Kabanata I

Rasyonal at Kaligiran ng Pag aaral

I. Panimula

Ang dula ay isang uri ng panitikang ang pinakalayunin ay itanghal sa tanghalan.

Mauunawaan at matutuhan ng isang manunuri ng panitikan ang ukol sa isang dula sa

pamamagitan ng panonood. Gaya ng ibang panitikan, ang karamihan sa mga dulang

itinatanghal ay hango sa totoong buhay maliban na lamang sa iilang dulang likha ng

malikhain at malayang kaisipan.

Ang mga Amerikano ang nagpakilala ng mga fairy tale sa mga Pilipino na

ginamit ng mga gurong Tomasites sa pagtuturo.Ipinakilala rin ng mga ito ang iba pang

uri (genre) ng panitikan gaya ng oda at nagpakilala sa pinilakang-tabing – ang pelikula.

Dahil sa impluwensiyang pangteknolohiyang dala ng mga Amerikano,

naimpluwensiyahan din ang panitikan sa bansa. Dula ang naging pangunahing panitikan

sa panahong ito. Dala nila ang mga bodabil na isang uri ng dula kung saan umaawit at

sumasayaw ang mga artista na nagbunga sa sarsuwela ng Pilipinas. Dahil sa dala rin ng

mga Amerikano ang pelikula sa bansa, ngunit nag-umpisa ito sa mga artistang

gumagalaw lamang at nagsasalitang walang tinig (silent films); unti-unting naisantabi

pansamantala ang dulang panteatro sa bansa dahil sa nakahiligan na ng mga Pilipino ang

panonood ng pelikulang-tahimik.

Ang mga unang pelikulang ginawa sa bansa ay halos mga dokumentaryo ukol sa

pagsabog ng mga bulkan at iba pang kalamidad at ang iilang dokumentaryong bunga

lamang ng pagka-ignorante ng mga Amerikano sa mga katutubong Pilipino.

 Ang mga unang pormal na pelikula sa bansa ay ukol sa buhay ng bayaning si

Rizal at ng kanyang dalawang nobela. Ang pinakaunang pelikulang Hollywood na

ginawa sa bansa ay ang pelikulang Zamboanga. Ngunit ang pinakaunang pelikulang

produksyon ng Pilipino ay sa pamumuno ni Jose Nepumuceno hango sa dulang

panteatrong Dalagang Bukid (dula ni Hermogenes Ilagan) na malateatro rin ang

kinalabasan.

Di naglaon, ninais na rin ng mga Pilipino na makawala sa kamay ng mga

Amerikano. Ngunit hindi rin naging mabilis ang pagkamit sa kalayaan.

Ang dula ay sadyang kinasangkapan ng mga manunulat na Pilipino upang

ipahayag ang hangad na paglaya ng bayan at makabayang pananaw. Ang kalayaang

tinamasa sa kamay ng mga Amerikano ay alangang ihambing sa ipinalasap ng mga

Kastila. Gayunpaman, hindi rin nasiyahan ang mga manunulat.

Isa sa mga unang dulang itinanghal sa panahon ng mga Amerikano na umuusig sa

mga Amerikano at sedisyoso ay ang kay Juan K. Abad na itinanghal noong Mayo ng

1903 – ang Tanikalang Ginto. Inakyat ng mga alagad ng batas ang Batangas habang

itinatanghal ang dulang ito dito at dinakip ang may-akda. Ngunti napawalang sala rin sa

tulong ng isang mahusay na manananggol na Pilipino. Ang dulang Kahapon, Ngayon at

Bukas ni Aurelio Tolentino ay tumuligsa rin sa Amerikano. Ngunit pinakamatindi ang

paghihimagsik ng dulang “Hindi Ako Patay” na hindi na nakilala ang may-akda dahil sa

ginamit nito ang pangalan ng kanyang may-bahay.

Kung gaano kasigla ang pagtanggap ng sambayanang Pilipino sa mga sarsuwela

noong unang taon ng mga Amerikano o sa panahon ng Aklatang- Bayan ay siya naming

panlalamig nila sa panahon ng Ilaw at Panitik. Hindi masisi ang mga mandudula sa
panahong ito sapagkat ginawa nila ang makakaya upang mapanatili ang sigla ng mga

dula. Subalit sadyang ang pagbabago’y dala ng panahon

Sa kasalukyang panahon unti unti ng nawawala ang kasaysayan at

kahalagahan ng dula sa modernong panahon. Upang maimulat mula ang mga

kabataan tungkol sa dula ng pilipinas sa panahon ng Amerikano tatalakayin ang

importansya, kasaysayan at mga pinagdaanan ng dula noong panahon ng Amerikano.

Ang layunin ng pag aaral na ito ay maipakilala ang pamumuhay ng mga

pilippino noong ‘panahon ng Amerikano sa pamamagitan ng panitikan lalo’t higit ang

dula. Sa karagdagang kaalaman, isa din sa mga layunin ang pagpapakilala ng mg

manunulat at mga likha nito. Pangalawa ang kontribusyon ng mga akda na dahilan ng

pagmulat sa katotohanan ng mga Pilipino para sa kanilang kinabukasan. At ang

panghuli, ang pagpapakilala ng kagandahan, pagkakilanlan at ang kontribusyon ng

dula sa pagpapalawig ng panitikan.

 Kabanata II

Layunin at Kahalagahan ng pag aaral

Ang layunin ng pag aaral na patungkol sa dula sa panahon ng mga Amerikano

ay ang mga sumusunod :

 Maipakilala ang dula sa mga mag aaral at higit sa lahat ang

kahalagahan nito.

 Ipaalam sa mga magbabasa na ang dula noong panahon ng

Amerikano ay ang nagbigay daan upang maging malakas ang puwersa

ng mga Pilipino noong panahon ng pananakop nito . ang dula din ang

naging daan sa pagmulat ng Pilipino.

 Maipakita ang bahagi ng dula at maging manunulat nito.

 Maipakita ang pinagdaanan ng dula at naging malaking

bahagi nito sa kasaysayan.

 Layunin din nito na maimulat ang mga kabataan sa

modernisyong panahon na lumingon sa pinagmulan at bigyan ng

importansya ang mga manunulat ng panitikan lalot higit ang dula

 Maimulat ang magbabasa sa pamamagitan ng mga

pinagdaanan ng manunulat ng panahon na ito. Hindi nagng madali ang

pagsasakatuparan nito

 At higit sa lahat mapalawig ang kaalaman ng magbabasa

patungkol sa dula sa panahon ng Amerikano

Ang kahalagahan ng pag aaral na ito ay base sa mga sumusunod:

 Para sa mga mag aaral. Ipaalala muli sa mga mag aaral na

ang mga panitikan lalo’t higit ang dula ang nagging daan upang

makamtam ang kalayaan sa kamay ng mga Amerikano. . Ito rin ang

naging daan upang makilala ang Pilipinas sa kanilang katalinuha,

kagalingan, at kahusayan sa pag sulat. Maari din ito mapagkunan ng

kaalamanan sa kanilang pananaliksik at sa iba pang mapaggagamitan.

 Para sa mga guro. Magagamit nila ito upang

makipagpalitan ng kaalaman. Magagamit din nila ito para sa kanilang

pagtuturo, upang maging huwaran din sila sa kanilang mga estudyante na

maging mapanaliksik sa mga leksyon na kanilang gagawin.

 Para sa mga mananaliksik. Magamit nila ito para sa

kanilang sariling pananaliksik, maganda din ito para magkaroon sila ng

ideya at higit sa lahat karagdagang kaalaman para sa kanilang

pananaliksik.

 Para sa mamayan. Importante ito para maimulat ang

mambabasa ang kahalagahan ng dula na nagging daan upang maging

malaya ang Pilipino sa kamay ng Amerikano. Karagdagan din nito, upang

mabuhay muli ang panitikan lalo’t higit ang dula.