BAKIT SANDALING NANGULIMLIM

ANG PANITIKANG FILIPINO NOONG

PANAHON NG HAPON?
PANAHON
NG HAPON
KAPALIGIRANG KASAYSAYAN

 Ang bansang Hapon ay malaki ang pagnanais nasiyang maghari sa buong Asya.

 Lihim siyang pinalakas ng kanyang sandatahangpanlakas, ang hukbong

dagat,katihan, atpanghimpapawid.

 Layunin ng bansang Hapon ang maitaboy ang mga bansang Kanlurang

sumasakop sa ibang bansa sa Asya gaya ng Indonesia, Malaysia, Biyetnam at
Pilipinas.
Ang panitikang Filipino noong panahon ng mga
Hapones

 1941-1945 sinakop ng bansang Hapon ang Pilipinas.

 Sa panahong ito nabalam ang umuunlad napanitikang Filipino.

 Ipinapinid ng mga Hapon ang mgapahayagan.

 Ang lingguhang Liwayway lamang ng mga Roces ang nagbukas ngunit nasa ilalim ngpangangasiwa
ng hapong si Kin-Ichi Isikawa.

 Nagkaroon muli ng pagkakataong makapaglathalang mga kuwento at tula sa pahayagang Liwayway

 Ang pinakamahusay na akda sa taong 1945nay pinili ng isang lupong binuo nina Agustin C. Fabian,
Francisco B. Icasiano, Arceneo B. Afan, Jose Esperanza Cruz,
 Clodualdo Del Mundo, Buenventura C. Medina at Teodoro C. Santos. Ang pamimiling ito ay ginananap noong
1944.
 Ang 25 na napili ay ipinasuri naman kay Lope K. Santos, Julian Balcameda at Inigo Ed. Regaldo.
 Mga nagkamit ng Gantimpala
 “Lupang Tinubuan “ ni Narciso Reyes – Unang Gantimpala
 “Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo – Ikalawang Gantimpala
 “Lungsod, Nayon at Dagat-dagatan” ni N.V.m Gonzales – ikatlong Gantimpala
 Ipinagbawal ang mga pahayagan at magasing gayang Tribune at Free Press

 Kabilang sa mahusay sumulat sa Ingles at sa Tagalog si Juan Laya

 Sa panahong ito ang mga paksain sa mgakwento,dula,tula at iba pa ay ang buhay

lalawigan.

 Ang mga nagsisulat ng ganitong paksahin ay sina Brigado C. Batungbakal, Macario

Pineda, Serafin Guinugundo at iba pa.

 Tumpak tawaging panahon ng pamumulaklak ng Panitikang Tagalog ang tinutukoy na

panahon ng Hapon

 Tinawag din nila itong “Gintong Panahon”.

ANG DULA AT MANUNULAT
 Sa panahon ng kawalan ng pag-asa at pagkalugmok ay umusbong ang mga
dulang panteatro upang umaliw sa mga Pilipino.

 Sumikat ang mga nakakatuwang dula tulad ng “Pugo at Tugo”na itinanghal

sa Metropolitan Theater.

 Nagkaroon ng kabuhayan ang ilan sa mga Pilipino.

 Ang Dramatic Philippines ay itinatag sa Maynila ni Francisco Sycip at
Ateneo de Manila graduates tulad nina Narciso Pimentel, Francisco
Rodrigo, at Alberto Cacnio.

 Ang paksa ay tumutugon sa lahat ng hinihingi ng isang totohanang drama

sapagka't nangibabaw sa mga dulang sinulat noong ang init ng damdamin
at kataimtiman ng pagmamahal ng anak sa ina, ng ina sa anak, ng kasuyo
sa kasintahan.

 Sa mga dula, ang karaniwang paksa ay paglalarawan ng buhay Pilipino sa

nayon at sa lunsod gayon din ang pagpapatingkad ng pagkasilanganin ng
mga Pilipino.
Julian C. Balcameda
 Isinilang sa Orion, Bataan noong Enero 28 1895

 Colegio de San Juan de Letran

 Isa sa mga haligi ng panitikang Pilipino

 Siya ay isang makata, mandudula, kuwentista, mangangatha,

nobelista at mananaliksik-wika.

 “Sino Ba Kayo?” pangunahing akda na nagningning sa larangan

ng dula

 Ang iba pang dula ni Balcameda ay ang “Dahil sa Anak”, “Ang

Palabas Ni Suwan”, “Ang Higanti ng Patay” at ang “Libangan
Ng Bayani”.
Jose Ma. Hernandez
 Manunulat at guro

 Nag-aral siya ng pagsulat at pagtatanghal ng dula sa Amerika

 Kilalang dula niya ang Panday Pira, isang dulang

makasaysayang may 3 yugto.

 Ang iba pang sinulat na dula ni Jose Ma. Hernandez ay The

Olive Garden, isang dulang hango sa Bibliya; Night Wind,
Sunrise in the Farm, The Empty House, Prelude to Dapitan, at
White Sunday.

 Nagkamit ng gantimpala sa Palanca Memorial Award in

literature ang dulang White Sunday
Jose Villa Panganiban
o Isinilang noong June 12 1903

o Isang makata, leksikograpo, at lingguwista

o Diktador ng wika, Tsar ng Purismo at Emperador ng Wikang

Pambansa.

o Nagtatag ng Varsitarian noong1928.

o Pinakamahalagang naiambag niya sa panitikang Filipino ang

Ingles-Tagalog Diksyunaryo.
Clodualdo del Mundo

 Isinilang sa Maynila noong 1911. Patnugot ng Liwayway,

kritiko, palaaral, at pangulo ng TANIW (Taliba ng Inang
Wika). Nagkamit ng Presidential Award sa panitikan at
nasyonalismo.

 Sumulat ng may mga 100 “nobela” para sa telebisyon, radyo,

at pelikula, at tumanggap ng FAMAS Award sa isa sa
kanyang mga kuwento.

 Naglathalang isang dula “Bulaga” sa Liwayway noong 1943.

Wilfredo Ma. Guerrero
 Isinilang noong Enero 22, 1911

 Isang Filipinong mandudula, director, guro at artistang

panteatro.

 Nagsulat ng higit kumulang isang daang dula at apatnapu’t

isa roon ay nalithala na.
Francisco Soc Rodrigo

 Ipinanganak sa Bulacan noong  Enero 29, 1914. Nag-

aral sa Pamantasang Ateneo de Manila at namatay
noong Enero 4,1998 dahil sa kanser.

 Kilalang dula nya ang “Sa Pula, Sa Puti” na ay isang

dula na nagmumulat sa atin sa mga isyu ng lipunan.

 Isa ring kolumnista sa pahayagang ng Malaya at

Philippine Star. Naging mamahayag sa telebisyon sa
ABS-CBN para sa “Mga Kuro-kuro ni Soc Rodrigo ”
Mateo Cruz Cornelio

 Kilalang “Pasang Krus”

 “Dugo at Utak”

Alfredo Pacifico Lopez

• Nalathala rin ang "Sankuwaltang

Abaka"
 Katangian ng mga Tula
 Maikli, lalung-lalo na ang mga nalathala sa Liwayway noong
1943.

 Namayani ang tulang may malayangta ludturan; walang

sukat na sinusunod at kadalasa'y walang tugma.

 Marami ang gumagad sa haikku.

 Nagtataglay ng talinghag
Tatlong uri ng tula ang lumaganap sa panahong ito

1. HAIKU - Isang tulang may malayang taludturan na kinagiliwan ng mga Hapones. Binubuo ng
labimpitong pantig na nahahati sa tatlong taludtod.

Maikli lamang, ngunit hindi nagtataglay ng masaklaw at matalinhagang kahulugan.

2. TANAGA - Tulad ng Haiku, ito ay maikli lamang ngunit may sukat at tugma. Ang bawat taludtod
nito ay may pitong pantig. Nagtataglay din ng mga matalinhagang kahulugan.

3. KARANIWANG ANYO - Ang katangian nito ay natalakay na sa panimulang pag-aaral ng aklat na ito.
ANG NOBELA
Ang nobela ay isang mahabang likhaing sining na nagpapakita
ng mga pangyayaring pinagdikit sa pamamagitan ng
balangkas.

Ang pangunahing layunin ng isang nobela ay ang paglahad ng

hangarin ng bida at kontrabida ng kwento. Ito ay ginagawa sa
malikhaing pagsasalaysay ng pangyayari.

Ang bawat pangyayari ay may mahahalagang papel na

ginagampanan sa kabuuan ng nobela.
 Ang Nobela sa Panahon ng Hapon

 Walang gaanong nobelang naisulat noong panahon ng hapon. Marahil ang nagging dahilan ay ang kakauntian ng
nobelangnalathala sa panahong yaon ay ang kakapusan ng papel. Ang ilan sa mga nobelang nabanggit ay
kapirapirasong inilathalasa liwayway na ginamitan ng napakaliit na titik o tipo, isang malinaw na tanda nag
paghahangad na habaan ang malalagay na bawat labas na magasin.

 Naging karaniwang paksa sa panahong ito ang tungkol sa karalitaan ng buhay, pakikipagsapalaran sa unos ng
buhay na dulot ng digmaan, at ang kabayanihan at katapangan ng mga Pilipino na ipaglaban ang kanilang
Karapatan sa kamay ng mga mananakop.

 Ang nobela ni Jose Esperanza Cruz “Tatlong Maria” ay isa sa mga nobelang naisapelikula noong panahon ng
hapon.
ANG SANAYSAY
 Ang sanaysay ay tinatawag na “essay” sa wikang ingles. Ito ay isang uri ng sulatin na
nagpapahayag ng pananaw o opinyon ng nagsulat nito. Ang isang sanaysay ay may
pokus sa iisang diwa at paksa. Ang mga sanaysay ay may layong magbahagi ng
impormasyon , magpahayag ng nararamdaman, magbahagi ng opinyon, manghikayat ng
ibang tao at iba pa.
 DALAWANG URI NG SANAYSAY
 Pormal na sanaysay

karaniwang nagpapahayag tungkol sa seryosong paksa at karaniwang isinusulat na may taglay na maiging pag aaral o

pananaliksik ng may akda. Ito ay naglalaman ng impormasyon tungkol sa ibat ibang paksa. Ang tono ng pagsulat ay

seryoso at pormal din ang pormat ng pagkasulat.

 Di-pormal na sanaysay

tungkol sa karaniwang paksa, personal na pananaw o mga sulat na naglalayong makapagbigay aliw sa mambabasa.

Ang tema at pormat nang pagsulat nang ganitong uri ng sanaysay ay kadalasang may bakas ng personalidad ng may

akda at parang nakikipag-usap lamang sa isang kaibigan at hindi gaanong pormal ang mga salitang gamit sa pagsulat.
 Ang Sanaysay sa Panahong Hapon
 Sa panahong ito, nagsimula ang malaking pagbabago sa pamamaraan ng mga manunulat. Gayundin sa
paksa at wikang kanilang ginamit.

 Namayani sa panahong ito ang mga paksang “ pagbabalik sa lupa” o tumatalakay sa karaniwang buhay ng
Pilipino.

 Dahil sa laban ang mga Hapon sa Amerika , ang wikang Tagalog ay kanilang ipinagamit bilang opisyal ng
wika sa bansa.

 Maraming manunulat sa wikang Ingles ang nawalan tuloy ng pagkakataong sumulat sa wikang ito kayat
sinubukan nilang sumulat sa Filipino.

 Sumikat ang magasing Liwayway at maraming akda, kabilang na ang sanaysay, ang nagpalimbag dito.

 Nakilala bilang mananasaysay sa panahong ito sina Maria Luna, Lina Flor at Maria Mababanglad.

 Ang sanaysay ay pinagtangkaang paunlarin noong panahon ng Hapon ng isang hapon, Kinichi Ishikawa.
 PANITIKANG FILIPINO SA INGLES SA
PANAHONG ITO

 Kung baga sa langit, naging makulimlim ang panitikang Filipino sa

wikang Ingles noong panahon ng hapon dahil sa mahigpit na
pagbabawal ng mga Hapones ng pagsulat at pagtatanghal ng akda sa
Ingles. Ilan lamang ang naglakas loob sumulat nito at kabilang sa mga
nagsipagsulat ay sina Salvador Lopez, Francisco Icasiano, Federico
Mangahas, Carlos P. Romulo at Carlos Bulosan
 BUOD
 Nabalam ang pag-unlad ng panitikang Filipino nang sakupin ng Hapon ang Pilipinas noong 1941-1945. Ang
mga pahayagan at lingguhang magasing Ingles ay halos ipinatigil na lahat liban lamang sa Tribune at
Philippine Review. Natigil ang panitikan sa Ingles. May ilang sumulat na sina Federico Mangahas, Fran-
cisco B. Incasiano, Salvador Lopez at Manuel Aguilla.

 Sa kabilang dako ay umunlad ang panitikang Pilipino. Ang mga dating sumusulat sa Ingles ay bumaling sa
pagsulat sa Tagalog. Sa Ingles at Tagalog ay nakilala si Juan C. Laya. Sa panahong ito pinili ang
pinakamahusay na 25 kuwento ng 1943, at sa 25 namang mahuhusay ay pinili ang tatlong binigyan ng
gantimpala. Ang mga nagkamit ay ang mga sumusunod: "Lupang Tinubuan" ni Narciso Reyes, unang
gantimpala, "Uhaw ang Tigang na Lupa" ni Liwayway Arceo, ikalawang gantimpala, "Lunsod. Nayon at
Dagat-dagatan" ni N.V.M. Gonzales, ikatlong gantimpala.
 Sa panahong ito pinili ang pinakamahusay na 25 kuwento ng 1943, at sa 25 namang mahuhusay ay pinili ang
tatlong binigyan ng gantimpala. Ang mga nagkamit ay ang mga sumusunod: "Lupang Tinubuan" ni Narciso
Reyes, unang gantimpala, "Uhaw ang Tigang na Lupa" ni Liwayway Arceo, ikalawang gantimpala, "Lunsod,
Nayon at Dagat-dagatan" ni N.V.M. Gonzales, ikatlong gantimpala.

 Ang namalasak na tula ng panahong yaon ay ang "Haiku", isang tulang binubuo ng labimpitong pantig na
nahahati sa tatlong taludtod.

 Ang unang taludtod ay binubuo ng limang pantig

 ikalawang taludtod ay pitong pantig

 ikatlo ay may limang pantig tulad sa una

 Maikli ang Haikku ngunit nagtataglay ng kagandahan, kahulugan, kaisipan at damdamin. Bukod sa Haikku ng
Hapon ay may dalawa pang uri ng tulang lumaganap, ang maka-Amerikano, kabilang sina Federico Mangahas,
Francisco B. Icasiano, Salvador Lopez at Manuel Anguilla.
 Sa America noong 1942 ay nagsusulat sina Jose Garcia Villa ng tula Have Come, Am Here; si Carlos
Bulosan ay ng Chorus for America and Letter from America at maikling kuwentong "The Laughter of my
Father": si Carlos P. Romulo naman ay sumulat ng mga aklat na may pamagat na 7 Saw The Fall of the
Philippines, Mother America (1945).
PANAHON
NG
BAGONG
KALAYAAN
KAPALIGIRANG PANGKASAYSAYAN

 Ang paghihintay ng mga Pilipino sa pangakong pagbabalik ng mga Amerikano ay natupad noong 1945.
Nagdiwang ang mga Pilipino at ang mga namundok na gerilya nang may higit sa tatlong taon.

 Naging makasaysayan sa ating mga Pilipino ang ika-4 ng Hulyo, 1946 sapagkat dito isinauli ang kalayaan.
Nawala ang tanikala, nawala ang gapos. Sa unang pagkakataon ay naging malaya sa turing ang mga Pilipino.

 Ang Hukbalahap (Hukbong Bayan Laban sa Hapon) na binubuo ng pangkat ng mga gerilyang may pagkiling
sa komunismo, ay isa pang pamana ng digmaan na naging malaking sagabal sa pambansang kaunlarang pang-
ekonomiko.
 PAGBABAGO AT SALOOBIN
 Sa mga pamantasan ay nadagdagan ng mga kurso sa pagsulat ng tula, kuwento at sanaysay sa Ingles at
Filipino.

 Maraming mga manunulat sa Pilipino at sa Ingles na lumawak ang kaalaman sa sining ng pagsulat sa
pamamagitan ng pagbabasa ng mga akda ng mga amerikano, Ingles at ng mga taga- ibang bansa upang
mabigyan nila ng pagbabago ang kanilang mga pagsulat.

 Dahil sa mga pagbabagong ito, ang mga mambabasa naman ay nahati sa dalawang uri, ang mga tinatawag
na intelektuwal na mambabasa at ang mga karaniwang mambabasa o ang masa. Ang mga intelektuwal na-
mambabasa'y karaniwan ay mga akdang Ingles ang mga binabasa samantalang ang masa'y ang mga
babasahin sa Filipino ang mga binabasa.
Ang mga intelektuwal ay nagbabasa upang madagdagan ang kaalaman samantalang ang masa'y upang
maglibang, kaya't lalong dumami ang mga lingguhang babasahin upang mapagbigyan ang
dumaraming karaniwang mambabasa.

 Isa pang nakatulong sa paglago ng panitikan ay pagkakatatag ng mga samahang pampanitikan.

Kabilang dito ang TANIW (Taliba ng Inang Wika) KADIPAN (Kapisanan ng Diwa at Panitik)
Panitik ng mga Kababaihang Manunulat; Samahang Balagtas KAMPI (Kapisanan ng mga
Mandudulang Pilipino) at PANITIKAN ng samahang pampanitikan sa iba't-ibang pamantasan at
kolehiyo. Ang mga samahang pampanitikan sa Ingles ay ang Philippine Writers Association, The
Barangay Writer's Guild Dramatic Phil- ippines, Arena Theater at PETA (Philippine Educational
Theater Association).
 Ang Panitikang Tagalog
 Ang panitikan ng mga Pilipino sa panahong ito ay muling sumigla. Nabuksang muli ang mga
palimbagan ng mga pahayagan at magasin. Nagkaroon din ng laman ang mga salitang Tagalog. May
mga nobela ring namalasak subalit binabasa bilang libangan lamang. At marami sa kanila ang muling
nagpalimbag ng mga Katipunan ng tula tulad ng mga sumusunod:

 Salamin” (1955) – ni Cirio Panganiban

 “Talaang ginto” (1958) – ni Jose Corazon

 Ang Klasikong Nobelang “ Banaag at Sikat” – ni Lope K. Santos

 “Nena at Neneng” – ni Valeriano Hernandez

 Ipinalimbag din ni Alejandro Abadilla ang "Parnasong Tagalog" noong 1949. Ito'y katipunan ng mga piling tula
mula kay Joseng Sisiw at Balagtas hanggang sa kanyang kapanahunan.

 Noon namang 1955 ay ipinalimbag niya ang katipunan ng kanyang mga tulang may pamagat na "Ako ang
Daigdig". Dahil sa kagandahan ng mga tula niya'y pinagkalooban siya ng Surian ng Wikang Pambansa ng
Diploma ng Karangalan bilang "Pangunahing Makata ng taong 1957.

 Noong 1960 ay ipinalimbag ni Jose Villa Panganiban ang kanyang 70 tulang pinamagatan "Mga Butil ng
Perlas". Inihandog niya ito sa kanyang maybahay na si Gng. Consuelo Torres Panganiban, alang-alang sa
pagsapit ng kanilang ika-25 taong anibersaryo ng pag-iisang dibdib Sinulat din ni Dr. Panganiban ang 101
Tanong at Sagot na pangwika". Makata ng taong 1957.
 Si Amado V. Hernandez na Humalili ay nagkamit ng "Republic Cultural award noong 1962 sa katipunan ng
kanyang mga tulang may pamagat na "Isang Dipang Langit". Sinulat niya ito sa piitan sa Muntinglupa. Siya'y
napiit sapagka't napag- bintangang isang kumunista dahil sa pagta- tanggol niya sa mga dukha at mangga-
gawa. ang kanyang mga tula at mga dula ay nag- tatanggol sa katarungang panlipunan. Pag- katapos ng
walong taong pagkakapiit ay nakalaya na rin siya nguni't makalipas ang ilang taon siya'y binawian ng buhay.

 Noong 1957 ay lumabas ang katipunan ng 20 maikling katha ng mga pangunahing manunulat na tinipon ni
Alejandro Abadilla at ni Ponciano B.P. Pineda. Ito'y inilathala ng Panitikan ng Wika. Ang mga kuwentong
ito'y naiiba sa mga unang kuwentong nasulat noong panahon ng Amerikano. Ang mga paksa at istilo ng
pagsulat ay makabago.
MGA IBA PANG
MAKATA
Manuel Car Santiago

 Ang nagtipon ng mga

tulang may pamagat na
"Buhay at Iba pang Tula" na
nalathala noong 1959.
Benigno Ramos

 isang lider sosyalistang kilala sa panulat

na Ben Ruben ay sumulat ng mga
sumusunod na tula" "Ano pa," Ang
bahay ng Diyos," Bayani," "Ang Ating
Pag-ibig." "Ang Kayumanggi," "Katas
Diwa."
Teodoro Gener

 isang makata at guro. Ang kanyang

mga akda'y ay "Ang Sining ng Tula"
(1958), "Pag-ibig," "Guro," "Subo ng
Sinaing." "Ang Masamang Damo," at
"Kudlit at Tatas ng Wikang Pilipino.
 Anceto Silvestre

 Isang makatang makaluma.

 Ang kanyang tulang "Filipinas" ay nanalo ng unang

gantimpala sa paligsahang ibinunsod ng Suriamn ng Wikang
Pambansa noong 1946, at noong 1968 ay ang katipunan ng
kanyang mga tulang "May Luha ang Tula at Iba Pa” ay
kilalang makata at mambabalagtas.

 Kinilala siyang pambansang makata ng mapinalo niya ang 2

niyang tulang "Ako'y Lahing Kayumanggi" at "Mutya ng
Silangan" na nagkamit, ng una at pangalawang gantimpala
noong 1946 na ibinunsod ng Surian ng Wikang Pambansa.
Teo Baylen

 ay tinipon ang kanaung mga tulang

nasulat sa loob ng 30 taon at
pinamagatang "Tinig ng Darating".
 Ito'y pinagkalooban ng Republic
Cultural Award noong 1963.
 Mga Bagong Tanaga
 Ang Tanaga ay isa sa mga katutubong tula sa Pilipinas. Binubuo ito ng apat na taludtod, at bawat taludtod ay
may pitong pantig. May tugmang isahan (aaaa) ang sinaunang anyo nito, ngunit pinasukan ng eksperimentasyon
ng mga makata sa paglipas ng panahon, mulang Ildefonso Santos at Alejandro G. Abadilla hanggang Rio
Alma, Teo T. Antonio, at Mike L. Bigornia. Kabilang sa mga pagbabago ang pagpapasok ng tugmaang
inipitan (abba), salitan (abab), at sunuran (aabb). Pambihira naman ang ginawa ni Abadilla, na gumamit ng
panloob na tugmaan, gaya ng mababasa sa kaniyang aklat na Tanagabadilla (1965). Ilan sa mga katangian ng
tanaga ang masining na pagkasangkapan sa talinghaga (metaphor), ang pagtitimpla ng mga imahen, ang
pagpapaindayog ng tunog ng mga salita, at ang banayad na pagpapahiwatig mula sa inilalarawan, inihahambing,
o inilalahad na bagay, pangyayari, o tagpo.
MGA HALIMBAWA:

Laging Bago Sino ang Nagbago

Ang ninikat na araw’y Ang pinagbabalika’y

iisa araw-araw nag-iibang larawan

nguni't bawa't liwayway sapagka't ang naglakbay
ay bago't bagong araw
Buhay Pag-asa
Bakas ng kabataan... Pag-asa'y walang wakas
Pumapatak na ulan.....
at ling malagaslas;
Hatinggabi sa daan.
ang kapiling na lunas
Hakbang ng karanasan.
ay nakatagong likas,
Katahimikan Pagkainip
Kapagka naghihintay,
Tahimik na tahimik
nakaupad ang orasan...
Bato ma'y niyayanig ng
At yaong minamahal
lihim na pasuwit;
ay lalong nagtatagal.
alingawgaw ng galit
 Kaisahan
Kung di magkakaiba
Ay di magkakaisa,
 MGA MAKATANG NAGHIMAGSIK
 Sa pamumuno ni Alejandro Abadilla, ang mga batang manunulat ay nangaghimagsik sa mga tuntunin ng
tulang makaluma.
 Sa paniniwalang ang tula ay hindi nararapat mabalot ng mga tuntunin, ang mga batang manunulat ay
nangasisulat ng malaya at pinarisan ang sistema ng pagsulat ngmga Hapones at ng mga iba pang mga
makabago at makapangyarihang bansang gaya ng Amerika
 Ang kanilang mga tula ay karaniwang maiikli at mabibisa.

Ang mga iba pang makatang naghimagsik ay ang mga

sumusunod:
 Gonzalo Florez
- Ang makatang Pilipino nag haiku, kilalang Severino gerund isang avant garden noong panahon ng Hapon.

Hernando Ocampo
-“Unang Pamumulak
- Isang pilipinong manunulat at pintor na nagawaran ng karangalan bilang
Pambansang Alagad ng Sining ng Pilipinas.
 Manuel Principe Bautista
- asawa ni Liwayway Arceo Bautista
- ang may akda sa“Himig at Sinag” at “Dalawa(2)”

Ruben Vega
- pangunahing alagad ng sining
- makata at kwentista, sarsuwelista, mandudula, director at
kumposer
Manuel Car Santiago

 Isa sa mga pangunahing makata ng Tagalog na naghanda ng isang

kalipunan ng mg atula, ang BUHAY AT IBA PANG MGA TULA
 “Tula at Manlilikha”

Hilario Coronel
 Manunulat
 Nanalo ng Palanca Memorial Awards ng kanyang Maikling kwento “Tanging Pamana”
 Ang may akda ng “Aliping Maharlika”(1957) “Pintor Kulapol” (1957)
 MGA MAKABAGONG
MANUNULAT NG MAIKLING
KWENTO
Alejandro Abadilla.

 Ang makata ng bagong panahon na nakapagbago sa tulang tagalog nang higit kanino
man

 Higit na mas nakilala dahil mapaghimagsik na impluwensya sa anyo ng nilalaman ng

tulang tagalog

 Sa panulaan ay ipinakilala niya ang malayang taludturan at ang mapaghimagsik na

diwa ng impresyonismo
Teodoro Agoncillo
 Tinawag siyang “Madamdaming Mananaysay”ni
Carmen Nakpil, isang manunulat sa ingles

 Siya ay iginagalang na patnugot ng may uring

magasing Malaya na nanunuklad ng mga bagong
manunulat na sa kasalukuyan ay may sarili ng
pangalan sa panitikan.
Genoveva Edroza-Matute

  (3 Enero 1915 – 21 Marso 2009) ay

isang bantog na kuwentistang 
Pilipino.
 Isa rin siyang guro at may-akda ng
aklat sa Balarilang Tagalog, na
nagturo ng mga asignaturang
Filipino at mga asignaturang pang-
edukasyon- Heart of the Islands -
(1974) ni Manuel Viray - Ito'y kalipunan
ng mga tula.
Clodualdo del Mundo
 Isinilang sa Maynila noong 1911. Patnugot ng Liwayway,
kritiko, palaaral, at pangulo ng TANIW (Taliba ng Inang
Wika). Nagkamit ng Presidential Award sa panitikan at
nasyonalismo.

 Sumulat ng may mga 100 “nobela” para sa telebisyon,

radyo, at pelikula, at tumanggap ng FAMAS Award sa isa
sa kanyang mga kuwento.

 Naglathalang isang dula “Bulaga” sa Liwayway noong

1943.
Liwayway Arceo
 Nagsulat ng ilang nobela na “Canal de la Reian” at
“Titser.”
 May koleksyon ng maikling kwento tulad ng “Ang
Mag anak na Cruz”, “Mga Maria”, at iba pa
 Ang kanyang kwento na “Uhaw ang Tigang na
Lupa” ay nanalo ng ikalawang gantimpalasa
inakamabuting maikling likha noong 1943.
Pedro Dandan

 Isinilang sa San Juan Luna, Tondo,Maynila

 Isang manunulat ng dula at makata

 Nakapagpalimbag ng humigit sa 300 akdang

pampanitikan

 Pitong beses nagkamit ng Carlos Planca Awards

Macario Pineda

 Ipinanganak noong Abril 10, 1912 sa

Malolos Bulacan

 Siya ay isang batikang manganagatha sa

wikang Tagalog
Antonio Rosales
 Ipinanganak noong hunyo 13 1913
Intramuros Manila

 Siya ay nagging pangulo ng ilaw ng

bayan

 Kasapi siya sa Manila Press Club at ilaw

ng Patinik

 Nag aral sa Far Eastern University

 May akda sa “Bahay na Bato”

 MGA NOBELISTANG TAGALOG
 Ang mga nobelistang Tagalog pagkatapos ng pananakop ng mga Hapones ay nagpatuloy na
rin ng kanilang pagsulat ng nobela. Walang panong pagbabago ang kanilang sistema ng
pagsulat kung hindi sa paksa. Ang mga manunulat na ito'y sina Julian Cruz Balmaceda,
Fausto Galauran, Rosalia L. Aguinaldo, Antonio Sempio, Jose Esperanza Cruz, Teofilo E.
Sauco, Teodoro Virray, Lazaro Francisco, Gregorio Conching, Buenaventura Medina, Jose
Domingo Karasig, Jovita Martinez, Hilaria Labog, Susana de Guzman, Narciso Asistio, Juan
Arciwal, Gervasio Santiago, Pedro Ricarte, Liwayway Arceo-Bautista, Agustin Fabian,
Gemiliano Pineda, Hilario Coronel., Efren R. Abueg, Edgrado Bautista at Andres Cristobal
Cruz.
 Si Juliana Cruz Balmeceda ay naging Patnugot ng Surian ng Wikang
Pambansa at Tumulat ng mga sumusunod: "Tala ng Bodabil". Tahanang
Walang Ilaw" at "Pangarap."

 Si Teofilo E. Sauco ay naging Governador ng Bulakan, at naging patnugot

ng Bulaklak. Ang pinakapopular niyang nobela'y "Ang Magmamani" na
pinagkalooban ng pinaka- malaking gantimpala ng Liwayway. Ang mga iba
pa niyang nobela ay "Eva," "Tatlong Binatang Taring." "Kandelerong
Pilak," "Makiring Maynila" at "Luksang Tagumpay."

 Si Susana de Guzman ang sumulat ng gma sumusunod: Ulilang Bituin,"

"Kalapating Puti," "Probinsiyana," "Krisalis," "Sino ang May Sala," "Ang
Sumpaan Natin" at "Dahlia." Marami sa kanyang mga nobela'y pinalabas sa
pelikula.
 Si Narciso H. Asistio ang sumulat ng mga nobelang "Nagising sa Sarap," "Elisa," "Dahil Lamang sa
Iyo," "Patawad," "Limutin Mo na Ako," "Sa Laot ng Buhay," "Lumigaya Ka Lamang" at "Bukang
Liwayway."

 Si Antonio H. Sempio ay isa ring magaling na nobelista. Karamihan ng kanyang mga nobela'y
isinapelikula. Ang mga ito'y "Rosa Birhen," "Pusong Lumuluha," "Pangarap Lamang." "Ilaw at
Panitik," "Dalagang Bukid," Ang Mga Ulila," "Magandang Loleng." "Ave Maria," "Celia Macaraig,"
"Ama Maria," "Anak Dalita," "Luha ng Dalaga," "Dasalang Perlas," "Ang Punyal na Ginto" at "Luha
at Luwalhati."
 ANG MGA DULANG TAGALOG
 Severino Reyes ama ng dulang Tagalog
 Ang Palanca Memorial Awards sa Panitikan pinagkaloob noong 1954
 Pagsasadula ng kilalang ( Hamlet at Macbeth) at mga orihinal na rin na kwento
 Kilalang mandudula
• Wilfredo Maria Guerrero – 1997 Kinilalang pambansang alagad ng sining
• Dionisio S. Salazar – “Makapapaghintay ang Amerika” at Hulyo 4, 1945”, unang gantimpala
sa Carlos Palanca Memorial
 PANITIKANG FILIPINO SA
INGLES
 Simula nang ituro ang Ingles sa mga Pilipino ay kasama na ring itinuro ang mga yaman ng pampanitikang
Ingles. Ito'y kanilang napa-unlad, at sa loob lamang ng may 20 taon ay may tatlong daan nang mga
makatang Pilipino sa Ingles ang nagsisulat ng tula.
 May dalawang kadahilanan ang mabilis na pag-unlad ng panitikang Filipino sa Ingles.
 Una, ay ang pagkakaroon ng bagong sistema ng Edukasyon sa buong bansa
ang demokratikong edukasyong ang lahat ay binibigyan ng pagkakataong makapag-aral. Ang mabilis na
pag-unlad ng edukasyon ay kaalinsabay na rin ng pag-unlad ng panitikan
 Ang ikalawang dahilan ay ang pag kakaalis ng lupon ng sensura na siyang pumigil sa kalayaan sa
pagsulat noong panahon ng Kastila. Sapagka't may kalayaan na sa pagsulat pagbasa at
pakikipagtalastasan ang mga manunulat ay nakapagbasa ng mga banyagang aklat na kinapulutan
nito ng mga bagong ideya at palagay.
 Ang mga unang makatang Filipino sa Ingles ay sina Fernando M. Maramag, Luis
Serrano, Bernardo P. Garcia, Juan Salazar, Lorenzo Paredes, Francisco M. Africa,
Mario Mendez, Maximo M. Kalaw, Nicasio Espinosa, Celedenio P. Gloria,
Natividad Marquez, Procopio Solidum, Ceferino Montejo, Luis Dato, Leopoldo
Uichangco, M. de Gracia Concepcion at mga iba pa.
MGA BAGONG
MAKATA
 NICK JOAQUIN

 ay isang Pilipinong manunulat, mananalaysay ng kasaysayan

at mamamahayag at kilala sa pagsusulat ng mga maikling
kuwento at nobela sa wikang Inggles pagkatapos ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig

 Kilalang Higante sa panulat

 “Prose Poem” (1952), “The innocence of Solomon”,

“Landscape Without Figures”

 “The 14 Stations of the Cross”, “Jose Rizal’s Validictory

Poems” at “Stabbs Road Cantos
 DOMINADOR I. ILIO

 Isang makata at guro

 Ang kanyang tula ay malayang taludturan

 Ang kanyang kalipunan ng tula ay ang “Diplomat and

other Poems” (1955).

 “Six Filipino Poets” at “Heart of the Islands”

 Pinakamahaba niyang tula ay “Evening Star” na isang

elehiya para sa nagging Pangulong Manuel A. Roxas.
 NINA ESTRADA

 Makata ng Pag–ibig

 Noong 1959 pinalimbag niya ang kanyang Limampu at

anim na soneto sa pamagat na “Heart of Clay”

 “Make Me the Liquid of Your Vase Contained”

 “May Heart Beats in Remembered Harmonies”

 “But How Can Pride Exit Between Us, Love”

 “Speaks of Death when Life is in the offspring”

ANDRES CRISTOBAL CRUZ

 Makatang Kwentista.
 “Estero Poems” noong 1961.
 Maikling kwento na “White Wall”
 Kanyang mga Tula na
 “Dusk”
 “Dawn”
 “Flower by the Estero”
 “Night of the Estero”
 “Evensong”
RICARDO DEMETILLO

 Pinakamahusay na makata
pagkatapos ng digmaan.

 Kinilalang pambihirang makata

noong siya ay nag aaral sa U.P at sa
Pamantasan ng Siliman.
Alejandrino Hufana

 Siya ay kabilang sa mga batang

makatang walang sindak, tapat
at buhay na buhay ang kanyang
mga pananalita.
Godofredo Burce Bunao

 Siya ay isang makata ng mga soneto.

 Kilala siyang makatang mapagsulat ng

Haikku.

 Siya'y kasama sa patanugutan ng Women's

Magazine.
 Toribia Maño

 Si Toribia Maño'y propesora sa Far Eastern

University.

 Mahilig siyang sumulat ng mga tulang paawit.

Ilan sa mga magaganda niyang tula ay "Two
Sonnets", "Poem for any Woman". Summer".
Salamanca", "Karachi" at "Lovelier Than Rice
Grains".
Carlos H. Angles

 Si Carlos Angeles ay nagkamit ng Republic Cultural

Heritage Award noong 1964 sa tulang "A Star of
Jewels".

 Ang kanyang mga tulay nakasama sa aklat ng mga

tula nina Manuel Viray na "Heart of the Islands" at
sa A Doveglion ni Jose Garcia Villa.

 Siya'y nakasama sa Anim na Magagaling na

makatang Filipino na sinulat ni Leonard Gasper
Emmanuel Torres

 Siya ay hindi lamang isang propesor sa Ateneo de Manila University

kundi siya'y isang makata at kritiko.

 Ang kanyang pangalan ay madalas lumitaw sa mga magasin ng

mga tula nitong bansag dahilan sa mga pambihirang katangian.

 Isa siya sa napili sa Sampung mga Tanging Kabataang Filipino

(Ten Outstanding Youngmen) noong 1964.

 Ilan sa mga mahuhusay niyang tula ang "The heart is in

Bethlemen Tonight". "Carabaos in Blue and Green," "The Scholar
in Summer Time" at "Angels and Fugitive". Sinulat niya ang "13
Kalisud" (1955), "Sickle Season" (1959). "Poro Point" (1962).
Bienvenido Santos

 Si Bienvenido Santos ay kinilala sa kanyang aklat ng

mga tulang "The Wounded Stag" na nalimbag noong
1956.

 Ang aklat ay nagtataglay ng limampu at apat na tula.

 Ang magagandang tula sa aklat niya'y ang mga

sumusunod: "Opening Night," "Anniversary,"
"Processional," "Legend of Day Grass," "Brief Beauty
is Brave", "Marcenas".
Oscar de Zuñiga

 Siya ay kasama sa pat- nugutan ng Manila Chronicle

noong nakaraang panahon.

 Ang paksa ng kanyang mga tula ay tungkol sa pag-

ibig at sa mga babae.

 Ang katipunan ng kanyang mga tula ay

pinamagatang "Love Song and Other Poems" (1959)
at saka ang isa pa niyang aklat ng gma tula ay "Mid-
Years" (1962) siya'y isang modernista.
Tita Lacambra Ayala
 

 Siya ay hindi lamang isang makata kundi isa rin siyang

mahusay na kuwentista.

 Pinamagatan niyang "Sun Flower Poems" ang aklat ng

kanyang mga tula.

 Gumamit siya ng malayang taludturan.

 Dalawa sa kanyang mga tula, ang "Cactus" at ang

"Creations Precisely" ang isinama ni Jose Carcia Villa sa
katipunan ng kanyang aklat na "A Doveglion Book of
Philippine Poetry" (1962).
Fidel de Castro

 Siya ay isang makatang higit na kilala sa

Amerika kaysa Pilipinas.

 Karamihan ng kanyang mga tula ay nalathala sa

Atlantic Monthly at sa Chelsea.
 Amado Daguio
 Siya ay isang tanging kuwentista at makata.

 Nagturo siya ng Ingles sa U.E.

 Ang katipunan ng kanyang mga tulang nalathala dito at sa ibang

bansa ay ang "The Flamming Lyre" (1959). Ang "The Flamming
Lyre" ay binubuo ng limampu't anim na tula tungkol sa iba't-ibang
paksa.

 Ang kanyang ibang tula ay isinama ni Manuel Viray sa kanyang aklat

ng mga tulang may pamagat na "Heart of the Island" (1947).

 Si Daguio ay kasama sa anim na Makatang Pilipino (1954) na

ipinalathala ni Leonard Casper. Isinalin din ni Daguio ang
"Aliguyon", sa Ingles, isang epikong Ipugaw.
Ang mga Subido
 Ang mag-asawang Abelardo Subido at Trinidad Tarrosa-
Subido ay mahusay magsisulat ng mga soneto.

 Sila'y kapwa nakilala sa pagkakalathala ng kanilang

katipunan ng mga tula ang "Two Voices" pagkatapos ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

 Si Gng. Subido ay nakasulat ng lampong tula. Siya rin ang

nagsalin ng Florante at Laura sa Ingles, Si G. Subido aman
ay bukod pa sa isang mamamahayag ay isang tanging
makata. Nakasulat siya ng lampu at apat na tula.
Guillermo Sison
 Siya ay kasabay at kapanahon ni Jose Garcia
Villa.

 Sa pagkamakata, siya'y makabago.

 Hindi siya sumusunod sa istilo at paksa ng mga

datihang makata.

 Ipinakita niya ang kanyang katalinuhan sa

pagsulat ng tula sa kanyang "Procession".
Teofilo D. Agcaoili

 Siya ay hindi lamang makata kundi siya'y isa ring

kuwentista.

 Noong 1953 ay ipinalimbag niya ang katipunan ng

kanyang mga tula at mga kuwentong may pamagat
ng "Philippine Writing", Ilan sa mga magaganda
niyang mga tula ay "Chant", "The Dead "
"Thunder in the Rain", "Manila Beloved", "The
Lion in the Crowd", "Manover", "Anni- versary",
"Ambiguity", "Golden Music" at "Quarttett.".
Rolando Carbonell, na nagpalathala ng kanyang mga tulang "Beyond"
Forgetting" (1960). "Echoes of the Heart" (1963), at "Be- loved" (1964).

 Sina Demy Sauza ng Bisaya by sumulat ng "Stirred Pool" (1955) Jose

Lansang, Jr. "55 Tula" (1961)

 Alfredo Cuenca, Jr., "Selected Poems" (1961);

Jose F. Sison, "Brother" (1961)

 Florentino A. Dauz, "Caligula" (1963);

Baena Ramos "Moonshadow Poems" (1963)

 Federico Licsi-Espino "In Three Tongues" (1963).

 ANG MGA DULA SA INGLES
 Ang pag unlad dula Ingles ay makupad sapagka’t kailanangan pang magsanay ng
mabuti sa wikang Ingles ang mga manunulat. Sa Pilipinas noon ay walang sentrong
pandulaan. Ang Metropolitan Theater noon na pinagtatanghalan ng mga dula nasira
ng digmaan. Kumulang – humigit sa dalawampung taon bago nakasulat ng mabisa sa
Inglesbang mga manunulat ng dula.
 BUOD
 Pagkaraan ng ikalawang Digmaang Pan- daigdig at maitaboy na ang mga Hapones ng mga Amerikano ay nabuhay na
naman ang Panitkang Pilipino lalo na ang panitikang Pilipino sa Ingles.

 Wala na ang sensura o pagpigil sa pagsulat noong panahon ng Hapones at ngayon ay malaya nang sumulat sa iba't-
ibang paksa. Ang mga samahan at pamahalaan ay nagkaroon ng pagganyak upang maisulong ang kalagayan ng ating
panitikan. Ang mga ito'y Palanca Memorial Awards in Literature. Gawad ni Balagtas, Republic Cultural Heritage
Award, Tang Ginto at mga iba pa. Nagbigay sila ng nga gantimpala upang sumigla ang pagsulat.

 Maraming nagsisulat ng mga tula, kuwento dula sa Pilipino at Ingles. Umunlad agad sining na ito sapagka't ang mga
paman- asan at kolehiyo ay isinama sa kanilang palatuntunan ng pag-aaral ng dula, tula, at sanaysay.
 Ilan sa mga makatang Pilipinong sumikat a panahon ng Bagong kalayaan ay sina:
 Amado V. Hernandez
 Alejandro Abadilla
 Manuel Car Santiago
 Aniceto Silvestre
 Brigido Natungbakal
 Liwayway Arceo- Bautista
 Pedro Dandan
 Antonio Rosales
 Sa dula naman ay sumikat ang mga musunod:
• Julian Cruz Balmeceda
• Amado V. Hernandez
• Dionisio Salazar
• Hermogenez Jagan
• Aurelio Tolentino
• Benjamin Pascual
• Rolando Bartolome

 Sa maikling kuwento sa Tagalog ay nagkamit ng Palanca Memorial Award ang mga sumusunod:
 Genoveva Edroza-Matute
 Pedro Dandan, Jesus Arceo,
 Liwayway Arceo
 Macario Pineda,
 Clodualdo del Mundo
 Antonio Rosales
 Teodoro Agoncillo
 Sa nobela ang mga sumusunod:
 Julian Cruz Balmeceda
 Rosala Aguinaldo
 Teofilo E. Sauco
 Gregorio Choching
 Jose Domingo Carasig
 Narciso Asistio
 Antonio Simpio
 Buenaventura Medina