FILIPINO
Limitadong Panauhan –
TEKSTONG NARATIBO
- Pagsasalaysay o pagkwento ng
mga pangyayari ng isang tao o
tauhan, nangyari sa isang lugar at
tagpuan ng maayos na
pagkakasunod.
- Ito ay naglalayong makapagbigay
aliw o saya.
- Nakapagtuturo ng kabutihang
asal at mahalagang aral.
Mga Uri ng Tekstong Naratibo
 Maikling Kwento
 Nobela
 Kuwentong-Bayan
 Mitolohiya
 Alamat
 Tulang Pasalaysay
Iba’t ibang pananaw o Punto de Vista sa
Tekstong Naratibo
 Unang Panauhan – isa sa mga
tauhan ang nagsasalaysay.
Gumagamit ng panghalip na
“ako.”
 Ikalawang Panauhan – Mistulang
kinakausap ng manunulat ang
tauhang pinagagalaw niya sa
kwento. Gumagamit ng panghalip
na “ka o ikaw.”
 Ikatlong Panauhan
Isinasalaysay ng taong walang
relasyon sa tauhan. Gumagamit
ng panauhan na “siya.”
1. Maladiyos na Panauhan –
nababatid niya ang galaw at iniisip
ng lahat ng mga tauhan.
2.
Nababatid ang kilos at isip ng
hindi lahat ng tauhan.
3. Tagapag-obserbang Panauhan
– hindi niya napapasok o
nababatid ang nilalaman ng isip at
damdamin ng mga tauhan.
 Kombinasyong Pananaw o
Paningin – hindi lang iisa ang
tagapagsalaysay.
Paraan ng Pagpapahayag ng Diyalogo,
Saloobin, O Damdamin
 Direkta o Tuwirang
Pagpapahayag – ginagamitan ng
panipi.
 Di direkta o Di tuwirang
Pagpapahayag –
tagapagsalaysay ang naglalahad
sa sinasabi, iniisip, o
nararamdaman ng tauhan.
Mga Elemento ng Tekstong Naratibo
1. Tauhan
a. Pangunahing Tauhan – “bida”,
sakanya umiikot ang mga
pangyayari sa kuwento.
b. Katunggaling Tauhan –
“kontrabida”, sumasalungat o
kalaban ng bida.
c. Kasamang Tauhan – Kasama o
– kasangga ng pangunahing
tauhan.
d. Ang May-Akda – ang
pangunahing tauhan at ang may-
akda ay laging magkasama.
Ayon kay E.M. Foster:
 Tauhang Bilog (Round Character)
– tauhang may multidimensional o
 maraming saklaw ang kung kailan nangyari ang
personalidad. kuwento.
 Tauhang Lapad (Flat Character) –
Pamamaraan ng Narasyon
ito ang tauhang nagtataglay ng
iisa o dadalawang katangiang  Diyalogo – gumagamit ng pag-
madaling matukoy o predictable. uusap ng mga tauhan upang
isalaysay ang nangyayari.
2. Tagpuan at Panahon – lugar at
 Foreshadowing – nagbibigay ng
panahon.
mga pahiwatig o hints hingil sa
3. Banghay – maayos na daloy o kuwento.
pagkakasunod-sunod ng mga  Plot Twist – tahasang pagbabago
pangyayari. ng direksyon o inaasahang
kalalabasan ng isang kuwento.
 Rising action – saglit na
 Ellipsis – omisyon o pag-aalis ng
kasiglahan
ilang yugto ng kuwento kung saan
 Climax – pagtaas ng
hinahayaan ang mambabasa na
pangyayaring humahantong sa
magpuno sa naratibong nabasa.
kasukdulan.
 Comic Book Death – pinapatay
 Falling action – pababang
ang mahahalagang karakter.
pangyayaring humahantong sa
resolusyon o kakalasan.
 Ending – wakas.
TEKSTONG PERSUWEYSIB
Mga Uri:
- Tekstong naglalayong
 Analepsis (Flashback) – makapangumbinsi o
pangyayaring naganap sa makapanghikayat.
nakalipas. - Naglalahad ng mga konsepto,
 Prolepsis (Flash-forward) – pangyayari, bagay, at ideya.
pangyayaring magaganap palang
Mga Layunin ng Tekstong Persuweysib
sa hinaharap.
 Ellipsis – may puwang o patlang  Maglahad ng mga sapat ng
sa pagkakasunod-sunod ng mga patunay upang ang paksa o ang
pangyayari. kaisipan ay maging
kapanipaniwala.
4. Paksa o Tema – sentral na ideya kung
 Upang maging epektibo ang
saan umiikot ang mga pangyayari.
panghihikayat kailangan
 Estruktura – kailangang malinaw magkaroon ng ebidensya o
at lohikal ang kabuuang estruktura patotoo.
ng kuwento.  May subhebtibong tono sapagkat
 Oryentasyon – nakapaloob dito malayang ipinapahayag ng
ang kaligiran ng mga tauhan, manunulat ang kanyang opinion at
lunan o setting, at oras o panahon paniniwala ukol sa isyu.
Mga Uri ng Propaganda Devices
 Name Calling – pagbibigay ng
hindi magandang taguri sa isang
produkto upang hindi tangkilikin.
 Glittering Generalities – bagay.
magaganda at nakakasilaw na
pahayag ukol sa isang produktong
tumutugon sa mga paniniwala at
pagpapahalaga ng mambabasa.
 Transfer – paggamit ng isang sikat
na personalidad upang mailipat sa
isang produkto o tao ang
kasikatan.
 Testimonial – Pag-endorso ng
isang sikat na personalidad sa
isang tao o produkto.
 Plain Folks – ang mga kilala o
tanyag na tao ay pinalalabas na
ordinaryong taong nanghihikayat
sa boto.
 Card Stacking – magagandang
katangian ng produkto ngunit hindi
binabanggit and hindi magandang
katangian.
 Bandwagon – hinihimok ang lahat
na gamitin ang isang produkto o
sumali sa isang pangkat dahil ang
lahat ay kasali na.
Mga Elemento ng Tekstong Persuweysib
Ayon kay Aristotle;
 Ethos – karakter o imahe at
reputasyon ng mga manunulat o
tagapagsalita.
 Logos – opinion o lohikal na
pagmamatuwid ng
manunulat/tagapagsalita.
 Pathos – ang emosyon ng
mambabasa o tagapakinig.
TEKSTONG PROSIDYURAL
- Naglalahad ng impormasyon at
instruksyon kung paano
isinasagawa ang isang tiyak na
- May proseso at mga hakbang.
Layunin ng Tekstong Prosidyural
 Makapagbigay ng sunod-sunod
na direksyon at impormasyon sa
mga tao upang matagumpay na
maisagawa ang mga gawain.
Apat na Bahagi ng Tekstong Prosidyural
 Layunin – Kahahantungan o
kalalabasan ng gawain.
Sumasagot sa tanong na “paano.”
 Mga Kagamitan – kasangkapan at
kagamitan na kinakailangan
upang makumpleto ang
isinasagawang proyekto.
 Hakbang o Metodo – serye ng
mga hakbang.
 Konklusyon/Ebalwasyon –
naglalaman ng pamamaraan kung
paano masusukat ang tagumpay
ng prosidyur na isinasagawa.
Mga Katangian na dapat tandaan
 Ilarawan ng malinaw ang mga
dapat isakatuparan. Magbigay ng
detalyadong deskripsyon.
 Gumamit ng tiyak na wika at mga
salita.
 Ilista ang lahat ng gagamitin.
 Ang tekstong prosidyural ay laging
nakasulat sa ikatlong panauhan.
Karaniwang Pagkaka-ayos ng Tekstong
Prosidyural
 Pamagat – nagbibigay ng ideya sa
mambabasa.
  Seksyon – ang paghihiwalay ng
nilalaman ng prosidyur.
 Sub-heading – isinasaad ang
parte ng prosidyur.
 Mga larawan o visuals
Mga Halimbawa
 Cookbook
 Panuto
 Manual
 Experiments
TEKSTONG IMPORMATIBO
Tekstong Impormatibo – tinatawag din
itong ekspositori.
- Naglalayong magpaliwanag at
magbigay ng impormasyon.
- Kadalasang sumasagot ng
tanong na ano, kailan, saan,
sino at paano.
- Nakabatay sa tunay na
pangyayari
 Sanhi at Bunga
- Nagpapakita
pagkakaugnay-ugnay ng mga
pangyayari
- Estruktura ng paglalahad
 Paghahambing
- Nagpapakita ng mga
pagkakaiba at pagkakatulad
 Depinisyon
- Ipinapaliwanag ang kahulugan
ng salita, termino o kosepto.
 Paglilista ng Klasipikasyon
- Hinahati hati upang
magkaroon ng Sistema ang
pagtalakay.
Mga Uri ng Tekstong Impormatibo
 Paglalahad ng Totoong
Pangyayari/Kasaysayan
 Pag-uulat Pang-Impormasyon
 Pagpapaliwanag
TEKSTONG DESKRIPTIBO
Tekstong Deskriptibo – naglalarawan ng
isang bagay, tao, lugar, karanasan,
sitwasyon at iba pa.
Katangian
 May malinaw at pangunahing
impresyon na nililikha sa mga
mambabasa.
 Maaaring maging obhebtibo o
subhebtibo at maaari ding
magbigay ng pagkakataon sa
manunulat na ginamit ng iba’t
ibang tono at paraan sa
paglalarawan.
 Mahalagang maging espisipiko at
maglaman ng mga konkretong
detalye.
Subhetibo – base lamang sa
imahinasyon.
Obhetibo – nakabatay sa katotohanan.
ng
Cohesive Devices
 Reperensya (Anapora at
Katapora)
 Substitusyon – paggamit ng ibang
salitang ipapalit sa halip na muling
ulitin ang salita.
 Ellipsis – May binabawas na
bahagi ng pangungusap.
 Pang-ugnay – ginagamit ang
salitang “At”.
 Kohesyong Leksikal:
- Reiterasyon: ginagawa o
sinasabi ay nauulit.
- Kolokasyon: ginagamit ng
magkapareha (match)
TEKSTONG ARGUMENTATIBO isang katanggap-tanggap na
konklusyon.
- Nais patunayan ang isang
 Napapanahon o maiuugnay sa
puntong pinaglalaban.
kasalukuyan – nakabatay sa
- Paraan ng panghihikayat.
kasalukuyang panahon.
- Nangungumbinsi batay sa
 Empirikal – ang konklusyon ay
datos o impormasyon.
nakabatay sa mga nakalap na
- Mayroong merito ng
datos mula sa tunay na naranasan
ebidensya.
o na-obserbahan ng
Hakbang ng Pagsulat ng Tekstong mananaliksik.
Argumentatibo  Kritikal – maaaring masuri at
mapatunayan ng iba pang
 Pumili ng paksang angkop sa
mananaliksik ang proseso at
teksto.
kinalabasan ng pag-aaral.
 Isipin kung saang panig ang iyong
 Masinop, malinis, at tumutugon sa
gusting ipaglaban at ang iyong
Pamantayan
dahilan.
 Dokumentado
 Mag-ipon/maghanap ng mga
sapat na ebidensyang susuporta Mga Hakbang sa Pagpili ng Paksa
sa iyong napiling paksa.
1. Alamin kung ano ang inaasahan o
 Gumawa ng draft.
layunin ng susulatin.
 Isulat ang draft.
 Suriin ng Mabuti ang isinulat 2. Pagtatala ng mga posibleng maging
upang maiwasto ang mga paksa para sa sulating pananaliksik.
pagkakamali sa gamit ng wika at
3. Pagsusuri sa mga itinalang ideya.
mekaniks.
 Muling isulat ang iyong teksto 4. Pagbuo ng tentatibong paksa.
upang sa magiging pinal na
5. Paglilimita sa paksa.
kopya.
Paraan ng Paglilimita ng Paksa
PANANALIKSIK – malalimang
pagtalakay sa isang tiyak at naiibang  Iwasang maging lubha ang
paksa. paglilimita ng paksa.
Katangian ng Pananaliksik  Mangangailangan ng
modipikasyon o pagpapalawak sa
 Obhetibo – impormasyong paksa upang maging mas
nakabatay sa mga datos na makabuluhan ang kalalabasan ng
maingat na sinaliksik, tinaya at iyong pag-aaral.
sinuri.
 Sistematiko – sumusunod sa
lohikal na mga hakbang o proseso
patungo sa pagpapatunay ng
Disenyo at Pamamaraan ng Pananaliksik  Etnograpikong Pag-aaral – nag-
iimbestiga sa kaugalian,
- Pangkalahatang estratehiya
pamumuhay, at iba’t ibang gawi
na pinipili ng mananaliksik
ng isang komunidad.
upang pagsama-samahin ang
lahat ng bahagi at proseso ng  Disenyong Eksploratori –
pananaliksik. isinasagawa kung walang
naunang naisagawa ukol sa
Pangkalahatang Distinksyon ng Disenyo
parehas na paksa.
 Kuwantitatibo – sistematiko at
empirical na imbestigasyon.
 Kuwalitatibo – layunin ay ang
malalimang pag-unawa.
Klasipikasyon ng Uri ng Pananaliksik
 Deskriptibo – palarawang
pananaliksik na tumutugon sa
tanong na sino, kailan, paano,
saan, ano.
 Disenyong Action Research –
ginagamit upang makahanap ng
solusyon sa mga espesipikong
problema.
 Historikal – paggamit ng mga
datos na hinggil sa nakaraan.
 Case Study – naglalayong
malalimang unawain ang isang
particular na kaso kaysa
magbigay ng pangkalahatang
konklusyon sa iba’t ibang paksa.
 Komparatibong Pananaliksik –
naglalayong maghambing ng
konsepto at iba pa.
 Normative Studies – nagbibigay
diin sa pagpapabuti o
pagpapaunlad ng populasyong
pinag-aaralan batay sa
pamantayan.