WSTĘP

Poradnik ten dedykuję wszystkim moim uczniom -

akordeonistom. Opisałem w nim kilka istotnych zagadnieo,
które według mnie są bardzo ważne. Uważam, że znajomośd
ich jest niezbędna do tego aby nauka gry przebiegała
prawidłowo i muzykowanie dawało przyjemnośd wykonawcy
oraz jego słuchaczom. Po wnikliwym zapoznaniu się z
opisanymi tematami i stosowaniu się do zamieszczonych tutaj
porad i wskazówek z pewnością gra na akordeonie będzie
łatwiejsza a dwiczenie w domu stanie się bardziej efektywne i
uporządkowane. Znajdziecie tutaj mnóstwo odpowiedzi na
często zadawane na lekcjach pytania związane z pracą
samodzielną i przygotowywaniem się do lekcji oraz
występów.

Drogi akordeonisto i akordeonistko! Życzę Ci miłej lektury

oraz wielu sukcesów w grze na tym wspaniałym instrumencie
jakim jest akordeon.

Ryszard Borysionek, Wejherowo 2009

-3-
 1. Co zrobić aby nowy utwór
był znacznie łatwiejszy?
Oglądając pierwszy raz nowo zadany utwór często nam się
włos na głowie jeży ze strachu. Z przerażeniem patrzymy na
gęsty i czarny zapis zasłaniający prawie całą pięciolinię.
Myślimy sobie „ to jest dla mnie za trudne i na pewno tego
nie zagram!” Nie bój się - twój nauczyciel zawsze starannie
dobiera repertuar dla Ciebie i utworu przerastającego Twoje
umiejętności nie wybierze. Na pocieszenie i z pomocą
przychodzi stare i mądre porzekadło: „Nie taki diabeł straszny
jak go malują”. Czyli: wszystko co wygląda groźnie i to czego
się boimy w rzeczywistości nie jest straszne. Co zatem zrobid
żeby nie bad się nowych utworów? Oto kilka porad…

- dokładnie zapoznaj się z zapisem nutowy nowego utworu.

To, że jest czarno od drobnych wartości nie znaczy, że będzie
trudno. (Czasami bywa odwrotnie – przejrzyste w zapisie
utwory mogą sprawid więcej kłopotów grającemu).

- staraj się najpierw dostrzec to co dla Ciebie zrozumiałe. O

nieznane rzeczy zapytasz nauczyciela. Zazwyczaj w nowych
utworach jest tylko maleoka garstka nowości a często to co
znane - zapisane może byd troszkę inaczej.

- postaraj się wyodrębnid logiczne całości w nowym utworze –

jego części oraz to co się powtarza. W każdej niemal
-4-
kompozycji pewne elementy rytmiczno – melodyczne
pojawiają się wiele razy w niezmienionej postaci.

- zaznacz w nutach czytelnie poszczególne logiczne części

utworu – na przykład ponumeruj je. Będzie Ci łatwiej dwiczyd.

- grając – staraj się zamieniad wybrane fragmenty utworu na

schematy. Np. widząc szereg dźwięków c, d, e, f, g, a, h, c –
nie ucz się ich na pamięd, powiedz po prostu „gama C – dur”.
Najłatwiej będzie z tym co gra lewa ręka. Manuał basowo –
akordowy to istne królestwo schematów (wiedzą to wszyscy
ci, którzy systematycznie dwiczą gamy).

- aby utwór szybko zrobił się bardzo łatwy zaczynaj dwiczenie

od jego ostatnich części. Jest tak, że zazwyczaj początek
umiemy bardzo dobrze a najwięcej pomyłek jest w środku i na
koocu. „Im dalej w las tym więcej drzew” (krzaków ).

- jeżeli przebrniesz przez cały tekst i będziesz umiał płynnie

zagrad swój utwór – dwicz go „na wyrywki”. Graj nie po kolei
zaznaczone przez Ciebie fragmenty. Np. wykonując odcinek nr
dwa przeskocz szybko na fragment czwarty. Z czwórki
błyskawicznie na jedynkę. Pamiętaj o zachowaniu płynności
gry. Nie zatrzymuj się i nie zastanawiaj nad kolejnymi
fragmentami. Tym bardziej zawiłe kombinacje tym większa
gwarancja, że w razie jakiejkolwiek pomyłki na koncercie,
uratujesz wykonanie i nikt nie zorientuje się, że coś poszło nie
tak. A jak już coś się przydarzy to pamiętaj: NIGDY nie
powtarzaj miejsca „pomylonego”. Przeskocz je i graj dalej.

-5-
 2. Doskonalenie orientacji w
basach.
W rozdziale tym zajmiemy się dźwiękami manuału
basowego. Tworzą go guziki rzędu pierwszego i drugiego czyli
basy tercjowe (pomocnicze) oraz basy podstawowe (patrz rys.
na rozkładówce na koocu poradnika). Świetna orientacja w
rozkładzie dźwięków w tych rzędach daje gwarancję szybkiego
rozczytywania utworów (szczególnie polifonicznych) i sprawia,
że granie gam i pasaży należed będzie do czystej
przyjemności. Dla porządku i łatwiejszej orientacji nazwy
dźwięków z pierwszego rzędu podkreślamy. W przypadku
zaznaczonej w utworze aplikatury (palcowania) obowiązuje ta
sama zasada: podkreślony numer danego palca karze nam
grad bas w pierwszym rzędzie.

Guzików w manuale basowym akordeonu 120 basowego jest

40, 80 basowego – 32, 60 basowego – 24. Żeby opanowad
położenie ich wszystkich tak naprawdę wystarczy wiedzied
gdzie leży kilkanaście tych położonych najbliżej „C”.
Lokalizacja nawet tych najbardziej odległych to kwestia
logicznego myślenia i znajomości paru zasad.

Często mamy problem z odnalezieniem dźwięku basowego

szczególnie wtedy gdy chodzi o dźwięk z krzyżykiem lub
bemolem. W wielu przypadkach z pomocą przychodzi nam
enharmonia (enharmonia to niezmiennośd brzmienia
wysokości dźwięku przy zmianie jego nazwy i pisowni. Na

-6-
przykład gis = as, b = ais, eis = f). Gdy przerażeni szukamy
tajemniczego „ges” i chcemy połączyd go legato z „g”
wystarczy przypomnied sobie, że ges to inaczej „fis” i sprawa
staje się dziecinnie prosta. Omówmy teraz bardziej
skomplikowane przypadki.

- Nie wiemy jaki dźwięk leży w II rzędzie pod As.

„As” to „A” z bemolem. „Odczepiamy” na chwilę bemol i

zostawiamy tylko samo „A”. Pomyślmy o dźwięku „A” z II
rzędu. Jaki bas znajduje się pod „A”? Oczywiście „D”!
Przyczepiamy teraz nasz bemol do „D” i mamy odpowiedź na
pytanie co leży pod „As”. Szukany dźwięk ma na imię „Des”.

- Szukamy nazwy dźwięku leżącego nad „Gis” w I rzędzie.

Postępujemy tak samo jak w poprzednim przypadku. Tym

razem „odczepiamy” krzyżyk od „Gis”. Sprawdzamy jaki bas
znajduje się w II rzędzie nad „G”. Traktujemy krzyżykiem „D” i
już wiemy, że nad „Gis” leży „Dis”.

Dzięki opisanym wyżej sposobom żaden bas ani z pierwszego

ani z drugiego rzędu nie będzie dla nas anonimowy.

Bardzo ciekawe są zależności między I a II rzędem basów.

Dlaczego basy rzędu pierwszego nazywają się „tercjowe”? Są
one w odległości tercji wielkiej w górę ( 4 półtony) od dźwięku
sąsiedniego w drugim rzędzie. Obok „E” leży „C”, obok „H” –
„G” itd. Taka relacja występuje między wszystkimi sąsiednimi
dźwiękami basów podstawowych i tercjowych. Dobrze

-7-
wiedzied również, że oba rzędy przesunięte są względem
siebie o 4 guziki. Oznacza to, że jeśli przesuniemy I rząd o 4
guziki wyżej lub II rząd o tyle samo niżej – sąsiednie dźwięki
obu rzędów miałyby takie same nazwy.

-8-
 3. Kadencje, akordy mollowe i
durowe czyli polubić gamy.
Akordeonista – jak każdy instrumentalista – powinien
systematycznie dwiczyd gamy, pasaże i kadencje. Rozwijają
one biegłośd techniczną, uczą wielu przydatnych schematów
związanych z aplikaturą (palcowaniem) oraz ułatwiają
swobodne poruszanie się w różnych tonacjach. Dla większości
uczniów granie kadencji (szczególnie z pamięci) stanowi
największy problem. Dlaczego? Pewnie dlatego, że są one
„plątaniną” kilku głosów granych jednocześnie prawą ręką.
Zacznijmy od początku…

Każda tonacja durowa lub mollowa ma trzy główne akordy

(tzw. triada). Są to: tonika (T), subdominanta (S) i dominanta
(D) zbudowane są one kolejno na pierwszym, czwartym i
piątym stopniu gamy. Na przykładzie tonacji C -dur są to
akordy C -dur, F -dur i G –dur. Kadencje, które gramy na
akordeonie (prawą ręką) zbudowane są według schematu – T,
S, T, D, T (C – dur, F – dur, C – dur, G – dur, C – dur). Dobrze
jest zatem wiedzied jaki akord w danej tonacji jest
subdominantą a jaki dominantą. Tonika to oczywiście akord o
nazwie takiej jak gama, którą wykonujemy. Dla sprytnego
akordeonisty to rzecz bardzo prosta. Pomaga nam znajomośd
rozmieszczenia basów podstawowych (drugi rząd guzików ).
A teraz kilka przykładów:

-9-
Jesteśmy nadal w tonacji C – dur. Znajdujemy bas
podstawowy „C” i sprawdzamy jakie dźwięki znajdują się nad
nim i pod nim. To co jest NAD to DOMINANTA a to co POD –
SUBDOMINANTA. Czyli dominanta w naszej tonacji to akord
G – dur a subdominanta to F – dur.

Jaka jest dominanta w tonacji A – dur? Odpowiedź: E – dur,

ponieważ nad „A” jest bas „E”.

Jaka jest subdominanta w Es – dur? Oczywiście As – dur bo

pod „Es” jest guzik „As”.

I tak dalej i tak dalej… Proste, prawda?

Uwaga gdy jesteśmy w tonacji mollowej! Należy bezwzględnie

pamiętad, że dominanta jest ZAWSZE akordem DUROWYM.
Np. w tonacji a – moll subdominantą jest d – moll
ale dominantą akord E – dur.

Jeżeli opanujesz doskonale rozmieszczenie basów

podstawowych możesz byd najlepszy w temacie ”koło
kwintowe” na zajęciach kształceniu słuchu. Uczniowie grający
nie na akordeonie mogą mied problemy z szybką odpowiedzią
dotyczącą S lub D w danej tonacji. Bądź sprytny i najlepszy – w
koocu grasz na akordeonie!

Nazwa akordu to niestety tylko połowa sukcesu. Druga

połowa to znajomośd dźwięków, które go tworzą . Dowiesz się
za chwilę jak szybko znaleźd składniki danej toniki,
subdominanty czy dominanty.

- 10 -
Przypomnijmy sobie najpierw jakiego schematu używamy
grając trójdźwięki w gamach dur i moll.

Trójdźwięk C – dur Trójdźwięk c - moll

I rząd II rząd II rząd

G 2 G 2

3 3
C C
E
4
F

Es
5

Jeżeli szukasz składników akordu C – dur: połóż 3 palec na

„C”, 2 nad nim a 4 w pierwszym rzędzie obok (tak jak do
grania trójdźwięku). „C”-„E”-„G” to składniki akordu C – dur.
Szukasz dźwięków akordu Es – dur? Nic prostszego! Trzeci na
„Es”, czwarty obok i drugi nad („Es”-„G”-„B”). Gdy Twoja
orientacja w rozmieszczeniu basów I oraz II rzędu jest bardzo
dobra – poradzisz sobie ze składnikami każdego akordu nawet

- 11 -
bez instrumentu. Jeżeli jeszcze jest niewystarczająca zawsze
możesz skorzystad ze schematu zamieszczonego na
rozkładówce na koocu poradnika i nadrobid braki….

W przypadku akordów mollowych – postępujemy podobnie

jak z durowymi lecz wykorzystujemy schemat dotyczący
trójdźwięku mollowego (3 palec na dźwięku głównym, 5 – trzy
guziki niżej, 2 nad 3).

- 12 -
 4. Rytmizacje czyli jak powoli
ćwiczyć w szybkim tempie.

Z pewnością każdemu akordeoniście zdarzyło się grad utwór

skomponowany z prawie samych drobnych wartości
rytmicznych – ósemek bądź szesnastek. Właśnie podczas
wykonywania takich utworów o błędy tekstowe i niestabilne
tempo najprościej. Wielokrotne przegrywanie „w kółko”
poszczególnych fragmentów, które „nie wychodzą” zazwyczaj
nie przynosi poprawy. Pomoże nam jedynie metronom (który
każdy szanujący się akordeonista powinien mied) i sposoby
dwiczenia opisane poniżej.

Ciąg jednakowych wartości rytmicznych zamieniamy na

następstwo długich i krótkich. W przypadku ósemkowej
melodii wyglądad to będzie w następujący sposób:

melodia oryginalna:

po zmianie („długa, krótka – długa, krótka”):

- 13 -
Ustawiamy metronom na wolny puls (np. 60 uderzeo na
minutę) i dwiczymy wybrany fragment w nowej wersji
rytmicznej. Ważne jest to aby wartośd „długa” była w naszym
tempie możliwie najdłuższa a „krótka” była wręcz jej
ozdobnikiem. Grając w ten sposób w wolnym tempie
dwiczymy szybkie następstwo krótkiej i długiej nuty. Ten
błyskawiczny ruch palców przygotowuje nas do precyzyjnej
gry w tempach szybszych.

Jeżeli zaczniemy grę od wartości krótkiej, szybki ruch palców

przenosi się na inne dźwięki. W ten sposób dwicząc w wolnym
tempie przygotowujemy każdy dźwięk melodii do szybkiej
gry.

„krótka, długa – krótka, długa”:

Możemy jeszcze dwiczyd wykorzystując inne rytmy, które dla

przejrzystości wymagają zapisu w innym metrum :

„długa, długa – krótka, krótka”:

lub odwrotnie: „krótka, krótka, długa, długa”

- 14 -
Jeżeli graficznie krótką nutę zaznaczymy jako kropkę a długa
będzie kreską to nasze cztery schematy będą wyglądały
następująco:

1: —•—•—•—•

2: •—•—•—•—

3: ——••——••

4: ••——••——

Są to cztery podstawowe rytmizacje, które polecam

dwiczącym. Nie oznacza to, że są one jedyne. Spróbuj
samemu lub z pomocą Twojego nauczyciela opracowad na
lekcji jeszcze inne – bardziej skomplikowane. Pamiętaj o tym,
żeby trzymad się zawsze jednej wersji palcowania (zmieniając
rytmizację nie zmieniaj aplikatury!). Grając z
akompaniamentem - bas i akord stawiaj zawsze na nucie
takiej jak w wersji oryginalnej (przed zmianami). Powodzenia!

- 15 -
 5. Niezawodny sposób pracy z
metronomem.
Każdy instrumentalista powinien posiadad metronom.
Polecam taki oto sposób dwiczenia przynoszący szybko
świetne efekty.

1. wybierz fragment, który sprawia Ci największą trudnośd.

2. zacznij go dwiczyd w wolnym tempie. Ustaw metronom np.

na 60 uderzeo na minutę (jeżeli melodia pozwoli - dwicz z
wykorzystaniem omówionych w poprzednim rozdziale
rytmizacji).

3. przegraj ten fragment kilkakrotnie w tym tempie zmieniając

wzór rytmizacji.

4. ustaw metronom na 62 uderzenia na minutę. Dwicz

wybrany fragment jak w punkcie 3.

5. zwiększ tempo do 64 i postępuj zgodnie z punktem nr 3.

6. zwiększaj tempa o 2 uderzenia na minutę aż dojdziesz np.

do 90.

Pomyślisz sobie pewnie – nudy i strata czasu! Otóż nie.

Zaczynając grę w wolnym tempie nie powinieneś się mylid.
Zapanujesz nad każdym szczegółem wykonawczym. Jeżeli
zwiększysz tempo tylko o 2 – będziesz miał wrażenie, że grasz
cały czas tak samo szybko. Jak przyspieszysz metronom o
- 16 -
kolejne 2 uderzenia – wrażenie się nie zmieni. Za godzinkę,
grając już w tempie 90 cały czas będzie Ci się zdawało, że
dwiczysz jednakowo szybko. A tu miła niespodzianka: grasz już
szybko i precyzyjnie! Taka metoda dwiczenia to klucz do
sukcesu. Pamiętaj: nie zwiększaj tempa sąsiednich wykonao
więcej niż o 2. Jeżeli myślisz, że po zagraniu w tempie 60 dasz
radę bezbłędnie wykonad dwiczony fragment utworu od razu
w 90 – mylisz się. Tak się nie da. W muzyce wszystko
potrzebuje czasu i jest następstwem małych ale
konsekwentnych kroczków. To tak jak w życiu codziennym.
Jeżeli przeglądasz się codziennie w lustrze wydaje Ci się, że się
nie zmieniasz. Dla znajomych, którzy codziennie Cię widzą
prze wiele miesięcy wyglądasz tak samo. Lecz ktoś kto Ciebie
rok nie widział krzyknie: to Ty!? Nie poznałem Cię… ale się
zmieniłeś.

Korzystając systematycznie z opisanych w tym rozdziale

metod dwiczenia możesz sprawid, że w niedługim czasie
Twoje granie stanie się bardziej precyzyjne i swobodne. Sam
korzystam z tej metody dwiczenia i jestem z niej bardzo
zadowolony.

- 17 -
 6. Ćwicz a nie przegrywaj!
Czy tłumaczyłeś się kiedykolwiek na lekcji akordeonu
nauczycielowi, że w domu dużo grałeś i tak naprawdę nie
wiesz dlaczego tak słabo wyszło w klasie? Chyba każdy z
uczniów wiele razy się w taki sposób usprawiedliwiał.

Są dwie przyczyny.

1. Zamiast dwiczyd – przegrywałeś to co zadane.

2. Nie korzystałeś z odpowiednich metod dwiczenia.

Można grad w domu wiele godzin i okazuje się na koniec, że

nic nie wydwiczyliśmy. To co nie wychodziło nadal jest trudne
i się nie udaje. Zdarza się często też, że po półgodzinnym
dwiczeniu wychodzi wszystko to co od tygodnia sprawiało
trudnośd. Cały sekret tkwi w różnicach między
„przegrywaniem” i „dwiczeniem”.

Przegrywanie to chaotyczne powtarzanie całego utworu lub

jego fragmentów (najczęściej tych, które już umiemy). Gdy
coś nam nie wychodzi – gramy to samo raz jeszcze myśląc
sobie, że za drugim razem będzie lepiej. Znowu źle? No to
jeszcze raz, i jeszcze… Błędne koło. Tylko sąsiad za ścianą
myśli o Tobie: „ale twardziel – od pięciu dni gra to samo i
jeszcze mu się nie znudziło”.

Czym zatem jest dwiczenie? Dwiczenie to granie w

uporządkowany sposób przy wykorzystaniu poznanych na

- 18 -
lekcjach metod samodzielnej pracy i wskazówek nauczyciela.
To praca nad wybranymi fragmentami utworu. Jeżeli trzeba to
należy dwiczyd tylko jeden wybrany takt, trafianie w dwa
odległe od siebie dźwięki lub cokolwiek co nam sprawia
trudnośd wykonawczą. Dwicząc rozbieramy nasz utwór na
najdrobniejsze elementy i polerujemy każdy z nich na wysoki
połysk. Pamiętajmy, że dobre wykonanie to nie tylko 100 %
właściwych dźwięków ale również odpowiednia dynamika,
artykulacja, agogika, miechowanie, regestracja i precyzja
rytmiczna.

Podsumowując:

Przegrywanie utworu to tak jak jazda tam i z powrotem po

dziurawej drodze. Dziury nie znikną a będą jeszcze większe.
Dwiczenie utworu to zatrzymywanie się nad każdą dziurą,
zastanawianie się jak ją zlikwidowad i w koocu jej łatanie. Co
jest lepsze? Chyba nikomu nie trzeba tłumaczyd, że dwiczenie!

- 19 -
7. Akompaniament i różne sposoby
jego zapisu.
Akordeonista to dwa w jednym czyli solista i akompaniator
jednocześnie. Skrzypek zazwyczaj potrzebuje akompaniatora -
pianisty. Tak samo flecista, klarnecista czy wokalista . Nam do
akompaniowania potrzeba jedynie 5 lub 6 rzędów guzików
pod palcami lewej ręki. O dźwiękach pojedynczych pisałem
obszernie w poprzednich rozdziałach. Najprostszy model
akordeonowego akompaniamentu to bas „na raz” i szereg
akordów wypełniających rytmicznie resztę taktu. Do zagrania
jakiegokolwiek akordu lewą ręką potrzebujemy tylko jednego
palca a nie trzech. To właśnie jest główną przyczyną istnienia
różnych sposobów notacji akompaniamentu akordeonowego.
Tak naprawdę nie musimy znad składników akordu, który
gramy. Musimy tylko wiedzied jak ma na imię grany akord i
szybko zlokalizowad właściwy guzik o tej samej nazwie.
Przedstawię tutaj najczęściej spotykane sposoby notacji
akompaniamentu jakie możemy spotkad w utworach na
akordeon.

1. Jest to bardzo przejrzysty zapis akompaniamentu.

Możemy odczytad z niego dokładnie wszystkie
składniki akordów. Często dźwięki podstawowe są
podpisane a o tym o jaki akord chodzi dowiadujemy
się odpowiednio interpretując oznaczenia. Np:

c = C – dur

- 20 -
 cm = c – moll

c7 = akord septymowy

czm = akord zmniejszony

2. Bardzo często spotkad się można z rosyjskim

systemem zapisu akompaniamentu. Na pierwszy rzut
oka wydaje się on bardzo skomplikowany i trudny.
Tak nie jest. Najpierw zapamiętajmy kilka ważnych
symboli:

Б – ten znak w języku rosyjskim oznacza dużą literę „B”. Tak

oznaczone są akordy durowe.

М – akordy mollowe.

7 – septymowe.

У – zmniejszone.

Przy akordach po ich prawej stronie pojawiają się często małe

kropki w nawiasie, które leżą tak jak nuty – na linii lub na
polu. Jeżeli takiej kropki nie ma przy akordzie to nazwa
akordu będzie taka sama jak nazwa dźwięku podstawowego
przed nim. Kropka pojawia się wtedy, gdy akord ma inną
- 21 -
nazwę niż dźwięk pojedynczy przed nim. Wskazuje ona swoim
położeniem jak będzie nazywał się właściwy akord.

3. Oto kolejny rodzaj zapisu akompaniamentu. Akordy

zaznaczone są pojedynczą nutą w górnej części
pięciolinii klucza basowego. Dźwięki podstawowe
zapisywane są tradycyjnie (jak w przykładach
opisanych wcześniej) – w części dolnej pięciolinii. O
rodzaju akordu wskazanego przez pojedynczą nutę
informują nas symbole:

M – akord dur

m – akord moll

7 – septymowy

d – zmniejszony

- 22 -
4. Często w nutach wydanych we Włoszech i Francji
możemy spotkad się z solmizacyjnym nazewnictwem
akordów, które mogą byd zapisane jako trójdźwięki
lub w wersji skróconej jako jeden dźwięk. Niezależnie
formy zapisu akordu nad nim widnieje jego
solmizacyjny opis. Literka „m” przy nazwie akordu
oznacza tryb mollowy a „dim” informuje nas o
akordzie zmniejszonym. Krzyżyki i bemole
odpowiednio zmieniają nazwę akordu. Przykłady:

DO = akord C – dur

REm = d – moll

SOL#dim = akord gis zmniejszony

SIb7 = akord B – dur septymowy

5. Zdarzają się utwory na akordeon w których nie ma

pięciolinii z kluczem basowym. Przypomina to zapis
nutowy na keyboard. Nad lub pod pięciolinią z partią
dla prawej ręki umieszczone są oznaczenia mówiące
jaki akord jest potrzebny w danym momencie. Duże
litery to akordy durowe. Duże bądź małe ale z literką
„m” to oczywiście mollowe. Akordy z dopiskiem
- 23 -
 „dim” lub czasem z takim małym zerem to akordy
zmniejszone. Septymowe niezmiennie mają zawsze
szczęśliwą siódemkę. Oto kilka przykładów:

A = A – dur

Gm lub gm = g – moll

C#m = cis – moll

Ao lub Adim = akord A zmniejszony

Ab7 = As dur septymowy

Tak zapisany model akompaniamentu daje dużą swobodę

wykonawczą akordeoniście. Przy odrobinie wprawy lub z
pomocą nauczyciela można opracowad świetne
akompaniamenty podkreślające właściwy charakter granej
melodii. Odpowiednio dobrane do akordów dźwięki
podstawowe (które w takim zapisie nie są określone) i
starannie dopasowany rytm będą czymś znacznie lepszym niż
tradycyjne ósemkowe albo dwierdnutowe „bum – cyk”.
Ogromne pole do popisu!

- 24 -
 50 porad dla akordeonisty.
W rozdziale tym znajdziesz wiele cennych wskazówek,
spostrzeżeo i porad, które pomogą Tobie w krótkim czasie
stad się lepszym uczniem i doskonalszym wykonawcą
(oczywiście jeżeli zastosujesz się do nich). Wszystkie porady
podzieliłem na trzy kategorie: „W domu”, „Na lekcji”, „Przed,
w trakcie i po występie”. Ostatnia kategoria dotyczy zarówno
koncertów, konkursów oraz przesłuchao i egzaminów.

W domu.
1. Dwicz systematycznie – najlepiej codziennie.
2. Dwicz z głową – wykorzystuj poznane metody
samodzielnej pracy i postępuj zgodnie z zaleceniami
Twojego nauczyciela.
3. Zaczynaj dwiczenie od fragmentów, które sprawiają Ci
trudności. Nie przegrywaj w kółko tego co już umiesz.
4. Dbaj o to aby dwiczenie odbywało się we właściwych
warunkach. Nikt i nic nie może Cię rozpraszad i
przeszkadzad.
5. Nagrywaj swoje robocze wykonania i słuchając ich
wyciągaj wnioski – co było dobre a co wymaga
poprawy.
6. To co już wydwiczyłeś zaprezentuj np. rodzicom. Takie
mini koncerty w domowych warunkach sprawią, że
wykonania na lekcji będą bardziej odważne i z
mniejszą ilością błędów.

- 25 -
7. Traktuj wszystkie utwory sprawiedliwie – poświęd tyle
samo czasu każdemu z nich. Nie może byd tak, że
mając zadane 3 kompozycje pracowałeś tylko nad
jedną.
8. Dwicząc nowy utwór nie czekaj aż nauczyciel wszystko
Ci powie o nim. Staraj się zauważad rzeczy już znane.
Analizuj, szukaj, sprawdzaj. Myśl logicznie.
9. Dwicząc nie ograniczaj się tylko do utworów
zadanych. Graj swoje ulubione melodie i powtarzaj te
prostsze starsze – np. z poprzedniego semestru.
10. Próbuj grad znane melodie ze słuchu. Eksperymentuj
z doborem odpowiednich akordów do ich
akompaniamentu.
11. Jeżeli ktoś Cię poprosi o zagranie – chętnie graj. Nie
tłumacz się, że innym razem. Musisz mied w swoim
programie tzw. „żelazny repertuar” czyli takie utwory,
które będziesz w stanie zagrad koncertowo na
zawołanie.
12. Kolekcjonuj nuty na akordeon. Zdobywaj nowe
utwory. Z pewnością kiedyś z nich skorzystasz.
13. Gromadź nagrania z muzyką akordeonową . Każdy
uczeo powinien mied wiele takich nagrao. Żeby zostad
dobrym muzykiem nie tylko trzeba dużo dwiczyd ale i
dużo słuchad innych.
14. Chodź na koncerty muzyki akordeonowej. Nie
usprawiedliwiaj się, że nie masz czasu. Lekcje możesz
odrobid 2 godziny później, ulubiony serial nagrad a
spotkanie z kolegami przełożyd na jutro.
- 26 -
15. Jeżeli dwiczysz już cały program z pamięci szykując się
do egzaminu, koncertu bądź konkursu nie zapominaj
przegrad wszystkiego ad A do Z. Często uczniowie
robią to pierwszy raz dopiero na próbie generalnej i
okazuje się, że kondycja fizyczna wysiada na ostatnim
utworze. Pamiętaj – granie na akordeonie przez 10
minut non stop to pewien wysiłek.
16. Jeżeli szykujesz się do jakiegoś ważniejszego występu,
postaraj się stworzyd sobie nieco inne warunki gry.
Wykonaj cały program w stroju galowym, zapal
wszystkie światłą w pomieszczeniu (niech nawet rażą
– jak na prawdziwej estradzie!). Zaproś do
wysłuchania wszystkich domowników. Sam zobaczysz,
że zupełnie inaczej będzie się grało. Takie wykonanie
dokładnie pokaże co się może wydarzyd na
prawdziwym koncercie.
17. Przygotowując się do lekcji postaraj się zaskoczyd
Twojego nauczyciela. Naucz się np. jedną linijkę
więcej niż zadał.
18. Jeżeli masz problem z opanowaniem całości zadanego
materiału – przygotuj tylko chod jeden fragment
utworu ale perfekcyjnie. Poinformuj nauczyciela
przed lekcją o tym. „Nie nauczyłem się całej pierwszej
części etiudy ale umiem zagrad za to pierwsze 4 takty
bezbłędnie”. Taka lekcja będzie miała sens.
19. Odpowiednio przygotuj nuty do dwiczenia z nich.
Jeżeli utwór ma 3 strony sklej je ze sobą tak aby
zmieściły się w całości na pulpicie. Jeżeli ma więcej
- 27 -
 stron – pokombinuj: nuty można pomniejszyd przy
kopiowaniu a białe marginesy przed sklejeniem
odpowiednio przyciąd. Bardzo ważne jest to, żeby
ogarniad wzrokiem cały dwiczony utwór nawet wtedy
gdy czytamy go po raz pierwszy. W ten sposób
oswajamy się z kompozycją. Zauważamy elementy
podobne, widzimy formalną budowę naszej
kompozycji i wyostrzamy naszą pamięd wzrokową.
20. Jeżeli w utworze nie jest zaznaczona aplikatura – weź
ołówek i nanieś swoją wersję. Nauczyciel sprawdzi,
poprawi jak będzie coś nie tak a na pewno pochwali
za to. Nawet jeżeli wydaje Ci się, że „proste
palcowanie” i nie trzeba pisad – zapisz je! Skoro
proste to zajmie Ci tylko kilka chwil.
21. Dwicz systematycznie gamy, pasaże i kadencje
niezależnie od tego czy są zadane czy nie. Gamy
świetnie rozwijają biegłośd palców, doskonalą
orientacje na klawiaturze i w basach. Uczą
schematów palcowania bardzo przydatnych później w
utworach.
22. Kompozycje, które już opanowałeś – pielęgnuj. Nie
graj ich w kółko od początku do kooca tylko wykonuj
wybrane fragmenty wiele razy w wolnych tempach z
metronomem (z nut i z pamięci). Nie zapominaj o
wykorzystywaniu poznanych metod dwiczenia i
uczenia się na pamięd.

- 28 -
 Na lekcji.
23. Przychodź na lekcje zawsze przygotowany. Nawet
jeżeli zdarzy Ci się wydwiczyd mniej niż miałeś zadane
(lub w ogóle !!) poinformuj uczciwie o tym fakcie
nauczyciela na początku spotkania. Nigdy nie kłam.
24. Nie nadużywaj cierpliwości i zaufania nauczyciela
usprawiedliwiając często swoje nieprzygotowania
brakiem czasu, wyjazdami, czy uroczystościami
rodzinnymi.
25. Staraj się na lekcji byd maksymalnie
skoncentrowanym. Wiem, że często jest to bardzo
trudne. Zostaw swoje zmartwienia i zły humor przed
klasą.
26. Zapamiętuj wszystkie uwagi nauczyciela dotyczące
Twojej gry. Najlepiej zaraz po lekcji zanotuj w zeszycie
najistotniejsze rzeczy.
27. Pierwsze wykonanie przygotowanego utworu musi
byd najlepsze pod każdym względem. Pamiętaj o
właściwej artykulacji, dynamice, tempie,
miechowaniu i regestracji. Te wszystkie elementy
będą oceniane przez nauczyciela, nie tylko szybkie
przebieranie palcami.
28. Zazwyczaj zadawane pytania przez nauczyciela są
proste i odpowiedzi na nie wymagają tylko odrobinę
sprytu. Uważnie obserwuj, porównuj, zauważaj
podobne elementy w nutach. Wykorzystuj poznane

- 29 -
 wiadomości. Np. nie podpisany akord w 30 takcie
mógł pojawid się wcześniej z opisem. Bądź sprytny!
29. Zawsze miej pod ręką coś do pisania. Nie czekaj aż
nauczyciel zaznaczy Ci jakiś ważny element
wykonawczy o którym wiele razy mówi a Ty go wciąż
nie zauważasz. Zrób to pierwszy.
30. Przynoś na lekcje nuty wszystkich zadanych utworów i
zeszyt. (Nigdy nie mogę zrozumied uczniów, którzy
notorycznie czegoś zapominają. Usprawiedliwienia
typu „…bo zostały na pulpicie”, „…mama mi nie
spakowała” są śmieszne i dobre dla pięciolatka).
31. Odpowiadaj całymi zdaniami na pytania nauczyciela.
Unikaj kiwania głową zamiast „tak” lub „nie”, nie
powtarzaj w kółko „nie wiem”. Nie milcz – rozmawiaj
nawet gdy czegoś nie rozumiesz.
32. Pamiętaj! Jeżeli czegoś nie rozumiesz i nie wiesz jak
zagrad – PYTAJ nauczyciela. On po to jest by
odpowiadad na Twoje pytania i pomagad rozwiązywad
nawet najdrobniejsze problemy.
33. Jeżeli nauczyciel poprosi Cię o ocenę Twojego
wykonania – zawsze zaczynaj od rzeczy pozytywnych.
Nigdy nie zaczynaj samooceny od omawiania tego co
nie wyszło nawet jeżeli granie było wyjątkowo
kiepskie. Znajdź chod najdrobniejsze pozytywy i od
nich zacznij: „zwracałem uwagę na…(odpowiednie
zmiany miecha, zmiany dynamiczne)”, „myślałem cały
czas o…(właściwym palcowaniu, równym tempie)”.

- 30 -
 Jeżeli już wyczerpiesz wszystkie „plusy” wtedy
dopiero przejdź do uczciwej samokrytyki.
34. Bądź skromny! Nie przechwalaj się, że świetnie
zagrałeś, że jesteś lepszy od innych (znam takich
samochwałów, jednak tym razem pozostaną oni
anonimowi). Lepiej ocenid siebie o stopieo niżej i mied
świadomośd, że można zawsze zagrad lepiej.
35. Nie wszystkie utwory wybierane przez nauczyciela
będą Ci się podobad. W takim przypadku nie marudź i
nie wyrażaj swojego niezadowolenia. „Nudna” dla
Ciebie etiuda pomoże Ci w niedalekiej przyszłości
zagrad mnóstwo „ładnych” utworów. To tak jak z
lekarstwami – nie wszystkie są smaczne ale często
chcąc byd zdrowym i czerpad radośd z życia trzeba je
systematycznie zażywad.
36. Nie spóźniaj się na lekcję i nie przychodź „na styk”.
Bądź kilka minut wcześniej i przed wejściem do klasy
przygotuj nuty oraz pomyśl o wykonywanych za
chwilę utworach. Twoje granie nie będzie chaotyczne
i pozbawione muzycznego sensu.
37. Zapraszaj na swoje lekcje rodzica. Powinien mied
bieżące informacje na temat Twoich postępów w grze
na akordeonie. Obserwując systematycznie lekcje
będzie w stanie nawet Tobie pomóc w domu podczas
dwiczenia. Zwróci uwagę na najistotniejsze elementy
wykonawcze o których możesz zapominad.
38. Dbaj o szkolne instrumenty. Przenoś akordeon
chwytając za wszystkie paski, delikatnie przełączaj
- 31 -
 regestry, odkładaj go na właściwe miejsce po grze.
Powinieneś mied miękką flanelową szmatkę, którą
(dla higieny swojej i innych) przetrzesz przed graniem
i po graniu klawiaturę, basy i miejsce gdzie opierasz
brodę.

Koncert, konkurs, egzamin.

39. Pamiętaj, że występując przed publicznością
prezentujesz nie tylko swoje umiejętności ale jesteś
żywą wizytówką swojej klasy i szkoły.
40. Koncert to wielkie wydarzenie. To święto Twoje i
muzyki. Nawet jeżeli jest to mały, klasowy koncert
odbywający się w szkole – musisz wyglądad
elegancko. Pamiętaj, że do każdej odświętnej kreacji
wszelkie obuwie zmienne typu kapcie i trampki nie
pasują do całości i wyglądają śmiesznie w tak
uroczystych chwilach.
41. Nie zapominaj o starannym i eleganckim ukłonie
przed występem i po nim. Jest to forma przywitania i
pożegnania publiczności.
42. Na koncercie nie oszukasz. Jeżeli nie opanowałeś na
100% swoich utworów na pamięd i Twoja technika gry
zostawia jeszcze dużo do życzenia – wykonanie przed
publicznością będzie z pewnością kiepskiej klasy. Nie
wierz w cuda i nie pozwól na to. Dobrze się przygotuj.
43. Nastaw się pozytywnie. Pomyśl sobie: „jestem
najważniejszy, zaraz wszyscy będą podziwiad moją

- 32 -
 grę, dobrze się przygotowałem i nawet jak gdzieś się
pomylę to i tak nikt tego nie zauważy”. To naprawdę
pomaga.
44. Przed ważnym występem nie graj w kółko utworów
które masz wykonad (wiem, że prawie wszyscy tak
robią!). Rozegraj się na jakiejś ulubionej gamie bądź
prostej etiudzie.
45. Jeżeli podczas wykonania pomylisz się – graj dalej i
nigdy nie poprawiaj tego co nie wyszło. Nie rób
dziwnych min i w żadnym wypadku nie zaczynaj
utworu jeszcze raz od początku. Błędów NIKT NIE
LICZY a ważny jest ogólny wyraz artystyczny Twojej
gry. Mylid się jest rzeczą ludzką a nie myli się tylko ten
co nic nie robi czyli leo.
46. Po koncercie, konkursie bądź egzaminie wysłuchaj
dokładnie wszystkich opinii dotyczących Twojej gry.
Cenne są nie tylko pochwały lecz także wszelka
krytyka słuchaczy.
47. Będąc na konkursie nie sugeruj się tym, że ktoś inny
gra taki sam utwór inaczej niż Ty. Nie znaczy to, że gra
go lepiej. W żadnym wypadku nic nie zmieniaj w
swoim wykonaniu i trzymaj się wersji ustalonej z
nauczycielem na lekcjach.
48. Przed egzaminem przygotuj elegancki program, który
wręczysz komisji oceniającej. Powinny byd na nim
czytelne następujące informacje: imię i nazwisko,
data, nazwa egzaminu bądź przesłuchania oraz
dokładna lista wykonywanych utworów (kompozytor,
- 33 -
 tytuł). Jeżeli poprosisz nauczyciela to otrzymasz z
powrotem swój program wraz z wpisaną oceną i
podpisami członków komisji. Będzie to wspaniała
pamiątka (o ile ocena będzie też wspaniała).
49. Na pierwszej lekcji po egzaminie poproś nauczyciela o
dokładny skomentowanie Twojej gry. Dowiesz się z
pewnością o wielu ważnych rzeczach, które w
przyszłości pozwolą Ci uzyskad jeszcze lepszą ocenę.
50. Jeżeli chcesz grad jeszcze lepiej i osiągad kolejne
muzyczne sukcesy - zaglądaj do tego Poradnika często
i stosuj się do zamieszczonych tu porad i wskazówek.
Życzę Ci powodzenia i dużego poczucia humoru!

Dawaj pieniądze!
Mam akordeon i Ja też!
nie zawaham się
go użyć!!

- 34 -