Kabanata 41: Dalawang Dalaw
na lipunang kanyang ginagalawan.
Ibarra – di makatulog dahil sa nangyari
Naghanda ng gamot sa laboratoryo o
kanbinete : upang mawaglit sa kaisipan
Elias pumasok : papunta Batangas, may
ihahabilin kayo?
Maria Clara : may karamdaman ngunit hindi
malubha; nilalagnat
Elias : nakaligtas ng dalawang magkapatid sa
kamay ng mga pumaslang sa kanilang ama;
pinakiusapan
Dalawang magkapatid : namuno sa gulo;
katulad sa ama papatayin sa palo;
Elias paalam : Ibarra di na kumikibo
Ibarra : ako ang dahilan sa pagsakit ni MC
Nagbihis at bumaba; magalang binati ni Lucas
Lucas : nakaluksa at may pilat sa kaliwang
pisingi; kapatid sa namatay kahapon; magkano
ibabayad mo Ibarra?
Ibarra : wala ako time ngayon later na tayo talk
Lucas : u hab no time rn? Wala kang time for
patay?
Ibarra : Later hapon ka nabalik pls. I’ll go to
maysakit.
Lucas : ahh so since may sakit pabayaan ang
patay ganern?! Is it because mahihirap kami!?
Ibarra : don’t me. Im mayamot
Lucas : u is the apo ng nagbilad ng init sa
aking ama
Kabanata 42 : Ang Mag-asawang
de Espadaña
Maria Clara : *cough sick lagnat*
Eberyone : *sad*
Kapitan Tiago : Krus sa Tunasan na lumalaki o
Krus sa Matahong na nagpapawis
Tiya Isabel: mabuti if lumaki kaysa sa
nagpawis. Pawis – lahat. Laki – not all so
Manahong
Kapitan Tiago – both nalang uy
Dr. Tiburcio de Espadana – asawa ni DV
Donya Victorina delos Reyes de Espadana
Don Alfonso Linares de Espadana – pinsan;
inaanak ng kamag-anak ni Padre Damaso;
kalihim ng mga ministro sa Espanya
Donya Victorina – 45 taon ngunit malita na 32
Nung dalaga – hinangaan ang sarili; pangarap
asawa ay dayuhan
Pangarap – sinubok niyang hanapin sa mataas
Ipinakipagsapalaran niya hanggang ikaapat na
panahon ng kanyang kabataan upang masilo
sa kanyang bitag ang pinapangarap na
kapalaran, ngunit ang bitag ay wala pa ring
nahuli
Napadpad siya sa Luzon
Nakita si Tiburcio de Espadana – 35 taong
gulang
Naglakbay sa pinas bilang
PINAKAMABABANG opisyal ng advana
Sa kasawiang palad, nang pabor ang
Salvadora ay naglalayag, napaghilo at nabalian
ng isang paa; tanggal trabaho dahil sa bapor
No balik espanya until salapi
Katulong sa pagamutan sa San Carlos –
tagalinis ng upuan & tagapag-init ng mga
kailangang bagay
Promedicato – Maynila; walang nagpagamot
nang nalaman ang katotohanan
Naghirap muli si Don T. and heard abt Donya V
wanting asawa dayuhan
Kalahating oras – pagmamabutihan ay
nagpasyahan ng Donya na hindi na dapat
palampasin ang gayong pagkakataon.
Pangarap :
- Makaisang dibdib sa Kastila
- Hindi gaanong pilay
- Hindi napakautal
- Di gaanong upaw
- Di gaanong nagsasabog ng laway kung
magsalita
- Makisig; may katungkulan
Sta. Ana – kasal; D.V. kasuotang Europea
instead of saya at baro
Pusod-Espanyola
D.V. : pustiso at magagarang damit si Don
Tiburcio
“Titingnan ko ang “ismo sa Canal Suez” at
marahill ay hindi na ako magbabalik sa lupang
ittong mga salbahe” – D.T.
3 buwan – paglalayag di natuloy
Anak na inaasam ay wala
D.T. : magtaglay ng titulong doktor ng medisina
at siruhiya ng asawa
Marmol – Dr. de Espadana, Especialista En
Toda Clase de Enfermedades
Made kwento to Linares that Kapitan Heneral
was there
Linares : Conde del Companario ng Duque de
la Torre
Husi at pinya, panyong basa – agua de colonia
Liquen, jarabe de altea, pildoras de cinoglosa
Kabanata 43: Mga Panukala
Padre Damaso – Anak ko di ka mamatay
MC : nani; may may mabuting kalooban and
maawaing puso.
P.D. lumayo at sa silong ng balag sa ilalim ng
balkonahe’y UMIYAK PARANG BATA
Pinakilala si Linares by Donya Victorina
Linares – inaanak ng iyong bayaw
Carlicos – bayaw ni Padre Damaso
Bigay liham by Linares
Liham : papasukan ng trabaho at asawa
Linares : Unversidad Central – abogasya
Linares n Padre Damaso talked with Santiago
Padre Salvi and Lucas:
G.Ibarra sinipa at pinaalis niya ako, nakaluwas
siya 500 piso lamang.
Lucas – hingi ng payo. “Batid ko pong ang mga
alagad ng Diyos”
Padre Salvi points at kalsada
Lucas ; padre damaso. P.S, : no
Lucas : “ang taong ito’y kagaya rin ng isang –
kapag hindi nagbayad nang mabuti – ang
magbayad nang lalong mabuti ay”
Salvi :
“Isang hampaslupa ang ayaw magbanat ng
buto at humihingi ng limos, ”
kuha sumberero at baston at umalis patungong
kumbento
Kabanata 44 : Pagsusuri ng
Budhi
Maria Clara : nangumpisal; naglimos at
nagpamisa sa lahat ng mapaghimalang santo
si Kapitan Tiago
Isang tungkod na ginto – Birhen ng Antipolo
Gamot : jarabe de altea at liquen di binago
Donya Victorina – galak because no make
apak da bestida
Kapitan Tiago, kura and kanyang panauhin
nagsalita – about Tayabas (Padre Damaso)
Kap Tia : she sick bc pista
Salvi : good we didn’t let Ibarra talk
D.V. : if it wasn’t for us she be langit nagpupuri
sa Diyos si CLARITA
D.V : bc of gamot n asawa ko
Salvi : nangumpisal sapagkat luminis ang
budhi BANAL NA AKLAT
Mangumpisal - confess
“Ang sugat po’y hindi isang karamdamang may
kaugnayan sa budhi”
Budhi - consensya
D.V.: “isang babae walanghiya at walang
karangalan ay hindi dapat patulan”
Salvi : viatico
D.V.: why alperes made kasal to that? Small
lang pera niya?
Gabi mangumpisal siya.
Dalawang kaibigan MC nandito, Sinang :
pildoras na maputi na kinuha sa isang
bumbong na Kristal
Nang umalis ni Tiya Isabel : MC “Sulatan mo
siya, sabihin mong ako’y limutin na niya!”
Kura – di nakikinig sa dalaga; pilit binabasa sa
magagandang mata ng dalaga ang waring
ikinukubli nitong lihim. Namutla at nabalisa ang
kura matapos ang kumpisalan
Kabanata 45 : Ang mga Pinag-
uusig
Liwanang ng buwan at mayayabong
punongkahoy sa kagubatan – isang lalaki ang
marahang naglalakad
Sipol – whistle
Malinis na pook kapaligiran ng malalaking bato
n man with rebolber : Sino ka chucu
matandang Pablo?
Patungo – yungib (cave)
12 o 15 lalaki (marurumi, nakahiga nakaupo)
isang matatandang lalaki MATANDANG
PABLO - malungkot
ulo – natatalian ng panyo na may dugo
siko- nakapatong sa hapag
Elias : why u hurt?
Pablo : walang-imik na yumuko ang matanda
at hinudyatang umalis muna ang kanyang mga
tauhan,,, OO
6 buwan – nakaraan nung Elias patuloy bahay
ni Pablo and Pablo naawa kay Elias. Y u here
12 araw – nabalita kay Elias na kasawian ni
Pablo
Pablo – tumakas ayaw dumanak ang dugo sa
walang kasalanan sa kanya
Elias – magtungo sa dakong hilaga at
makipamuhay sa malalayang liping di binyagan
sapagkat wala akong matagpuang isa man
lamang na kaanak ng mga nabigay ng na anak
at kayo’y aariin kong ama sapagkat kapwa tayo
sawi at wala ni isa mang nalalabing kamag-
anak
Pablo – tiis na mapayapa at tahimik
Nagsiyasat ang dalawa kong anak na lalaki sa
nangyaring kabutukan
But I patawad ang nasira di na mabuo
Isang anak – nakaw sa kumbento
Isang anak – isinuplong
Isa – di nadamay dahil wala sa bayan
Narinig sigaw anak, ibinitin buhok, daing but
Pablo acc self is duwag and tahimik life
Lipat kura when it was lie but anak patay na
Isang anak – hindi duwag bc
pinangangambalahang maghihiganti
Sapat na lakas at maipon ang mga sawing
paiilalim sa aking pamumuno
Kailangan ang baya’y matutong magtanggol sa
kanilang sarili
Dapat sumpain bc tigil (Pablo)
Sana’y anak now kahit pinag-uusig may buhay
Sa sama ng loob – nahatak ang tali sa ulo
Asahan papatay ng walang-sala
Binayaan sugatan – ayaw pumatay ng walang
kasalanan
Elias : Ibarra can help he knows Kapitan
Heneral : mayaman, matapat at nagmamahal
sa kanyang bayan. Ibarra want his children to
have nice future so he doing this
Pablo – mayaman noon, mayaman walang
iniisip kundi ang magpayaman
Pablo – okay so if Ibarra approves, walang
pakikinggan ang ating mga karaingan
Elias – lets try something before pagdanak na
maraming dugo
Elias yakaps Pablo
“Bumalik ka rito at tayo’y magtutulong sa
paghihiganti ng ating kasawian”
Sa ikaapat na araw – San Diego tao mo and I’ll
tell them the answer
Matanda – u not die u hahalili sa akin when I
die of paghihiganti
Kabanata 46 : Ang Sabungan
Sabong – bisyo ng mga tao
Mahihirap – kumita ditto if pagod
San Diego sabungan 3 parts:
1. Pasukan
- Kinalalagyan ng pinto
- Babayad dito
2. Ulutan
- Tahur sa manok na paglalabanin
- Magkasundo sa laki ng pusta
- Tinatarian ng manok
3. Ruwedang pinagdarausan ng sultada
- May-pasabong at ang tagahatol o
SENTENSIYADOR
- Kapalaran ang ligaya o kalungkutan
- Kasagaan o kagutuman
Kapitan Pablo, Kapitan Basilio at Lucas (pilat
sa mukha)
Katabi ni Kap B. – bahay at baro
Kapitan Tiago at dalawang utusan (isa – lasak
(rugged); ang isa puti)
Kap B. : Sinang said MC is getting better
Ang dalawa nagpusta sa bulik at lasak for 3000
piso
Puti – liyamado; pula – dehado
Pinakakalansing ni Lucas ang 2 mamisong
pilak sa harapan ng magkapatid
“LIMAMPU laban sa DALAWAMPU”
A; if u didn’t pusta ALL of it we could’ve pusta
red
Lucas says smt
A: my kapatid wont allow
TARSILO at BRUNO
Ama – namatay sa palo ng sundalo
Dahil sa kapatid na babae ay hindi nabitay sila
Sangdaan taas 20 – Puti
“pahiram kahit 2 piso”
Lucas – chz kay Ibarra ito; salapi
Bruno : Ang mabitay at mabaril ay kaparehas
lang
Tarsilo ; u right but paano girl kapatid
Kapwa may sugat ang mga manok
Puti – higit na malubha ang tama sa pitso
(chest), nabuwal at namatay
Pula – pinapalo ng tagahatol
Bruno : kung pumayag ka may 100 piso tayo
Lucas give Pedro
Bruno pilit Tarsilo to go to Lucas kay kunin ang
kuwalta
Ayon sa sapantaha ni Bruno : lasak panalo
Tarsilo : nagaalinlangan
Bruno sama’d to ulutan
Tarsilo : masdang mabuti ang tindig, hita, at
kaliskis ng dalawang maglalaban
Tarsilo ; u rlly want it?
B : OO
Tarsilo : paano kapatid babae?
B : huwag kang mangamba. Ang kuwalta ay
galling kay Ibarra at malakas sa Kapt Heneral
Logro (go with odds) ako.Sandaan Manalo ng
animnapu
Bruno : kukuha ng kuwalta
T : don’t pusta na pls
B: kung ayaw mo ako paroroon
T : *thinking* mahal ko kapatid ko n sugal.
Hindi mapabayaang mag-isa.
T: Sama me’
Lucas : Sinabi ko na sa inyo. Kapag nakakuha
tayo ng kasamang sasaklay sa kuwartel ay
tigtatatlumpu kayo at sa bawat isang kasama
ay tigsampu naman.
At kung kayo’y magtagumpay ay tig-iisang
daana ng inyong mga kasama at tigdalawang
daan naman kayo. Si G. Ibarra ay mayaman
B: Payag ako. Ibigay kuwalta
Lucas : matapang like dad? Sumama kayo sa
akin upang malayo tayo sa mga pumatay sa
inyong ama.
T n B : Binilangan ang money
Bukas – darating Ibarra with dalang armas
Ikawalo sa gabi sa makalawa ay pumunta kayo
sa libingan upang tanggapin ang kanyang utos.
May panahon pa upang makahanap kayo ng
mga makakasama. Tatlo ay naghiwalay