷﺪن وﻳﺮوس‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ روش‬
‫ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس‪ ،‬ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي ﺧﻨﺜﻲ ﻛﻨﻨﺪه‪ IgG ، IgM ،‬و ‪ IgA‬اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ وﻳـﺮوس درﺧـﻼل‪ 6-12‬روز‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﻳﻖ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻛﺎﻟﺒﺪﮔﺸﺎﻳﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت )‪ 12-15‬روز ﺑﻌـﺪ از ﺗﻠﻘـﻴﺢ وﻳـﺮوس( ﺟﺮاﺣـﺎت‬
‫ﺑﻴﻤﺎري اﻟﺘﻴﺎم ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎول ﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺗﺸﺨﻴﺺ از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﺪاﺳﺎزي وﻳـﺮوس‪ PCR ،‬ﻳـﺎ‬
‫اﻳﻤﻨﻮﻫﻴﺴﺘﻮﺷﻴﻤﻲ ﻣﻘﺪور ﻧﺒﻮد‪ .‬وﺟﻮد ﻟﻤﻔﻮﺳﻴﺖ ﻫﺎ و ﭘﻼﺳﻤﺎﺳﻞ ﻫﺎي ﻧﺸﺖ ﻛـﺮده‪ ،‬ﻧﺸـﺎن از ﺑﺮﻃـﺮف‬
‫ﺷﺪن ﻧﺴﺒﻲ ﺟﺮاﺣﺎت در اﺛﺮ اﻳﻤﻨﻲ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ‪ RNA‬وﻳﺮوس از ﻟﻮزه ﻫﺎ و ﮔﺮه ﻫﺎي ﻟﻤﻔﺎوي ﺳﺮ درﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﻛﺎﻟﺒـﺪ ﮔﺸـﺎﻳﻲ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ در ﭘﺎﺗﻮژﻧﺰ ﺑﻴﻤﺎري اﻳﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬روش ﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﻣﻠﻜـﻮﻟﻲ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺎٔﻳﻴﺪ ﻋﻔﻮﻧـﺖ در ﻣﺮاﺣـﻞ ﺑﺮﻃـﺮف ﺷـﺪن ﺑﻴﻤـﺎري‪ ،‬ﻣﻔﻴـﺪ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫روش ﻫﺎي ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻛﻨﻨﺪهٔﺗﻨﻮع راه ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ وﻳـﺮوس‬
‫درﺧﻼل ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑـﺮ روي ﺗﻜﺜﻴـﺮ)‪ (Replication‬و ﺟـﻮر ﺷـﺪن‬
‫وﻳﺮوس )‪ (Virus Assembly‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻠﻴﻜـﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ )ﭘـﺮوﺗﺌﻴﻦ ‪ ( G‬وﻳـﺮوس ﺗـﺎوﻟﻲ ﺗـﻮرم دﻫـﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮل اﻟﺤﺎق و ورود وﻳﺮوس ﺑﻪ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺣﺴﺎس ﺑﻮده و ﻟﺬا ﺑﺮاي ﻋﻔﻮﻧـﺖ زاﻳـﻲ وﻳـﺮوس‪،‬‬
‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻜﻞ‪ 11‬و‪.(12‬‬

‫‪١٨‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 11‬آﻧﺪوﺳﻴﺘﻮز وﻳﺮوس ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ در ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻄﺮ زا )‪: (Risk factors‬‬

‫* ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ‪ - :‬ﺧﻄﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﮔﺎوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﻮﻫﭙﺎﻳﻪ ﻫﺎ و ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎي ﻣﺮﻃـﻮب‬
‫) ‪ 500-1500‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از درﻳﺎ( ﭼﺮا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ -‬ﺧﻄﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﭼﺮاﻛﻨﻨﺪه در ﺟﻨﮕﻞ ﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮي ﺧﺸﻚ‪ -‬ﺑﺮاي ﮔﺎوﻫﺎي ﭼﺮاﻛﻨﻨﺪه در ﺳﺎﻳﺮ ﻧـﻮاﺣﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄـﺮ ﺑـﻴﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴـﺖ‬
‫ﺳﻄﺢ درﻳﺎ و ‪ 500‬ﻣﺘﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﻄﺢ درﻳﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫* ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ زاﻳﻲ‬ ‫* اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻄﺮ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﺎﻛﻴﺎن‬
‫* اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻄﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻖ داراي اﻣﺎﻛﻦ ﺗﻜﺜﻴﺮ ﭘﺸﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ و ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﺳﻴﺎه )ﻣﺴﻴﻞ ﻫﺎ و دره ﻫﺎ(‬
‫‪ Mead‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ 2000‬ﻣﻴﻼدي( اﻧﺘﻘﺎل اﻓﻘﻲ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن را در‬
‫ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﺳﻴﺎه اﺛﺒﺎت ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕـﺲ ﻫـﺎي ﺳـﻴﺎه آﻟـﻮده ﺑـﻪ ‪ VSV-NJ‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ وﻳـﺮوس را ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻴﺎه ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﻏﻴﺮآﻟﻮده اي ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن از ﻳﻚ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻏﻴﺮوﻳﺮﻣﻴﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪٔﻣﺤﻘﻘﻴﻦ‪ ،‬وﺟﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻤﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه را ﺑﺮاي ﺑﻘﺎء وﻳﺮوس در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ورود وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﻪ ﮔﻠﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﻴﻮان دﻳﮕـﺮ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻮﺳﺖ و ﻏﺸﺎﻫﺎي ﻣﺨﺎﻃﻲ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺴﻬﻴﻞ در ورود‬
‫وﻳﺮوس ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻋﻔﻮﻧﻲ‪ ،‬وﻳﺮوس ‪ VS‬را در ﻣﻮاد ﺗـﺎوﻟﻲ‪ ،‬ﺑـﺰاق و ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان ﻛﻤﺘـﺮ در ﺗﺮﺷـﺤﺎت ﺑﻴﻨـﻲ دﻓـﻊ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺣﻴﻮاﻧﺎت آﻟﻮده ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬اﻳﻦ وﻳﺮوس درﺑﺰاق ﺣﻴﻮاﻧﺎت واﺟﺪ ﻳﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﺿـﺎﻳﻌﺎت‬
‫دﻫﺎﻧﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﺎﻫﻲ دﻓﻊ وﻳﺮوس از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺪﻓﻮع‪ ،‬در ﺧـﻮك ﻫـﺎي آﻟـﻮده ﺷـﺪهٔ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﻮرد در اﺳﺐ ﻫﺎ دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬دﻓﻊ وﻳﺮوس ‪ VS‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺮ‬
‫دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬درﺿﻤﻦ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ از ﻃﺮﻳـﻖ ﻋـﻮاﻣﻠﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ ﻏـﺬا‪ ،‬آب و ﻣﺎﺷـﻴﻦ آﻻت‬
‫ﺷﻴﺮدوﺷﻲ در ﻣﻌﺮض آﻟﻮدﮔﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﻮﺟﻮد در ﺑـﺰاق‪ ،‬ﻗـﺎدر ﺑـﻪ ﺑﻘـﺎء‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 3-4‬روز ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻳﺮوس در اﺛﺮ ﻧﻮر ﺧﻮرﺷـﻴﺪ ﻏﻴﺮﻓﻌـﺎل‬
‫ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از اﻣﺎﻛﻦ ﺳﺮد و ﺗﺎرﻳﻚ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﻘﺎء ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت در ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺗﺠﺮﺑﻲ‬
‫درﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﺋﺮوﺳﻞ ﻫﺎ )رﻳﺰ ذرات ﻣﻌﻠﻖ در ﻫﻮا( ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ وﻟـﻲ اﻳـﻦ ﻃﺮﻳـﻖ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫وﻳﺮوس ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺟﺮاﺣﺎت ﭘﻮﺳﺘﻲ در اﻏﻠـﺐ ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ ﮔـﺮدد‪ .‬وﻳـﺮوس ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﺪ ﺟﻔﺖ ﻋﺒﻮر ﻛﺮده ﻳﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺮﻣﻲ در ﺟﻨﻴﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪١٩‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺰن و ﺗﻜﺜﻴﺮ دﻫﻨﺪهٔ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻳﺮﻣﻲ ﻛﺎﻓﻲ در ﻫﻴﭻ‬
‫ﺣﻴﻮان اﻫﻠﻲ و وﺣﺸﻲ ﺑﺮاي آﻟﻮده ﻛﺮدن ﺣﺸﺮات ﻧﺎﻗﻞ ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﮔﺮﭼﻪ ﺣﺸﺮات ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ از ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺟﺮاﺣﺎت ﺟﻠﺪي ﻳﺎ ﺗﺮﺷﺤﺎت ﻋﻔﻮﻧﻲ‪ ،‬آﻟﻮده ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻜﺎن آﻟﻮده ﺷﺪن اﻧﺴﺎن از راه ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺟﺮاﺣﺎت ﻳﺎ ﺗﺮﺷﺤﺎت ﺑﻮﻳﮋه ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺎول و ﺑﺰاق ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻋﻔﻮﻧﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻧﺘﻘﺎل وﻳﺮوس ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﺋﺮوﺳﻞ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬درﺿﻤﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪن‬
‫ﺑﺮﺧﻲ اﻓﺮاد در اﺛﺮ ﮔﺰش ﺣﺸﺮات ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﻣﻜﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاﻳﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑـﻴﻦ دام ﻫـﺎي اﻫﻠـﻲ و‬
‫ﺟﻮﻧﺪﮔﺎن ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺮوز وﻳﺮﻣﻲ در دام ﻫﺎي اﻫﻠـﻲ )در ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻃﺒﻴﻌـﻲ و ﺗﺠﺮﺑـﻲ(‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪ ﻧﮕﺮدﻳﺪه و ﺗﺎول ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ در ﻣﺤﻞ ﺗﻠﻘـﻴﺢ وﻳـﺮوس در ﻧـﻮاﺣﻲ ﺧـﺎص ﭘﻮﺳـﺘﻲ ﻳـﺎ‬
‫ﭘﻮﺳﺘﻲ‪ -‬ﻣﺨﺎﻃﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ وﻳﺮﻣﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ آﻧﺴﻔﺎﻟﻴﺖ و ﻣﻨﻨﮋﻳﺖ از ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر‬
‫در ﺟﻮﻧﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ Cornish .‬و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2001‬ﺑﺎ آﻟﻮده ﻛﺮدن دو ﮔﺮوه ﺳـﻨﻲ ﺟـﻮان و ﺑـﺎﻟﻎ از‬
‫ﻣﻮش ﻫﺎي )‪) Peromyscus maniculatus (deer mice‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ( از دو ﻃﺮﻳﻖ داﺧـﻞ‬
‫ﺑﻴﻨﻲ و داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻲ در ﻗﺎﻋﺪهٔدم‪ ،‬آﻧﺴﻔﺎﻟﻴﺖ و ﻣﻨﻨﮋﻳﺖ را در ﻫﻤﻪٔﺳﻨﻴﻦ ﻣﻮش ﻫﺎي ﺗﻠﻘـﻴﺢ ﺷـﺪه از‬
‫راه داﺧﻞ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻧﺪ وﻟﻲ در ﺗﻠﻘﻴﺢ داﺧﻞ ﺟﻠﺪي وﻳﺮوس‪ ،‬ﻓﻘـﻂ ﮔـﺮوه ﻣـﻮش ﻫـﺎي ﺟـﻮان‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺮﻛﺰي را ﺑﺮوز دادﻧﺪ و ﻧﻴﺰ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮاﺣﺎت ﺟﻠﺪي )ﺗﺎول( در ﻫﻴﭻ ﻳـﻚ از‬
‫دو ﮔﺮوه ﺳﻨﻲ ﻣﻮش ﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 12‬ﭼﺮﺧﻪ زﻧﺪﮔﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ در ﺳﻠﻮل ﻣﻴﺰﺑﺎن‬

‫‪٢٠‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪٔ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰي ﺑﺮروي وﻗﺎﻳﻊ ﭘﺎﺗﻮﻟﻮژﻳﻚ اوﻟﻴﻪ و ﭘﺎﺳـﺦ ﻣﻴﺰﺑـﺎن در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻋﻔﻮﻧـﺖ ﻫـﺎي ‪ VSV‬در‬
‫دام ﻫﺎي اﻫﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ Howerth .‬و ﻫﻤﻜﺎران)‪ (2006‬ﻫﺮ دو ﺳـﺮوﺗﻴﭗ را ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ دو ﮔـﺮوه‬
‫اﺳﺐ در ﻧﺎﺣﻴﻪ زﺑﺎن‪ ،‬ﭼﺎﻧﻪ و ﻟﺐ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻛﺮدﻧﺪ و ‪ 12-15‬روز ﭘﺲ از ﺗﺰرﻳﻖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻛﺸـﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺟﺮاﺣﺎت اوﻟﻴﻪ ﻳﻌﻨﻲ در ﻣﺤﻞ اﺻﻠﻲ ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس‪ ،‬ﺑﺎزﺳﺎزي اﭘﻴﺘﻠﻴـﻮم )از ﺣـﺪ ﻧـﺎﻗﺺ ﺗـﺎ ﻛﺎﻣـﻞ( و از‬
‫ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺮوز زﺧﻢ ﺳﻄﺤﻲ در ﺟﺮاﺣﺎت ﺛﺎﻧﻮي دﻫﺎن )ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس در ﺣﻔﺮهٔدﻫﺎﻧﻲ(‬
‫وﺟﻮد داﺷﺖ‪ .‬در ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺖ ﭘﻼﺳﻤﺎﺳﻞ ﻫﺎ‪ ،‬ﻟﻨﻔﻮﺳﻴﺖ ﻫـﺎ و ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان ﻛﻤﺘـﺮ ﻧﺸـﺖ‬
‫ﻧﻮﺗﺮوﻓﻴﻞ ﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﻨﻮﺗﻴﭗ اﻳﻤﻨﻲ )‪ (Immunophenotyping‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﻀـﻮر ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ از‬
‫ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ‪) BLA36‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻟﻨﻔﻮﺳﻴﺖ ﻫـﺎي ‪ B‬ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ(‪) CD3 ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان‬
‫ﺳــﻠﻮل ﻫــﺎي ‪ T‬ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣــﻲ ﺷــﻮﻧﺪ( و ‪) MAC387‬ﻛــﻪ ﺑــﻪ ﻋﻨــﻮان ﻫﻴﺴﺘﻮﺳــﻴﺖ ﻫــﺎ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎدﮔﻦ ﻫﺎي وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﻣﺤﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﺸﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤـﺎل‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺧﺬ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ آﺧﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ( 2‬راه ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‬
‫‪ -‬اﻧﺘﻘﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻮﺳﺖ و ﻣﺨﺎط‬ ‫ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫‪ -‬ﻣﻨﺎﺑﻊ وﻳﺮوس ‪ :‬ﺑﺰاق‪ ،‬اﮔﺰودا )ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺎول(‪ ،‬اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﺗﺎول ﻫﺎي ﺑﺎز ﺷﺪه‬ ‫)ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ راه اﻧﺘﻘﺎل(‬
‫‪ -‬اﻧﺘﻘﺎل وﻳﺮوس از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻊ ﻳﺎ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻣﻮاد آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﺰاق ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺎوﻟﻲ‬
‫‪ -‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﺷﻴﺮدوﺷﻲ‬ ‫ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫‪ -‬آﺑﺸﺨﻮرﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮك‬
‫‪ -‬ﻟﻮازم وﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﻮراﻧﺪن ﻏﺬا و دارو‬
‫‪ -‬ﺑﺴﺘﺮ‬

‫‪٢١‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫▪ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎك و ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺎﻗﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -‬ﭘﺴﺘﺎﻧﺪاران ﻛﻮﭼﻚ )ﺟﻮﻧﺪﮔﺎن( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‬ ‫ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ‬
‫‪ -‬ﺑﻨﺪﭘﺎﻳﺎن )اﻧﺘﻘﺎل ازﻃﺮﻳﻖ ﺗﺨﻢ در‪ Sandflies‬و ‪: ( Blackflies‬‬
‫* ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ )‪: (VSV-NJ‬‬
‫ا‪ -‬ﺣﺸﺮات ﮔﺰﻧﺪه ‪Culicoides- Aedes :‬‬
‫‪ CDE ) Simulidae- Lutzomyia‬ا‪(
#5B‬‬
‫‪ -2‬ﺣﺸﺮات ﻏﻴﺮﮔﺰﻧﺪه ‪) Chloropidae :‬ﻣﮕﺲ ﭼﺸﻢ(‪– Anthomiidae -‬‬
‫)ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ( ‪) Musca‬ﻣﮕﺲ ﺧﺎﻧﮕﻲ(‬
‫* ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺳﺮوﺗﻴﭗ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ )‪: (VSV-IN‬‬
‫؟ ‪Sandflies- Simuliidae- Aedes- Aegypt‬‬
‫▪ ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ و رﺷﺪ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﺗﻨـﻮع‪ ،‬ﺗـﺮاﻛﻢ ﺟﻤﻌﻴـﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴـﺖ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺸﺮات ﻧﺎﻗﻞ ﺗﺎٔﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻘـﺶ ﺑﻨـﺪﭘﺎﻳﺎن در اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻄﻮرﻣﻌﻤﻮل ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه در‬
‫ﺣﺪود ‪ 2‬ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻌﺪاز اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎي ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣـﻲ رﺳـﺪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ راﻫﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل ﻋﺪم ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺮﺧﻲ از ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﺮﻓﺮون )‪ (IFN‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺟﻠﺐ ﻛـﺮده ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ از ‪ VSV‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري در روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﺮاي ﺳـﻨﺠﺶ ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﻧﺘﺮﻓـﺮون اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻫﺎي وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﺗﻴـﭗ ‪ I‬در ﺳـﻠﻮل ﻫـﺎي‬
‫ﺟﻨﻴﻦ ﺟﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻛﻠﻲ ﺳـﺮوﺗﻴﭗ ‪ VSV-NJ‬در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ وﻳـﺮوس ﻫـﺎي‬
‫ﺟﺪاﺷﺪهٔاﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ‪ ،‬ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎد اﻧﺘﺮﻓﺮون دارد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣـﺎل ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﻫـﻴﭻ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اي‬
‫درﺧﺼﻮص ارزﻳﺎﺑﻲ اﻧﺘﺮﻓﺮون ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻴﺘﻮﻛﻴﻦ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي در دام ﻫﺎي اﻫﻠـﻲ ﻣﺘﻌﺎﻗـﺐ روش ﻫـﺎي‬
‫ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس‪،‬ﮔﺰش ﺣﺸﺮات ﻳﺎ ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس ازﻃﺮﻳﻖ ﺧﺮاﺷﺎﻧﺪن ﭘﻮﺳـﺖ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬اﻳـﻦ ﺳـﻮٔال‬
‫ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻋﻔﻮﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻴﺘﻮﻛﻴﻨﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ در ﭘـﻲ اﻧﺘﻘـﺎل وﻳـﺮوس ‪ VS‬ازﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﮔﺰش ﺣﺸﺮه و ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس ازراه ﺧﺮاﺷﺎﻧﺪن ﭘﻮﺳﺖ دارد؟ درﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮٔال ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣـﺮوري‬
‫ﺑﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﻣﻨﺘﻘﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﺸﺮات )آرﺑﻮوﻳﺮوس ﻫﺎ( ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺰاق ﺣﺸﺮات ﮔﺰﻧﺪهٔدوﺑﺎل در ﺗﺴﻬﻴﻞ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻋﻮاﻣﻞ آرﺑﻮوﻳﺮوﺳﻲ ﭘﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻠﻘﻴﺢ داﺧﻞ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻋﺼﺎره ﻏﺪه ﺑﺰاﻗﻲ ﭘﺸـﻪ ‪ Aedes aegypti‬و وﻳـﺮوس ‪ ، Sindbis‬ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪ (Downregulation‬ﮔﺎﻣﺎ و ﺑﺘﺎ اﻧﺘﺮﻓﺮون در‪ 24‬و ‪ 72‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﺗﻠﻘﻴﺢ را درﭘﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ )‪ (Upregulation‬اﻳﻨﺘﺮﻟﻮﻛﻴﻦ‪ (IL-4)4‬و اﻳﻨﺘﺮﻟـﻮﻛﻴﻦ ‪(IL-10) 10‬‬
‫را ﻧﺸﺎن داد‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﺰاق ﭘﺸﻪ در ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ TH1‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻴﺘﻮﻛﻴﻦ ﻫﺎي ﺿﺪوﻳﺮوﺳـﻲ و اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ TH2‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﻴﺘﻮﻛﻴﻦ ﻫﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻴﻤﺎري ﻫـﺎي آرﺑﻮوﻳﺮوﺳـﻲ ﻧﺸـﺎن داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﺸﺮات ﮔﺰﻧﺪه ﭼﻨﻴﻦ اﺛﺮ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در اﻧﺘﻘﺎل وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در دام ﻫﺎي اﻫﻠﻲ‬
‫اﻳﻔﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ارزش ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪٢٢‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪٔﭘﺎﺳﺦ ﻣﻴﺰﺑﺎن درﺧﺼﻮص ﻋﺮﺿﻪٔﺳﻴﺘﻮﻛﻴﻦ در ﮔﺎوﻫﺎي ﻫﻠﺸﺘﺎﻳﻦ )ﺗﻠﻘـﻴﺢ وﻳـﺮوس ازراه‬
‫ﺧﺮاﺷﺎﻧﺪن ﭘﻮﺳﺖ و از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺰش ﻣﮕﺲ ( ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ ﭘـﺎﺗﻮژﻧﺰ وﻳـﺮوس ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن در‬
‫دام ﻫﺎي اﻫﻠﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﮕﺲ ﻫﺎي ﺳﻴﺎه‪ ،‬داراي ﺟﺰء‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﻨﻨﺪهٔﺗﻜﺜﻴﺮ وﻳﺮوس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‪ ،‬در زﻫﻜﺸـﻲ ﻋـﺮوق ﻟﻨﻔـﺎوي ﻣﺤـﻞ ورود وﻳـﺮوس ﺑـﻪ‬
‫ﮔﺮه ﻫﺎي ﻟﻨﻔﺎوي اﻃﺮاف آن ﻣﺤﻞ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ درﺧﺼﻮص ﭘﺎﺗﻮژﻧﺰ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ آن در ﺗﻮﻟﻴـﺪ اﻧﺘﺮﻓـﺮون‪،‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬درﺣﻴﻮاﻧﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه وﻟﻲ ﺑﻄـﻮر ﻳﻘـﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت‬
‫آﺗﻲ ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ وﻳﺮوس‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﻬﻢ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ در ﻛﻨﺘﺮل اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري ﻣﻬـﻢ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي در دام ﻫﺎي اﻫﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ذﻳﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻼح ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺑﻜﺎر رود ‪:‬‬
‫* اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﺐ ﺑﺮﻓﻜﻲ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫* ﻋﻮاﻗﺐ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در ﺟﻤﻌﻴﺖ داﻣﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ازﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺠﺎرت دام زﻧﺪه‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ و ﻓﺮآورده ﻫﺎي ژﻧﺘﻴﻜﻲ داﻣﻲ‬
‫* ﺻﺪﻣﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻬﻢ )ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ( ﺑﻪ داﻣﭙﺮوران در ﭘﻲ ﻃﻐﻴﺎن اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻠﻲ در ﻃﻐﻴﺎن ﺳـﺎل‪1982‬اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه در ﻃـﻮل ‪ 13‬روز‬
‫ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ 253‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻮرد‪.‬‬
‫* ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻊ ﻧﺎﻗﻠﻴﻦ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬رﻳﺸﻪ ﻛﻨﻲ آن را ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ -11‬ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪:‬‬

‫‪ -1-11‬دورهٔ ﻛﻤﻮن ‪ :‬دوره ﻛﻤﻮن ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ‪ 2-8‬روز اﺳﺖ ﻫﺮﭼﻨﺪ دوره ﻛﻤﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ و‬
‫ﻛﻤﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻲ رﺧﺪادي از ﺑﻴﻤﺎري در ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ زﻣﺎن دوره ﻛﻤﻮن ‪8/9‬‬
‫روز ﺑﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮوز ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﻴﻤﺎري ﻳﺎ ﺗﺐ در ﺑﺮﺧﻲ اﺳﺐ ﻫﺎ و ﺧﻮك ﻫﺎي آﻟﻮده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ‪ 1-3‬روز ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -2-11‬ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎ ﺑﺮوز ﺗﺎول‪ ،‬ﭘﺎﭘﻮل‪ ،‬زﺧﻢ و ﻗﺮﺣﻪ ﻣﺸـﺨﺺ ﻣـﻲ ﺷـﻮد ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺑﻮﻳﮋه در اﻃﺮاف دﻫﺎن ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد وﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﭘﺎﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺴـﺘﺎن و ﻧﺎﺣﻴـﻪ ﭘﺮﻳﻨـﻪ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ دﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺎول ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت ﺗـﺎول ﻫـﺎي ﺧﻮﻧﺎﺑـﻪ اي )‪(Blisters‬‬
‫راﻣﺸﺎده ﻛﺮد‪ .‬اﻧﺪازهٔﺗﺎول ﻫﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه ﻧﺨـﻮد ﺑـﻮده و‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﺳﺮاﺳﺮ ﺳﻄﺢ زﺑﺎن را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﺗﺎول ﻫﺎ ﻗﺒﻞ از دﻳﺪه ﺷﺪن‪ ،‬ﺳﺮ ﺑﺎز ﻛﺮده و‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ زﺧﻢ و ﻗﺮﺣﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل در زﻣﺎن ﻇﻬﻮر ﺟﺮاﺣﺎت‪ ،‬ﺗﺐ ﮔﺬراﻳﻲ ﺑﺮوز ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺟﺮاﺣﺎت در اﺳﺐ ﻫﺎ‪ ،‬اﻏﻠﺐ در ﺳﻄﺢ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ زﺑﺎن‪ ،‬ﻟﺜﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻟﺐ ﻫﺎ‪ ،‬اﻃﺮاف ﻣﻨﺨﺮﻳﻦ و ﮔﻮﺷﻪٔدﻫـﺎن‬
‫رخ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ اﺳﺐ ﻫﺎ اﻣﻜﺎن دارد ﻛﻪ ﺗﺎول ﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ دﻳﺪه ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺎ‬

‫‪٢٣‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺑﺮوز دﻟﻤﻪ ﻫﺎي ﻛﺒﺮه اي ﺑﺮ روي ﭘﻮزه و ﻟﺐ ﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷـﻮد‪ .‬ﺑﻄﻮرﻣﻌﻤـﻮل ﺗـﺎول ﻫـﺎ در ﮔـﺎو ﺑـﺮ روي‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺳﺨﺖ ﺳﻘﻒ دﻫﺎن‪ ،‬زﺑﺎن‪ ،‬ﻟﺐ ﻫﺎ و ﻟﺜﻪ ﻫﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻲ و ﭘﻮزه ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﭘﺎﭘﻮل ﻫﺎ در ﮔﺎو ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺗﺎول ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ زﺧﻢ ﻫﺎي دﻫﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺮاﺣﺎت در‬
‫ﻧﻮك ﭘﺴﺘﺎن ﻫﺎ و ﻧﺎﺣﻴﻪ ﭘﺮﻳﻨﻪٔاﺳﺐ و ﮔﺎو و ﻧﻴﺰ در ﺗﺎج ﺳﻢ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺑﻴﻦ اﻧﮕﺸﺘﻲ ﺳﻢ ﻫﺎ دﻳﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺧﻮك‪ ،‬اﺑﺘﺪاي اﻣﺮ ﺗﺎول ﻫﺎ در ﭘﺎﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه و اوﻟﻴﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻟـﻨﮕﺶ‬
‫ﺣﻴﻮان ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﭘﻮزه و ﻟﺐ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻣﻜـﺎن‬
‫ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺑﺮوز ﺟﺮاﺣﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮاﺣﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‪ ،‬دردﻧﺎك ﺑﻮده و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑـﻲ اﺷـﺘﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻣﺘﻨـﺎع ﺣﻴـﻮان از‬
‫ﻧﻮﺷﻴﺪن آب و ﻟﻨﮕﺶ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم زﺑﺎن ﻳﺎ ﭘﻮزهٔﺣﻴـﻮان ﻣﺒـﺘﻼ‪ ،‬ﻛﻨـﺪه‬
‫ﺷﺪه و ﭘﻮزه و ﻣﻨﺨﺮﻳﻦ ﻣﺘﻮرم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﺮﺷـﺤﺎت ﻧﺰﻟـﻪ اي ﻣﻨﺨـﺮﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي از زﺧﻢ ﻫﺎ ﻳﺎ ﺑﻮي ﻣﺘﻌﻔﻦ دﻫﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎوﻫـﺎي ﺷـﻴﺮي واﺟـﺪ ﺟﺮاﺣـﺎت در ﻧـﻮك‬
‫ﭘﺴﺘﺎﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ دﭼﺎر ورم ﭘﺴﺘﺎن ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺛﺎﻧﻮي ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﺷـﺪﻳﺪ وزن ﺑـﺪن و اﻓـﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻴﺮ درﮔﺎوﻫﺎي ﺷﻴﺮي دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﮔﺎوﻫﺎي ﻣﺒﺘﻼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻏﺬاي ﻣﺼﺮﻓﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒـﺘﻼ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري‪ ،‬ﻏﻴـﺮ از ﻣـﻮارد ﺑـﺮوز‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺛﺎﻧﻮي و ﺳﺎﻳﺮﻋﻮارض‪ ،‬ﺑﻴﻦ دو ﺗﺎ ﺳﻪ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل اﺳﺘﺮس‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﺟﺮاﺣﺎت ﺟﺪﻳﺪ در آﻧﻬﺎ ﮔـﺮدد‪.‬‬
‫در ﺿﻤﻦ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن از ﺗﺐ ﺑﺮﻓﻜﻲ ‪:‬‬
‫‪ -1‬اﺑﺘﻼي اﺳﺐ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺐ درﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ‪ -2‬وﻗﻮع ﺗﻚ ﮔﻴﺮ )اﺳﭙﻮرادﻳﻚ( در ﮔﻠﻪ ‪ -3‬ﺷﺪت ﻛـﻢ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري در ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﺟـﻮان ‪ -4‬ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل ﻋـﺪم اﺑـﺘﻼي ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﻧﮕﻬـﺪاري ﺷـﺪه در اﺻـﻄﺒﻞ‬
‫‪ -5‬ﺟﺮاﺣﺎت در درﺻﺪ ﻛﻤﻲ از ﺣﻴﻮاﻧﺎت در ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻣﺤﻞ از ﺑﺪن رخ ﻣـﻲ دﻫـﺪ ‪ -6‬ﻋـﺪم وﺟـﻮد‬
‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﺷﻜﻤﺒﻪ اي و ﻗﻠﺒـﻲ در ﻛﺎﻟﺒﺪﮔﺸـﺎﻳﻲ ‪ -7‬ﺑـﺮوز ﺟﺮاﺣـﺎت ﺑـﺮ روي زﺑـﺎن ﺑـﺎ ﺗﺎرﻳﺨﭽـﻪٔﻣﺠـﺰا‬
‫‪ -8‬در رﻧﮓ آﻣﻴﺰي‪ ،‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻧﺎﺣﻴﻪٔﻣﺒﺘﻼي ﻻﻳﻪٔﻋﻤﻘﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮاﺣﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬
‫اﺋﻮزﻳﻨﻮﻓﻴﻠﻲ ﺷﺪه و ﻫﺴﺘﻪ ﻣﺘﺮاﻛﻢ )‪ (Pyknotic‬داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ادم ﺑﻴﻦ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﺟﺪا از ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -9‬ﺳﻠﻮل ﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺐ ﺑﺮﻓﻜﻲ ﺟﺪا ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺣﺎﻟﺖ ﺗـﻮري ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻳـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ اي‪ ،‬در‬
‫ﻻﻳﻪ ﻋﻤﻘﻲ ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺳﻠﻮل ﻫﺎ ﻣﻲ ﭼﺴﺒﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢٤‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 13‬ﺟﺮاﺣﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﺳﻄﺢ زﺑﺎن ‪ ،‬ﺗﺎج ﺳﻢ ‪ ،‬ﻣﻨﺨﺮﻳﻦ و ﻟﺐ ﻫﺎ‬

‫‪٢٥‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺟﺪول ‪ ( 3‬ﺳﻴﻤﺎي ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‬

‫دوره ﻛﻤﻮن‪ 2-21 :‬روز در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ) ‪ 24-48‬ﺳﺎﻋﺖ در اﻧﺴﺎن (‬
‫ﻣﻴﺰان اﺑﺘﻼء درﮔﻠﻪ ‪ :‬ﺗﺎ ‪ ، %90‬ﻣﻴﺰان ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ ‪ :‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ و ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻬﺒﻮدي در ‪ 2‬ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ در اﻧﺴﺎن ‪ :‬ﻓﺎﻗﺪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ ‪ -‬دوره ﺑﻴﻤﺎري در اﻧﺴﺎن ‪ 4-7‬روز‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ :‬ﺑﺰاق ﻓﺮاوان‪ -‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﺎول ﻫﺎي ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﺎ اﻧـﺪازه ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ در‬ ‫اﺳﺐ‬
‫دﻫﺎن‪ -‬ﺟﺮاﺣﺎت در ﺳﻄﺢ زﺑﺎن‪ ،‬ﻟﺐ ﻫـﺎ‪ ،‬اﻃـﺮاف ﻣﻨﺨـﺮﻳﻦ‪ ،‬روي ﻟﺜـﻪ ﻫـﺎ و ﮔﻮﺷـﻪ دﻫـﺎن‪ -‬ﺟﺮاﺣـﺎت در‬
‫ﮔﺮداﮔﺮد ﺗﺎج ﺳﻢ‪ -‬ﺑﺮوز ﻓﻮري ﺗﺐ )‪ 104-106‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ( ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻗﺒـﻞ ﻳـﺎ ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺎ ﻇﻬـﻮر‬
‫اوﻟﻴﻦ ﺟﺮاﺣﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ -‬ﺑـﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧـﺪن ﺟـﺎي زﺧـﻢ دردﻧـﺎك از ﺗـﺎول ﻫـﺎي‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺪه – آﺑﺮﻳﺰش دﻫﺎن‪ -‬اﻣﻜﺎن دﻧﺪان ﻗﺮوﭼﻪ‪ -‬ﺳﺎﺋﻴﺪن دﻫﺎن ﺑﻪ آﺧﻮر ﻳﺎ اﺷﻴﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫ﻋﻮارض ﺛﺎﻧﻮي ‪:‬ﻟﻨﮕﺶ‪ -‬اﻣﺘﻨﺎع از ﺣﻮردن و آﺷﺎﻣﻴﺪن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﺴﻴﺎر دردﻧﺎك‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ :‬ﺑﺰاق ﻓﺮاوان‪ -‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﺎول ﻫﺎي ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﺎ اﻧـﺪازه ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ در‬ ‫ﮔﺎو‬
‫دﻫﺎن‪ -‬ﺟﺮاﺣﺎت در زﺑﺎن‪ ،‬ﻟﺐ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ دﻧﺪان ﻫﺎ‪ ،‬ﻟﺜﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻘﻒ ﺳـﻔﺖ دﻫـﺎن و ﮔـﺎﻫﻲ در اﻃـﺮاف ﭘـﻮزه و‬
‫ﺑﻴﻨﻲ‪ -‬ﺟﺮاﺣﺎت در اﻃﺮاف ﺗﺎج ﺳﻢ‪ -‬ﺟﺮاﺣﺎت ﻧﻮك ﭘﺴﺘﺎن‪ -‬ﺑﺮوز ﻓﻮري ﺗﺐ )‪ 104-106‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳـﺖ(‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت ﻗﺒﻞ ﻳﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻇﻬﻮر اوﻟﻴﻦ ﺟﺮاﺣﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ -‬آﺑﺮﻳﺰش ﻳﺎ ﻛﻒ‬
‫ﻛﺮدن دﻫﺎن‬
‫ﻋﻮارض ﺛﺎﻧﻮي ‪ :‬اﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻴﺮ‪ -‬ورم ﭘﺴﺘﺎن ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺛﺎﻧﻮي‪ -‬اﻣﺘﻨﺎع از ﺣﻮردن و آﺷﺎﻣﻴﺪن ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﺴﻴﺎر دردﻧﺎك‪ -‬اﻓﺖ ﺷﺪﻳﺪ وزن ﺑﺪن‪ -‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ ﺿـﺎﻳﻌﺎت ﻧـﻮك ﭘﺴـﺘﺎن اﻣﺘﻨـﺎع از‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎري ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ و از ﺷﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ زودرس‪ -‬ﻟﻨﮕﺶ در ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %5‬ﮔﺎوﻫﺎ‪ -‬اﻟﺘﻴﺎم ﻗﺮﺣﻪ ﻫـﺎ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ 2‬ﻣﺎه ﻃﻮل ﺑﻜﺸﺪ و ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻨﺘﺸـﺮ ﻛﻨﻨـﺪ‪ -‬ﺑـﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧـﺪن ﺟـﺎي‬
‫زﺧﻢ دردﻧﺎك از ﺗﺎول ﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺪه – در ﺻﻮرت ﺿﻌﻒ ﺑﻨﻴﻪ اﻣﻜﺎن ﺗﺎٔﺧﻴﺮ در از ﺳﺮ ﮔﻴﺮي دوره ﻓﺤﻠﻲ ﺑﻌﺪ‬
‫از زاﻳﻤﺎن‪ -‬ﮔﺎوﻫﺎي ﺷﻴﺮوار ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺎوﻫﺎي ﻏﻴﺮﺷﻴﺮي و ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ ﻫﺎ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ :‬ﺑﺰاق ﻓﺮاوان‪ -‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﺎول ﻫﺎي ﭘﺎره ﺷﺪه ﺑﺎ اﻧـﺪازه ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ در‬ ‫ﺧﻮك‬
‫دﻫﺎن و ﭘﻮزه‪ -‬ﺟﺮاﺣﺎت در ﭘﺎﻫﺎ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ آن ﻟﻨﮕﺶ‪ -‬ﺑﺮوز ﻓﻮري ﺗﺐ )‪ 104-106‬درﺟﻪ ﻓﺎرﻧﻬﺎﻳﺖ( ﻛﻮﺗـﺎه‬
‫ﻣﺪت ﻗﺒﻞ ﻳﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﻇﻬﻮر اوﻟﻴﻦ ﺟﺮاﺣﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻮارض ﺛﺎﻧﻮي ‪ :‬ﻟﻨﮕﺶ‪ -‬اﻣﺘﻨﺎع از ﺣﻮردن و آﺷﺎﻣﻴﺪن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﺴﻴﺎر دردﻧﺎك‪ -‬ﺑـﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧـﺪن‬
‫ﺟﺎي زﺧﻢ دردﻧﺎك از ﺗﺎول ﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺪه‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ :‬ﺷﺒﻴﻪ ﻋﻼﺋﻢ آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰاي ﺣﺎد از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺐ‪،‬دردﻫﺎي ﻋﻀﻼﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮدرد‪ ،‬ﺑﻴﻘﺮاري‪ -‬ﺟﺮاﺣـﺎت‬ ‫اﻧﺴﺎن‬
‫ﻧﺎدر ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ درﺻﻮرت وﻗﻮع ﺟﺮاﺣﺎت ﺷﺒﻴﻪ ﺗﺐ ﺧﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮارض ﺛﺎﻧﻮي ‪:‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻳﺎ اﺷﺘﺒﺎه در ﺗﺸﺨﻴﺺ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﮕﺮدد‪.‬‬

‫‪ -12‬ﻧﺸﺎﻧﻴﻬﺎي ﻛﺎﻟﺒﺪ ﮔﺸﺎﻳﻲ ‪:‬‬

‫ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻛﺎﻟﺒﺪﮔﺸﺎﻳﻲ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻫﻤﺎن ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﻴﻤﺎري در ﺣﻴﻮاﻧﺎت زﻧـﺪه اﺳـﺖ و ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎول ﻫﺎ‪ ،‬زﺧﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺮﺣﻪ ﻫﺎ و ﻛﺒﺮه ﺑﺮ روي ﻟﺐ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺨﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺳﻢ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮك ﭘﺴﺘﺎن ﻫﺎ ﻳﺎ ﭘﺮﻳﻨـﻪ و‬

‫‪٢٦‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫دﻫﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺎﻳﻌﺎت ﻗﻠﺒﻲ و ﺷﻜﻤﺒﻪ ﻛﻪ در ﺑﻴﻤﺎري ‪ FMD‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ دﻳـﺪه ﺷـﻮد در ﻫـﻴﭻ ﻣـﻮردي از‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -13‬ﻣﻴﺰان اﺑﺘﻼء و ﺗﻠﻔﺎت ‪:‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻫﺮ ﺳﺎل ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺑﻴﻤـﺎري ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ﻧﺎﺷـﻲ از ‪ VSV-NJ‬ﻳـﺎ ‪ VSV-IN‬از‬
‫ﻣﻜﺰﻳﻚ ﺗﺎ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬وﻗﻮع اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻓﺼﻠﻲ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﻣـﻮاردي از آن‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻃﻮل ﺳﺎل رخ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﻴﻮع ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻮﻳﮋه در اواﺧﺮ ﻓﺼﻞ ﺑﺎرﻧﺪﮔﻲ ﻳﺎ اواﻳﻞ ﻓﺼـﻞ ﺧﺸـﻜﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ‪ 1-2‬ﺳﺎل ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ‪ VSV-AV‬در ﺑﺨﺶ ﻫـﺎﻳﻲ از ﺑﺮزﻳـﻞ رخ ﻣـﻲ دﻫـﺪ و وﻳـﺮوس‬
‫ﻛﻮﻛﺴﺎل ﻫﻢ ﺑﺼﻮرت ﺗﻚ ﮔﻴﺮ )اﺳﭙﻮرادﻳﻚ( در آرژاﻧﺘﻴﻦ و ﺟﻨﻮب ﺑﺮزﻳﻞ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫـﺮدو ﺷـﻜﻞ‬
‫ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮي ﻫﺎي اﻧﻔﺠﺎري )‪ (Explosive epidemics‬و ﻣﻮارد ﻛﻤﻲ ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﻴﻮع آرام ﺗﺮ )ﻣﺪل‬
‫ﺑﻮﻣﻲ( در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ )اﻧﺪﻣﻴﻚ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﻤﺎري ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن‬
‫درﺧﺎرج از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮي رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎري درﺟﻨﻮب آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻳﺎ ﺷـﻤﺎل‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺷﻴﻮع ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻮﺟـﺐ درﮔﻴـﺮ ﺷـﺪن ﺻـﺪﻫﺎ ﻳـﺎ‬
‫ﻫﺰاران ﻣﺰرﻋﻪ و ﺣﺘﻲ ﺣﻴﺎت وﺣﺶ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪه ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ‪VSV-NJ‬ﻳﺎ ‪ VSV-IN‬اﻳﺠﺎد ﺷﻮد وﻟﻲ وﻳﺮوس ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺪود ﻫﺮ ده‬
‫ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﺎر ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮي ﻫﺎي ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن در ﺟﻨـﻮب ﻏـﺮب‪ ،‬ﺑـﺎﻻي‬
‫‪ Mississipi‬و ﻛﻮﻫﻬﺎي ‪ Rocky‬و ‪ Appalachian‬رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫اﻳﻦ ﻃﻐﻴﺎن ﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎري در اﺛـﺮ ورود ﺟﺪﻳـﺪ وﻳـﺮوس از ﻃﺮﻳـﻖ ﻣﻜﺰﻳـﻚ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻫﺎ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺷﺮوع اﻧﺘﺸـﺎر در ﻓﺼـﻞ ﺑﻬـﺎر در‬
‫اﻳﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﻣﺮزي ﻣﻜﺰﻳﻚ داﺷـﺘﻪ و ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﺳـﻤﺖ ﺷـﻤﺎل )اﻏﻠـﺐ در‬
‫ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي رودﺧﺎﻧﻪ اي و دره ﻫﺎ( اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد اﻳﻦ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﮔﻴﺮي ﻫﺎ ﺗﺎ ﻛﺎﻧﺎدا ﻧﻴﺰ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮي ﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮوع ﻓﺼﻞ ﺳﺮﻣﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻤﻪ ﮔﻴـﺮي ﺑﻴﻤـﺎري در‬
‫ﻃﻮل زﻣﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬درﺿﻤﻦ از اواﻳﻞ دﻫﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﻣـﻴﻼدي‬
‫ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﻮﺟﺐ اﺑﺘﻼء ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﺎ ﻣـﺪل ﺑـﻮﻣﻲ در ﺟﻨـﻮب ﺷـﺮق‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ در دام ﻫﺎي اﻫﻠﻲ دﻳـﺪه ﻧﺸـﺪه وﻟـﻲ در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻣﺤـﺪودي از ﻗﺒﻴـﻞ ﺟﺰاﻳـﺮ‬
‫‪ Ossabaw‬و ﺟﻮرﺟﻴﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﺑﺘﻼء ﺧﻮك ﻫﺎي وﺣﺸﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان اﺑﺘﻼء ﺑﻪ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺧﻴﻠﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ و از ‪ %5‬ﺗـﺎ ﺑـﻴﺶ از ‪ %90‬ﻣﺘﻔـﺎوت اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻄـﻮر‬
‫ﻣﺸﺨﺺ از ﻳﻚ ﮔﻠﻪ آﻟﻮده ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺑﻴﻦ ‪ 5-20‬درﺻﺪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت داراي ﻋﻼﺋـﻢ ﺑﻴﻤـﺎري ﻫﺴـﺘﻨﺪ‬
‫وﻟﻲ ﺗﺎ ‪ %100‬آﻧﻬﺎ داراي ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﻲ )‪ (Seroconvert‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﺑﻴﻤـﺎري در ﺑـﺎﻟﻐﻴﻦ‬
‫رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺐ ﻫﺎ و ﮔﺎوﻫﺎي زﻳﺮ ﻳﻚ ﺳﺎل ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺪرت ﻣـﺮگ در‬
‫اﺳﺐ و ﮔﺎو ﻣﺒﺘﻼ روي ﻣﻲ دﻫﺪ وﻟﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻ در ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻮك ﻫﺎي ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ‪VSV-NJ‬دﻳـﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫‪ -14‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻴﻤﺎري ‪:‬‬

‫‪ -1-14‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ‪ :‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن از ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﺗـﺎوﻟﻲ ازﺟﻤﻠـﻪ ‪، FMD‬‬
‫ﺑﺜﻮرات )اﮔﺰاﻧﺘﻤﺎي( ﺗﺎوﻟﻲ و ﺑﻴﻤﺎري ﺗﺎوﻟﻲ ﺧـﻮك از روي ﻋﻼﺋـﻢ ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑـﻪ راﺣﺘـﻲ ﻣﻘـﺪور ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ وﺟﻮد ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻴﻤﺎري در اﺳﺐ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣـﺎل‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺿﺮوري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-14‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ ‪ :‬ﺟﺮاﺣﺎت اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري در اﺳﺐ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﺴـﻤﻮﻣﻴﺖ ﻧﺎﺷـﻲ از ﺧـﻮردن‬
‫ﻋﻠﻮﻓﻪٔآﻟـﻮده ﺑـﻪ ﺳﻮﺳـﻚ )‪ ، (Blister beetle toxicosis‬ﺗـﻮرم دﻫـﺎن ﻧﺎﺷـﻲ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﺷـﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و‬
‫ﻣﺴﻤﻮﻣﻴﺖ ﮔﻴﺎﻫﻲ‪ ،‬اﻟﺘﻬﺎب ﻟﺜﻪ )‪ ، (Periodental gingivitis‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﻮر)‪،(Photosensitization‬‬
‫ﻣﺴﻤﻮﻣﻴﺖ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻨﻴﻞ ﺑﻮﺗﺎزون‪ ،‬ﺗﺎول ﻫﺎي دﻫﺎﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اورﻣﻲ )‪ (Uremia‬و زﺧـﻢ ﻫـﺎي دﻫـﺎﻧﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻋﻠﻮﻓﻪ ﺧﺸﺒﻲ ﺧﺎردار ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻزم اﺳﺖ اﻓﺘﺮاق ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﮔﺎو از ﺑﻴﻤـﺎري ﺗـﺐ ﺑﺮﻓﻜـﻲ)‪ ،(FMD‬ﮔﻨﺪﻳـﺪﮔﻲ ﺳـﻢ‬
‫)‪ (Foot Rot‬و ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺣﺮارﺗﻲ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺮاﺣﺎت زﺑﺎﻧﻲ درﮔﺎو ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﻃﺎﻋﻮن ﮔﺎوي )‪ ،(RP‬رﻳﻨﻮﺗﺮاﻛﺌﻴﺖ ﻋﻔﻮﻧﻲ )‪ ،(IBR‬اﺳﻬﺎل وﻳﺮوﺳـﻲ ﮔـﺎو)‪ ،(BVD‬ﺗـﺐ ﻧﺰﻟـﻪ اي‬
‫ﺑﺪﺧﻴﻢ)‪ (MCF‬و ﻫﻤﻮراژي اﭘﻲ زﺋﻮﺗﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺧﻮك ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻤـﺎري ‪ ،FMD‬ﺑﻴﻤـﺎري ﺗـﺎوﻟﻲ ﺧـﻮك‬
‫)‪ ،(SVD‬اﮔﺰاﻧﺘﻤﺎي ﺧﻮك)‪ ،(VES‬ﮔﻨﺪﻳﺪﮔﻲ ﺳﻢ و ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺣﺮارﺗﻲ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎري زﺑﺎن آﺑﻲ )‪ ،(Blue tongue‬اﻛﺘﻴﻤﺎي واﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻗﺮﺣﻪ ﻫﺎي ﻟﺐ ﻫـﺎ و ﭘﺎﻫـﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺪﻳـﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﻢ در ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ از اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-14‬ﺗﺸﺨﻴﺺ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ‪:‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﻄﻌﻲ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ وﻳﺮوس ﻳﺎ ﭘﺎدﮔﻦ ﻫﺎي وﻳﺮوﺳـﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻛﺸﺖ ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﺑﺎرور ﻳـﺎ ﻣـﻮش ﺟـﺪا ﮔـﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻳﺮوس ‪ VS‬ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺳـﻪ وﻳـﺮوس ‪ FMD ، VS‬و‬
‫‪ SVD‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز آﺛﺎر ‪ CPE‬ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ‪ BHK-21 ،Vero‬و ‪ IB-RS-2‬ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻻﻳﻦ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﺬﻛﻮر ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻛﻤـﻚ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻔﺮﻳﻖ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎٔﻳﻴﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ وﻳﺮوس در‬
‫ﻛﺸﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده ازروش اﻳﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺛﺒﻮت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻜﻤﻞ )‪ ، (CFT‬اﻻﻳـﺰا )‪ (ELISA‬و ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫روش ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﭘﺎدﮔﻦ ﻫﺎي وﻳﺮوﺳﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺘﻲ ﺑﺎ روش ﻫـﺎي اﻻﻳـﺰا ‪ ،‬ﺛﺒـﻮت ﻋﻨﺎﺻـﺮ ﻣﻜﻤـﻞ و‬
‫ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس )‪ (VN‬ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪ .‬اﺑﺘﻪ روش ‪ RT-PCR‬ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈـﻮر ﺑﻜـﺎر ﻣـﻲ رود‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺎزﮔﻲ ﻛﺎرﺑﺮد روش ‪ multiplex RT-PCR‬ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺗـﻮأم ‪ SVD ، FMD‬و ‪VS‬‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮوز ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺳﺮوﺗﻴﭗ وﻳﺮوس ‪ VS‬در ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﻣﺒـﺘﻼ‪ ،‬ﺑـﻴﻦ ‪ 4-8‬روز ﺑﻌـﺪ از ﻋﻔﻮﻧـﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ روش ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﺑـﺮاي ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن‪،‬‬

‫‪٢٨‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫روش ﻫﺎي اﻻﻳﺰا و ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ روش ﻫﺎي ‪ AGID ،CFT‬و اﻳﻤﻨﻮاﻟﻜﺘﺮوﻓﻮرز‬
‫دوﺑﻌﺪي )‪ (Counter Immunoelectrophoresis‬ﻧﻴﺰ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ – ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري ‪:‬‬
‫ﺑــﺮاي ﺗﻌﻴــﻴﻦ ﮔــﺮوه ﺳــﺮﻣﻲ وﻳــﺮوس ﻫــﺎي ‪ VS‬و ﺗﺸــﺨﻴﺺ ﺗﻔﺮﻳﻘــﻲ ﺑﻴﻤــﺎري ﻫــﺎي ﺗــﺎوﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ‬
‫ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﺷﻔﺎف از ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﻣﺸـﻜﻮك ﺑـﻪ داﺷـﺘﻦ وﻳـﺮوس‪ ،‬اﺧـﺬ و ﺟﻬـﺖ آزﻣﺎﻳﺸـﺎت‬
‫اﻳﻤﻨﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺳﺎل ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي وﻳﺮوس‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸﺘﻬﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻛﺸﺖ ﻫـﺎي ﺳـﻠﻮﻟﻲ‬
‫ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻴﻤﻮن ﺳﺒﺰ آﻓﺮﻳﻘﺎ )‪ ،(Vero‬ﻛﻠﻴﻪ ﻧﻮزاد ﻫﺎﻣﺴﺘﺮ)‪ (BHK-21‬و ‪ IB-RS-2‬ﻛﻪ وﻳﺮوس ﻫـﺎي ﺗـﻮرم‬
‫ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز اﺛﺮات ﺳﻴﺘﻮﭘﺎﺗﻴﻚ )‪ (CPE‬در ﻫﺮﺳﻪ ﻣﻮرد ﻛﺸﺖ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻣـﺬﻛﻮر ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻳﺮوس ﺗﺐ ﺑﺮﻓﻜﻲ ﻓﻘﻂ ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ‪ CPE‬در دو ﻛﺸـﺖ ﺳـﻠﻮﻟﻲ‪ BHK-21‬و ‪ IB-RS-2‬ﺑـﻮده و‬
‫وﻳﺮوس ‪ SVD‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺑـﺮوز‪ CPE‬درﻛﺸـﺖ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ‪ IB-RS-2‬ﻣـﻲ ﮔـﺮدد‪ .‬درﺿـﻤﻦ ﺑﺴـﻴﺎري از‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻬﺎي ﺑﻨﻴﺎدي ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺎء ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻳﺮوس ﻫﺎي ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ ﺣﺴﺎس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻳﺮوس ‪ VS‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺑﻪ ﺣﻔﺮه آﻻﻧﺘﻮﺋﻴﻚ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻧﻄﻔﻪ دار‪ ،‬در ﺟﻨـﻴﻦ ‪ 8-10‬روزه ﺗﻜﺜﻴـﺮ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺟﺪا ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس ﺑﻪ ﻣﻮش ﺷﻴﺮﺧﻮار ‪ 2-7‬روزه ) ﺑـﺎ ﻫـﺮ روش ﺗﺰرﻳﻘـﻲ( و‬
‫ازﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ داﺧﻞ ﻣﻐﺰي ﺑﻪ ﻣﻮش ‪ 3‬ﻫﻔﺘﻪ اي‪ ،‬وﻳﺮوس ﺗﻜﺜﻴﺮ و ﺟﺪا ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در ﻫﺮ ﺳـﻪ ﻣـﻮرد‬
‫ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ در ‪ 2-5‬روز ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎس ﺗﺮﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﺰرﻳﻖ اﻳـﻦ وﻳـﺮوس در اﺳـﺐ و ﮔـﺎو‪ ،‬ﺗﺠـﻮﻳﺰ از راه داﺧـﻞ ﭘﻮﺳـﺖ و زﺑـﺎن‬
‫)‪ (Intradermalingual‬ﻫﺴﺖ و درﺧﻮك از راه ﺗﺰرﻳﻖ در ﺗﺎج ﺳﻢ ﻳﺎ ﭘﻮزه ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺿـﺎﻳﻌﺎت ﺗـﺎوﻟﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻦ‪ 2-4‬روز ﭘﺲ از ﺗﻠﻘﻴﺢ وﻳﺮوس‪ ،‬در اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم دﻫﺎن‪ ،‬ﻧﻮك ﭘﺴﺘﺎن ﻫـﺎ و ﭘﺎﻫـﺎ دﻳـﺪه ﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻇﻬﻮر ﺗﺎول ﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮي ﺑﻌﺪ از ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻪ ﮔﺎو و اﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﻪٔوﻳﺮوس ﺟﺪا ﺷﺪه دارد‪ .‬در ﺧﻮك‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﭘﻮزه ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ‪ CPE‬در ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﻛﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑـﺮاي ﺗﺸـﺨﻴﺺ‬
‫ﺗﻔﺮﻳﻘﻲ درآزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺳﺮﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻛﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﺑﺎ ﻛﻮﻧﮋوﮔﻪٔ ﻓﻠﻮرﺳـﻨﺖ‪-‬‬
‫ﭘﺎدﺗﻦ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ‪ ، VSV‬رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ﻛﺮده و ﭘﺎدﮔﻦ وﻳﺮوﺳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﻴـﺰا ﻳـﺎ ‪ PCR‬ﺗﺸـﺨﻴﺺ‬
‫داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ روي ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﻫﻤﮕـﻦ ﺷـﺪهٔﺑﺎﻓـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ﻋﻀﻼﻧﻲ‪ -‬اﺳﻜﻠﺘﻲ ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﻣﻮش و ﺟﻨﻴﻦ ﺗﻠﻒ ﺷﺪه و ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﭘﻴﺘﻠﻴـﻮﻣﻲ ﺻـﻮرت‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻓﺖ ﻣﻐﺰ ﻣﻮش ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫روش ﻫﺎي اﻳﻤﻨﻲ ﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﺮاي ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﭘـﺎدﮔﻦ ﻫـﺎي اﻳـﻦ وﻳـﺮوس ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬اﻻﻳـﺰا‪،‬‬
‫ﺛﺒﻮت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻜﻤﻞ‪ ،‬رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ﺑﺎ ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ‪ .‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺸـﺨﺺ ﺑـﺮ ﻋﻠﻴـﻪ ﺳـﺮوﺗﻴﭗ ﻫـﺎي ﻧﻴﻮﺟﺮﺳـﻲ و اﻳﻨـﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ ، VSV‬ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ در‬
‫ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻳﺎ ﻣﻮش ﺷﻴﺮﺧﻮار ﻳﺎ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻫﺎي ﺑﺎرور ﺑﻜﺎر رود وﻟـﻲ اﻳـﻦ روش ﻣﺴـﺘﻠﺰم ﺻـﺮف‬
‫وﻗﺖ زﻳﺎدي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ )ﺷﻜﻞ‪.(14‬‬

‫‪٢٩‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ ( 14‬رﻧﮓ آﻣﻴﺰي اﻳﻤﻨﻮﻫﻴﺴﺘﻮﺷﻴﻤﻲ ﻣﻐﺰ ﻣﻮش ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ وﻳﺮوس‪) VS‬ﺷﻜﻞ راﺳﺖ (‬

‫اﻟﻒ‪ -1-‬ﺟﺪاﺳﺎزي وﻳﺮوس ‪:‬‬

‫‪ -I‬ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺷﻔﺎف ﺑﺎﻓﺖ ﻳـﺎ ﻣـﺎﻳﻊ ﺗـﺎوﻟﻲ ﺑـﻪ ﻛﺸـﺖ ﺳـﻠﻮﻟﻲ در ﻟﻮﻟـﻪ ﻫـﺎي ‪ Leighton‬و‬
‫ﺑﺎﻟﻦ ﻫﺎي ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ‪25 Cm2‬‬
‫)‪(Leighton tube‬‬
‫◦‬
‫‪ - II‬اﻧﻜﻮﺑﺎﺳﻴﻮن ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪه در ‪ 37 C‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ -III‬دور رﻳﺨﺘﻦ ﻣﻮاد ﺗﻠﻘﻴﺤﻲ و ﺳﻪ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻦ ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﻛﺮدن آن ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺣﺎوي‪ 2/5‬درﺻﺪ ﺳﺮم ﺟﻨﻴﻦ ﮔﺎو )‪(Fetal Bovine Serum = FBS‬‬
‫◦‬
‫‪ -IV‬اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻛﺮدن ﻟﻮﻟﻪٔ‪ Leighton‬ﺣﺎوي ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﺳﻠﻮﻟﻲ در ‪ 33-35 C‬و ﻣﺸﺎﻫﺪهٔ‪CPE‬‬
‫‪ -V‬ﺑﻴﻦ ‪ 18 -24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﺗﻠﻘﻴﺢ‪ ،‬ﻻﻳﻪ روﻳﻲ از ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪٔ‪ Leighton‬ﺣﺎوي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻛﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻮﻧﮋوﮔﻪٔﻓﻠﻮرﺳﺎﻧﺖ آﻧﺘﻲ ﺑـﺎدي اﺧﺘﺼﺎﺻـﻲ وﻳـﺮوس ﻫـﺎي ﻧﻴﻮﺟﺮﺳـﻲ و‬
‫اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ VS‬رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫◦‬
‫‪ -VI‬ﻣﺎﺑﻘﻲ ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﻟﻮﻟﻪٔ ‪ Leighton‬و ﺑﺎﻟﻦ ﻛﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ‪ ،‬در‪ 35 -37 C‬ﺑﻪ ﻣـﺪت ‪ 6‬روز دﻳﮕـﺮ‬
‫اﻧﻜﻮﺑﻪ ﺷﺪه و ﻫﺮ روز از ﻧﻈﺮ وﺟﻮد ‪ CPE‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -VII‬ﻫﻔﺖ روز ﺑﻌﺪ از ﺗﻠﻘـﻴﺢ‪ ،‬ﻻﻳـﻪ روﻳـﻲ از ﻟﻮﻟـﻪٔ ‪ Leighton‬ﺑـﺎ ﻛﻮﻧﮋوﮔـﻪٔﻓﻠﻮرﺳـﻨﺖ آﻧﺘـﻲ ﺑـﺎدي‬
‫رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -VIII‬در ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﻫﺪهٔ‪ CPE‬و ﻣﻨﻔـﻲ ﺷـﺪن ﻧﺘﻴﺠـﻪٔرﻧـﮓ آﻣﻴـﺰي ‪ ، FA‬ﭘﺎﺳـﺎژ دوم ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻠﻮل ﻫﺎ در ﺑﺎﻟﻦ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﺖ ﻫﺎي ﭘﺎﺳـﺎژ اول‬
‫واﺟﺪ ‪ CPE‬ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻤﻨﻮﻓﻠﻮرﺳـﺎﻧﺲ ﻣﻨﻔـﻲ ﻛـﺎذب ﮔﺮدﻧـﺪ ﻟـﺬا ﻣـﻲ ﺗـﻮان‬
‫رﻗﺖ ﻫﺎي دﻫﮕﺎن ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺗﻬﻴﻪ و ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﭘﻼك ﻫﺎي ﺗﻜﻲ از ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪٣٠‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫‪ -IX‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺴﻲ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻧﺸـﻮد و ﻫـﻴﭻ ﻧﺸـﺎﻧﻲ از ‪ CPE‬در‬
‫ﻛﺸﺖ داﺧﻞ ﺑﺎﻟﻦ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻈﺮ ﺟﺪاﺳﺎزي وﻳﺮوس ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺲ‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ روﻳﺖ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪٔﺟﺪاﺳﺎزي وﻳﺮوس ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -X‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روش ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺻﺤﺮاﻳﻲ را ﺑﻪ ﺑﺎﻟﻦ ﻫﺎي ﻛﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻧﻤﻮده‬
‫و در ‪ 35-37‬درﺟﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 48‬ﺳـﺎﻋﺖ اﻧﻜﻮﺑـﻪ ﻛـﺮده و ﻫـﺮ روز از ﻧﻈـﺮ‪ CPE‬ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ‪ CPE‬ﺑﻌﺪ از ‪ 48‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻛﺸـﺖ ﻫـﺎ را ﻓﺮﻳـﺰ ﻛـﺮده و‬
‫دوﺑﺎره ﻳﺦ زداﻳﻲ ﻧﻤﻮده و ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻣﺎﻳﻊ روﻳﻲ آن ﺑﻪ ﻛﺸﺖ ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺗﺎزه اي ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﺮ‪48‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﭘﺎﺳﺎژ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ وﺟﻮد ﭘـﺎدﮔﻦ وﻳـﺮوس ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن‪،‬‬
‫ﻣﺎﻳﻌﺎت روﻳﻲ ﺷﻔﺎف از ﻫﺮ ﭘﺎﺳﺎژ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ روش اﻻﻳﺰا ﻳﺎ ‪ CFT‬آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -2 -‬آزﻣﺎﻳﺶ اﻻﻳﺰا )‪: (ELISA‬‬
‫روش ﺳــﺎﻧﺪوﻳﭻ اﻻﻳــﺰاي ﻏﻴﺮﻣﺴــﺘﻘﻴﻢ )‪ ، (IS-ELISA‬روش راﻳــﺞ ﺗﺸﺨﻴﺼــﻲ ﺑــﺮاي ﺗﺸــﺨﻴﺺ‬
‫ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻫﺎي وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻫﺎي ﺗﺎوﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روش اﻻﻳﺰا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻫﺎي ﭘﻠﻲ واﻻن ﺧﺮﮔﻮش‪ /‬ﺧﻮﻛﭽﻪ ﻫﻨـﺪي )ﺗﻬﻴـﻪ ﺷـﺪه ﻋﻠﻴـﻪ ﺳـﻮﻳﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﺷﺎﺧﺺ از ﺳﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻴﭗ ﮔﺮوه ﺳﺮﻣﻲ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ( ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳـﻮﻳﻪ ﻫـﺎي ﺳـﺮوﺗﻴﭗ ‪IND‬‬
‫وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳـﻮﻳﻪ ﻫـﺎي ﻧﻴﻮﺟﺮﺳـﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ آﻧﺘـﻲ ﺳـﺮم‬
‫ﻣﻨﻮواﻻن ﺧﺮﮔﻮش‪ /‬ﺧﻮﻛﭽﻪ ﻫﻨﺪي ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫روﻧﺪ آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬
‫‪ -I‬ﻓﺎز ﺟﺎﻣﺪ ‪ :‬ﮔﻮده ﻫﺎي ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎي اﻻﻳﺰا ﺑﺎ آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﺧﺮﮔﻮﺷﻲ و ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﺮم ﻃﺒﻴﻌـﻲ ﺧﺮﮔـﻮش در‬
‫◦‬ ‫◦‬
‫‪ 37 C‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﺷﺐ در ‪ 4 C‬ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﺑﻪ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ در ﺑﻨﺪ ﻫﺎي‬
‫‪ 2‬و ‪ 4‬ﻋﻨﻮان ﻣﻲ ﺷﻮد( و در ﺑﺎﻓﺮ ﻛﺮﺑﻨﺎت‪ /‬ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺑﺎ ‪ PH=9.6‬رﻗﻴﻖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﭘﻠﻴـﺖ ﻫـﺎ‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺎ ‪ PBS‬ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ در دﻣﺎي اﻃﺎق ﺑﺎ ‪ Ovalbomin 1%‬در ‪ PBS‬ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد )‪ .(Blocked‬اﻳﻦ ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﻳﺎ ﻓﻮري اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻣﺼـﺎرف ﺑﻌـﺪي ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﻪ ﺑـﺎر‬
‫◦‬
‫ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه و در‪ -20 C‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – II‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ‪ :‬ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﭘﺎدﮔﻨﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ )‪ 10-20‬درﺻﺪ‬
‫ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺎﻓﺖ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖ ﻋﻀﻼﻧﻲ‪ -‬اﺳﻜﻠﺘﻲ ﺟﻨﻴﻦ ﺟﻮﺟﻪ ﻳﺎ ﻣﻮش در‪ PBS‬ﻳـﺎ ﻣـﺎﻳﻊ ﻛﺸـﺖ‬
‫◦‬
‫ﺳﻠﻮﻟﻲ ﺷﻔﺎف رﻗﻴﻖ ﻧﺸﺪه( را در ﮔﻮده ﻫﺎي ﻗﺮﻳﻨﻪ رﻳﺨﺘﻪ و ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ در‪ 37 C‬در‬
‫ﻳﻚ ﺷﻴﻜﺮ دوراﻧﻲ‪ ،‬اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -III‬آﺷﻜﺎرﺳﺎز )‪ : (Detector‬آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻫﺎي ﻣﻨﻮواﻻن و ﭘﻠﻲ واﻻن ﺧﻮﻛﭽﻪ ﻫﻨﺪي)آﻧﺘﻲ ﺳـﺮم ﻫـﺎي‬
‫ﺿﺪ ﺳﺮوﺗﻴﭗ ﻫﺎي ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ و اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ و ﻫﻤﻮﻟـﻮگ ﺳـﺮم ﺧﺮﮔﻮﺷـﻲ ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪه ﺷـﺪه در ﮔـﻮده ﻫـﺎي‬
‫ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻛـﻪ در‪ PBS‬ﺣـﺎوي‪ 0/05‬درﺻـﺪ ﺗـﻮﺋﻴﻦ‪ %2 ، valbomin 1% ، 20‬ﺳـﺮم ﻃﺒﻴﻌـﻲ‬
‫ﺧﺮﮔﻮش و ‪ %2‬ﺳﺮم ﻃﺒﻴﻌﻲ ﮔﺎو )‪ (PBSTB‬رﻗﻴﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮده ﻫﺎي ﻗﺮﻳﻨﻪ اﻓﺰوده ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ در ﺷﻴﻜﺮ دوراﻧﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ )ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد واﻛﻨﺶ(‪.‬‬

‫‪٣١‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫‪ -IV‬ﻛﻮﻧﮋوﮔﻪ ‪ :‬ﻛﻮﻧﮋوﮔﻪٔﭘﺮاﻛﺴﻴﺪاز‪ IgG -‬ﺧﺮﮔﻮﺷﻲ ﻳﺎ ﺑﺰي )ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻤﻨﻮﮔﻠﻮﺑﻮﻟﻴﻦ ﺿﺪ ﺧﻮﻛﭽﻪ ﻫﻨﺪي(‬

‫ﻛﻪ در‪ PBSTB‬رﻗﻴﻖ ﺷﺪه‪ ،‬اﻓﺰوده و ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ در ﺷـﻴﻜﺮ دوراﻧـﻲ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮد )ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮوز واﻛﻨﺶ(‪.‬‬
‫‪ -V‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ :‬ﺳﻮﺑﺴﺘﺮاي ﻓﻌﺎل ﺷﺪه اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 15‬دﻗﻴﻘـﻪ در دﻣـﺎي اﻃـﺎق ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ) ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد واﻛﻨﺶ( و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻗﻒ واﻛﻨﺶ‪ ،‬اﺳـﻴﺪ ﺳـﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ اﺿـﺎﻓﻪ ﻣـﻲ ﮔـﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺟﺬﺑﻲ )‪ (Absorbance Values‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﺮاﺋﺖ ﮔﺮ اﻻﻳﺰا )‪ (ELISA Reader‬ﺳـﻨﺠﻴﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻌﺮف ﻫﺎي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در ﻛﻞ ﻣﺮاﺣﻞ آزﻣﺎﻳﺶ‪ 50µl ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺑﻴﻦ ﻫﺮ ﻳـﻚ از ﻣﺮاﺣـﻞ آزﻣـﺎﻳﺶ‪،‬‬
‫ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ‪ 5‬ﺑﺎر ﺑﺎ ‪ PBS‬ﺣﺎوي ‪ 0/05‬درﺻﺪ ﺗﻮﺋﻴﻦ ‪ 20‬ﺷﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻌﺮف ﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -VI‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪ :‬آﻧﺘﻲ ﺳﺮﻣﻲ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮم ﻣﻨﻔﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎ‪ ،‬ﺑـﻴﺶ‬
‫از ‪ %20‬ﺟﺬب ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮاي ﺗﺤﺖ ﺗﻴﭗ وﻳﺮوس ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ -3 -‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺛﺒﻮت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻜﻤﻞ)‪: (CFT‬‬
‫روش اﻻﻳﺰا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ CFT‬ارﺟﺤﻴﺖ دارد زﻳﺮا اﻻﻳﺰا روش ﺣﺴﺎﺳـﺘﺮي ﺑـﻮده و ﺗﺤـﺖ ﺗـﺎٔﺛﻴـﺮ ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻛﻤﭙﻠﻤﺎن ﻳﺎ ﺿﺪ ﻛﻤﭙﻠﻤﺎن)‪ (Pro or anti - complemen factors‬ﻗـﺮار ﻧﻤـﻲ ﮔﻴـﺮد‪ .‬در ﺻـﻮرت‬
‫ﻋﺪم دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻣﻌﺮف ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ اﻻﻳﺰا‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان از ‪ CFT‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در ذﻳـﻞ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ در ﻣﻴﻜﺮوﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎي ‪ U‬ﺷﻜﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺮف ﻫﺎي ﻋﻴﺎرﺳﻨﺠﻲ ﺷﺪه در آزﻣﻮن‬
‫‪ %50‬ﺛﺒﻮت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻜﻤﻞ ﺷﺮح داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫روﻧﺪ آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬
‫‪ -I‬آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻫﺎ ‪ :‬آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻣﻨﻮواﻻن )ﻧﻮع ﺧﻮﻛﭽﻪ ﻫﻨﺪي( وﻳﺮوس ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ و آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﭘﻠﻲ واﻻن‬
‫وﻳﺮوس اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎ ﻛﻪ در ﺑﺎﻓﺮ ‪ (VB) Veronal‬ﺣﺎوي ‪ 2/5 CFU50‬ﻋﻠﻴﻪ وﻳﺮوس ﻫﻤﻮﻟﻮگ رﻗﻴـﻖ ﺷـﺪه و‬
‫در ﮔﻮده ﻫﺎي ﭘﻠﻴﺖ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آﻧﺘﻲ ﺳـﺮم ﻫـﺎ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳـﺎﮔﺮﻫﺎي )‪ (Detectors‬ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ اﻻﻳﺰا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -II‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ‪ :‬ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﻫﺎي ﭘﺎدﮔﻨﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ روش‬
‫‪ IS-ELISA‬ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺮم ﺑﻪ ﮔﻮده ﻫﺎ اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -III‬ﻛﻤﭙﻠﻤﺎن ‪ :‬ﻣﻴﺰان ‪ 4 CFU50‬ﻛﻤﭙﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺳﺮم و ﭘﺎدﮔﻦ اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد ) ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺟـﺎﻳﮕﺰﻳﻦ‬
‫ﻣــﻲ ﺗــﻮان از ‪ 20 CFU50‬و ‪ 10‬و ‪ 7/5‬ﻛﻤﭙﻠﻤــﺎن ﺑــﺎ ﻫــﺪف رﺳــﻴﺪن ﺑــﻪ ‪ 4 CFU50‬اﺳــﺘﻔﺎده ﻛــﺮد(‪.‬‬
‫◦‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﺨﻠﻮط آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد آزﻣـﺎﻳﺶ و ﻛﻤﭙﻠﻤـﺎن ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ در ‪37 C‬‬
‫اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -IV‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﻮﻟﻴﺘﻴﻚ ‪ :‬ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﮔﻠﺒﻮل ﻫﺎي ﻗﺮﻣـﺰ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪي )‪ (SRBC‬در ﺑـﺎﻓﺮ را ﺑﻮﺳـﻴﻠﻪ‬
‫‪10CFU50‬ﺳﺮم ﺧﺮﮔﻮﺷﻲ ﺿﺪ ﮔﻠﺒﻮل ﻫﺎي ﻗﺮﻣﺰ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺴﺎس ﻛﺮده و ﺑﻪ ﮔﻮده ﻫﺎي ﭘﻠﻴﺖ اﻓﺰوده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه ﻫﻤﻮﻟﻴﺘﻴﻚ )ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 2‬ﺣﺠﻢ ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﻫﻤﻮﻟﻴﺘﻴـﻚ و ‪ 3‬ﺣﺠـﻢ آب ﻣﻘﻄـﺮ( داراي‬
‫ﺟﺬب ‪ 0/66‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺮاﺋﺖ در ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 545‬ﻧـﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﺨﻠـﻮط ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ‬

‫‪٣٢‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫◦‬
‫در‪ 37 C‬اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﺳـﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﺷـﺪه و واﻛـﻨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﭼﺸـﻤﻲ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻫﺎي ‪ 25 µl‬از آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ و ﻛﻤﭙﻠﻤـﺎن و ﺣﺠـﻢ‬
‫‪ 50µl‬از ﺳﻴﺴــﺘﻢ ﻫﻤﻮﻟﻴﺘﻴــﻚ در اﻳــﻦ آزﻣــﺎﻳﺶ ﻣــﻮرد ﻧﻴــﺎز ﻫﺴــﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘــﺮل ﻫــﺎي ﻣﻨﺎﺳــﺐ ﺑــﺮاي‬
‫آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﮔﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﭙﻠﻤﺎن و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﻮﻟﻴﺘﻴﻚ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﻜﺎن اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ‬
‫‪ CF 50%‬در ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺠﻢ ﻫﺎي ﻫﺸﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﺮف ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎي ‪ CF‬وﺟﻮد دارد ﻛﻪ واﻛﻨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ در اﺳـﭙﻜﺘﺮوﻓﺘﻮﻣﺘﺮ ﺑـﺎ ﻃـﻮل ﻣـﻮج‬
‫‪ 545‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ آﺷﻜﺎر ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -V‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎ ﻫﻤﻮﻟﻴﺰ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %20‬ﺑـﺮاي ﻳـﻚ آﻧﺘـﻲ ﺳـﺮم در ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﺑـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫آﻧﺘﻲ ﺳﺮم ﻫﺎ و ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮاي ﻧﻮع ﻫﻤﺴﺎن ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ درآزﻣﺎﻳﺶ اﻻﻳﺰا ﻳﺎ ‪ CF‬ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ ﻛﺸـﺖ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ﻳـﺎ ﻣـﻮش ﺷـﻴﺮﺧﻮار ﺗﻠﻘـﻴﺢ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺳﻪ ﺑﺎر ﭘﺎﺳﺎژ دادن ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻼﻣﺘﻲ از ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧـﻪ از ﻧﻈـﺮ وﻳـﺮوس‬
‫ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﻨﻔﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ ‪ - 4 -‬روش ﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ اﺳﻴﺪ ﻧﻮﻛﻠﺌﻴﻚ وﻳﺮوس ‪:‬‬
‫واﻛﻨﺶ زﻧﺠﻴﺮ ﭘﻠﻴﻤﺮاز )‪ (PCR‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻧﻮاﺣﻲ ﻛﻮﭼﻚ ژﻧﻮم وﻳﺮوس ﺗـﻮرم ﺗـﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن‬
‫ﺑﻜﺎر رود‪ .‬اﻳﻦ روش ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ وﺟﻮد ‪ RNA‬وﻳﺮوس در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺘﻲ ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻊ ﺗﺎوﻟﻲ و ﻛﺸﺖ‬
‫ﺳﻠﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮرﻛﻞ‪ PCR ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان روش راﻳﺞ ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺳﺮﻣﻲ ‪:‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻮﻳﺖ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي )ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻤﻲ( ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ وﻳﺮوس ‪ VS‬در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺮم‪،‬‬
‫روش ﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﻻﻳﺰا و ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس ارﺟﺤﻴﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﭘﺎدﺗﻦ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺑﻴﻦ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 8‬روز ﺑﻌﺪ از ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮد‪ .‬ﻃـﻮل ﻣـﺪت ﺑﻘـﺎء ﭘـﺎدﺗﻦ در ﺧﺼـﻮص ﺳـﻪ روش‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ‪ CFT , VN , ELISA‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺪت‬
‫ﺑﺮاي روش ‪ CFT‬ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ و در ﻣﺎﺑﻘﻲ روش ﻫﺎ‪ ،‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ -1-‬آزﻣﺎﻳﺸﺎت اﻻﻳﺰا )روش ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ( ‪:‬‬
‫* روش ‪ : (Liquid- Phase blocking ELISA) LP- ELISA‬روش اﻧﺘﺨــﺎﺑﻲ ﺑــﺮاي ﺗﺸــﺨﻴﺺ و‬
‫ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻤﻲ ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي وﻳﺮوس ﻫﺎي ﮔﺮوه ﺳﺮﻣﻲ ‪ VS‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﮔﻠﻴﻜـﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ ﻫـﺎي‬
‫وﻳﺮوﺳﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻧﺘﻲ ژن ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد زﻳﺮا اﻳﻦ ﭘﺎدﮔﻦ ﻫﺎ ﻋﻔﻮﻧﺖ زا ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ و ﺗـﻮان ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي ﺧﻨﺜﻲ ﻛﻨﻨﺪه را داﺷﺘﻪ و در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ روش ‪ ، VN‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺒﺖ ﻛﺎذب ﻛﻤﺘﺮي ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫روﻧﺪ آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬
‫‪ -I‬ﻓﺎز ﺟﺎﻣﺪ ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ روش ‪ IS- ELISA‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -II‬ﻓﺎز ﻣﺎﻳﻊ ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ رﻗﺖ ﻫﺎي دوﺑﺮاﺑﺮ و دوﺗﺎﻳﻲ از ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺮم ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎ رﻗﺖ اوﻟﻴـﻪٔ‪1/4‬‬
‫در ﻣﻴﻜﺮوﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎي ‪ U‬ﺷﻜﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻣﺴﺎوي از ﮔﻠﻴﻜـﻮﭘﺮوﺗﺌﻴﻦ وﻳـﺮوس ﻧﻴﻮﺟﺮﺳـﻲ ﻳـﺎ‬
‫اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ ) VS‬ﺑﺎ رﻗﺘﻲ ﻛﻪ ‪ %70‬واﻛﻨﺶ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ( ﺑﻪ ﻫﻤﻪٔﮔﻮده ﻫﺎ اﻓﺰوده ﺷﺪه و ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﺑـﻪ‬

‫‪٣٣‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫◦‬
‫ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ در‪ 37 C‬اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ‪ 50µl‬از اﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎي اﻻﻳـﺰا ﺑـﺎ ﻓـﺎز‬
‫◦‬
‫ﺟﺎﻣﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و در ﺷﻴﻜﺮ دوراﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ در‪ 37 C‬اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -III‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ‪ ،‬ﻛﻮﻧﮋوﮔﻪ و ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ روش ‪ IS- ELISA‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -IV‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪ %50 :‬ﻋﻴﺎرﻫﺎي ﻧﻘﻄﻪٔﺗﺸﺨﻴﺼﻲ )‪ (end-point‬ﺑﺎ رﺟﻮع ﺑﻪ ‪ %50‬ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮم ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﻨﻔﻲ و ﺑﺮﺣﺴﺐ روش ‪ Spearmann- Kărber‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ log 10‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻴﺎرﻫﺎي ﺑـﺎﻻي‪1 .3‬‬
‫)‪ (1/2‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺒﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫* روش اﻻﻳﺰاي رﻗﺎﺑﺘﻲ )‪ : (C-ELISA‬اﻳﻦ روش اﻻﻳﺰا‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎ ﺗﺪارك دﻳـﺪه ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬روﻧﺪ اﻳﻦ روش اﻻﻳﺰا ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮاﺳﺎس روﻧﺪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷـﺪه ﺗﻮﺳـﻂ اﻓﺸـﺎر و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران )‪ (1993‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘـﺎدﮔﻦ ﻫـﺎي ﻣـﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده در اﻳـﻦ روش‪ ،‬آﻧﺘـﻲ ژن ﻫـﺎي ﻧﻮﺗﺮﻛﻴـﺐ‬
‫ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ و اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي‪ 1-‬وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫روﻧﺪ آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬
‫‪ - I‬ﻓﺎز ﺟﺎﻣﺪ ‪ :‬ﭘﺎدﮔﻦ ﻫﺎ در ﺑﺎﻓﺮ ﻛﺮﺑﻨﺎت‪ /‬ﺑﻲ ﻛﺮﺑﻨـﺎت ﺑـﺎ ‪ PH= 9.6‬رﻗﻴـﻖ ﺷـﺪه و ‪ 50µl‬از آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫◦‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﮔﻮده ﻫﺎي ﻣﻴﻜﺮوﭘﻠﻴﺖ ‪ 96‬ﮔﻮده اي اﻻﻳﺰا رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ در‪ 4 C‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﻳـﻚ ﺷـﺐ‬
‫اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﺎ ﭘﺎدﮔﻦ در ﺳﻄﺢ ﮔﻮده ﻫﺎ را ﻣﻲ ﺗـﻮان ﺗـﺎ ‪ 60‬روز در‬
‫◦‬
‫ﺑﺮودت ‪ - ٧٠ C‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺮد و ﻣﻮﻗﻊ اﺳﺘﻔﺎدهٔﭘﻠﻴﺖ‪ ،‬آﻧﺮا ﻳﺦ زداﻳﻲ ﻛـﺮده‪ ،‬ﭘـﺎدﮔﻦ اﻓـﺰوده ﺷـﺪه و‬
‫‪١٠٠ µl‬ﻣﺤﻠﻮل ‪ ) blocking‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺤﻠﻮل ﭘﻮدر ﺷﻴﺮ ﺑﺪون ﭼﺮﺑﻲ در ‪ ، PBS‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜـﺎل ‪ 5‬ﮔـﺮم‬
‫◦‬
‫ﭘﻮدر ﺷﻴﺮ ﺧﺸﻚ ﺣﻞ ﺷﺪه در ‪ PBS‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ ( 95 ml‬اﻓﺰوده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻠﻴﺖ ﻫـﺎ در ‪25 C‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ اﻧﻜﻮﺑﻪ ﺷﺪه و ﻣﺤﻠﻮل ‪ blocking‬رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑـﺎ ﻣﺤﻠـﻮل ‪0/5‬‬
‫درﺻﺪ ‪ / PBS‬ﺗﻮﺋﻴﻦ‪ 20‬ﺷﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -II‬ﻓﺎز ﻣﺎﻳﻊ ‪ 50µl :‬از ﺳﺮم ﺑﺎ رﻗﺖ ‪ 1/8‬در ﻣﺤﻠﻮل ‪ %1‬ﺷﻴﺮ ﺧﺸﻚ ﺑﺪون ﭼﺮﺑﻲ در‪ ، PBS‬ﺑﻪ ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫ﮔﻮده ﻫﺎي دوﺗﺎﻳﻲ اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻫﺮ ﭘﻠﻴﺖ اﻻﻳﺰا‪ ،‬ﺳﺮم ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺜﺒـﺖ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬
‫◦‬
‫ﺳﺮوﺗﻴﭗ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ در ‪ 37 C‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺪون ﺷﺴـﺘﻦ‬
‫◦‬
‫ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ‪ 50 µl ،‬ﻣﺎﻳﻊ ﭘﻠﻲ ﻛﻠﻮﻧﺎل آﺳﻴﺖ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﮔﻮده ﻫﺎ اﻓﺰوده و ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ در ‪ 37 C‬ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪30‬‬
‫دﻗﻴﻘﻪ اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -III‬ﺷﻨﺎﺳﺎﮔﺮ)‪ : (Detector‬ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ‪ 50µl‬از ﻛﻮﻧﮋوﮔﻪٔﺳﺮم ﺑﺰي )ﺿﺪ ﻣﻮﺷﻲ( و‬
‫‪ horseradish peroxidase‬ﻛﻪ در ‪ %1‬ﺷﻴﺮ ﺧﺸﻚ ﺑﺪون ﭼﺮﺑﻲ ﺑﺎ ‪ %10‬ﺳﺮم ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺰ رﻗﻴﻖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫◦‬
‫ﮔﻮده ﻫﺎ اﻓﺰوده ﻣـﻲ ﺷـﻮد و ﺳـﭙﺲ ﭘﻠﻴـﺖ ﻫـﺎ در ‪ 37 C‬ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ اﻧﻜﻮﺑـﻪ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ‪ 50µl‬از ﻣﺤﻠﻮل ﺳﻮﺑﺴﺘﺮا )ﺗﺘﺮا ﻣﺘﻴﻞ ﺑﻨﺰﻳﺪﻳﻦ = ‪ (TMB‬ﺑﻪ ﮔﻮده ﻫـﺎ‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ در ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 450‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺴـﺘﻲ ﭼﮕـﺎﻟﻲ ﻧـﻮري‬
‫)‪ (Optical density‬ﮔﻮده ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل رﻗﻴﻖ ﺷﺪه ‪ ،‬ﺑﺎﻻي ‪ 1‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -IV‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪ :‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺬب آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻴـﺰان ‪ %50‬ﻳـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ از‬
‫‪ ، %50‬از ﻣﻴﺰان ﺟﺬب ﻛﻨﺘﺮل رﻗﻴﻖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣٤‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ب ‪ -2 -‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس ) آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﻲ ( ‪:‬‬
‫آزﻣﺎﻳﺶ ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس در ﻣﻴﻜﺮوﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎي ﻛﺸﺖ ﺑﺎﻓﺘﻲ ) ﺑﺎ ﮔﻮده ﻫﺎي ﺗﻪ ﺻﺎف( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺳﺮم ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺷﺪه ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي ﻣـﻮرد آزﻣـﺎﻳﺶ‪ 1000 ،‬واﺣـﺪ ‪ TCID50‬از وﻳـﺮوس‬
‫ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﻳﺎ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ ،VS‬و ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ‪ Vero‬ﻳﺎ ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺗﻚ ﻻﻳﻪ ﻳﺎ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ‪IB- RS- 2‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫روﻧﺪ آزﻣﺎﻳﺶ ‪:‬‬
‫‪ -I‬وﻳﺮوس ‪ :‬وﻳﺮوس ﻧﻴﻮﺟﺮﺳﻲ ﻳﺎ اﻳﻨﺪﻳﺎﻧﺎي ‪ VS‬ﻛﻪ در ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺗﻚ ﻻﻳـﻪٔ‪ Vero‬رﺷـﺪ ﻛـﺮده و در‬
‫◦‬
‫ﻧﻴﺘﺮوژن ﻣﺎﻳﻊ ﻳﺎ در ﻓﺮﻳﺰر ‪ – 70 C‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫◦‬
‫‪ -II‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ‪ :‬ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﺮم در‪ 56 C‬ﺑﻪ ﻣـﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ‬
‫ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮم ﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻨﻔﻲ و ﻣﺜﺒﺖ ﻧﻴﺰ ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -III‬ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس ‪ :‬ﺳﺮم ﻫﺎي ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ در رﻗﺖ ﻫﺎي دوﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﭼﻬﺎرﺑﺮاﺑﺮ ) ﺑـﺎ ﺷـﺮوع از‬
‫رﻗﺖ ‪ (1/4‬در ردﻳﻒ ﮔﻮده ﻫﺎ رﻗﻴﻖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دو ردﻳﻒ از ﮔﻮده ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﺮم ﺑﻜﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﺣﺠﻢ از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن وﻳﺮوس ‪ NJ‬ﻳﺎ ‪ IND‬ﺗﻮرم دﻫـﺎن ﺗـﺎوﻟﻲ ﺣـﺎوي ‪ 1000‬واﺣـﺪ ‪ TCID50‬در ﻫـﺮ‬
‫◦‬
‫‪ 25 µl‬اﻓﺰوده ﺷﺪه و در ‪ 37 C‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 60‬دﻗﻴﻘﻪ اﻧﻜﻮﺑﻪ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس وﺟـﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ‪ 50µl‬از ﻣﺨﻠﻮط ﻫﺎ ﺑﺮ روي ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﺗﻚ ﻻﻳﻪٔﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه در ﻣﻴﻜﺮوﭘﻠﻴﺖ ﻫـﺎ‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﻳﺎ ‪150µl‬از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺣﺎوي ‪ 300‬ﻫﺰار ﺳﻠﻮل ‪ IB-RS-2‬ﻳﺎ ‪ Vero‬ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﻣﺨﻠـﻮط ﻫـﺎي‬
‫ﺳﺮم‪ /‬وﻳﺮوس ﺑﻪ ﻫﺮ ﮔﻮده اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻠﻴﺖ ﻫﺎ را ﺑﺎ درﭘﻮش ﻫﺎي ﺷﻞ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه و ﺑﻪ ﻣﺪت ‪48-72‬‬
‫◦‬
‫ﺳﺎﻋﺖ در ‪ 37 C‬ﺑﺎ اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺣﺎوي ‪ %5‬دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ اﻧﻜﻮﺑﻪ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﻮار ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻓﺸـﺎر ﺑﺴـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه و در اﺗﻤﺴﻔﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻠﻮم ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﻋﻴـﺎر ‪ 1000 TCID50‬وﻳـﺮوس ﻣﻮﺟـﺐ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻏﻴﺮاﺧﺘﺼﺎﺻﻲ و ﺣﻔﻆ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎﻻي آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -IV‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪ :‬ﮔﻮده ﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ‪ CPE‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻴﺎرﻫـﺎي ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻘﻄﻪٔﺗﺸﺨﻴﺼﻲ )‪ (End- Point‬در ﺳﺮم ﻫـﺎي ﻣـﻮرد آزﻣـﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑـﺎ روش ‪ Spearman-Karber‬ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻴﺎرﻫﺎي وﻳـﺮوس ﺑـﻴﻦ ‪ 750-1330TCID50‬ﺑـﻮده و ﻋﻴﺎرﻫـﺎي ﺳـﺮم اﺳـﺘﺎﻧﺪارد‬
‫ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻴﻦ دوﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ) ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻋﻴﺎرﺳﻨﺠﻲ ﻗﺒﻠﻲ( ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ %100‬ﻋﻴﺎرﻫﺎي ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي ﻫﺮ ﺳﺮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Log10‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﭘﺮوﺗﻜﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ‪ ،‬ﻋﻴﺎر‬
‫‪2±0/5‬‬
‫‪ 10‬در ‪ 100µl‬ﺑﺎﺷﺪ و‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺼﻲ ﺳﺮم ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻳﺮوس‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻴﺎرﻫﺎي ﺳﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﺑﻴﻦ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ آﻧﻬﺎ ) ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از‬
‫ﻋﻴﺎرﺳﻨﺠﻲ ﻗﺒﻠﻲ( ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻴﺎر‪ %50‬ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي ﻫﺮ ﺳﺮم ﺑﺼﻮرت ‪ Log10‬ﺑﻴﺎن ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬ﺳـﺮم ﻫـﺎي‬
‫داراي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ (1/20) 1.3‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮاي ﭘﺎدﺗﻦ ﻫﺎي ‪ VS‬ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ -3-‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺛﺒﻮت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻜﻤﻞ )‪: (CFT‬‬
‫اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻤـﻲ ﭘـﺎدﺗﻦ ﻫـﺎي اوﻟﻴـﻪ )ﻛـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ‪ IgM‬اﺳـﺖ( ﺑﻜـﺎر رود‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر رﻗﺖ ﻫﺎي دوﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮم ﺑﺎ ‪ 2CFU50‬از ﭘﺎدﮔﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎ ‪ %5‬ﺳﺮم ﻧﺮﻣﺎل ﮔﺎو ﻳـﺎ ﮔﻮﺳـﺎﻟﻪ‬

‫‪٣٥‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫◦‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ‪ 4CFU50‬از ﻛﻤﭙﻠﻤﺎن ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮط در‪ 37 C‬ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘﻪ ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷـﺐ‬
‫◦‬ ‫◦‬
‫در ‪ 4 C‬اﻧﻜﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﻮﻟﻴﺘﻴﻚ اﻓﺰوده و در ‪ 37 C‬ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 30‬دﻗﻴﻘـﻪ اﻧﻜﻮﺑـﻪ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در ﻋﻴﺎر ﺳﺮﻣﻲ ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ رﻗﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻫﻤﻮﻟﻴﺰي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻴﺎرﻫﺎي ‪ 1/5‬ﻳﺎ ﺑـﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺒﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ‪ ، CFT‬ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮي داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻛﺮات ﺗﺤﺖ ﺗـﺎٔﺛﻴـﺮ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺪﻛﻤﭙﻠﻤﺎن ﻳﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﻴﺮاﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ( 4‬ﭼﻜﻴﺪه اي از روش ﻫﺎي ﺗﺸﺨﻴﺺ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﻮﻳﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻴﻤﺎري ‪ -1‬ﺟﺪاﺳﺎزي وﻳﺮوس ‪ :‬ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺑﻪ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻫﺎي ﺑﺎرور‪ ،‬ﻣﻮش‪ ،‬ﻛﺸـﺖ‬
‫ﺑﺎﻓﺖ )ﻓﻴﺒﺮوﺑﻼﺳﺖ ﻫﺎي ﺟﻮن‪ ،‬ﻛﻠﻴﻪٔﺧﻮك‪ BHK-21 ،‬و ‪(Vero‬‬
‫‪ -2‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﭘﺎدﮔﻦ وﻳﺮوس ‪) VN – ELISA – CFT :‬ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي‬
‫وﻳﺮوس در ﻛﺸﺖ ﺑﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻫﺎي ﺑﺎرور ﻳﺎ ﻣﻮش ﻧﻮزاد(‬
‫‪ -1‬اﻻﻳﺰا )‪(ELISA‬‬ ‫آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﺳﺮﻣﻲ‬
‫‪ -2‬ﺛﺒﻮت ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻜﻤﻞ )‪(CFT‬‬
‫‪ -3‬ﺧﻨﺜﻲ ﺳﺎزي وﻳﺮوس )‪(VN‬‬
‫* وﻳﺮﻣﻲ ﺣﺪود ‪ 5‬روز ﺑﻌﺪ از ﺷﺮوع ﺑﻴﻤﺎري ﻓﺮوﻛﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫*اﺧﺬ ‪ 2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺮم در دوره ﺣﺎد و ﻧﻘﺎﻫﺖ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺮاي اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺸﺎت‬
‫ﻻزم اﺳﺖ )ﺣﺪود ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﺧﻮن ﺣﺎوي ﻣﺎده ﺿﺪاﻧﻌﻘﺎد ﻳﺎ ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻲ‬
‫ﻟﻴﺘﺮ ﺳﺮم(‬
‫ج‪ -‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ‪ :‬ﻗﺒﻞ از اﻗﺪام ﺑﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧـﻪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﺑـﺮداري از ﺣﻴﻮاﻧـﺎت ﻣﺸـﻜﻮك ﺑـﻪ ﺑﻴﻤـﺎري ﻫـﺎي‬
‫ﺑﺮون ﻣﺮزي )‪ (Exotic‬و ارﺳﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻫﺎي ﻻزم ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻊ ذﻳﺼـﻼح ﺻـﻮرت ﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﺷﻴﻮع ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻓﻘﻂ در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻤﻦ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﺠـﺎز‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن ‪ ،‬ﻳـﻚ ﺑﻴﻤـﺎري ﻣﺸـﺘﺮك ﺑـﻴﻦ اﻧﺴـﺎن و ﺣﻴـﻮان )زﺋﻮﻧـﻮز(‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري و ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﺎر ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﺣﺘﻴﺎﻃﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺿﻮاﺑﻂ‬
‫ﺑﻴﺨﻄﺮي زﻳﺴﺘﻲ )‪ (Biosafety‬و اﻳﻤﻨﻲ زﻳﺴﺘﻲ )‪ (Biosecurity‬اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ از‪ 2-3‬ﺣﻴﻮان اﺧﺬ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻮﺟـﻪ ﺷـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﻮاد ﻧﻜـﺮوزي ﻳـﺎ ﻓﻴﺒﺮﻳﻨـﻲ‪ ،‬ﺑـﺮاي اﻧﺠـﺎم‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫▪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 0/4‬ﮔﺮم ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻮﺷﺸﻲ )اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم( ﺳﻄﺢ ﺗﺎول ﻫﺎ ﻳﺎ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي اﭘﻴﺘﻠﻴﻮﻣﻲ ﻛـﻪ ﻫﻨـﻮز‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎول ﭘﺎر ﺷﺪه وﺻﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫▪ ﺟﺮاﻫﺎت دﻫﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺨﺮﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎ و ﭘﺴﺘﺎن از دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫▪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺣﺪود ‪ 5‬ﻣﻴﻠﻲ ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺎﻳﻊ ﺣﻠﻘﻲ‪ -‬ﻣﺮي از ﮔﺎو‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻳـﺎ ﺑﺰﻫـﺎ در دوران ﻧﻘﺎﻫـﺖ و رﻗﻴـﻖ‬
‫ﺳﺎزي ﺳﺮﻳﻊ آن ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﺮاﺑﺮ از ﻣﺎﻳﻊ ﻛﺸﺖ ﺳـﻠﻮﻟﻲ ) ازﻗﺒﻴـﻞ ﻣﺤﻠـﻮل ﻫـﺎي ﻧﻤﻜـﻲ ‪ Hank‬ﻣﺘﻌـﺎدل‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﻴﺪروﻟﻴﺰات ﻻﻛﺘﺎﻟﺒﻮﻣﻴﻦ( و ﺗﻜﺎن دادن ﺷﺪﻳﺪ آن ﺑﻪ ﻣﺪت ﺣﺪود ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬

‫‪٣٦‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﻣﺤﻠﻮل ﺑﻪ رﻧﮓ زرد در آﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﺧﻴﻠﻲ اﺳﻴﺪي اﺳـﺖ و ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ وﻳـﺮوس‬
‫ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ دور رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮي اﺧﺬ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺎﻳﻌﺎت ﺗﺎوﻟﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻮﺷﺸﻲ )اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم( ﺗﺎول ﻫﺎي ﻧﺘﺮﻛﻴﺪه و ﺗﺎول ﻫﺎي ﺗﺎزه ﭘﺎره ﺷﺪه ﻳﺎ ﺳﻮآب ﻫـﺎي‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از ﺗﺎول ﻫﺎي ﺑﺎز ﺷﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻫـﺮ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ از ﺑﺪن ﻛﻪ ﺗﺎول زده اﺳﺖ )ازﺟﻤﻠﻪ دﻫﺎن ﻳﺎ ﭘﺎﻫﺎ( اﺧﺬ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ دردﻧﺎك ﺑﻮدن ﺟﺮاﺣـﺎت در‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺗﺴﻜﻴﻦ دام ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري )ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ آراﻣﺶ ﺣﻴﻮان و ﻧﻴﺰ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺻـﺪﻣﻪ‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮدار( ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺨـﺶ ﻫـﺎﻳﻲ از ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ ﺑﺎﻳﺴـﺘﻲ در ﻇـﺮوف ﺣـﺎوي ‪ Tris-buffered tryptose broth‬و ﻓﻨـﻞ رد‬
‫)‪ ( PH=7.6‬ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ آزﻣﺎﻳﺶ ‪ CFT‬ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ آﻧﺘﻲ ژن ﻣﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﻳﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﺑﺎﻓﺮ ﮔﻠﻴﺴﺮول‪ /‬ﻓﺴﻔﺎت ﺑﺎ ‪ PH= 7.2-7.6‬اﺧﺬ ﺷﻮﻧﺪ )ﺗﻮﺟـﻪ‪ :‬ﮔﻠﻴﺴـﺮول‬
‫ﺑﺮاي وﻳﺮوس ﺳﻤﻲ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ در‪ CFT‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد(‪.‬‬
‫در ﺻــﻮرت ﻋــﺪم اﻣﻜــﺎن ﺗﻬﻴــﻪ ﻧﻤﻮﻧــﻪ اﭘﻴﺘﻠﻴــﻮم‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧــﻪ ﺑــﺮداري از ﻣﺎﻳﻌــﺎت ﺣﻠﻘــﻲ‪ -‬ﻣــﺮي‬
‫)‪ (Oesophagus-Pharyngeal=OP‬و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻴﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴـﺮي ﺑـﺎ ﺗـﻪ اﺳـﻔﻨﺠﻲ‬
‫)‪ (Probang cup‬از ﮔﺎو ﻳﺎ ﺳﻮآب ﻫﺎي ﮔﻠـﻮ از ﺧـﻮك ﻫـﺎ در‪ Tris-buffered tryptose broth‬ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺷﻮد )ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﻼل ﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻠﺮوﻓﺮم ﺗﻴﻤـﺎر ﺷـﻮﻧﺪ(‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ را در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﺨﭽﺎﻟﻲ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻤﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 2‬روز ﻃـﻮل ﺑﻜﺸـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ درﺷﺮاﻳﻂ ﻳﺦ زده و در ﻳﺦ ﺧﺸﻚ ارﺳﺎل ﺷـﻮﻧﺪ و در ﺿـﻤﻦ از ذوب ﺷـﺪن ﻳـﺦ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﻃﻮل ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﺦ ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﺑﺴـﺘﻪ ﺑـﻮدن‬
‫ﻛﺎﻣﻞ درﭘﻮش وﻳﺎل ﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺴﺐ ﻫـﻢ ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪه ﺷـﺪه و دي اﻛﺴـﻴﺪ‬
‫ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺪ وارد وﻳﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﻮد )ﭼـﻮن دي اﻛﺴـﻴﺪ ﻛـﺮﺑﻦ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ‪ PH‬ﻣﺤـﻴﻂ را‬
‫اﺳﻴﺪي ﻛﺮده و وﻳﺮوس را ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل ﻛﻨﺪ(‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪٔاﭘﻴﺘﻠﻴﻮم را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺑﺎﻓﺮﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ ﻗﺮار داده و دردﻣﺎي ‪ 4‬ﻳﺎ ‪ 20‬درﺟﻪ ﺳـﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ اﭘﻴﺘﻠﻴﻮم ﺑﻪ ﮔﻠﻴﺴﺮﻳﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ 1 : 10‬ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﻫﻔﺖ روز ﭘﺲ از ﻋﻔﻮﻧﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان وﻳﺮوس را از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي دﻫﺎن ﻳﺎ ﺑﻴﻨﻲ ﺟﺪا ﻛﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﺧﺬ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻓﺘﻲ ﻣﻘﺪور ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺧﺬ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﺮﻣﻲ از ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺳﻨﺠﺶ آﻧﺘﻲ ﺑﺎدي ﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي دوﺗـﺎﻳﻲ ﺳـﺮم‬
‫)ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 1-2‬ﻫﻔﺘﻪ اي( ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻋﻴﺎر ﭘﺎدﺗﻦ ارﺟﺤﻴﺖ دارد‪ .‬اراﺋﻪ ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪٔﻣﺜﺒـﺖ‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ درﺧﻼل ﻃﻐﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺒﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺮف ﻫﺎي اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻻزﻣﻪ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ وﻳﺮوس‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺼـﻮرت ﺗﺠـﺎري در دﺳـﺘﺮس‬
‫ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﺮ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺧﻮد را ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ از آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن )ﻣﺜﻞ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﭘﺮﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺑﻬﺪاﺷﺖ دام ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ( ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٣٧‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫‪ ( 15‬درﻣﺎن ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ درﻣﺎن ﻳﺎ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪٔ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻏﻠﺐ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن‬
‫در ﺻﻮرت ﻋﺪم دﺧﺎﻟﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﺛﺎﻧﻮي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﻗﺎرﭼﻲ‪ ،‬در ﻣﺪت ‪ 2-3‬ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮي در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺿﻌﻴﻒ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ درﻣﺎن ﺑﺎ آﻧﺘﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴـﻚ ﻫـﺎي‬
‫وﺳﻴﻊ اﻟﻄﻴﻒ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫درﻣﺎن ﻫﺎي ﻋﻼﻣﺘﻲ ذﻳﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﻛﺎﺳﺘﻦ از ﻋﻔﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻜﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺣﻴﻮان ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎ ﻏﺬاﻫﺎي ﻧﺮم و ﻧﻴﻤﻪ آﺑﻜﻲ واﺟﺪ اﻧﺮژي ﺑـﺎﻻ‪ ،‬اﻓـﺰودن اﻟﻜﺘﺮوﻟﻴـﺖ ﻫـﺎ ﺑـﻪ آب‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺗﺎزه و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺣﻴﻮان از ﻧﻮر‪.‬‬
‫‪ -2‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي دﻫﺎﻧﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﻟﻴﺪن ﻣﺤﻠـﻮل ﻳـﺪي ‪ 1-2‬درﺻـﺪ ﻟﻮﮔـﻞ روي‬
‫زﺧﻢ ﻫﺎي دﻫﺎن‪.‬‬
‫‪ -3‬ﭘﺎﺷﻴﺪن دوﺑﺎر در روز از اﺳﭙﺮي ﻣﺤﻠﻮل اﺷﺒﺎع ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻣﺲ ﺑﻪ زﺧﻢ ﻫﺎي ﭘﺎ‪.‬‬
‫‪ -4‬درﻣﺎن زﺧﻢ ﻫﺎي ﻧﻮك ﭘﺴﺘﺎن ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﭙﺮي ﻣﺤﻠﻮل ﻫﺎي آﻧﺘﻲ ﺑﻴﻮﺗﻴﻜﻲ و داروﻫﺎي ﺿﺪ اﻟﺘﻬﺎب‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن زﺧﻢ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﻠﻮل ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻼﻳﻢ ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ اﻟﺘﻴـﺎم زﺧـﻢ ﻫـﺎ و ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮي ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ( 16‬ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ﻣﺒﺎرزه ‪:‬‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم در ﺻﻮرت ﻣﺸﻜﻮك ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري ‪:‬‬
‫* ﮔﺰارش ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ذﻳﺼﻼح ‪ :‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ داﻣﭙﺰﺷـﻜﺎن در ﺻـﻮرت ﻣﺸـﻜﻮك ﺷـﺪن ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬آﻧﺮا ﮔﺰارش ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫* ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻤﺎري ‪ :‬وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺘﺸﺎر از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻤـﺎس ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ ﺣﻴﻮاﻧـﺎت در‬
‫ﺧﻼل ﻃﻐﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺸﻜﻮك از دام ﻫﺎي ﻏﻴـﺮ آﻟـﻮده در ﮔﻠـﻪ‪،‬‬
‫ﺟﺪا ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت در ﻃﻮل ﻣﺪت ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮي ﺑﻴﻤـﺎري‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪود ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻛﺎﻧﻮن ﻫﺎي آﻟﻮده ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺑـﻪ ﻣـﺪت ‪ 21‬روز ﺑﻌـﺪ از ﺑﻬﺒـﻮدي‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺮاﺣﺎت اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت از ﻛﺎﻧﻮن ﻫﺎي آﻟﻮده ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺰ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺑﺼﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﺸﺘﺎرﮔﺎه اﻋﺰام ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺣﻴﻮاﻧـﺎت واﺟـﺪ‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻴﻤﺎري در ﻳﻚ ﮔﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻴﻮع ﺑﻴﻤﺎري ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳـﺐ ﻫـﺎي ﻣﺒـﺘﻼ در ‪ 6‬روز اول‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺴﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛـﺮدن ﻣـﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫اﻧﺘﺸﺎر وﻳﺮوس از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻮاﻣﻞ و ﻟﻮازم اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻴﻤﺎري ﮔﺮدد‪ .‬وﻳﺮوس ‪ VS‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮرﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و وﻳﺮوس ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت در ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺑﺠﺰ در ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﺳـﺮد و ﺗﺎرﻳـﻚ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل اﻳﻦ وﻳﺮوس ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 3-4‬روز در ﺳﻄﻞ ﻫﺎ‪ ،‬آﺧﻮرﻫـﺎ و ﻋﻠﻮﻓـﻪ ﺧﺸـﻚ‪ ،‬ﺑﺼـﻮرت‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ زا ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻟﻮازم ﺷﻴﺮدوﺷﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ در ﻓﻮاﺻﻞ اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﺷـﻮﻧﺪ و ﮔﺎوﻫـﺎي‬
‫واﺟﺪ ﺟﺮاﺣﺎت‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آﺧﺮ از ﻫﻤﻪٔﮔﺎوﻫﺎ دوﺷﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻴﻠﻲ از ﻣﻮاد ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه ازﺟﻤﻠﻪ ﻫﭙﻮﻛﻠﺮﻳـﺖ ﺳـﺪﻳﻢ ‪، %1‬‬
‫اﺗﺎﻧﻮل ‪ ، %70‬ﮔﻠﻮﺗﺎرآﻟﺪﺋﻴﺪ ‪ ، %2‬ﻛﺮﺑﻨﺎت ﺳـﺪﻳﻢ ‪ ، %2‬ﻫﻴﺪروﻛﺴـﻴﺪ ﺳـﺪﻳﻢ ‪ ، %4‬ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﻳـﺪوﻓﺮي‪،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻟﺪﺋﻴﺪ و دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﻠﺮﻳﻦ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪ .‬درﺿﻤﻦ اﻳﻦ وﻳـﺮوس در اﺛـﺮ ﻧـﻮر ﻣـﺎوراءﺑﻨﻔﺶ )‪، (UV‬‬
‫ﺣﻼل ﻫﺎي ﭼﺮﺑﻲ ﻳﺎ ﺣﺮارت ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺣﻴﻮاﻧﺎت در اﺻﻄﺒﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺮ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻃﻮري ﻛﻪ دام ﻫﺎي ﭼﺮاﻛﻨﻨـﺪه در‬
‫ﻣﺮﺗﻊ ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻗـﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟـﻲ‬
‫ﺣﺸﺮات ﻧﻴﺰ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻣﺎﻛﻦ ﺗﺰاﻳﺪ ﺣﺸﺮات را ازﺑﻴﻦ ﺑﺮده ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫داد و اﺳــﺘﻔﺎده از اﺳــﭙﺮي ﻫــﺎي ﺣﺸــﺮه ﻛــﺶ ﻳــﺎ ﮔﻮﺷ ـﻮاره ﻫــﺎي درﻣــﺎﻧﻲ‬
‫ﺣﺸﺮه ﻛﺶ )‪ (Insecticide eartags‬در ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺿﻤﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﻣﺼﺮف ﻏﺬاﻫﺎي ﺳﻔﺖ و ﺧﺸﺒﻲ ﻛﻪ اﻳﺠـﺎد ﺧـﺮاش ﻫـﺎي‬
‫دﻫﺎﻧﻲ ﻛﺮده و اﺑﺘﻼء ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري را ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺮد‪ .‬واﻛﺴﻦ ﻫﺎي ﺗﺠﺎري در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي و ﺟﻨﻮﺑﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻮﻣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﮔﺮدد وﻟﻲ اﻳﻦ واﻛﺴـﻦ ﻫـﺎ در‬
‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه در دﺳﺘﺮس ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬واﻛﺴﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري وﺟﻮد ﻧـﺪارد‪ .‬واﻛﺴـﻦ ﻫـﺎي‬
‫ﺗﺤﺖ واﺣﺪ ) ‪ ( Sub- unite‬ﻳﺎ واﻛﺴﻦ ﻫﺎي ‪ DNA- mediated‬ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺸـﮕﻴﺮي از اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري ﺑـﺎ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﺤﺪودي ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬واﻛﺴﻦ ﻫﺎي زﻧﺪه ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺣﺪت ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ دﻗﻴـﻖ ﻧﺸـﺪه اﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﻳﻪ ﻫﺎي ﻓﻴﻠﺪي زﻧﺪه ﻓﻘﻂ در ﺷﺮاﻳﻂ اﺿﻄﺮاري ﻣﺼﺮف ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻳﺮوس زﻧﺪه اي ﻛﻪ در ﻣﺤﻞ ژن‬
‫ﻧﻮﻛﻠﺌﻮﻛﭙﺴﻴﺪ وﻳﺮوس )ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳـﺎزي وﻳـﺮوس ﻧﻴـﺎز اﺳـﺖ( ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗـﻲ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ( 5‬ﭼﻜﻴﺪه اي از راﻫﻬﺎي ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‬
‫‪ -1‬ورود ﮔﺎو ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻠﻪ ﻓﻘﻂ از ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ در‪ 3‬ﻣﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ از ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‬
‫‪ -2‬در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﻧﮕﻬﺪاري ﮔﺎوﻫﺎ و ﮔﻮﺳـﺎﻟﻪ ﻫـﺎي ﺗـﺎزه وارد در ﺑﻴـﺮون از داﻣـﺪاري و دور از ﮔﻠـﻪ‬
‫)ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 21‬روز(‬
‫‪ -3‬اﺣﺘﻴﺎﻃﺎط ﻻزم در ﻣﻮرد ﮔﻠﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻴﻤﺎري دارﻧﺪ زﻳﺮا ﮔﺎوﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﺑﻬﺒﻮدي از ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬دوﺑﺎره ﻣﺒﺘﻼ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬اﺧﺬ ﮔﻮاﻫﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺗﺎزه وارد ﺑﻪ ﮔﻠﻪ‬
‫‪ -5‬ﭘﻮﺷﻴﺪن اﻟﺒﺴﻪٔﻣﺤﺎﻓﻆ در زﻣﺎن دﺳﺘﻜﺎري ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻈﻨﻮن ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري‬
‫‪ -6‬ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﺮدن ﻣﺎﺷﻴﻦ آﻻت ﺷﻴﺮدوﺷﻲ و دوﺷﻴﺪن ﺷﻴﺮ از ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼ در آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫‪ -7‬واﻛﺴﻦ ﻣﻮٔﺛﺮي وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫* وﺿﻌﻴﺖ روﻳﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت و ﻓﺴﺘﻴﻮال ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺳﺐ در ﻣﻮارد وﻗﻮع ‪: VS‬‬
‫‪ -‬در ﺻﻮرت ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدن اﺳﺒﻲ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن در ﻳﻜﻲ از روﻳـﺪادﻫﺎي ﻣـﺮﺗﺒﻂ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴـﺘﻲ‬
‫ﻓﻮري از ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺟﺪا ﮔﺮدﻳﺪه و ﺗﺤﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻣﻌﺎﻳﻨـﺎت ﻻزم ﺗﻮﺳـﻂ داﻣﭙﺰﺷـﻚ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت ﺗﺎٔﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻴﻮان ﻣﺒﺘﻼ و ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد در آن ﻛـﺎﻧﻮن‬

‫‪٣٩‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻃﻮل ﻣﺪت ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﻣﻮرد ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻮﺟﻮد در ﻛﺎﻧﻮن ﻣﺬﻛﻮر ﻣﻮرد‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ازﻧﻈﺮ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺳﺐ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺷﺮﻛﺖ در روﻳﺪادﻫﺎ و ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺳﺐ را دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ‪24‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺤـﻞ ﻣﺮﺑﻮﻃـﻪ‪ ،‬ﮔـﻮاﻫﻲ ﺑﺎزرﺳـﻲ داﻣﭙﺰﺷـﻜﻲ را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در ﺿـﻤﻦ‬
‫داﻣﭙﺰﺷﻚ ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺎﻳﺪ اﺳﺒﻬﺎي وارده و ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻣﺤﻞ ﻫﻤﺎﻳﺶ را دوﺑﺎره ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫* ﻃﻮل ﻣﺪت ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ ‪:‬‬
‫‪ -‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﻴﻮان ﻳﺎ ﻛﺎﻧﻮن از ﻧﻈﺮ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 25-45‬روز‬
‫‪ -‬اﮔﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪه ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ :‬ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 7-10‬روز‬
‫* آﻳﺎ اﺳﺒﻬﺎ در ﻃﻮل دوره ﻛﻤﻮن‪ ،‬واﮔﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ؟‬
‫وﻗﺘﻲ وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن وارد ﺑﺪن ﺣﻴﻮان ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬وﻳﺮوس در ﺳﻠﻮل ﻫﺎي ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺤﻞ ورود‬
‫ﺑﻪ ﺑﺪن‪ ،‬ﺗﻜﺜﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺟﺮاﺣﺎت ﺗﺎوﻟﻲ در ﻣﺪت ‪ 1-3‬روز در ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ ﻳﺎ در ﻣﻨﻄﻘﻪ اي دﻳﮕﺮ از ﺑﺪن‬
‫دام ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮوز اﻳﻦ ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﻴﺶ از ‪ 3-4‬روز ﻃﻮل ﻧﻤـﻲ ﻛﺸـﺪ و در ﺷـﺮاﻳﻂ‬
‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬وﻳﺮﻣﻲ رخ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ و ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن ﺟﺮاﺣـﺎت ﺑـﻴﻦ ‪ 10-14‬روز ﻃـﻮل ﻣـﻲ ﻛﺸـﺪ‪.‬‬
‫وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي در داﺧﻞ ﺟﺮاﺣﺎت ﺑﻴﻤﺎري وﺟـﻮد دارد و از ﻃﺮﻳـﻖ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﺟﺮاﺣﺎت ﻓﻌﺎل‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد وﻟﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ وﻳﺮوس از ﻃﺮﻳﻖ ادرار‪ ،‬ﻣﺪﻓﻮع ﻳﺎ ﺷﻴﺮ دﻓـﻊ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬درﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼﻳﻲ ﻛﻪ در‪ 48-72‬ﺳﺎﻋﺖ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﺟﺮاﺣـﺎت ﺑـﺎﻟﻴﻨﻲ دﻳـﺪه ﺷـﻮد ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﺴـﺮي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻓﻊ وﻳﺮوس ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺮوع اﻟﺘﻴﺎم زﺧﻢ ﻫﺎ اداﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺧﻮاب آﻟﻮدي‪ ،‬ﻟﺐ ﻳﺎ ﭘﻮزهٔﻣﺘﻮرم‪ ،‬ﺟﺎري ﺷﺪن آب دﻫﺎن‪ ،‬ﺗﺐ و ﻟﻨﮕﺶ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﺳﺐ ﻫﺎ از ﻇﺮوف ﻣﺸﺘﺮك آب و ﻏـﺬا اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪ ،‬از ﺗﻤـﺎس ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﭙﺮي ﺣﺸﺮه ﻛﺶ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد‪ ،‬اﻓـﺮاد در ﺗﻤـﺎس ﺑـﺎ ﺣﻴﻮاﻧـﺎت از اﻟﺒﺴـﻪ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻆ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و ﺷﺴﺘﻦ دﺳﺘﻬﺎ ﺑﺎ ﺻﺎﺑﻮن ﻫﺎي ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه را در ﻫﺮ ﺑﺎر ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ رﻋﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﺮدن ﻟﻮازم ﻣﺸﺘﺮك ﺣﻴﻮاﻧﺎت و در ﻛﻞ رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل اﻳﻤﻨﻲ زﻳﺴـﺘﻲ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻳﺎ اﻣﺎﻛﻦ و ﻣﺰارع ﻣﺠﺎور آﻟﻮده ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ( 17‬ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪:‬‬
‫وﻳﺮوس ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫـﺎن‪ ،‬ﻳـﻚ ﺑﻴﻤـﺎري ﺷـﺒﻪ آﻧﻔﻠـﻮاﻧﺰا ﺑـﺎ دورهٔﻛﻤـﻮن ‪ 3-4‬روز در اﻧﺴـﺎن اﻳﺠـﺎد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ)دوره ﻛﻤﻮن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﻦ ‪ 1-6‬روز ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻴﻤـﺎري در اﻧﺴـﺎن ﺷـﺎﻣﻞ ﺗـﺐ‪ ،‬ﺳـﺮدرد و‬
‫ﻛﺴﺎﻟﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮوز ﺗﺎول در اﻧﺴﺎن ﻧﺎدر ﺑﻮده وﻟﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺎﻫﻲ ﺗﺎول ﻫﺎ در دﻫﺎن‪ ،‬ﻟﺐ ﻫﺎ ﻳﺎ دﺳﺖ‬
‫ﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮگ اﻧﺴﺎن در اﺛﺮ اﻳﻦ وﻳﺮوس ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه و ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻓﺮاد ﻣﺒـﺘﻼ در ﺻـﻮرت ﻓﻘـﺪان‬
‫ﻋﺎرﺿﻪ ﺛﺎﻧﻮي در ﻣﺪت ‪ 4-7‬روز ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺳﺮوﻛﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻟـﻮازم‬
‫آﻟﻮده‪ ،‬ﺑﺎﻓﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻮن ﻳﺎ ﻛﺸﺖ ﻫﺎي وﻳﺮوﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ وﻳﺮوس آﻟﻮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺘﻘﺎل وﻳﺮوس‬
‫از راه آﺋﺮوﺳــﻞ ﺑــﻮﻳﮋه در آزﻣﺎﻳﺸــﮕﺎﻫﻬﺎ اﺗﻔــﺎق ﻣــﻲ اﻓﺘــﺪ‪ .‬ﻗﺒــﻞ از ﭘﻴــﺪاﻳﺶ ﻟــﻮازم و روش ﻫــﺎي‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪٔﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﺧﻄﺮات زﻳﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻛﺜﺮ ﻛﺎرﻛﻨﺎن آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎﻫﻲ و داﻣـﺪاراﻧﻲ ﻛـﻪ در ﻣﻌـﺮض اﻳـﻦ‬

‫‪٤٠‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

‫وﻳﺮوس ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎ ﭘﺎﺳـﺦ ﺳـﺮﻣﻲ ﻧﺸـﺎن ﻣـﻲ دادﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻣﻌﻤـﻮل‬
‫ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﻮﻣﻲ ﺑﻴﻤﺎري وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻃﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ اي در ﺧﺼـﻮص ﻫﻤـﻪ ﮔﻴـﺮي‬
‫‪ VSV-NJ‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه درﺳﺎل ﻫﺎي ‪ 1982-1983‬ﻣﻴﻼدي‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻋﻔﻮﻧﺖ زاﻳﻲ ﭘـﺎﺋﻴﻦ وﻳـﺮوس‬
‫ﺑﺮاي داﻣﭙﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﻛﻨﺎن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮوﻫﻬﺎي در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻋﻨﻮان‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻤﺎس ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬درﺻﺪ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ ﺑـﺮوز‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻇﻬﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺑﻴﻤـﺎري در‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ وﻟﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﻫﺎ ﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫اﻳﻦ وﻳﺮوس ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺑﺎﻟﻴﻨﻲ ﺑﺎ آﻧﻔﻠﻮاﻧﺰا اﺷﺘﺒﺎه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﮔـﺰارش درﺳـﺘﻲ از وﺿـﻌﻴﺖ‬
‫واﻗﻌﻲ ﺑﻴﻤﺎري در اﻧﺴﺎن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ راه ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻋﻔﻮﻧﺖ ﻧﺎﺷﻲ از وﻳﺮوس ﺗﻮرم دﻫﺎن‬
‫ﺗﺎوﻟﻲ در اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﺒﺴﻪ و دﺳﺘﻜﺶ ﻫﺎي ﻣﺤﺎﻓﻆ ورﻋﺎﻳﺖ اﻟﺰاﻣﺎت و اﻗﺪاﻣﺎت اﻳﻤﻨـﻲ زﻳﺴـﺘﻲ‬
‫)‪ (Biosafety‬ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت آﻟﻮده ﺑﻪ اﻳﻦ وﻳﺮوس و در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ( 6‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻻزم در ﺻﻮرت ﻃﻐﻴﺎن ﺗﻮرم ﺗﺎوﻟﻲ دﻫﺎن‬
‫‪ -1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﺮﻳﻊ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫‪ -2‬ﺑﻪ اﺟﺮا ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻣﻘﺮرات ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ و ﻗﺮﻧﻄﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺪود ﻧﻤﻮدن ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻋﺪم ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺸﻜﻮك از ﻛﺎﻧﻮن ﻫﺎ ﺗﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻗﻄﻌﻲ‬
‫‪ -‬ﻋﺪم ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺒﺘﻼ از ﻛﺎﻧﻮن ﻫﺎ ﺗﺎ ‪ 30‬روز ﺑﻌﺪ از اﻟﺘﻴﺎم آﺧﺮﻳﻦ ﺟﺮاﺣﺎت ﻣﮕﺮ ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﺎر‬
‫‪ -3‬ﺟﺪا ﺳﺎزي ﺣﻴﻮاﻧﺎت واﺟﺪ ﺟﺮاﺣﺎت از ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺳﺎﻟﻢ و ﻧﮕﻬﺪاري آﻧﻬﺎ در اﻣﺎﻛﻦ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه‬
‫‪ -4‬در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ در ﺧﺼﻮص ﺣﺸﺮات ﻧﺎﻗﻞ ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺸﺮه ﻛﺶ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺸﺮات در اﻣﺎﻛﻦ و ﺣﻴﻮاﻧﺎت‬
‫‪ -‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن زﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺣﺸﺮات و ﺧﺸﻜﺎﻧﺪن آب ﻫﺎي راﻛﺪ و زدودن ﻣﻮاد ﺟﺬاب ﺑﺮاي ﺣﺸﺮات‬
‫‪ -‬ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن ﺗﻮري در ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎي ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري ﺣﻴﻮاﻧﺎت‬
‫‪ -5‬ﺟﺪا ﻛﺮدن ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﺮده و ﺣﻤﻞ ﻻﺷﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻫـﺎي ﺑﺎزﻳﺎﻓـﺖ و ﭘﺎﺷـﻴﺪن ﺣﺸـﺮه ﻛـﺶ در‬
‫اﻃﺮاف دﻫﺎن‪ ،‬ﻧﻮك ﭘﺴﺘﺎن ﻫﺎ و ﭘﺎﻫﺎي ﻻﺷﻪ ﻫﺎ‬
‫‪ -6‬رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻘﺮرات اﻳﻤﻨﻲ زﻳﺴﺘﻲ ‪:‬‬
‫‪ -‬ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻟﻮازم و ﺗﺮدد اﻓﺮاد ﺑﻴﻦ ﮔﻠﻪ اﺻﻠﻲ و ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺟﺪا ﺷﺪه‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮازم ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن و ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ ﻛﺮدن دﻗﻴﻖ ﻟﻮازم ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬اﻧﺒـﺎر ﺧـﻮرك دام و‬
‫ﻣﻨﺒﻊ آب‬
‫‪ -‬آﻣﻮزش ﻛﺎرﻛﻨﺎن در ﺧﺼﻮص دوش ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻟﺒﺎس و ﭼﻜﻤﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺗﺮدد ﺑـﻴﻦ ﮔﻠـﻪ ﺳـﺎﻟﻢ و‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺟﺪا ﺷﺪه‬

‫‪٤١‬‬
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

: ‫ ( ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬18

1 APHIS.Information about vesicular stomatitis for the beef producer.(2002)
2 - Blickwede M et all. Neutralising antibodies against VSV in horses in Costa Rica.
J.Vet.Diagn.Invest(2002)14(5), P: 438-441
3 - Cornish TE et al.Pathogenesis of experimental VSV infection in deer
mouse.J.Vet.Pathol(2001)38(4),P:396-406
4 -DEFRA(2005), Animal Health and Welfare.Vesicular Stomatitis pictures
5 - CFSPH (2008). Vesicular stomatitis.
6 - Gunhild Unterstab et all (2005), Viral targeting of the interferon-β-inducing Traf
family member-associated NF-κB activator (TANK)-binding kinase-1
7 - Hole K, Clavijo A, Pineda L.A (2006). Detection and serotype-specific
differentiation of vesicular stomatitis virus using a multiplex real-time RT-PCR.
J.Vet.Diagn.Invest., 18, 139-146
8 -Howerth EW et all. Experimental VSV infection in horses. Vet. Path(2006)43,
P: 943- 955
9 - Janildo L et al. Transmission and pathogenesis of VSV.BJVP(2009),2(1),49-58
10 - Merck veterinary manual(2006). Vesicular stomatitis
11 - Nunamaker et all. Grasshoppers could serve as reservoirs and vectors of VSV.
J. Med.Entomol.(2003), 40, P: 957-963
12 - OIE Terrestrial Manual (2008). Vesicular stomatitis, chapter2.1.19., P:367-376
13 - Rainwater-Lovett K et all. Molecular epidemiology of VS Newjersy virus from
the 2004-2005 US outbreak indicates a common origin with Mexican strains.
J.Gen.Virol(2007)88, P: 2042-51
14 - Publicover J et al.Rapid pathogenesis induced by VSV M protein
mutant(2006).J.Virol,80(14),P:7028-36
15 - Rodriguez LL. Emergence and re-emergence of vesicular stomatitis in the US.
Virus Res.(2002)85, P: 211-219
16 - Stallknecht DE et all. Effect of strain and serotype of vesicular stomatitis virus
on viral shedding, vesicular lesion development and contact transmission in pigs.
Am.J.Vet.Res(2004)65, P: 1233-9
: ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‬
- http://www.aphis.usda.gov/vs/nahss/equine/vsv
- http://www.cidrap.umn.edu/cidrap/content/biosecurity/ag-biosec/anim-
diseas/vs.html
- http://www.oie.int/eng/normes/mmanual/A_00025.htm.Accessed 26Jan2006
- http://www.aphis.usda.gov/lpa/pubs/fsheet_faq_notice/fs_ahvs.html Accessed
26Jan2006
http://www.animalrangeextension.montana.edu/Articles/equine/vesicular_stomatitis.h
tm
- http://www.aaep.org/health_articles_view.php‫؟‬Id=294

٤٢
 ‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮوﻣﻨﺪﻓﺮ‬ ‫ﺗﻮرم دﻫﺎن ﺗﺎوﻟﻲ اﺳﺐ‬

Iranian Veterinary Organization

Sanitary and Prevention Deputy

Vesicular Stomatitis in horse

By :
Dr.S.Broumandfar
Bureau of Campaign Against Animals Diseases
Apr 2010

٤٣