SS I PP - Arheologija 2018

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
УНИВЕРЗИТЕТ "СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ"-СКОПЈЕ
ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ
ПРОЕКТ
ЗА ИЗМЕНИ И ДОПОЛНУВАЊА НА ЧЕТИРИГОДИШНА (240 КРЕДИТИ)

СТУДИСКА ПРОГРАМА ПО АРХЕОЛОГИЈА ОД I (ПРВ) ЦИКЛУС НА
СТУДИИ НА ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ
Скопје,
Мај 2017 година

ПРИЛОГ бр. 4
СТУДИСКА ПРОГРАМА ПО АРХЕОЛОГИЈА
I СЕМЕСТАР
Задолжителни предмети
р. бр КОД НАСЛОВ НА ПРЕДМЕТОТ КРЕДИТИ ЧАСОВИ
1. А1-З Вовед во археологијата 6 4+2
2. А2-З Праисториска археологија 1 6 4+2
3. А3-З Методологија на археолошките 6 4+2
истражувања 1
4. Спорт и здравје 0+2
5. Изборен предмет од Листа бр. 1 6 2+2
6. Изборен предмет од Листа бр. 1 6 2+2
Вкупно 30
Изборни предмети – Листа бр.1

1. А4-И Археологија на Блискиот Исток 1 6 2+2
2. А5-И Пишаните извори и археологијата 6 2+2
3. А6-И Археолошко наследство, менаџирање и 6 2+2
туризам
4. А-КС7-И Латински јазик (почетен курс) 6 2+2
II СЕМЕСТАР
1. А8-З Праисториска археологија 2 6 4+2
2. А9-З Општа нумизматика 6 4+2
3. А10-З Методологија на археолошките 6 4+2
4. Изборен предмет од листата бр.2 6 2+2
5. Изборен предмет од листата на УКИМ 6 2+2
Вкупно 30
Изборни предмети – Листа бр. 2

1. А11-И Археологија на Блискиот Исток 2 6 2+2
2. А12-И Историја на уметноста на стариот век 6 2+2
3. А13-И Архитектурата кај древните 6 2+2
цивилизации
4. А-ФЛ14-И Старословенски јазик (почетен курс) 6 2+2
III СЕМЕСТАР
1. А15-З Протоисториска археологија 1 6 4+2
2. А16-З Класична археологија 1 6 4+2
3. А17-З Основи на античката архитектура 1 6 4+2
4. Изборен предмет од листата бр. 3 6 2+2
Вкупно 30
Изборни предмети – Листа бр. 3

1. А18-И Раноантичка нумизматика 6 2+2
2. А19-И Епиграфските споменици и 6 2+2
археологијата
3. А20-И Вовед во научната работа 6 2+2
4. А-КС21-И Старогрчки јазик (почетен курс) 6 2+2
IV СЕМЕСТАР
1. А22-З Протоисториска археологија 2 6 4+2
2. А23-З Класична археологија 2 6 4+2
3. А24-З Основи на античката архитектура 2 6 4+2
5. Изборен предмет од листата на УКИМ 6 2+2
Вкупно 30
Изборни предмети – листа бр. 4

1. А25-И Вооружување и оружје во антиката 6 2+2
2. А26-И Античка уметност во Македонија 6 2+2
3. А27-И Антички епиграфски споменици во Р. 6 2+2
Македонија
4. А-Ф28-И Филозофија на религијата 6 2+2
V СЕМЕСТАР
1. А29-З Римска археологија 1 6 4+2
2. А30-З Раноантичка археологија на Балканот 6 4+2
3. А31-З Ранохристијанска археологија 1 6 4+2
4. А-И32-З Историја на Стариот Век 6 4+2
5. Изборен предмет од листа бр. 5 6 2+2
Вкупно 30
1. А33-И Римска нумизматика 6 2+2
2. А34-И Основи на библиската археологија 6 2+2
3. А-КС35-И Античка митологија 6 2+2
4. А-КС36-И Секојдневниот живот во Хелада и Рим 6 2+2
VI СЕМЕСТАР
1. А37-З Римска археологија 2 6 4+2
2. А38-З Ранохристијанска археологија 2 6 4+2
3. А39-З Семиотика на артефакти 6 4+2
4. Изборен предмет од листата бр. 6 6
5. Изборен предмет од листата на УКИМ 6
6. Вкупно 30
Изборни предмети – листа бр.6

1. А40-И Доцноантички утврдувања 6 2+2
2. А41-И Средновековна нумизматика 6 2+2
3. А42-И Средновековно археолошко и уметничко 6 2+2
наследство на Република Македонија
VII СЕМЕСТАР
1. А43-З Средновековна археологија 1 6 4+2
2. А44-З Музеологија 6 4+2
3. А45-З Археолошка картографија и топографија 6 4+2
4. А46-З Историја на Балканот- среден век 6 4+2
5. Изборен предмет од листата бр. 7 6
6. Вкупно 30

1. А47-И Социологија на културата 6 2+2
2. А48-И Помошни историски науки 6 2+2
3. А49-И Историја на архитектурата на 6 2+2
VIII СЕМЕСТАР
р. Бр КОД НАСЛОВ НА ПРЕДМЕТОТ КРЕДИТИ ЧАСОВИ
1. А50-З Средновековна археологија 2 6 4+2
2. А51-З Занаетски технологии и конзервација 6 4+2
3. А52-З Дипломски труд 6
4. Изборен предмет од листата бр.8 6
5. Изборен предмет од листата на УКИМ 6
6. Вкупно 30

р. Бр КОД НАСЛОВ НА ПРЕДМЕТОТ КРЕДИТИ ЧАСОВИ
1. А53-И Идеологија, политика и уметност во 6 2+2
средновековна Македонија
2. А54-И Западноевропската уметност низ 6 2+2
призмата на класичната археологија
3. А55-И Хералдика 6 2+2
ПРИЛОГ БР. 5
ПРЕДМЕТНИ ПРОГРАМИ
Предметна програма од прв циклус на сɬудии
1. Наслов на наставниот предмет Вовед во Археологија
2. Код А1-З
3. Студиска програма Археологија
4. Организатор на студиската програма Институт за историја на уметноста и
(единица, односно институт, катедра, археологија
оддел)
5. Степен (прв, втор, трет) прв
6. Академска година/семестар I/I 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
8. Наставник Д-р Антонио Јакимовски, доцент
9. Предуслови за запишување на Нема
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции):
Основни елементи на археологијата: поими, хронологија, типологија, теренска и
кабинетска настава,основни карактеристики на материјалната култура од
предисторијата, антиката и Средниот век.
11. Содржина на предметната програма:
Дефиниција, метод и историјат на аехеологијата, помошни науки на археологијата,
методи на датирање во археологијата, вовед на методологијата на археолошките
истрањувања, основни карактеристики на материјалната култура од предисторијата,
антиката и Средниот век. Светото писмо и културното значење на археологијата,
стручни списанија од областа на археологијата
12. Методи на учење:
Предавања, семинари, визуелно примање на материјата со посета на соодветни
археолошки локалитети во зависност од можностите.
13. Вкупен расположлив фонд на време 4+2
14. Распределба на расположивото време 150
15. Форми на наставните активности 15.1 Предавања – 60 часови
теоретска
настава
15.2 Вежби 30 часови
16. Други форми на активности 16.1 Проектни 10 часови
задачи
16.2 Самостојни 10 часови
задачи
16.3 Домашно 40 часови
учење
17. Начин на оценување
17.1 Тестови 70 бодови
17.2 Семинарска работа / проект (презентација: писмена и 15 бодови
усна)
17.3 Активност и учество 15 бодови
18. Критериуми за оценување (бодови / оценка) до 50 бода 5 (пет) (F)
од 51 до 60 бода 6 (шест) (Е)
од 61 до70 бода 7 (седум) (D)
од 71 до 80 бода 8 (осум) (C)
од 81 до 90 бода 9 (девет) (В)
од 91 до 100 бода 10 (десет) (А)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовност во наставата и реализација
испит на тековни задолженија
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски јазик
21. Метод на следење на квалитетот на Евалуација и самоевалуација
наставата
22. Литература
22.1 Задолжителна литература
Р. бр. Автор Наслов Издавач Година
1. M. Joukowsky A Complete Manual of New Jersey 1986
Field Archeology
2. Д. Митревски Археологија методи и Скопје 2003
принципи на
археолошките
истражувања
3. Лилчиќ Небесниот круг и Скопје 2003
христијанската
базилика
22.2 Дополнителна литература
1. D.Srejovic I Re;nik gr;ke I rimske Beograd 1979
A.Cermanovic- mitologije
Kuzmanovic
2. J. Bebelon Anticka numizmatika Beograd 1970
3. R. Bloch Anticka epigrafija Beograd 1970

1. Наслов на наставниот предмет Праисториска археологија 1
2. Код А2-З
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Проф. д-р Драги Митревски
предметот
Да се добијат научни и продлабочени знаења за праисторискиот културен развиток,
од од палеолитот до бронзеното доба, со посебно внимание посветено на културите
од Македонија и соседните области
Појава на човекот, карактеристики на палеолитот и најзначајните палеолитски
култури, неолитизација, карактеристиките на неолитот и неолитските култури на
Балканот, неолит во Македонија, Енеолитски култури на Балканот, Енеолитот во
Македонија.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Група автори Osvit Civilizacije Thames and 1961
Hudson Ltd.
London
2. Група автори Праисторија БАНА 1981
југословенских земаља
3. Б. НесторовиЂ Архитектура старог Naucna 1974
света knjiga-
Beograd
1. Група автори Цивилизации на МАНУ 1995
почвата на
Македонија-кн. 2
2. Д. Митревски Праисторија на МАНУ 2012
Македонија-кн.1
3. Енциклопедии и каталози од изложби, публикувани текстови во

научни списанија.
1. Наслов на наставниот предмет Методологија на археолошки
2. Код А3-З
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Да се добијат знаења за суштината, принципите и методите на теренските
археолошки истржувања.
Вовед во археологијата и археолошките истражувања, археолошки наоди и
локалитети, поим за теренска стратиграфија. Организација и реализација на
археолошки рекогносцирања, сондажни и систематски ископувања.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Д. Митревски Археолошки-методи и Филозофск 2008
принципи на и факултет
теренското во Скопје
работење
почвата на
1. Наслов на наставниот предмет Археологија на Блискиот Исток 1
2. Код А4-И
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Студентите да се запознаат со процесите на појава и развојот на материјалната
култура на праисторијата на Анадолија, Палестина, Сирија, Кипар, Кикладите, Крит
и Балканот. Да се развие способност за културно и хронолошко вреднување на
артефактите и нивна контекстуализација.
Материјалната и духовната култура на праисторијата: мезолит, неолит, енеолит и
железно време на Блискиот Исток. Натуфиенската култура во Палестина, Јерихон.
Неолитска револуција во Месопотамија, Анадолија, Палестина, Сирија, Кипар, како
и Хетитската цивилизација.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовно посетување на наставата и
испит резлизација на тековните обврски
наставата
1. Група автори Osvit Civilizacije Thames and 1961
Hudson Ltd.
London
2. F. Bourbon (ed.) Drevne Civilizacije Mozaik Knjiga- 2002
Zagreb
3. Б. НесторовиЂ Архитектура старог Naucna knjiga- 1974
света Beograd
1. C.J. du Ry Narodi Drevnog istoka Zavod za 1978
publikacije
SFRJ
2. B. Gavela Istorija umetnosti Naucna Knjiga- 1974
anticke Grcke Beograd
1. Наслов на наставниот предмет Пишаните извори и археологијата
2. Код А5-И
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Д-р Дафина Герасимовска, насловен
вонреден професор
предметот
Да се развие кај студентите вештината за толкување и користење на пишаните
извори, создадени низ долгиот временски период, и примена на добиените
сознанија во ахеолошките теренски и кабинетски истражувања.
Видови извори што и помагаат на археологијата. Најбитни пишани извори, како
појдовна точка за определени археолошки откритија и толкување на археолошките
наоди. Пишани извори од протоисторискиот период, антички, средновековни и
нововековни пишани извори. Пишани извори како инспирација за археолошки
истражувања и откритија.
Предавања, семинари, вежби, проектни задачи
13. Вкупен расположлив фонд на време 150 часови
14. Распределба на расположивото време (2+2)
теоретска
настава
(лабораториски
, аудиториски),
семинари,
тимска работа
задачи
задачи
учење
усна)
испит реализација на тековните обврски
наставата
1. М.П.Витрувиј Десет книги за ЗУМПРЕС- 1998
(превод архитектурата Скопје
Љ.Басотова
2. Херодот (превод Историја ЗУМПРЕС- 1998
Д.Чадиковска) Скопје
3. Византиски извори за Београд 1966-
историју народа 1986
Југославије, Том 1-6
1. J.J. Pollitt The Art of Ancient Cambridge 1983
Greece, Sources and University
Documents Press
2. Подготвил А. Македонија во делата Мисла, 1991
Матковски на странските Скопје
патописци, 1371-1777
3. Хомер, превод Илијада Детска 1995
М.Д.Петрушевски радост,
Скопје,
1. Наслов на наставниот предмет Археолошко наследство, менаџирање
и туризам
2. Код А6-И
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање на студентите со културното наслетство во Република Македонија,
Обезбедување на соодветна заштита во рамки на позитивните законски рамки и
презентација како потенцијал и ресурс за развој и самоодржливост.
Утврдување на принципите на управувањето со културното наслетство, негова
идентификација, интерпретација, одржување и заштита, осврт кон јавниот аспектна
на културното наслетство и негова презентација како особено значаен сегмент на
туризмот и модел на културниот менаџмент за обезбедување на самоодржливоста и
континуитетот во заштита на културното наслетство.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Mesenger, P.M., Cultural Heritage
Smith, G.S Management
2. McKeracher, B., Cultural Tourizam
Cros, H.D.
3. Закон за заштита на
културното
наследство
1. Археолошка карта на Skopje 1996
Р. Македонија, Tom II
2. Културно- историско Skopje
наследство на Р.
3.
Предметна програма од прв циклус на студии
1. Наслов на наставниот предмет Латински јазик (почетен курс)
2. Код А-КС7-И
4. Организатор на студиската програма Филозофски факултет
(единица, односно институт, катедра, Институт за класични студии
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник доц. д-р Светлана Кочовска-Стевовиќ
9. Предуслови за запишување на нема
предметот
Студентите да усвојат знаења од латинската фонетика, основни знаења од
латинската морфологија и синтакса, да усвојат основен лексички фонд и да стекнат
пошироки знаења за повеќе аспекти на античката култура и цивилизација, како и
елементарни компетенции за самостојна анализа и превод. Да ги увидат
заедничкото потекло и сродности на јазиците од индоевропската група,
вклучително и македонскиот јазик.
Латинска фонетика (писмо, гласови, изговор, акцент); основи на морфологијата на
името (I-V деклинациja, лични заменки, лично-повратна заменка, посвојни заменки,
прашални заменки, редни броеви, компарација на придавки и прилози); основи на
морфологијата на глаголот (I-IV конјугација, помошен глагол, индикатив на
времиња од презентска основа во актив и пасив, императив I); основи на латинската
синтакса (субјект, предикат, атрибут, апозиција, основни падежни функции,
инфинитивот како објект и како субјект, независна реченица).
- превод и анализа на адаптирани и изворни текстови и реченици
- групни и индивидуални граматички вежби
- изработка на самостојни задачи (морфолошки табели, есеи)
- презентации (усни и писмени)
14. Распределба на расположивото време 150 часови
теоретска
настава
(аудиториски),
семинари,
задачи
задачи
учење

усна)
испит на тековните задолженија
20. Јазик на кој се изведува наставата македонски
21. Метод на следење на квалитетот на евалуација и самоевалуација
наставата
1. Димовска- Elementa Latinitatis Филозофски 2012
Јањатова Grammatica факултет
В. – Кочовска С.
2. Димовска- Elementa Latinitatis Филозофски 2011
Јањатова Lectiones et pensa факултет
В. – Кочовска С.
3. Софрониевски В. Латинско-македонски Бигос 2001
речник
1. Gortan V. – Gorski Latinska gramatika Školska 1998
O. – Pauš P. knjiga
2. Ørberg H. H. Lingva Latina per se Domus 2000

illvstrata, pars I: Latina
Familia
Romana
3. Jones P.V. – Reading Latin Cambridge 2003
Sidwell University
K. C. Press
1. Наслов на наставниот предмет Праисториска археологија 2
2. Код А8-З
оддел)
6. Академска година/семестар I/II 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
Да се добијат научни и продлабочени знаења за праисторискиот културен развиток
во текот на бронзеното време, со стабилен акцент на егејските цивилизации и
Бронзено време во европа, егејските бронзенодобски култури, Микенската
цивилизација и нејзиното влијание на Балканот, бронзеното влијание во
Македонија, крајот на бронзеното доба во југоисточна Европа.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. G.E. Mylonas Mycanae and Priceton 1966
Mycaenaean Age University
Press
почвата на
2. R. Drewes The end of the Bronze Oxford: 1992
Age Blackwell
Publishing

1. Наслов на наставниот предмет Општа нумизматика
2. Код А9-З
оддел)
6. Академска година/семестар I/II 7. II Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
Основни елементи на рана нумизматика, малоазиска и балсканска, методи и
техники на идентификација и научна обработка на нумизматичкиот материјал.
Основни елементи на рана нумизматика, малоазиска и балканска, методи и техники
на идентификација и научна обработка на нумизматичкиот материјал.
Монетоковање на грчките полиси, македонските кралеви и пајонските басилеиуси.
Монетарниот систем на Римската Република и Царскиот период. Ковници,
иконографија на монетите, метали, техники за изработка.
археолошки локалитети во зависност од можностите
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. J. Babelon Anticka numizmatika Beograd 1970
2. Шелдаров, Н. И Кралевите на античка Скопје 1994
Лилчиќ, В. Македонија и нивните
монети во Р.
3. Петрова, Е. Пајонија Скопје 1999
1. W. Hahn Moneta Imperii Wien 1973
Byzantini,
1. Teil von
Anastasius I bis
Justinianus
Byzantini
2. Teil von
Justinus II bis
Phocas
3. D. R. Sear Greek Coins and ther London 1978
Values, Vol. I; Vol II
1. Наслов на наставниот предмет Методологија на археолошките
2. Код А10-З
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Да се добијат знаења за суштината, принципите и методите на теренските
археолошки истржувања, како и за процесите на документација и обработка на
откриениот материјал.
Вовед во археологијата и археолошките истражувања, археолошки наоди и
локалитети, поим за теренска стратиграфија. Организација и реализација на
археолошки рекогносцирања, сондажни и систематски ископувања. Техничка
документација-цртање, фото документација, водење на археолошки дневник,
изработка на извештаи за систематско ископување.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Д. Митревски Археолошки-методи и Филозофск 2008
принципи на и факултет
теренското во Скопје
работење
почвата на
1. Наслов на наставниот предмет Археологија на Блиски Исток 2
2. Код А11-И
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање со општиот културен развиток на уметноста во Египет и
Месопотамија.
Да се развие способност за хронолошко и културно вреднување на уметничките
дела.
Археологија на Стариот Египет: природни и географски услови; историја на
претходни истражувања; материјална и духовна култура. Уметноста на Старото,
Средното и Новото Царство: архитектура, скулптура, сликарство, релјефи.
Уметноста на Месопотамија: архитектура, скулптура, сликарство и релјефи.
Наодите и истражувањата на големите градови на Сумер, Акад и Персија.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. W. Torbrugge Nastajanje Evrope Otkar 1978
Kersovani
2. Б. НесторовиЂ Aрхитектура старог Naucna 1974
света knjiga
3. F. Bourbon (ed.) Drevne civilizacije Mozaik 2002
knjiga
1. Група автори Osvit Thames and 1961
Civilizacije Hudson Ltd.
2. E. Lucie-Smith Art and Civilization Lavrence 1992
King
3. A. Silioti Egipat Mozaik 1994

knjiga
1. Наслов на наставниот предмет Историја на уметноста на стариот век
2. Код А12-И
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Д-р Марјан Јованов, вонреден професор
предметот
Стекнување на знаење за појавата на уметноста како феномен, развојот и
најзначајните уметнички остварувања во древниот Египет, Месопотамија,
уметничките дострели во источниот Медитеран и Егеја. Праисториската уметност
во континентална и западна Европа. Студентите да развијат способност за културно
и хронолошко вреднување на уметничките дела.
Појава и развој на уметноста во Европа: палеолитска уметност, мезолитска,
неолитска, уметноста во бронзеното и железното време. Најзначајни уметнички
дела. Уметноста во стариот Египет: архитектура, сликарство, скулптура, рељефи.
Уметноста во Месопотамија и на Блискиот Исток, Сумер, Асир, Персија:
архитектура, скулптура, рељефи. Уметноста во источен Медитеран и Егеја,
Киклади, Крит, Микена, троја: архитектура, скулптура, сликарство, уметничко
занаетчиство.
Предавања, семинари, вежби, проектни задачи, визуелно примање на материјата со
можна посета на некои археолошки локалитети, музеи и изложби.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. W. Torbrudgge Nastajanje Evrope Rijeka 1978
2. A. Siliotti Egipat, hramovi, ljudi i Zagreb 1999
bogovi
3. F. Durando Drevna Grčka Zagreb 1999
1. B. Gavela Istorija umetnosti Beograd 1969
antičke Grčke
2. H.V. Janson Istorija umetnosti Beograd 1978
3. F.. Bourbon Drevne civilizacije Zagreb 2005

1. Наслов на наставниот предмет Архитектурата кај древните
цивилизации
2. Код А13-И
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање на студентите со појавата и развитокот на населбите и архитектурата
кај древните цивилизации, што оставиле длабок печат врз културното минато во
Евроазија, а особено во медитеранските простори.
Појава на архитектурата и нејзините специфики во Меѓуречјето, населени места,
профани и сакрални објекти. Појава и развитокот на архитектурата во Египет,
населби, профани и сакрални градби. Хетитски архитектонски градби и нивните
специфични белези. Развиток на архитектурата во Бабилонија, Феникија, Канаан,
Палестина и Персија. Населби и архитектонски градби кај егејските цивилизации.
Преглед на древната архитектура во другите предели.
можна посета на некои локалитети.
теоретска
настава
семинари,
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. M.Trachtenberg- Arhitektura: od Građevinsk 2006
I.Hyman praistorije do a knjiga-
postmodernizma Beograd
2. W.Müller-Gunther Atlas arhitekture 1, Građevinsk 2005
istorija graditeljstva od a knjiga-
Mesopotamije do Beograd
Vizantije
3. Ch. Gates Ancient Cities, the Routledge, 2011
archaeology of urban London and
life in the ancient Near New York
East and Egypt, Greece,
and Rome
1. B.Milić Razvoj grada kroz Školska 1994
stoljeća; prapovijest- knjiga-
antika Zagreb
2. Б.Несторовић Архитектура старог Архитекту 1974
века ра старог
века
3. S.Pollock Ancient Mesopotamia Cambridge 2004

University
Press
1. Наслов на наставниот предмет Старословенски јазик
2. Код А-ФЛ14-И
4. Организатор на студиската програма
(единица, односно институт, катедра, Институт за историја на уметноста и
оддел) археологија
ЕКТС
кредити
8. Наставник проф. д-р Емилија Црвенковска
предметот
Старословенски јазик е основниот предмет на сите славистички ориентирани
студии во светот, како и составен дел од словенската медиевистика. Преку
содржините на овој предмет студентите се запознаваат со почетоците на
писменоста кај Словените, со првите книжевни и епиграфски споменици и
граматичката структура на јазикот на којшто се напишани. Граматиката на
старословенскиот јазик е основа за совладување на сите современи словенски
јазици, како и помош за навраќање кон прасловенските и индоевропските
реконструкции.
Историјат на постанокот на старословенската писменост. Старословенски азбуки:
глаголица и кирилица. Споменици: книжевни и епиграфски. Варијанти на
црковнословенскиот. Фонологија. Вокалски промени: воализација на еровите,
превој, метатеза. Промени во консонантскиот систем: палатализации, јотувања.
Морфологија. Именки. Основи на именките. Заменки. Палатална и непалатална
промена. Придавки. Проста и сложена промена. Броеви. Прилози. Синтакса на
падежните форми. Глаголи. Класификација на глаголите. Презент. Аорист.
Имперфект. Именски форми на глаголите. Сложени глаголски форми. Значење и
употреба на времињата.
Вежби: читање, превод и морфолошка анализа на библиски текстови. Работа со
речник и запознавање со лексиката.
- превод и анализа на адаптирани и изворни текстови
- групни и индивидуални граматички вежби
- изработка на самостојни задачи (морфолошки табели, есеи)
13. Вкупен расположлив фонд на време 150 часа
теоретска
настава
семинари,
задачи
задачи
учење
17.1 Тестови тест 1 18-35 бодови
тест 2 18-35 бодови
усна)
20. Јазик на кој се изведува наставата македонски јазик
наставата
1. Угринова- Старословенски јазик УКИМ, 1997
Скаловска, Р., Скопје
2. Црвенковска, Е., Старословенска УКИМ, 2015
читанка Скопје
3. Вайан, А. Руководство по ИЛ, 1952
старославянскому Москва
языку
1. Поленаковиќ, Х. Панонски легенди Македонск 1969
предговор, а книга,
Угринова- Скопје
Скаловска, Р.
превод
2. Велев, И., Македонски ИМЈ, 2008
Макаријоска, Л., споменици со Скопје
Црвенковска, Е., глаголско и со
кирилско писмо
3. Илиевски, П. Хр. Појава и развој на МАНУ, 2006
писмото Скопје
1. Наслов на наставниот предмет Протоисториска археологија 1
2. Код А15-З
оддел)
6. Академска година/семестар II/III 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Ј.Bouzek Greece,Anadolia and Paula 1997
Europe: Cultural Astroms
Interrelations during Forlag
the Early Iron Age
(Studiesnin
Mediterranean
Archeology)
3. M. Garasanin The Cambridge Ancient Cambridge 1990
History, Vol. III: The University
middle East and the Press
Aegean World
почвата на
1. Наслов на наставниот предмет Класична археологија 1
2. Код А16-З
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање на студентите со: најзначајните археолошки остатоци во хеленската
културна сфера од областа на архитектурата, сликарството на вази и вајарството,
погребните ритуали, предметите со утилитарен и ритуален карактер, хронолошката
поделба на хеленската култура од крајот на бронзеното време до паѓањето под
римска власт и влијанијата на оваа култура врз соседните народи.
Појава и развој на хеленската култура. Архитектонски остварувања, стилови и
типови на градби, видови на керамички вази и нивната намена. Стилови и начини
на декорација на садовите. Појава на скулптурата, развојни фази, карактеристики и
најзначајни вајари. Светилиштата како културни центри. Хеленизмот како културен
феномен, центри на хеленистичката уметност, и најзначајни дела. Појава и развој на
тореутиката и применетото занаетчиство, фунерарни ритуси и гробни конструкции.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Pol Kartliđ Kembridž, Ilustrovana Stylos, Novi 2007
istorija Antička Grčka Sad
2. F. Durando Drevna Grčka Zagreb 1999
3. J. Whitley The Archaeology of Cambridge 2004
Ancient Greece
1. B. Gavela Istorija umetnosti Beograd 1969
antičke Grčke
2. A. Cermanović Grčke slikane vaze Beograd 1977
Kuzmanović
3. D.S.Kury, J. Greek burial Customs London 1971

Boardman
1. Наслов на наставниот предмет Основи на античката архитектура 1
2. Код А17-З
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Стекнување знаења за зачетоците и развитокот на античката архитектура како дел
од материјалната култура и уметност. Основни архитектонски елементи, видови и
форми, што ќе им помогне на студентите по археологија и историја на уметноста во
препознавањето, определување на значењето, функцијата и датацијата на
откриеното културно наследство.
Краток преглед на архитектурата кај егејските цивилизации. Појава, организација и
развиток на урбаните и руралните раноантички населби. Градежни материјали,
конструктивни и декоративни елементи, архитектонски стилови, сакрални и
профани градби во Грција и нејзините колонии. Истакнати градби од
раноантичкиот период во медитеранските простори. Преглед на раноантичката,
предримска архитектура и населби во Р.Македонија.
теоретска
настава
15.2 Вежби 30
семинари,
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Д.Герасимовска Основи на античката Каламус- 2011
архитектура- Филозофск
Македонија и и факултет
Медитернот - Скопје
2. И.Микулчиќ Антички градови во МАНУ- 1999
Македонија Скопје
3. J. Whitley The Archaeology of Cambridge 2004
Ancient Greece University
Press
1. B.Milić Razvoj grada kroz Školska 1994
stoljeća; prapovijest- knjiga-
antika Zagreb
2. M. Milićević Stara Grčka: Grci na Školska 2004
Bradač Crnome Moru knjiga-
Zagreb
3. H.Stierlin Greece, From Mycenae Taschen 1997
to the Parthenon
1. Наслов на наставниот предмет Раноантичка нумизматика
2. Код А18-И
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Студентите да ги запознаат основните елементи на раната античка нумизматика, во
М. Азија и на Балканскиот полуостров; да ги словадаат методите и техниките на
идентификација и научна обработка на нумизматичкиот материјал.
Запознавање со нумизматичките развојни етапи, системи, типови, вредности;
монетите на поважните хеленски градови-држави на Балканот; на поважните
градови од Магна Граеција и Мала Азија; на пајонските племиња и владетели од
раната антика; на македонските владетели од класичен и хеленистички период на
групата Дамастион.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. J. Babelon Anticka numizmatika Beograd 1970
монети во Р.
3. Петрова, Е. Пајонија Скопје 1999
Values, Vol. I Europe
Values, Vol. II Asia and
North Africa
1. Наслов на наставниот предмет Епиграфските споменици и
археологијата
2. Код А19-И
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Д-р Марјан Јованов, вонреден професор,
Д-р Славица Бабамова, насловен
вон.професор
предметот
Запознавање на студентите со основните елементи на грчката и римската
епиграфија, видови епиграфски споменици нивна практична примена во
археологијата.
Епиграфија и споменици на класичниот свет (грчки и римски). Улогата на
натписите во антиката, епиграфски документи, споменици и археологија. Придонес
на епиграфските споменици во археологијата, користењето на натписите, Корпора.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. L. Robert Die Epigraphik der R.H.V. 1970
Klassischen Welt GMBH,
Bonn
2. P.Corbier L epigrafie latine ZagrebArm 2006
ond Colin,
Paris
3. B.F.Cook Greek Inscriptions British 1987
Museum
Press
1. F.Papazoglu, Inscriptiones Graecae Beograd 1998
M.Milin, M.Ricl
2. И.Микулчиќ Антички градови во МАНУ, 1999
3. B.D.Josifovska Inscriptions de la Mesie Beograd 1982

Superieure, VI, (Scupi
et la region de
Kumanovo)
1. Наслов на наставниот предмет Вовед во научната работа
2. Код А20-И

(единица, односно институт, катедра,
ЕКТС
кредит
и
Доц. д-р Ирена

8. Наставник Теодора Весевска
9. Предуслови за запишување на предметот Нема
Цели на предметната програма

10. (компетенции):
Студентите да се стекнат со основни и продлабочени знаења за методите и формите
на
научното работење и конечната обработка и публикација на научните
факти.
Научни методи. Научна интерпретација. Археологијата и псевдоархеологија. Етички
норми.
Контекстуалност. Видови публикации. Теоретски пристапи и
школи
Предавања, вежби, презентации, дискусии
Предавања
15. Форми на наставните активности 15.1 – 30 часови
теоретска
настава

(лабораториски,
аудиториски),
семинари, тимска
работа
16. Други форми на активности 16.1 Проектни задачи 35 часови

задачи
16.3 Домашно учење 40 часови
Тест 1: минимум 18 максимум 35

17.1 Тестови бодови

бодови
17.2 Семинарска работа / проект (презентација: писмена и усна) 15 бодови
Критериуми за оценување (бодови /

18. оценка) до 51 бода 5 (пет) (F)
6 (шест)
од 51 до 60 бода (Е)
7 (седум)
од 61 до 70 бода (D)
8 (осум)
од 71 до 80 бода (C)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовност во наставата и реализација на

испит
* тековните задолженија
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски

наставата
Задолжителна
22.1 литература
Прирачник за изработка Филозофск

1. Панзова, В. на и 2007
студентски трудови факултет
2. Ходер, Ј. Читајќи го минатотo Oxford 2005
University
Press
3. Гембл, К. Основи на археологијата 2009
Дополнителна
22.2 литература
1.
2.
3.
1. Наслов на наставниот предмет Старогрчки јазик (почетен курс)
(единица, односно институт, катедра, Институт за класични студии
оддел)
6. Академска година/семестар II/III 7. Број на
ЕКТС 6
кредити
8. Наставник проф. д-р Валериј Софрониевски
9. Предуслови за запишување на предметот нема
10. Цели на предметната програма (компетенции): Да се воведат во старогрчкиот јазик
студентите кои немаат претходни познавања од овој јазик, за да се обезбедат
основни знаења од граматиката, од читањето и од пишувањето на старогрчки јазик.
11. Содржина на предметната програма: Овој курс претставува увод во јазикот и
културата на старите Грци. Со напредувањето низ учебните степени, студентите
постепено ја учат лексиката, морфологијата и синтаксата на јазикот. Лекциите се
приспособени од различни изворни старогрчки дела, а донесуваат широк преглед на
животот во Атина од почетокот на Пелопонеските војни во 431 пр. Хр., па сè до
крајот на петтиот век пр. Хр. и подоцна. Одбраните текстови ги објаснуваат и
елаборираат основните одлики на класичната атинска култура.
- семинари и работилници
- вежби
- мултимедија и интернет
- менторска работа
- консултации
теоретска
настава
семинари,
задачи

усна)
21. Метод на следење на квалитетот на - евалуација
наставата - самоевалуација
1. JACT Читање грчки - Скопје: 2009
граматика, речник, ТРИ
вежби
2. JACT Читање грчки - Скопје: 2009
текст ТРИ
3.
1. Шијачки- Граматика грчког Београд: 2001
Маневић, Б. језика ΠΛΑΤΩ
2. JACT The World of Athens Cambridge 2008
University
Press
3. Валериј Морфологија на Скопје: 2013
Софрониевски старогрчкиот јазик ФзФ
1. Наслов на наставниот предмет Протоисториска археологија 2
2. Код А22-З
оддел)
6. Академска година/семестар II/IV 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Ј.Bouzek Greece,Anadolia and Paula 1997
Europe: Cultural Astroms
Interrelations during Forlag
the Early Iron Age
(Studiesnin
Mediterranean
Archeology)
3. M. Garasanin The Cambridge Ancient Cambridge 1990
History, Vol. III: The University
middle East and the Press
Aegean World
почвата на
1. Наслов на наставниот предмет Класична археологија 2
2. Код А23-З
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање на студентите со: најзначајните археолошки остатоци во Етрурската и
Римската културна сфера од областа на архитектурата, сликарството и вајарството,
погребните ритуали, предметите со утилитарен и ритуален карактер, хронолошката
поделба на овие култури од нивните појави до пропаѓањето на Римската Империја и
влијанијата на овие култури врз соседните народи.
Појава и развој на Етрурската и Римската култура. Потекло и развој на етрурската
цивилизација , градови, гробници, керамопластика, сликарство и тореутика. Развој
на римската култура, архитектонски остварувања, типови на градби, декоративна
пластика и сликарство. Погребни форми и ритуси низ римскиот период, применето
занаетчиство, керамичарсво, златарство и стакларство.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Otto Brendel Etruskan Art New York 1995
2. Pierre Grimal Rimska civilizacija Beograd 1964
3. J. Boardman, The Oxford illuustrated Oxford 1986
J.Grifin, O. Marray history of the Roman
World
1. H. Keler Rimsko carstvo Novi Sad 1970
2. C. Amery, B. The lost world of Los 2002

Pompeii
Curran JR Angeles
3. J.P.Adam Roman Bulding London- 2003

New York
1. Наслов на наставниот предмет Основи на античката архитектура 2
2. Код А24-З
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Стекнување знаења за развитокот на античката архитектура. Развивање на
вештината за препознавање на темелните карактеристики на античките
архитектонски споменици, врзани за урбаните и руралните населби, а втемелени
врз искуствата од раноантичкиот период. Запознавање со основни елементи, видови
и форми што ќе им помогне на студентите по археологија и историја на уметноста
во разликувањето на градежните структури и објекти, применувајќи ги овие
сознанија во истражувањата.
Краток преглед на на етрурските населби и архитектура. Организација на урбаните
и руралните населби како и воведување на бројни нови начела на изградба во
Римската империја. Градежни материјали, техники на градење, конструктивни и
декоративни елементи, архитектонски стилови, профани и сакрални градби на
италска почва, во северна Африка, во источните и западните провинции и во
Р.Македонија. Градежните иновации воведени како резултат на турбулентните
времиња во доцноантичкиот период.
теоретска
настава
(лабораториск,
семинари,
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. J.P. Adam Roman Building: London- 2003
Materials and New York
Techniques
2. И.Микулчиќ Антички градови во МАНУ- 1999
3. A.Boëthius Etruscan and Early New Haven, 1994
Roman Architecture London
1. H.Stierlin The Roman Empire, Tacshen
From the Etruscans to
the Decline of the
Roman Empire
2. M.Suić Antički grad na Golden 2003
istočnom Jadranu marketing,
Tehnička
knjiga,
Institut za
arheologiju,
Zagreb
3. Д.Герасимовска Улогата на Каламус- 2009
живеалиштето во Филозофск
културата на и факултет
живеење низ - Скопје
антиката во РМ
1. Наслов на наставниот предмет Воорожување и оружје во антиката
2. Код А25-И
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање на студентите со оружјето и неговата типологија, принципот на
вооружувањето и војувањето изразени преку спецификите на воената тактика и
обработување на војните кои ги одбележуваат предметните историски епохи.
Историски контекст во регионот, системот на уредување и организација на војската,
начинот на војување, воената тактика и обработка на вооружувањето и неговата
соодветна примена и типологија со акцент на најзначајните воени судири во
периодот на раната и доцната антика.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. A. Snodgrass Early Greek Armour and Edingburgh 1964
Weapons
2. M.M. Sage Warfare in Ancient Greece: a London 1996
sourcebook
3. M.C. Bishop Roman Military London 1993
& J.C.N, Equipment from the Punic
Coulston Wars to the fall of the Rome
1. B. Kanlif Rimsko Carstvo Beograd 1980
2. V. Hofiler Oprema rimskog vojnika is VHAD 1911/12
prvog doba carstva .
3. D. Piletic Hladno oruzje kroz vekove VVM JNA 1984
30
1. Наслов на наставниот предмет Античка уметност во Македонија
2. Код А26-И
оддел)
5. Степен (прв, втор, трет) Прв
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање на студентите со најзначајните уметнички остварувања од античкиот
период од територијата на Р. Македонија. Стекнување на знаења за уметноста во
класичниот, хеленистичкиот и римскиот период, за влијанијата на соседните
култури и нивните уметнички дострели врз развојот на уметноста во античкиот
период на тлото на Р. Македонија.
Појава и развој на античката уметност во Македонија. Први импорти на уметнички
дела од хеленскиот свет. Појава на архитектурата, јавни градби од профан и
сакрален карактер, . Сликани вази од Р. Македонија, камена пластика, теракоти,
применета уметност и уметничко занаетчиство, локална продукција и импорт.
теоретска
настава
15.2 вежби 15 часови
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. В. Битракова Споменици од Скопје 1987
Грозданова хеленистичкиот
период во СР
2. В. Соколовска Античка скулптура во Скопје 1987
3. Група автори Македонија- Скопје 1995
уметничко наследство
1. Група автори Македонија, Скопје 2014
милениумски факти
2. П.Кузман, Охрид Скопје 2011
Е.Димитрова
3. М.Јованов Античка бронза во Скопје 2008

1. Наслов на наставниот предмет Антички eпиграфски споменици во Р.
2. Код А27-И
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Д-р Марјан Јованов, вонреден професор,
Д-р Славица Бабамова, насловен
вон.професор
предметот
Запознавање на студентите со основните елементи на грчката и римската
епиграфија и античките епиграфски споменици, со фокус и анализа на
епиграфските споменици во Р. Македонија.
Дефиниција, предмет, проучување и копирање на натписите. Грчкото и латинското
писмо на спомениците. Имиња, Курсус хонорум, видови епиграфски споменици,
Епиграфските споменици од античкиот период од Р. Македонија.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. И.Миикулчиќ Антички градови во МАНУ; 1999
2. S. Reinach Traite d’ epigraphie Ernest 1885
Grecque Leoux,
Paris
3. R.Cagnat Cours d’ epigraphie Fontemoing 1914
latine et Cie, Paris
1. N. Vilić Spomenik 71,75,98 Beograd 1931;1933
; 1941-48
2. A. Evans Antiquarian researches Westminste 1885
in Illyricum, pars III-
IV, Archaeologia 49 r
3. B.D.Josifovska Inscriptions de la Mesie Beograd 1982

Superieure, VI, (Scupi
et la region de
Kumanovo)
1. Наслов на наставниот предмет Филозофија на религија
2. Код А-Ф28-И
3. Студиска програма Aрхеологија
4. Организатор на студиската програма Институт за филозофија
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Доц. д-р Марија Тодоровска
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции): Запознавање на студентите со
теориите за потеклото и за природата на религијата, како еден од фундаменталните
човекови феномени.
11. Содржина на предметната програма: Различните теории за потеклото и за природата
на религијата. Изворите и функцијата на религијата, улогата на религијата во
фундирањето на обичајното право. Значењето на религијата за идентитетот на
човекот и за осмислувањето на неговата позиција во светот. Аниматизам, анимизам,
натур(ал)изам, тотемизам. Теории за светото (односот свето-профано, мана/свето-
табу, ритуали на жртвување). Теории за статусот и значењето на митот. Важноста на
ритуалот во религиозниот култ. Одржувањето на митот и ритуалот преку нивно
трансформирање (митот и обичната сказна, митот во уметноста, ритуалот во
изведувачките уметности, ритуализацијата на секојдневниот живот). Опаѓањето на
важноста на светото во светот и проблемот на нуминозното (светото) во
современиот свет. Религијата и магијата, како и односот на магијата со науката.
Проблемот на (ин)компатибилноста на разумот и верата. Проблемот на
неискажливоста на религиозните емоции. Критики на религијата од деветнаесеттиот
до дваесет и првиот век. Начини на верување и религиско дејствување во
современиот свет.
12. Методи на учење: индивидуален и групен метод. Следење на предавањата;
изработка на есеи и семинарски работи; дискусии на семинарските часови, поврзани
со одредена семинарска работа или однапред поставен проблем за размислување;
приказ на дело релевантно за предметот.
теоретска настава
работа
16.2 Самостојни задачи 30 часови
17.1 Тестови Тест 1: минимум 18 максимум 35 бодови
Тест 2: минимум 18 максимум 35 бодови
усна)
18. Критериуми за оценување (бодови / до 51 бода 5 (пет) (F)
оценка)
од 61 до 70 бода 7 (седум) (D)
19. Услов за потпис и полагање на Редовност во наставата и реализација на
завршен испит* тековните задолженија
20. Јазик на кој се изведува наставата македонски јазик (и англиски јазик)
наставата
1. Durkheim, Emile Les formes élémentaires PUF, Paris 1968
de la vie religieuse
2. Ото, Рудолф Светото: за Арс Студио, 2015
ирационалното во Скопје
идејата за
божественото и
неговиот однос со
рационалното
3. Елијаде, Мирча Мит и реалност Арс Студио, 2015
Скопје

1. Тодоровска, Митот како света Филозофски 2015
Марија сказна факултет,
Скопје
2. Денет, Даниел К Разбивање на Арс Студио, 2015
магијата: религијата Скопје
како природен
феномен
3. Тодоровска, Дијаболичната Филозофски 2016
Марија природа на светото факултет,
Скопје
1. Наслов на наставниот предмет Римска археологија 1
2. Код А29-З
оддел)
6. Академска година/семестар III/V 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање со материјалната култура на Рим, со посебен осврт на наодите од
Зачетоци на римска култура, материјалната култура, проучување на наодите од
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
2. Grupa avtori Atnicki Rim panorama Beograd 1968
jedne civilizacije,
3. F. Papazoglu Makedonski gradovi u Skopje 1957
rimsko doba
1. D. Srejoviћ I A. Recnik grcke I rimske Beograd 1979
Cermanoviћ- mitologije
Kuzmanoviћ
2. В. Лилчиќ Македонскиот камен за Скопје 2002
боговите,
Христијаните и животот
по смртта, Том I и II
3. В. Лилчиќ Ранохристијанска црква Скопје 2003
1. Наслов на наставниот предмет Раноантичка археологија на Балканот
2. Код А30-З
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање на студентите со материјалната и духовната култура на народите кои
живеат на Балканскиот полуостров во текот на раната антика, односно меѓу 5.ти и
2.ри век.п.н.е. Стекнувањње на знаења за материјалната и духовната култура на
Пајонските племиња, материјалната култура на Античка Македонија, како и со
археолошките остатоци од Тракиските и илирските племиња. Почетоците на
урбанизацијата кај овие цивилизации, нивните фунерарните форми и ритуси.
Почетоците на античкиот период на Балканот. Појава на градовите. Племенски
заедници и народи, нивна територијална распространетост. Историски извори за
Пајонците, Македонците, Тракијците и Илирите, територија, градови, меѓусебни
релации и релации со соседството. Погребни форми, ритуси, верувања, движни и
недвижни археолошки остатоци.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Е. Петрова Пајонија Скопје 2000
2. J. Touratsoglu Macedonia Athens 1998
3. Ѓ. Китов Воведение в Софиа 2004
Тракиската
археологија
1. Д. Срејовиќ Илири и Трачани Београд 2002
2. В. Битракова Религија и уметност Скопје 1999

во антиката во
Грозданова Македонија
3. M. Andronikos Philip of Macedon Athens 1980

1. Наслов на наставниот предмет Ранохристијанска археологија1
2. Код А31-З
3. Студиска програма археологија
Организатор на студиската програма Институт за историја на

4. (единица, уметноста и
односно институт, катедра, оддел) археологија

ЕКТС
кредити
8. Наставник
Доц. д-р Ирена Теодора Весевска
9. Предуслови за запишување на предметот

Стекнување на научни и продлабочени сознанија за периодот на оформувањето
и
прифаќањето на христијанското учење; развивање вештини за анализа на
материјалните
артефакти инспирирани од него, како и на специфичната уметничка продукција, врз
чија
основа се гради средновековната култура.

Презентации, дискусии, проекти
Вкупен расположлив фонд на

13. време 4+2
Распределба на расположивото
14. време 150


работа


бодови

6 (шест)
8 (осум)
10 (десет)
од 91 до 100 бода (А)
Услов за потпис и полагање на завршен

19. испит* Редовност во наставата и реализација на
тековните задолженија
Метод на следење на квалитетот на Евалуација и

21. наставата самоевалуација
Скопј
1. Димитрова Е. Најстарите е 1993
христијански симболи
Ранохристијанска Скопј
2. Лилчиќ В. црква е 2003
Early Christian Harmondswort

3. Krautheimer R. and h 1965
Byzantine Architecture
Early Christian
1. Lowden J. and New York 1997
Byzantine Art
2. Mancinelli F. The Catacombs of Rome Firenze 1999

1. Наслов на наставниот предмет Историја на Стариот Век
History of Antiquity
2. Код А-И32-З
4. Организатор на студиската програма Институт за Историја на уметност со
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник проф. д-р Војислав Саракински
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции): Да се добијат научни и
продлабочени сознанија за историскиот процес кај Хелените и кај Римјаните, како
главни представници на античката цивилизација. Студентите да се здобијат со
научни и продлабочени сознанија за историските процеси особено на државен план,
со цел стекнување историска свест потребна за разбирање на современите
историски процеси, како и да се оспособат за работа со сите видови извори.
11. Содржина на предметната програма: Видови на уредување (полисно, сојузно);
Раѓање на полисот: законите на Дракон, реформите на Клејстен, Солон, Ефијалт;
меѓусебни односи на полисите, криза на полисот; потпаѓање под македонска власт и
губење на политичката самостојност; Процесот на колонизација; хеленската
колонизација во јужна Италија и Сицилија Етничкиот мозаик на Апенинскиот
полуостров: Етрурци, извори и куса историја. Најстарата историја на Рим:
кралското уредување и преминот во Република, уредување и законодавство. Процес
на создавање на единствена држава на Апенинскиот Полуостров. Ширење на
Римската Република кон Исток (Балканскиот полуостров, Мала Азија и Египет) и
Запад (Келти и Германи). Создавање на првите провинци, уредување, градски
живот, извори. Принкипат: уредување, законодавство. Преминување на
Републиката во Царство.
12. Методи на учење: критичко-аналитички; компаративен
теоретска
настава
семинари,
задачи
задачи
учење
17.1 Тестови 18-35 бодови
усна)
20. Јазик на кој се изведува наставата македонски; англиски
21. Метод на следење на квалитетот на континуиран
наставата
1. V. V. Struve – D. Stara Grčka Veselin 1951
P. Kalistov Maslesa,
Sarajevo
2. P. Lisičar Grci i Rimljani FzF Zagreb 1977
3. Н. Машкин Историја на стариот Зумпрес 1995
Рим
1. М. Мирковић Римска држава, т. 1 Досије, 2002
Београд
2. M. Ростовцев Историја старог света Фамилет, 2004
Београд
3. Ф. Папазоглу Историја на Догер, 1995
хеленистичкиот Скопје
период
1. Наслов на наставниот предмет Римска нумизматика
2. Код А33-И
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Монетоковање на грчките полиси, македонските кралеви и пајонските басилеуси.
Монетарниот систем на Римската Република и Царскиот период. Ковници,
иконографија на монетите, метали, техники за изработка.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. Ј. Babilon Anticka numizmatika Beograd 1970
монети во Р,
3. Петрова Е. Пајонија Скопје 1999
Byzantini,
1.teil von Anastasius I
Bis Justinianus I
Byzantini,
2.Phocas
3. D.R. Sear Greek Coins and ther London 1978
Values, Vol. I; Vol. II
1. Наслов на наставниот предмет Основи на библиската археологија
2. Код А34-И
Организатор на студиската програма

4. (единица, Институт за историја на уметноста и

ЕКТС
кредити
Доц. д-р Ирена Теодора
Весевска

Запознавање со културниот контекст на Палестина и стекнување основни познавања
за
библиската археологија, преку развивање способност за нејзино критичко
преиспитување.

Историјат, развојни фази, географско – хронолошки распон и терминолошко-
содржински
елементи на библиската археологија, т.е базични теоретско – методолошки
правци.
Најважни локалитети во Палестина. Археологија на градовите и урбанизација.
Предавања со презентации, дискусии,

проекти

13. време 2+2
14. време 150

теоретска
настава
Вежби
15.2 (лабораториски, 15 часови
семинари,
тимска
работа


бодови

18. оценка) до 50 бода до 50 бода
од 51 до 60 бода од 51 до 60 бода
19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовност во наставата и реализација на

испит
21. Метод на следење на квалитетот Евалуација и самоевалуација

на
наставата
Насло
Р. бр. Автор в Издавач Година
London
1. Aharoni Y The Archaeology of the : 1982
Land of the
Bible SCM Press
London
2. Albright W F The Archaeology of : 1963
Palestin Pengui
e n
Archaeology and the Londo

3. Tubb J N & Bible n 1990
Chapman R L
1. Ben-Tor A (ed) The Archaeology of New Haven: 1993
Ancient Israel Yale

University
Press
2. Connolly P Living in the Time of Oxford: 1983

Jesus of Nazareth Oxford
University
Press
3.
1. Наслов на наставниот предмет Античка митологија
Classical mythology
(единица, односно институт, катедра, Институт за историја на уметност и
ЕКТС
кредити
8. Наставник проф. д-р Ратко Дуев
Стекнување на знаење за: потеклото, видот и особеностите на митовите, нивното
толкување, за верувањата и обредите на Хелените и Римјаните, како вечни теми кои
преку епот, философијата, поезијата и материјалната култура се вградени во
основата на европската цивилизација и култура.
Интерпретација и дефиниција на античката митологија; Историска подлога на
хеленската митологија; Митови за Создавањето; Востановување на моќта на ИЕ
бог Ѕевс: создавање на смртниците; 12-те Олимпијци: Ѕевс, Хера и нивните деца;
Природата на хеленските богови; Деметра и елевсинските мистерии; Орфизам;
Задгробен живот: кралството на Хад; Тебански киклос; Микенски киклос; Враќања;
Персеј и митовите за Аргос; Херакле; Тесеј и митовите за Атика; Аргонаути;
Митови за месни херои и хероини; Природата на римската митологија.
- анализа на извори
- вежби
- анализа на Е-ресурси
13. Вкупен расположлив фонд на време (2+2)
теоретска
настава
семинари,
задачи
17.2 Семинарска работа / проект (презентација: писмена и бодови
усна)
17.3 Активност и учество бодови
оценка)
19. Услов за потпис и полагање на завршен
испит
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски и англиски јазик
21. Метод на следење на квалитетот на - евалуација
наставата - анализа (на усни и писмени
презентации)
Литература
22.
1. Дуев, Р., Античка митологија скрипта 2006
2. Morford, M. P. O., Classical Mythology, Oxford 2003
Lenardon, R. J., (7th edition) University
Press
3. Morford, M. P. O., A Companion to Oxford 1997
Lenardon, R. J., Classical Mythology, University
Press
1. Дуев, Р., Ѕевс и Дионис: раѓање Скопје 2010
на античките
верувања и култови
2. Woodard, R. D. The Cambridge Cambridge 2007
(ed.) Companion to Greek University
Mythology Press
3. Лектири по избор
1. Наслов на наставниот предмет Секојдневниот живот во Хелада и
Рим
(единица, односно институт, катедра, оддел) Институт за историја на уметност и
ЕКТС
кредити
8. Наставник проф. д-р Весна Димовска
Студентите да стекнат способност да ја согледаат социјалната историја на старите
Хелени и Римјани, корелициите на севкупната античка култура со културата на
живеењето, како и компетенцци за толкување на суштината и значењето на
специфичните институции, обичаи и организациски структури.
Раѓање и умирање; семејство; образование; живеалишта; начин на исхрана; облека;
јавни простори; јавен живот (општествени должности на градското население,
живот на село, забава и слободно врем); верувања, обреди и култови; фестивали.
Овие теми ќе бидат обработувани и преку преводи на одбрани изворни текстови
поврзани со секојдневниот живот.
- анализа на извори
- работилници
- изработка на самостојни задачи (есеи, библиографии, преводи, тематски
глосари)
14. Распределба на расположивото време 2+2
теоретска
настава
(аудиториски),
семинари,
задачи
17.1 Тестови Тест 1: минимум
18 максимум 35
бодови
Тест 2: минимум
18 максимум 35
бодови
усна)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовност на настава и реализација
наставата
1. Фласелјер Р. Грција во времето на AEA 2002
Перикле издавачи
2. Carcopino J. Daily life in Ancient 2003
Rome: The People and the
City on the Height of the
Empire
3. Димовска В. Пакет материјали 2015
(скрипта) за предметот
Секојдневниот живот во
хелада и Рим
1. Rodgers N. The Greek World: Ancient Annes 2010
Paople and Places
2. Хејмс С. Стари Рим Књига 2006
комерц
3. Veyne P L’Empire Romain, 1985
Historie de la vie Privee.
Tome 1.
4. Garland R. Daily life of the Ancient Greenwood 2008
Greeks Press
1. Наслов на наставниот предмет Римска археологија 2
2. Код А37-З
оддел)
6. Академска година/семестар III/VI 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање со материјалната култура на Рим, со посебен осврт на наодите од
Зачетоци на римска култура, материјалната култура, проучување на наодите од
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
2. Grupa avtori Atnicki Rim panorama Beograd 1968
jedne civilizacije,
3. F. Papazoglu Makedonski gradovi u Skopje 1957
rimsko doba
1. D. Srejoviћ I A. Recnik grcke I rimske Beograd 1979
Cermanoviћ- mitologije
Kuzmanoviћ
2. В. Лилчиќ Македонскиот камен за Скопје 2002
боговите,
Христијаните и животот
по смртта, Том I и II
3. В. Лилчиќ Ранохристијанска црква Скопје 2003
Ранохристијанска
1. Наслов на наставниот предмет археологија 2
2. Код А38-З
Организатор на студиската програма

4. (единица, Институт за историја на уметноста и
6. Академска година/семестар Трета 7. Број на 6

година/шести ЕКТС
семестар кредити
Доц. д-р Ирена Теодора
Весевска

Стекнување на научни и продлабочени сознанија за периодот на
оформувањето и
прифаќањето на христијанското учење; развивање вештини за анализа на
материјалните
артефакти инспирирани од него, како и на специфичната уметничка продукција, врз
чија
основа се гради средновековната култура.

Доцноантички провинции на територијата на РМ. Епископи од овие простори
споменати во
изворите. Ранохристијански објекти во РМ по градови: Скупи, Стоби, Баргала,
Лихнид,
Хераклеја Линкестис.

Предавања со презентации, дискусии,
проекти

13. време 4+2
14. време 150

работа


бодови

6 (шест)
7 (седум)
8 (осум)
Услов за потпис и полагање на завршен Редовност во наставата и реализација

19. испит* на
тековните задолженија
Метод на следење на квалитетот на

21. наставата Евалуација и самоевалуација
1. Димитрова Е. Керамичките релјефи Скопје 1993

од Виничкото Кале
2. Алексова Б. Loca Sanctorum Скопје 1995
Macedoniae, култ на
мартирите во
Македонија од IV до IX
век
3. Битракова – Старохристијански Охрид 1975

Грозданова В. споменици во охридско
Базиликата Де
1. Манева Е. од Лихнид 7, 1989
Хераклеја Линкестис Охрид
2. Братож Р. Ранохристијанската Македонско 2000

црква во Македонија и Наследство
нејзините односи со
Рим 13, Скопје
Ранохристијанска
3. Лилчиќ В. црква Скопје 2003
1. Наслов на наставниот предмет Семиотика на артефакти
2. Код А39-З

оддел)
6. Академска година/семестар III /VI 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
8. Наставник Никос Чаусидис
9. Предуслови за запишување на
предметот
Запознавање на студентите со семиотиката и симболичките значења на артефактите
и нивната обредно-магиска и религиска функција во древните и архаичните култури.
- Основи на општата, визуелната и ликовната семиотика. - Проткаеност и
диференцијација меѓу утилитарната и означувачката (семиотичка / симболичка)
функција на артефактите. - Проткаеност и диференцијација меѓу работата и обредот:
утилитараизација на обредот и обредизација на работата / производството (лов,
земјоделие, добивање и одржување на огнот, готвење храна, грнчарство,
металургија, градежништво, изработка на прото-машини, војување). - Семиотика на
просторните артефакти: пештера, земјанка, куќа, град, гумно, храм, светилиште. -
Семиотика на статичните шупливи артефакти: садови, кошница, торба, ритон,
кутија, сандак, печка, гробни објекти. - Семиотика на мебелот и покуќнината: маса,
столица, кревет, трон. - Семиотика на динамичните артефакти: а) превозни средства
(тркало, кола, пловни објекти, летала); б) рачни артефакти (орудија, оружје, алатки).
- Семиотика на артефактите наменети за дополнување на телото: накит, облека,
воени оклопи за телото, инсигнии за телото. - Семиотика на култни предмети:
фетиш, жртвеник, идол, култна статуа, култна слика, музички инструменти, култни
реквизити и инсигнии. - Социолошки значења на артефактите. - Значењето на
артефактите во релација со еколошкото окружување на една култура. - Семиотичка
анализа на материјални археолошки наоди (методи, концепти и систем на
имунизација).

13. Вкупен расположлив фонд на време
14. Распределба на расположивото време 150 часа
работа
усна)
испит
21. Метод на следење на квалитетот на
наставата
1. Н. Чаусидис Македонските бронзи Скопје: 2017
и религијата и ЦИП
митологијата на
железнодобните
заедници од Средниот
Балкан (електронски
формат)
2. Н. Чаусидис Обредот како София 2006
трансмисија меѓу
половите нагони и
работата, Миф, 12
3. Н. Чаусидис, Г. Црепна и вршник Ljubljana 2006
Николов (митолошко -
семиотичка анализа),
Studia mythologica
Slavica, 9.
1. L. Mumford Mit o mašini - tehnika Zagreb: 1986
i razvoj čovjeka
GZH
2. M. Elijade Kovači i alkemičari Zagreb: GZH 1983
3. B. Olsen Od predmeta do teksta Beograd: 2002
(Teorijske perspektive Geopoetika
arheoloških istraživanja)
1. Наслов на наставниот предмет Доцноантички утврдувања
2. Код А40-И
оддел)
ЕКТС
кредити
предметот
Студентите да се запознаат со основните елементи на материјалната култура на
деоцноантичкиот период, со посебен осврт на Р. Македонија од 4-6.
Администратистративни граници на доцноантичките провинции, патна
инфраструктура и фортификации од Р. Македонија.
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. I. Mikulcic Spatantike und Munchen 2002
fruhbyzantinische
Befestigungen in
Nordmakedonien
2.
3.
1.
2.
3.
Средновековна нумизматика
1. Наслов на наставниот предмет
2. Код А41-И
4. Организатор на студиската програма Институт за историја

оддел) на уметноста и археологија
6. Академска година/семестар Трета 7. Број на 6
година/шести ЕКТС
семестар кредити
Доц. д-р Ирена

Теодора
8. Наставник Весевска

Студентите да се запознаат и да ги совладаат основните методи ба идентификација
на
нумизматичкиот материјал; да ги совладаат методите на интерпретација на
нумиматичкиот
материјал како примарен археолошки и историски извор на податоци; да го
согледаат
значењето на наодите на монети и на монетите за проучување на монетарната,
економската, политичката и културната историја на Македонија во средниот век;
да ги
совладаат основните елементи на монетарните системи на Византиското
царство,
средновековните балкански држави, Венецијанската република и Отоманското
царство.
во раниот, средниот и доцновизантискиот период; виантиските монети,

нивната
иконографија и политичката идеологија на царството; формирањето и
функционирањето
на паричните системи на српската средновековна држава, бугарското царство
и
централногрчките политички ентитети по 1204 година и нивното присуство на
територијата
на Македонија; продорите на „странски валути“; монетарната војна меѓу Србија и
Венеција
во 13. и раниот 14. Век; паричниот систем на Византија по 1261 г.; парите на
независните
владетели во Македонија по падот на српската средновековна држава;
османската
продукција на пари во Македонија (16-17
в.)
12. Методи на учење: настава, презентации, дискусиии на зададени теми

13. време 2+2
14. време 150

теоретска
настава

семинари,
тимска
работа

задачи


бодови

6 (шест)
7 (седум)
8 (осум)
9 (девет)
од 81 до 90 бода (В)
10 (десет)
од 91 до 100 бода (А)
Редовност во наставата и реализација

19. Услов за потпис и полагање на завршен на
испит
Македонск
20. Јазик на кој се изведува наставата и
Евалуација и
21. Метод на следење на квалитетот на самоевалуација
наставата
University
1. Ph. Grierson Byзantine Coins of 1998
California
Press
2. Група автори Монетите и Народна 2002
монетоковниците во банка на
Македониј
Македонија а
3. Д. Гњатовић Добри и зли динари 1998

Основни нумизматички каталози за идентификација на

1. монети
2.
3.
1. Наслов на наставниот предмет Средновековно археолошко и
уметничко наследство во Република
Mediaeval Archaeological and Artistic
Heritage in the Republic of Macedonia
2. Код А42-И
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Проф. д-р Елизабета Димитрова
9. Предуслови за запишување на Вовед во археологија
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции): Стекнување сознанија за одделните
етапи во создавањето на македонската културна ризница и за најзначајните
археолошки и уметнички споменици создадени на територијата на средновековна
Македонија, применливи во анализата на одликите и значењето на македонското
културно наследство.
11. Содржина на предметната програма: Историско-политички контекст на
средновековна Македонија. Археолошка стратиграфија на средновековните
локалитети и нивниот културен контекст. Развој на уметничкото творештво во
периодот IX – XV век: градителско наследство, ликовна продукција – социјални и
естетски одлики. Улогата на ктиторите во создавањето на програмските,
иконографски и стилски специфики на македонската средновековна ризница.
12. Методи на учење: Интерактивна настава, теренска настава, семинарски вежби,
посета на музејски институции, самостојно учење.
14. Распределба на расположивото време
теоретска
настава
семинари,
задачи
задачи
учење
усна)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовно присуство на наставата
испит
Англиски
21. Метод на следење на квалитетот на анкетни прашалници
наставата
1. Е. Димитрова, Средновековна Медиа 2013
С. Коруновски, Македонија, Принт,
Македонија. Скопје
С. Грандаковска,
Милениумски
културно-историски
факти
E. Dimitrova Medieval Macedonia.

S. Korunovski Macedonia. Millenia of Media Print 2017
S. Grandakovska Cultural and Historical
Facts (in English)
2. С. Коруновски, Византиска Просветно 2006
Е. Димитрова Македонија. Историја дело,
на уметноста на Скопје
Македонија IX-XV
век Jaca Book,
S. Korunovski Macedonia. L’arte 2006
Milano
E. Dimitrova medievale
3. П. Кузман, Охрид sub specie Данте, 2011
Е. Димитрова aeternitatis Охрид
P. Kuzman Ohrid Sub Specie Dante, 2017

Aeternitatis Ohrid
E. Dimitrova
1. Е. Димитрова, Матка. Културно Данте, 2011
В. Лилчиќ, наследство Охрид
К. Антевска,
А. Василески
E. Dimitrova, Matka. Cultural Dante, 2017

Heritage Ohrid
V. Lilcic-Adams,
K. Antevska,
A. Vasileski
2. A. J. Wharton Art of Empire. Painting Pennsylvani 1988
and Architecture of a State
Byzantine Periphery University
Press
3. S. Korunovski, Painting and Kalamus 2011
E. Dimitrova Architecture in
Medieval Macedonia
Средновековна археологија 1
2. Код А43-З
Институт за историја на
4. Организатор на студиската програма уметноста и
оддел)
6. Академска година/семестар Четврта година/ 7. Број на 6
седми семестар ЕКТС

кредити
Доц.д-р Ирена Теодора

Предуслови за запишување на
9. предметот нема

Да се добијат научни и продлабочени сонанија за процесите на развој на
материјалната
култура на Европскиот среден век, нејзините видови и елементи и да се развие
способност
за анализа на спецификите и значењето на археолошкиот материјал од
средновековната
култура.
Варварски племиња од германско и азиско тло, потекло, етногенеза, форми на
урбано
живеење, материјална култура, некрополи, митологија.
15. Форми на наставните активности 15.1 Предавања – теоретска 60 часови
настава
15.2 Вежби (лабораториски, 30 часови
семинари,
Проектни
16. Други форми на активности 16.1 задачи 10 часови
Домашно
16.3 учење 40 часови
Тестов
17.1 и Тест 1: минимум 18 максимум 35 бодови
Тест 2: минимум 18 максимум 35 бодови
Семинарска работа / проект (презентација: писмена и

17.2 усна) 15 бодови
Критериуми за оценување
18. (бодови / до 51 бода 5 (пет) (F)
оценка) 6 (шест)
7 (седум)
8 (осум)
9 (девет)
Услов за потпис и полагање на

19. завршен Редовност во наставата и реализација на
испит
Јазик на кој се изведува македонски

20. наставата јазик
Метод на следење на квалитетот
21. на евалуација и самоевалуација
наставата
1. Нидерле, Л. Словенске старине 1954
2. Конт, Ф. Словени, том I 1989
3. Ковачевић, Ј; Материјална култура САНУ 1951

Гарашанин, М. Јужних Словена
1. БаришиЋ, Ф. Византиски извори за САНУ 1966-1986
историју народа
Југославије, Том I-II
2. Бабиќ, Б. Материјалната Институт за 1986

старословенск
култура на а
Македонските култура-
Словени Прилеп
3. Манева, Е. Средновековен накит Каламус 1992
од Македонија
1. Наслов на наставниот предмет Музеологија
2. Код А44-З

оддел)
6. Академска година/семестар IV /VII 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање со базичните поими, методи и елементите на музеологијата. Музеи во
Македонија и светот. Оспособување со примарните концепти за подготовка на
изложба.
Културна и историска база на музејот. Музеологија, музејски предмет, музеалност,
споменик на културата. Музејот како установа: функционални одделенија и служби,
документација, музејска заштита, музејска комуникација, поделба на музеите.
Музејска изложба: комуникација, принципи, музеографски помагала. Метафизички
аспекти на музејот.

теоретска
настава
семинари,
задачи
задачи
учење
усна)
испит
наставата
1. Н. Чаусидис Музеологија Скопје. 2012
Филозофски
факултет
2. I. Maroević Uvod u Muzeologiju Zagreb: 1993
Zavod za
informacijs
ke studije
3. Ѓ. Миљковиќ Прилог кон Скопје: 1982
историјата на Музеи на
музејското дело на Македони-
територијата на ја
Социјалистичка
Република
1. A. Gob, N. Druge Muzeologija. Istorija, Beograd: 2009
razvoj i savremeni Narodni
izazovi Muzej; Clio
2. П. Вук-Павловиќ Творештвото и Скопје: 1994
музејската естетика Мета
форум
3. Група автори Нова музејска теорија Скопје: 2009
и пракса Нампрес
1. Наслов на наставниот предмет Археолошка картографија и
топографија
2. Код А45-З
оддел)
6. Академска година/семестар IV/VII 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
Основни елементи на археолошка картографија и топографија.
Историско прегледување на картографијата, од антиката до употребата на
модерните технички достигнувања од 21 век.
теоретска
настава
15.2 вежби 30 часови
задачи
задачи
учење
усна)
наставата
1. М. Joukowsky A Complete Manual of New Jersey 1986
Field Archaeology
2. O.A. W. Dilke Greek and Roman maps London 1998
3. Baskim Idrizi Opsta kartografija so Skopje 2004
kartografska
generalizacija
1. S. Manasov Geografski Skopje 1996
informaciski sistemi vo
odbranata
2. Topografski sekcii na Zavod za
Republika Makedonija, geodetski
razmeri raboti –
Skopje
(avtokoman
da)
3.
1. Наслов на наставниот предмет Историја на Балканот-среден век
2. Код А-И46-З
4. Организатор на студиската програма Институт за археологија и историја на
(единица, односно институт, катедра, уметност-Филозофски факултет-Скопје
оддел)
5. Степен (прв, втор, трет)
ЕКТС
кредити
8. Наставник проф. д-р Тони Филипоски
предметот
Студентите да се стекнат со знаења за историјата на Балканот во средниот век. Да
ги разберат политичките, социјално-економските и културните процеси во
историјата на одделните балкански земји/држави, но и нивните меѓусебни односи
од доаѓањето на Словените (VI век) до нивно паѓање под османлиска власт (XV
век).
Извори и историографија. Старите Словени и нивното населување на Балканот.
Хрватските земји до XII век. Српските земји од VI до средина на XV век. Бугарија
од VII до крајот на XIV век. Босна од XII од XV век. Албанија од XII до XVвек.
Културата на балканските земји во средниот век.
12. Методи на учење: критичко-аналитички; компаративен.
теоретска
настава
семинари,
задачи
задачи
учење
17.1 Тестови до 70 бодови
усна)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовно и активно следење на
испит наставата
наставата
1. Б. Петровски Историја на Фзф- 2010
балканските земји во Скопје
XIV-XV век
2. Џ. В. А. Фајн Балканот во раниот София 1999
Јуниор среден век (критички
историски преглед од
VI до доцниот XII
век).
История на
3. И. Божилов – В. средновековна Скопје 2015
Гюзелев България VII-XIV век,
т. I
4. H. Gračanin Kratka povjest Hrvatske

za mlade. Knj. I (od Zagreb 2006
starog vjeka do kraja
18. Stoljeca),
5. Група автори Историја српског Београд 1981,
народа, I-II 1982
1. С. Ћирковић Историја Београд 1964
средњовековне
босанске државе
2. И. Божић Албанија и Арбанаси Глас
у XIII, XIV и XV САНУ 1983
веку, 11-112 CCCXXXV
III, књ. 3,
Београд
3. Д. Оболенски Византискиот Скопје 2002
комонвелт. Источна
Европа 500-1453
1. Наслов на наставниот предмет Социологија на културата
2. Код А-С47-И
3. Студиска програма Aрхеологија
4. Организатор на студиската програма Институт за историја на уметност и
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Проф. д-р Антоанела Петковска
предметот
Да се добијат научни и продлабочени сознанија за: природата, структурата,
механизмите на дејствувањето на културните феномени во интеракција со
останатите општествени феномени и динамиката на развојот на културата.

Определба на културата со особен осврт на социолошкиот поим за културата; кус
преглед на социјалната историја на културата (предмодерно, модерно и
постмодерно доба); определба на сродни поими и поделба на културата
(цивилизација, материјална и духовна култура, традиција и прогрес); видови
култура (поткултура, контракултура, масовна култура, елитна култура, народна
култура);елементи на културата; вредности, норми, обичаи; културен идентитет и
културен интегритет; културата и другите општествени феномени; културата и
современите општествени процеси (глобализација, регионализација,локализација);
културна политика, културен менаџмент и маркетинг во културата; културна
продукција и културна репродукција; култура и јазик; култура и комуникација.
12. Методи на учење: фронтална настава, интерактивна настава, работа во групи,

истражувачки активности, практична настава и вежби, настава на терен исл.
работа
усна)
испит
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски и англиски јазик
наставата
1. Коковиħ, Драган Пукотине културе Просвета 1997
(Београд)
2. Рејмонд, Културата Култура 1996
Вилијамс (Скопје)
3. Петковска, Есеи од АЗ-БУКИ 2009
Антоанела социологијата на (Скопје)
културата (11 –
127;261 – 279)
1. Шешиќ - Култура Темплум 2003
Драгичевиќ, (Скопје)
Милена.
Стојковиќ,
Бранимир
2. Mulhern, Francis Culture/Metaculture Routledge 2000

London&New (London&N
York, Routledge ew York)
3. Routledge 2005
Jenks, Chris Culture (New York)
4. Анастасова, Современа популарна Центрифуг 2012

Сенка култура а
(Скопје)
1. Наслов на наставниот предмет Помошни историски науки
2. Код А-И48-И
3. Студиска програма
4. Организатор на студиската програма Институт за археологија и историја на
(единица, односно институт, катедра, уметноста
оддел)
6. Академска година/семестар IV/VII VII Број на
семес ЕКТС
тар кредити
8. Наставник Проф. d-r Boban Petrovski
9. Предуслови за запишување на /
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции): Da se dobijat prodlabo~eni
soznanija za nekolku nau~ni disciplini koi odat vo nasoka na osposobuvawe na
studentite za polesno sovladuvawe na istoriskite poimi, nastani vo teorijata, no i
natamo{nata nivna praktika.
11. Содржина на предметната програма: Poim, razvoj i specifi~nosti na slednive

pomo{ni istoriski nauki: Arhiviskika, Paleografija, Diplomatika,
Genealogija, Hronologija, Heraldika, Sfragistika, Numizmatika, Istoriska
geografija.
12. Методи на учење: преадвања, вежби, самостојна работа

теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
над 91 10 (десет) (А)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Да се освојат минимум 15 поени. Да
испит се изработи проектна задача.
наставата
1. Петровски Б. Помошни историски Филозофск 2010
науки и факултет
2. Антољак С. Помошни историски УКИМ 1980
науки
3. Stipishic J. Pomocne pivijesne Sveuciliste, 1972
znanosti u teoriji i Skolska
praksi kniga,
Zagreb
1. Петровски Б. Хералдика и инсигнии Де Гама 2009
2. Richards E.G. Mapping time. The Oxford Univ. 1998
Calendar and its Histroy Press
3.
1. Наслов на наставниот предмет Историја на архитектурата на
2. Код А49-И
4. Организатор на студиската програма Филозофски факултет - Скопје
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Проф. Д-р Сашо Коруновски
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции): Студентите да стекнат основни
познавања од историјата на архитектурата на Македонија преку спознавање на
најзначајните текови и архитектонски остварувања. Стекнатиот квантум на знаења
треба да ги оспособи студентите за теренска или кабинетска работа во соодветните
институции.
11. Содржина на предметната програма: Архитектурата во Македонија во антиката
(станбена архитектура, театри, храмови, терми), Ранохристијанска архитектура
(Стоби, Хераклеја, Лихнид, Баргала), Средновековна архитектура во Македонија
IX-XV век (стилски периоди и споменички микро групи), Исламска архитектурата
во Македонија (џамии, турбиња, текии, анови, амами), Христијанска архитектура
XV-XVIII век (споменички микро групи), Архитектурата во периодот на
преродбата.
12. Методи на учење: Следење на настава, индивидуално учење, индивидуално или
тимско изработување на семинарска работа, презентација
14. Распределба на расположивото време 2+2
теоретска
настава
задачи
задачи
учење
усна)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Присуство на часови
испит
21. Метод на следење на квалитетот на Евалуација
наставата
1. Коруновски С., Е. Византиска Детска 2006
Димитрова Македонија Радост
2. Коруновски С., Средновековна Медиа 2013
Е.Димитрова, Македонија: историја принт
С.Грандаковска на уметноста, Македониј
архитектурата и а,
литературата: во универитет
Македонија Евро-
милениумски балкан
културно историски
факти
3.
1. Герасимовска Д. Антички куќи во Скопје 1996
2. - Коруновски Културно наследство ФТУ - 2011
Сашо Охрид
3. Хаџиева- Архитект Андреја Скопје 2001
АлексиевскаЈ,. Дамјанов
Е.Касапова
Средновековна археологија 2
2. Код А50-З
Физолозофски факултет, Институт за

4. Организатор на студиската програма историја
(единица, односно институт, катедра, на уметноста и археологија
оддел)
6. Академска година/семестар Четврта година/ 7. Број на 6
осми семестар ЕКТС

кредит
и
Доц.д-р Ирена Теодора

Предуслови за запишување на
9. предметот нема

Да се добијат научни и продлабочени сонанија за процесите на развој на
материјалната култура на Европскиот среден век, нејзините видови и елементи и да
се
развие способност за анализа на спецификите и значењето на археолошкиот
материјал од
средновековната култура.
Словени, потекло, етногенеза, форми на урбано живеење, материјална култура,
некрополи,
митологија.
15. Форми на наставните активности 15.1 Предавања – теоретска 60 часови
настава
15.2 Вежби (лабораториски, 30 часови
семинари,
Проектни
16. Други форми на активности 16.1 задачи 10 часови
Домашно
16.3 учење 40 часови
Тестов Тест 1: минимум 18 максимум 35

17.1 и бодови

бодови
Семинарска работа / проект (презентација: писмена и

17.2 усна) 15 бодови
Критериуми за оценување
18. (бодови / до 51 бода 5 (пет) (F)
оценка) 6 (шест)
7 (седум)
8 (осум)
9 (девет)
Услов за потпис и полагање на

19. завршен Редовност во наставата и реализација на
испит
Јазик на кој се изведува македонски

20. наставата јазик
21. Метод на следење на квалитетот евалуација и самоевалуација

на
наставата
1. Нидерле, Л. Словенске старине 1954
2. Конт, Ф. Словени, том I 1989
3. Ковачевић, Ј; Материјална култура САНУ 1951

Гарашанин, М. Јужних Словена
1. БаришиЋ, Ф. Византиски извори за САНУ 1966-1986
историју народа
Југославије, Том I-II
2. Бабиќ, Б. Материјалната Институт за 1986

култура на старословенска
Македонските култура-
Словени Прилеп
3. Манева, Е. Средновековен накит Каламус 1992
од Македонија
1. Наслов на наставниот предмет Занаетски технологии и конзервација
2. Код А51-З
оддел)
6. Академска година/семестар IV/VIII 7. Број на 6
ЕКТС
кредити
предметот
Запознавање со основните занаетски и уметнички технологии, материјали, поими
и принципи, како и со методите на конзервација и реставрација.
Принципи на конзервацијата. Проблем на реставрирање. Познавање на материјали,
технологии на изработка, болести и козервација на: камен, бронза, благородни метали,
железо, керамика, стакло, органски материјали (дрво, коска, кожа, текстил ...).
Познавање на сликарски техники и материјали. Традиционални градежни техники;
козервација и реставрација на градби.
теоретска
настава
семинари,
задачи
задачи
учење
усна)
испит
наставата
1. Н. Чаусидис Занаетчиски технологии Скопје. 2012
и конзервација Филозофски
факултет
2. Д. Ванчевска, Б. Конзервација на Народната 2013
Бозароска метални археолошки банка на
Павловска. предмети Република
3. H. J. Plenderleith, A. Konzervacija muzejskih Zagreb: 1974
E. A. Werner predmeta i umjetnina Muzejski
dokumentaci
oni centar
1. Е. Јожеф Конзервација и 1970
рестаурација керамике,
Рад војвођанских музеја, 1
19, Нови Сад, 1969-70,
258-288.
2. L. Losos Nove metode Zagreb: 1974
konzervacije muzejskih MDC
zbirki
3. Р. Малинова, Я. Прыжок в прошлое Москва: 1988
Малин (эксперимент Мысль
раскрывает, тайны древни
эпох
1. Наслов на наставниот предмет Идеологија, политика и уметност во
средновековна Македонија
Ideology, Politics and Artistry in
Medieval Macedonia
2. Код А53-И
оддел)
ЕКТС
кредити
8. Наставник Проф. д-р Елизабета Димитрова
9. Предуслови за запишување на Вовед во историја на уметноста
предметот
10. Цели на предметната програма (компетенции): Стекнување сознанија за
историскиот развој на средновековното културно наследство на Р Македонија во
контекст на историските, социјалните и политичките прилики кои се рефлектирале
во визуелната сфера на уметничкото творештво преку специфични и за
македонската територија автентични програмски, иконографски и ликовни одлики.
11. Содржина на предметната програма: Идеолошки основи на ликовното творештво во
сферата на средновековното монументално сликарство создадено на територијата
на Р Mакедонија. Улогата на држава и црквата во креирањето на ликовни ансамбли
со идеолошки и политички пораки. Значењето на ктиторите во конфигурацијата на
програмските и иконографски одлики на фрескоаранжманите од XI до XV век.
Ктиторските композиции и нивниот иконографски, ликовен и естетски асамблаж.
12. Методи на учење: Интерактивна настава, теренска настава, семинарски вежби,
посета на музејски институции, самостојно учење.
14. Распределба на расположивото време
теоретска
настава
семинари,
задачи
задачи
учење
усна)
19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовно присуство на наставата
испит
англиски
21. Метод на следење на квалитетот на анкетни прашалници
наставата
1. Е. Димитрова, Средновековна Медиа 2013
С. Коруновски, Македонија, Принт,
Македонија. Скопје
С. Грандаковска,
Милениумски
културно-историски
факти
E. Dimitrova Medieval Macedonia.

Macedonia. Millenia of Media Print
S. Korunovski 2017
S. Grandakovska Cultural and Historical
Facts (in English)
2. С. Коруновски, Византиска Просветно 2006
Е. Димитрова Македонија. Историја дело,
на уметноста на Скопје
Македонија IX-XV
век Jaca Book,
S. Korunovski Macedonia. L’arte 2006
Milano
E. Dimitrova medievale
3. Е. Димитрова, Матка. Културно Данте, 2011
В. Лилчиќ, наследство Охрид
К. Антевска,
А. Василески
E. Dimitrova, Matka. Cultural Dante, 2017

Heritage Ohrid
V. Lilcic-Adams,
K. Antevska,
A. Vasileski

1. E. Dimitrova, The Portal to Heaven. University 2007
Reaching the Gates of of Niš,
Immortality, Niš &
Byzantium. Collection
of scientific works V,
2. A. J. Wharton Art of Empire. Painting Pennsylvani 1988
and Architecture of a State
Byzantine Periphery University
Press
3. E. Dimitrova V. I. Personalities in Faculty of 2015
Medieval Macedonia, Philosophy,
Folia Archaeologica Skopje
Balcanika III
1. Наслов на наставниот предмет Западноевропската уметност низ
призмата на класичната
2. Код А54-И
(единица, односно институт, катедра, оддел) археологија
ЕКТС
кредити
8. Наставник Проф.д-р Татјана Филиповска
9. Предуслови за запишување на предметот Историја на античката уметност
Цели на предметната програма се студентите да стекнат сознанија за значењето и
улогата на класичната уметност и археологија во формирањето на европската
култура и ликовно наследство.
11. Содржина на предметната програма: Археолошките истражувања и остатоци како
поттик за создавање во сферата на архитектурата и ликовните уметности од
ренесансата до неокласицистичките тенденции во творештвото на Западна Европа.
Класичните остатоци на Рим во проекцијата на ренесансниот и барокниот стил.
Големата Тура и ископувањата во Помпеја и Херкуланум како вовед кон новата
класицистичка естетика на 19. столетие.
12. Методи на учење: Предавања проследени со проекции на визуелниот материјал и
вежби на кои студентите ги презентираат своите трудови (проекти, презентации,
семинарски работи, есеи итн.), проследени со дискусии.
теоретска
настава
задачи
17.1 Тестови 18-35 бодови
усна)
17.3 Активност и учество 0-20 бодови
19. Услов за потпис и полагање на завршен 30 бода
испит
наставата
1. E. Garen Kultura renesanse Нолит 1982
Белград
2. P. Murray Renaissance Electa 1971

Architecture Editrice -
Milano
3. H. Honour Neo-classicism (Style Penguin 1975
and Civilization) Books
1. D. Irwin Neoclassicism Phaidon 2006
Press,
London
2. Помпеја и њени музеји Вук 1983
(Музеји света) Караџиќ
Београд,
Младинска
књига
Љубљана
3. T. Filipovska “Classical In Systasis, 2013
Archaeologyunder the 22
Auspices of European
Art”
4. Ј.Ј.Winckelmann History of Art of Getty 2006
Antiquty Publication
1. Наслов на наставниот предмет Хералдика
Heraldry
2. Код А55-И
4. Организатор на студиската програма Институт за Историја на уметност и
оддел)
5. Степен (прв, втор, трет) 1
ЕКТС
кредити
8. Наставник Др. проф. Филипова Снежана
10. Студентите да стекнат знаења од областа на хералдиката како визуелна помош со
коja се разликуваат, препознават грбови, знамиња, печати и останати обележја и
симболи-амблеми на фамилии, кооперации, манастири, гилди, градови, држави,
институции како што се универзитети, библиотеки, и т.н. што ќе може да ги
применат во дообликувањето на знаењата и дополнувањето на сознанијата за
европското сликарство и скулптура и идентификација и датација на портрети, како
и основни познавања на специфичните аспекти на генеологијата и семиологијата во
средновековниот период и времињата кои следат. Ова може да резултира во
дополнување на сознанија за споменици, слики и скулптури со аплицирани
хералдички обележја на нарачувачот или сопственикот на делото-објектот,
пишување статии, изработка на современи хералдички грбови и амблеми на
приватни лица, компании, институции.
11. Дефиниција на хералдиката, причини и време на појава, значење, развој на

правилата, развој по региони во Европа. Првите хералди и најстари грбови.
Хералдиката како визуелно средство за препознавање на личности и институции,
грбовите –симболи на идентитет, ранг, професија, нивната доминантна статичност и
наследност. Најстар хералдички труд со дескриптивен карактер, грбовници. Лични
и институционални грбови. Цивилна хералдика, земен грб, фантастичен грб.
Илирски грбови. Поврзаноста на хералдиката со историјата на уметностa.
Ликовниот аспект на грбовите како декорација во сликарството (ракописи, фрески и
осликување на таваници на благороднички капели) , во рељеф- на градските порти,
замоци и палати, на таписерии во приемните одаи, на надгробни споменици,
мостови, во витраж на градската јавна архитектура и резиденцијални објекти.
Хералдиката денес, анахрони и современа тенденции.

Усвојување знаења преку разбирање, усвојување стручна терминологија и
меморирање на содржини, користење на онлине линкови.
работа
17.1 Тестови 70бодови
усна)
оценка)
19. Услов за потпис и полагање на завршен нема
испит
20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски, англиски
наставата
1. Stephen Slater The Illustrated Book of Lorenz Books London
Heraldry 2003
2. Александар Грбовите на Мисла, 1990
Матковски Македонија Скопје
3. Milosh Ćirić Heraldika 1 (grb, Univerzitet 1983
ilustrovani osnovni Umetnosti u
pojmovi) Beogradu
1. Snezana Filipova Komnenian Heraldry Македонска 2010
and the fresco painting Цивилизација,
in Macedonia, Скопје,
Macedonian Heritage двоброј 36-37
(Македонско
Наследство), 101-124
2. Vujadin Ivanišević Razvoj heraldike u Vizantološki 2004
srednjevekovnoj Srbiji, Institut, SANU
ZRVI XLI, 213- 234,
3. Снежана Студии за Македоника 2015
Филипова Хералдиката во Литера,

SS I PP - Arheologija 2018

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SS I PP - Arheologija 2018

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

УНИВЕРЗИТЕТ "СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ"-СКОПЈЕ

ЗА ИЗМЕНИ И ДОПОЛНУВАЊА НА ЧЕТИРИГОДИШНА (240 КРЕДИТИ)

Мај 2017 година

СТУДИСКА ПРОГРАМА ПО АРХЕОЛОГИЈА

Изборни предмети – Листа бр.1

Изборни предмети – Листа бр. 2

Изборни предмети – Листа бр. 3

Изборни предмети – листа бр. 4

Изборни предмети – листа бр.6

Изборни предмети – листа бр. 7

Изборни предмети – листа бр. 8

3. R. Bloch Anticka epigrafija Beograd 1970

3. Енциклопедии и каталози од изложби, публикувани текстови во

17.2 Семинарска работа / проект (презентација: писмена и 10 бодови

2. Ørberg H. H. Lingva Latina per se Domus 2000

3. Енциклопедии и каталози од изложби, публикувани текстови во

3. A. Silioti Egipat Mozaik 1994

3. F.. Bourbon Drevne civilizacije Zagreb 2005

3. S.Pollock Ancient Mesopotamia Cambridge 2004

3. D.S.Kury, J. Greek burial Customs London 1971

3. B.D.Josifovska Inscriptions de la Mesie Beograd 1982

3. Студиска програма Археологија

4. Организатор на студиската програма Институт за историја на уметноста и

5. Степен (прв, втор, трет) прв

6. Академска година/семестар II/III 7. Број на 6

Доц. д-р Ирена

9. Предуслови за запишување на предметот Нема

Цели на предметната програма

13. Вкупен расположлив фонд на време 2+2

14. Распределба на расположивото време 150

15.2 Вежби 15 часови

16. Други форми на активности 16.1 Проектни задачи 35 часови

16.2 Самостојни 30 часови

16.3 Домашно учење 40 часови

17. Начин на оценување

Тест 1: минимум 18 максимум 35

Тест 2: минимум 18 максимум 35

17.2 Семинарска работа / проект (презентација: писмена и усна) 15 бодови

17.3 Активност и учество 15 бодови

Критериуми за оценување (бодови /

од 81 до 90 бода 9 (девет) (В)

од 91 до 100 бода 10 (десет) (А)

19. Услов за потпис и полагање на завршен Редовност во наставата и реализација на

20. Јазик на кој се изведува наставата Македонски

21. Метод на следење на квалитетот на Евалуација и самоевалуација

Р. бр. Автор Наслов Издавач Година

Прирачник за изработка Филозофск

2. Ходер, Ј. Читајќи го минатотo Oxford 2005

3. Гембл, К. Основи на археологијата 2009

Р. бр. Автор Наслов Издавач Година

17.2 Семинарска работа / проект (презентација: писмена и 10 бодови

2. C. Amery, B. The lost world of Los 2002

3. J.P.Adam Roman Bulding London- 2003

3. М.Јованов Античка бронза во Скопје 2008

3. B.D.Josifovska Inscriptions de la Mesie Beograd 1982

22.2 Дополнителна литература

2. В. Битракова Религија и уметност Скопје 1999

3. M. Andronikos Philip of Macedon Athens 1980

3. Студиска програма археологија

Организатор на студиската програма Институт за историја на

5. Степен (прв, втор, трет) прв

6. Академска година/семестар III/V 7. Број на 6