Türkiye'de Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama Sistemlerinden ...

T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
GİYİM ENDÜSTRİSİ VE GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI
GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI
TÜRKİYE’DE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN

BİLGİSAYAR DESTEKLİ KALIP HAZIRLAMA SİSTEMLERİNDEN
ASSYST, KONSANCAD VE LECTRA SİSTEMLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN
YRD.DOÇ. H. SAADET BEDÜK.
HAZIRLAYAN
MÜCELLA ÖZKAN
KONYA 2006
T. C.
SELÇUK ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
GİYİM ENDÜSTRİSİ VE GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI
GİYİM SANATLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI
TÜRKİYE’DE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN

BİLGİSAYAR DESTEKLİ KALIP HAZIRLAMA SİSTEMLERİNDEN
ASSYST, KONSANCAD VE LECTRA SİSTEMLERİNİN
KARŞILAŞTIRILMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
DANIŞMAN
YRD.DOÇ. H. SAADET BEDÜK.
HAZIRLAYAN
MÜCELLA ÖZKAN
KONYA 2006
ÖNSÖZ
Hazır Giyimin, üretim ve ihracat yönleriyle Ülkemiz ekonomisi açısından

azımsanmayacak ölçüde önem arz ettiği bilinmektedir. Üretim ve İhracatta önemli yer
tutan sektörün, varolan gücünü muhafaza etmesi hatta daha ileriye götürerek yeni
ufuklara yol alması kaçınılmaz hale gelmiştir. Zira, Serbest Piyasa ekonomilerinde
mücadele edilmesi gereken birçok unsurun varlığı yanında; hali hazırda tüm
sektörlerde kendisini hissettirdiği gibi bu sektörde de ağırlığını ve potansiyelini ortaya
koyan Çin faktörü, gerekli önlemlerin alınmaması halinde bir sorun meydana
getirebilecek durumdadır.
Bilgi ve Teknolojisinin hakimiyeti altında bulunulan günümüzde, Bilgisayar

destekli tasarım ve üretim sistemleri mevcut sanayi işletmelerinde, hizmet sektöründe
ve Eğitim kurumlarında yaygın ve etkin olarak kullanılmaktadır. Bilgisayar destekli
tasarım ve üretim sistemleri Tekstil ve Hazır Giyim sektöründe de önemli bir yer
tutmakta olup, bu çalışma ile ASSYST, KONSANCAD, LECTRA Sistemleri
birbiriyle karşılaştırılarak, avantaj ve dezavantajları ortaya konmaya çalışılmıştır.
Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe kullanılan BDT/BDÜ sistemlerinin

araştırılarak geliştirilmesi noktasında her kesim elinden gelen gayreti göstererek
sistem açısından ‘Rantable’ olanı ortaya koyabilmelidir. Bütün üretim alanlarında
olduğu gibi ‘En Az Maliyet, En Yüksek Verim’ gayesini gerçekleştirme
önemsenmelidir.
Yapılan araştırmanın konu seçiminde, araştırmanın yönlendirilmesi ve

düzenlenmesi sırasında yardımcı olan Danışmanım Yrd.Doç. H. Saadet BEDÜK’ e ,
araştırmam esnasında değerleri fikirleri ile yol gösteren Yrd.Doç. Dr. Nurgül
KILINÇ ’a teşekkürlerimi sunarım.
Araştırmalarımda yardımını esirgemeyen SERMAN TEKSTİL’ e, KONYA

TİCARET ODASI’ na, Öğr. Gör. Figen ÖZEREN’ e Öğr. Görevlisi Gülden
ABANOZ’ a, destek ve yardımlarını gördüğüm arkadaşlarıma teşekkür ederim.
Araştırmam boyunca maddi manevi desteğini esirgemeyen değerli eşim Halil

ÖZKAN’ a ve kızım ZEHRA’ ya en içten teşekkürlerimi sunarım.
i
i
ÖZET
Hazır giyim sektöründe kullanılan Bilgisayar destekli kalıp hazırlama

sistemlerinden Assyst, Konsancad ve Lectra sistemlerinin karşılaştırılması
araştırmanın amacını oluşturmaktadır.
Bu sistemlerin belirlenmesinde; sistemi öğrenebilme zamanı ,uygulama

yapabilme olanakları ve yaygın kullanımları göz önünde bulundurularak mevcut
sistemler arasından Assyst, Konsancad ve Lectra sisteminin araştırma için uygun
olabileceğine karar verilmiştir. Yapılan araştırma da sistemlerin incelenmesi
alfabetik sıra ile tamamlanmıştır(Assyst, Konsancad, Lectra).
Araştırma yapılırken Hazır giyim sektöründe kullanılan Bilgisayar

destekli kalıp hazırlama sistemlerinin tamamı araştırmanın evrenini
oluştururken tercih edilen sistemler araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır.
Araştırma yapılırken öncelikle Dünya’da ve Türkiye’de Hazır giyim sektörü
hakkında bir bilgi taraması yapılmıştır.Her sistem için kaynak taramaları
yapılarak sistemler hakkında literatür bilgileri toplanmıştır.
Her üç sisteminde kendi içinde avantaj ve dezavantajları belirlenmeye

çalışılmıştır. Bunun yanı sıra her sistem de aynı model ve kumaş eni de aynı
belirlenerek örnek bir pastal planı hazırlanmıştır. Pastal planı yerleşimi
yapılırken ilk önce kumaş yönü dikkate alınarak daha sora kumaş yönüne
dikkat edilmeden bir serim yapılmıştır.Yapılan serimler sonucunda her sistemin
ne kadar verimli bir yerleşim yaptığı ve fire oranları belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hazır Giyim , B.D.T./ B.D.Ü., Assyst, Konsancad, Lectra
ii
ii
ABSTRACT
It forms the aim of the research that the comparison of Assyst, Konsancad
and Lectra systems which are Computer- supported pattern preparation systems
used in ready-made clothing sector.
In determination of the systems , it has been decided that among the

available Systems, Assyst, Konsancad and Lectra Systems are suitable for the
research, analysis of Systems has been completed in alphabetical order (Assyst,
Konsancad , Lectra).
While all Computer-supported pattern preparation systems used in ready-

made clothing sector constitute the universe of the research prefered Systems
Constitute the illustration of the exploration during the research. While
researching, firstly information scanning about ready- made clothing sector in
turkey and on the World has been completed. Scanning the sources for each
system, literature information Systems has been gained.
Advantages and disaduantages of each of three Systems has been tried to

be fixed. In addition to that for each system not only the same model and cloth
also the same breadth being fixed, an example laying plan, a lay was made at first
concerning the direction of the cloth, then not concerning it. As a result of these
lays, it has been fixed that how productive settlement each system made and their
loss rate.
Keywords: Read-made clothing , B.D.T./ B.D.Ü. , Assyst, Konsancad,

Lectra.
iii
iii
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ···························································································································i
ÖZET····························································································································ii
ABSTRACT··················································································································iii
İÇİNDEKİLER··············································································································iv
TABLOLARLİSTESİ··································································································vii
ŞEKİLLER LİSTESİ···································································································viii
TANIMLAR LİSTESİ···································································································ix
BÖLÜM 1. GİRİŞ
1.1. Dünya da ve Türkiye de Hazır Giyim·····················································1
1.1.1. Dünya da Hazır Giyim·····································································1
1.1.2. Türkiye de Hazır Giyim····································································1
1.1.3. Türkiye de Hazır Giyimin Tarihsel Gelişimi·································· 5
1.1.4. Hazır Giyim Alanında Türkiye’nin Güçlü Ve Zayıf Yönleri, Tehdit
Ve Fırsatları································································································7
1.1.5. Türk Hazır Giyim Sektörü Global Hedefler ve Politikalar(2005-
2010)·········································································································10
1.1.6. Dünya da ve Türkiye de Hazır Giyim Sanayindeki Teknolojik
Gelişmeler································································································13
1.2. B.D.T./B.D.Ü. Nedir?···········································································19
1.2.1. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Genel Yapısı····································22
1.2.2. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi·····························23
1.2.3. Hazır Giyim de B.D.T./ B.D.Ü. In Tarihçesi·································25
1.2.4. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Yararları··········································27
1.2.5. B.D.T./ B.D.Ü.’in Hazır Giyim de Uygulama Alanları··················29
1.2.5.1. B.D.T./ B.D.Ü.’in Uygulama Alanları······································29
1.2.6. Hazır Giyim de Mevcut B.D.T./ B.D.Ü. Sistemleri························30
1.2.7. Hazır Giyim de Kullanılan B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin
Yararları····································································································31
1.2.8. B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları·············································33
1.2.8.1. Digitizer····················································································34
1.2.8.2. Workstation···············································································34
iv
iv
1.2.8.3. Plotter························································································35
1.3. Konu İle İlgili Araştırmalar···································································36
1.4. Problem Cümlesi···················································································37
1.5. Alt Problemler·······················································································37
1.6. Araştırmanın Önemi··············································································37
1.7. Sayıltılar································································································38
1.8. Sınırlılıklar····························································································38
BÖLÜM 2. YÖNTEM
2.1. Araştırmanın Modeli·············································································39
2.2. Evren Ve Örneklem···············································································39
2.3. Verilerin Toplanması·············································································39
2.4. Verilerin Analizi····················································································39
BÖLÜM 3. ARAŞTIRMANIN BULGULARI

3.1. Assyst Sistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri···········································40
3.1.1. Assyst Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri····································41
3.1.1.1. Temel Kalıp Oluşturma··································································41
3.1.1.2. Model Uygulama···········································································41
3.1.1.3. Digitten Kalıp Alma·······································································42
3.1.1.4. Kalıpları Kontrol Etme··································································44
3.1.1.5. Dikiş Payı Verme···········································································46
3.1.1.6. Serileme·························································································47
3.1.1.7. Stil Dosyası Hazırlama··································································49
3.1.1.8. Pastal Planı Yerleştirme·································································53
3.1.1.9. Pastal Planı Çizdirme·····································································55
3.2. KonsancadSistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri·····································57
3.2.1. Konsancad Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri·····························58

3.2.1.2. Model Uygulama···········································································58
v
v
3.2.1.5. Dikiş Payı Verme···········································································59
3.2.1.6. Serileme·························································································59
3.3. Lectra Sistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri············································65
3.3.1. Lectra Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri····································67
3.3.1.2. Model Uygulama···········································································67
3.3.1.5. Dikiş Payı Verme···········································································69
3.3.1.6. Serileme·························································································70
3.4. Assyst, Konsancad., Lectra Sistemlerinin Karşılaştırılması·················77
BÖLÜM 4. SONUÇ VE ÖNERİLER

4.1. Sonuç Ve Öneriler·················································································82
KAYNAKÇA
vi
vi
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo no Tablo İsmi Sayfa No

1· Assyst, Konsancad., Lectra Programlarının Karşılaştırılması································77
vii
vii
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil No Şekil İsmi Sayfa No
1· B.D.T./ B.D.Ü. Sisteminin Bileşenleri·····································································26
2· B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları·······································································33
3· Lectra Sistemi Çalışma Planı ···················································································67
4· Assyst Pastal Planı Yerleşimi ··················································································53
5· Konsancad Pastal Planı Yerleşimi ···········································································62
6· Lectra Pastal Planı Yerleşimi···················································································72
viii
viii
TANIMLAR LİSTESİ
ASORTİ :Kalıpları pastala göndermeden önce hazırlanan dosyadır.

B.D.T. : Bilgisayar Destekli Tasarım
B.D.Ü. : Bilgisayar Destekli Üretim
CAD : Computer Aided Desing, Bilgisayar Destekli Tasarım
CAM : Computer Aided Manufacturing, Bilgisayar Destekli İmalat...
DİGİTİZER : Önceden hazırlanan ana kalıpların veya model kalıplarının dışarıdan
bilgisayar ortamına aktarılmasını sağlayan cihazdır.
KONFİGRASYON : Sistemin özelliğidir.
OPSİYONEL : Daha çok hareket edebilen ( dönebilen ) kalıplar için kullanılan bir
tanımdır. Çok fonksiyonu olan kalıplardır.
PASTAL PLANI : Belirlenen modelin kesimi yapılacak olan kalıplarının
yerleşiminin yapılması işlemidir.
PLOTTER : Hazırlanan pastal planlarının kağıda çıktısının alındığı cihazdır.
STİL DOSYASI : Kalıpları pastala göndermeden önce hazırlanan dosyadır.
WORKSTATİON : Kalıp ile ilgili bütün işlemlerin yapıldığı alandır.
ix
ix
BÖLÜM 1. GİRİŞ
1.1. Dünyada Ve Türkiye de Hazır Giyim
1.1.1. Dünyada Hazır Giyim
Hazır giyim sanayii, sağladığı istihdam imkanı, üretim sürecinde yarattığı

katma değer ve uluslararası ticaretteki ağırlığı nedeniyle ekonomik kalkınma
sürecinde önemli rol oynayan bir sanayii dalı haline gelmiştir. Gelişmiş
ülkelerin18. yüzyılda gerçekleştirdikleri sanayileşme sürecine damgasını vuran
tekstil ve daha sonra hazır giyim sanayii, günümüzde de gelişmekte olan ülkelerin
ekonomik kalkınmalarında benzer bir rol oynarken, yüksek teknoloji sektörlerinin
ağırlığına rağmen, gelişmiş pazar ekonomilerinde de yaratılan katma değer
sıralamalarında ilk sıralarda yer almaktadır (Şuhubi,2003:10).
Gelişmiş ülkeler Hazır giyim işletmelerinde, yatırım ve üretim

maliyetlerini düşürmek ve dolaysıyla dünya ile rekabet edebilmek amacıyla,
verimlilikte önemli artışlar sağlamışlardır (Kuşcuoğlu, 2002:12).
Dünya hazır giyim sanayinin dünya ticareti içindeki payı, 2002 yılı
itibarıyla %3.2 civarında gerçekleşmiştir. Dünya hazır giyim ticareti, 1990 yılında
106 milyar dolardan, 2002 yılında yıllık ortalama %6 artışla, yaklaşık 201 milyar
dolara yükselmiştir.Dünya hazır giyim ihracatında AB, Çin, Hong Kong, Türkiye,
Meksika, ABD ve Hindistan ilk sıralarda bulunmaktadır. Çin, AB bir bütün olarak
ele alındığında, hazır giyim ihracatında ikinci sırada yer almıştır. AB'yi ülkeler
bazında değerlendirdiğimizde, Çin dünyanın en büyük ihracatçısıdır. İşçi
ücretlerinin çok düşük olması, önemli devlet desteğinin olması ve girdilerinin
büyük kısmını iç pazardan temin edebilmesi, dünya pazarlarında Çin'e büyük
rekabet avantajı sağlamaktadır. Öte yandan, Çin ekonomisinin son yıllarda
gösterdiği büyüme performansı nedeniyle iç pazarın canlı olması bu sektörü daha
da güçlü kılmaktadır(İgeme,2005).
Dünya tekstil ve hazır giyim ticaretine etki eden en önemli olaylardan

birisi, Çin'in 11 Aralık 2001 tarihinde DTÖ(Dünya Tekstil Örgütü)' ye 143. üye
olarak girmesidir. Çin bu üyelikle, DTÖ 'nün "Tekstil ve Konfeksiyon
1
Antlaşması"na tabii olmuş ve DTÖ çerçevesindeki tarife indirimlerinden
yararlanmaya başlamıştır. Bu antlaşma tekstil ve hazır giyim sektöründe
uygulanmakta olan kotaların 2005 yılına kadar kademeli olarak kaldırılmasını
gerekli kılmaktadır. Çin'in DTÖ üyeliği, tekstil ve hazır giyim sanayisinin sahip
olduğu özelliklerle birlikte düşünüldüğünde, diğer tekstil ve hazır giyim ihracatı
yapan ülkelerin tedirginliğine yol açmaktadır. Ancak, 1.5 milyar nüfusluk Çin
pazarının da dünyaya açılmak durumunda kalması, beraberinde büyük fırsatları da
getirecektir. Çin ABD ve AB ile ikili anlaşmalar yapmıştır. Çin ABD anlaşmasına
göre, 2009 yılına kadar olan dönemde, ABD'nin Çin'den tekstil ve hazır giyim
ithalatındaki artışın pazarı bozucu etkisi olması durumunda, ABD korunma
önlemlerine başvurabilecektir. Bu, Çin'e kota uygulamakta olan tüm ülkeler
tarafından başvurulabilecek bir yöntemdir (İgeme, 2005) .
Türkiye ise 2002 yılında, 8 milyar dolarlık hazır giyim ihracatıyla dünyada
4. sırada yer almıştır. 1990 yılında sadece 587 milyon dolarlık hazır giyim ihracatı
bulunan Meksika, 2002 yılında 7,75 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiş ve
dünya sıralamasında 5. sırada yer almıştır.Dünya hazır giyim ticaretinde önemli
rol oynayan ABD ise 2002 yılındaki 6 milyar dolarlık ihracatıyla 6. sırada yer
almıştır( İgeme, 2005).
1.1.2. Türkiye de Hazır Giyim
Türkiye hazır giyim sektörü’nde; dünyanın 6. büyük tedarikçisi,A.B.-

15 ’in 2. büyük tedarikçisi konumundadır ( Tgsd, 2002).
Türkiye'nin 2002 yılı hazır giyim üretimi 2,644 trilyon TL tutarında

gerçekleşmiştir (1998 fiyatları ile). 2003 yılı tahmini üretim değeri ise 2,808
trilyon TL'dir. Buna göre 2003 yılı hazır giyim üretiminin imalat sanayi üretimi
içindeki payı %7.9 civarındadır.
Türkiye'de hazır giyim üretiminde 35,735 firma faaliyet göstermektedir.

Hazır giyim sektörü GSMH, istihdam ve ihracat açısından Türkiye'nin en önemli
sektörlerinden biridir. Türk hazır giyim sektörü dünyanın 6. büyük ihracatçısı
konumundadır. Türkiye'de üretilen hazır giyim ürünlerinin büyük bir kısmını
2
pamuklu ürünler oluşturmaktadır. Sektör üretiminin yaklaşık %70'i ihraç
edilmektedir. Yine, ihraç edilen ürünlerin yaklaşık %80'i pamuklu ürünlerdir.
Türk hazır giyim sanayi esnek üretim yapısına sahip olup, değişen moda
eğilimlerine kolayca uyum sağlayabilmektedir. (Tgsd, 2002).
Sektörün en büyük sorunları arasında finansman ve enerji maliyetlerinin

yüksekliği, markalaşamama ve firmaların sermaye yapılarının güçsüz olması yer
almaktadır. Sektörün sahip olduğu başlıca avantajları ise hızlı teslimat, hedef
pazarlara olan yakınlık, geniş ürün yelpazesi, tekstil ve terbiye sanayinin gelişmiş
olması olarak sıralayabiliriz. Dünyada, özellikle gelişmiş ülkelerde çevre, kalite,
sağlık vb. alanlarda yaşanan gelişmelerin bir sonucu olarak bu konularla ilgili
çeşitli düzenlemelere ve uygulamalara gidilmektedir. Bugün, hazır giyimde en
önemli pazarımız olan AB'de çevre ve sağlıkla ilgili olarak yaşanan gelişmelerin
bir sonucu olarak, pek çok ürünün yanı sıra tişörtler için AB çevre etiketi
geliştirilmiştir. Firmalarımız da son yıllarda bu gelişmeleri yakından takip etmekte
ve çevre etiketlerine artan bir oranda ilgi göstermektedirler. ( Tgsd, 2002).
Son yıllarda, tekstil ve hazır giyim sektöründe kalite unsuruna gösterilen

ilgi artmakta, buna bağlı olarak da kalite yönetim sistemlerine uygun faaliyet
gösteren firmaların sayısı hızla yükselmektedir( Tgsd, 2002).
Türkiye'de Hazır Giyim Üretimi
2001(trilyon TL) 2002 (trilyon TL) 2003*(trilyon TL)

ÜRETİM 2,515 2,644 2,808
ÜRETİM 2,515 2,644 2,808
ÜRETİM 2,515 2,644 2,808
(*) Tahmini, 1998 fiyatları ile

Kaynak : DPT
(İgeme, 2005)
3
Sektörde yaşanan değişim trendinde ilk önceliği teknoloji, yüksek fabrika-
laşma, tasarımcıyla çalışma ve markalaşma oluşturuyor. Avrupa Birliği'ne gir-
mesine ramak kalmış olan Türkiye'nin "Avrupa'nın konfeksiyon üretim üssü"
olmaktan çıkıp, "Avrupa'ya katma değeri yüksek ürün ve markalı mal satan"
ülkeye geçiş te bu değişimin sağılıklı olması çok büyük rol oynayacaktır. Hazır
Giyim sektörümüz ürün kalitesi ve üretim teknolojisi itibariyle çağdaş Dünya
standartlarındadır. Sektör üretiminin yaklaşık ¾ ünü on yaşından daha genç
makine ve teçhizatla gerçekleştirmektedir.İplikten başlayarak üretim
kapasitesinde Türkiye’nin Dünya ölçeğinde payı önemli boyutlardadır. Türkiye’de
kurulu kapasite iğ sayısı itibariyle Dünya’da altıncı; rotor sayısında ise dördüncü
sıradadır. Tekstil Konfeksiyon ve Hazır Giyim Sektörü ülkede yaratılan katma
değerin (GSMH) 1/10 unundan fazlasını; ülke ihracatının 1/3 ünden fazlasını
gerçekleştirmektedir. İmalat Sanayii alt kesimi içinde tekstil ve hazır giyim
sektörünün yarattığı katma değer toplamın 1/6 sı boyutundadır (Şuhubi,2003:10).
Tekstil ve hazır giyim sektörü yüksek ihracat performans ve potansiyeli ile

ülkenin dışa açılan penceresidir.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin yarıştığı bu zorlu pazarda Türkiye

sağlam, kalıcı bir yer edinmiştir. Şimdiden teknoloji düzeyi, ürün kalitesi, yetkin
yönetim ve yaratıcı pazarlama becerisi, eğitilebilir genç çalışanlar kaynağı ile
Dünya da rekabet gücüne sahip olduğumuz ender sektörlerden biri olan tekstil
sektörünün, bu konumunu sürdürebilmesi ve geliştirebilmesi için teknolojisini
çağın önünde tutabilecek olgunlukta eğitim, araştırma, geliştirme desteğine
gereksinim duyacaktır. (Şuhubi,2003:11).
4
1.1.3. Türkiye’de Hazır Giyim Sanayiinin Tarihsel Gelişimi
“Hazır giyim istatik verilerden yararlanılarak bulunan ortalama ölçüler

esas alınarak seri halde üretilen ve alıcının ölçülerine göre satılan giyim eşyasının
tümünü kapsamaktadır.”Fransız Bartholeme Thimmonier tarafından dikiş
makinesinin icadıyla, giysi dikimi el işi olmaktan kurtarılmış, daha süratli ve
rasyonel olarak bir makine yardımıyla gerçekleştirme çabalarına başlangıç
olmuştur.Daha sonra Elias Howe tarafından 2 iplikli, 1 iğneli ve 1 mekikli Lock-
Stitch makinesiyle bu alanda sanayileşme yönünde bir adım atılmıştır. (Sezer,
v.d., 2003:2)
Bundan sonraki gelişmeler, Amerikalılar tarafından gerçekleştirilen, ilik

açma makinesi, düğme dikme makinesi ve ütüleme işlemini kolaylaştıran ütülerin
icadı, giyim sanayiinin daha rasyonel çalışmasına yol açmıştır (Sezer, v.d.,
2003:3)
Ülkemizde imalat sanayinin gerek toplam üretim değeri, istihdam payı ve

gerekse dış ticaret içindeki payı açısından önemli ağırlığa sahip bir alt sanayi
grubu olan tekstil sanayi, Cumhuriyetin ilk kuruluş yıllarından itibaren gelişerek
bugün ülke ekonomisi için lokomotif sektör konumuna gelerek dünyada üretim,
kapasite, ihracat kalite vb. açısından ilk sıralarda yer almaktadır.
Ülkemizde ilk kurulan sanayi dallarında biri olan dokuma ve giyim sanayi
planlı dönemde hızla gelişmiş ve özellikle dördüncü planlı dönemi sonlarında
büyük bir satım olanaklarına kavuşmuştur. 1960’lı yıllarda başta Avrupa olmak
üzere dünyayı saran işçi eylemleri ve 1970’lerin başında petrol bunalımı
nedeniyle özellikle tekstil ve hazır giyim sektöründe fason üretime geçilmesine
neden olmuştur.
Tekstil ve hazır giyim ihracatının patlama yaptığı 90’ların başında küçük

atölye sayısının da %20’lere varan bir artış gösterdiği göz önüne alınırsa, fason
üretime bağlı bir “küçük işyeri” artışından söz etmek mümkün görünüyor. Buna
karşılık yapılan küçük hareketler, küçük işletmenlerin ortalama % 40’nın aynı
5
zamanda fason üretimde yaptığını gösteriyor. Bu oran tekstil ve hazır giyim
sektöründe %50 ile en yüksek noktaya ulaşıyor.
1980’li yılların en başlarından itibaren ihracata dayalı bir sanayileşme

modelini benimseyen Türkiye’de, körfez krizi özellikle ihracata bağımlı sektörleri
derinden etkilemiştir. Şimdi de gümrük birliği hazırlıklarının yapıldığı bu
dönemde, uluslar arası alanda rekabet edebilmek için iş gücü maliyeti mümkün
olduğunca aşağıya çekilmek istenmektedir. Bu da firmaları bir yandan yeni üretim
organizasyonları ararken diğer yandan da işçileri daha aşağı çekmeye ve böylece
hiç olmazsa ucuz maliyetle rekabet gücü yakalamaya olanak veren fason üretim
modeline itmektedir. ( Çivitci, 2003:189,).
1980’li yıllardan önce çok cüzi düzeylerde kendi gayretleri ile ihracat
yapmaya çalışan Türk Tekstilcileri 1980’den sonra ekonomik politikaların ihracat
odaklı olarak oluşturulmaya başlaması ile birlikte dünya ihracatı içinde hatırı
sayılır bir konuma ulaşmaya başlamışlardır. Türkiye 1980 yılında dünya ihracatçı
ülkeleri arasında yapılan sıralamada 33. Sırada iken bugün itibari ile en büyük 10
ülke arasına girmiş bulunmaktadır. Hazır giyim sanayinin yıllar bazında
ihracatının gelişerek artmasının yanında ihracatının niteliğinde de büyük
değişiklikler olmuştur. 1980 öncesi dönemde daha çok hammadde veya katma
değeri düşük işlenmiş ürün ihracat eden hazır giyim sanayi bu gün katma değeri
yüksek ve tüketici tercihlerine uygun kalitede mal üretir ve satan hale gelmiştir.
Kısacası Türk hazır giyim sanayi geleneksel metotlarla üretimden

teknoloji yoğun üretime, katma değeri düşük mallarda katma değeri yüksek
kaliteli mallara yönelmiştir.Türk hazır giyim sektörü yapı gereği dinamik bir
sektördür. Dış satım olanakları oldukça yüksektir, yüksek bir yatırım finansmanı
gerektirmez, ürün tipi ve üretim şekli kolaylıkla değiştirilip, Pazar koşullarıyla
uyum sağlayabilme gibi avantajı bulunmaktadır. Hazır giyim tüm ham ve
yardımcı maddelerin bir modelde bir araya gelerek anlam kazandığı son üretim
zinciridir. Bu aşamadan sonra artık mal müşterinin kullanımına
sunulmaktadır( Çivitci, 2003:190).
6
1.1.4. Hazır Giyim Alanında Türkiye’nin Güçlü Ve Zayıf Yönleri,
Tehdit Ve Fırsatları
Güçlü Yönleri
• Uluslar arası rekabet deneyimi
• Hammadde ve malzeme zenginliği
• Kişisel talebe yönelik küçük ölçekli işlere yatkınlık
• Ürün ve süreç çeşitliliğindeki zenginlik
• Lojistik, ulaşım, iletişim konularında altyapı yeterliliği
• Esnek ve hızlı üretim, hızlı karar verebilme yeteneği
• Teknolojiye ve modaya uyum becerisi
• Toplam üretimin ¾’ünün on yaşından genç makine parkıyla

gerçekleştiriliyor olması
• Genç ve eğitilebilir nüfus
• Gelişmiş ülkelere göre genç nüfusun yarattığı rekabetçi işgücü

maliyetleri,
• Yetişmiş işgücü ve girişimci ruh
Zayıf Yönleri
• Özkaynak yetersizliği, risk sermayesi noksanlığı, işletme sermayesi

ve nakit akışı
• Global perakende pazarlarında bulunamama, dağıtım kanallarını

yönlendirme becerisindeki eksiklik
• Marka yaratılamaması
7
• Esnek üretime uymayan katı iş mevzuatı
• Tekstil ve konfeksiyon sanayileri arasında gerekli sinerjinin

bulunmayışı
• Ar-Ge eksikliği üniversite sanayi ve meslek kuruluşları arasındaki

diyalogun zayıflığı,
• Sektörel bilgilendirici ve yönlendirici strateji ve politika eksikliği
• Kalite, kontrol, süreç otomasyonu ve sanal üretim teknolojilerinin

yeterli düzeyde gelişmemiş olması
• Ülke içi ve dışı benchmarking alışkanlıklarının olmaması
• Sektörle ilgili özel bilişim teknolojilerinin olmaması
• Çağdaş bir eğitim sisteminin bulunmayışı, her yaşta eğitim

seferberliğinin olmaması (Şuhubi,2003:13).
Fırsatları
• Yüksek satın alma paritesine dayalı düşük maliyetli emek ve

yönetim giderleri
• Hedef pazarlardaki pazar payımızın düşüklüğü.
• Yeni pazarlar,2005'den sonra korumacı engellerin ortadan kalkıyor

olması.
• Yükselme sürecine hazırlanan ekonomik konjonktür.
• Gelişen turizm ve tekstil sektörü işbirliği.
• Ülkenin genç nüfus gücü.
8
Tehditleri
• Kaynak yetersizliği, kıt, pahalı kısa vadeli ve riskli finansman.
• Ülke imajının yetersizliği.
• Mevcut ve/veya potansiyel bölgesel entegrasyonlar ve ikili

antlaşmalar.
• Ulaşım maliyetlerindeki düşüşler, pazara yakınlık avantajının

yitirilmesi.
• Uluslararası serbest rekabet kurum ve kurallarının gelişmemiş

olması.
• Siyasi bakımdan istikrarsız bir bölge içinde yer alıyor olmak.
• İhracat ve ilgili mevzuatta tutarsızlık,devamsızlık(Şuhubi,2003:14).
9
1.1.5. Türk Hazır Giyim Sektörü Global Hedefler Ve Politikalar
(2005-2010)
Türk hazır giyim sektörü için belirlenen 2005 ve 2010 yılı ihracat
hedeflerine ulaşmak için; üretim ve pazarlama stratejileri yenilenmektedir.
Üretim Stratejileri
• Fason üretimin payının azaltılmak
• Fason üretim içinde basit/standart ürünlerin payını en aza çekmek
• Fason üretim içinde orta üst sınıf ürünlerin payını azamiye

çıkarmak
• Orta üst sınıf moda içeren ürünleri Türk global markaları ile satmak
ve bu ürün grubu ile ihracatın yarısını gerçekleştirmek (2010 hedefi)
• Orta sınıf moda içeren ürünleri Türk bölgesel markaları ile satmak.
• Fonksiyonel ürünlerde başlangıç olarak niş alanlarını seçmek,

üretim ve ihracatta yer almak.
Pazarlama Stratejileri
• Daralan üretim marjları karşısında genişleyen pazarlama marjlarını

kullanmak
• Ürün kalitesine uygun fiyat ile satış yapmak
• Pasif pazarlamadan, aktif pazarlamaya geçişi sağlamak, bunun için;
• Önce üret sonra sat yaklaşımından, önce pazarla sonra üret sürecine
geçmek
• Bölgesel ve global markalar ile pazarlama ve satış yapmak
• Yurtdışında kendi pazarlama ve dağıtım kanallarını kurmak.
10
Üretim Politikaları
• İhracat hedefleri ile uyumlu olarak üretim kapasitesinin arttırılması
• Üretimde orta üst sınıf moda marka içeren ürün ağırlıklı ürün
gamında değişim yapılması
• Üretim girdileri; pamuk, iplik, kumaş ve tekstil terbiye alt

sektörlerinde kalite artışı sağlanması
• Üretimde esnek üretim yapısına geçilmesi
• Üretimde entegrasyonun artırılması
• Global rekabetçi ölçek büyüklüklerine ulaşılması, ölçek sahibi ve

ölçek dışı firmalar arası işbirlikleri
• Fason yapı ile ilişkilerde işbirlikleri ve kalite artışı
• Üretim maliyetlerinde işçilik, enerji, finansman, işletme giderleri,

vergi maliyetlerinde iyileştirmeler
• Üretim içerikli hazır giyim sektöründe özgün 3 proje;
• Rekabet avantajı kazanmaya dönük hazır giyim sektöründe

yeniden yerleşim
• “Made in Turkey” ve “Turquality” etiketleri ile ihracat
• Hazır giyim sanayi kümelerinin kurulması
Pazarlama Politikaları
• İkili ve çok taraflı ticaret politikalarının etkinleştirilmesi; AB, ABD,

Japonya ve diğer ülke pazarlarına ihracatta ticaret avantajları yaratacak anlaşmalar
yapılması
11
• Pazarlara ihraç edilen ürün gamının değiştirilmesi; global ve
bölgesel markalı, orta üst sınıf, moda marka içeren ürünlerin ağırlığı,
• Global pazarlarda pazarlama ve dağıtım kanallarının

etkinleştirilmesi,
• E- ticaret alt yapısının kurulması,
• Aktif pazarlamada yurtdışında yeni örgütlenme modellerine

geçilmesi,
• Hazır giyim sektöründe nitelik değişimi ve gelişimi için politikalar;
• Ar-ge alt yapısının kurulması ve teknolojide yenilikçilik,
• Sürekli ve etkin eğitim ile insan kaynakları kalitesinin arttırılması,
• Markalaşma sürecine geçiş (Tgsd, 2004).
12
1.1.6. Dünya da Ve Türkiye de Hazır Giyim Sektöründeki Teknolojik
Gelişmeler
Teknolojik gelişme; cihazların verimli bir biçimde kullanılmalarını, ayrıca

belirli bir teknik ve ekonomik kârlılığın gerçekleştirilmesini, işletmelerin
büyümesini, bir dizi karmaşık işlemin ve gittikçe çoğalan bir enerjinin
kullanılmasını sağlayan tüm yeni gelişmeler diye tanımlanabilir” (Ülgen,
1993:135).
Teknolojik gelişme, yaşantımızın her alanına girmiş bulunmaktadır.

Dünya globalleşirken bilimin ışığında büyük bir teknolojik patlama
yaşanmaktadır.(Yaylagül, 1995:1).
Teknolojik gelişme, bir yandan sanayinin çeşitli alanlarında kullanılan

üretim, donanım ve yöntemleri, diğer yandan belli bir teknik alanda, bilimsel
ilkelere dayanan tutarlı bilgi ve uygulamaların tamamını içermektedir. (Sözen,
1995:19).
Bilginin insanlığın hizmetine verilebilecek bir mal ya da hizmet haline

getirilmesine ilişkin çalışmaların tamamını içeren teknolojik gelişmenin kapsamı
çok geniştir. Çünkü insanlık dünya üzerinde bulunan her şeyden yararlanmaya
çalışmaktadır. Dolayısı ile herhangi bir konuda üretilen her bilgi, sonuçta herhangi
bir şekilde insanlığın hizmetine sunulmaktadır.Bu bakımdan teknolojik gelişme
oldukça geniş bir alanı kapsamaktadır.
Genel bir terim olan ve insanın bulunduğu her yerde mutlaka bulunan
teknoloji, çoğunlukla çözüm bulduğu alanla ilgili olarak isimlendirilmektedir.
Beslenme teknolojisi, giyim teknolojisi, barınma teknolojisi, bilgisayar teknolojisi
gibi. Bazı durumlarda da o çok sınırlı alanla ilgili olan uygulamalar, o konunun
teknolojisi olarak belirtilmektedir. Örneğin, ekmek teknolojisi, hamur teknolojisi,
iplik teknolojisi gibi (Karahan,2001:3).
Teknoloji insan yaşamının bütün evrelerini kapsamaktadır. Bir insanın

yaşamının bütün evrelerinde yararlandığı her türlü mal ve hizmet mutlaka bir
teknoloji ürünüdür. Bu nedenle teknoloji yasamın kendisidir. Kapsamı, insan
13
yaşamı ile sınırlıdır. Ya da bir başka anlatımda "teknolojinin kapsamı insan
yaşamı ile ilgili faaliyetlerin bütünüdür" (Kırlıdökme, 1993:46).
Hazır giyim sanayi işletmeleri ve üretime yönelik hizmet veren bütün

sektörlerde teknolojik gelişme, mevcut üretim metotlarının geliştirilmesi, örgütün
teçhizat ve yeni mamul faaliyetlerinde tasarruf sağlanması gibi işletmelerin
ihtiyaç ve sorunlarını dikkate alan her çeşit gelişmeleri kapsamaktadır(Muratoğlu,
1997:314).
1940 ve 1950’ li yıllarda;
Türkiye de o yıllarda, bugünkü giyim sanayicisinin karşıladığı giyim

ihtiyacını, el emeğinin ucuzluğundan terziler karşılamakta idi.
1950 ve 1960’ lı yıllarda;
Türkiye’de biraz daha değişik bir durum almış küçük atelyeler oluşmaya
başlamıştır. Bunlar başlangıçta ister takım elbise ister gömlek diken terziler olsun
iş olmayan dönemlerde ellerindeki kalfa ve çırakları boş tutmamak için
müşterilerin zevkini ve ölçülerini bildiklerinden kumaşlarını alıp olası tercihler
doğrultusunda takım elbise veya gömlek dikip yaptıklarını askılı dolaplara
hazırlayıp asmakta idiler.Gelen müşteri prova olayının zaman alacağını düşünerek
zevklerine bedenlerine uygun olan bu elbiselerden almayı tercih etmekte idi.
Terzinin 1950 ve1960 sonlarına doğru mevcut teknik malzemeleri ise;

zengin terzi atelyelerinde 1 yuvarlak bıçaklı elektrik motorlu kesim makası, 1
yağlı motorlu düz makine ve sürfile, ilik düğme dikmek için zigzag makinesi
bulunmaktaydı. İmalat ise hazır takım elbise dikimi yönünde gelişme göstermekte
idi (6. Beş Yıllık Kalkınma Planı:20).
Hazır giyim sanayi ortaya çıkışından bu yana gerek kullanıcı ile doğrudan
ilişkide bulunması gerekse katma değeri en yüksek üretim kademesi olmasından,
gelişmeleri hep hızla gerçekleştirilmiş,modern teknolojinin tekstil alanındaki
temel uygulama alanlarından biri olmuştur.
14
Özellikle 1970’li yıllardan sonra büyük bir ilerleme kazanmaya başlayan
bu gelişmeler,bilgisayar teknolojisindeki gelişmelere paralele olarak
ilerlemiştir(Kırlıdökme, 1993:46).
1960 ve1970 yılları içinde Hazır Giyim Sanayi daha ileri adımlar atmış,
küçük atelyeler oluşmuş ve bununla beraber 50-100 kişilik sayıları çok az olan
konfeksiyon fabrikaları kurulmaya başlanmıştır.
1977-1980 yılları arasında Türkiye’nin bir döviz dar boğazı içinde

olduğundan fazla ithalat yapılamamış ve çoğunlukla mevcut makinelerle idare
edilmiştir(6. Beş Yıllık Kalkınma Planı:20).
Hazır Giyim üretiminde dikiş makinesinin icat edildiği 19. yüzyıldan

1970’ lere kadar teknolojik açıdan kayda değer önemli bir ilerleme pek
görülmemiştir.
Bu yıllardan sonra, hazır giyim, sanayi dalında hem makine parkı hem de
fabrika örgütlenme biçimi yönünden önemli yenilikler olmuştur. Bunun temel
nedeni ise; sanayileşmiş ülkelerin yüksek işçi ücretlerinden kaynaklanan maliyet
artışlarını giderebilmek için söz konusu sanayi dalını emek yoğun bir faaliyet
olmaktan çıkararak, sermaye yoğun bir üretim dalı haline getirme çabaları
olmuştur.
1970’ler den sonra hazır giyim sanayinde uygulanmasına geçilen başlıca

teknolojik gelişmeler;
• Kesim zamanını azaltan, kesim kalitesini yükselten ve malzeme

kaybını azaltan lazer ışınlı kesim makineleri ve nümerik kontrollü kesim araçları.
• Dikim hızını yükselten ve dikiş kalitesini artıran otomatik teğel ve

profil dikim makineleri ve nümerik kontrollü dikiş makineleri.
• Satış analizleri ve tahminlerinde, envanter kontrolünde ve iş

akımının yöneltilmesinde kullanılan elektronik bilgisayarlar. Bilgisayarlar üretim
süresinde nümerik kontrol teçhizatı ile birlikte de kullanılabilmektedir.
15
• Japonya gibi gelişmiş ülkeler, hazır giyim üretiminde artık robotları
da kullanmaktadırlar(Özenç:1).
Fabrikasyon üretim yapan işletmelerin sayısı 1970’ li yıllarda hazır giyim

talebi ile birlikte artma eğilim içine girmiştir. Bunlar büyük kentler ve özellikle
İstanbul çevresinde yoğunlaşmıştır. Başlangıçta yalnız gömlek ve pardesü üreten
hazır giyim fabrikalarının ürün türleri de artmıştır. Bu tür firmaların önemli bir
bölümü, ihracata yönelik olarak kurulmuştur. Ancak ihracat konusunda zorluklar
ile karşılaşınca, iç pazara yönelen bu firmaların kapasite kullanım oranları
azalmıştır. Dünyadaki genel eğilimine paralel olarak büyük boyutlu hazır giyim
kuruluşlarının dış firmalar için fason üretimde bulundukları da
görülmektedir(Özenç:4).
Hazır giyim sanayinin teknolojik gelişmesini etkileyen en önemli sorun

ağır rekabet koşulları altında makine olanaklarının yenilenmesi veya ileri
teknoloji ürünü yeni yatırımların sektörün kendi imkanları dahilinde finanse
edebilmesi sorunu olmuştur ( Özdamar,1995: 14).
Teknolojik gelişmeler, bireylerin yaşam ve düşünce biçimini değer

yargılarını değiştirmek suretiyle bireyleri ve toplumu etkilemekle birlikte; devlet
endüstri ilişkilerinde ve işletmelerde yapısal değişikliklere de neden olmaktadır.
İleri teknoloji kullanımıyla yaratılan maliyet, hızlı ürün geliştirme ve piyasaya
sunma, zamanında teslim, kalite ve esneklik avantajları, işletmeleri ileri teknoloji
kullanımına özendiren hatta zorlayan nedenler olarak
görülmektedir(Eray,2000:51).
Teknolojik gelişmeler işletmelerde strateji geliştirmenin teknoloji odaklı

olmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu teknolojiyi kullanmanın işletmelere en
önemli katkısı rekabet güçlerini artırmalarıdır. Bu, uygulanan teknolojinin özel
niteliklerine ve firmanın içinde bulunduğu koşullara göre farklı şekillerde
gerçekleşebilir. Örneğin B.D.T. yeni ürünlerin kalitesinin artırılmasını ve üretim
zamanlarının kısaltılmasını sağlamaktadır ( Tekin, v.d., 2000: 23,46)
16
Gelişen teknoloji, hazır giyim endüstrisinde de yerini almaktadır.
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bilgisayar desteği ile kalıp elde etmek mümkün
hale gelmiştir. Günümüzde hazır giyim işletmelerinde, yerine getirdikleri işlevler
açısından aynı fakat kullanım şekilleri ve yan donanımları açısından farklı
bilgisayar teknikleri kullanılmaktadır (Pamuk, 2002:58).
Hazır Giyim alanında kullanılan B.D.T./ B.D.Ü. 3D Body Scanner’ ların

ölçtüğü değerlerin ve ( Cyberware, SymB.D.T. ) gibi verilerin nakliye edilmesini
destekliyor veya CAESAR’ ın ( Sivil Amerikan ve Avrupa Yüzey Antropometri
Kaynak Projesi ) alternatif olarak uygulanmasına izin veriyor. 3D Body Scanner
ile kullanıcılar, giysilerin sanal olarak denemelerini gerçekleştiriyorlar. Üretim
kalıbı ve işaretleyicinin etkili olması sağlanıyor. Ölçüm sırasındaki maliyet daha
aza indirilmiş olmaktadır ( Konfeksiyon Teknik, 2000: 69).
Teknolojik gelişmeleri yakından takip eden firmalar, 2 boyutlu B.D.T.

sistemlerinden daha çok 3 boyutlu B.D.T. sistemlerini ve otomatik ölçüm
cihazları (Body Scanner) ile bağlantı kurarak kişinin isteklerine ve ölçülerine
uygun ısmarlama giysi (Made to Measure) üreten yazılım sistemlerini
kullanmaktadırlar.
Bu son dönem gelişmelerin ulaştıkları aşama, bilgisayar destekli tasarım

ve imalatın (B.D.T. ve B.D.Ü.) koordinasyonu sağlanarak birbirine eklenmesi ve
bilgisayar destekli üretim planlama ve materyal yönetim sistemlerini tarafından
denetlenmesi ile ortaya çıkan bilgisayarlı imalat sistemleridir (CIM). Bu
sistemlerin sonuçta “işçisiz fabrika”ya ya da “geleceğin fabrikasına“ doğru
çevrileceği düşünülmektedir ( Özoğlu, Burçak,2003: 20).
Yeni giysi modellerinin gündeme gelmesiyle bilgisayarın tasarım

olanaklarından yararlanılması gelişen teknolojinin en önemli sonuçlarından biridir.
Bilgisayar ekranında tasarımların kalıp haline getirilmesi, pastal planının en az
fireyi verecek şekilde yerleştirilmesi ve takibindeki diğer işlemlerin yapılması
teknoloji açısından çok az zaman almaktadır(Alpay,1989: 27).
17
Genellikle emek yoğun bir tekstil süreci olan hazır giyimde son yıllarda
büyük aşamalar kaydedilmekle birlikte işlemleri kolaylaştırıcı, basitleştirici ve
birim maliyetleri düşürücü teknikler geliştirilmektedir( Pazarcık, v.d., 1984: 55).
18
1.2. B.D.T./ B.D.Ü. Nedir?
Bir tasarımın oluşturulması, düzeltilmesi, iyileştirilmesi, çözümlenmesi,

yenilenmesi, geliştirilmesi ve sunulması için bilgisayar olanaklarının
kullanılmasıdır(Bolulu, 1999: 36 ).
Bilgisayar sistemlerinin imalatta ,primitifler kullanılarak nesneler yaratma,

tanımlama, analiz ve tasarımın optimizasyonu gibi işlerde kullanılması
B.D.T.olarak adlandırılır. Bu sistemler yazılım ve donanım kısımlarından oluşur.
B.D.Ü., bilgisayar sistemlerinin planlama, yönetme ve bir imalat işleminin
kontrolünün direk veya dolaylı bilgisayar ara yüzeyi kullanılarak yapılması gibi
işlemler için imalatta kullanılmaktadır(Yağmur, 2004: 1).
B.D.T./ B.D.Ü. sistemleri imalatta, tasarım, analiz, işlem planlama, parça

programlama, program doğrulama, parça işleme, ve muayene gibi fonksiyonları
etkin ve doğru bir şekilde yerine getirebilmektedir.
Bilgisayar Destekli Tasarım ( Computer Aided Desing- B.D.T.)
Bilgisayar Destekli Üretim ( Computer Aided Manufactring –B.D.Ü. )
Kısaca tasarım ve üretim işlemlerinde bilgisayarın kullanılması olarak

tanımlanmaktadır.
B.D.T./ B.D.Ü. sistemleri, gelişimin ilk başlarında Bilgisayar Destekli

Tasarım ve Bilgisayar Destekli Üretim olmak üzere ayrı disiplinler olarak
geliştirilmişlerdir. Günümüzde ise bu disiplinler, tümleşik bir sistem oluşturacak
biçimde birleştirilmişlerdir ve tasarımdan üretime tüm ürün süreçleri tek bir
sistem üzerinde yapılmaya başlanmıştır( Çelikliay, 1999: 2 ).
B.D.T. yalnızca bir çizim aracı değildir. Ne zamanki tasarımcı çizim

sürecinde kazandıklarını, tasarımını geliştirmek için yararlı girdilere çevirebilir ve
bilgisayarın veri biriktirme/sıralama, hesaplama, programlanabilme,
görselleştirme yeteneklerinden yeterince yararlanabilir, işte o zaman bilgisayar
ortamında çalışmak onun için gerçek anlamda verimli olacaktır. Tasarım bittiği
zaman nasıl bir ürün ortaya çıkacağını, belki de ürünün nasıl çalışacağını önceden
19
görüp ona göre tasarımını geliştirebilen kişi B.D.T.’dan yararlanabilmektedir
(Anonim,2005).
B.D.T. öncelikle bir süreçtir. Bu süreç yalnızca kişilerin eylemleri

üzerinde değil, tasarım kuruluşlarının yeniden yapılandırılması açısından da
ciddiyetle üzerinde durulması gereken bir konudur.
Portland State University (ABD) B.D.T. danışmanı Tuğrul Daim’e göre:

“Firma içinde B.D.T. organizasyonu, B.D.T. teknolojisinin başarıya ulaşabilmesi
için çok önemlidir. B.D.T. sistemine parti parti geçmek, alışma döneminin daha az
hırçın geçmesini sağlayacaktır. Örneğin teknik çizim bölümünde B.D.T.’e geçiş
varsa, resim masaları hemen kaldırılmamalıdır. B.D.T. ilk önce kendi başına bir
bölüm olmalı, daha sonra mühendislik, üretim ve teknik çizim gibi bölümlere
entegre olmalıdır. Unutulmamalıdır ki, B.D.T. yalnızca çizim amaçlı bir teknoloji
değildir.”
Tuğrul Daim aynı makalesinde B.D.T. in insani yönleri nede kısa ve öz

olarak değiniyor: “B.D.T. teknolojisinin edinilmesinde unutulmaması gereken en
önemli unsur insandır, çünkü onu kullanacak olan insandır. B.D.T.’İ kullanacak
olanların yada B.D.T. eğitimi alacak olanların seçiminde kullanılan çeşitli
yöntemler vardır. Bir yaklaşım deneyimli mühendislerin tercih edilmesini
savunurken, bir diğer yaklaşım genç ve motivasyonu yüksek olanların tercihini
önermektedir. Deneyimli olanlar deneyimlerini kullanıp, firmanın B.D.T.
teknolojisinden yararlanma oranını artıracaktır. Fakat bunun yanı sıra genç ve
motivasyonu yüksek grup B.D.T.’İ kısa sürede öğrenip değişik uygulamalarını
keşfedecektir. Görüldüğü gibi her iki yaklaşımının da olumlu yönleri vardır. Bu
iki yaklaşımın karışı bir yaklaşım kullanmak belki de en iyisi olacaktır”
(Anonim,2005).
Genel olarak Bilgisayar Destekli Tasarım; BDT (Computer Aided Design-

B.D.T.), bir ürünü renkli ekranda gösteren, üzerinde değişiklikler yapılabilen bir
yazılım olarak düşünülmektedir. BDT kullanımı fabrikalara önemli bir kazanç
sağlamaktadır. Stok kontrolünden maliyet analizine kadar değişik alanlarda, BDT
20
tarafından üretilen veriler kullanılmakta, dolayısıyla bazı gereksiz harcamalar
kısılabilmektedir( Anlağan, 2003: 17 ).
Bilgisayar Destekli Üretim; BDÜ (Computer Aided Manufacturing; CAM),

genel olarak bir hammaddeyi satışa hazır hale gelmiş ürüne çeviren, bilgisayar
kontrollü üretim teknikleri ve onların ön hazırlık basamaklarının tümü olarak
tanımlanabilir( Anlağan, 2003: 18 ).
21
1.2.1 B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Genel Yapısı
“ Bilgisayar Destekli ” ya da “ Bilgisayar Yardımlı ” kavramın etkinlik

kazanması son 15 – 20 yılın ürünüdür. Ülkemizdeki gelişmeler dünya çapındaki
bilgisayar destekli tasarım ve üretim uygulamalarına kıyasla daha yeni ve bir
ölçüde de başlangıç aşamasındadır. Buna rağmen özellikle “ Bilgisayar Destekli
Üretim ” dünya genelinde yeni gelişmeler göstermektedir ve özellikle “ Üretim
Mühendisliği ” yeni bir meslek dalı olarak üniversitelerde gerçekleştirilme
düzeyine gelmiş bulunmaktadır (Anonim,2004).
Bilgisayar destekli tasarım / üretim genel anlamda bilgisayar teknikleri

kullanan yeni bir çok disiplini teknolojik alandır. Bu alanda çalışacak elemanların
yüksek düzeyde yetişmiş olmaları gerekmektedir. Değişik mühendislik
düzlemlerinden ortak bir proje üzerinde çalışacak takım üyelerinin ortak bir
kavram bütünlüğüne ve ortak bir teknik dile sahip olmaları gerekmektedir. Bu
durumda orta öğrenimden ve meslek okullarından başlamak üzere üniversite ve
yüksek okullarda yeni bir eğitim planı üzerinde dünya genelinde başlayan bir
tartışmaya tanık olmaktayız (Anonim,2004).
B.D.T./ B.D.Ü. koşullarında önemli bir öğe de bilgisayar grafikleridir.

Bunlar tasarımcıya yeni bir ufuk yeni bir dünya açmıştır. Bilgisayar grafikleri ile
üç boyutlu şekiller üzerinde düşünme ve istendiği biçimde müdahale olanakları
doğmuştur. Bir motor ya da bir binanın değişik yönlerden kesitlerini değişik
yönlerden görebilecek tasarımın başarı şansı arttırılabilmekte çok kısa sürede
üretilen teknik resimlerle üretimde yer alanların karar alma verimlilikleri
yükselebilmektedir. Bilgisayar grafikleri ile birlikte “ Sonlu eleman yöntemleri”
tasarımcıya yeni düşünce boyutları açmıştır (Anonim,2004).
22
1.2.2. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Tarihsel Gelişimi
Hem B.D.T. hem de B.D.Ü. 1950’ lerin başlarında doğmuştur. B.D.T.’ in

evrimi geniş olarak bilgisayar grafiklerinin gelişmesiyle ilgilidir. Bilgisayar
grafikleri alanında önemli projelerden biri 1950’ lerin ortalarında ve sonlarında
geliştirilen APT dilidir. APT İngilizce Automatically Programmed Tools
sözcüklerinin ( otomatik olarak programlanan takımlar anlamında ) baş
harflerinden oluşturulan bir terimdir. Bu proje bilgisayar kullanımında nümerik
kontrollü parça programları için geometri elemanlarını tanımlamak için uygun bir
yol geliştirilmesi ile ilgiliydi( Tekin, 2002: 123).
Bu alandaki ilk çalışmalar 1949-1952 yıllarında A.B.D. kuvvetlerinin

Massachusettes Institute of Technology (M.I.T.)’ e verdiği proje ile uçak sanayi
ye yönelik olrak geliştirildi. 1955- 1959 yıllarımda MIT de sürdürülen çalışmalar
sırasında D.T. Roos ilk defa Bilgisayar Destekli Tasarım (Computer Aided Desıgn)
terimimni kullanmıştır. Akademik düzeyde Bilgisayar Destekli Tasarım
(Computer Aided Desıgn) sistemine ilk adım 1963’te I.E. Sutherland’ın MIT deki
doktora tezi ile atılmıştır(Roos, 1989: 84).
1960’ ların başlarında General Motors, IBM, Lockheed – Georgia

McDonnell – Douglas gibi endüstriyel kuruluşların tümü bilgisayar grafikleriyle
ilgili projelerde aktif rol oynamışlardır. Bu projelerin çoğu sonuçta ticari ürünler
şeklinde çıkmışlardır.
1960’ ların sonlarında Calma ( 1968 ) ve Applican ve Computervision (

1969 )’ u içeren pek çok B.D.T./ B.D.Ü. sistem satıcısı ortaya çıkmıştır. Bu
sistemler kullanıcının ihtiyacı olan yazılım ve donanımın tümünü veya bir çoğunu
içeren “ anahtar teslimi ” sistemlerini satarlar. ( Tekin, 2002: 124).
1960’ larda yüzyılın en önemli teknolojik gelişmelerinden biri olarak

kabul edilen B.D.T./ B.D.Ü. tekniği bugün basit bilgisayar grafiği kavramının
oldukça ilerisine gelmiştir.
23
B.D.T. , bilgisayar teknolojisiyle mekanik çizim işleminin bir araya
getirilmesidir. Ancak tasarımın en önemli unsuru ona yön verecek olan insan
faktörüdür( Kazan,1993:28).
1970’ li yıllarda bir yandan bilgisayarların gücü artarken fiyatlarının

düşmesi öte yandan sistem pazarlayıcıların yoğun faaliyeti BDT/BDÜ kullanımını
ABD, Japonya ve Avrupa da yaygınlaştırmıştır. BDT sisteminin bütün sektörlerde
kullanımını yaygınlaşması ise 1980’ li yıllarda gerçekleşmiştir( Tekin, 2002:125).
Günümüzde disk ve disket komponentlerinin çoğalması, mühendislik ve

imalat işlemleri arasındaki bilgi bağlantısının anlaşılması sonucunda bu
elemanların bütünleştirilmesinden büyük kazançlar elde edilmiştir.
24
1.2.3. Hazır Giyim Sektöründe B.D.T./ B.D.Ü. İn Tarihçesi
Giyim alanında B.D.T. ve B.D.Ü. çalışmalarına ilk Amerikalı Howard

Hughes tarafından yapılmıştır. Howard Hughes iki boyutlu uygulamalara çözüm
getirebilmek için bilgisayar kontrollü donanımları içeren geliştirme programını
başlatan ilk kişidir. Çalışmanın temelinde yatan fikir herhangi bir çizim yada
kesim sürecinin düz yüzeyler üzerinde gerçekleşmesidir.
Bu çalışma 1960 yılında Hughes araştırma şirketinde başlamıştır. Aynı

yıl, çalışan bir lazer halka tanıtılmıştır. 1968’de Genesco ile çalışan Hughes, lazer
ışınıyla çalışan Hughes o güne kadar kullanılan klasik yöntemlerin, hız ve
doğruluk bakımından çok üstünde olan bilgisayar kontrollü kumaş kesme
makinesini başarıyla geliştirmiştir (Taylor,1995: 23)
Bu teknolojinin giyim imalatında kullanılabileceği bariz olarak ortaya

çıktı. Hughes giysi imalatında nesillik tecrübesi olan Autographics’in yardımıyla,
çok zor iki süreç olan “serileştirme” ve “yerleşim planlama” süreçlerini kolaylıkla
başaran bir sistem tasarlamıştı.
AM1 adıyla anılan bu sistem, giyim imalatçıları için hazırlanmış ilk

B.D.Ü. sistemiydi. Bu sistem çok güçlü olan Hewlett Packard ana bilgisayarı
tarafından çalıştırılıyordu. AM1, 1978-79 yılları arasında diğer bir amerikan
firması olan Gerber tarafından satın alındığında ,10 yıldır Hughes Apparel
Systems tarafından sürekli geliştirilip satılmaktaydı (Taylor,1995: 24).
25
B.D.T./B.D.Ü.
DONANIM YAZILIM
BİLGİSAYAR ÇEVRE BİRİMLERİ KULLANICI YAZILIMI İŞLETME YAZILIMI
Şekil 1. B.D.T./ B.D.Ü. Sisteminin Bileşenleri
(Anonim,2004)
26
1.2.4. B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin Yararları
Yeni bir giysi modelinin çalışabilmesi için bilgisayardan yararlanma,

üretimde hız ve verimliliğin artmasını, üretim kalitesinin dünya standartlarına
uygun hale gelmesini sağlayan önemli bir faktördür.
Gelen talebe göre müşteriye sunulacak olan giysi modellerinin kumaşı,

desenleri, hatta aksesuarları ile birlikte sunabilmek ve bir çok örneğin beraberinde
görülebilmesini sağlamak, uygun görülmediği takdirde anında düzeltme
yapabilmek, kara verme süresini son derece kısaltmaktadır(Kırlıdökme, 1993: 47).
İnsan emeğinin yoğun olduğu bu sektörde kişilerin performansına bağlı

olarak verimlilik ve kalite faktörleri de değişkenlik gösterir. İş akışı içerisinde
insan emeğinin katkısını azaltmak dolayısıyla daha verimli ve kaliteli bir çalışma
ortamı oluşturmak amacıyla, bilgisayar destekli sistemlerin kullanımı
yaygınlaşmaktadır (Öndoğan, 1994: 406).
• Kaliteli tasarım : Bilgisayarda geliştirilen model üzerinde pek çok

tasarım değerlendirildiğinden model seçeneklerinin en iyisi belirlenerek tasarım
kalitesi yükseltilebilmektedir.
• Tasarım zamanı : Tasarım için harcanan zaman önemli ölçüde daha

aza indirilebilmektedir.
• Dökümantasyon : Tasarımı tanıtan teknik resimler, raporlar ve

grafikler otomatik olarak kısa zamanda hazırlanabilmektedir.
• Malzeme ve emekte ekonomi : Yapılan en iyi tasarım sonucu, daha az

emek ve malzeme kullanılarak yapılan ve dolayısıyla tasarım ve üretimin en
ekonomik olanıdır.
• Değişiklik kolaylığı : Tasarımda ve üretim yönetiminde yapılacak

değişiklikler çok hızlı bir şekilde uygulanabilmekte, kısa zamanda hatalar
düzeltilebilmekte ve yeni modeller üretilebilmektedir ( Erecek, 1993:4-5 )
27
• Müşteri isteklerine daha kısa zaman içerisinde cevap
verebilme,Alternatiflerin çoğaltılıp daha doğru bir seçim yapılabilmesi
(Anonim,.2004).
• Verimliliğin yükseltilmesi; işçilikten ve zamandan büyük kazanç

sağlaması,
• Kalıpta ve serileme işleminde düzgünlüğün ve doğruluğun yükseltilmesi,

modelistlerin detaylarla fazla uğraşmayıp kalıp ve serilerinin yapılmasına daha
fazla vakit harcamaları. Bu sayede elle yapılana göre daha doğru ve daha simetrik
kalıplar elde edileceği için dikim hataları azalacak üretim hızı artacaktır.
• Kalıp ve seri adetlerinin artması, elle yapılan ile kıyaslandığında kısa

zamanda daha fazla sayıda kalıp ve serilendirme yapılabilmektedir.
• Ürün geliştirme ve koleksiyon safhasının kısaltılması, koleksiyon

hazırlama ve üretim öncesi hazırlık safhaları kayda değer ölçüde kısaltılarak
firmaların her bir sezonda üretebilecekleri ürün sayılarının yükseltilmesi, daha
fazla sayıda ve daha geniş koleksiyonların sunulabilmesi
• İletişimin sağlanması, kalıp hazırlama ve serilendirme aşamalarında

birimler arasında ve müşteriler ile sağlıklı ve etkin haberleşmenin sağlanması
( Mete, 1999: 108).
• Firmanın ortamdaki prestijinin arttırması
• Firmanın ortamdaki rekabet şansını arttırması
• Üretim ve kalite kontrol sırasında fire payının azaltılması
• Sektörün başlıca ham maddesi olan kumaşın, kesimde fire oranının en

minimum seviyede tutulması(Öndoğan, 2000: 133,134).
28
1.2.5. B.D.T./ B.D.Ü.’İn Hazır Giyim Sektöründeki Uygulama
Alanları
B.D.T./ B.D.Ü. kullanımı son yıllarda;
• Hızlı erişim sağlanması
• Ürünün adaptasyon hızının yüksek olması
• Tasarımda kolaylık sağlaması
• Simulasyon özelliği ile uygulama öncesi görüntüye ulaşabilmenin

sağlanmasıyla hata riskinin azaltılması gibi nedenlerden dolayı artmıştır.
Yalnız dikkat edilmesi gereken bir husus teknolojinin sürekli gelişmesi

nedeniyle teknolojik gelişmeleri çok iyi takip etmek ve bunları sisteme adapte
edebilmektir B.D.T./ B.D.Ü. sistemlerinin bize sağladığı fayda ise;B.D.T./
B.D.Ü.’in giyim sektöründeki uygulama alanı konfeksiyon işletmeleridir.
Konfeksiyon işletmelerindeki kullanım yeri; model tasarımı, bilgisayarlı kalıp
hazırlama, serilendirme, pastal hazırlama ve kesim işlemidir.
Bütün bu aşamalar hem ar-ge çalışmalarında hem de üretim aşamasında

kullanılmaktadır. Ar-ge’nin son noktası ise oluşmuş olan mamulü sergileme
aşamasıdır (Anonim,2004).
1.2.5.1. B.D.T./ B.D.Ü.’in Uygulama Alanları
• Tekstil sektörü
• Otomotiv sektörü
• Havacılık sektörü
• Makine sanayi
• Mimarlık sektörü
• Elektronik endüstrisi
29
• Haritacılık sektörü
• Reklamcılık sektörü
• İnşaat sektörü
• İlaç sektörü
• Cam endüstrisi
• Kuyumculuk sektörü
1.2.6. Hazır Giyim Sektöründe Mevcut B.D.T./ B.D.Ü. Sistemleri
1. Assyst
2. Gerber
3. Lectra
4. Konsan Cad
5. Parmel Cad
6. Tetra Cad
7. Investironica
8. Tukacad
9. Novocut.v.d....
30
1.2.7. Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan B.D.T./ B.D.Ü.
Sistemlerinin Yararları
Yeni giysi modellerinin çok çabuk olarak devreye girebilmesi, bilgisayarın

tasarım olanaklarından yararlanılması, modern teknolojinin en önemli
sonuçlarından birisidir (Oğuztaş, Başak, 1992: 155).
Bilgisayar sistemi müşteriye yeni giysi modellerini, farklı kumaş ve

renklerini desenleriyle birlikte sunabilmekte ve birkaç seçeneğin anında
görülebilmesini sağlamaktadır.
Bilgisayar ekranındaki tasarımların kalıp haline getirilmesi ,kalıpların en

az fire ve yüksek verimlilik sağlayacak şekilde yerleştirilmesini sağlayarak zaman
tasarrufu sağlamaktadır(Oğuztaş, Başak, 1992:156).
• Kumaş numunelerinin tasarımında ve üretiminde zamandan

tasarruf,
• Desen çeşitlemelerinin, çok büyük miktarlarda gerçekleştirilmesini

sağlanması,
• Kumaş üretilmeden zengin bir kumaş kataloguna sahip

olunacağından
• Üretim maliyetlerini düşürmesi; giyim sektöründe emek yoğun

üretim söz konusu olduğu için, insan faktörüne bağlı olarak yüksek olan üretim
maliyetleri daha alt seviyeye çekilebilmektedir.
• Firmanın ortamdaki prestijini artırması
• Firmanın ortamdaki rekabet şansını artırması
• Tüketici istek ve taleplerine daha seri bir şekilde yanıt verilebilmesi
• Her açıdan daha fazla kar edilebilmesi
31
• Teknoloji ve moda alanında meydana gelen değişiklik ve
yeniklerin daha iyi ve doğru bir şekilde izlenebilmesi
• Üretim ve kalite kontrol sırasında fire payının azaltılması
• Tasarlanan giysinin kalıp hazırlama, serileme, pastal yerleşimi gibi

işlemlerinde iş gücü, zaman ve maddi tasarruf sağlaması
• Kalıplardaki hata oranlarını ve üretim kayıpların en aza indirmesi
• Kumaşı daha verimli olarak kullanması ( Öndoğan,1997: 47 )
32
1.2.8. B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları
Şekil 2. B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları
Kalıp hazırlama, serilendirme ve pastal hazırlama sistemlerinde 1 giriş

kısmı (digitizer, scanner), 1 çalışma alanı (Workstation), 1 çıktı (plotter, XY
plotter, printer) bulunur.
Elde hazırlanan kalıplar digitizer veya scanner yardımı ile ekrana yansıtılır
yada ekranda geometrik şekillerden ve kalıp bilgisinden yararlanılarak yeni bir
kalıp oluşturur veya önceki kalıplardan daha sonra istenilen bedenlerde çoğaltılır.
İstenilen kumaş eninde, özelliklerinde ve asorti planında pastal resmi hazırlanır.
Pastal resmi birebir boyutlarında plotter den veya minyatür olarak printerden
alınılabileceği gibi XY plotterden de istenilen kalınlıktaki kağıda, değişik
boyutlarda kesilmiş olarak veya çizim halinde alınabilir.
33
1.2.8.1. Digitizer
Kalıbı çıkartan kişinin normal bir kağıt üzerinde çalışır gibi dijit masasını
serbestçe kullanması ile işlem yapılır. Elektronik bir kalem yardımı ile (bazı
sistemlerde kablosuz kalem) kalıp tanımlanmaktadır. Köşe noktaları tekbir nokta
ile eğrisel çizgiler, eğri üzerinde gidilerek sisteme girilir. Bu işlemler yapılırken
yapılan işin görüntüsü anında ekrandan takip edilir. Böylece digitizerden kalıbı
girerken herhangi bir hata yapılması engellenmiş olur (Bozkurt, v.d., 1993:482).
1.2.8.2. Workstation
Ekranda kalıp oluşturmak, oluşturulan kalıp üzerine model uygulamak,

serilendirme işleminin yapılması, asorti lerinin hazırlanması kumaşın istenilen
ende en verimli şekli ile kullanılarak pastal planının hazırlanması gibi kalıp ile
ilgili bütün işlemlerin yapıldığı alandır. Hemen hemen tüm firmaların Windows
tekniğine geçmeleri ile ekranda çalışma halinde iken farklı çalışma sayfalarını
ekrana çağırabilme özelliği kullanılabilmektedir. Bu özellik daha çok pastal planı
hazırlamada bize çok yardımcı olmaktadır.
Pastal planı hazırlama esnasında olan değişiklikleri Windows ile ekranda

görüp düzeltme yada önceden yapılan pastal planını tekrar ekrana çağırıp ondan
faydalanabilme imkanı sağlamaktadır (Yazgan Bulgun, 2000: 114).
Assyst ürünlerinin kalıplarını hazırlamak, değiştirmek, serilendirme

yapmak için “ Assytcad.”, pastal planı için ise “Assytlay” sistemini
kullandırmaktadır.
Konsancad. kalıp hazırlama ve serilendirme için Konsancad. KTS, Pastal

Planı hazırlanması için Konsancad. Pastal sistemini kullandırtmaktadır.
Lectra kalıp hazırlama ve serilendirme için Modaris, Pastal Planı

hazırlanması için Diamona sistemini kullandırmaktadır.
34
1.2.8.3. Plotter
Her firmanın kendi bünyesinde farklı modellerde plotterleri mevcuttur.
Assyst’ in kendi ürettiği plotterleri bulunmamaktadır. Ancak firma olarak

kalemli ve ve inkjet seçeneklerini sunmaktadır.Püskürtmeli plotterlar için Algotex
firması ile kalemli plotterlar için ise İoline firması ile işbirliği yapılmaktadır.
Ayrıca Zünt firması ile geliştirdiği plotterda, kalıplar hem çizilmekte hem de
kesilebilmektedir. Bu plotter mukavva kartonları bile kesebilmektedir. Ayrıca HP’
nin 120 cm olan inkjet plotterı da seçenekleri arasında yer almaktadır.
Konsancad pastal çizimi için konsanjet plotteri önermektedir. Oldukça

sessiz çalışan inkjet plotterlar saatte 32 m çizim yapabilmektedir(Yazgan Bulgun,
2000: 115).
35
1.3. Konu İle İlgili Araştırmalar
Türkiye’de Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp

Hazırlama Sistemlerinden Assyst, Konsancad Ve Lectra Sistemlerinin
Karşılaştırılması konusunda literatür araştırması yapılmış ve sınırlı sayıda
ulaşılabilen çalışmalar tarih sırasına göre verilmiştir.
Halim KAZAN’ ın 1993 yılında “Bilgisayar Destekli Tasarım

Bilgisayar Destekli Üretim (B.D.T./ B.D.Ü.) ve Bir Uygulama” adlı yaptığı
çalışmada gelişen teknoloji ile B.D.T./ B.D.Ü. sistemlerinin gerekliliği sonucuna
ulaşmıştır.
Gaye KIRLIDÖKME 1993 yılında “Tekstilde Bilgisayar Destekli

Tasarım” adlı yaptığı çalışmada ülkemiz ihracatında önemli bir paya sahip olan
tekstil sektörü, bu payı artırmak için tekstil tasarımı ve üretimi alanında gelişmiş
ülkelerle rekabet edebilmek için B.D.T./ B.D.Ü. bilgisayar sistemleri ile kendi
yenilemelidir sonucuna ulaşmıştır.
Ferhat TORGALÖZ’ün 1997 yılında yaptığı “ Bir Konfeksiyon

Otomasyon Yazılımı” başlıklı araştırmada B.D.T./ B.D.Ü. sisteminin her
sektörde gerekliliği sonucuna varmış ve yeni bir yazılım üretimi yapılmıştır.
Ziynet ÖNDOĞAN’ ın 1997 yılında “Bilgisayar Destekli Tasarım, Kalıp

Model Uygulama Ve Kesim Planı Hazırlama Sistemlerinin Hazır Giyim
İşletmelerine Uyumu” adlı çalışmasında B.D.T. sistemlerinin verimliliği artırdığı
sonucuna varmıştır.
Levent ÇUHACI 1999 yılında yaptığı “ Bir Konfeksiyon Otomasyon

Yazılımı TetraB.D.T.” başlıklı çalışmada TetraB.D.T. sisteminin her sektörde
fayda sağlayacağı sonucuna varılmıştır.
Araştırma kapsamında bulunan sistemler hakkında daha önce yapılmış

araştırmalar incelenerek literatür taraması B.D.T. /B.D.Ü. hakkındaki genel
bilgilere ulaşılarak tamamlanmıştır.
36
1.4. Problem Cümlesi
Türkiye’de Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp

Hazırlama Sistemlerinden Assyst, Konsancad ve Lectra Sistemlerinin
Karşılaştırılması
1.5. Alt Problemler
1. Türkiye’de Tekstil Konfeksiyon ve Hazır giyim sektöründe

kullanılan mevcut B.D.T./ B.D.Ü. sistemleri hangileridir?
2. Assyst, Konsancad ,Lectra Sistemindeki Teknolojik Gelişmeler

Nelerdir?
3. Assyst, Konsancad ,Lectra Sistemlerinin Çalışma Planları Nasıldır ?
1.6. Araştırmanın Önemi
Hazır Giyim sektörünün tasarım yönünden, üretim yönünden ve Pazar payı

açısından artan teknolojisi ve gereksinim duyduğu gelişmeler, bilgi çağı’nın hızla
ilerlemesi ve her gün yenilenen durmadan bir yenisinin eklendiği bilişim
dünyasında Hazır Giyim sektörünün edinmiş olduğu yerde tutunabilmesi ve
ilerleyebilmesi için yeniliklerden haberdar olması gerekmektedir.
Bütün bu gelişmelerden haberdar olunabilmesi, katıldığı fuarlar ,dergiler

vs. yollar ile mümkün olabilmektedir.Bunun yanı sıra hem işletme sahiplerine
hem de bu sistemlerin eğitimini verecek olan eğitimcilere bir yol göstermesi
bakımından yapılan araştırma bir rehber durumundadır. Aynı anda farklı üç
sistemin incelendiği, tercih edene uygun olduğunu öğrenebileceğimiz bir çalışma
olduğu düşünülmektedir.
Bu araştırmada belirlenen her sistemin eksik yönleri tespit edilerek ilgili

bölümlerden uzmanlarla birlikte çalışılarak yeni bir yazılım üretilebileceği, daha
sonra yapılacak bu tür çalışmalara da rehber olabileceği düşünülmektedir.
37
1.7. Sayıltılar.
1. Türkiye’de kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama

Programları arasından tercih edilen Assyst, Konsancad ve Lectra örnekleminin
evreni temsil ettiği varsayılmıştır
2. Her üç sisteminde karşılaştırmalarının öğrenilerek yapıldığı göz

önünde bulundurularak geçerliliğinin ve güvenilirliliğin yüksek olduğu
varsayılmıştır.
1.8. Sınırlılıklar
Araştırma, Hazır Giyim Sektöründe kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp

Hazırlama sistemlerinden sadece üç program ile sınırlıdır.
Zaman bakımından sıkıntı olacağı düşünülerek yapılan araştırma, alandaki

sistemlerden sadece üç sistemin öğrenilmesi, incelenmesi ve karşılaştırılması ile
sınırlandırılmıştır.
Yapılan araştırma Eylül 2003- Şubat 2006 tarihleri arsında sınırlılık

göstermektedir.
38
BÖLÜM 2. YÖNTEM
2.1. Araştırmanın Modeli
Araştırma tarama modellidir. Bunun yanı sıra literatürlerde ulaşılamayacak

olan uygulamayı kapsayan bilgiler, Hazır Giyim işletmelerinde ve Konya Ticaret
Odası Hazır Giyim Eğitim Projesi’nin verildiği binada araştırma sürdürülmüştür.
2.2. Evren Ve Örneklem
2.2.1. Evren
Araştırmanın evrenini, Türkiye’de Hazır Giyim Sektöründe kullanılan

Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama Sistemlerinin tamamı oluşturmaktadır.
2.2.2. Örneklem
Evrenin çok geniş olması ve araştırmadaki diğer sınırlıklarda göz önünde

bulundurularak Assyst, Konsancad ve Lectra sistemleri örneklemi kapsamaktadır.
2.2. Verilerin Toplanması
Araştırmada veriler, araştırma kapsamındaki sistemleri kullanan Hazır

giyim işletmelerinde toplanmıştır. Verileri toplarken şu yöntem kullanılmıştır.Her
sistem bilgisayar ortamında incelenerek menüleri ayrıntılı olarak taranmıştır.
Sistemler öğrenilerek ve uygulamaları yapılmıştır.
2.3. Verilerin Analizi
Her üç sisteminde ayrı ayrı menüleri incelenerek öğrenilmiştir. Elde

edilen bilgiler doğrultusunda yapılan araştırmanın verilerinin sonuçları
karşılaştırma tablosunda gösterilmiştir.
39
BÖLÜM 3. ARAŞTIRMANIN BULGULARI
3.1. Assyst Sistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri
CAD.ASSYST sisteminin 2000 yılında IMB fuarı ile göze çarpan ilk
değişikliği ürünlerinde yaptığı isim değişikliği oluyor. Firma 1999 yılı içinde
Bullmer firmasını satın alarak serim ve cutter konusundaki açığını kapattı
Windows ortamında çalışılarak baz kalıbı kolayca oluşturabiliriz veya

serilenmiş baz kalıplar üzerinden en komplike model uygulamalarını
gerçekleştirebilir. Assyst sistemi, planlama aşamasında en kısa sürede gramaj ve
metraj bilgileri verebiliyor. Assyst modem bağlantısı ile sınırsız uzaklıklara
yazılım ve kullanım desteği veren sistemdir(Anonim,2004).
CAD.ASSYST serileme nin yanı sıra sıfırdan kağıt ve kalemsiz, T-Shirt'

dan ceket'e kadar detaylı kalıp yaratma olanağını sağlayabilen bir sistem olduğu
düşünülmektedir.
Assyst Sistem Konfigrasyonu
CAD.assyst / LAY.assyst Kullanıcı sever, bilgisayar destekli kalıp
yaratım, serilendirme ve pastal planı
hazırlama sistemleri
FORMassyst Üretim Verileri Yönetimi (PDM)
COSTassyst Serim ve Kesim Planlama/Optimasyonu
PLANassyst Mobilya üretimi için dikiş planlama
sistemi.
Automarker İnternet erişimi ile pastal planı
ayıda renkli rapor çizgilerine sahi yerleştirme (Anonim,2004).
40
3.1.1. Assyst Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri
CAD. ASSYT donanım ve yazılım olarak iki bölümde toplanmaktadır.
Assyst ,CAD.ASSYST’ i kalıp hazırlama, serilendirme ve pastal planı

hazırlama için kullandırtmaktadır.
Assyst LAY sistemi Pastal Planı hazırlama da kullanılmaktadır.
3.1.1.1. Temel Kalıp Oluşturma
Assyst Cad Programının Kalıp Fonksiyonu seçilerek yeni kalıplar yaratılabilir.
Diğer yaratma fonksiyonlar kullanılarak ana dikdörtgenden farklı şekiller elde

edilebilir.
Açılan pencereye kalıbın ismi yazılabilir veya direk return tuşu kullanılabilir
(kalıp ismi en fazla 24 karakter olabilir).
Dikdörtgen fonksiyonu ile iç çizgilerden oluşan dikdörtgenler yaratılır.Boşluk

tuşu ile X ve Y koordinat ölçüsü verilir veya dikdörtgen büyüklüğü cursor
oynatılıp beyaz (sol) tuşla serbest belirtilir.
Ana nokta fonksiyonu ile ana nokta tanımlanarak Eğri, Metin, Kalıp ve
Dikdörtgen fonksiyonlar ile yaratılacak çizimlerin ilk noktaları ölçü ile girilebilir.
Çizilecek olan kalıbın türüne göre yardımcı fonksiyonlar ile oyuntuları v.s.
işlemleri tamamlanır.
3.1.1.2. Model Uygulama
Stil dosyasından varolan bir kalıp seçilebilir veya kendimiz ölçülerini

vererek yeni bir temel kalıp oluşturduktan sonra model özelliğine göre pens ,pli
gibi özellikleri fonksiyonlardan vererek istediğimiz model uygulamayı yapabiliriz.
41
3.1.1.3. Digitten Kalıp Alma
1. Kalıbın iki karşılıklı kenarına birleştirme işaretleri oluşturulur.
2. Dijit işlemini 1. çıt işaretinde <1> tuşu ile başlanır ve saat yönünde
devam edilir.
3. Kalıbın ilk bölümün dijit işlemini 2. çıt işaretinde <3> tuşu ile bitirilir.
4. Menüden, Mouse’un <0> tuşu ile BİRLEŞ NOKTA fonksiyonu

seçilir.
5. Mouse’un <0> tuşu ile, kalıpta birinci birleşme noktası seçilir (1. çıt).
6. Mouse’un <0> tuşu ile, kalıpta ikinci birleşme noktası seçilir (2. çıt).
Dijit ekranında KALIBI KAYDIRIN ve üçüncü ve dördüncü kaydırma

noktasını tanımlayın mesajı görülür.
7. Kalıp dijit masasında kaydırılır.
8. Mouse’un <0> tuşu ile, kalıpta üçüncü birleşme noktası seçilir (1. çıt).
9. Mouse’un <0> tuşu ile, kalıpta dördüncü birleşme noktası seçilir (2.
çıt).
Kalıbı kaydırıp ve tüm birleşme noktaları tanımladıktan sonra dijit

ekranında KALIP
KAYDIRILDI
mesajı görülmelidir.
Kalıbın dijit işlemine devam edilir.
İkinci birleşme işareti düz çizgi üzerinde ise: 2. işaretin üzerinde

bulunduğu çizginin son noktası <3> tuşu ile dijit işlemi saat yönünde devam edilir
1. İşaretin bulunduğu noktada <3> tuşu ile bitirilir.
İkinci birleşme işareti eğri çizgi üzerinde ise: 2. işaretin biraz ilerisinde
<2> tuşu ile dijit işlemi saat yönünde devam edilir ve 1. İşaretin bulunduğu
noktada <3> tuşu ile bitirilir.
42
Kalıbın iç çizgileri var ise örn: cep, pervaz, vb.: bunları çevresinden sonra
dijit edilir. İç çizgilerin dijit işlemi start tuşu ile başlanır ve saat yönünde yapılır.
Eğrilerin noktaları 2 tuşu ile eğri ve düz çizgilerin son noktaları 3 tuşu ile alınır.
Modelin her kalıbından sonra, yenisinin d,ijit işlemine YENİ KALIP fonks. ile
başlanır ve yukarıdaki işlemler adım adım yapılır. Her kalıba ayrı isim
verilmelidir.
İç İçe Kalıp Dijit İşlemi
İç içe çizili kalıpların en küçük bedenini ana beden olarak, normal

işlemler ile dijit edilir.
Ana beden olarak en küçük beden seçilmelidir.
Dijit işlemine başlamadan önce kalıpların-kavislerin üzerinden teğet

çizgiler oluşturulur.
Ana bedeni dijit ederken, teğetlerin ana bedenin eğri çizgileri ile kesiştiği
noktaları <2> tuşu ile dijit edilir.
Ana kalıbın dijit işlemi bittikten sonra, serili bedenlerin köşe

noktalarında ve teğetlerin eğrileri ile kesiştiği noktalarında <B> tuşu ile delme
yerleri tanımlanır.
Ana bedenin çevre çizgisi üzerinde delme yeri tanımlanmaz.
43
3.1.1.4. Kalıpları Kontrol Etme
Kalıpların, üzerinde dikiş çizigileri mevcut ise, dikiş paysız dijit edilip
dikiş payların cad.assyst programında eklenmesi tavsiye ediliyor. Dikiş payları
cad.assyst'de eklenmiş kalıplarda net ölçü kontrolü yapılabilir, parçalanacak
kalıpların bölme çizgilerine otomatik dikiş payı ekleniyor, Göster -> Dikiş pay
fonksiyonu ile dikiş payların ölçüleri ekranda görülebiliyor v.s.
Dijit işlemi bitirip kalıpları model ismi ile bir dizayn dosyasına
sakladıktan sonra, ekrandaki assyst penceresinden cad.assyst simgesini çift
tıklayarak .....cad programını açınız.
Dizayn -> Oku
açılan pencereden modelinizin ismini seçiniz .....ve open düğmesine

basınız. Modelinize ait kalıplar ekrana gelir.
Taşıma -> Kalıplan derle
ekrana üst üste gelen kalıplar otomatik taşınarak derlenir
Taşıma -> Kalıp
ile ekrandaki kalıplan ....sol tuş ile tek tek taşıyarak derleme işlemini
tamamlayın. Ekrandaki kalıpları birbirine dikilecek şekilde ve malzemeye göre
derleyiniz. Bu şekilde derli toplu bir ekran düzeni hem şenlendirme işlemlerinizi
hem eksik kalıp tespiti yapmanızı kolaylaştırır.
Çevir -> Kalıbı eksenine göre -> Yatay
Kalıpların yatay eksenine uygun bulunması gereken çizgilerini (kumaş

katı, ön orta, arka orta v.s.) sağ veya sol Mouse tuşu ile seçerek kalıpların
pozisyonunu düzeltiniz.
Çevir -> Kalıbı eksenine göre -> Düşey
Kalıpların düşey eksenine uygun ekranda bulunması gereken çizgilerini

(pantalon paça ucu, etek ucu v.s.) sağ veya sol Mouse tuşu ile seçerek kalıpların
pozisyonunu düzeltiniz.
44
Sağ tuş kalıpları saat yönünde, sol tuş saat yönün tersine döndürür, orta
tuş seçilen kalıbı pozisiyon düzeltmesi yapmadan 180 " döndürür.
Düzeltme -> Eleman şekli -> Eksen düzeltme
Kalıpların pozisyonunu Çevir alt fonksiyonları düzelttikten sonra tam

yatay veya düşey olması gereken "kırık" çizgilerini seçiniz. Örn: düz ip çizgileri,
ön ortaya, arka ortaya veya kumaş katına dik açılı olması gereken etek ucu
çizgilerini v.s.
Tasarla -> Kalıp
Açılan pencereye bir kalıp ismi girilir veya otomatik verilen isim Enter
tuşu ile onaylanır.Ekranın çalışma alanına sol tuş ile tıklanarak kalıbın ilk
köşesi tanımlanır.Klavyenin boşluk tuşu ile kalıbın ölçüsü verilerek pencere
açılır.Açılan ölçü penceresine kalıbın X ve Y yönündeki ölçülerini aralarına
boşluk verilerek girilir. Ölçüler dikiş payı hariç girilir.
Tasarla -> Çizgi -> Yatay veya Düşey
Düz ipin yönüne göre sol tuş ile başlangıç ve son noktalarını
tıklayarak çizgiler yaratılır.
Eleman türü -> Düz ip
Yaratılan çizgiler sol tuş ile tek tek tıklanarak düz ip çizgisine
dönüştürülür.
Tasarla -> Çizgi -> Yatay, Düşey veya 2 Nokta
Kalıpların içersine, bilgilerinin (beden, isim v.s) yazılması gereken

pozisyonlarına ve uygun yönlerde, sol tuş ile başlangıç ve son noktalarını
tıklayarak, çizgiler yaratılır. Çizgilerin fazla uzun olması gerekmez.
Eleman türü -> Metin pozisyonu
Yaratılan çizgiler sol tuş ile tek tek tıklanarak metin pozisyona
dönüştürülür.
45
Dizayn-> sakla
Açılan penceredeki isim kontrol edilir, gerekirse değiştirilerek, tamam'a

basılır.
Cad.assyst'te çalışırken ekrandaki işlerin arada bir saklanması

gerekmektedir. Kumaş katı (yarım) kalıplar, serisi yapıldıktan sonra simetrilenir
(açılır).Ekrandaki kalıpların düzeltme işlemlerini tamamladıktan sonra dijit
edilmemiş eksik kalıpları örn. kemer, cep, manşet v.s. kalıpları yaratılır.
3.1.1.5. Dikiş Payı Verme
Dikiş pay -> Kalıp
Klavyenin boşluk tuşuna basılır, açılan pencereye l (veya sizin standart

pay değerinizi) yazılır ve Enter tuşuna basılır.Dikiş payı atılacak kalıplar sol
tuş ile tek tek tıklanarak seçilir, seçilen kalıpların içersine, verdiğiniz ölçüde,
çepeçevre kesik kesik pay çizgileri eklenir.
Dikiş pay -> Çizgi -> Paralel
Standart dikiş pay değerinden farklı ölçüde paylandırılacak bir çizgi (örn.
etek ucu) ışıklandırılır ve boşluk tuşuna basılır. Açılan pencereye çizginin farklı
değerini örn. -3 yazılır ve Enter tuşuna basılır sıfırlanması gereken çizgiler için
örn. kumaş katı, açılan pencereye sıfır yazılır.Girilen değerin eklenmesi gereken
çizgiler sol tuş ile tek tek tıklanarak seçilir.Pay ölçüleri değiştirilerek tüm
çizgiler için aynı adımlar tekrarlanır.Kalıpların eksik düz ip ve metin pozisyon
çizgileri oluşturulur.
Dikiş pay -> Dikiş hata
İçerisine pay çizgisi eklediğiniz kalıpları sol tuş ile tek tek tıklanarak
seçilir. Kalıpların ana çizgisi ile dikiş pay çizgisi yer değiştirir ve dikiş pay çizgisi
bağımsız olur.
Dikiş pay -> Sil
Kalıplar sol tuş ile tek tek tıklanarak seçilir, dikiş pay çizgileri silinir.
46
3.1.1.6. Serileme
Cad.assyst programında seri yapmaya başlamadan önce birtakım ön

hazırlıkların yapılması gerekir.Serilenecek beden isimleri tespit edilir ve "Beden
tablosu"nda mevcut olup olmadıkları kontrol edilir. Mevcut olmayan bedenler
cad.assyst'te Parametre -> Sistem -> Beden tablosu fonksiyonu ile kendi
loginimizde eklenebilir. Mevcut olmayan beden isimlerini aşağıdaki örnekle
görebildiğiniz gibi kullanılmayan numaraların yerine yazılır. Beden tablosu
Tamam' ı..... tıkladıktan sonra saklanır.
Dikkat: Beden isimleri 6 karakterden uzun olmamalıdır, her beden

"Beden tablosu"nda bir kere ve doğru sırada yer almalıdır (büyük bedenler küçük
bedenlerden sonra). Beden isimlerinde tire "-" veya "+" dışında özel karakter
kullanılmaz. Beden Tablosundaki beden isimlerin yerleri ve isimleri sonradan
değiştirilmez.
Yapılan değişikliklerden mevcut Seri tablolar' da ki beden isimleri

etkilenir, cad.assyst beden isimleri "Beden tablosu"nda ki bulunduğu pozisyon'dan
alır.
Beden isimlerin sayısını geniş tutunuz, girilen grupların önüne ve

arkasına sonradan daha küçük veya büyük beden isimleri ekleyebilecek "boş
yerler" bırakınız.
Serilenecek ürün ve beden gruplarını tespit edip ilgili Seri tablo isimlerini
kesinleştiriniz.
Örn.:
Ürün grubu ve Beden grubu Müşteri Tablo

isimleri
38 ana beden Bayan Pantolonlar kendi firmanız

PANTB-38
38 ana beden Bayan Ceketler kendi firmanız

CEKETB-38
47
38 ana beden Bayan Pantolonlar Karstadt PANTB-
38-KAR v.s.
• Ürün grupların Seri tablolarını oluşturmak için serilenecek

modelleri tespit ediniz.
Not: Unutmayınız, sizin oluşturduğunuz Seri tablolar, başka kişiler

tarafından da kullanılabilir olması gerekir. Tablo isimleri, tablonun içeriğini
(Beden grubu, ürün grubu, Müşteri vb.) çağrıştırılmalıdır. Aynı tablo ile sayısız
model serilenebilindiği için Seri tablolarına Model ismi verilmesi doğru olmaz.
Firmaların ve müşterilerin kendilerine göre bir seri orantısı/sistemi vardır,

her firmanın ve müşterinin ayrı ürün grubu için birer tablo oluşturmak yeterlidir.
Örn. A firması Bel ölçülerini 34'den 44 bedene kadar 4 cm ve 46'dan

50'ye kadar 6cm büyütüyor. B firması Bel ölçülerini 34'den 46 bedene kadar 4 cm
ve 48'dan 50'ye kadar 6cm büyütüyor,
İç İçe Girilen Kalıpların Serilendirme İşlemi
1. Kalıplarınızı dizayn dosyasından ekrana alınır.
2. Serileme/Seri Tablosu/Tablo seç fonksiyonu seçilir.
3. -Tablo ismini, Ana bedeni ve beden isimlerini (serilenecek kalıp

sayısında) yazılır. (Ana beden dijit edilen ile aynı olmalıdır).
4. Seri kuralı seç fonksiyonuna gidilir ve 1. Kural seçilir.
5. Tabloyu sakla fonksiyonu ile tabloyu saklanır.
6. Serileme/Yerleştir/Tablo yerleştir ve Beden yerleştir fonksiyonu ile

ekrandaki kalıplara, oluşturulan tablo ile ana beden yerleştirilir.
7. Serileme/Oluşturma değiştirme/Hepsini değiştir fonksiyonu seçilir.
8. Ekranın çalışma alanında sol tuşuna basılır (XY kural seçimi).
9. Sol tuş ile ana bedenin üzerinde, serilenecek bir noktayı, ve sıra
ile ona ait delme yerleri seçilir.
10. Cursor en son bedene ait delme yerinin üzerinde iken, sol tuş ile
onaylama işlemi yapılır.
48
11. Cursoru ana bedenin veri noktasına yerleştirilip, kuralı sol tuş ile
ana bedenin veri noktasına yerleştirilir.
7. Adımdan 10. adıma kadar işlemleri, serilenecek tüm noktalar için

tekrarlanır.
Tüm kalıpların serisi bittikten sonra Serileme / Seri Tablosu/Tabloyu

sakla fonksiyonunda seri tablosu saklanır. Serisini kontrol ettikten sonra
kalıplardaki, silinmesi gereken, delme yerlerini Sil / Eleman fonksiyonu ile silip,
kalıplar Dizayn dosyasına saklanır.
3.1.1.7. Stil Dosyası Hazırlama
Kalıplan pastala gönderebilmek için, Stil dosyaların oluşturulması

gerekiyor.
Stili oluşturulacak kalıplar doğru isimleri ile ekranda bulunmalıdır.
Her malzeme için ayrı bir Stil hazırlanır, örn. Kumaş, Astar, Tela, Ceplik,
Çizim kalıpları v.s.
Stil dosyalarını tanımlamadan önce kalıpları Veri tabanına saklanması

gerekiyor.
Dikkat: Kalıpları Veri tabanına saklamadan önce sağlıklı

isimlendirmeniz gerekiyor, farklı modellere ait ve farklı özelliklere sahip
kalıpların isimleri birbirinden farklı olmak zorundadır!! Veri tabanındaki kalıplar,
Dizayn hafızasından farklı olarak, ayrı dosyalar içerisine değil, tek bir "havuzun"
içine saklanır ve Stil tanımlama dosyaların içersindeki isimleri ile ekrana getirilir,
lay programına veya pastal çizimine v.s. gönderilir. Veri tabanına sahip
sistemlerin Dizayn hafızası bir geçici hafızadır, lay programına ve pastal çizimine
gönderilen kalıplar Veri tabanından alınır. Yapılacak kritikler gibi değişikliklerin
muhakkak Veri tabanındaki kalıplarda yapılaması gerekiyor. Kalıplarınızı hem
Dizayn hafızasında hem Veri tabanında aynı özelliklerde ve şekillerde saklı
tutmanızı öneriyoruz.
Veri tabanını en iyi şekilde kullanabilmek için kalıplarınızı Özellikler

yerleştirerek isimlendirilir.
49
Not: Eğer çekme paylı (yıkamalı v.b) kalıpları ile pastal hazırlamanız
gerekiyorsa, çekme payları kalıpların kendisine verilmesi önerilmez. Kalıplarınızı
hafızada çekmesiz ölçülerde tutarak, pastala giden kalıpların çekme paylarını Stil
dosyalarında veriniz. Her ayrı çekme için ayrı Stil ve Model dosyaları oluşturun
ve Stil/Model dosyaların isimlerine çekme değerlerini dahil ediniz. Bu yöntem ile
aynı kalıpları kullanarak sayısız çekmeli üretimler yapabilirsiniz.
Dikkat: Kalıplarda sonradan yapılan değişiklikler, bu kalıplarla

oluşturulmuş tüm Stilleri etkiler. Stil dosyalan kalıpların kendisini değil sadece
kalıpların isimlerini içerir.
Özellikler -> Genel Özellikler
Açılan pencerede ekrandaki kalıpların ortak özellikleri seçilir ve tamam

tıklanır
Özellik yerleştir
Kalıpları tek tek seçerek, açılan pencerede Genel düğmesini tıkladıktan

sonra kalıba ait diğer özellikler seçilir ve tamam tıklanır.
Veri tabanı -> Kalıpları sakla
Kalıplar aynı özelliklerle ayrı olarak tekrar Dizayn hafızasına

saklanmalıdır.
Stil Model-> Stil seç
Açılan pencereye Stil ismi girilir (14 karakterden uzun olmamalı) ve

tamam tıklanır.
Katla
Simetrik kalıpların pastadaki şekil tanımı,
Evet = pastala katlanmış yollanır, Hayır- pastala açık yollanır (Ctrl+T)
Krsat
Kalıbın pastaldaki takla atılabilirliğin sınır tanımı,
Evet = karşıya atılamaz (sınırlanmış) Hayır=karşıya atılabilir (Ctrl+T)
50
Düz ip
Kalıbın pastalda düz ipinden döndürülebilme sınırının derece tanımı. Bu

opsiyonda değer verilen kalıplar lay.assyst'te klavyenin sağ bölümündeki rakam
bloğundaki + ve - tuşları ile derece derece döndürülebilir.
Çevir
Normal kalıp, verilen derece değerinde düz ipinden döndürülmüş yollanır
Çev.krs
Karşıt kalıp, verilen derece değerinde düz ipinden döndürülmüş yollanır
Sim.Kr
Karşıt kalıbın simetri ekseni belirtiyor (Ctrl+T)
Mesafe
İki kalıbın arasına mesafe girilebilir: iki kalıbın arasına uygulanacak

toplam mesafe değeri
MsfEn
Tek kalıba Pastal -> Mesafe tablosundan bir mesafe değer kuralı
verilebilir
Mesafe kuralın uygulanması için Pastal ->Pastal tanımlama dosyasında

Mesafe tablosunun ismi girilmeli.
Verilen kuralın değeri lay.assyst'te, cursoru kalıbın üzerinde iken b

tuşuna bastıktan sonra her elemanda ayrı ayrı değiştirilebilir.
BLSL/BLAL/BLSA/BLUS: kalıpların sol/alt/sağ/üst taraflarına Pastal ->

Blok tawosu'ndan bir Blok değer kuralı verilerek Regola payı ekletile
bilinir.Eklenen pay lay.assyst'te Blok fonksiyonları ile uyarlanabilir.
CekX
Kalıbın tüm bedenlerine ayrı ayrı, düz ip yönünde, girilen değerde(yüzde

olarak hesaplanır) çekme payı orantılı bir şekilde eklenir
51
CekY
Kalıbın tüm bedenlerine ayrı ayrı, düz ipin aksi yönünde, girilen değerde
(yüzde olarak hesaplanır) çekme payı orantılı bir şekilde eklenir
Stil tanımlama
Pencerenin içeriğini kontrol ediniz ve gerekirse düzeltmeler yapınız.

Pencerenin üst bölümünde Stil dosyasının içeriğini (seçilmiş kalıpların isimleri ile
opsiyonların) görebilirsiniz, alt bölümde ekrandaki kalıpların isimleri yer alıyor.
Alt pencerede sol tuş ile kalıp seçilebilir sağ tuş ile seçilen kalıp iptal
edilebilir, ile üst pencereden alt pencerede ismi mevcut olmayan kalıplar
silinebilir düğmeleri ile üst penceredeki kalıpların sırası değiştirilebilir.
Stil/Model -> Model oluştur
Veri tabanından bir modele ait tüm kalıpları ekrana alabilmek, Veri
tabanı sorgulama ile modelin tüm kalıplan hakkından bilgi alabilmek ve PlotEntry'
den bir modelin tüm kalıplarını aynı anda çizime gönderebilmek için v.s, Stil
dosyalarını muhakkak bir Model dosyasında toplayınız.
a) Modelin ismini (14 karakterden uzun olmamalı) ile tüm stillerin

isimlerini giriniz ve Tamam'ı tıklayınız.
b) Model oluştur fonksiyonu tekrar seçerek Model tanımlamasını kontrol

ediniz.
Tüm Stil ve ilgili Model dosyalarını oluşturduktan sonra, Stil'lerin

kalıplarını pastala gönderebilirsiniz.
52
3.1.1.8. Pastal Planı Yerleştirme
53
54
3.1.1.9. Pastal Planı Çizdirme
Kalıpları Pastala Göndermeden önce aşağıdaki bilgiler doldurulur.
Hav türleri:
Hav yok = Kalıplar tek tek döndürülebilir
Hav = Kalıplar sadece bandıl olarak döndürülebilir.
Hav yönünde = Tüm kalıplar düz ip yönünde pastala gider

ve döndürülemez
Hav yönün tersine = Tüm kalıplar düz ipin aksi yönünde pastala
gider ve döndürülemez
Pastal -> Pastal tanımı
Pastal ismi
Pastal genişliği
Stil ismi ve beden asortisi
v.s.
Pastal tanımlamasındaki tüm girişleri yaptıktan sonra Tamam'ı tıklanır.
Pastal -> Pastal hesapla
Hesaplatılmış pastalı yerleştirmek için assyst penceresinden lay.assyst

program simgesini seçilir ve açılan programda Dosya - Pastal oku ile açılan
pencereden yerleştirilecek pastal seçilir.
Ana bilgisayarın assyst penceresinde:
1. Algoplot Server -> Open.CIose Plotter Communication (üstteki yazı

kutuların yeşil yanması lazım) -> Hide Window (Algoplot Server penceresi
ekranın sağ alt köşesinde küçük sarı bir simge olarak görülür, pencereyi tekrar
açmak için bu simgeyi çift tıklayınız.
2. Algoplot Client -> Connect/Disconnect -> Start/Stop (pencereyi üst

sağ köşesindeki eksi işaretini tıklayarak küçültebilirsiniz)
55
Not: Algoplot Server simgesini seçtikten sonra, pencere açılmayıp
ekranda bir hata mesajı görülüyorsa, şu işlemleri yapınız: My Computer -> C: ->
Streamjet -> Work, açılan pencerenin içinden kalan çizim işleri siliniz.
Ana bilgisayarda yukarıdaki işlemler yapıldıktan sonra, Streamjet'e tüm

ekranlardan çizim gönderilebilir.
• Serili kalıp çizdirmek için: Çizdirilecek Bedenler' e bedenleri aralarını

virgül yazarak girilir.
• Serili kalıpları içice çizdirmek için Kalıpları içice karşısı işaretlenir.
• Deskjet' te çizilecek kalıpların seri noktalarının yanına kural

numaralarını yazdırmak için Seri kurallarını çiz karşısı işaretlenir.
• Kalıplarının dikiş pay ile ana çizgisinin çizilmesini istiyorsanız Dikiş ve

çizgi karşısını El işaretleyin.
Not: Yukarıdaki seçenekler sadece kalıp çizimleri elikler, pastal çizimleri

bu ayarlardan etkilenmez.
Örn: Dikiş ve çizgi seçeneği ile pastaldaki kalıpların çevresine hem dikiş
payı hem ana çizgisi çizdirilemez, pastaldaki kalıpların sadece en dıştaki çevre
çizgisi çizilir.
Uygula -> Çıkış
Ekrandaki kalıplar -> İş ismi (açılan pencereye model ismini giriniz)

Kullanıcı yerleşimi veya Sistem yerleşimi (açılan pencerede sağ/sol veya orta
tuşu ile seçim yapılabilir) -> Tamam
Dikkat: Plotter'e Kullanıcı yerleşimi ile kalıp çizdirmek istiyorsanız,

ekrandaki kalıpların Y eksenindeki en uç noktalarının birbirine olan mesafesi,
kağıt eninin ölçüsünü geçmemesi gerekiyor, (ekranın dikey yönü—kağıt eninin
yönü)
56
3.2. Konsancad. Sistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri
Hazır giyim sanayine yönelik ileri teknoloji ürünler üreten Konsancad

sistemlerinde kullanılan yeni nesil bir plotter(çizici) geliştirdi. Konsancad.'ın hazır
giyim sektörüne yönelik dünyanın en gelişmiş B.D.T. sistemlerinden bir tanesi
haline geldiği belirtildi(Anonim,2005).
Konfeksiyon üretimine yönelik bilgisayar kontrollü makineler, B.D.T.,

B.D.Ü. sistemleri, yönetim kontrolü sağlayan bilgisayar yazılımları ve inşaat
sektörüne yönelik olarak da teknolojik inşaat kimyasalları gibi birçok alanda
yenilikçi ürünlere imza atan Konsan, kumaş kesiminde büyük tasarruf ve kalite
sağlayan NC.Cutter üretimi için dört yıldır sürdürdüğü Ar - Ge çalışmalarını,
Avustralyalı teknoloji üreticisi Pathfinder ile global bir ortaklığa
dönüştürdü(Anonim,2005).
57
3.2.1. Konsancad Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri
Modeli oluşturacak kalıplar Digitizer'den girilir ya da sistemdeki çizim

fonksiyonları kullanılarak sıfırdan oluşturulur.
Yeni model dosyası seçilir ve ilk olarak en boy ölçüleri belirlenerek

istenilen ölçülerde bir dikdörtgen veya kare çizdirilir. Bu çizim ekranda aktif hale
getirilerek model özelliğine göre pens yapılacaksa pens yap, ardışık pens yap gibi
alt fonksiyonlar kullanılarak istenilen özellikler modelde görülebilir.

vererek yeni bir temel kalıp oluşturduktan sonra model özelliğine göre pens ,pli,
cep, kesik gibi özellikleri fonksiyonlardan vererek istediğimiz model uygulamayı
yapabiliriz.

Kalıpları digitizerden girmeden önce kalıpların üzerinde olması gereken

bilgiler kontrol edilir (Düz iplik, çıtlar, düğme yerleri, iç çizgiler vs.).
Model sisteminde Dosya/Kalıp Giriş (Digitizing) komutunu kullanarak

modeli oluşturan tüm kalıplar girilir.
58
İlk kalıp seçilerek Enter tuşuna basılarak Kalıp Bilgi kutusu ekrana
getirilir. Kalıba isim verilir. Sırayla diğer kalıpların isimleri girilir. (Her kalıp için
Uygula tuşuna basmayı unutmayınız).
Modeli oluşturulan kalıpların geometrileri kontrol edilir.
Ayarlar/Kafes oluşturma komutunu seçip, Kafes noktalarını (Genişlik ve

Yükseklik değerlerini mutlaka girilmelidir). Yatay/Dikey kumaş çizgileri (sadece
mesafe değerleri girilir) oluşturulur.
Kalıbın herhangi bir noktasına ile tıklanır. nokta üzerinde iken

klavyeden boşluk çubuğuna basıp kalıp hareket ettirilir. F7 tuşuna basarak kalıbın
seçili noktası kafes noktasına çakıştırılır. Eğer kalıbın pozisyonunda sorun var ise
nokta seçili konumda iken, Kalıbı Döndür aracını seçip, kalıbı döndürerek doğru
pozisyona getirilir.
Kalıbın düz ipliği düzeltilir. Bunun için düz ipliği paralel yapacağınız bir
referans segmenti seçilir. Eğer kalıp üzerinde böyle bir segment yoksa Taslak
aracını kullanarak düz bir çizgi çizilir. Kalıp/Düz ipliği segmente paralel yap
komutu ve ardından Kalıp/Yeni Düz iplik yap komutu seçilir.
Eğer kalıp digitten alınıyorsa genellikle dikiş paylıdır ve ekstra bir dikiş
payı vermeye gerek yoktur. Kalıp sıfırdan oluşturuluyor ise pastal çizimine
gitmeden önce genel bilgiler kısmında dikiş payı kontrol edilir ve dikiş payı verilir.
3.2.1.6. Serileme
Önce serileme araç çubuğunun ve serileme tablosunun ekranda olup

olmadığı kontrol edilir. Eğer yoksa Görüntüleme/Araç çubukları komutundan
Serileme araç çubuğunu işaretlenir. Görüntüleme/Serileme tablosu komutunu
kullanarak ta Serileme tablosu ekrana getirilir.
59
Serileme/Bedenler komutu kullanılarak serilenecek bedenler küçükten
büyüğe sırayla girilir.
Serilemek istenilen kalıp üzerinde serileme noktalarının doğru yerlerde

olup olmadığı kontrol edilir.
Serilenecek noktaya Mouse ile tıklanır. Serileme tablosunun dx, dy

sütunlarına ana bedenden bir büyük beden için serileme artışı yazılır. Eğer
bedenler arasındaki artış miktarları ayni ise Eşit X serisi ve/veya Eşit Y serisi
aracı kullanılarak serileme tablosundaki diğer bedenler otomatik doldurulur.
Serilenen bir noktadaki serileme değerlerini başka nokta/noktalara

aktarmak için, serileme değerini içeren nokta üzerinde Mouse ile tıklanır.
Serilemeyi Kopyala simgesine basılır. Bu noktadaki serileme değerlerini alacak
nokta/noktaları seçilir. (Birden fazla nokta seçmek için ilk noktayı seçtikten sonra
Shift tuşunu basılı tutarak diğer noktalara sırayla tıklanır).
Hafızaya alınan noktanın hem X hem de Y yönlerini aktarılacaksa

Serilemeyi yapıştır simgesi,
Sadece X yönünü aktarmak için X serisini yapıştır simgesi,
Sadece Y yönünü aktarmak için Y serisini yapıştır simgesi kullanılır
Model dosyasını hard diske kaydedip, kalıp isimlerini verilir.
Tüm kalıplar girildiğinde Kalıp Giriş penceresi kapatılır. Model dosyasını

Dosya/Sakla komutunu kullanarak istenilen bir isimle uygun ürün grubuna
(klasöre) kaydedilir.
Opsiyonel: Kalıplar iç içe çizdirilerek kontrol edilir.
Kalıplar ekranda serili konumda bırakılır. (F4 tuşu kalıpları serili ya da

ana beden olarak gösterir). Kalıpları ekrana yerleştirmek için KalıpYap/Kağıda
60
göre düzenle komutu seçilir. Plotter da ki kağıt enini ve kalıplar arasındaki
boşluk değeri yazılır.
Dosya/Çizdir komutunu kullanılarak tüm kalıplar iç içe plotter' a

gönderilir, çizim bittiğinde tüm kalıplar ve serilerini kontrol edip serileme ve kalıp
onayı verilir.Kalıp bilgileri doldurulur.
Önce Kalıp/Genel bilgiler komutunu kullanıp, Model adi, Döndürme,

Materyal(kumaş) bilgileri verilir.
Kalıp/Bilgi komutu kullanılarak tek tek kalıp için gerekli özellikler girilir
(Adet, materyal, döndürme izni, kalıp yönü...vb.). Model en son haliyle tekrar
saklanır.
Pastal yerleştirme işlemi için asorti dosyasını hazırlanır.
Tanımlanılan kumaşa model dosya/dosyalarını getirmek için

Dosya/Model dosyası aç komutu seçilir. Ekrana gelen "Model dosyası seçimi"
diyalog kutusundaki Göz at tuşuna tıklanarak model seçilir. Asorti de yer alacak
beden adetleri belirlenir. Materyal (kumaş) bölümüne yerleşimi yapılacak kumaş
adı yazılır. Tamam tuşuna basılır. İlk seçilen model dosyası listeye eklenir ve
tekrar ilk diyalog kutusuna dönülür. (Eğer ayni pastala birden fazla model dosyası
getirilecekse tekrar Göz at tuşuna tıklanıp model seçilir. Ayni şekilde asorti ve
kumaş bilgileri doldurulur ). Tamam tuşuna basılır.
Pastal dosyası hardiske kaydedilir(Dosya/Sakla komutunu kullanılarak.
Pastal yerleştirme işlemi yapılır (Minimum fire maksimum verimlilik için en

güzel yerleşim yapılır).
61
62
63
Pastal sisteminde Dosya/Yeni komutunu kullanılarak pastal yerleştirme

yapılacak kumaşın eni, masa boyu ve serim tipi belirlenir (Kat adedi 1 ise açık
serim, 2 ise katli serim-Tüp serim-Tek serim, kat adedi 4 ise Katli (tümü) tipinde
serim şeklidir. Uygun olan serim şekli belirlenir). Dosya/Çizdir komutu
kullanılarak pastal plotter’e gönderilir, çizdirilir.
64
3.3. Lectra Sistemi Ve Teknolojik Gelişmeleri
1978-79 yıllarında kurulan iki firma vardı. Bunlar Amerikan Camsco

firması ile Fransız lectra sistemleri idi. Lectra geliştirme çalışmalarına 1975 de
başlamış ve ilk sistemlerini 1978 de pazarlamışlardır.Lazer hazırlayıcı
geliştirmesinde de uzmanlaşmışlar ve karton kalıp yada tek katlı kumaş veya deri
kesebilen lazer sistemleri ile birlikte pazarlamışlardır (Taylor,1995:24).
26 - 30 Eylül 2003 tarihleri arasında TÜYAP Beylik düzü’nde

gerçekleştirilen Konfeksiyon Makinesi 2003 Fuarı'na katılan Lectra, standında son
dönemde gerçekleştirilen yenilikleri sergiledi. Tüm Lectra teknolojisi, sade ve
modern bir yapıda büyük bir alana yayılan Lectra standında ziyaretçilere sunuldu.
Lectra standında özellikle dikkat çeken çözümler arasında üstün verimlilik
sağlayan yeni kesim sistemi VectorFashionMP, kişiye özel üretim çözümü ve 3
boyutlu beden tarayıcı Bodyscanner, modelhanede karton ve tek kat kumaş kesim
sistemi ProSpin, numune üretiminde dijital kumaş baskı için Sapphire ve
yenilenen otomatik pastal yerleştirme çözümü Diamino V5 yer aldı
(Anonim,2005).
Lectra teknolojisi, firmaların günümüzün hızla değişen iş ortamında

karşılaştığı zorlukları çözmelerinde destek olmayı hedefler. Amaç rekabetçi gücü
korumak ve artırmak için daha az maliyette, daha verimli, daha kısa sürede ve
daha kaliteli üretim gerçekleştirecek çözümleri ve hizmetleri sağlamaktır.
Modelhane işlemleri dijit, kalıp hazırlama, serileme ve pastal yerleştirme

çözümleri ile tamamlanır. Hazırlanan pastal mürekkep püskürtmeli Alys Çizici
sayesinde kaliteli, hassas ve hızlı bir şekilde çizilir. İstenirse kalıplar Contour
Karton Kesim Sistemi ile karton üzerinde otomatik kesilebilir ve kesilen kalıplar
üzerine istenen not yazılabilir. Ayrıca numune üretmek için kumaşa dijital baskı
da yapılabilir (Anonim,2005).
Kesimhanede ise Progress Brio Pastal Serim Sistemi'nin otomatik pastal

serme fonksiyonları, modelhane sistemi ile bağlantısı, geliştirilmiş kumaş defo
yönetimi ve yüksek hassasiyet oranları sayesinde hızlı, verimli ve az maliyette
65
serim elde edilir. Gönderilen pastal bilgileri doğrultusunda kesime geçilir. Vector
Otomatik Kesim Sistemi, kesimin bilgisayarda kontrolü (VectorPilot), kareli
kumaşların kesimi (Mosaic), kesim bandı ilerlerken kesime devam edebilme
(Eclipse) ve kesilmiş kalıp etiketlendirme (PostPrint) imkanı sağlar.
Lectra yazılım çözümleri tasarımdan satışa tüm üretim sürecini destekler.

Colorweave Dokuma Kumaş Tasarım ve Primavision Baskı Kumaş Tasarım
çözümleri ile desen hazırlama, renklendirme ve kumaşın giysi üzerine 3 boyutlu
giydirilmesi hızla ve kolaylıkla gerçekleştirilir(Anonim,2005).
Tüm tasarımlar, Gallery Koleksiyon Yönetim çözümünde birleştirilir.

Gallery, koleksiyon tasarımından paketleme bilgilerine kadar her aşamada bilgi
takibini ve kontrolünü sağlar. Seçilen modellerin ana kalıpları doğrudan ekran
üzerinde hazırlanabilir ya da dijit edilerek bilgisayara alınabilir. Ana kalıp
üzerinde istenen tüm çalışmalar ve bedenlere göre serilendirme Modaris Kalıp
Hazırlama ve Serileme çözümü ile tamamlanır.
Hazırlanan kalıplar, Diamino Pastal Yerleştirme Çözümü'ne alınarak,

ekran üzerinde hızla pastal hazırlanır. GraphicSpec Teknik Föy Çözümü, dikiş
talimatları, beden ve ölçü tabloları, taslak çizimler, fotoğraflar ve aksesuar
bilgilerini birleştirerek doğru haberleşme sağlar. Satış aşamasında Lectra Catalog
Çözümü ile istenilen model ve kumaş örnekleri bilgisayarda seçilerek birleştirilir;
farklı alternatifler üretilmeden önce müşteri onayına sunulabilir (Anonim,2004).
66
3.3.1. Lectra Sisteminin Çalışma Planı Ve Bölümleri
Şekil 3. Lectra Sistemi Çalışma Planı

F2 fonksiyonlarından Dikdörtgen fonksiyonunu seçerek sıfırdan kalıp

hazırlamak için veya kalıp içinde cep gibi şekiller hazırlamak için gerekli ölçüyü
veriyoruz. İşlem için sayfadan yeni sayfa açılır, sayfa içine 1b yapılır. Çıkan
pencerede dikdörtgenin en ve boy ölçüleri verilir, enter yapılır. Başta 1b yapılır.
Home tuşu ile kalıp ön plana alınır. Ön plana alınan kalıp üzerinde gerekli
oyuntuları model uygulamaları F fonksiyonlarını kullanarak yapabiliriz.

vererek yeni bir temel kalıp oluşturduktan sonra model özelliğine göre pens ,pli
gibi özellikleri F fonksiyonlarından belirleyerek istediğimiz model uygulamayı
yapabiliriz.
67
Modaris üzerine 2 kere 1b yapılır, sonra sayfanın açılması beklenir. Üst

pencereden sisteme girilir ve yazı şekil fonksiyonuna 1b yapılıp sağ menü yazıya
çevrilir. Üst menü görüntüden beden tablosu üzerine 1b yapılır. Dosya menüsüne
girip yine üzerine 1b yapıp çıkan pencereye yeni model ismini yazıp enter yapılır.
F7’ye 1b yapıp çıkan menüden beden tablo çağırma fonksiyonuna 1b yapıp model
simgesi üzerine 1b yapıp çıkan pencereden uygun olan beden tablosunu seçip
open üzerine 1b yapılır. Karşımıza beden tablomuz gelir.
Üst menü sayfadan yeni sayfa üzerine 1b yapıp F1 menüsüne girip dijit
üzerine 1b yapılarak sağ üst köşede yatay düz ip için iki nokta yazısı görünür. Bu
şekilde dijit işlemine başlanır.
Dosya menüsünden Yeni ye girip çıkan pencereye yeni model ismi verilir.
Enter’a basılıp model ekranı görülür. F7 fonksiyonundan beden tablosu çağırma
fonksiyonu seçilir. Model resminin üzerine 1 kez sol tıklanır. Ekrana gelen beden
tablosundan uygun beden tablosu seçilir. (Nümerik mi, alfabetik mi S-M-X-L-XL,
6-8-10-12-14-16 tercih edilir). Sayfa menüsünden Yeni sayfaya girilir. Boş bir
ekran geliyor. F1 fonksiyonundan digit fonksiyonu 1b tıklanarak Mouse bir ekran
üzerine alınır (mutlaka).
Daha sonra digit masasına geçilerek;
1. Digit’e ilk önce D.B.İ. alınarak başlanır. D.B.İ. belirlemek için önce 1’e
basılır. Bütün köşe noktalar 2 ile çıt noktaları 6, eğri noktalar C ile saat yönünde
alınır.
Başladığımız köşe noktasına tekrar 2 diyerek iç çizgileri almak için

başlangıç noktasına 7. 2. bitiş noktasına 2. 7. diyoruz. Kaç tane iç çizgi var ise
aynı şekilde tanımlanıyor. Pensler de aynı şekilde digit alınır. Çalışması biten
kalıp üzerine F0 yapılır ve ekranda yeni bir sayfa açılır. Aynı kurallar etrafında
digit alma işlemi tamamlanır. En son kalıptan A.F. ile çıkılır ve digit alma işlemi
tamamlanır.
68
Ekrana j tuşuna basılarak kalıp gölgesi ile birlikte gelir. Tekrar modeli
model çağırma menüsünden çağırdığımızda modelin gölgeleri gider. Kalıplar tek
tek kontrol edilir. Kırık noktalar kontrol edilir. Var ise F1 fonksiyonundan 2
nokta bir hiza ile düzeltilir. Kavisli çizgilerdeki düzeltmeler F3 nokta taşıma ile
düzeltilir.
Not: Eğri noktaları görebilmek için sayfanın altında nokta menüsü

açılır.
Düzeltmeler tamamlanınca dosya menüsünden hafıza yapılır.
F5 fonksiyonundan kalıpların kumaş katı olanlar belirlenir ve katı açılır.

K.K. yapabilmek için K.K. olacak çizginin başlangıcına 1b bitişine 2b yapılır. Bu
işlem tamamlanınca K.K. olan yerlere F2’den çıt fonksiyonuna girilerek çıt atılır.
İsimlerini vermek için Yazı menüsünden yazıya girilir. ACD ve Açıklama

kısmına kalıp isimlerini yazarız.
Eğer ürün yıkanacaksa Parametrelerden Ölçüm Biriminden Yüzdelik

Ölçü seçilir. Daha sonra tekrar varyanta girilerek. x =5 (boy), y =3 (en) değeri
verilir.
F4 Dikiş – Dikiş Payı Verme ile gereken dikiş payı verilir. Eğer kalıbı
digitten almıyorsak bu işlem yapılır. Digitten alına kalıplarda çoğunlukla dikiş
payları verilmiş olmaktadır.Dijit işlemi bittikten sonra kalıpları ekranda görmek
için klavyeden “J” tuşuna basılır.
69
3.3.1.6. Serileme
F6 fonksiyonlarından serileme fonksiyonunun yardımı ile serileme işlemi

yapılabilir.
y
-x x
-y
Seriye başlamadan önce F9 ve F12 tuşuna basılarak kalıp seriye hazır
hale getirilir. Seriye başlayacağımız noktaya 1b yapılır. Sağ köşede seri penceresi
görülür. Bedenler arasındaki fark x ve y koordinatları doğrultusunda ddx veya ddy
ölçüleri verilir. Eğer ölçü farkları eşit ise en küçük bedenden en büyük bedene
doğru mouse 1b yaparak taşınır. Seri farkını yazıp enter yapılır.
X Taşıma: Serili noktanın x değerini serisiz noktaya taşır. İşlem için önce serili
noktaya 1b, sonra serisiz noktaya 1b yapar. Eğer serisiz noktaya birden fazla ise
noktaları çerçeve 2b ile çerçeve içine alınır. Sonra serili noktaya 1b yapıp
seçtiğimiz noktanın birine 1b yaptığımızda seriyi taşınmış olunur. (Bu işlemi
bütün noktaların seri değeri aynı ise yapıyoruz).
Y Taşıma: X taşıma fonksiyonu ile aynıdır. Sadece y değerlerini taşır.
Xy Taşıma: X ve Y taşıma fonksiyonuyla aynıdır. xy değerlerini taşır.
y
y
x y x
x
Seriyi görebilmek için klavyeden F9 ve F12 tuşuna basılır.
70
Eğer modelin pastalını veya çizilmesini istiyorsak varyant hazırlamamız gerekir.

Varyantın birinci amacı modelin çizimi veya pastalın hazırlanması, ikinci amaç
modelde bazı değişiklikler yapıp yeni bir varyant yapmaktır (başka isimde).
Varyant: Varyant hazırlamak için Varyant fonksiyonuna 1b yapıp, çıkan

pencereye varyant ismini yazıp enter yapılır. Bir pencere görülür. Kapat ın üzerine
1b yapılarak pencere kapatılır. J tuşuna basılarak varyant simgesi içeri alınır.
(Model isminin iyi bilinmesi ve kendimize göre bir sistem oluşturulması gerekir).
Varyanta Kalıp Seçme: Fonksiyona 1b yapılarak varyanta girmesi gereken

kalıplar üzerine 1b yapılarak (Fonksiyonun rengi koyulaşmaz). Sonra varyant
simgesine 1b yapılır. Çıkan pencerede kalıplar görülür. Gerekli düzeltmeyi bu
şekilde yapılır. (Kalıplar üzerine 1 kere 1b yapılmalıdır, 2 defa yapılırsa kalıp 2
defa alınmış olur).
S (tek): Kalıp tek kesim yapılacaksa bu bölüm “1” dh bölümü “0”

olmalıdır.
Dh (Çift): Kalıp çift kesim yapılırsa bu bölüm 1” S “0” olmalıdır.
Diamona sayfası açılır. Dosya menüsünde Yeni seçilir.Ekrana Asorti alanı

çıkar. Pastal bilgilerine model ismi ve pastal numarası yazılır. Pastalın çizileceği
kumaş eni yazılır. Model ismi varyant ismi, beden no, yön, grup, adet, ve pastal
yerleşimi varsa yönüne dikkat edilerek %80 verimin altına düşmeyecek şekilde
yerleştirilir.
71
72
73
74
75
Düzen menü sünden Print fonksiyonu seçilerek Pastalla ilgili bilgileri

printten çıkarılmaya hazırlanır.
Bir pastalın hafızasını görmek veya print etmek için düzenden printe
giriyoruz. Çıkan pencerede şeklin üzerine 1b yapıyoruz. Eğer ekran şekli varken
işlem üzerine 1b yaparsak bu pastal ile ilgili bütün bilgiler (tarih, en, boy, asorti,
vb.) ekranda görülür. Eğer ekran şekli üzerine 1b yapıp printer şekline çevirirsek
ve işlem üzerine 1b yaparsak bilgiler printerdan çıkar.
Plot: Pastalımızı plottere göndermek için plot u kullanırız. Pastalın

mutlaka hafızaya alınması gerekir. Ekranda hafızaya alınmış pastalı plotterden
veya printerdan çizdirebiliriz. Düzenden plota girilir. Çıkan pencerede
konfigrasyon dan printer veya plot seçilir. Okey lenir ve iptal ile bu pencereden
çıkılır. Ve ilk pencere okeylenir.
76
3.4. Assyst, Konsancad, Lectra Sistemlerinin Karşılaştırılması
ASSYST KONSANCAD LECTRA
MODEL 1. Dijitten; kalıplar dijit 1.Dijitten; Kalıpları digitizerden 1.Dijitten;Dijite ilk önce D.B.İ.
edilir.Düzeltmeleri yapılır. Gerekli ise girmeden önce kalıpların üzerinde alınarak başlanır. D.B.İ. belirlemek için
OLUŞTURMA eksik kalıp oluşturulur(Manşet, Kemer, olması gereken bilgileri kontrol edilir önce 1’e basılır. Bütün köşe noktalar 2
Pervaz, vb.).Düz ip ve metin yeri (Düz iplik, çıtlar, düğme yerleri, iç ile çıt noktaları 6, eğri noktalar C ile
yaratma.Kalıbın iç çizgileri var ise örn: çizgiler vs.).Model sisteminden saat yönünde alınır.Başladığımız köşe
cep, pervaz, vb.: bunları çevresinden Dosya/Kalıp Giriş(Digitizing) noktasına tekrar 2 diyerek iç çizgileri
sonra dijit edilir. İç çizgilerin dijit işlemi komutunu kullanarak modeli oluşturan almak için başlangıç noktasına 7. 2.
start tuşu ile başlanır ve saat yönünde tüm kalıplar girilir. bitiş noktasına 2. 7. diyoruz. Kaç tane iç
yapılır. Eğrilerin noktaları 2 tuşu ile eğri çizgi var ise aynı şekilde tanımlanıyor.
ve düz çizgilerin son noktaları 3 tuşu ile
2. Çizim fonksiyonları kullanılarak; Pensler de aynı şekilde digit alınır.
alınır. Modelin her kalıbından sonra, Genel kalıp bilgileri doldurulur. Yeni Çalışması biten kalıp üzerine F0 yapılır
yenisinin dijit işlemine YENİ KALIP menüsünden en boy ölçüleri verilir ve ve ekranda yeni bir sayfa açılır. Aynı
fonks. ile başlanır. çalışma alanının üst kısmındaverilen kurallar etrafında digit alma işlemi
ölçülerdeki kalıp oluşur ve çalışmak için tamamlanır. En son kalıptan A.F. ile
2.Çizim fonksiyonları kullanılarak; alana sürüklenir ve yan taraftaki çıkılır ve digit alma işlemi tamamlanır.
Yaratma / Dikdörtgen fonksiyonu ile fonksiyonlar kullanılarak pens,pli gibi 2. Çizim fonksiyonları
istenilen ölçüler verilir.Yaratma/nokta/ çizim işlemleri tamamlanır. kullanılarak;Sayfa menüsünden yeni
çizgide bir nokta fonksiyonu ile çizgide sayfa seçilir.Şekillerden hangisi
bir yer belirlenir bu işlemler ve istenirse modele göre dikdörtgen, kare
fonksiyonlar çizimi yapılacak modele vb.tercih edilir.Kalıp ön planda
göre değişir. fonk.dan nokta ekle fonk.seçilir.
yardımı ile istenilen nokta yerine ölçü
verilir.Çizgiler fonksiyonundan Çizgi
çizme işlemi tamamlanır
77
DİKİŞ PAYI VERME Dikiş payı verme (Dikiş Yardımcı fonksiyonların F4 Dikiş – Dikiş Payı
Payı Tela) Tela kalıpları ve çizim yardımı ile nerelere ve ne kadar Verme ile gereken dikiş payı
kalıpları oluşturma Özellikler - öçlülerde dikiş payı verileceği verilir. Lectra kalıp hazırlama ve
Yerleştir (Özellikler yerleştirilir) belirlenir ve dikiş payı verme serilendirme için Modaris, Pastal
Özellik yerine isim verilebilir. özelliği kullanılarak dikiş payı Planı hazırlanması için Diamona
Kalıp -> Kalıp İsmi Dizayn - verilir. Lectra kalıp hazırlama ve sistemini kullandırmaktadır.
>Sakla serilendirme için Modaris, Pastal
Planı hazırlanması için Diamona .Dijit işlemi bittikten
sistemini kullandırmaktadır. sonra kalıpları ekranda görmek
için klavyeden “J” tuşuna basılır.
78
SERİLEME Varsa uygun bir tablo Görüntüleme/Serileme Serisi yapılacak olan kalıp
kullanılır. tablosu komutunu kullanarak ön plana getirilir. Home tuşu ile
Serileme tablosu ekrana getirilir. F12 ve F9 tuşu ile beden
Tablo Oku Yerleştir - Tablo Serileme/Bedenler komutu numaralarının ışıkları yakılır.
- Beden Oluşturma/Değiştirme - Seri kullanılarak serilenecek bedenler F6’dan Serilendirme ye girilir.
Kuralı Değiştir ile mevcut veya yeni küçükten büyüğe sırayla Ölçü tablosundan sıra ile göğüs
kurallar eklenebilir (Yeni kural
girilir.Serilenecek noktaya Mouse noktasından başlanır. x taşıma ile
eklenen noktalarda Orta tuş ve Onay
Penceresinde "Tamam" tıklanır, ile tıklanır. Serileme tablosunun boydaki serilendirme yi etek
veya Oluşturma/Değiştirme - X/Y dx, dy sütunlarına ana bedenden ucuna paralel yapılır.
Büyüme ile Yeni kurallar bir büyük beden için serileme
oluşturulabilir. Oluşan bölgesel artışı yazılır. Eğer bedenler F6 xy taşıma ile ön
kurallar Oluşturma/Değiştirme- arasındaki artış miktarları ayni ise bedendeki seri kuralları arka
Genel/Bölgesel Kural ile Genele Eşit X serisi ve/veya Eşit Y bedene taşınır (Arka robaya da
çevrilebilir Tabloyu Sakla serisi aracı kullanılarak serileme aynı seri kuralları taşınır).
tablosundaki diğer bedenler
Uygun Tablo yoksa otomatik doldurulur. Serilenen
bir noktadaki serileme değerlerini
Seri Tablosu - Tablo Seç
Yeni Tablo seçilir Seri Kuralı Seç başka noktalara aktarmak için,
(Yeni kurallar seçilir) Seri Kuralı serileme değerini içeren nokta
Değiştir Tabloyu Sakla Yerleştir - üzerinde Mouse ile tıklanır.
Tablo - Beden Serilemeyi Kopyala simgesine
Oluşturma/Değiştirme – Seri Kuralı basılır. Bu noktadaki serileme
Değiştir Tabloyu Sakla değerlerini alacak noktalar seçilir.
79
PASTAL PLANI Hav türleri: Mevcut model dosyası Diamona sayfası açılır.
HAZIRLAMA Hav yok açılır.Pastal bilgileri girilir. Dosya menüsünde Yeni
Kumaşın eni adedi vb.Hangi seçilir.Ekrana Asorti alanı çıkar.
Hav çalışma isteniyorsa ekrana Pastal bilgilerine model ismi ve
Hav yönünde getirilir. Gelen kalıpların alt pastal numarası yazılır. Pastalın
tarafında beden numaralarının çizileceği kumaş eni yazılır.
Hav yönün tersine
yanında ünlem şeklinde bir uyarı Model ismi varyant ismi, beden
Pastal -> Pastal tanımı vardır ünlem işareti bitesiye no, yön, grup, adet, ve pastal
Pastal ismi kadar parçalar beden no larına yerleşimi varsa yönüne dikkat
göre çalışma alanına çekilir ve edilerek %80 verimin altına
Pastal genişliği yerleşim ister manuel isterseniz düşmeyecek şekilde yerleştirilir.
Stil ismi ve beden asortisi v.s. otomatik yerleşim şeklinde
Pastal tanımlamasındaki tüm olabilir.
girişleri yaptıktan sonra Tamam
tıklanır.Pastal -> Pastal hesapla
Hesaplatılmış pastalı yerleştirmek
için assyst penceresinden
lay.assyst program simgesini
seçilir ve açılan programda
Dosya - Pastal oku ile açılan
pencereden yerleştirilecek pastal
seçilir.kuralara uygun yerleşim
yapılır.
80
BÖLÜM 4. SONUÇ VE ÖNERİLER
CAD. ASSYT in incelenmesi sonucunda ilk olarak donanımdaki

avantajları göze çarpmaktadır. Dijit masasında göze çarpan farklılık kablosuz
cursor ile daha rahat ve serbest çalışma imkanıdır. Bir diğer kolaylığı ise digit
masasındaki menüleri oluşturmaktadır. Bu menüler kullanıcının isteğine uygun
olarak dijit masasının herhangi bir yerine yapıştırılıp kullanılabiliyor. Bu da geniş
ve uzun parçalarda daha rahat çalışma ve menüye kolay ulaşma imkanı
sağlamaktadır.
Dijit masasındaki diğer bir avantaj ise dijit ekranı. 3 sıralı LCD ekrandaki
Türkçe açıklamalar ile dijit işlemini takip etmek mümkün oluyor. Bu dijit ekranı
sayesinde dijit işlemi esnasında sistem ekranında kalıp oluşturma, serilendirme
veya pastal yerleştirme işlemlerine devam edilebiliyor. Sistemle birlikte gelecek
olan DAT cihazı ve 5 adet DAT kaseti ile günlük verileriniz kasete kaydedilerek
sistemde oluşabilecek bir arıza sonucunda bilgilerin azami şekilde korunması da
sağlanmış olmaktadır.. Sisteme bağlı bulunan modem yardımı ile gereği halinde
assyst Almanya ve Astaş İstanbul sistemine girilerek ilgili arızalar ve
modifikasyonlar yapılabilmektedir.
Yeni nesil IOLİNE Plotter’ lar ile de eskiye oranla % 30 daha hızlı çizim
yapılıyor. Plotter çizimi açtığı 1,3 m’ lik pencereler içinde yaptığı çizim boyunca
bazı plotterlar da olduğu gibi pencereler arasında 5 mm hatta 10mm ye varan
çizim kaymaları olmuyor. Bunun yanında çizim kafasının üzerinde bulunan optik
okuyucu her pencere açışında çizimi kontrol ederek; kalemin çizdiğine ve kağıt
bulunduğunu kontrol ettiği için oldukça güvenli bir şekilde çalışıyor.
5 mm hatta 10mm ye varan çizim kaymaları olmuyor. Bunun yanında

çizim kafasının üzerinde bulunan optik okuyucu her pencere açışında çizimi
kontrol ederek; kalemin çizdiğine ve kağıt bulunduğunu kontrol ettiği için oldukça
güvenli bir şekilde çalışıyor( Konfeksiyon Teknik, 2000:70).
81
Yazılımdaki avantajları ise;
Bilgisayar destekli kalıp oluşturma, serilendirme ve pastal yerleştirme

sistemlerinin amacı kullanıcıya yardımcı olmak ve işi kolaylaştırmaktır. Bu
sebeple CAD. ASSYST sisteminin en önemli özelliği menülerinin diğer
sistemlerden olduğu gibi gizli (pop up) olmamasıdır. Onun yerine çok basit olarak
kullanıcının erişimini kolaylaştıracak şekilde aranan fonksiyonun doğrudan menü
ekranında bulunmasıdır.
Dijitten gelen kalıpların eklenmesi, bölünmesi ve düzeltilmesi çizgilere

ölçü verilerek mümkün oluyor. Eğri oluşturma esnasında hiçbir ek araç ve meniye
ihtiyaç duyulmadan elle çizim rahatlığında ve estetiğinde çizim yapılmasını
sağlıyor. Seri tablosu hazırlandıktan sonra yapılması gereken tek işlem noktaları
tanımlamak oluyor. Seri tanımlaması yapıldıktan sonra ana kalıp üzerinde
yapılacak bir değişiklik serisinde otomatik olarak uygulanıyor. Kullanıcının isteği
doğrultusunda serili kalıplardan birisi veya hepsi ana kalıptan farklı
değiştirilebiliyor.
Ana kalıp üzerinde model uygulaması yapıldığında ( kup, kalıp bölme,pli,

pens gibi…) serisine otomatik olarak dikiş payı ile birlikte uygulanıyor. Pastal
oluşturmada, çekme payı gerçek (%x ve %y) olarak ana kalıp bozulmadan her
parçaya tek tek uygulanıyor. Pastal yerleşiminde sonradan beden eklemek
mümkün oluyor. Düz boy ipliğinin değişmemesi gereken kalıplar kesinlikle
çevrilmiyor. Parçaların pastalda üst üste gelmesine sistem müsaade etmiyor.
Daha iyi pastal yerleşimi için ZOOM ekranı açılabilmektedir. Benzer bir
pastal ekrana çağrılarak referans alınarak yerleştirme yapılabilmektedir. Ekoseli
veya çizgili kumaşların çizgileri ölçü verilerek ekranda oluşturulabiliyor ve bir
bedenin ilk kalıbı pastala yerleştirildikten sonra diğer beden kalıpları başka
çizgilere oturtulmamaktadır( Konfeksiyon Teknik, 2000:70).
Pek çok kısa yol tuşu ile kalıplar üzerindeki pens, pli, ve ayırma gibi
işlemler çok kısa sürede yapılabilmektedir. Bir model içerisindeki tüm kalıpları
82
birbirleri ile ilişkilendirerek değişiklikleri aynı anda yapabilmek
mümkündür( Yazgan Bulgun, 2000:114).
Tüm serili bedenler üzerinde ayrı olarak değişiklikler yapılabilir. Parçalar

bölündüğünde serilendirme değerleri bozulmaz. Pastal hazırlamada aynı pastala
birden fazla model ( ceket, pantolon) gönderilebilir(Yazgan Bulgun, 2000:115).
KONSANCAD. sisteminin diğer sistemlerden farkı sesli olarak uyarı

vermesidir. F fonksiyonlarının kullanımdaki rahatlığı, hata oranını daha aza
indirmesi, kullanıcıya doğru yön vermesidir.
LECTRA sistemi hem donanım hem de yazılım yönü ile çok pratik
olmasının yanı sıra sürekli kendini yenileyen bir sistemdir.
Ürün kalitesini istenilen değerde tutulabilmesi. Üretim büyük ölçüde insan

faktörüne bağlı olduğu için kalitede belirlenmiş aynı değeri sürdürebilmenin
güçlüğü nedeni ile zaman zaman bu konuda fire verilebilmektedir
( Öndoğan,1997:47 ).
Bir giysi tasarımcısı için yapılabilecek en güzel iş temelinin düzgün ve

kullanılabilir ve memnuniyeti sağlayabilmesi gerekir.
B.D.T. sistemlerinin bütün aşamalarında hazır giyim işletmelerine, zaman

tasarrufu, iş gücü tasarrufu ve malzeme tasarrufu gibi önemli konularda avantaj
sağlayabileceği B.D.T. sistemlerinin klasik yöntemle çalışmaya oranla daha
verimli olabileceği gözlenmiştir.
Topaloğlu’na göre “Giyim endüstrisinde üretimin geliştirilmesi; riskleri

azaltıcı, planlama ve kontrol teslimat performansının geliştirilmesi eğitim ve iş
gücü kalitesinin artırılması, yeni üretim sistemleriCAD/CAM ve CMS
uygulamalarına etkin bir biçimde geçilmesine bağlıdır” (Topaloğlu, 1995:559).
Çoban’ ın yaptığı araştırma sonucun da da “Türk hazır giyim sanayinde

işletmelerin teknolojik düzeyleri geliştikçe makine verimliliklerinde de artış
olduğu ortaya konulmuştur. İşletmede pastal serme tekniklerinde kullanılan
teknolojilerden olan bilgisayarlı serim makinelerinin verimlilik düzeyinin en
83
yüksek düzey olduğu, teknolojik gelişmişlik düzeyi azaldıkça verimlilik
oranlarının da azaldığı sonucuna ulaşılmaktadır”( Çoban,1995:84).
Yapılan bu araştırma sonunda tercih edilen her üç sistem içinde ortak bir
bluz modeli belirlenerek ayrı ayrı ilk önce kumaş yönüne dikkat edilerek daha
sonra dikkat edilmeden iki farklı pastal planı yerleştirilerek ve verimlilikleri (fire
oranları) gözlenmiştir.
Buna göre Assyst in kumaş yönü dikkate alınarak yapılan pastal

yerleşiminde verimlilik oranı; % 84,23 kumaş yönü dikkate alınmadan yapılan
yerleşiminde ise verimlilik oranı; %85,30
Konsancad’ in kumaş yönü dikkate alınarak yapılan pastal yerleşiminde

verimlilik oranı; %83,7 kumaş yönü dikkate alınmadan yapılan yerleşiminde ki
verimlilik oranı; ise %84,6
Lectra’nın kumaş yönü dikkate alınarak yapılan pastal yerleşiminde

verimlilik oranı; %81,86 kumaş yönü dikkate alınmadan yapılan yerleşiminde ki
verimlilik oranı; ise %84,43 olduğu gözlenmiştir.
Araştırma sonucunda eğitimcilere, özel sektöre ve özel kurs düzenleyen

kurumlara bazı önerilerde bulunulmak gerekmektedir.
Eğitimciler;
Hazır Giyim Sanayi dalı işçiliği pahalı olan ülkelere konfeksiyon ihraç
etmektedir. Ancak rekabet koşullarına yalnız insan gücü ile değil Avrupalının ve
Amerikalı’ nın ulaşmış olduğu makine teknolojisinin ve eğitim programının aynen
Türkiye’de uygulanması kaçınılmaz bir gerçek haline gelmektedir. Türkiye
gelişmiş ülkeler seviyesine ulaşabilmek için bu tür çalışmalar ışığında
yeniliklerden haberdar olabilmeli ve kullanabilmelidir. Bu gelişmelere yönelik
ders içeriklerinin yeniden gözden geçirilmesi ve teknolojinin getirdiği ilerlemelere
uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir.
84
Özel sektör ve işletmeler ;
Geliştirilecek tasarım sistemlerin de model, desen, renk tasarımına ağırlık

verilmesi gerekmektedir. Her firmanın her eğitim kurumunun kendi teknolojisini
geliştirebilecek imkana sahip olması gerekmektedir.
Çalışanların eğitim seviyelerini yükseltmelerine yönelik hizmet içi

eğitimler verilebilmelidir.
Hizmet içi eğitimlere ve teknolojik gelişmelerin takibine önem

verilmelidir.
İşletme sahipleri de aile şirketi olmanın avantajlarının yanı sıra

dezavantajlarını da düşünerek, yapılan işin eğitimini almış, deneyimli yönetici ve
personele sahip olmalıdır.
Özel kurs düzenleyen kurumlar;
Kurs almak isteyenlerin konu ile ilgili ön bir bilgilerinin olması kurs veren
için önemli bir avantaj olabilir. Bunun üzerine verilen eğitim hem kursiyer hem de
kurs veren için olumlu sonuçlar ortaya çıkarabilir. Kurs öncesinde düzenlenen
seviye belirleme sınavları ile herkesin ihtiyacı olan konuda bilgilerin verilmesi
daha hızlı bir ilerleme sağlayabilir.
85
KAYNAKÇA
ANLAĞAN, Ömer İbrahim, KILINÇ,
2003 “Bilgisayar Tümleşik Üretim”, Mühendis ve Makine, Kocaeli,

Cilt:33, Sayı: 384.
ANONİM
Temmuz 2000Konfeksiyon Teknik, “Giyim Endüstrisinde 3D B.D.T./

B.D.Ü.
Sistemleri”, İstanbul,
Temmuz 2000Konfeksiyon Teknik, “Profesyonel Bir Yazılım: Assyst”,

İstanbul,
ANONİM
1989 Tekstilden Mamul Dokuma Ve Örme Hazır Giyim Ve

Diğer Kullanım Eşyası Özel İhtisas Alt Komisyonu Raporu, Şubat
ANONİM
www.odevim.com/ara.asp?Sayfa=1& SonucSayisi=50&Aranan=B.D.T. -
87k(05.10.2004)
www.lectra.com.tr/Cozumlerimiz.asp)(07.08.2004)
www.mkn.itu.edu.tr/~yagmur/makale/mak4/B.D.T.cam.html+%22B.D.T.
+cam +teknolojisi%22&hl=tr&ie=UTF-
8&inlang=tr.(06.10.2004).
www.astasjuki.net/root/html/urunler/3.html - 14k -(10.12.2004)
www.ytukvk.org.tr/arsiv/makaletop. php? makale= B.D.T.cam

(17.11.2004)
86
www.odevsitesi.net/default.asp?islem=dok_indir&odevno=12448( 17.11.2
004 )
sukrugun.8m.com/B.D.T..htm 18.02.05
www.igeme.org.tr/11.07.05
www.milliyet.com.tr/ozel/isyasam/000917/haber/is07.html (11.08.05)
www.gunes.com/2003/04/14/ekonomi/e5.html)(11.08.05)
ALPAY, Hali Rıfat,
3-4 Mayıs 1989“ Teknolojik Gelişmelerin Tekstil Tasarımına Etkileri”,
Tekstilde Tasarım Sempozyumu,Marmara Üniversitesi İstanbul
ALTUN,Ensar.
2003 “Hazır Giyim Sektörü Yol Ayrımında” Turkishtime, İstanbul,

Sayı:30,
ASSYST Firma Katalogları
BOLULU, Emine Gül,
1998 Bilgisayar Destekli Tasarım Ve Günümüzde Tekstil

Alanında Kullanımdaki Yeri, İstanbul, (Yüksek lisans Tezi )
BOZKURT, v.d.,
1993/6, “B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinin İşlevleri ve IMB’ 93 Köln

Konfeksiyon Makineleri Fuarında B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerinde Sunulan
Yenilikler” Tekstil ve Konfeksiyon, İzmir
ÇELİKLİAY, Gökhan,
1999 B.D.T./ B.D.Ü. Sistemlerini Seçimi, Bursa, (Yüksek lisans Tezi )
87
ÇİVİTCİ, Şule,
01-04 Mayıs 2003“ B.D.T. Sistemi Kullanılan Hazır Giyim İşletmelerinde
Otomatik Manuel Pastal Planında Kumaş Kullanım Oranları”,

Bilgi Teknolojileri Kongresi-II, Denizli
ÇOBAN, Nurgül,
1995 Türk Hazır Giyim Sanayiinin Teknolojik Düzeyi ve

Gelişen Teknolojinin Verimliliğe Etkisi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Ankara,
DİLBAZ ASLANTÜRK, Zeynep,
1989 Türk Tekstil Sektörünün Genel Görünümü ve

Hazır Giyim Sanayimiz, İstanbul, (Yüksek Lisans Tezi)
ERAY, Fatma Esen, ÇORUH,
2000 “Hazır Giyim Endüstrisi’nde Tasarım Sürecinde Kullanılan

Teknolojiler”, Tekstil ve Konfeksiyon, İzmir, Yıl:10, Sayı:1-2
ERECEK, Ahmet,
1993 B.D.T./B.D.Ü. Uygulamaları ve Bir Yazılım Sisteminin

Tanıtımı, Kayseri, ( Yüksek Lisans Tezi )
İGEME.,
2005 İhracatı Geliştirme ve Etüd Merkezi,
KARAHAN, Mehmet,
2001 Eğitimde Bilgi Teknolojileri, Malatya
88
KAZAN, Halim,
1993 Bilgisayar Destekli Tasarım Bilgisayar Destekli Üretim

(B.D.T./ B.D.Ü.) ve Bir Uygulama, Konya, (Yüksek Lisans Tezi)
KIRLIDÖKME, Gaye,
1993 Tekstilde Bilgisayar Destekli Tasarım İstanbul, (Yüksek

lisans Tezi )
KONSANCAD Firma Katalogları
KUŞÇUOĞLU, Remzi,
2002 Türk Tekstil ve Konfeksiyon Durum Tespiti, Adana,
(Yüksek lisans Tezi )
LECTRA Firma Katalogları
MARANGOZ, Caner, v.d.,
2004 “B.D.T./ B.D.Ü.”,Yıldız Teknik Üniversitesi Kalite ve

Verimlilik Kulübü, İstanbul,
McLoughlin, I., Clark, J.,
1994 “Technological Change at Work, Buckingham”Open

University Pres,
METE, Fatma,
1999 Bayan Giyiminde Serilendirme, T.M.M.O.B. Tekstil

Mühendisleri Odası Yayınları No:3, İzmir
MURATOĞLU, Yurdagül, Nurgül, ÇOBAN,
1997/5 “Türk Hazır Giyim Sanayi’nin Teknolojik Yatırım

Politikası” Tekstil Ve Konfeksiyon, İzmir
89
OĞUZTAŞ, Başak,
1992 Tekstil Tasarımında Bilgisayar Kullanımı, İstanbul,
(Yüksek lisans Tezi )
ÖNDOĞAN, Ziynet,
1994/5 “Konfeksiyon Sanayiinde B.D.T./ B.D.Ü. Sistemleri”,

Tekstil ve Konfeksiyon, İzmir
1998/3 “Bilgisayar Destekli Tasarım, Kalıp Model Uygulama Ve

Kesim Planı Hazırlama Sistemlerinin Hazır Giyim İşletmelerine Uyumu”, Tekstil
ve Konfeksiyon, İzmir
1997 Bilgisayar Destekli Tasarım, Kalıp Model Uygulama Ve

Kesim Planı Hazırlama Sistemlerinin Hazır Giyim İşletmelerine
Uyumu,İzmir, (Doktora Tezi)
2000 Giysi Kalıpçılığı Esasları,Bornova/İzmir
ÖZDAMAR, Serpil,
1995/5 “ Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü Sorunları ve

Gümrük Birliği”, Tekstil İşveren Dergisi, İzmir
ÖZENÇ, Erol,
Türkiye Hazır Giyim Sanayinin Üretim ve İhracat Yapısı, İgeme

(İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi)
ÖZOĞLU , Burçak,
İlkbahar 2003 “Eski Köye Yeni Adet: Esneklik

Uygulamaları”,Hekim’den Hekime Ankara Tabip Odası Dergisi, Ankara
90
PAMUK, Beyhan,
2002 Uygulama Teknikleri Temel Kalıp Ve Dikim Uygulama

Teknikleri, Ankara
PAZARCIK, Orhan , İdil Doğan, TURUNÇ,
1984 MPM Ekonomi Şubesi, Türkiye’de Tekstil Sanayiinin

Teknolojik Düzeyi ve Gelişimi, Ankara,
ROOS, D,T.
1989, “Tasarımda ve Üretimde Bilgisayar” Computer Aided

Design, Yenişehir/ Ankara, Sayı:3
SEZER, Handan, v.d.,
2003 Hazır Giyim Üretimi, Ankara,
T.B.M.M.,
2001, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Tekstil Konfeksiyon

Sektörünün Sorunları Araştırma Komisyonu Tarafından Hazırlanan Rapor. Timsat
Basım Sanayi, Ankara
SÖZEN, Ural,
12-13 Ekim 1995 “Teknoloji Yaratma ve Kullanma Kültürü”, Bildiriler-I,

KHO
1. Sistem Mühendisliği ve Savunma Uygulamaları Sempozyumu,

Ankara
ŞUHUBİ, Mehmet,
2004 Vizyon 2023,Teknoloji Öngörü Projesi Tekstil Paneli ( Ön

Rapor ) Tubitak,
91
TAYLOR, Patrick
1995 Giyim Endüstrisinde Bilgisayarlar, Ankara,
TEKİN,Mahmut ,
2002 Üretim Yönetimi, Konya,
TEKİN,Mahmut , v.d.,
2000 Değişen Dünyada Teknoloji Yönetimi Bilişim

Teknolojileri, Konya,
TGSD
2002 2001 YILI Türkiye Hazır Giyim Ve Tekstil Sanayi

Değerlendirme Raporu Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği,
Türkiye Giyim sanayicileri Derneği, 6. Beş Yıllık Kalkınma Planı,
TOPALOĞLU, Emine,
1995 “ Hazır Giyimin Önemi Ekonomideki Yeri ve Bazı

Sorunları” Tekstil ve Konfeksiyon , İzmir, 1995, Yıl:5, Sayı:6
ÜLGEN, Hayri ,
1993 İşletmelerde Organizasyon İlkeleri ve Uygulaması,

İstanbul, (İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayını).
YAYLAGÜL, Önder,
1995 27 Mart “Teknoloji Büroları Yeniden Biçimlendiriyor”, Dünya

Dergisi,.
YAZGAN BULGUN, Ender,
2000/7 “IMB-Köln 2000 Konfeksiyon Makineleri Fuar’ın da

B.D.T. Sistemlerinde Görülen Yenilikler”, Konfeksiyon Teknik, İstanbul
92
93

Türkiye'de Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama Sistemlerinden ...

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Türkiye'de Hazır Giyim Sektöründe Kullanılan Bilgisayar Destekli Kalıp Hazırlama Sistemlerinden ...

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T. C.

TÜRKİYE’DE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

TÜRKİYE’DE HAZIR GİYİM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Hazır Giyimin, üretim ve ihracat yönleriyle Ülkemiz ekonomisi açısından

Bilgi ve Teknolojisinin hakimiyeti altında bulunulan günümüzde, Bilgisayar

Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe kullanılan BDT/BDÜ sistemlerinin

Yapılan araştırmanın konu seçiminde, araştırmanın yönlendirilmesi ve

Araştırmalarımda yardımını esirgemeyen SERMAN TEKSTİL’ e, KONYA

Araştırmam boyunca maddi manevi desteğini esirgemeyen değerli eşim Halil

Hazır giyim sektöründe kullanılan Bilgisayar destekli kalıp hazırlama

Bu sistemlerin belirlenmesinde; sistemi öğrenebilme zamanı ,uygulama

Araştırma yapılırken Hazır giyim sektöründe kullanılan Bilgisayar

Her üç sisteminde kendi içinde avantaj ve dezavantajları belirlenmeye

Anahtar Kelimeler: Hazır Giyim , B.D.T./ B.D.Ü., Assyst, Konsancad, Lectra

In determination of the systems , it has been decided that among the

While all Computer-supported pattern preparation systems used in ready-

Advantages and disaduantages of each of three Systems has been tried to

Keywords: Read-made clothing , B.D.T./ B.D.Ü. , Assyst, Konsancad,

BÖLÜM 3. ARAŞTIRMANIN BULGULARI

3.2.1.1. Temel Kalıp Oluşturma··································································58

BÖLÜM 4. SONUÇ VE ÖNERİLER

Tablo no Tablo İsmi Sayfa No

Şekil No Şekil İsmi Sayfa No

1· B.D.T./ B.D.Ü. Sisteminin Bileşenleri·····································································26

2· B.D.T. Sistemlerinin Ana Elemanları·······································································33

3· Lectra Sistemi Çalışma Planı ···················································································67

4· Assyst Pastal Planı Yerleşimi ··················································································53

5· Konsancad Pastal Planı Yerleşimi ···········································································62

6· Lectra Pastal Planı Yerleşimi···················································································72

ASORTİ :Kalıpları pastala göndermeden önce hazırlanan dosyadır.

1.1. Dünyada Ve Türkiye de Hazır Giyim

1.1.1. Dünyada Hazır Giyim

Hazır giyim sanayii, sağladığı istihdam imkanı, üretim sürecinde yarattığı

Gelişmiş ülkeler Hazır giyim işletmelerinde, yatırım ve üretim

Dünya tekstil ve hazır giyim ticaretine etki eden en önemli olaylardan

1.1.2. Türkiye de Hazır Giyim

Türkiye hazır giyim sektörü’nde; dünyanın 6. büyük tedarikçisi,A.B.-

Türkiye'nin 2002 yılı hazır giyim üretimi 2,644 trilyon TL tutarında

Türkiye'de hazır giyim üretiminde 35,735 firma faaliyet göstermektedir.

Sektörün en büyük sorunları arasında finansman ve enerji maliyetlerinin

Son yıllarda, tekstil ve hazır giyim sektöründe kalite unsuruna gösterilen

Türkiye'de Hazır Giyim Üretimi

2001(trilyon TL) 2002 (trilyon TL) 2003*(trilyon TL)

(*) Tahmini, 1998 fiyatları ile

Tekstil ve hazır giyim sektörü yüksek ihracat performans ve potansiyeli ile

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin yarıştığı bu zorlu pazarda Türkiye

“Hazır giyim istatik verilerden yararlanılarak bulunan ortalama ölçüler

Bundan sonraki gelişmeler, Amerikalılar tarafından gerçekleştirilen, ilik

Ülkemizde imalat sanayinin gerek toplam üretim değeri, istihdam payı ve

Tekstil ve hazır giyim ihracatının patlama yaptığı 90’ların başında küçük

1980’li yılların en başlarından itibaren ihracata dayalı bir sanayileşme

Kısacası Türk hazır giyim sanayi geleneksel metotlarla üretimden

• Uluslar arası rekabet deneyimi

• Hammadde ve malzeme zenginliği

• Kişisel talebe yönelik küçük ölçekli işlere yatkınlık

• Ürün ve süreç çeşitliliğindeki zenginlik

• Lojistik, ulaşım, iletişim konularında altyapı yeterliliği

• Esnek ve hızlı üretim, hızlı karar verebilme yeteneği

• Teknolojiye ve modaya uyum becerisi

• Toplam üretimin ¾’ünün on yaşından genç makine parkıyla

• Genç ve eğitilebilir nüfus