Professional Documents
Culture Documents
tayo’y makakain.
Aralin 1 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Katutubo Maring: Ang kahoy na panggatong kaya ‘di masindihan ay higit na
*Panitikan: Karunungang-bayan marami ang nasa kalan kaysa kailangan.
( Salawikain, Sawikain at Kasabihan )
*Wika: Dalawang Uri ng Paghahambing Isa pang manonood: Tama si Maring. Ang isa’y malungkot kaya’t
*Panitikan: Alamat naghahanap; dalawaha’y angkop at siyang anong sarap; ngunit pag
“Mina ng Ginto” - Alamat ng Baguio nagtatlo’y isa na ang kalabisan.Kung ‘di matiyak ni Neneng kung sino
*Wika: Pang-abay na Pamanahon at Panlunan sa kanila ang kakausapin, mga kanayon ano’ng kailangan?
*Panitikan: Epiko
“Tuwaang” - Epiko ng mga Bagobo Lahat: Tanging paraa’y ang karagatan.
* Wika: Pang-abay na Pamaraan Ingkong Terong: Ayos ka na ba, Neneng?
Neneng: Tumanggi man po ako’y walang mangyayari. Kagustuhan rin
Aralin 2 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Español ninyo ang masusunod.
* Panitikan: Ang Karagatan at Duplo Ingkong Terong: At kayong apat?
*Wika: Mga Eupemistikong Pahayag Apat na Lalaki : Opo.
* Panitikan: Tula Ingkong Terong: Akin na, Neneng ang iyong singsing. (Aabutin sa
“Pag-ibig sa Tinubuang Lupa” ni Andres Bonifacio dalaga ang singsing at ihuhulog sa tubig na nasa garapon). Kayong
* Wika: Mga Pandiwang Nagpapahayag ng Emosyon o apat ay magpapalabunutan kung sino ang unang sisisid sa singsing na
Damdamin inihulog ni Neneng. (Palabunutan). At ikaw Berting ang unang sisisid
* Panitikan: Sanaysay sa dagat ng pag-ibig upang makuha ang singsing.
“Ang Katamaran ng mga Pilipino” ni Dr. Jose P. Rizal
*Wika: Ang Pangunahin at Pantulong na Kaisipan Mga Tao: (Palakpakan)
Isang Tao: Pagbutihin mo, binata at si Neneng ay marami nang
Aralin 3 – Ang Panitikan sa Panahon ng mga Hapon nailunod na talisuyo sa karagatan.
* Panitikan: Tanaga at Haiku Berting: Magandang gabi sa inyong lahat
* Wika: Mga Pangungusap na Walang Paksa Mga nariritong kanayon ni Neneng
* Panitikan: Maikling Kuwento At sa iyo mutya’y muling nagpupugay.
“Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo Ipinangangakong nahulog mong singsing
*Wika: Sanhi at Bunga ng mga Pangyayari Aking sisiri’t sa iyo’y ibibigay
Tanda ng pag-ibig na walang hangganan.
Ang Panitikan sa Panahon ng mga Español
Dahilan sa ako’y siyang nakabunot
* Panitikan: Ang Karagatan at Duplo
Ng palitong itong nagpapahintulot
Isa sa itinuturing na matandang anyo ng panitikan ang karagatan at
Ako ay sumisid sa dagat ng nais
duplo. Tinatawag itong tulang padula sapagkat ang mga ito ay
At ang iyong singsing ay aking makamit
nasusulat nang patula at ginagampanan ng mga tauhan. Tinatawag
Ay katunayan nang Diyos ang pumili
din itong dulang pantahanan sapagkat karaniwang idinaraos sa loob
Na ako ngang ito’y siya mong itangi.
ng bahay o bakuran ng namatay. Nagiging parangal din ito sa
namatay.
Sumisid sa singsing na aking hinulog
Ang Karagatan
Subalit ‘di upang siyang maging irog
1. Ito ay isang larong may paligsahan sa tula.
Kundi idaan lang muna sa pagsubok
2. Ang kuwento nito ay batay sa alamat ng singsing ng isang
Kaya’t sisirin mo ang tanong kong ito
dalaga na nahulog sa gitna ng dagat.
At singsing kong ito ay nang maangkin mo
3. Pakakasalan ng dalaga ang binatang makakakuha ng singsing.
Ang singsing na itong linso’t walang bato
4. Sa larong ito, hindi kinakailangang “sumisid’ sa dagat ang binatang
Turan mo’ng simula at ang dulo nito.
nais magkapalad sa dalagang nawalan ng singsing.
5. Ginaganap ang laro sa bakuran ng isang bahay.
Berting: Tila ang bugtong mo’y sinlalim ng dagat
6. May dalawang papag sa magkabila ng isang mesang may sarisaring
Na ‘di matatarok ng isip kong pahat.
pagkaing-nayon.
Kaya’t iyong singsing nais mang makuha
7. Magkaharap ang pangkat ng binata at dalaga.
Isa pang pagsubok ay hiling ko sinta.
8. Karaniwang isang matanda ang magpapasimula ng laro.
9. Maaaring magpalabunutan para mapili ang binatang unang
Kulas: Ang pagkakatao’y isalin sa iba
bibigyan ng dalaga ng talinghaga.
Nang ‘di masabing ikaw ay buwaya
10. Maaari pa rin ang pagpili sa binata ay batay sa matatapatan ng
Akong nabunot ng pang-ikalawa
tabong may tandang puti.
Inaangkin hirang kanyang karapatan
11. Bibigkas muna ng panimulang bahagi ang binata bago tuluyang
Sumisid sa dagat ng singsing mong bugtong
sagutin ang talinghaga.
Na siyang panumbas sa iyong pag-irog.
Ang iyong mababasa ay unang bahagi ng pagtatanghal ng Karagatan
ng Sulo ng Inang Wika noong ika-19 ng Disyembre 1967, sa Ika-19 na
Neneng: Kung gayon, o, Kulas, iyo nang sisirin
Pagkakatatag ng Unibersidad ng Manuel L. Quezon.
Ang lalim ng puno’t dulo niyang singsing.
ANG KARAGATAN
Kulas: Singsing, aking Neneng, walang puno’t dulo
(May isang mesang nakalagay ang mga paninda-mga garapon ng
Mayroon ngang simula at may wakas ito
pagkain at mga de-bote. May dalawang dalaga at apat na binata sa
Ang simula’y bilog nito na panloob
paligid ng mesa. Maraming tao sa paligid. Isang matanda ang lalapit
At ang katapusa’y panlabas na bilog.
sa ponda.)
Ganyan kung gawin, singsing ng pag-ibig
Haya’t nasisid ko singsing mong nahulog.
Tandang Terong: Humm… tila matagal nang nakasalang ang sinaing
ay ‘di pa nagagatungan.
Neneng: Iyan ang tanong diyan kay Lamberto
Kaya’t heto naman ang para sa iyo;
Nang ika’y parito, pamula sa kanto Na ating sasakya’y binalsang kawayan
Ilang bahay, Kulas, ang naraanan mo? Na bigkis ng lubid na pawang hinabi
May ilaw ay ilan, iyo sanang turan Sa buhanging pino’t ikaw ang pipili.
Tingnan ko ang tibay pang-alaala mo?
Nardo: Neneng, aking mahal, sadyang mahal kita
Kulas: Salamat Neneng ko’t iyang katanungan Kaya’t imposible’y pag-aariin pa
Kay daling sagutin kaya’t aking masasabing Lubid na buhangin, aking pipiliin
Ako’y tanging mahal; Heto ang tugon ko: Kung pababaunan ng aking pagkain
Bahay, pito lamang at sa mga ito’y Bawat isang linggong kakailanganin
Aking natandaan, apat ang may ilaw- Sa ‘sang dahong ipil iyong babalutin.
Ito’y patotoong isip ko’y malinaw.
Neneng: Kulas, ika’y mali sa iyong katugunan Neneng: ‘Di ba’t ang hiling sa akin nanggaling
Kaya’t isasalin itong aking tanong Bakit ngayo’y ako ang pasusulitin?
Sa sinong ikatlong sa tubig lulusong
At siyang sisisid, sa singsing kong bugtong. Nardo: ‘Pagkat paniwalang ‘di ka sinungaling
Nardo: Ako ang ikatlong dapat subukin mo Neneng: Ano ang batayan ng iyong pasaring?
Kaya’t iyong dinggin ang tugon ko’y: Nardo: Salamat kung gayon, mutya ko at giliw
Pamula sa kanto at hanggang sa rito Ikaw ay may wikang tapat at matining
Walang bahay ni ilaw akong natandaan Nang iyong sabihin tayo’y kakasalin
Kundi itong ponda ni Neneng kong mahal. Inakalang tapat ikaw sa paggiliw
Mga Tao: (Palakpakan at kantiyawan) Kaya’t sa problemang aking
Kahati ka sa tuwa’t sa ligaya gayo’y din
Neneng: Kung gayon ito naman ay tugunin Ang buhanging lubid ay kaya kong gawin
Pang-una sa ikatlong iyong sasagutin Kung sa hirap nito’y kasalo ang giliw.
Bakit ba ang tubig sa bilog na mundo Neneng: Ayoko’t ‘di tama! ‘Di pala kasal,
Hindi tumatapon walang ligwak ito? Ni walang sintahan ay mag-aasawa na.
Nardo: ‘Di nga mag-asawa ngunit may pagsinta!
Nardo: Sa abot ng isip narito ang tugon: Neneng: Ay sayang! Sayang na pag-ibig
Tubig, bato’t tao, at lahat sa mundo Sayang ang singsing kong nahulog sa tubig
Ay ‘di tumatapon dahil sa ang globo Kung ikaw rin lang siyang sisisid
Ay isang malaki’t mabisang magneto; Mahanga’y hintin kong kumati ang tubig.
Hinihigop nito ang lahat ng narito
At sa kalawaka’y ‘di tayo tutungo. Tandang Terong: Sa unang pagkakataon ay nagkaganito ang apo ko.
Ako ang hahatol. Tama si Nardo.
Mga Tao: Magaling! Mabuhay si Nardo! Ang karagata’y simula lang ng kuwento
Neneng: Pangalawang tanong,heto na’t pakinggan Mula ngayon, Nardo, sa bahay pumanhik
Paanong buwang sa langit ay tanglaw At doon mo ihibik ang iyong pag-ibig.
Aking mahihipo’t mapaglalaruan? Pepito: (Iiling-iling at magkikibit ng balikat.)
Ito’y pangarap nang ako’y musmos pa lamang Mga Tao: Mabuhay si Ingkong Terong! Mabuhay!
Kung talagang ako ay sadyang mahal mo Mabuhay ang karagatan, aliwang Pilipino!
Paiirugan mo ang hiling kong ito. (Palakpakan)
W A K AS
Nardo: Salamat, O, Ina, sa pag-aaruga mo,
Noong ako’y munti’t pinalalaki mo. Ang Duplo
Isang paborito’t ibig kong kuwento 1. Isa rin itong larong may paligsahan sa pagtula kaya maaari
Ay siyang panugon sa tanong na ito. ring mauring tulang patnigan.
Sa pamamagitan ng isang salamin 2. Ang mga lalaking kasali ay tinatawag na duplero at ang mga
Minumutyang buwan ay pabababain babae ay duplera.
Kahit sa kandungan ng mutya ko’t giliw 3. Sila ay tinatawag na bilyako at bilyaka kapag naglalaro na.
Mapaglalaruang buwang hinihiling. 4. Ang palmatorya ay isang tsinelas na ginagamit ng hari sa
pagpalo sa palad ng sinumang nahatulang parusahan.
Mga Tao: Magaling! Iyan ang binata namin!... 5. Ang parusa ay maaaring pagpapabigkas ng mahabang dasal
Pakinggan natin ang tanong na ikatlo. para sa kaluluwa ng namatay.
6. Ang paksa ng pagtatalo ay tungkol sa nawawalang loro ng
Nardo: Ako’y nakahanda sa pangatlong tanong hari o kaya naman ay magsusumbong ang bilyako sapagkat
Singsing na nahulog aking sisisirin hinamak ng isang bilyaka.
Sukdang ikapugto ng hiningang tangan 7. Ginaganap ito sa bakuran ng isang tahanan.
Kung puso ng mutya’y aking maaangkin. 8. Tulad ng karagatan, ginaganap kapag may lamay o parangal
sa isang namatay.
Neneng: Ako’y nangangamba, ako’y natatakot 9. Nagpapatalas ng isip sapagkat ang pagmamatuwid ay
Na ang huling tanong kaniyang masagot daglian o impromptu.
Itong karagatan isang laro lamang 10. Pinangungunahan ng isang matanda na gaganap na haring
Ngunit paglalarong birong totohanan tagahatol.
Ayoko na yatang ito ay ituloy
Baka sa sagutan ako’y maparool. ANG DUPLO: Ang Ibon ng Hari
Ingkong Terong: Ituloy mo, apo, bahala na ako. Hari : Simulan na ang laro. Bumilang kayo.
Neneng: Kung gayon, Leonardo, tugunin mo ito. Mga Bilyaka: Una, Ikalawa, Ikatlo.
Kung tayo’y makasal, ay nanaisin ko Mga Bilyako: Una, Ikalawa, Ikatlo.
Na magpulot-gata sa bayang Mindoro
Hari: Tribulasyon!
Lahat: Tribulasyon! Aba ng Reyna: ’Pinagbigay-alam sa inyong gward’ya,
Hari: Estamos en la Buena composicion.(Titindig) Baka nalimutan at nalingat siya.
Ang komposisyon ng tanan
ay paglalarong mahusay! Hari: Maraming salamat, bilyaka’t bilyako,
Ang magulo ay mahalay Ngayo’y tinatapos itong larong duplo.
Sa mata ng kapitbahay. Paalam sa lahat, salamat sa inyo,
Mga binibini at mga ginoo, Muling magkikita pag naglaro tayo.
Matatanda’t batang ngayo’y naririto,
Malugod na bati ang tanging handog ko WAKAS
sa pagsisimula nitong larong duplo. JULY 26 ACTIVITY - 1 Whole Sheet of Paper
Ang hardin ko’y kubkob ng rehas na bakal, GAWAIN 1:
Asero ang pinto’t patalim ang urang; 1. Tungkol saan ang binasang duplo?
Ngunit at nawala ang ibon kong hirang, 2. Sino-sino ang tauhang gumaganap sa duplo?
Ang mga bilyaka ang nuha’t nagnakaw! 3. Paano nilalaro ang duplo?
4. Paano ipinagtatanggol ng mga bilyako at bilyaka ang bawat isa?
Mga Bilyaka: Hindi kami ang nagnakaw. 5. Sa iyong palagay, ano-ano ang mabuting epekto ng dupluhan?
6. Makatuwiran pa rin kaya na gawin ang larong duplo sa mga lamay
Hari: Sino ang nagnakaw? sa patay sa kasalukuyan? Bakit?
N I M I T O
T A N A G A
O Y A Y I E