Σχολή Επιστημών Αγωγής – Μεταπτυχιακό πρόγραμμα εξ’

αποστάσεως στη Διδακτική των Μαθηματικών και των

Φυσικών επιστημών.

ΕΡΓΑΣΙΑ :
H επίδραση των οικονομικών προβλημάτων του μαθητή
Στη διαδικασία της μάθησης

Ραφαήλ Τζίμας U181N0990

EDUC-511 DL (Ακροατήριο 01)Αρχές και Μέθοδοι Ποιοτικής

Έρευνας

Δρ Κάκια Αγγελίδου
Εαρινό εξάμηνο 2019
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1.Περίληψη
2.Μέρος Α
-Εισαγωγή
- Ανασκόπηση βιβλιογραφίας
3.Μέρος Β
- Μεθοδολογία έρευνας
- Προτάσεις
- Βιβλιογραφία
4.Μέρος Γ
- Απομαγνητοφώνηση συνέντευξης
- Κατάλογος ερωτήσεων
H επίδραση των οικονομικών προβλημάτων του μαθητή στη διαδικασία της
μάθησης
Περίληψη
Η μελέτη-εργασία αναφέρεται σε ένα σημαντικό πρόβλημα της εκπαιδευτικής
διαδικασίας το οποίο εμφανίζεται ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης.Στην
Ελλάδα η οποία ευρίσκεται σε περίοδο οικονομικής ύφεσης εδώ και μια σχεδόν 10 ετία
το ζήτημα της επίδρασης των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι
οικογένειες μεταφέρεται και στα παιδιά τους ,με σαφή αρνητική επίδραση στη
διαδικασία της μάθησης.
Τα ερωτήματα με τα οποία θα μπορούσε να ασχοληθεί η παρούσα μελέτη-εργασία είναι
πολλά και ουσιαστικά, θεωρώ όμως πως κυρίαρχο ερευνητικό ερώτημα είναι :<<πως
ο μαθητής θα ξεπεράσει το οικονομικό του πρόβλημα για να επιδοθεί απερίσπαστος
στη διαδικασία της μάθησης>>.
Αυτό τελικώς που έχει αξία στην εκπαίδευση είναι το αποτέλεσμα.Ποια είναι αυτά τα
στάδια από τα οποία περνάει ο μαθητής που αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα
,ώστε απερίσπαστος να γίνει ένας δέκτης ουσιαστικός μέσα στην τάξη και να
προχωρήσει στις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Το ζήτημα της υπαρξης και της επίδρασης των οικονομικών προβλημάτων των
μαθητών στη μάθηση δεν πρέπει να αφήνει ασυγκίνητη την εκπαιδευτική κοινότητα
αλλά και την ίδια την πολιτεία.
Ιδιαίτερα ο καθηγητής μέσα στην τάξη ,είναι απαραίτητο να συλλέξει όλα τα δεδομένα
και να παρατηρήσει όλες τις παραμέτρος που επιρεάζουν τη μάθηση σε μαθητές που
αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.
Η οικονομική κρίση δεν αφήνει το εκπαιδευτικό σύστημα ανεπαφο.Τα οικονομικά
προβλήματα πλέον μεταφέρονται από το σπίτι στο σχολείο και δυσκολεύουν τη
μάθηση αλλά και δημιουργούν καταστάσεις που πολλές φορές βγαίνουν εκτός ελέγχου.
Ο καθηγητής έχει να αντιμετωπίσει επιθετικές συμπεριφορές, αλλά και στάσης
άρνησης συμμετοχής στη σχολική ζωή και τη διαδικασία της μάθησης από τους
μαθητές.
ΜΕΡΟΣ Α
Εισαγωγή
Εξετάζουμε στην παρούσα μελέτη-εργασία το ερευνητικό ερώτημα,<< Πως ο μαθητής
θα ξεπεράσει το οικονομικό του πρόβλημα για να επιδοθεί απερίσπαστος στη
διαδικασία της μάθησης;>>
Είναι καθοριστικής σημασίας το θέμα γιατί μέσα στη σχολική τάξη σε οποιαδήποτε
βαθμίδα της εκπαίδευσης,η υπαρξη μαθητών με οικονομικά προβλήματα δημιουργεί
ζήτημα ομαλής διδασκαλία και αποδοτικής αφομοίωσης σχεδόν στο σύνολο των
μαθητών.
Ο καθηγητής οφείλει να να είναι σε θέση να καταλάβει το πρόβλημα των παιδιών
αυτών που έρχονται στο σχολείο μεταφέροντας τα προβλήματα της οικογένειας.
Με οικξονομικά προβλήματα ο μαθητής δεν θα μπορεί να συμμετέχει στην σχολική
ζωή ,είτε αυτή είναι αθλητική,πολιτιστική η εκπαιδευτική.Μπορεί κάποια στιγμή να
μην έχει χρήματα να πληρώσει για την εκπαιδευτική σχολική εκδρομή ,κάτι που
εντείνει το πρόβλημα ακόμη περισσότερο.Εκεί το σχολείο πρέπι να καλύψει το κενό.
Η οικονομική ανισότητα που εκ των πραγμάτων θα υπάρχει μέσα στην τάξη,έχει
επιπτώσεις ψυχοκοικνωνικές,δημιουργεί αντικοινωνική συμπεριφορά και τέλος
αδιαφορία και αποστροφή σε κάθε τι που θα μπορούσε να τον ωφελήσεις στο σχολείο.
Ο μαθητής αυτός δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να έχει τη βοήθεια των γονιών του
γιατί αυτοί αγωνίζονται για την επιβίωση της οικογένειας.Ετσι μένει μόνος χωρίς την
επίβλεψη των γονιών.Αρα ο δάσκαλος,ο καθηγητής έρχεται να διαδραματίσει ένα
σημαντικό ρόλο στη ζωή του παιδιού,στην ίδια του την ύπαρξη.
Γνωρίζω καθηγητές που αντιμετωπίζουν αυτά τα προβλήματα στην τάξη και το
σχολείο τους.Και προσοπαθούν να δώσουν πίστη για τη ζωή και τις προοπτικές της στα
παιδιά .
Αυτό με παρακίνησε να σχοληθώ με το θέμα .Γιατί είναι ζήτημα ζωης και ύπαρξης των
παιδιών αυτών και του μέλλοντός των.Το σχολείο δεν είναι μια μηχανή μετάδησης
γνώσης ,αλλά ένα χώρος στον οποίο το παιδί αναπτύσσει την προσωπικότητά του
,σχεδιάζει ,οραματίζεται,ελπίζει ,ανακαλύπτει το ταλέντο του.Εκεί χρειάζεται ο
δάσκαλος και ο καθηγητής να γίνει πέρα από εκπαυτικός και γονέας.Ετσι θα ενταχυθεί
το παιδί στη σχολική διαδικασία με στοχο την ευτυχία του.Όπως έλεγε ο Σβάιτσερ: «Η
ευτυχία είναι το μόνο πράγμα που διπλασιάζεται όταν το μοιράζεσαι».
Ο δάσκαλος να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στους μαθητές του και ιδιαίτερα σε αυτούς
που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα,να δώσει συναισθηματική βοήθεια και να
πολλαπλασιάσει τις δυνατότητές τους.
Οι πνευματικές δυνάμεις αυτών των παιδιών εξασθενούν ακόμη περισσότερο αν
βρεθούν σε ένα σχολικό περιβάλλον που δεν τους παρέχει φροντίδα και στοργή.
Η συναισθηματική ηρεμία επιρεάζει τη σκέψη.Το σχολεί χρειάζεται να σχεδιάζει
δράσεις στη σημερινή εποχή της οικονομικής κρίσης.
Ο δάσκαλος και ο καθηγητής συμβάλλει στο ξεκίνημα της επικοινωνίας με τους
μαθητές αυτούς.
Έχουν υποχρέωση να μιλήσουν με τους γονείς των παιδιών για να υπάρχει μια ενιαία
μέθοδος αντιμετώπισης του προβλήματος.
Ασχολήθηκα με το θέμα γιατί θεωρώ πως είναι μια βόμβα όχι μόνο στα θεμέλια της
εκπαίδευσης αλλά και ολόκληρης της κονωνίας μας και ως τέτοιο είναι επιβεβλημένο
να αντιμετωπισθεί από την πολιτεία, το σχολείο, την εκκλησία και την οικογένεια.
Η εκπαιδευτική κοινότητα είναι ο στυλοβάτης μιας κοινωνίας και έχει υποχρέωση
άμεσα να αντιμετωπίζει ζητήματα αυτού του είδους. Οι μαθητέ για να δεχθούν τη
γνώση χρειάζεται να έχουν ψυχική ηρεμία και σε αυτό είμαστε όλοι υπέυθυνοι.
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
Είναι γεγονός πως η φτώχια επιρεάζει τον άνθρωπο με πολλούςε τρόπυς που πολλές
φορές δεν μπορούμε να καταλάβουμε σε βάθος.
Έρευνες έχουν αποδείξει πως
 απορροφά πολύ πνευματική ενέργεια και
 μειώνει τις νοητικές λειτουργίες
έχει βρεθεί πως μπορεί να μειωθεί ο δείκτης εφυίας του ανθρώπου αρκετές
μονάδες(Έρευνα στην Εκπαίδευση ,Εργαστήριο Παιδαγωγικής Έρευνας και
Εκπαιδευτικών Πρακτικών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης στην Προσχολική
Ηλικία .Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης .Οι επιπτώσεις της φτώχειας γενικότερα
και στα παιδιά ειδικότερα και πιθανοί τρόποι παρεμβάσεων για την πρόληψη και τη
μείωσή της Έλση Ντολιοπούλου Kαθηγήτρια ΤΕΠΑΕ- ΑΠΘ )
Η φτώχεια που βιώνεται κατά την προσχολική και πρωτοσχολική ηλικία είναι
περισσότερο καταστροφική από αυτή που βιώνει ένα παιδία στην εφηβεία(Duncan,
BrooksGunn & Klebanov, 1994; Crooks, 1995; Korenmann, Miller & Sjaastad, 1995;
Aber et al, 1997; Brooks- Gunn & Duncan, 1997; McLoyd, 1998; Duncan & Brooks-
Gunn, 2000; Petterson & Albers, 2001; Conley, 2005; Minujin et al, 2005; Barajas,
Philipsen & Brooks- Gunn, 2007; Najman et al, 2009; Jensen, 2010; Μπαλούρδος,
2011; Spencer, 2011; Roseberry- McKibbin, 2012).
Επειδή τα παιδιά αποτελούν μια πολύ ευάλωτη κοινωνική ομάδα ,οσο περισσότερα
χρόνια περάσουν φτωχά ,τόσο περισσότερο κινδυνελυουν να εξελιχθούν σε φτωχούς
και κοινωνικά αποκλεισμένους ενήλικες(Κογκίδου, 2005; Moore et al, 2009).
Αξίζει να αναφερθεί ότι ένας ενήλικας μπορεί να κατέληξε φτωχός είτε επειδή
γεννήθηκε ή λόγω των πράξεων του, των επιλογών του ή των δυνατοτήτων του, όμως
ένα παιδί σίγουρα γεννήθηκε σε μία φτωχή οικογένεια και δεν ευθύνεται το ίδιο γι’
αυτό (Conley, 2005).
. Πάνω από ένα δισεκατομμύριο παιδιά στερούνται τουλάχιστον ένα από τα αγαθά ή
τις υπηρεσίες που είναι αναγκαία για την επιβίωση και ανάπτυξή τους και περισσότερα
από 600 εκατομμύρια ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας. Πιο συγκεκριμένα, πάνω
από τα μισά παιδιά στον αναπτυσσόμενο κόσμο ζουν σε συνθήκες φτώχειας,
περισσότερα από 10 εκατομμύρια πεθαίνουν κάθε χρόνο από αρρώστιες από τις οποίες
θα μπορούσαν να επιβιώσουν, 6 εκατομμύρια κάτω των 5 ετών πεθαίνουν ετήσια από
την πείνα και 150 εκατομμύρια τρέφονται ανεπαρκώς, ενώ παραπάνω από 100
εκατομμύρια δεν φοιτούν σε σχολείο (Minujin et al, 2005; Σωτήρχου, 2007).
Όσον αφορά τον ανεπτυγμένο κόσμο, η παιδική φτώχεια στις δυτικές χώρες κυμαίνεται
κατά μέσο όρο από 10% μέχρι 33% και στην Ελλάδα περίπου 27% (ΕΛΣΤΑΤ, 2013β;
UNICEF, 2014), που είναι από τα μεγαλύτερα στην ΕΕ (Μπαλούρδος, 2011;
Άγνωστος, 2013δ; Τσατσούλη, 2014) και παρόμοιο με τις ΗΠΑ (Barajas, Philipsen &
BrooksGunn, 2007; Άγνωστος, 2013ε; American Psychological Association, 2013;
Levin, 2013), ενώ συνεχώς αυξάνεται (Βλ. UNICEF, 2012; 2013; 2014). Μάλιστα η
αύξησή της, κατά 3.2 ποσοστιαίες μονάδες, στην Ελλάδα, μεταξύ 2011 και 2012, είναι
η μεγαλύτερη που καταγράφεται στην Ευρώπη αυτό το χρονικό διάστημα. Επίσης,
αξίζει να αναφερθεί ότι, κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, η αύξηση του κινδύνου
φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού για τα παιδιά ηλικίας έως 6 ετών αυξήθηκε κατά
26.8% (UNICEF, 2014).
Δεκατρία εκατομμύρια παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση (συμπεριλαμβανομένων και
της Νορβηγίας και της Ισλανδίας) δεν έχουν βασικά αγαθά, απαραίτητα για την
ανάπτυξή τους (Άγνωστος, 2013στ). Στην Ελλάδα, τα φτωχά ή κοινωνικά
αποκλεισμένα παιδιά ανέρχονταν σε 686.000 το 2012 (ποσοστό 35.4%), ενώ το 2011
σε 597.000 (ποσοστό 30.4%), σε σύνολο 1.889.916 σύμφωνα με την απογραφή του
2011 (ή ποσοστό 17.5% επί του
συνολικού πληθυσμού) (ΔΟΛ, 2013α; ΔΟΛ, 2013γ; ΔΟΛ, 2014α). Αξίζει να
σημειωθεί ότι ακόμα και πριν την κρίση (μεταξύ 1996 και 2006), όπου στην υπόλοιπη
Ευρώπη το ποσοστό της παιδικής φτώχειας μειώθηκε (από 19% σε 18%), στην Ελλάδα
αυξήθηκε (από 19% σε 22%) (Κογκίδου, 2005). Τα παιδιά αυτά έχουν πληγεί λόγω της
μείωσης είτε των εισοδημάτων των οικογενειών τους ή των κοινωνικών παροχών
(ΔΟΛ, 2014α).
Σημαντικός παράγοντας για τις επιπτώσεις της φτώχειας στα παιδιά είναι και το πότε
εμφανίζεται αυτή καθώς, , όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο περισσότερο
καταστροφικές είναι οι συνέπειές της (Duncan & Magnuson, 2011).
Η φτώχεια επηρεάζει το παιδί βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Συγκεκριμένα,
σύμφωνα με τους Duncan, Brooks- Gunn & Klebanov, 1994; Crooks, 1995; Aber et al,
1997; Brooks- Gunn & Duncan, 1997; Duncan et al., 1998; Duncan & Brooks- Gunn,
2000; Petterson & Albers, 2001; Eamon, 2001; Linver, Brooks- Gunn & Kohen, 2002;
Singer, 2003; Wood, 2003; The Connecticut Commission on Children, 2004; Conley,
2005; B Κογκίδου, 2005; Βarajas, Philipsen & Brooks- Gunn, 2007; Crowley &
Vulliamy, 2007; Horgan, 2007; Engle & Black, 2008; Moore et al, 2009; Hilferty,
Redmond & Katz, 2010; Jensen, 2010; Duncan & Magnuson, 2011; Krashen, 2011;
Polakow, 2011; Πρεκατέ, 2012; RoseberryMcKibbin, 2012; Άγνωστος, 2013α;
Άγνωστος, 2013β; Άγνωστος, 2013στ; Άγνωστος, 2013ζ; American Psychological
Association, 2013; ΔΟΛ, 2013α; ΔΟΛ, 2013γ; Haugen, 2013; Κωνσταντίνου, 2013;
Levin, 2013 , Τα Νέα 2013, Άγνωστος, 2014δ και UNICEF, 2014: -Η εμφάνιση του
φαινομένου αυτού στην αρχή της ζωής του παιδιού, μπορεί να είναι εξαιρετικά
βλαβερή, καθώς διαταράσσεται η πολύ γρήγορη ανάπτυξη του εγκεφάλου του, με
αρνητικές συνέπειες σε θεμελιώδεις ικανότητες, όπως στην εξέλιξη της γλώσσας, τη
μάθηση και την προσοχή και σε ακαδημαϊκές δεξιότητες, π.χ. ανάγνωση, γραφή,
μαθηματικά. - Υπάρχει διασύνδεση ανάμεσα στη φτώχεια και την ανάπτυξη των
μικρών παιδιών (νοητική, κοινωνική, συναισθηματική) και τη σωματική
(πονοκέφαλοι, κοιλιακοί πόνοι, ταχυκαρδία, δυσφορία, μεγαλύτερες πιθανότητες για
άσθμα και προβλήματα του αναπνευστικού, διαβήτη, υψηλά επίπεδα μολύβδου στο
αίμα, αναιμία, καρδιακά προβλήματα και ατυχήματα λόγω ελλιπούς επίβλεψης των
γονέων, προβλήματα στο ύψος, το βάρος, την ακοή, την όραση, νευρολογικά
προβλήματα, σωματική κακοποίηση, προβλήματα ύπνου κ.ά) και ψυχική τους υγεία
[προβλήματα συμπεριφοράς, συναισθηματικά, όπως μειωμένη αυτοπεποίθηση,
αίσθημα μειονεξίας ή κατάθλιψη, προβλήματα με συνομηλίκους, καθώς βιώνουν τον
κοινωνικό αποκλεισμό, αβεβαιότητα, ανασφάλεια, προκαταλήψεις, υψηλά επίπεδα
άγχους, φόβου (μήπως υποστούν βία στο σχολείο ή την επικίνδυνη γειτονιά που ζουν),
πόνου, θυμού κ.ά]. Μάλιστα η φτώχεια συνδέεται περισσότερο με τα προβλήματα
νοητικής ανάπτυξης κατά την προσχολική ηλικία και με προβλήματα συμπεριφοράς
κατά την σχολική ηλικία και την εφηβεία, ενώ όσο μεγαλύτερη είναι η φτώχεια, τόσο
εντονότερα είναι αυτά τα προβλήματα. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι, οι επιδράσεις
της φτώχειας στα συναισθήματα του παιδιού δεν είναι τόσο μεγάλες όσο στις νοητικές
ικανότητές του, καθώς και ότι ένα παιδί που ζει σε μακροχρόνια φτώχεια παρουσιάζει
λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς απ’ ότι ένα άλλο που βίωσε ένα χρόνο φτώχειας
(τα φτωχά παιδιά που έχουν μάθει να επιβιώνουν κάτω από δύσκολες συνθήκες ίσως
τώρα είναι πιο προνομιούχα από τα παιδιά με νεόπτωχους γονείς που τα είχαν όλα και
ξαφνικά δεν έχουν τίποτα). Έτσι η διαρκής φτώχεια συνδέεται περισσότερο με
εσωτερικευμένα συμπτώματα (εξάρτηση, άγχος, δυστυχία), ενώ η προσωρινή με
εξωτερικευμένα (υπερκινητικότητα, διαπληκτισμοί με τους συνομηλίκους,
ξεροκεφαλιά) .
Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της οικονομικής κρίσης στα Ελληνικά νοικοκυριά
παραθέτω ένα πίνακα εξέλιξης της ανεργίας.
Είναι βέβαιο πως η οικονομική κρίση στις οικογένειες των μαθητών σε συνδυασμό με
αυτήν του κράτους επηρεάζουν τις δομές της εκπαίδευσης ,όπως το
νημιαγωγείο,δημοτικό,γυμνασιο,λυκειο πανεπιστήμιο.Αναγκάζονται να
προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα ,προκειμένου να επιτελέσουν τον σκοπό
τους.Πρέπει να γνωρίζουμε πως το εκπαιδευτικό σύστημα είναι η εικόνα της κοινωνίας
στην οποία βρίσκεται και εφαρμόζεται,διαφορετικά δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα
στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Οι εκπαιδευτικοί στόχοι επηρεάζονται και διαμορφώνονται από τους κοινωνικούς,
τους οικονομικούς και τους περιβαλλοντικούς στόχους.( Elliott Geoffrey et al., eds.,
Education and Social Change: Connecting Local and Global Perspectives (London:
Continuum, 2010), accessed January 10, 2015).
Εδώ φυσικά δεν εξετάζουμε τις επιπτώσεις της μειωσης των εκπαιδευτικών δαπανων
στην εκπαίδευση αλλά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γτωχοί μαθητές μέσα
στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Φυσικά το πρόβλημα μεγενθύνεται αν λάβουμε υπόψιν μας τον μεγάλο αριθμό
μαθητών που υπάρχουν μέσα σε κάθε τάξη. Έπρεπε στο νέο σχολείο να
δημιουργούνται όσο το δυνατόν μικρότερα και ευέλικτα τμήματα ,κάτι που ευνοεί
γενικά τον μαθητής ,ευνοεί την επικοινωνία και τη συνεργασία μαθητών και
εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ ο αριθμός μαθητών ανά τάξη στην Ελλάδα
είναι σημαντικά χαμηλότερος από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και ειδικότερα
κατά Μ.Ο. είναι 17 μαθητές ανά τάξη στα δημόσια δημοτικά σχολεία με αποτέλεσμα
να προβλέπεται από το τρίτο μνημόνιο αύξηση του ορίου των μαθητών ανά τάξη από
27 τουλάχιστον σε 30 μαθητές ανά τμήμα.( Χαράλαμπος Κωνσταντίνου, “Ο αριθμός
των μαθητών ανά τάξη σημαντικό κριτήριο για την ποιότητα της παρεχόμενης
εκπαίδευσης,” Fresh Education, March 15, 2015, accessed February 25, 2016, ).
Τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας μαθητής μπορούν να έχουν
μικρότερη επίδραση στη μάθηση ,όσο μεγαλύτερη είναι η επικοινωνία του με τον
δάσκαλο η τον καθηγητή.Έτσι το σχολείο θα αναπτύξει τις γνωστικές,ερευνητικές και
πολιτιστικές δεξιότητες του μαθητή αυτου.
Τα προβλήματα που προκύπτουν στη ψυχική ανάπτυξη των παιδιών λόγω της κρίσης
φανερώνει μία πρόσφατη μελέτη με τίτλο «Παιδιά και Νέοι σε Κρίση: η προστασία και
η προώθηση της ανθρώπινης ανάπτυξης σε καιρούς οικονομικών κρίσεων» (2012) η
οποία καταδεικνύει τις επιπτώσεις της κρίσης σε όλο το φάσμα των ηλικιών του ατόμου
από την βρεφική – μικρή ηλικία μέχρι την εφηβεία και την ενήλική ζωή ( Mattias
Lundberg and Alice Wuermli, eds. Children and youth in crisis: Protecting and
promoting human development in times of economic shocks (Washington DC: World
Bank, 2012).
Σε μια άλλη πρόσφατη εθνική έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους εφήβους
συμβούλους του Συνήγορου του Παιδιού για τις συνέπειες της κοινωνικής και
οικονομικής κρίσης στη ζωή των μαθητών (2013)153, οι μαθητές απάντησαν ότι η
οικονομική κρίση έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην οικογένειά τους όσο και στην
εκπαιδευτική τους ζωή. Το 82% των ερωτηθέντων ισχυρίζεται ότι η κρίση επηρέασε
την εργασιακή κατάσταση της οικογένειας τους, ενδεικτικό είναι ότι το 50% απάντησε
ότι έχασαν τη δουλειά τους και οι δυο γονείς. Επιπλέον σύμφωνα με την ίδια έρευνα
το 23% αναφέρει ότι το σχολείο τους έχει ενσωματωθεί σε ένα άλλο λόγω των μέτρων
λιτότητας, ενώ το 33% θεωρεί ότι η κρίση επηρεάζει την συμμετοχή τους σε
εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως μαθήματα ξένων γλωσσών, μουσικής,
φροντιστήρια κ.α. Τέλος το 48% των μαθητών αναφέρουν ότι έχει υπάρξει κάποια
μορφή συλλογικής κοινωνικής δράσης στο σχολείο τους, όπως δωρεάν γεύματα από
την εκκλησία ή Μ.Κ.Ο, διανομή τροφίμων, ρούχων και φαρμάκων σε φτωχούς
μαθητές, εθελοντική ενισχυτική διδασκαλία κ.α.( «Αποτελέσματα έρευνας των εφήβων
συμβούλων του Συνήγορου του Παιδιού για τις συνέπειες της κοινωνικής και
οικονομικής κρίσης στη ζωή των μαθητών», διαθέσιμο στις 15 Νοεμβρίου 2015,).
ΜΕΡΟΣ Β
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ
Ειδικότερα η εργασία επιχειρεί να απαντήσει στα ακόλουθα ερευνητικά ερωτήματα:
 Πως ο μαθητής θα ξεπεράσει το οικονομικό του πρόβλημα;
 Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης οικονομικής κρίσης, που άρχισε το
2010 και συνεχίζεται έως σήμερα;
 Έχει επιφέρει η κρίση του 2010 σημαντικές κοινωνικές μεταβολές;
 Ποιές είναι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στους μαθητές;
Για την εργασία μελέτη αυτή χρησιμοποίησα ως ερευνητικό εργαλείο την
προσωπική συνέντευξη ενός εκπαιδευτικού που έχει διδάξει σε παιδιά που
αντιμετωπίζουν οι οικογένειές τους οικονομικά προβλήματα.Το θέμα της
μελέτης είναι ευαίσθητο γιατί έχει να κάνει με την ψυχοσύνθεση του παιδιού
αλλά και τον σεβασμό των προσωπικών του δεδομένων.
Η πραγματοποίηση μελετών έχει ως αποτέλεσμα τη συλλογή δεδομένων, τα οποία στη
συνέχεια οι ερευνητές καλούνται να αναλύσουν με αξιόπιστο και έγκυρο τρόπο, έτσι
ώστε να προκύψουν ορθά συμπεράσματα. Η γνώση εξάλλου της ορθής μεθοδολογίας
ανάλυσης, δεδομένων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση και την
κριτική ανάγνωση των ερευνητικών άρθρων που δημοσιεύονται στα επιστημονικά
περιοδικά. Οι περισσότεροι ερευνητές δεν είναι στατιστικοί και δεν μπορούν βεβαίως
να πραγματοποιήσουν πολύπλοκες μαθηματικές διαδικασίες χωρίς τη βοήθεια
στατιστικών προγραμμάτων.
Η πιο διαδεδομένη μέθοδος συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα είναι η
συνεντευξη.Η προφορική επικοινωνία ανάμεσα σε δύο πρόσωπα,το ερευνητή και τον
ερωτώμενο.
Έτσι δημιούργησα ένα έντυπο στο οποίο αποτύπωσα τους σκοπούς της έρευνας σε
ερωτήσεις.και προσάρμοσα τις ερωτήσεις στον εκπαιδευτικό, ώστε ο ερωτώμενος να
μεταδώσει αυθόρμητα τις προσδοκώμενες πληροφορίες. Οι ερωτήσεις μου ήταν
ανοικτές ώστε ο εκπαιδευτικός να μπορεί να απαντήσει χωρίς περιορισμούς
ελευθερα.Δεν χρησιμοποίησα ερωτήσεις που να καθοδηγούν τον ερευνητή.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Θα αναφέρω εδώ τις προτάσεις της UNICEF για την Ελλάδα και το ζήτημα της
εκπαίδευση στα παιδιά που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα
 Δημιουργία Εθνικού παρατηρητηρίου κατά της φτώχειας και του
κοινωνικού αποκλεισμού
 Πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες και δομές
 Ενίσχυση του τομέα της παιδείας
 Δημιουργία θεσμού κοινωνικής κατοικίας για νοικοκυριά που
αντιμετωπίζουν πρόβλημα ελλειψης στέγης
 Αυστηρότερος έλεγχος της παιδικής εργασίας
 Διορισμός ψυχολόγων στα σχολεία
 Συμφιλίωση οικογενειακής και εκπαιδευτικής ζωής
 Υποστηριξη οικογενειών με μικρά παιδιά που αντιμετωπίζουν
πρόβλημα ανεργίας
 Πλήρης υλοποίηση και εφαρμογή της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του
παιδιού
  Οκονομική ενίσχυση των δράσεων που αφορούν το παιδί στην
εκπαίδευση
 Σε όλα αυτά να λάβουμε υπόψιν τη μείωση των γεννήσεων που επιρεάζει την
εκπαίδευση όπως φαίνεται παρακάτω

Και τη μείωση του αριθμού των μαθητών στη α δημοτικού.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. «Αποτελέσματα έρευνας των εφήβων συμβούλων του Συνήγορου του Παιδιού για
τις συνέπειες της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης στη ζωή των μαθητών»,
διαθέσιμο στις 15 Νοεμβρίου 2015,).
2. τίτλο «Παιδιά και Νέοι σε Κρίση: η προστασία και η προώθηση της ανθρώπινης
ανάπτυξης σε καιρούς οικονομικών κρίσεων» (2012)
3. Mattias Lundberg and Alice Wuermli, eds. Children and youth in crisis: Protecting
and promoting human development in times of economic shocks (Washington DC:
World Bank, 2012
4. Elliott Geoffrey et al., eds., Education and Social Change: Connecting Local and
Global Perspectives (London: Continuum, 2010), accessed January 10, 2015
5. Duncan & Magnuson, 2011
6. Minujin et al, 2005; Σωτήρχου, 2007
7. (ΕΛΣΤΑΤ, 2013β; UNICEF, 2014
 ΜΕΡΟΣ Γ
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ
1.Ερώτηση:εχετε αντιμετωπίσει μέσα στην τάξη μαθητές που έχουν οικονομικά
προβλήματα και δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν την εκπαιδευτική διαδικασία;
Απάντηση: Εδώ και αρκετά χρόνια όλο και αυξάνονται οι μαθητές που έρχονται στο
σχολείο και μεταφέρουν μαζί τους τα προβλήματα της οικογένειας.όμως η ύπαρξη των
οικονομικών προβλημάτων είναι από τα σοβαρότερα,γιατι το παιδί νοιώθει πως δεν
έχει στήριγμα από την οικογένεια,προοπτική και ελπίδα.Ναι υπάρχουν πολλά παιδιά
φτωχά μέσα στις σχολικές τάξεις.
2.Ερώτηση:Πως συμπεριφέρεται ένα οικονομικά αδύναμο παιδί μέσα στην τάξη την
ώρα του μαθήματος;
Απάντηση: Αδιάφορα. Δεν προσέχει .Αφήνει τις πληροφορίες και τη γωνώση να
φεύγουν. Γινεται ευερέθιστο ,νευρικό.
3.Ερώτηση: Πως αντιμετωπίζετε εσεις τέτοιους μαθητές και τι μέθοδο εφαρμόζετε για
την επαναφορά τους στην τάξη;
Απάντηση: Είναι πολύ δύσκολη η αντιμετώπισή των παιδιών αυτών. Ο εκπαιδευτικός
δεν μπορεί να έχει πνευματικά και ψυχικά αποτελέσματα χωρίς την στήριξη της
οικογένειας. Παρόλα αυτά τα αντιμετωπίζουμε σαν να είναι δικά μας παιδιά ,χωρίς
προβλήματα και ενθαρρύνουμε την προσπάθεία τους περισσότερο μέσα στην τάξη.
Μέσα από το οικονομικό πρόβλημα του μαθητή μπορεί να ξεπηδήσεις μια φωτεινή
προσωπικότητα. Και υπάρχουν τέτοια παραδείγματα. Το παιδί αυτό δεν πρέπει να
χαθεί σε καμμία περίπτωση. Μπορεί το οικονομικό πρόβλημα της οικογένειας να είναι
προσωρινό όμως δεν μπορεί να χαθεί η γνώση.
4.Ερώτηση:Τι θα προτείνατε για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος;
Απάντηση: Θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος η ύπαρξη ειδικευμένων
ψυχολόγων μέσα στα σχολεία και η σύνδεση του σχολείου με την εκκλησία.
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ
1.έχετε αντιμετωπίσει μέσα στην τάξη μαθητές που έχουν οικονομικά προβλήματα και
δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν την εκπαιδευτική διαδικασία;
2. Πως συμπεριφέρεται ένα οικονομικά αδύναμο παιδί μέσα στην τάξη την ώρα του
μαθήματος;
3. Πως αντιμετωπίζετε εσεις τέτοιους μαθητές και τι μέθοδο εφαρμόζετε για την
επαναφορά τους στην τάξη;
4. Τι θα προτείνατε για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος;