КЊИГЕ МАТИЦЕ СРПСКЕ

Број 36. и 37.

ЗБО РН И К’ ИСТОРИЈСКИХ д о к у м ш т а

III.

СПОМЕНИЦИ

Срба у Угарској, Хрватској и Славонији

ТОКОМ XUI И XUII СТОЛЕЋЛ

ОД
дра АЛЕКСЕ ИВИЋА..

ПРВИ ДЕО
од 1527 до 1600 годнпе.

Награђево и штампано из задужбиве Јована Остојића

и жене му Терезвје.

нови САД
И ЗД А Њ Е М а Т И Ц Е с р п с к е
 o o
— II ---------- ------------ II—
КЊИЖАРА II ШТАМИАРНЈА УЧИТЕЉСКОГ Д. Д. „ИАТОШЕВИЋ11
® у новом саду. е ---------= = ј р =
о о
 Kt екследиционих обзира изаћи fce
увод у 1-8И део ових „Споменика“ теи у
другој овесци. Тамо ке бити публикован
и регистар као и штампароке погрешке,
које се увукде у иадање.
 I. У Кутенбергу 3. Фвбруара 1527.
Ф ердинанд иише десиоту Стефану Бериславу и ош м ич е
га, да у интересу своме и своје огаџбине држ и и у буду&е
с њ им и д а настави договарање са краљицом Маријом.
Ferdinandus. dei gratia Hungarie et Bohemie etc. rex,
infans Hispaniarum, arcliidux Austrie etc.
Illustris, fidelis et sincere dilecte. Diebus proximis cum
in regnum nostrum Boemie proficisceremur, iniunximus
serenissime domine Marie regine, sorori nostre charissime,
v t inter ceteros istius regni Hungarie dominos atque alios
nostros vobiscum per se aut per literas et nuncios suos
nostro nomine tractet de hys, que ad commodum, vtilitatem
et augmentum persone, familie ac patrie vestre pertinebunt.
Vos itaque hortamur, vt consilio sue maiestatis reginalis
per inde atque nostro obtemperetis, habet enim amplissimam
a nobis super hys rebus, quas ab ea intelligetis, vobiscum
nostra in persona transigendi. Poteritis igitur secure et
citra vllam dubitationem ad omnia, que vobis per eandem
proposita fuerunt, accedere. Datum in Cuttenberg 3-a febru­
ari 1527. anno, regnorum nostrorum primo.
Illustri, fideli, nobis dilecto Stephano Beryzlo, Rascie
despoto.
Kouuja. Iluvgnrirn. У исти м а х издата je овака по-
веља са измењеном титуло.ч м ногим оеобама.

II. У Брину 15. априла 1527.

Ф ердипанд иита десиота Стефана за В н лселм а Пруци-
пицког, кога je пестало после м ухачке битке и пе зпа се
још иикако, где ее палази.
Ferdinandus etc.
Illustris, fidelis, dilecte. Cum alias adolescens quidam
Johannes Prwzynoczky, ex marchionatu nostro Morauie ori-
К њ иге М атице Сриоке 32. и 33. 1
undus, filius egregij Wilhelmi Prwzynoczky, fidelis, nobis
dilecti, in miserabili clade per Hungaros suscepta captus
tuerit, nec adhuc certi, quid habeatur, quoniam peruenerit.
Nosque per patrem suum prefatum humilime requisiti fueri­
mus, vt pro inquisitione eiusdem filij sui tibi gratiose scri­
beremus. Idcirco te plurimum hortamur, vt tam nostri con­
templatione, quam pietatis studio super eodem Johanne
Prwzynoczky inquiri facias, vbinam locorum sit aut quo de-
uenerit. Vbi vero repertus fuerit super redemptione illius
cum ijs, in quorum manibus fuerit, agas et concludas nosque
de hijs omnibus vel Wilhelmum Prwzynoczky antedictum
quamprimum certiorem reddas. Nobis in eo rem valde gra­
tam facturus, nostra erga te gratia et fauore compensan­
dam. Datum Brunne 15 aprilis 1527, regnorum nostrorum
primo.
Ca страпе: Rascie despoto pro Joliane Prwzynoczky.
Нспод свега пише: In simili ad palatinum Hungarie
hoc titulo: Spectabilis et magnifice, fidelis, dilecte.
lionuja. Hung n ieo.

III. У Олмицу 19. априла 1527.

Ф ердшмпд пише РадчКу БожиЛу и подстиче га, да м у
буде веран прнсталица аа fle га награјити.
Ferdinandus dei gratia etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Intelleximus ea, que medio
egregij Thome Podwynyay tratris amicique tui nobis m m -
ciasti et quod memor clemencie beneficiorumque serenissimi
condam domini Ludouici, bone memorie regis Hungarie et
Bohemie etc. consanguinei ac predecessoris nostri ac sere­
nissime domine JIarie regine Hungarie et Bohemie etc. so­
roris nostre charissime, 11011 vis te ingratum prestare sed
pocius agere, que ad probum, honestum, strennuumque
virum pertinent. Quod 110 s a te gratiosissimo animo acce­
pimus et tibi id singulari benignitate nostra sumus g ra ti-
ficafuri. Antea quoque multorum testimonio, sed et ip siu s
Thome Podwynyay intelleximus virtutem militarem, fidelia
seruicia et pro fide christiana ac patrie tue defensione c re -
bram, multamque sanguinis tui effusionem et eam quoque
egestatem, in quam nunc redactus sis. Miramur, quod nec
per literas nec per nuncium tuum vsque in hodiernum
diem nihil nobis de te significasti, que res maximo tibi
e s t incommodo. Intelliges ex prefato fratre et amico tuo,
Thoma Podwynyay, nostram voluntatem et deliberationem,
quod nos dei adiutorio istud afflictum et miserum regnum
uostrum Hungariam pro virili nostra fratrumque ac ami­
corum et subditorum nostrorum volumus tam ab internis
quam eciam externis hostibus et ab omni teterrima seruitute
primo tempore liberare ac protegere. Itaque hortamur te,
vt vel per literas vel per fidum hominem tuum quampri­
mum nobis significes, quo in nos sis animo et quid a nobis
optas ac eciam id, in quo nunc potissimum nobis seruire
potes. Nos vero promittimus fidelitati tue per presentes in
verbo nostro regio, vt tam bonis et possessionibus heredi-
tarijs quam etiam officio honesto ac seruiciorum tuorum
fidelium plena et integra persolucione volumus te contentum
reddere teque semper singulari gratia ac liberalitate nostra
regia sumus prosequituri. Id enim apud nos pro comperto
est, vt tu hec premissa a nobis digne non insignes virtutes
tuas, quibus preditus es, mereris. Datum in ciuitate nostra
Olomucensi, die 19 aprilis 1527, regnorum nostrorum primo.
C поља: Egregio Raditsth Bosith capitaneo nasadista-
rum, fideli, sincere dilechto.
Eoauja. Ilungariea.

IV. У Бвчу 18. јуна 1527.

Фердининд пише деспоту Стефану Бериславу, преиоручује
Јну свога иосланика Фрању Реваји-а и јавља, да £е ce о
захтевима десиотовим саоразумети кад дође у Угареку.
Ferdinandus etc.
Illustri, fidelis, dilecte. Commisimus egregio, fideli, nobis
dilecto Francisco Reway nonnulla nostro nomine vobis ex­
ponenda, sicut ab eo coram accipietis. Que cum ex mente
e t voluntate nostra proficiscantur vobis iniungimus, vt eidem
Francisco in hys, que reteret nostri contemplatione, fidem
 - 4 -

indubiam prestare vosqne super eisdem ita exhibere velitis,

sicut in vos gratiose confidimus et vicissinr« erga vos cie-
menti animo recognoscemus.
Super possessionibus vero, quas a nobis petystis, res­
pondebimus vobis, vbi regnnm illud intrauerimus. Quo
facto nos exhibebimus erga vos sicut gratiosum principem
decet, quod vos latere noluimus. Datum Viennc, 18 junij
1527, regnorum nostrorum primo.
Ca страпе' Rascie despoto. Konujn. tlungarica.

V. У Бечу 19. јула 1527.

Фердинапд ја вла својчм иристалпцама у Угарској, да се
кренула војска његова у Угпрску н позива нс, да неодложно
ДО$!1 У помоК са својим 4tra.ua.
Ferdiuandus etc.
Magnifice, fidelis, dilecte. Nolumus te latere, quod ante
dies aliquot castra nostra per illustrem dominum Casimirum
marchionem Brandenburgensem, sororium carissimum et su­
premum capitaneum nostrum generalem, intra fines Hunga­
rie sunt posita, nosque ipsi cum reliquo exercitu iampridem
hinc mouissemus, nisi vos et ceteri familiares nostri Hun-
gari in expectatione fuissetis. Statuimus tamen cum mani­
festa temporis et negotiorum nostrorum iactura, non esse
diutius expcctandum. Cras itaque deo prospicio in persoua
nostra proficiscemur, ita omni genere apparatus instructi,
vt per dei clementiam votorum nostrorum compotes nos
futuros speremus. Vos igitur, sicuti per Franeiscum Rewav
et per literas nostras aliquoties estis admoniti, innetis eopijs
vestris quam celerime ac tutissime poteritis ad nos dies et
noctes properate, ne alioquin per vestram negligenciam aut
tarditatem maius incommodum et quod nulla postmodum
diligencia reparare possit, incurramus. Datum etc.
Magnifico Ladislao More de Clnvla, dapiferorum no­
strorum regalium magistro, fideli, nobis dilecto.
Magnifico Valentino Therek de Ennijng, fideli, nobis
dilecto.
 Illustri Stephano Beryzlo, regni Rascie despoto, fi­
deli, nobis dilecto.
Egregio Petro Keglewygh de Bwsijn, fideli, nobis
dilecto.
Egregio Joanni Castellanffy, fideli, nobis dilecto.
Egregio Matthie Horwath, capitaneo aulicorum nostro­
rum de Posega, fideli, nobis dilecto.
Egregio Nicolao de Feleghaz, fideli, nobis dilecto.
Respondeatur Francisco Reway, vigeat equites regios,
vt prosperent. Vrgeat fratrem suum Stephanum, capitaneum
nazadistarum.
Dentur rursus litere ad Nigrum, vt veniat, vt bene
speret, significetur profectio regie maiestatis.
C поља: Copia nonnullarum litterarum 19 julij 1527.
Hunff'inra.

VI. У Бечу 26. јула 1527.

Фердииаид одговара Алекси Турзопу. дч je опоменуо цара
Јована, мека се добро чува од неиријатеља. Уједпо јавља,
д а je иредузео мере, да се пе учини ншсаква неиравда
његовим. присталицама.
Ferdinandus etc.
Magnifice, fidelis, dilecte. Ex literis tuis hesternis, ex
Posonio ad nos datis, accepimus ea, que nobis intimasti
circa statum rerum hungaricalium, in quibus nobis optime
satisfecisti. Tuum itaque erit nos de hijs, que nostra inte-
resse putaueris nosque scire oporteat, crebrius vt soles
admonere, sicut pro tua diligentia et dexteritate facere
nosti. Intellecto autem eo, quod de conatu hostium contra
Nigrum Hominem scripsisti, eundem protinus ab omni pe­
riculo et casu fortuito, sicut et ante sepius eum admonui­
mus, cauere iussimus, ne quid preter opinionem accidat,
quod rebus nostris subinde incommodet. Significantes ei
insuper •profectionem gentium uostrarum et simul capturam
T irnauie et progressum earum non solum versus Budam,
sed et nostrum in persona nostra aduentum. E x alijs quoque
literis tuis intelleximus, oppidum tuum quoddam pridie a
nostris depredatum fuisse, quod equidem nobis auditum mo­
lestum fuit. Nam et per literas et ore saepius testati sumus
omnem eiusmodi violentiam, sicut ipse nosti, preter animi
nostri, voluntatem imo contra nos omnimo committi. Commi-
simus itaque illustri principi domino Casymiro marchioni
Brandenburgensi, scilicet sororio charissimo ac supremo ca-
pitaneo nostro, vt gentibus nostris sibi subditis expresse
mandet et procuret, ne quid simile posthac in rebus et
bonis aliorum nobis fidelium admittatur, quinimo eos, qui
se subiecerint, ab omni prorsus iniuria preseruet, si quem
vero eius mandati trangressorem deprehendat, senere puniat.
Quod te pro gratia nostra latere noluimus. Datum Vienne
26. julij 1527. regnorum nostrorum primo.
Ca стрпне: Turzoni. Kouuja. Huvgarica.

VII. У Бабочи I. августа 1527.

Ђор$е Батори пигие кр а лу Фердинанду, да аожури свој
долааак у Угарску.
SerenisimeJ princeps et domine, domine graciosissime.
Post fidelium seruiciorum meorum in graciam maiestatis
vestre humilimam commendationem. Negocia exercitus con­
dam Jowan Czaar, quomodo se habeant, maiestas vestra ex
literis Johannis Hobordancz clare poterit intelligere. Digne­
tur igitur maiestas vestra felicem in hoc regnum suum
Hungariam adventum maturare et fideles suos tam intestiuia
sedicionibus quam ab hesternis hostibus liberare graciose.
Altiseimus maiestatem vestram cum augmento nominis et
glorie sue felicibus auspicijs diutissime conseruet. Ex castro
meo Babolcha, in festo Petri ad vincula, anno domini 1527.
Eiusdem maiestatis vestre humilis seruitor
Greorgius de Bathor.
C поља: Serenissimo principi et domino domino F er-
dinando, dei gracia Hungarie et Bohemie etc. regi, principi
Hispaniarum, archiduci Austrie, duci Burguudie, Slesieque
etc. marchioni Morauie et comiti Tirolis etc. domino cle-
mentissimo.
Оригинал. Hnnjarica.

VIII У Будиму 3. јуна 1528.

Тома Салахази, еиискои јегарски, јавља краљу о пииредо-
вању турске војске и о кретању Заиољипих иристалица
Serenissime rex, domine clementissime.
Post humillimam seruitutis nostre commendacionem.
B arka vestre maiestatis arx, que vitra Sauum flumen sita
est, a die Jouis, vt Michael Kunowith, eius arcis prefectus,
refert, qui Budae stipendium nunc efflagitat, oppuguatur.
E a capta Maroth et W ywar hostes aggredientur. Despoto et
alije seruitoribus maiestatis vestre, qui illis in partibus
seruiunt, item comitatibus Valko et Posega, scripsimus, vt
arci succurrant. Sed credo maiestatem vestram non ignorare,
quid liijs omnibus desit, stipendium scilicet. Nos hio incre­
dibili pecuniae aegestate laboramus publice ac priuatim.
Dominus Franciscus Bathyan banus Croatiae, quas habet
res nouas de Thureis ex scheda inclusa presentibus, res autem
transsyluanas ex litteris domini thesaurarij intelliget mai­
estas vestra. Joannes vulgo desideratur, de Radyeli hoc
biduo, quid sibi velit, intelligemus. Adsunt oratores Moldani
cum equis viginti ituri ad maiestatem vestram cum nouis
diu auditis. Non venit autem is, qui expeetabatur, logofeth
wayvode cancellarius, sed Simon litteratus cum collega.
F u it Simou aliquocies apud maiestatem vestiam, quam deus
seruet et reducat felicissimam.
Bude, tercio die mensis junij, anno domini 1528.
Eiusdem maiestatis vestre seruus himillimus Agriensis.
A teryo: Sacre regie maiestatis, domino meo clemen-
tissimo.
Оригинал. llu n g n ica.
 IX. У Св. Ласлову 6. јула 1528.
Десаот Стефан Берислав јављп иалатину Стефану Бато-
рију о кретању турском и жолосном стању аустрчјске
војске на граници. Молн Баторија за «омоЛ и нуди м у
три града Бач, Сотин и Филеђшз, јер их он nefle Mofiu
сачувати од Турака.
Spectabilis et magnifice domine, nobis confidisime. Ser-
uitium post nostri commendationem. Peroptime eidem con­
stat. quemadmodum nos sepissime tam literis quam etiam
nuntijs nostris mediante vestre spectabili magnificencie peri­
clitationem confinium nisi per quempiam auxilientur, inti-
mauerimus, ne potestis imposterum id mihi obicere, vt non
dederimus vobis ad notit iam. Iam tota vis cesaris Turea­
rum trans Savvm ad Sijrimium transfretata est, deuorabitque
et in cinere rediget restantia regni. Ipse autem solus con­
tra tam magnem vim sum sieuti vna gutta contra mare.
Homines enim Ladislai More et domine palatine solum
sunt nobiscum in confinijs. Sed quid hec prosunt siue iam
auxiliemur siue non, iam nostrorum hoc est orthodoxe ini­
micorum nostris cernicibus imminet gladius. Illi vero nil
de nostris mandatis curant, quibus regia maiestas dominus
noster clementissimus suis literis mediante mandauit, vt
nobiscum in confinijs adsint. Insuper gratiose domine causa
dei castra videlicet Bachiense, Zatlia et Feleghaz vsque
diem quintumdecimum a data presentium e manibus nos­
tris rehabeatis, neque imposterum dicere veleatis, <4 non
hortauerim vestram spectabilem magnificenciam cum dictis
castris, seruos enim non habemus, quibus tenere nisi illa
castra possemus seruare. Si enim vsque predictum diem e
manibus nostris non rehabueritis, proculdubio elapso dicto
die eadem vacua relinquemus. Solum deus scit, qualiter et
huc vsque seruauimus Jam deinceps nimia egestate com­
pulsi, aliud nil possumus facere, tandem seruos nostros
illic Bude saliarium nimirum expectantes, siue quid datum
est ipsis siue non, infra unumquemque versus suam fami­
liam mittere eadem velit, ne miserimis domi omnia mise­
rabiliter a Tureis pereant. De hijs singulis presentibus me-
 — 9 —

diante vestre spectabili et magnifice dominationi solenniter

p retes tam us agatque iam eadem, vt melius nouit. Valere
«andem peroptime cupimus. E x Zent-Laczlo feria secunda
inter octauas visitacionis Marie, anno domini 1528.
Stepliauus Beryzlo, regni Rascie despotus ac parcium
eyrimiensium capitaneus.
C иоља: Spectabili et magnifico domino Stephano de
Bathor, regni Hungarie palatino ac in absentia regie mai-
-estatis locumtenenti generali, domino sibi confidissimo.
Оригипал Huvgarica.

X. У Инзбруну 2. оебруара 1529.

Ераљ Фердипапд јавља БакиКу, да je Теодорику Хар-
тиЛу заиоведио, да одмах врати патраг од БакиЛа отет
аосед Баихид. Нодстиче Haieufot, дп истраје у верноети
и otftßtie i, да Ле м у илаЛу иослати чим буде могао.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Reddite sunt nobis litere tue
de die dominico post festum beati Pauli primi heremite
vna cum copia literarum tibi missarum et in lingua rasci-
ana scriptarum, quibus satis intelleximus propositum Turee,
<le quo licet aliunde etiam admoniti fuerimus. Nobis tamen
placuit diligentia tua, quam te deinceps etiam in similibus
continuare nosque de omnibus per te intellectis vel si
mora nulla interponi deberet, locumtenentem et consiliarios
regni nostri Hungarie, Bude existentes, sedulo et confestim
monere et certiores efficere volumus Ceterum cognouimus
ex literis prefatorum locumtenentis et consiliariorum posses­
sionem Baanhyda vocatam tibi temere et de facto per
Theodoricum Hartych ereptam fuisse. Vnde eidem Theodo­
rico per literas nostras mandauimus, vt statim illam tibi
vel hominibus tuis relaxare et restituere debeat, quam ab
«o sic oportune repetes. Solutiones antem tibi et militibus
nostris debite nos immemores sumus, eamque quamprimum
possibile fuerit fieri demandabimus. Quare te gratiose
requirimus, vt in tua erga nos fidelitate et constantia perse­
 — 10 —

veres, teque nihil ex aduerso moneri patiaris, idque per

milites illos quoque fieri studeas, sicut te ipsos indubie
facturos esse credimus. Idque erga vos singulari gratia et
fauore nestro dum dabitur occasio recognoscemus.
Datum Inspruci, ipsa die purificatione beate Marie
Virginis, 1529.
Ca страпе: Bakyth
Kouuja. tlnugaricu.

XI. У Шпајеру 9. марта 1529.

Краљ Фердннанд иише Русканови&у, да м у oeraiie верап
у борби против Турака, па Ле га паградити.
Ferdinandus etc.
Egregie, syncere, dilecte. Quoniam nobis exposita est
fides et constantia, cum qua nobis in istis maxime partibus
bene et vtiliter seruire possis, de ijs itaque plenam fiduciam
gerentes, te graciose requirimus et hortamur, vt nobis
operam tuam prestarc velis in ijs, que pro honore et
commodo nostro et sacre regni nostri Hungarie corone
cum tua etiam vtilitate et ornamento tacere poteris. Nempe
quod quando nos cum expeditione nostra contra Tureorum
cesarem paratos esse atque eundem aggredi velle intellexe­
ris, te quoque vnacum amicis, fratribus, adjunctis et fami­
liaribus tuis ab hac parte tua contra Tureos insurgere et
arma nostra mouere cures ceteraque etiam facere et exequi
non cesses, pro impediendo conatu hostium necessaria et
opportuna, sicut ab egregijs Nicolao Rawber et Sigismundo
W eixelberger commissariis nostris latius intelliges. Que si
per te, vti non dubitamus, iuxta mentem ct voluutatem
nostram facta fuerint, hanc tuam operam ct labores cum
bonis hereditarijs ct simul omnia priuilegia et ju ra here­
ditaria te ab antiquo spectantia confirmabimus teque in
eisdem efficaci presidio nostro tuebimur et defendemus et
alijs rebus, que se tam in regno nostro Hungarie, Croatie
et Sclauonie vel alijs prouintijs et dominijs nostris here­
ditarijs in tempore offerent, que tua assistentia et meriti»
digna censabuntur, accumulate erga te atque tuos vero
 — 11 —

recompensabimus. E t ei que eciam bona et ju ra hereditaria

habueris ab antiquo te spectantia, illa eadem tibi confirma­
bimus, teque in eisdem confirmabimus et defendemus, ita
quod de munificentia nostra regia peroptime honoratus et
satisfactus esse debeas. Vnde nobis pollicemur, quod dignum
petitionis nostre respectum sis habiturus, quo vberiorem a
nobis graciam et beneficentiam demereas.
Datum Spire, 9. marty 1529.
6Vi стране: Ad Kuscanovits.
Kouuja. Hungarica.

XII. У Шпајеру 22. марта 1529.

К р а л Фердинпнд издаје на.чог Јовану Хоберданцу, да
зароби деепота Стефана и његову матер и да их чува до
даље заиовести.
Ferdinandus etc.
Egregio, fideli, nobis dilecto Johanni Habardanecz de
Zalathnock gratiam nostram regiam et omne bonum. Quo­
niam accipimus illustrem Stephanum Beryzlo de Grabaria,
regni nostri Rascie despotum, simul et matrem ipsius Rasci-
anam ea commisisse, propter que infidelitatis nota jure
censendi sunt, eapropter tibi seriöse committimus, vt eun­
dem et matrem eius quamprimum fieri possit, capi et
detineri facias et cures vsque ad vlteriorem iussionem
nostram. Secus minime facturus.
Datum Spire die X X II. marty 1529.
Ca стране: Habardanecz. In forma patenti.
Kounjn. Huvguricn.

XIII. У Шпајеру 22. марта 1529.

К р а л Фердинанд пише кастеланима деспота Стефана,
д а je наложио Јовану Хобердонецу, да зароби десиота
ради неверства м возива кастелане, да иредаду градове
у руке Хоборданчеве.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Cum intelligamus illustrem
Stephanum Beryzlo de Grabaria, regni nostri Rascie despo-
 — 12 —

tum, ea in nos et sacram regni nostri Hungarie coronam

admisisse, propter que in infidelium numero merito haben­
dus est ipeumque vt talem capi et detineri mandauerimue
et ob id castra et oppida sua ad manus nostras, in quibus
ea tutiora fore scimus, per hunc egregium Johannem H a­
bardanecz de Zalathnock recipi velimus. Idcirco tibi preci-
pimus et sub perpetue infidelitatis pena mandamus, vt
castrum istud, quod ad presens tenes et in custodiam
habes, prefato Johanni Habardanecz mox visis presentibus
ad manus nostras omnino ac sine vlla exceptione ant mora
qualicumque cedas et relaxes, teque in eo, vt decet, obe-
dientem et promptum exhibeas. Secus sub pena premissa
minime facturus.
Datum Spire feria tertia post palmarum 1529.
In simili fiant litere nouem.
Ca стране: Castellanis despoti.
Ifouuja. Huuganw .

XIV. Шпајвр 24. марта 1529.

/Сраљ Фердинаад аише Ж арку од Маглаја. д а Ае скори.ч
иослати војску иротив Турака те га позива, да се ири-
дружи са својима тој војсци, чим она стигне у његов крај.
Ferdinandus etc.
Egregie, syncere dilecte. Cum bonam fiduciam de opera
tua conceperimus, eamque in rebus et negotijs nostris et
sacre regni nostri Hungarie corone non sine tua etiam
vtilitate et emolumento prestare possis. Idcirco te graciose
requiriums. vt quum exeicitum nostrum, quem breni ad
regnum istud nostrum mittemus applicuisse nosque Tureas
aggredi velle perceperis, extunc vnacum gentibus et viribus
tuis omnibus ab alia parte contra eosdem insurgere no-
bisque in expeditionis vsque nostre finem fideliter et con­
stanter seruire et assistere non graueris, quod vbi per te,
vti arbitramur, factum fuerit, te omni gratia et fauore nostro
 — 13 —

complectemur et simul hanc tuam promptitudinem et assi­

stendam bonam iuribus et bonis possessioaarijs in dicto
regno vel partibus eidem annexis existentibus iuxta eiusdem
merita accumulate compensabimus, vitra ea, que prius ob­
tines, que etiam tibi clementer confirmabimus teque in
eisdem raanutenebimus et defendemus. Datum Spire, 24.
marty 1529.
У страни пише: Sarko de Maglay. In simili fiant
vne ad Jnrazin Zepze. Item alie vne ad Hassan wayaodem
sub isto tenore.
Kouuja. Иачдапса.

XV. Шпајер 24. марта 1529.

Л р а л Фердинанд јавља Стефану БалентиЛу, да м у шаље
као посланика свога Јована Хоберданца и иозива га, да
npefe па његову стрппу иа fie му оиростити, што je до
сад иристајао уз Заиољу.
Ferdinandus etc.
E gregy et nobiles. Commisimus aliqua per hunc egre­
gium Johannem Habardanecz de Zalathnock vobis referenda,
sicut ab eo intelligetis, in quibus cum habito fidei hono-
risque vestri respectu vos tandem inclinatiores futuros esse
arbitremur ad seruiendum nobis et sacre regni nostri Hun­
garie corone vos quoque ad hoc idem prestandum inpre-
sentiarum admonere voluimus, vobis quoque significantes,
quod si vbi non diffidimus, ad nos animo seruiendi con­
cesseritis, cuipiamque omnem, quam ex eo, quod Johanni
Scepusiensi contra nos et regnum nostrum prefatum adhe-
sistis, clementi animo remittemus et abolebimus. Super
quibus omnibus prefatum Habardanecz clarius informebis
et resoluatis, vt nos de animi vestri voluntate certiores
effecti vlteriue agere possimus. Datum Spire, 24 marty 1529.
У страни иише: Stephano Balentith et Rascianis wayde.
Konuja. Hungarlca.
 — 14 —

XVI. Шпајер 24 марта 1529.

Краљ Фердинанд пише Радосаву Челншсу и другим Ср-
бима у блиаипи десиота Берислава, да je десиот ироказао
Турцима неке тајне Ш аље им као иисланика Јована
Хоберданца м обеЛава, да Ле скорим напасти с војском
Ту[>ке.
Ferdinandus etc.
Egregij, nobiles, syncere dilecti. Commiseramus alias
illustri Stephano Beryzlo de Grabaria, regni nostri Rascie
despoto, vt nonnulla super anirai nostri voluntate vobis
exponeret et subinde a vobis pateret, vt vos ad fidelitatem
nobis prestandam inclinare deberetis, quod idem despotua
nedum non iuxta commissionem nostram vobis retulit verum
etiam illud inimicis et aduersarijs nostris propalauit non
sine magno vestro omnium malo, quod nobis equidem valde
molestum est. Cum autem vobis alia per hunc egregium
Johannem Habardanecz de Zalathnock referri et declarari
voluerimus, quo vobis clementie et fauoris nostri argumen­
tum non modicum prebebunt. Eapropter vos graciose requi­
rimus, vt dictis et relatibus prefati Habardanecz fidem in­
dubiam adhibeatis, quibus cognitis et intellectis, animum
illi vestrum declaretis an ne, nobis et sacre regni nostri
Hungarie corone inseruire velitis. Quod vbi facere decre-
ueritis, vestrum erit, vos cum omnibus viribus et copijs
vestris adornare et inseruare atque intellecto descensu exer­
citus nostri, quem non diu ab hinc contra Tureos ad Hun-
gariam mittemus, eidem omni potentia vestra occurrere et
fideliter adsistere, sicut vos indubie facturos esse confidimus.
Propter hanc vero operam vestram fidelem et bonam vos
omni gracia deinceps complectemur vosque bonis et juribus
possessionarijs meritis vestris competentibus atque etiam
longe maioribus condonabimus, vitra ea que nuncusque ob­
tinuistis, que vobis etiara confirmabimus et vos in eis manute-
nebimus et defendemus. Datum Spire, feria tertia post P al­
marum 1529.
У crpanu: Radazau Clielnik et alijs. Исаод овог иише:
Rasciane (т. j. iittere).
Rouuja. Huiii/nrica.
 — 15 —

XVII. Март 1529.

Информација о заробљењу десаота Стефана и његове матере
и о иосланству иограничним заиоведницима сриским.
Habardanecz petit litteras siue commissionem maiesta­
tis regie etc. domini nostri clementissimi, super captura
despoti Rascie et matris sue, que est Rasciana.
Petit item alias litteras preceptorias ad castellanos
despoti super cessione et relaxatione castrorum suorum
ipsi Habardanecz ad manus regias facienda.
In lingua italica ait esse scribendas litteras secretario
T urei nomine Dionysio dito Bosydar de la W echia eros
tenoris, quod Habardanecz maiestati regie fecerit relationem
de animo suo et ijs, que Habardanecz c u » eo tractauit
super scribendis nouis et occurentijs rernm turcicarum et
persicarum, de expeditione, apparatu, gentibus, tormentis et
alijs, que Tureus et Veneti contra nos faciunt et quod
maiestas sua de eius oblationem est bene contenta, hortando
eum, vt id facere velit et singula Habardanecz per litteras
et homines suos communicet, promittendo ei salarium vel
pecunias, quas ipse secretarius indicet.
Item alias scribi debere asserit ad Hariadin secreta­
rium et medicum basse bosnensis, vt significet res turcicas
et si quid Veneti essent facturi apud Tureum. Reliqua
pars litterarum fiat sicut priores fuerunt ad Ruscanowith.
Credentiales fiant ad Petrum Justowille cum bonis pro­
missionibus et verbis sicut ad Ruscanowith.
Patentes fiant pro Habardanecz, vt quoscumque re-
periat, tactionem Johannis et Tureorum sequentes capere
et detinere possit.
Dicit Habardanecz, quod in ascensu suo ad regiam
maiestatem venerunt ad eum XXV. persone in presidijs
castrorum Vi war et Barka collocate, offerentes eidem,
quod si tummodo vnum artificem haberent, qui per medium
bombarde vnius proijcere posset ignem in (licta castra,
curare vellent, vt illa sibi reddantur et Tureis eripiantur.
Quare petit Habardanecz talem artificem cum vna duntaxat
bombarda, globis et pulueribus ceterisque instrumentis
 — 16 —

necesarijs et saltem quattuor pixides, quales solent haberi

in prora nazadorum, cetera ipse de suo supplebit et ordi­
nabit.
Item quod committatur camere Hungarice, vt aulici»
in Posega satisfaciat de stipendijs suis.
E t quod eisdem aulicis committatur, vt requisiti per
Habardanecz in negotijs maiestatis regie, eundem sequantur
et adiuuent, quibus possunt gentibus et subsidijs.
In simili scribatur ad comitatura de Posega et W alko,
vt requisiti ab Habardanecz assistant ei omni potentia.
In simili ad palatinissam veterem cum hac adiectione,
quod naues quascunque a rege Ludouico solutas et alia»
in terris suis et Ladislai quondam de Kanysa existentes,
reddat manibus Joaunis Habardanecz.
Ceterum Habardanecz decreuit mittere in diuersa loca
quattuor exploratores, vnum post alium, ita quod alter
alterum ignoret et quod alter in reditu subsequi debeat al­
terum, pro quibus petit 200 florenos.
Mittet alios plures in Seruiam, Walachiam, Bulgariam
et Bosnam, pro quibus petit 100 florenos . . . .
In lingua rasciana scribatur Hassan wayde bosnensi,
vt se conferat ad fidelitatem maiestatis regie, cum bonis
verbis et promissionibus, prout in alvs.
In simili ad Sarko de Maglay et Juraziu de Zepze,
vt insurgant, sicut alij cum promissionibus similibus
(rasciane).
In simili ad Iwanko et Stefanum Wolkowith (latine).
F iat edictum publicum per totam Hungariam, vt qui­
cunque ex Turcia profugi vel Turei vel captiui christiani
venerint cum rebus et bonis eorum, permittantur se conti­
nere et conferre ad loca regni et sedes suas illic collocare
cum hoc tum vt se fideliter gerant.
Scribatur etiam Radazaw Chelnick et Fokmanovith,
capitaneis alijsque Rascianis Sirimij existentibus in lingua
rasciana, qualiter rex alias eis per despotum denuntiauerat,
vt fidelitatem maiestati sue prestare deberent, quam postea
despotus alijs publicauit cum magno ipsorum malo, nihilo­
minus commisit similia et alia ipsi Habardanecz, vt ipsis
 — 17 —

referat de animo et intentione maiestatis sue, qua cognita

se maiestati sue offerant et preparant contra Tureos, vt
quum intellexerint, eam esse cum exercitu suo paratam,
veniant in auxilium ipsis, promittendo eis bona multa in
bona forma.
Capitaneo et Rascianis, existentibus apud Joannem
Scepusiensem, licet hactenus seruierint wayvode, tamen eis
rex condonat quicquid per huiusmodi seruitium suum com­
miserunt hactenus in maiestatem suam, hortando eos, vt
conterant se ad fidelitatem regis, quam si velint prestare
et seruare, notificent ipsi Habardanecz.
C тгола: Informatio Habardanecz super pluribus literis
ad Raseiam scribendis.
Kouuja. Hungarica.

XVlll. Љубљана 9. априла 1529. год.

Барони Никола Раубер и Ж игмунд Вајкслбергер ја вла ју
кр а л у Фердинанду, да су иримили његова писми, упу-
fiena иреко њих тројици турских зааоведника; траже од
крала мовац, који су они издали као плаЛу уходама и
извештавају га о иреговорима ca fiuKujua (једно алеме
српско), који су волни да иређу у службу Фердинанду.
Durchleuchtigister, grossmechtiger kunig, genedigister
lierr. Vnnser gehorsam vleissig willig dienust seinn euer
kuniglichen maiestät alzeit zuuor. Gestern haben wir e.
kn. mt. schreibn, ains an vnns baid lauttund, des datum
zu Speyer am newnden tag marcij steet, sambt dreyen
ändern euer mayestät briefen an Sinen voiuoda, Muscauo
Krustanowich vnd Khradigkh Ohidenn sambt derselben
copeyen emphangen vnd vernumben. Darauff fuegen wir
euer kuniglichen mayestät hiemit vnnderthenigclich zu
uememben, das ich Sigmundt Weichslberger auf mein anzai-
gen, so ich euer kuniglichen mayestät zu Ynsprugkh meines
diener halben, den ich in die Turgkhev zu den partheyen,
wie ich dann dasselbmal zu Ynsprugg euer kuniglichen
mayestät zu uersten geben gethan, bisher ein zeit auf die
briefF, so euer mayestät ine geben solt, haben verzogen.
Књиге Матиц« Српске 32. в 33. 2
 — 18 —

Nachdem mir aber desshalben von euer kuniglichen mayestät

kain beuelh khumben, hab ich aus fursorg. das mein diener,
so sich der T urkh in anzug erhueb, etwo verhalten möcht
werden, bemelten meinen diener am nagstn montag nach dem
Palbm tag jungist verschinen, mit hunndert vnd zehen gülden,
dem wascha. vnd meines gelts hunndert gülden in golt,
dasselb auff potnlon auszutailen vnd den pundnussen des
statlicher auszuwarten mugen, geschikht. Darneben ainen
glawb brieff geben, sv dieselben partheyen dermassen zu
uertrosten, das ich nun alle sacli bey euer kuniglichen
mayestät auft's pesst ausgericht vnd gedachtem meinem
dieuer sich aller sachen aigentlich zu erklnindign vnd die
partheyen in solher sachen biss ich inen der gelegenhait
nach widerumb potschafft tliut, stilzuhalten beuolhen,
demnach auch gründlichen beschaidt vnd antwurt sambt
ainem Turgklm aus inen mit im herauszubringen, der bey
mir biss zu anzug euer kuniglichen mayestät denselben
albeg wider hineinzuschikhen vnd solhs zu verkhunnden,
beleihe. Alspald dann derselbig mein diener, der vnns in
dem vnd anderm, besonderlich wann sich der turgkhysch
kaiser von Constantinopl zu erheben willens sey, gründli­
chen beschaid bringen vnd vnnderrichten wirdt, khumbt, wel-
hes ankunfft ich mich vor Sand Georgen-tag gewislicheii
versiech, alsdann solhs euer kuniglichen mayestät on allen
verzug zu erindern vnd anzaigen. Dieweil dann euer khu-
niglichen mayestät hieuor von mir Sigmunden Weichslberger,
welhermassen ich die sachen bestelt, verstanden, haben wir
vnns baid nachdem euer mayestät brieff den hewptern
in Bossen in latein geschriben, diser zeit nit wol sicher
hinein khomen, sy auch khainen vertrauten, der in die
Lasv (sic) finden mochten, dieselben bey vnns biss bemelter
mein Weichslbergers diener den Turkhn wie vorstet, mit
ime heraus bringt, zu behalten vnd bey demselben Turgkhn
hinein zu schikhen, entslossen. Vnns wil auch nit von notten
ansehen, das wir vor ankhunfft offtbemelten mein Weichsl­
bergers diener ainem fanen auffzurichten.
Das aber euer kuniglichen mayestät vnns muglichen
vleiss den khnecht yederzeit heraus alle sachen vnd wir
hinein zu uerkhunden, furzuwennden, aufflegn vnd beuelhen,
 — 19 —

zaigen wir hiemit euer mayestät an, das es nit wol muglich.
W as wir aber in dem vnd anderm thuen sollen vnd mögen,
wellen wir alzeit nach vnnserm pessten vleiss vnd vermugen,
auch vnserm guetten bedunkhen nach gehorsamblich willig
vnd gern thuen.
Ferrer genedigister kunig, hab ich Räuber ainen ver-
etanndt mit allen den Zutschen, die vor siben jarnn sich
aus Krabbatn vnder euer mayestät in Issterreich vnd
au f dem K arsst wesenlicli gethon, aber yetzo vnnder dem
T urgkhn zu Obrofatz.der etwo ainer oder in die siben hundert
sinndt, alles fraydig lewtt, die vast hervber in euer mayestät
lannd martalossen vnd grossen schadn thuen, die wern willig
hervber zu faln vnd sich viderum vnnder euer mayestät
auff dem Karsst vnd Issterreich zu thuen, wo sy des eiu
geschrifftlichs glaid mit gnediger mainung von euer maystät
hetten. Ich glaub entlieh wo das beschech, euer mayestät
bedorfften furon die marthalossen nit zu uersolden, sy wurden
irs gwins halben selbs gerun hinein raisen, aber sy bitten
innen khainen ändern haubtman zu geben, wenn Casparn
von Karschan. Das hab ich euer mayestät aus vnnderthe-
niger phlicht hiemit anzaigen wellen, der wir vnns baid
als vnserm gnedigisten herren hiemit vnnderthenigclich
thuen beuelhen. Datura Laybacli 9 tag aprilis anno 1529.
Euer kuniglichen mayestät vnnderthenigist diener Räuber
freiherr vnd Sigmund Weigsslberger.
C иоља: An die kunigliche mayestät zu Hungern
vnd Behaim, erzhertzogen Ferdinanden, vnnserm gnedigista
herm . Speyr.
Huvyirica. Оригинал.

XIX. У Линцу 16. маја 1529.

К р а л Фердинанд иише Павлу БакиЛу, утврђује га у вер-
ности и обеЛава му наклоност своју и награду за верну
службу.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Reddite sunt nobis bine litere
tu e de 15 et 25 mensis aprilis proxime elapsi, quibus nou
 — 20 —

eine animi nostri molestia intelleximus necessitatem, qua te

et nazadistas nostros laborare scribis. Putabamus equidem
a consiliarys camere regni istius nostri tibi et nazadistis
vel pro parte stipendiorum debitorum iamtandem satisfactum
esse, quod cura neutiquam effectum esse videmus, nobis’
quoque ingratum extitit et quamuis ad patrias nostras re-
dierimus et nunc de rebus et incumbeutys prefati regni
nostri mature consulere et deliberare reperimus atque in
opere etiam simus, quo et tue et aliorum solutioni debitum
et bonum ordinem faciamus. Ne quid tamen interim nostrae
erga te gratiae in presens defuisse videamur, committimus
eisdem consiliarys camere nostre, vt omnino curent omnique
nixu contendant, tibi et nazadistis nostris, si non totaliter,
pro parte tum satisfacere neque vos vacua manu discedere
permittant, quod si preter mentem non faciant aut facere
nequeant, nos ipsi de via et modo conuenienti et necessario
cogitabimus. Idque tandem assequi studebimus, vt ope et
auxilio nostro adiutus et quantumcunque fieri possit, pro-
uisus, ad seruitia nostra redire eaque vnacum ceteris fide­
libus seruitoribus nostris alacri animo continare possis.
Nihil enim tibi imagineris gratiam et beneficentiam nostram
tibi defuturam, sed certo tibi polliceare nos et te et ceteros
fideliter et bene nobis seruientes minime deserere velle.
Quare te non vsque adeo moueat parua hec rerum presen-
tium difficultas, cui cum dei auxilio in tempore occurremus,
nec quicquam fidei habeas aut nazadistas nostros habere
sinas fictis et friuolis Johannis Scepusiensis pollicitationibus,
que quantum in se subsistant, hactenus fructificauerint,
liquido constat et cum in ea sit sorte constitutus, vt se
ipsum iuuare nequeat, quomodo ditare poterit alios ? P ro
tua vero prudentia et rerum experientia satis colligere pote»
etiam tibi fides syncera quam nobis et debes et prestas,
inspirare potest malis illius artibus et vaframentis nihil esse
fidendum. Ceterum tibi committimus, vt quo possis modo
congruo prefatos nazadistas nostros in offitio debito conti­
nere non cesses atque ita confortare cures, vt clementie
nostre respectum habere seque fortune meliori potius seruare
debeant quam aliorum dictis aut persuasionibus noxys cre­
 — 21 —

dere. a quibus se postea nou nisi suo ipsorum raalo possint

absoluere. Paruam Iianc solutionis sue moram, quae citra
ftnimi nostri voluntatem accidit, patienti animo laturi cum
breui et ys et aliorum prouisionibus prouidere studeamus.
Q uod ad explorationem vero tenendam pertinet, scribimus
magnifico Thome Nadasdi et egregio Stephano Pempfflinger,
consiliarys nostris, vt alter eorum, qui presens fuerit, tibi
d e 100 floreuorum prouidere curet, quibus habitis omnem
operam adhibeas, quo per fidedignos homines tuos certo
intelligas Turei exitum et conatus, quos nobis quamtotius
significes atqe ita, que vera esse et certa cognoueris. sic
etiam nobis omnino notifices, in eoque nulli prorsus opere
labori aut diligentie parcas. Quod omnia vt te indubie
tacturum esse credimus. Ita ea quoque omni gratia nostra
erg a te recognoscemus adeo, quod gratitudinis nostre offitium
reipsa experiri quoque debeas. Quod tibi clementer etiam
significandum duximus. Datum Linty 16 may 1529.
Ca стринс: Paulo Bakyth.
Kouuja. Нипдппса. Један део ове лиетиме иубликовао
je dr. Szentkldrai J<-nö, y делу A dunai hajöhadak törtinete,
Budapest 1885. стр. 380.

XX. У Линцу 16. маја 1529.

Краљ Фердинанд одговара ЈНадаждију ма његово иисмо
од 10. т. м. и са заосвалношЛу прима иредлоге његове у
ствари десаотовој.
Ferdinandus etc.
Magnifice, fidelis, dilecte. Accepimus literas de 10.
huius vnacum annexis egregij fidelis nobis dilecti Johannis
Habardanecz de Zalathnock et simul intelleximus opinionem
tuam, quam nobis circa negotium despoti reuelasti. Hanc
iuditio a te fido factam non aliter etiam quam clementi
animo suscipimus nosque in eodem gratiose ac vt decet
geremus. Litteras annexas prefato Johanni quam citissime
transmittas. Nostram in eo seriosam exeeuturus voluntatem.
Datum Lintij 16 maij 1529.
Ca етране: Nadasdi. Kouuja. Huvgarica.
 — 22 —

XXI. У Линцу 16. маја 1529.

Краљ Фердинамд се захваљује Хоберданцу, што je заро-
био десиота и његову матер. Налаже м у, да исте доведе
у какво сигурно место. Ако се и догоди, да десаот буде
ослобојен, оиет Ле бити захвалан Хоберданцч па услузи.
Моли га, да м у јавла новости о турском кретању.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Allate sunt ad nos litere tue
de prima huius, quibus gratiose intelleximus, te despotum
vnacum matre sua captiuasse, quod nobis valde gratum
extitit nobisque ex hoc etiam inuoluit fidelitas et diligentia
tua, tibique propterea committimus, vt eundem despotum
et matrem eius ad locum securum et munitum, vtpote ad
locumtenentem et consiliarios inferiores austrienses in ci-
uitate nostra viennensi existentes quamprimum quam dili­
gentissime conducas, quibus super hoc resolutionem dabimus.
Tametsi vero contingat despotum, gratiam a nobis obtinere,
minime tamen immemores erimus fidelium et gratorum ser-
uitioum tuorum, sed potius eadem in ijs et alijs singulari
gratia et fauore nostro regio recognoscemus. Literas item
annexas tibi mittimus, eo quo petijsti tenore scriptas, quibus
pro rerum nostrarum et tuarum exigentia oportune vteris.
Quo ad explorationem occurrentiarum et conatuum Tureo­
rum te quoque requirimus omni studio, vt in inuestigandis
eisdem nulli penitus opere ac diligentie parcas easque nobis
quam citissime perscribas, eo tamen pacto, vt que certa et
indubia esse cognoueris cum fundamento bono nobis signi­
fices, ita, quod ea pro veris habere et nos superinde gerere
et nostra negotia necessario disponere valeamus. Si vero
aliquam auditu vel per famam ant incerto authore aliunde
perceperis, ea quoque tali argumento et modo scribas, vt
in eisdem etiam sciamus, quid agere debeamus. Quod te
omnino facturum esse nobis pollicemur. Nostram in eo
expressam executurus voluntatem. Datum Lintij 16 may 1529.
Ca стране пише: Habardanecz.
Kovuja. H ungarica.
 — 23 —

XXII. У Лану 17. јуна 1529.

П овле Г>аки& ја в љ а к р а љ у Ф ер д и п а п д у о турасим наме-
ра м а , м о л и га, д а м у изд а п п ја м п и ч к у плат у за шпјкаш е
и д а се иистара за »сгн, који je д о ш љ и к у туђој зе.чљ н,
без икога свига.
Serenissime princeps et domine domine mielii gratio­
sissime. 1’ost fidelium seruiciorum meorum humilimam com-
mendaeionem. Jam certis vicibus de conatibus cesaris
Thwrcarum eandem vestram serenitatem eertificaui. Quamuis
maiestas vestra diebus elapsis dederat ad me literas, vt
magnificus dominus Thomas Xadasdy, quo ad explorationem
de Centura florenorum mielii prouidere haberet, quamuis
antequam ex parte necessitatibus meis ac uazadistaruni
vestre serenitatis et famis Thwrcarum, de Buda eidem
vestee serenitati scripserim et ante allacionera literarum
vestre serenitatis ab ipso domino Thoraa Xadasdy centum
florenorum rogaueram, vt eandem cicius de certis conatibus
Thwrcarum expertam facere possim. Nunc itaque reuersis
ad me exploratoribus famam certissimam de conatibus cesaris
et sui exitus ad me scriptam eidem vestre serenitati in
specie et intranssumpte remisi, vnde eadem vestra serenitas
intelligere potest conatus Thwrcarum, et eius exitum, pre-
sertim de morte Mwztafa basse. Licet erat fama Hybraym
bassam dumtaxat exiturum, cum enim aliquis bassa exire
wlt, tunc alter bassa non est cum eo, nisi zanchaci basse
autem semper cum cesare.
Preterea scripserat vestra serenitas de solucione mea
e t nazadistarum vestre serenitatis consiliary et camerary
haberent nobis prouidere. Xouerit tamen vestra serenitas vsque
hodiernum diem vllam nobis fecisse solucionem, quamuis
et nos in presenti necessitate vestre serenitatis et absenti
adplenare solucionem seruiciorum nostrorum vestre sereni­
tatis camerarios non solicitamus, dumtaxat particulatam
solucionem, qua videlicet vsque eiusdem vestre serenitati
felicem reditum in seruicijs maiestatis vestre se sustentare
valeremus. Sed nec illis nobis prouidere curant. Ego autem
nec possum nec habeo quibus tum inter nazadistas tum ad
 — 24 —

eiusdem vestre serenitatis seruicia transsire. Timeo autem,

quin vestre serenitati maxima dampna in alienatione naza-
distarum et lignis maiestatis vestre non eveniant, ex quo
nazadiste ipse sunt insoluti. Aliud est, vt comitatus ille
Baronya ex instigationibus Bernaldi Hennyey vicecomitis,
sepius in eos insurget et quos vbi reperiri poterunt, inter­
ficiunt et eos ab hinc expellere conantur. Nescio si confidens
in regem Joannem ipse Bernaldus Hennyey id facit, que
operatur. Ex alijs literis eciam intelligere poterit vestra
serenitas de aduentu aliorum Rascianorum, qui sunt cum
rege Joanne, cum haberent ad quid : sed cum istos, qui
hic sunt, interficiunt et expellere volunt, quomodo ipsos
confortare possum vel reuocare ?
Postremo recordare poterit maiestas vestra per me
eidem de meo inprimis meminisse negotio, vt ego aduena
regni alieni sum et veni ad seruicia huius regni relinquens
bona omnia, que habui. Nullum habens post deum optimum
protectorem nisi vnicum dominum clementissimum vestram
videlicet maiestatem nec habens consaguineos, affines et
fratres; eos eciam quos habui, perdidi vnicos fratres in
regno hoc. Igitur, clementissime domine, iam bene nouit
vestra maiestas exitum cesaris Thwrcarum belli et sue po-
tencie in hoc regnum. Si enim Hungari eiusdem vestre se­
renitatis bellum et eorum protectorem non intellexerint,
pauci sunt, qui non adherent regi Jo an n i: ego autem semel
relinqui et semotus sum a seruicijs Thwrcarum nec cum
eis permanere vsque ad mortem volo nec eis adherere:
domum autem et permanentiam meam ac residenciam vbi,
vxorem heredes ac quas habeo res locare possim, vllam
habeo, in mediate autem a partibus regis Joanuis nullas
eos mouere possum, si eciam a Thwrcis 11011 haberem im­
pedimentum.
Igitur suplico eidem vestre serenissime maiestati tan-
quam domino meo graciosissimo, vt eadem de me permans-
sioneque vxoris, heredum ct paucarum rerum prouidere
dignetur, vt sub alis vestre serenitatis me conseruare possem.
Ad que gratiosam expecto relationem tanquam domino
meo clementissimo eandemque vestram serenissimam mai-
estatcin altissimus in prospera conseruet prosperitate et
fortuna.
Ex casti’O Lak, feria quinta post festum Beatorum Viti
et Modesti Martirum, anno domiei 1529. Eiusdem vestre
serenitatis fidelis seruitor Paulus Bakvth.
C поља иише : Serenissimo principi et domino domino
Ferdinaudo dei gratia Hungarie et Bohemie sc. infanti Hy-
spaniarum, archiduci Austrie sc. domino mielii gratiosissimo.
Ad proprias manus maiestatis regie detur.
Наш/апса. Оригинал.

XXIII. Код Белавара 22. јула 1529.

Иивле БакиЛ извештива краља Фердинанда о кретању
и илановими турским.
Serenissime princeps et domine, domine, mihi 'gratiosis­
sime. Post fidelium seruiciorum meorum perpetuam exhibi-
cionem. Literas et mandata maiestatis vestre regie pro
parte cesaris Thureorum et dominorum ac nobilium regni
Sclauonie ad me data intellexi, ad que aliam famam nunc
quoque scribere nequeo quam preteritis temporibus maiestati
vestre regie notificaui. Quoniam cesar Thureorum persona­
liter est Xandoralbe et tardacio ipsius 11011 nisi ex disrupeione
vadi euenit, quin personaliter hactenus hoc regnum non intra-
uit, sed iam vado torte facto vires illius in dies transfretantur,
qui recta via Budam proficisci intendit. Regnum vero Sclauonie
fidelitate reiecta celsitudinis vestre regie ad Johannem Za-
poliensem defecerunt Thureis adherentes episcopum zagra-
biensem pro locumteuenti et Vrbanum de Batthvan in ca-
pitaneum susceperunt, quibus in subsidium nonnullas vires
per Thureos mitti percepi, que vel ex illa parte lluuiorum
ad Chorintiam vel ex ista parte Hungariam transire asse­
runtur, sed pocius credo, quod per Corintiam. Sed maiestas
vestra regia illae attendat, vbi cesarem esse intellexerit,
quo deuicto de ceteris leue erit. Id enim maiestati vestre
regie eciam preteritis temporibus scripseram denique sup-
plicaueram celsitudini vestre regie, vt eadem de loco tu-
 — 26 —

ciori, vbi familiam et res meas reponere valuissem, me

prouidere dignata fuisset, vt seruicia debita maiestati vestre
serenissime liberius exercere potuissem. Igitur nunc quoque
gratiosam superinde a -regia maiestate vestra relationem
expecto. Ex vado Drawy circa Belewar, in festo beate
Marie Magdalene, anno domini millesimo quingentesimo
vigesimo nono.
Eiusdem maiestatis vestre seruitor Paulus Bakytth.
C иоља: Serenissimo principi et domino, domino F er-
dinando, dei g ratia regi Hnngarie et Holiemie, arciduci
Austrie sc. domino meo gratiosissimo. Ad proprias manus
regie maiestatis.
Оригинал. Hungarie«.

XXIV. y Будиму 25. јула 1529.

Јегарски oucicya Тома Салахази шаље крчљу меко сриско
иис.ио, иослато ареко Јована Хоберданца.
Serenissime rex, domine clementissime.
Post humillimam seruitutis mee commendationem. Cum
has nocte Budam venissem, reddite sunt mihi litere Ha­
bardanecz, cum quibusdam literis Rastianis, quas transla­
tas ad maiestatem vestram statim mittere curaui. D e T ur­
earum aduentu in dies afferuntur certiora; iccirco non
est, quod maiestas vestra amplius dubitet aut cunctetur.
Quam deus optimus clementissimus nobis reddat felicissimam.
Bude XXV. ju ly 1529.
Protonem sacerdotem expecto hoc triduo.
Eiusdem maiestatis vestre seruus humillimus Agriensis.
G и о л а : Sacre maiestati regie, domino meo clemen-
tissimo.
Другом руком пише: Litere Raseianorum et Radazaw
Chelnick super seruitijs regijs.
Оригинал. liuugw ica.
 — 27 —

XXV. У Лиицу 5. августа 1529.

Краљ Фердиманд пише Радосаву Челпику и другк.ч Ср-
бима у Срему, yreppjje их у верности и иозива их, да
ce о даљем раду саоразуму са властелином Јовапом
Хоберданцем.
Ferdinandus etc.
Egregy, agiles et nobiles, fideles, dilecti. Jam binis
literis nostris vobis abunde declarauimus mentem et volun­
tatem nostram esse, vt egregio, fideli, nobis dilecto Joanni
Habardanecz de Zalathnok in ys, que nostro nomine vo­
biscum tractaturus esset, plenam fidem habere ac vos ad
seruitia nostra transferre deberetis. Ad que cum ex literis
vestris ad nos per eundem Johannem transmissis intelliga-
mus vos inclinatos esse saltemque a nobis resolutionem
petere, quid a vobis sit. Eapropter vobis significamus, qua­
liter prefato Johanni Habardanecz commisimus, vt vobiscum
tractare ac resolutionem nostram per semetipsum aut homi­
nem suum fidedignum presentium latorem vobis intimare
debeat. Quare vos harum serie firmiter requirimus, vt
eidem Johanni vel homini suo in omnibus ys, que vobis
ex parte nostra dicet et exponet ac etiam promittet indu­
biam atque eam fidem, quam nobismet presentibus presta-
retie, adhibere vosque tanquam fideles et bonos seruitores
in rebus nostris exhibere debeatis. Quo facto vobis omnem
gratiam nostram regiam pollicemur, quam vobis in collatione
et donatione bonorum hereditariorum ac confirmatione iu-
rium et priuilegiorum vestrorum ostendere sumus parati.
Datum Linty quinta augusti 1529. Egregys, agilibus et
nobilibus, fidelibus, nobis dilectis Radazaw Chelnick alysque
Rascianis Sirimij existcntibus.
У страни иише: Radazaw Chelnick.
/fonuja. Huiigarica.
 — 28 —

XXVI. У Линцу 5. августа 1529.

Лраљ Фердинанд одговара Јовану Хоберданг^у на његова
иисма, теши га. да м у се неКе ништа догодити и ако
десиот Стефан буде ослобођен и уауКује га, да води и па
даље. иреговоре са Радосавом Челником и другим ш гла-
вицама сриским.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Quaterne nobis successiue tue
reddite sunt litere, quibus scribendi diligentiam, qua vsus
es, gratiose cognouimus. Primumque nobis valde placuit,
quod vnacum Francisco Sav damnum aliquod Tureis intu­
leris, tuumque in hoc honestum propositum probamus, te
requirentes omni studio, vt te in ys et consimilibus etiam
bene ac fortiter, vt soles, geras atque in eo studeas et nobis
placere et nomini fameque tue bone consulere.
Quod ad equites leuis armature, de quibus mentionem
fecisti, attinet, tibi commitimus, vt nos clarius et quam-
totius admoneas et informes, quot et quibus sumptibus
illos a te conduci et colligi posse et ad quam diem illos
ad profectionem paratos esse debere putes, vt habita tem-
pestiua illorum noticia iuxta rei exigentiam agere et nos
dirigere valeamus.
Si despotus captura sua liberandus fuerit, quod adhuc
tamen in animo non habemus, curabimus, vt relaxatio ip­
sius sine tua iactura aut preiuditio fiat. De Tureis autem,
que veraciter intellexeris, continuo ad nos scribas, in eoque
niliil prorsus differas, in quibus omnibus menti nostre plu­
rimum satisfacies, quod erga te quoque gratiose recognos­
cemus.
Allate sunt item ad nos alie tue bine litere de 12 et
13 j uli predicti vnacum literis Radazaw Chelnick et Ras-
«ianorum, super quibus tibi iniungimus, vt ad literas
nostras credentiales ys annexas ac in tuam vel hominis
probi et idoneo a te mittendi personam directas cum eodem
Radazaw ceterisque Rascianis, meliori quo poteris et scies
modo, mox tractare studeas eisque nomine nostro queeunque
& nobis petierint (honesta tum et possibilia sicuti beue
 — 29 —

nosti) promittere poteris. Ad hoc vt videant nos de actioni-

bne et operibus eorum fiduciam habere nosque de ys, que
sic cum eis egeris, quamprimum certifices. Quod autem
petis, vt tibi relationem faciamus, quid nam facere vel si
cum apparatu tuo versus nos ire debeas. Contenti erimus,
vt quando negotium illud tibi per binas literas nostras
paucis ab hinc diebus preteritis commissum, ad finem per­
duxeris, te vel certa ad nos vbicum expeditione vel exer­
citu nostro constituemur vel ad loca, vbi tuam operam et
preeentiam magis vtilem et necessariam fore cognoueris, ire
possis. Cetera que nobis de Tureis et alys significasti, grata
nobis et gratiosa sunt futura, vbi hanc operam et diligen­
tiam tuam continuaueris. Quod tibi gratiose significandum
duximus. Datum Linty quinta augusti 1529.
У страни: Egregio, fideli, nobis dilecto Johanni Ha­
bardanecz de Zalathnok, aule nostre familiari.
Kouuja. Hungarica.

XXVII. У flpary 7. онтобра 1529.

К р а л Фердинанд иише П авлу БатсиЛу, да Ле м у исау-
нити молбу у иогледу најамничке илате и његове фамилије.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. E x literis tuis de feria sexta
post Mihaelis clementer intelleximus, que de rebus occur­
rentibus ad nos dedisti et cum pecunias aliquot pro tua-
ac vxoris et familie tue interuentione petieris. Tue necessi­
tati succurrere volentes consiliarijs nostris bellicis in Lintio
constitutis in presens commisimus, vt tibi de pecunijs pro
tali sustentatione tua et tuorum petitis prouideant, quod
in eosdem indubie facturos esse nobis persuademus. D e
quo te gratiose admonitum esse volebamus.
Datum P rage 7. octobris 1529.
In simili ad Balthasarem Banffy.
Ca стране: Paulo Bakyth.
Kmtija. Hungarica
 — 30 —

XXVIII. II. новембра 1529. год.

Туроци извештава краљп о молби 11авла БакиАа у ио-
гледу neicux добира и иодпоси своје мишљење у тој ствари.
Serenissime princeps et domine domine graciosissime.
Supplicat maiestati vestre fidelis eiusdem Paulus Bakith,
quatinus eadem iuuata sua regia benignitate pro fidelibus
seruicys suis et fratrum suorum vniuersa bona et quelibet
iura possessionaria nobilium Johannis et Woltangi Dombay,
videlicet castra Dombo et Nyek aliasque curias nobilitarias
et possessiones in comitatibus de Baronya et tholnensi, regni
maiestatis vestre Hungarie habitis, eorundem per eam notam
infidelitatis, quam incurrerunt, cum ipsorum et eorundem
pertinentium, quibuslibet ac in quibuscumque comitatibus
regni Hungarie maiestatis vestre simulcum jure suo regio
etc. eidem supplicanti ac generose domine Theodore, con­
sorti, ipsorumque heredibus et posteritatibus vniuersis et
per eura fratribus suis, Petro, Demetrio et Michaeli Bakytli
et eorum posteritatibus vniuersis in perpetuum dare, donare
et conferre gratiose.
Item supplicat idem Paulus Bakytli maiestati vestre
serenissime, quatinus eadem diguetur literas suas assecu-
ratorias et emannari facere, vt seruitoribus suis cum eo ad
latus pro fidelitate regnorum maiestatis vestre in presenti
expedicione eiusdem contra Tureos fideliter et viriliter
pugnautibus pro eorum condicione iuribus et bonis posses-
sionariis tempore suo prouidere graciose.
Bona nobilium de Dombo concessit maiestas regia ad
suplicationem Pauli Bakytli, in ciuitate Krembs in pro
festo beati Martini episcopi et confessoris anno 1529.
De seruitoribus autem ipsius Pauli Bakith placuit sue
maiestati, vt habeant assecurationem a sua maiestate in eo,
quod iuxta suam condicionem eos de bonis infidelium eiusdem
condicionis graciose prouidere dignabitur. Loco die et anno
vt supra. Thwroczy, magister curie manu propria.
A tergo : 11. nov. 1529.
Оригинал. Hungarica.
 — 31 —

XXIX. У Кремсу, 12. новембра 1529.

Павле БакиЛ моли краља Фердинанда, да па његов
рачун даде оболелом каггетану Фрањи Haf y 100 форинти.
Serenissime princeps, domine domine clementissime.
Scruitor meus capitaneus exercitus mei Franciscus Magnus,
qui in Lyncio egrotus decumbuit, scribit michi, vt pro pre-
senti infirmitate et curatione sua centum florenorum raiterem.
quos libentissime misissem, certa sit maiestas vestra, si ita
habunde per maiestatem vestram hic prouisus fuissem.
Quare supplico maiestati vestre tamquam domino meo cle-
mentissimo dignetur ad rationem seruicij mei eidem centum
florenorum dari facere, vt sibi • prouidere et pristine sani­
tati consulere possit prout in hys et alvs necessitatibus
meis maiestati vestre gratiosam opto et supplico habere
relationem tamquam a domino meo clementissimo. E x Krembs,
feria sexta in crastino festi beati Martini 1529.
Eiusdem sacre maiestatis vestre seruitor Paulus Bakytth.
C иоља uuuie: Sacre regie maiestati Hungarie et
Bohemie sc. domino meo clementissimo.
Hungarica. Оригинал.

XXX. У Пожуну 10. децембра 1529.

Павле Баки£ иише краљу Фердинаиду о исилати његових
војника, износи иредлог, Д" краљ нападпе Будим, оаи-
сује штету, коју je иретриео приликом задње војпе и моли
краља, ди му ту штету новим имањима накнади.
Serenissime princeps et domine domine clementissime.
Post seruicia mea perpetuam fidelitatem. Recordetur maiestas
vestra serenissima me ex Krembs illa ad vltimum expedi-
uisse relacione, quod Wyenne a dominis consiliarys belli
maiestatis vestre ad noua seruicia solucionem haberem et
ex parte capitaneatus gencium leuisarmantur maiestatis
vestre ab eisdem vberiorem acciperem inforraacionem simul
et auctoritatem, nichil in hys hactenus habui neque intel­
lexi. Hinc est me latet in presenti ad quid me ipsum et
 - 32 —

meos conseruarc debeam, redditi sunt dumtaxat illi X II c.

fioreni ad antiqua seruicia, quos iam seruitoribus distribui
et interea temporis cum livs contenti esse debebimus, quo­
usque scilicet maiestas vestra, cum tempore de residuis
graciose prouidere poterit. Supplico nicliilominus informa­
tionem maiestatis vestre et mentem, a dominis consiliarys
belli maiestatis vestre de hys habere et me certificare in
tempore, quo hic gentes maiestatis vestre sedent inparate
et consummunt terram opulentam, Budam ipsam recuperare
potuissemus, qua obtenta toti regno Hungarie et partibus
eius stella noua orta fuisset. Nam Hungari non essent in­
fideles maiestatis vestre omnes, solummodo illi pociores
Joanniste preuaticati (sic) delirant et illi quoque (vt certo
auditur) compuncti essent. Nam et Johannes ipse parabat
se iturum in Lyppam suam. In hoc sentenciam meam volui
maiestati vestre significare, quatenus ego non sim in con­
silio maiestatis vestre.
Casu autem, quo serenissimme princeps hoc tempore
yemali aliqua notabilis non instat expedicio maiestatis
vestre, annuat hoc maiestas vestra, vt seruitores meos,
quibus mensuatim cogar soluere (ne frustra illos sufferre
aebeam) possim eos ad propria absoluere et licenciare, po-
cius illam solucionem in vsum familie mee conuertam.
Hoc vnum est tamen quod vereor serenissime rex,
vt illos, quos hactenus mecum erudiui, nutriui et alui in
seruicys maiestatis vestre, huiusce rei militaris expertes,
ne in posterum in medium hostium maiestatis vestre se
conferant et precipites inimicos nobis sese porrigant. Illa
ettenim porcio archiepiscopatus strigoniensis, que ad domum
suam possoniensem prope attinent, sunt adeo depauperati et
deuastati tum per Thureos tum eciam per lancigeros, vt vix
se ipsos sustentare valeant et maiorem partem illorum
Woltf Eder per se occupatos apropriauit, videlicet Waykam
cum pertinentibus sex villis.
Bona autem mea in insula habita vsque ad vnum
combusta sunt per Thureos, ita vt nulla domus jobagionum
meorum superstat, ex illis nullum penitus alimentum habere
valeo. Hoc maiestati vestre significare possum.
 — 33 —

Decimator autem maiestatis vestre posoniensis libenter

prouideret, quibus posset, sed dicit, tam fruges in omni
parte quam vnice a m anibus. suis preoccuppatas esse et
potenciam per eum superdominari, hactenus in ipsa domo
poseniensis archiepiscopatus, plus in paratis consumpsi quam
habuissem prouisionem. Suplico maiestati vestre dignetur
prouidere sustentationi mee et meorum, ne deficiam hoc
tempore necessitatis et caristiarum.
Reliquum est serenissime princeps quando pridem in
Krem bs maiestati vestre pro bonis Stephani Hederwary
supplicaram expeditus est coram maiestate vestra no­
mine fidelitatis. Nunc maiestas vestra intellexit fidelitatem
suam, vbi captus sit per nostrates et modo est apud domi­
num Koczianer. Supplico maiestati vestre rursum, si reus
apud maiestatem vestram censebitur, vnacum liberis secum
existentibus de bonis suis mielii cum fratribus meis proui­
dere dignetur in insula habitis inter meas possessiones et
de alys quoque articulis gratiosam maiestatis vestre exposto
relacionem. Deus maximus maiestatem vestram feliciter se­
cundet. E x Posonio feria sexta post conceptionem Marie
proxima 1529.
Eiusdem sacre maiestatis seruitor Paulus Bakyth.
C иоља: Ad manus proprias sacre regie maiestatis
H ungarie et Bohemie sc. domini mei gratiosissimi.
Оригинал. Hungarica.

XXXI. Година 1529.

Радосав Челник иише краљу Фердинанду и Јовану Хобер-
данецу, уверава их о верности и јавља најновије вести са,
границе.
1. Regie maiestati. Maximo, serenissimoque maritimo
Germanie, Hungarie totiusque seruiae regi Ferdinando. Ecce
sciat maiestas vestra me seruum maiestatis vestre esse,
priusquam scripseram literas maiestati tue, vt hac me edu­
ceres. Ecce ignoro, si peruenerint ad te nec ne. Ecce cesar
veraciter veniet et potencie sue eunt aduersum te, veraciter
expectam eum istac. Ego sum tuus voloque esse tibi auxilio
К&иге М&твце Српске 32. в 38. 3
 — 34 —

et mittat maiestas vestra hominem fidedignum, quibus rebus

nobis erit incumbendum, quitrosue maiestas vestra nos pro-
uidebit, si deus prospitiabitur, vt sciam. Item sciat maiestas
tua, que sunt ex ambabus partibus maris, ex illa parte
valde timet regem Persarum.
A Radozaw Chelnyk Syrmiensis.
2. Ad Oberdanecz. Nobili, prudenti, magnifico a deoque
condonato atque milicia insigni magno waywode Oberda­
necz scribit dominus Chelnyk salutem veluti fratre. Scias,
quod cesar constitit ab ista parte Krwsewac*, bellatores
vero in Nandoralba et in Zenderew. Tu bene scis quotiens
scripsimus, vt nos educeres ante exercitum, ecce non po­
tuisti, exercitus it per terram, naues vero per Danubium,
super quod nescimus, quas partes aget, aut per Danubium
aut per Drauum. Quidam dicunt Budam versus, quidam
non, alii autem dicunt vnam ciuitatem in mari oceano ha­
beri habentem tercentum portas, opinantur aduersus eam
iturum. Si potestis esse hiis pares, expectetis eos pro­
pinquo, non intromittatis illae longe in regnum. Ego regie
maiestati hic quoque sum in magnis seruiciis et domina­
tioni tue. Tandem mittas vnum fidedignum hominem ad
maiestatem regiam aut solus eas, vt sciamus ad quid nos
accersat quidue daturus est nobis. Litere ille hungarice
nobis misse nos ignoramus quid continent eo, quod homi­
nem Hungarum litteratum non habemus.
Rouuja. Hungarica.

XXXII. Година 1529.

Ухода Вукосав јавља П авлу Баки&у о кретању Турака
и о ириликама код Срба.
Egregio ac prudenti potentissimoque ac adeo electo et
in bello fortunatissimo, supremo waywode Paulo Bakytth,
scribimus salutem et sanitatem tanquam domino et fratri.
Hoc credat tua dominatio, quod cesar omnino se erexit ad
vos ire. Antecedebat cesari Mwztafa bassa, qui in via obyt
et ea causa bellum tam parum tardauit et quamcunque
habet potentiam et omnem apparatum secum habet. Pons
 — 35 —

-est paratus nisi ad aquam debet apponi. Si habetis aliquam

confidentiam obuietis eis in fluuio Draue, ex quo Turei ibi
maxime timent, si autem Drauam preterierint, nullum habe­
bunt timorem. Nisi ibunt Budam libere et abhinc wlt de-
predare terram alemanicam. E t pro illis verbis loquor, que
«tiam in primis tecum et cum maiestate regia fuimus lo­
cuti. Ex parte istorum Kascianorum, si habent ad quid
illuc ire omnes sunt parati consurgere. Si autem noueris,
v t non habent ad quid venire, ipsi sustineant ea, que ipsis
deus dedit. Noli animam tuam dampnare, quia ipsi ad fidem
et animam tuam se commisserunt. Tandem noli ignotos
aliquos ad nos mittere, ne prodant nos, nisi qui habent,
fidem et animam et qui sunt fide digni. Preterea ante belli
exitum mittas ad nos duos fideles homines et nos tibi omnia
quomodo se habuerint negotia significabimus et qui cepuerit
(sic) tibi digitum maiorem manus tue dextre, fidem sibi adhi­
beas. Deus te conseruet in maiori honore et dignitate. Wkozaw.
Превод ca сриског. Hungarica.

XXXIII. У Пожуну, 14. Фвбруара 1530.

Павле БакиИ извештава краља Фердинанда о мерама,
које je иредуаео у одбршу градова Ђура и Св. Мартина
и моли најамничку илату за своје војнике.
Sacra regia maiestas, domine, domine clementissime.
P o st humillimam seruiciorum suorum commendacionem. Notum
facio maiestati vestre, qualiter ex voluntate ac deliberatione
dominorum capitaneorum ac consiliariorum belli maiestatis
vestrae proficiscor vnacum ducentis meis equitibus et alijs
seruitoribus maiestatis vestre ad castra Jaurinum et Montem
Sancti Martini, defensurus illa loca ab irruptionibus hostium et
omnia ea acturus, que cedent in commodum maiestatis vestrae
a c regnorum suorum. Supplico itaque maiestati vestre
dignetur michi et equitibus meis, quod mecum erunt, de bona
e t continua solucione prouidere, quo in seruicijs maiestatis.
vestrae continuare et permanere possimus. Preterea sere*
niesime rex, maiestas vestra michi significare et animum
suum in hoc declarare dignetur, si quos husarones cum
 — 36 —

ducentis aut trecentis plus vel minus equitibus inuenire

possem ad seruitia maiestatis vestre, an illos acceptare et
de solutione ipsis fienda assecurare debeam, nam sine illis
maiestas vestra parum quid fructiferi efficere poterit et
iam illi essent assummendi, quoniam tardiori tempore vix
inueniri poterunt et dignetur comittere capitaneis suis, vt
solucionem huiusmodi nouis conductis huzaronibus impen­
dant. Insuper dominus Joannes Katzianer ceperat cum ser­
uitoribus meis duos captiuos dominum Stephanum Heder-
warj et Petrum Gende, quos intellexi velle taxare pra
certa summa pecuniarum. Supplico in hoc maiestati vestre,
dignetur committere, quatenus eciam seruitores mei parti­
cipes illius taxare efficiantur. Si autem illi ijdem captiui
sint in potestate maiestatis vestrae et in castigatione eiusdem
tunc ne verbum quidem facio, sunt praeterea in illa capti-
uitate praefatorum captiuorum ablata aliqua vestimenta et
clenodia filiarum et neptium eiusdem domini Hederwarij,
que eisdem nondum restituta sunt. Supplico quoque maie­
stati, dignetur committere domino Katzianer, vt diligentem
inuestigacionem habeat de huiusmodi bonis et vt pauperi­
bus virginibus, que in omnibus impunes euadere debent,
restituantur. In hoc faciet maiestas vestra rem piam. E t
me maiestati vestre tamquam domino meo clementissimo
commendo. Datum Posonij 14. februarij anno 1530.
Eiusdem maiestatis vestre fidelis seruitor Paulus Bakyth.
G пола: Sacre regie maiestati Hungarie et Bohemie,
domino domino clementissimo.
Hungarica. Оригинал.

XXXIV. У flpary 24. Фвбруара 1530.

Краљ Фердинанд издаје Павлу БакиЛу палог, да буде
на руци иољачком властелину Ленђелу ири иовратку у
домовину.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Cum magnificus Johanne»
Lengyel desyderet patrem suum ad patriam reducere idque
tua opera et medio se commodius assequi et agere posse
 - 37 —

confidat. Idcirco fidelitati tue firmiter harum serie commit­

timus. vt eiusdem patrem omni fauore, auxilio et assistentia
tua promonere et iuuare debeas, quo tute et secure ac
sine aliquo impedimento domum redire valeat. Secus non
facturus. Datum Prage 24. febr. 1530.
Ca стране uuiue: Bakyth.
Hungarica. Konuja.

XXXV. У Љубљани I. марта 1530.

Бсирон Никола Раубер извештава краља Фердинанда, да
м у долази Никола Рииеч, који Ле му саоиштити жељу
Срба у Турској, да се иреееле на аустријску страну.
Durchleuchtigister, grossmechtiger kunig, genedigister
herr. E u r kuniglichen mayestät seinn mein vnderthenigist
diennst berait. Gnedigister kunig. Gegenwärtiger Micula
Ripetsch, den herr Niclas Jurischitz auf eur mayestät be-
uelch in die Turkey gesehikht, ist gestern alher zu mir
m it brienen, wie eur kunigliche mayestät vernemben werden,
ankhumen vnd nachdem er ross vnd zerung halben nit
weitter gemugt, hab ich in damit eur kunglichen mayestät
desshalben nichts verabsaumbt wurde, diweil vngezweiflt
eur mayestät merklich daran gelegen, mit solhem ross vnd
zerung gefurdert vnd zu eur kuniglichen mayestät eylunds
abgeferttigt. Gedachter Micula Ripetsch wirdet eur mayestät
auch etlicher marthalossen, die gernn hervber zu eur
kliuniglichen mayestät von Obrobatz fiellen, anzaigung
thuen, dardurch nachmals eur mayestät armen vnnderthonen
des täglichen heraussraisen von inen nit allain vberhebt,
sonnder raisetn auch wider die Turgkn, dewcht mich, solhs
wer zu fordrist für eur kunigliche mayestät, derselben
lannd vnd lewtt derselb Micula hat den Ripetsch innen
von eur mayestat wegen vnd mich vmb furschrifft an eur
mayestät vmb fursehung desselben gebeten. Darauf ist an
«ur mayestät mein vnnderthenigist bitt, denselben hier inn
derselben lannden vnd lewtten zu guet gnedigist beuelhen
zu haben. D er ich mich beuilh. Datum Laybach, am erstn
ta g marcy, anno im XXX.
 — 38 —

Eur kuniglichen mayestät vnnderthenigister Rawber

freyherr.
0 и о л а : Kunigclichen mayestät zu Hungern vnnd
Behaim etc. Ferdinanden etc. meinem gnedigisten herrn.
Оригинал. Hungarica.

XXXYI. У Ђуру 6. марта 1530.

Павле БакиЛ иавештава крала о кретању Заиоље и ње-
гових иристалица и о утврјшању Ћура и Св. Мартина.
Sacra regia maiestas, domine mihi clementissime, post
seruitiorum meorum humilimam commendationem. Venit hodie
vnus explorator meus de Buda itaque mihi retulit, quod
Joannes rex cum dominis id decreuit, Joannem Zerechyn
effecit palatinum, Cozkam personalem presentiae regie
maiestatis misitque ipsum ad Agriam destruendam et in ea
non plures quam decem presbiteros statuendum, ita tum vt
de episcopatu ad Albam seruirent. Joannes Tahy effectu»
est suppremus regni capitaneus. Misus iam Vesprinium, vt
illud destruat et decem presbiteros similiter ad Albam
seruiendum statuat. Sunt vnacum eo palatinus, dezpotus,
Petrus Bodo, Franciscus Somogy et Petrus Imrehffy.
Commissum tandem est Johanni Tahy, vt omnia castra ex
ista parte Danubij existentia vestre regie maiestati obedientia
destructo Wesprimio eijcere et destruere deberet. Commis­
sum est et Cozke, vt castris ex altera parte fundatis eodem
modo facere deberet. Allocutus est tandem rex dominos
dicens, nos audiuimus, vt fama fertur, censum et tributum
cesari Turearum dare promisissemus et coronam iam diu
dedissemus nec censum dare promisimus nec coronam sibi
dedimus, quicquid tamen sua cesarea maiestas fecit nobis
amicicie, vnacum dominationibus vestris totoque regno
Hungarie reseruire istudebimus volumusque hec omnia
maiestati vestre regie tamquam domino meo clementissimo
veracissime intimari. Scripsimus et dominis commissarijs,
vt nobis gentes mitterent, speramus enim deo duce eos
posse profligare, qui ad Vesprimium profecti sunt, si aliquos
miserint nec amplius rex se erigere poterit, alioquin multis
 — 39 —

castris miserisque colonis non parua damna inferrent. Con­

stare potest eidem, quomodo domini commissarii multis
pollicitationibus hec duo castra nobis dederint, Jaurinum
et castrum Sancti Martini, non tamen vt castra sed sicut
curias, idque cum illis decreueram, vt in vnumquodque
centum pedites mitterent, vt ne contra quoscunque particu­
lares hostes fugerem sed hic illis obstare possem, verum
peditibus in vtraque non plus quam centum dederunt. Visis
tamen hys desolationibus pecieram quinquaginta barbatos
hapna (st'c) pypsum (sic) et duos carpentarios, duos fabros
et ferrum ad comparendum portas et ostia, inueni etiam duas
bumbardas turcales, in qua vt et illis comparare ac ferrifi-
care deberent, pecieram eciam duos bombardarios et cetera,
que hic inueniri non possunt, quod nunquam mittere cura-
uerunt. Expecto singulis diebus nazadistas ad caput, qui
prope sunt cum nauibus LV nec sum in castro nec in
campo. Hic enim non plus quam vndecim barbatos habeo.
Eandem deus ad vota conseruet. Ex castro Jaurino dominico
die inuocauit, anno domini 1530.
Paulus Bakyt, capitaneus huzaronum vestre regie
maiestatis.
A tergo: Sacre regie maiestati Hungarie et Bohemie
sc. domino mihi clementissimo.
IJuvguHca. Оригинал.

XXXVII. У Прагу, 13. марта 1530.

Краљ Фердипанд јавља ИакиЛу, да Ле га у одбрани
Ћура и Св. Мартина аотиомоЛи.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus binas litteras tuas,
quibus gratiose intelleximus, te cum equitibus 200 ad cu­
stodiam et tuitionem castri jauriensis ac Montis Sancti
Martini profectum esse, quod gratum nobis extitit.
Curabimus autem, vt que tibi in eorundem conseruatione
necessaria fuerint, in tempore ordinentur ac disponantur.
De eliberatione Johannis Habardanecz tractari iussimus
eamque tandem sequi debere nobis persuademus.
 — 40 —

Super restitutione rerum et clenodiorum, que virgines

in captura Hederwari amiserunt, cum fideli nostro Johanne
Catzianer agi commisimus, qui etiam curabit, vt ablata
restituantur. De quo te certiorem esse voluimus. Datum
Präge die 13. martij 1530.
Oa стране uuiue: Bakith.
Eouuja. Hungarica.

XXXVIII. У Прагу, 16. марта 1530.

Е р а л Фердинамд одговара ми иисма БакиЛева и аозива
га, да помогне грофа Хардека при освајању Весирима.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ex literis tuis de die domi­
nico inuocauit ad nos datis clementer intelleximus, que tibi
per exploratorum significationem de rebus et occurrentijs
Johannis Scepusiensis innotuerunt, quam diligentiam tuam
probamus et gratiose suscipimus te requirentes, omni stu­
dio, vt eandem proinde etiam continuare teque de similibus
sedulo et certo informare studeas, que deinde statim ad
nos perscribas.
Quia vero comes de Hardeck ad requisitionem nostram
nunc indubie proficiscetur ad liberandum loca, presertim
Vesprinium et fideles, qui illic ab infidelibus vexantur, tibi
quoque eo commode subuenire possis, omnino facias et
adiuues, vt aliquid bonum contra eosdem fiat.
Quoad aliam petitionem tuam, quam super barbotis et
alijs ad munitionem reguisitis fecisti, iam antea tibi de
necessarijs prouideri iussimus, sicut te nunc forsan intel­
lexisse aut dubio procul statim intellecturum esse credimus.
D e quo te certiorem esse voluimus. Datum Prage 16.
martij 1530.
Ca стране uuute: Bakyth.
Hungarica. Eouuja.
 — 41 —

XXXIX. У Линцу, 28. алрила 1530.

Краљ Фердинанд одговара Павлу БатсиЛу, шта je одлу-
чио да чини са заробљеним Стефаном Хедерваријем и са
' повцем, који je одузет од Хедерваријевих ■аристалица.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus literas tuas de
feria tertia ante dominicam palmarum, quibus gratiose in­
telleximus, que de Stefano Hederwari scripsisti, super quo
tibi significamus, captiuum illum directe et immediate ad
nos spectare, quem egregio, fideli, nobis dilecto Johanni
Catzianer capitaneo nostro ex pluribus et rationabilibus
causis contulimus eidem indulgentes, vt ipsum pactare et
taxare possit, sicut indubie cognosces atque ideo non est
quod suspiceris aut existimes, hussaronibus tuis fidelium
seruitiorum suorum praemium per hoc esse preceptum, nam
et hec eorum seruitia suo tempore graciose et liberaliter
recognoscemus.
Quoad scrinium nobilium mulierum, que cum eodem
Hederwari capte fuerant, commitimus eidem Johanni Catzi­
aner. vt illud idem scrinium ijs, quibus pertinet, restituat,
quod etiam dubio procul fiet.
Quod autem ad celerem apparatum nostrum et gentes
isthuc mittendas attinet, te ex prioribus nostris iam ali­
quoties intellexisse credimus, nos nihil magis operari et
agere quam quod plures gentes conducamus easqne quam
totius fieri possit, ad regnum istud nostrum mittamns et
earum progressum acceleremus, quibus habitis et collectis
deo fauente tam castro Jauriensi quam Sancto Martino cum
praesidijs nostris prouidebimus ac cetera faciemus, que in
defensionem subditorum nostrorum et reparationem regni
praefati vtilia fuerint et accommoda. T e propterea graciose
requirentes, vt adhuc fidelia tua seruitia continuare teque
talem erga nos, qualem hucusque prestitisti, exhibere
pergas et graciam nostram vberiorem demerearis, quam
tibi quoque accumulate ostendemus. Datum Lintij 28
aprilis 1530.
Ca стране uuiue: Bakith.
Hungarica. Eouuja.
 — 42 —

XL. У Линцу 29. априла 1530.

Краљ Фердинанд одговара БакиЛу у погледу •аојачања
Ђура и Св. Мартина и исалате БакиЛевих војника.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus binas literas tuas
de festo beati Marci Euangeliste et de feria tertia post
idem festum, quarum alteras ad nos super munitione et
prouisione castri jauriensis et Sancti Martini ac super or­
dinanda tibi et tuis solutione, alteras autem super negotio
egregij Baltasaris Banffi dedisti, cum itaque egregius Ni­
colaus de T urri capitaneus noster se cum aliquibus gen­
tibus nostris auxiliaribus illuc conferat, nosque eidem com­
miserimus, vt quantum fieri possit illa eadem loca vitra
presidia per commissarios nostros bellicos in ijs collocata
nouis presidijs muniat. Idcirco te graciose requirimus, vt
interea et deinde etiam te sicut hactenus egisti in conser-
uatione et tuitione eorundem locorum et in alijs rebus
nostris tuendis et conficiundis fidelem et constantem exhi­
bere pergas, quod erga te singulari gratia recognoscemus.
Quo ad solutionem intertentionis tue operam omnem
damus, vt et tibi et alys stipendiarys nostris de illa sa­
tisfiat, quam sic intra paucissimos dies illuc ordinandam
aequo animo expectabis. Nostram in eo benegratam exe-
cuturus voluntatem. Datum Lintij 29. aprilis 1530.
Ca стране uuiue: Bakyth
Kouuja. Hungarica.

XLI. У Пожуну 20. маја 1530.

Павле БакиЛ иише краљу Фердиманду покрај другиа
новоети да Срби, који се иосле смрти цара Јована Ненаду
преселили из Бачке у Срем, хоАе натраг да npefy а
службу кралеву, aico им краљ иошле бар 2 000 в"јникх
у иомоЛ.
Serenissime princeps et domine domine clementissime.
Post seruicia mea perpetuamque fidelitatem. Non potui me
retinere, quin maiestati vestre pateant ea, que nouissime
 — 43 —

e Thurcia et sub qua forma verborum allata eunt michi.

Quare nouerit maiestas vestra serenissima, quomodo hysce
diebus proximis vniuersus cetus Rascfanorum in Syrimio
degentium, qui scilicet post interitum Jowani Nigri Hominis
illo se contullerant morantur, hys verbis michi intimarunt
per certum hominem et veridicum fratrem eorum, videmus,
inquit, et certo, intelligimus, neminem preter te de nostra
fide versari alium in christianitate, qui nobis fideique nostre
scuto esset et in quo nobis spes defixa esset, vt et nos,
vt hactenus sub cristianitate famulantes persistere possemus.
Si igitur est aliqua spes regnandi in rege Ferdinando
Hungarie etc. facias nos cerciores et si fuerit aliqua spes,
habeat nunc dumtaxat duo milia armigerorum totum huza-
ronum et totum peditum pixidariorum ac ingenia bellica,
nos vitro cum liberis et fratribus nostris viritim liberacionem
huius prouincie restituemus. Illud facturi et nobiscum
adherent alij fratres nostri Rasciani vitra fluuium Zawe
residentes, prout nobiscum mutuam habent intelligenciam.
Similiter et illi nazadiste Rasciani, qui anno preterito a
rege Ferdinando se abstullerunt, eundem nobiscum mutuum
habent animum, solumodo aliquid a te certi habere et in-
telligere possimus et de hijs relationem expectamus. Scri­
bere denique tu poteris regi Ferdinando, hoc anno cesarem
Thureorum personaliter non conari extra sua regna, sed
solummodo se attingere bello et adeo magno et ingenti appa­
ratu, quod si hoc anno confinibus suis prouisum non fuerit,
verendum erit, anno venturo cesarem non solum regno
H ungarie vel natali solo regis Ferdinandi obesse, verum
toti cristianitati extremo excidio fore. Nec erit vnquam
vlterius de nobis spes, cernicibus nostris, cristianitati obsequo
fieri posse. Nec equidem isti in confinibus cesaris existentes
desisunt, soliti eorum predys et luctationibus, tamen per­
sonalem motum cesaris hoc anno nullomodo intelligimus
fieri posse. Hec sunt verba, serenissime princeps, que mai­
estati vestre hijsdem tenoribus verborum scribenda decreui.
Illa autem, que de nazadistis hungaricis simul et alijs
apud Johannem Zapolitanum agenda, conclusa sint ex
literis dominorum cancellary et aliorum consiliariorum mai-
 — 44 —

estatis vestre, credo eandem intellexisse. Nihil ommittam in

hijs, que humeribus meis sufferre valeo, missus est homo
ad eos, per quem iuxta vota eorum mecum personaliter
certi ex eis constitui volunt et tractaturi in loco defixo et
deputato, quidquid efficere potero propediem maiestati vestre
nota erunt.
Quare, serenissime princeps, si maiestas vestra hac
vice ad liberacionem solij sui regij budensis nunc bene
curauerit, huius exorta et volata rei fama reque experta,
multa et gratissima facere potero auspice deo seruicia et
adeo quidem commoda, vt neque vnquam solus excogitare
sciuissem, quanta bona et quidem egregia facinora exinde
toti christianitati venire possunt. Propterea dignetur mai­
estas vestra de hys omnibus aliqua relacione graciose pro­
uidere, vnde sciam, vitro obsequentibus correspondere.
Preterea ista noua possum maiestati vestre scribere,
que eciam superioribus scriptis meminise recolo, quod Thurei
oppidum Ezeck expulsis primum christianis omnibus eandem
pro se vsurpantes, Thureis condescendere et populare fe­
cerunt, turri insuper vna forti ac muro et alijs gene­
ribus bellicis fortiter extruunt in dies. Insuper omnia castra
subiecta Hungarie inter Zawe et Drawe fluuiorum decursu
habita pro se occuppare nituntur et apropriare cum suis
subiectis et adiacencijs.
Quales eciam literas et nouittates ex quodam castro
meo Marewara appellato, prope Quinquecclesias habito, pro
nouitatibus a castellano meo habeo, maiestati vestre in
specie misi, sint licet wlgari stilo scripte, tamen maiestas
vestra parcat insolencie oppressorum famulorum tamquam
in lijmbo existentium, exultarent vt viderent diem Petri.
Deus maximus vestram maiestatem feliciter conseruet et
celleri relatione gratiosa prouidere non dedignetur. Datum
Posonij feria sexta proxima ante Dominicam Rogacionum
1530. Eiusdem sacre maiestatis vestre seruitor Paulus
Bakyth.
C иоља: Ad manus proprias sacre regie maiestatis
Hungarie et Bohemie sc. domini mei clementissimi deueniant.
Оригинал. Hungarica.
 — 45 —

XUI. У Пожуну 20. маја 1530.

Павле БакиЛ моли крала, да иошље илату његовим
најамницима, јер ови иочињу због неилаЛања да га остав-
љају и да ирелазе неиријатељу у службу.
Serenissime princeps et domine domine clementissime.
Post seruicia mea et perpetuam fidelitatem. Supplico mai­
estati vestre tanquam domino meo gratioso, dignetur mai­
estas vestra specialem facere commissionem, huc ad com-
missarios maiestatis vestre de solucione gencium leuisar-
mature maiestatis vestre, qui nondum habent solucionem
congruam, quibus ego a longo tempore promissionibus meis
eos retinentes me obligaui, satisfactio nulla apparet. Hysce
diebus dum prope Nitriam cum Cozthka conflictum inire
haberemus, duo seruitores maiestatis vestre huzarones,
Franciscus Kezy et Anthonius Janosy cum X X X II. equi­
tibus ob non solucionem eorum ad hostes tergum alios
secüm nonnullos insuper de exercitu maiestatis vestre se­
ducentes abduxerunt et sic pariter abyerunt.
Prederea in eodem procinctu, quo fuimus expediti
contra Cozthkam orte sunt in exerciti maiestatis vestre
alique et nonnulle depredaciones pauperum colonorum.
Clamor semper vergit de huzaronibus, quod essent illi
suppremi rei tales propetratores. Supplico maiestati vestre
tamquam domino meo gracioso, dignetur committere domino
suppremo capitaneo Nicolao de Thwrn, facta certa inqui­
sitione talium execrationum (que non in modicam maiesta­
tis vestre apud deum vergit detestationem ob colonorum
obsecracionem). Faciat ipse maiestatem vestram certam,
qui et quales talium execrationum sint autores et puniantur.
Deus maiestatem vestram feliciter ad vota sua conseruet.
Datum Posonij feria sexta ante Rogacionum 1530.
Eiusdem maiestatis vestre seruitor Paulus Bakyth.
C иоља: Ad manus proprias sacre regie maiestatis
Hnngarie sc. domini mei graciosissimi.
Оригинал. Hungarica.
 — 46 —

XLIII. У Инзбруку 21. маја 1530.

Краљ Фердинанд извештава БакиЛа, да je издан налог
ратним комесарима у иогледу утврђења његових градова
као и у иогледу исалате његових најамника. Даље му
јавља, да се спрема заједно са братом својим против
Турака.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ex alijs literis tuis gratiose
intelleximus, que super prouisione castri jauriensis et Montis
Sancti Martini ac de solutione tibi ordinanda scripsisti,
nos autem priusquam ad nos scriberes serio commisimus
«ommissarijs nostris bellicis istic existentibus, vt tam de
muniendis locis illis ordinem darent, quam tibi de neces­
saria debitaque intertentione tua satisfacerent, apud quos
eam ob rem instare debebis, neque nos omittimus ea facere
et agere, que tibi ceterisque seruitoribus nostris maiorem
de recuperatione regni huius nostri spem et consolationem
afferre possint sicut deo dante statim videbis. In trans­
missione gentium externarum, quarum pars iam descendit
et aliorumque subsequentur ac item aliorum, que medio
sacre cesaree et catholice maiestatis domini et fratris nostri
charissimi ordinabimus vitra ea, que aliunde procuramus
et in celerem effectum deducere conamur. Tui quoque non
immemores sumus atque erimus circa sustentationem ne­
cessario tibi deputandam, quare te gratiose requirimus, vt
adhuc te tanquam fidelem et bonum seruitorem exhibere
velis, donec maior vis et copia gentium nostrarum adueniat
regnumque recupere tum possimus. Quo facto tui omnique
bono seruitorum talem respectum habebimus, qualis de op­
timis quibusque haberi debebit. Quod te latere noluimus.
Datum Inspruci 21. may 1530.
Ca стране: Bakith.
Концеит. Hungarica.
 — 47 —

XLIV. У Инзбруку 25. маја 1530.

Краљ Фердинанд одговара БакиЛу, да м у je мило, што
je сузбио меке турске шајкаше; у ствари исалате Баки-
Левих најамника издао je налог комесарима, од icojux je
затражко извештај и у погледу мових коњаника, које
БакиЛ хоЛе да узме у службу.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Allate sunt ad nos bine litere
tue de sabbato ante dominicam cantate et de X II. mensis
presentis, quibus abunde cognouimus, que de profligatione
aliquorum nazadistarum Turcicorum per te et tuos facta
ac de defectu solutionis propter quem aliqui iam a te
discesserint, scripsisti. Quod profligationem nazadistarum
attinet, gratiose satisfacti sumus, te in hac etiam fidelitatis
et bene seruiendi studium, quod in nos geris, demonstrasse
et comprobasse, cuius suo loco et tempore non immemores
retributores erimus. Sed quo ad intertentionem tuam et
hwssaronum iam antea et nunc quoque commissarijs nostris
bellicis scripsimus, vt debitam vobis solutionem fieri curent,
te vero gratiose requirimus omni studio, vt si non in totum
solutio pro nunc, facta fuerit, adhuc quam potes operam et
diligentiam apud eosdem hwssarones prestare et cum eisdem
tantum agere velis, quo per paruum tempus expectare non
grauentur. Curabimus enim, vt quod per eosdem commis-
sarios nostros non fuerit integre datum, breui detur et
eisdem hwssaronibus soluatur.
Quod autem petis aliquot hwssarones cum certis equos
ad seruitia nostra conduci, commisimus eisdem commissarijs
nostris, vt si in solito et consituto per nos numero equitum
leuis armature locus sit vacuus, aut numerus ille nondum
sit completus, quod ex ys quos promones tot, quot numero
aut loco illi vacuo supplendo sufficiant, assumant. D e alijs
autem vitra constitutum numerum assumendis, memoriam
habebimus, quando plures equites conduci fecerimus. Quod
reliquum est, te denuo regrendum duximus, vt in rebus
nostris et regni istius nostri promouendis et tuendis, solitam
bonam operam tuam vnacum tuis prestare non desinas, sed
 — 48 —

semper pergas vberiorem a nobis graciam virtute et opera

tua demereri, que tibi nunquam deerit. Datum Inspruci
25. may 1530.
Ca стране ииш е: Bakith.
Копцеат. Hungarica.

XLV. У Инзбруку 29. маја 1530.

Краљ Фердинамд јавља Баки&у, да њему и бискуиу Са-
лахазију иоверава вођење иреговора са сремским Србима
и извештава га, шта je учинио у иогледу исалате њего-
вих најамничких чета.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus binas literas tuas
de feria sexta proxima ante dominicam, quibus abunde
cognouimus, que nobis de ijs significasti, que Rasciani
quondam Hominis Nigri tibi per nuntium notificarunt et
simul ex ijs etiam videmus, eosdem Rascianos reipsa iam-
tandem deprehendere et quasi palpare id de quo ipsos et
alios regnicolas nostros sepenumero pieque et diligenti cura
premonuimus, vt nisi aures suas a machinationibus et per­
suasionibus Johannis Scepusiensis auerterent fore, quia in
turpissimam Christiani nominis hostium seruitutem redigan­
tur, siquidem mallemus ipsos et alios subditos nostros eamr
quam debebant, consilijs nostris fidem adhibuisse ad hoc,
quod tanta sanguinis effusio secuta non fuisset, sicut indubie
factum esset, si monita nostra meritum apud illos locum
habuissent. Hoc autem cum minime factum esse videamus,
eo maiorem in christianitate regnoque hoc nostro jacturam
et confusionem causatam esse constat, quam nos quanto
semper studio possumus auertere cupimus, sed nihilominus
eorundem Rascianorum oblationem clementi animo suscipi­
mus tibique significamus id, quod ex prioribus nostris etiam
cognoscere potuisti, nos cum »sacra cesarea et catholica
maiestate domino et fratre nostro charissimo sedulo nunc
tractare pro demittendis ad hoc regnum pluribus gentibus
et copijs, quas vtprimum parauerimus (paramus autem sine
intermissione) statim ad priores in eodem regno existentes,
 — 49 —

que iam descenderunt cum omni celeritate mittere velle,

quarum numerus longe maior erit, quam earum, quae ipsi
Rasciani petierunt, cum quibus ipsis succurrere et reliqua
regni loca recuperare ac rebelles castigare conabimur. Cum
autem negotium istud non parui sit momenti, et ideo bene
et mature tractari et dirigi velimus, idcirco commisimus
reuerendo deuoto nobis dilecto Thome de Zalahaza episcopo
agriensi ac regni huius nostri cancellario, vt tecum de hoc
mature et secrete deliberet et si vobis videatur esse expe­
diens et vtile, vt cum Rascianis latius tractetur, quod vos
ambo per media idonea et secretissima eoque modo et
pacto, quod propositi nostri aut tractationis vestre nulla
noticia ad Johannem aut Tureum deferatur, eis gratiam
nostram offeratis eosque adhortemini, vt in bono illo animo,
quem versus nos gerere ceperunt, permaneant seque fide­
liter et bene pro nobis gerant et quando per nos aut no­
mine nostro certificati fuerint, de die qua in hostes ire
voluerimus, cum omni apparatu suo alysque socys suis et
nazadistis, quos sibi in hoc perficiendo et patrando auxi­
liatores fore nuntiarunt, contra Tureos insurgant et inibi
ea, que poterunt pro recuperatione prouintie illius ac regni
nostri pacificatione faciant, quos nos etiam vnacum genti­
bus nostris omni, quo poterimus, conatu et subsidio iuuare
et subleuare et hanc eorum bene seruiendi promptitudinem
et constantiam omni gratia erga eos et precipue erga
istius authores et consultores compensare volumus. Hec
autem omnia penes vos manere et nemini alteri comunicari
debebunt, sicut vos quoque pro fide et taciturnitate vestra
rerumque agendarum dexteritate facturos esse non dubitamus.
Quantum ad solutionem tuam et tuorum cogitamus et
tractamus assidue, vt si integra nondum vobis sit facta
solutio, quamtotius illa fiat, te ideo gratiose requirimus,
vt operam tuam adhuc apud seruitores tuos et alios tue
administrationi commissos interpones et donec vlterior solutio
fiat, patienter expecture velint seruitiaque nostra non dese­
rant, cum nihil incommodi sint habituri in satisfactione sua,
etiam si aliquando in constituto tempore non soluatur.
Књ иге Матице Српске 32. н 38. 4
 — 50 —

Quo ad damnificationem pauperum colonorum, que

sepius ad nos deferri consueuit, scribimus nobili, fideli,
nobis dilecto Nicolao de Turri, supremo capitaneo nostro,
vt nos de facti veritate autoribus rei istius informet, iu
quos deinde quod iustum fuerit, decernemus atque ordinem
dabimus necessarium et ipse Nicolaus milites sibi subditos
a similibus violentys coherceat et transgressores puniat,
quod et te apud tuos etiam facere oportebit, sicut te quoque
facturum esse credimus. Datum Inspruci 29. may 1530.
Ca стране ииш е: Bakyth
Концепт. Hungarica.

XLVI. У Инзбруку 29. маја 1530.

Крчљ Фердинанд иише Томи Салахазију. да je и спд на-
клоњен Србима, који су иосле смрти цара Јовапа ирибегли
Турцима и да ße скорим иослати војску. мпого eefiy него
што Срби траже. icoja £е их ослободити од Турака.
Ferdinandus etc.
Reuerende, deuote, dilecte. Mittimus deuotioni tue
exemplum litterarum, quas egregius Paulus Bakith ad nos
misit super ys, que ad eum ex Turcia delata sunt, ex quo
deuotio tua pro sua prudentia cognoscet, Rascianos, qui se
post interitum Johannis Chaar Nenada ad Tureum contu­
lerant, re ipsa iam tandem id deprehendere, de quo ipsos
et alios sepenumero et diligenter premonueramus fore sci­
licet, vt per Johannis Scepusiensis astutiam et machinationem,
nisi a falsis illis persuasionibus aures suas auerterent, in
turpissimam Tureorum seruitutem redigentur, sicut reuera
nunc usuuenire videmus. Mallemus ergo eosdem atque
alios eam monitis et consilys nostris, quam debebant, fidem
adhibuisse ad hoc, quod tanta Christiani sanguinis effusio
secuta non fuisset, sed quia hoc etiam factum non est, eo
maiorem in christianitate regnoque hoc nostro jacturam et
confusionem causatam esse, constat, quam nes quanto semper
studio possumus auertere cupimus. Hanc vero predictorum
Rascianorum oblationem clementi animo suscipientes preno-
minato Paulo per literas nostras respondimus, eique mentis
 — 51 —

« t instituti nostri rationem super expeditione nostra notifi-

cauimus et quam et tue deuotioni per proximas nostras
latius aperuimus, eidem ob id committendo, vt hanc rem
«um eadem deuotione tua conserat et inter vos ambos
secreto deliberetur et fiat id, quod tutius et vtilius pro
nobis et regno sit futurum. Quare eidem deuotioni tue
.committimus, vt vos duo totum hoc negotium bene exami­
netis et perpendatis et si vestro iuditio appareat atque
expediens esse videtur, vt cum Rascianis illis latius agatur,
contenti sumus, vt per media et instrumenta idonea et
secretissima eoque modo et facto, quo propositi nostri
a u t tractationis vestre notitia nulla ad Johannem aut Tur­
eum perueniat, rem aggrediamini, dictisque Rascianis grati­
am nostram offeratis eosque adhortemini, vt in bono illo
animo, quem in nos conceperunt, permaneant seque fideliter
« t bene pro nobis gerant et quando per nos aut nomine
nostro moniti fuerint de die, qua in hostes ire voluerimus
cum omni apparatu suo alijsque socijs suis et nazadistis,
quos sibi in hac re perficienda auxiliatores fore, nuntiarunt,
contra Tureos insurgant et inibi ea, que poterunt, pro
recuperatione prouintie illius et regni nostri pacificatione
faciant, quos nos etiam vnacum gentibus nostris omni, quo
poterimus, auxilio subleuare eisque opem ferre conabimur.
E t vt interim animoniores esse sic sciesos eo magis in
offitio conseruare possint, vos quoque significabitis eisdem
gentes nostras in regno existentes et insuper aliorum ad­
ventum, quas cum auxilio et assistentia sancte cesaree et
catholice maiestatis domini et fratris nostri charissimi, sine
intermissione et ex diuersis locis paramus et per aquam
demisimus et demittemus, quarum numerus longe maior sit
futurus quam earum, quas ipsi a nobis per medium eiusdem
P auli ad reoccupationem dicte prouintie petierunt. E t reliqua
ad propositum facientia nuntiabitis, si et quatenus tuto et
sine periculo communicari possint, que vestre industrie et
fidei nobis perspecte tribuimus, de rei autem successu et
actionibus vestris inde secuturis per primas litteras vestrae
 — 52 —

certiores fieri volumus. Nostram in eo expressam et serio-

sam cxecuturus voluntatem. Datum Inspruci 29. may 1530,
Ca crpane uuuie ' Agriensi.
Ilovmja. HungaHca.

XLVII. Ђур, 2. јуна 1530.

Павле БакиЛ иише биекуиу јегарском Томи Салахази-ју<
јавља о чриликама код шајкаша и моли исилату заосталв
најамиичке алате њихове.
Reuerendissime domine, nobis plurimum obseruande,
premissa seruiciorum commendatione. Postquam domini de
Rewa liuc apullerunt me incolsulto pociores wayuodas na^
zadistarum conuenerunt offerentes cis litteras dominorum,
quas super eorum capitali et suppremo wayuodatu ipse
dominus Stephanus haberet, quas meo consilio adhuc minime
offerre et producere debuisset, eo quod ipsis nulla est adhuc
facta solutio et neque familiaribus ct uxoribus eorum pro­
uidere potuerunt. Responderunt nichilominus, Joliannem
Fyllyeres nolle relinquere et postponere, eo quod diuersis
casibus fortune comes eorum fuerit. Demum miserant ipsi
wavuode tres pociores ex eis ad me significantes hunc
animum et propositum ipsorum et litteras, petebant finali -
ter, vt ego eäsem et susciperem onus wayuodatus ipsorum
et loco vel vice mea surrogatum haberem ipsum Fyllyeres
inter eos. Ego respondi directe, prout et vestre reuerendissime
dominationi itterum respondeo, quod ego habeo satis ardue
oneratos humeros, nec volo nec habere possum inter cete­
ras curas sue maiestatis (quemadmodum habebam prius
inter eos surrogatum Lucam wayuodam) etc. quamuis roga­
tus delui litteras quasdam commendaticias in fauorem do­
mini Reway ad dominationem vestram reuerendissimam
dare, sed nunc cum iam sum libere mentis scribo vestre
dominationi reuerendissime ea, que michi pro vtilitate et
commodo sue maiestatis ac regni successu videtur, non
considerando personarum acceptionem n ec‘alicui derogando.
Joliannem Fyllyeres, si fari queat, possumus scribere, quod
 — 53 —

humanitate satis est sufficens et vitro communitatis accep­

tus ; deliberet dominacio vestra reuerendissima et commu­
nicet cum regia maiestate ac dominis, quid sit agendum ac
consultandum. Nam ipse iam habuit fratrem suum in vadio
apud dominationem vestram reuerendissimam, similiter alii
uxores et familiam locaturi Posonium. De domino Stephano
nil aliquid tale sinistri quantum de me, sed hac tempestate,
quanta instant rerum emergentium attemptaciones plurime
et diuerse grauitate sua, nescio si pro libito necessitatis
omnibus correspondere posset actibus, sed quicunque sit,
citra suum saliarium neque Johannem habere volunt nec
est talis, qui communitatem eorum sine solutione pacificare
et retinere possit. Ita ipsis per suam maiestatem est pro-
nidendum, nam tales nec vineas nec aratra respiciunt, sed
sola seruicia et solucionem.
Propterea vestra reuerendissima dominacio tractet et
deliberet cum dominis de hac re, quod eidem melius et mai­
estati regie commodius fiat et faciant. Ex litteris autem
domini comitis de Thurri presentibus inclusis vestra reue-
rendissima dominacio intelliget, quid nobis scribat de inten­
tione sua, de qua nos per Balthasarem Banffy satis ha-
bunde intimamus et quod nobis tali apparatu minime vide­
tur expedicio ista, quod scilicet ipse per partes vlteriores
Danubii a parte scilicet Pesthiensi descendere velit et nos
ex ista parte Budensi deducere, cum nos intelligimus mani­
feste viribus eorum aquaticis nazadibus nostris minime posse
resistere, in quibus omnis neruus belli hac tempestate con­
sistit. Hoc eciam pro certo habemus, habere in commissa-
riis per cesarem finitima sua tenentibus, quod solummodo
Johannes wayda significet ipsis certam expeditionem vi­
rium nostrarum; ne dumtaxat frustra fatigentur, venient
sibi in succursum in terris et in aquis juxta vota sua dato
(quod deus auertat) eundem exitum belli, quod passi sumus
sub Strigonio ex inprouisione. Regia maiestas dominus
noster graciosissimus in viribus suis maiorem notam pati
non poterit, quia tunc fortasse arbitrarentur omnes vires
suas propellasse, sed meo consilio solicitando vires vberi-
ores, si que succedunt et presertim naues armando cum et
 — 54 —

nazadiste proponiunt dominum Thurri comitem, nullas secura

habere bombardas murifragas; propterea de hiis quoque
vestra reuerendissima dominacio interponat se tum apud
regiam maiestatem, tum apud dominos, vbi eidem commo­
dius videtur, ne vltimus error fiat peyor priore. Meo con­
silio dominus comes potuisset pedites Cassouienses conduci
facere cum centum equitibus et de aliis expeditionibus
vberius consulere, ne veritum vel inspinatum inimicum in-
cosulte salutemus obuium.
Reliquum est, quod pedites amborum castrorum iam
sepius insurgendo deliberarunt exire, eo quod dudum solu­
tio ipsorum preteriit et manere uolunt; similiter huzarones
eodem clamore instant et me solicitant sine solucione iam
diutius non posse sufferre.
Curet eciam vestra reuerendissima dominatio de solu­
cione nazadistarum, quo cellerius mittantur, ne cogantur
desperacione admorari vel extreme subiacere formidini,
tempus enim nullam moram patitur. Deus maximus vestram
reuerendissimam dominacionem feliciter conseruet. Scripsi­
mus et dominis consiliariis commissariis Austrie. Dominacio
vestra reuerendissima festinet eas. quam celerime expedire
et dirigere et rem commendare, ne mora paratur. Ex Jau-
rino, feria tercia Penthecostes 1530. Paulus Bakytli, ca-
pitaneus huzaronum regie maiestatis.
C поља иише: Reuerendissimo domino domino Thome
ecclesiarum wespriniensis et agriensis episcopo, camerario et
consiliario sacre regie maiestatis Hungarie, Bohemie etc,
domino nobis honorando.
Вечки дворски коморски архив, Њ т д а п - а N o,
1 4.334; Оригинал.

XLVIII. У Минхену 12. јуна 1530.

Краљ Фердинанд одговара Томи Салахази на његово иисмо
од 1. т. м. и јавља му, да je иисао Србима шајкашима.
Ferdinandus etc.
Reuerende, deuote, dilecte. Reddite sunt nobis littere
deuoticnis tue de prima huius mensis, quibus gratiose in­
 — 5б —

telleximus, que de Nazadistis Rascianis scripsit et de vic­

toria, quam Andreas Clioron contra equites abbatis tico-
niensis obtinuit. Que nobis grata fuere eiusque in hoc ope­
ram, fidem et consilium probamus, cui denique acquiescentes
litteras gratie pro Nazadistis ac item alias similis gratie
nostre testes ad Rascianos conscribi iussimus. Quas deuo­
tioni tue ad presens transmittimus, suas Nazadistis exhiben­
das ac suas etiam Rascianis mittendas, cum quibus, quod
reliquum est, deuotio tua transiget et ad debitum finem
perduci curabit nosque de ijs, que tam in hoc quam alijs
negotijs emergent, sedulo et cito commonebit. Nostram in
eo benegratam executura voluntatem.
Quod Andree prenominato successit felicius in fugan­
dis et interimendis equitibus abbatis ticoniensis, nobis est
volupe idque ceteris istius et aliorum fidelium ac bonorum
seruitorum nostrorum pariter ac tuorum beneactis ascribimus.
Quorum etiam posthac eam quoque rationem inibimus, que
et nostre liberalitati et existimationi et suis in nos meritis
congruere videbuntur. Quod eandem deuotionem tuam latere
voluimus. Datum Monaci, 12. juni 1530.
Ca страпе иише: Agriensi.
Liouuja. Нппдата.

XLIX. У Минхену 12. јуна 1530.

Крпљ Фердинанд пише Радосаву и другим Србима и
храбри их, да истрају у верности ирема њему.
Ferdinandus etc.
Egregij et strenui, nobiles, dilecti. Nihil dubitamus de
constanti vestro animo et seruiendi promptitudine, quam et
antea et nunc quoque nobis significari fecistis, eaqe nobis
vehementer grata est. Hec minus laudamus studium et pro­
positum vestrum, quod in commune Christiane religionis
commodum et defensionem habetis. Propter quod vobis etiam
merito propensi sumus, vobisque gratiam nostram ijs nostris
apertius insinuare et testari voluimus, vt constito vobis
nostro etiam animo alacrius et maturius in eodem instituto
 — 36 —

vestro perseuerare et progredi v.ileatis. Quare vos ommes

et vestrum quemlibet omni studio requirimus, vt quem in
nos et dictam religionem nostram animum et affectum ha­
bere cepistis, deinceps etiam continuare eaque omnia, que
tam pro nostro sacreque religionis antedicte et regni nostri
Hungarie corone vtilitate benefitio et conseruatione contra
nostros et sacrosancte fidei nostre hostes fieri possint, contra
eosdem sedulo et diligenti studio facere non cessetis, vosque
fideles, promptos et constantes ac tales erga nos et dictam
coronam exhibere velitis, quales vos futuros esse confidi­
mus. Quod erga vos et vnumquemque vestrum pro suo
cuiusque merito suo tempore clementer et accumulate re­
cognoscemus. Datum Monaci 12. junij 1530.
У страни mutue: Radasau et alijs Rascianis.
Kouuja. Hungarica.

L. У Минхену 13. јуна 1530.

Драљ Фердинанд одговара на иисмо Навла ßaicußa, у
тсојем je овај јавио вести о Србима у Срему и с оне
CTputie Дунава.

Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus litteras tuas de
feria quarta ante festum Penthecostes, quibus abunde co-
gnouimus, que de Rascianis Syrimiensibus ac trans Danu­
bium existentibus scripsisti et que nobis de rebus Tureo­
rum nuntiasti et in ys nobis satisfecisti. Priusquam autem
de Rascianis ad nos scriberes, tibi mentem et voluntatem
nostram per litteras nostras tibi dubio procul nunc redditas
ant statim exhibendas, quarum paria presentibus inclusa
sunt, aperuimus circa ea, que per reuerendum, deuotum,
nobis dilectum Thomam de Zalahaza, episcopum agriensem,
cancellarium nostrum et te quoque fieri volebamus, ad
que in ys etiam nos referimus. Quod autem ad has tuas
citius non rescripserimus, in causa est profectio nostra,
quam vnacum sacra cesarea et catholica maiestate domino
et fratre nostro charissimo augustam versus ad visitandam
 — bl —

■dietam imperialem inibi celebrandam suscepimus. In qua,

sicut ex alijs nostris iam sepius intelligere potuisti, pro
■commodo et defensione regni huius nostri fideliumque eius
incolarum cuncta tractabimus et efficere conabimur, que in
possibilitate nostra sunt futura. Interea per alia loca nihil
omissuri, quod ad subsidium gentibus et fidelibus regni­
colis nostris assidue ferendum spectabit. D e quo te certiorem
esse voluimus, vt et tu vnacum tuis alysque bonis seruito­
ribus nostris eo alacrius et constantius cetera proinde, que
hucusque egisti, in hostes agere possis, quod te indubie
facturum esse nobis persuademus. Idque erga te singulari
gratia nostra dum dabitur occasio recognoscemus. Datum
Monaci 13. junij 1530.
Ca етране пише: Bakith.
Koauja. Hungarica.

Ll. Август 1530.

Гадосав Челник јавља о повостима па грапици и цредлаже,
да аустријаса војска удари ма Турке.
Radazaw Chelnick, capitaneus olim Johannis Chaar
Nigri Hominis significat, cesarem Turearum deputasse sep­
tem sangiacos siue capitaneos ad ferendum subsidium
Johanni comiti Scepusiensi.
Quorum vnus appellatur Widaczki sangiacus, alter
Wutschvternski, Chrusthewartsthki. Swoniczki, Bosanski,
Hertzogowarski (hoc est Suonicensis, Bosnensis et Hertzi-
govine), Smodreczki W elgraczki. E t Johatzitz bassa Meh-
meth beck illorum est capitaneus supremus, quorum omnes
vires in simul iuncte non possunt implere numerum 20000
equitum bonorum et malorum.
Supradictus Radosai censet, illos omnes non audere
versus Budam venire in auxilium Johannis, si maiestas re­
gia cum aliqua saltem justa potentia Budam descendat,
timent enim Turei, si Drauum trayciant, fore, vt a gentibus
Sclauonie circumdentur et opprimantur et de hoc nuper
sermonem habuerunt, quando ad Vaciam profectus sum, an
 — 58 —

sic wavuode sit subueniendi vel ne stante pericnlo propter

Sclauoniam expectando.
Significat etiam, quod cum euidenti discrimine vite atque
vxoris et filiorum suorum ad partem nostram redierit, causa
nos admonendi, quod suo arbitratu in multis annis tanta
commoditas et occasio non fuerit, pre manibus loca et con­
finia Hungarie manibus Tureorum eripiendi, quanta nunc
esse conspicitur, attento quod Tureus hoc anno non habet
modum neque est paratus aut instructus ad faciendam vllam
expeditionem pro tutandis eiusmodi confinibus.
Significat item, neminem alium Tureorum preter iam-
dictos capitaneos in auxilium venire posse, si Bclgradum
hoc anno obsideatur.
Item multos esse Christianos vitra et citra Sauum, qui
inter se omnino deliberarunt et concluserunt accedere ad
maiestatem regiam, si viderint, eam aliquem exercitum ad
loca illa destinasse.
Itera sicut prius etiam significatum est, Tureum omnes
galeas et tormenta bellica maiora deorsum versus mare
misisse.
Item inferius nihil percipi posse, quia Sophi nunc
aliquod bellum contra Tureum gerat.
Item famam esse inferius, eundem Sophi Tureorum
cesari nuntiasse, quod existente ipso Tureo in obsidione
viennensi facile potuisset occupare regna et dominia suar
vsque ad Constantinopolim, sed hoc noluerit facere, ne
dici posset, illud factum esse Tureo extra dominia sua con­
stituto. Sed anno proxime futuro Tureus pro certo habeat,
quod Sophi rem ita aggredi velle, vt ipse Sophi vel in
Turcia futurus sit dominus, vel ipse Tureus regna ipsius
Sophi occupet et possideat.
Иза овога стоји друга белешка.
Capitaneus quidam Tureorum captiuus significat, totam
Bosnam de cesare Tureorum male contentam esse, eiqu&
contrariari propter quandam taxam corporalem, nunquam
antea datam et a nouo sibi super qualibet domo impositam.
Et ob id quedam amplissima regio Dalmatie, Pallicia vo­
cata, totaque Barbaria et uniuersi Chernigonienses et quidam
 — 59 —

populi dicti Themorodisebl (sic) defecerunt a Tureo, contra

quos bassae et prefecti turcici magno gentium numero plus
vna vice profecti maximam semper cladem acceperunt,
propterea, quod regio, quam rebelles inhabitant, natura loci
munita est, vnde cesari multa nunc dftmna et mala solent
inferi.
Иввод ua писма. Hungorica.

Lll. У Аугзбургу 3. октобра 1530.

/{раљ Фердинанд палаже Павлу БакиЛу, да се са сво-
јим четама иридружи војсци Вилхелма Рогендорфа, који
ce креЛе ita Typice.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Cum fidedigna exploratorum
significatione admoniti simus, nouas Tureorum copias ad
regni nostri Hungarie patriarumque nostrarum hereditariarum
deuastationem excurrere et nisi mature illis occurratur in­
finitis malis et damnis subditos nostros afficere posse atque
ideo necessitas exigat, vt huic expeditioni, quam a nouo
contra hostes suscepimns eisque gentibus, qtias Wilhelmus
a Rogendorff adducit, illi tue quoque vires accedant, vt
exercitus instructiov et auctior tanto alacrius et firmius
hosti resistere possit. Idcirco tibi committimus et manda­
mus omni serio, vt mox receptis presentibus te cum omni­
bus tuis et tuorum, quas poteris contrahere, viribus et copvs
sufficienter et necessario, vti in similibus regritur (*/«•)
prepares et instruas ac vtprimum per prefatum suppremum
capitaneum nostrum aut alium nomine nostro vel suo voca­
tus et requisitus fueris, confustim et sine mora aut ex-
pectatione longiori te vnacum tuis ad talem militiam ins­
tructuri et eundem capitaneum vel exercitum nostrum aut
loca tibi designata conferas teque pro tua in nos et regni
cura et studio fideliter et vt tibi tuisque tanquam Christi­
anis bonisque seruitoribus nostris conuenit, constanter et
bene geras, ac quantum potes hostes arcere et propulsare
 — 60 —

■contendas, sicut quoque ceterosque fidos et probos seruito-

res nostros in hac potissimum vrgente necessitate, sedulo
facturos esse non dubitamus. Idque erga te et ipsos pre-
terquam quod tue in nos fidei et in religionem nostram
debito per hoc satisfacies digna quoque gratia nostra reco­
gnoscemus. Datum Auguste tertia octobris 1530.
Ca стране иише: Bakyth.
f{ouuja. Hungarica.

Llll. У Вишвграду, 22. децембра 1530.

Павле БпкиЛ оиисује краљу Фердинамду губитке. тсчје
j e иретриио приликом оисаде Вудима, моли плаЛу за
своје најамнике и једа н град, где Ле склонити жену и
децу у случају ошсности.
Serenissime princeps et domine domine clementissime etc.
Post perpetue sernitutis mee commendationem. Sacra
maiestas regia, quantum attinet ad obsidionem Budensem,
maiestati vestre impresentiarum scribere non intendo, quia
certo scio, maiestatem vestram per magnificum dominum
Wilhelmum, supremum capitaneum suum, per literas satis
superque certam et eruditam esse: quomodo et qualiter ob­
sedimus et qualiter eciam menia ciuitatis Budensis cum
ingenijs destruximus. Ego pro omni virili cum summa fide­
litate seruiui maiestatem vestram cum effussione sanguinis
fratris germani mei atque morte meorum seruitorum certe
non ignobilium prout scribere potuit maiestati, vt idem do­
minus Wilhelmus ; nos huzary in tam longa obsidione equos
nostros perdidimus, sunt multi ex seruitoribus huzarijs
maiestatis vestre, qui centum equos habuerunt, redire non
potuit quinquaginta vel triginta equis vel citra omnes equi,
stantes sub dio et in maximo luto defecerunt : passi sumus
omnes iacturam non modicam et nunc multum coqueruntur
huzarij de damnis ipsorum atque solucione et stipendio.
Dicunt omnes vnanimi consensu (prout verum est) quattuor
quatuor renenses ad equum et ad personam hominum non
sufficere et eciam istos quatuor renenses non recto persol-
 — 61 —

uere; sunt multi ea nobis, quibus maiestas vestra debetr

solucioue quinque mensium, aliquibus autem duorum vel
trium mensium et ita negligitur: solucio omnium nostrum
nisi vrgeute necessitate et quum opus fuerit, insidere equis,
tunc soluitur ipsis ad vnum vel duos menses stipendium.
Illud autem prius debitum racione seruicij per negligenciam
camerarium et questorum maiestatis vestre non soluitur et
equi eorum, si solucio recte facta fuisset, in tanta copia
mortui non fuissent, quia pecunias non habuerunt, quibus
commeatum et victualia emerere potuissent. Nunc autem
ad omnes exitum et linem sincere ac fideliter seruierunt
maiestati vestre. Dicunt se tantumodo venire Strigonium
cum ingenys bellicis maiestati vestre, quia tali condicione
dicunt seruire non poterunt, nisi maiestas vestra serenissima,
alia oportuno remedio ac alia prouisione succurrerit. E go
autem suplico maiestati vestre tanquam domino meo cle­
mentissimo, vt habeat eadem racionem et respectum ipso­
rum, ne ita dimitantur; certe passi sunt et ego vnacum
ipsis in amissione et morte equorum maximum damnum
maiestas vestra faciat, ipsis maius stipendium quam quattuor
renenses essent. Nunc in isto regno turbulento huzary plus
seruiunt maiestati vestre (et citra iniuriam dico), quam
pedites, quam eciam armigerij, si huzary dimittuntur, tunc
alios loco ipsorum constituere nequimus. Nunc eciam multos
maximis blandicys allecimus ad fidelitatem et seruicia mai­
estatis vestre. Maiestas vestra serenissima dignetur hoc
considerare, vt pedites et eciam armigeros in suis regnis
in maxima copia eadem inuenire poterit; si autem hij di­
mittuntur absque solucione nec bona pecunia huzary repe-
riri possunt. Hec latere maiestatem vestram nolui, sed ea
omnia nota facere. Ceterum sepissime per litteras suplicaui
maiestati vestre, vt eadem dignaretur ex sua clemencia
dare michi vnam domum, vbi vxorem et liberos atque
familiam meam tutare et alere possem. Nunc magnificus
dominus Wilhelmus in persona maiestatis vestre assecurauit
me, vt se daturum michi vnum castrum. Expecto omnem
graciam ab maiestate vestra. Maiestatem vestram deus op­
 — 62 —

timus maximus ad omnia vota felicissimam conseruet. E x

«astris maiestatis vestre ad ciuitatem Wissegrad positis,
feria quinta ante festum natalis domini, anno eiusdem 1530.
Eiusdem vestre maiestatis perpetuus seruitor Paulus
Bakyth etc.
A tergo; Serenissimo principi et domino domino Fer­
dinando, dei gracia regi Hungarie et Bohemie etc. domino
domino semper clementissimo.
H uvgnica. Оригипал.

LIV. O ko 1530. године.

Павле БакиА јавла кралу Фердинанду, да Андрија
Корон буни кастелапе крољевскиг градова.
Sacratissime rex. Maiestati vestre sacratissime secreto
significo, quod Andreas Schoron, maiestati vestre seruitor,
castellanos illorum castrorum, cui sunt iuramento ut serui-
tores astricti, ad hoc hortatur et commouet, ne castra in
manus sacratissime maiestatis vestre dedant, solutionem serui­
toribus quoque in illis castris facit deditque suam filiam
alteri ex castellanis in uxorem. Ita, vt nisi ille obstaret,
sperarem facile et citra magnam difficultatem castra illa
posse accipere. Quod si sacratissime maiestati vestre pla­
cuerit possum facile modum ac uiam inuenire, ad capti-
nandum predictum Andream Schoron eumque ad manus
maiestatis vestre sacratissime dedam. Per hunc possent
etiam castellani ad dedenda castra adduci et commoueri.
Castellanus quoque maioris castri habet quaedam bona
propria mobilia in alys locis regni Hungariae. Quod si
maiestati vestre uisum fuerit, talia sua bona propter suam
inobedientiam, ad manus maiestatis vestre confiscare, possum
talia cum maiestatis vestre seruitoribus mihi subiectis,
absque ullo negocio accipere. In literis quoque sit sacra­
tissime maiestatis vestrae intencio, poterit mihi eadem gratiose
committere. Nam et per hunc modum castellani ad de­
denda castra compelli. Datum vt in litteris, quas et hisce
 — 63 —

transmitto. Maiestatis vestre sacratissime fidelis seruitor

Paulus Bakhyt. Ш вмк Eaicihk.
C поља: Sacratissimae Romanorum etc. regiae mai­
estati, domino meo graciosissimo.
Оригиппл. Hungarica.

LV. У Буђеовицама 21. марта 1531.

Краљ Фердипапд сведочи, да je Павле БакиЛ wo жељи
краљевој напустио са својим четама град Ђур, који му
je био иривремено дат на уживање.
Ferdinandus etc. Cum egregius, fidelis, nobis dilectus
Paulus Bakytli, lmssaronum nostrorum capitaneus, castrum
nostrum Jauriense ac locum Sancti Martini sacri montis
Pannoniae de consensu, voluntate et iussione nostra ad
effectum ex illis habendae intertentionis suae et equitum
euorum iam aliquandiu in manibus suis habuerit nosque in
presentiarum contenti simus, vt ex eisdem castro et loco
emigrare et domicilium seu mansionem suam in alio quo­
piam loco per nos ei designando constituere possit. Volentes
ideo eius etiam honori et securitati consulere, per has litte­
ras nostras asseueramus et dicimus idque omnibus eas vi­
suris, lecturis et audituris plane constare et notum esse
volumus, eundem Paulum Bakyth tanquam eum cui pre-
dictorum castri et locorum cura et custodia nequaquam
commissa aut imposita fuerit, de bona voluntate nostra ex
prefato castro Jauriensi et loco Sancti Martini emigrasse
et discessisse idque eum cum bono honore, nomine et ti­
tulo fecisse et facere potisse. Huncque eius emigrationem et
discessum a nullo unquam mortalium aliter aut alio causa
quam deceat sibi impigni, imputari nel uitio uerti quin
etiam omne illud et persone et integritati sue nullum un­
quam nocumentum afferre uel generare posse et debere.
Harum testimonio litterarum sigilli nostri impressione mu­
nitarum etc. Datum Budweis 21. marty 1531.
Piivilegia Ferdinandi 1. regis di anno 1530. usque
7.537. стр. 49. Преиис.
 — 64 —

LVI. У Прагу 5. маја 1531.

Крал Фердипанд захваљује Павлу БакиЛу ма послати.ч
новостима, обеЛава му, да не£е на њега и његове молбе
заборавити и јавл а, д а je иреговоре у погледу градова
Ш олмоша и Дицова иоверио барону Рогендорфу.

Ferdinandus etc.
E gregie, fidelis, dilecte. Recepimus literas luas de
dominica quasmodo geniti, quibus intelleximus, que de
rebus Turearum et tuis ad nos scripsisti. Gratum itaque
nobis esse, scias te ista et consimilia ad nos scribere, que
semper continues, deiuceps in seruitijs nostris talem exhi­
bere, pergas, qualem te futurum esse confidimus, quod erga
te singulari gratia nostra recoguoscemus.
Quod ad mansionem tibi assignandam pertinet, non
putes nobis tui memoriam excidisse, sed progredientibus ys-
inducys et firma spes est, tanto maiorem et commodiorem
habebimus occasionem tibi de tali domo prouidendi, quam
certe tibi dari et constitui curabimus, sine belli sine paci»
tempore, ideo non sis vlterius in hoc auxius et nostra in
hoc etiam benignitate tibi satisfactum iri videbis.
Super castris Solmos et Lippa nobili, fideli, nobi&
dilecto Wilhelmo baroni a RogendorlF et Mollenburg com­
missionem plenam agendi dedimus, quem nunc tecum su-
perinde egisse aut statim acturum esse credimus.
De ducentis illis florenis tibi Vienne assignandis, scri­
bimus consiliarijs nostris, ibidem et illos tibi faciant exoluir
de quo te certiorem esse voluimus. Datum Prage quinta-
may 1531.

Ca стране uuiue: Paulo Bakith.

Kouuja. IJungaiica.
 — 6б —

LVII. У Небојцу 23. маја 1531.

Радосав Челник описује ратним саветницима, зашто j e
заробио Гашпара ДоминиЛа и изјављује, да га неЛе пу-
стити на слободу, д ок ме добије у посед град Ричо.
Magnifici ac generosi domini, domini mihi semper
obseruandissimi. Post meorum seruitiorum humilimam com­
mendationem, salutem. Mandata vestrarum dominationum
summo cum honore accepi ac clare intellexi, non latuit
easdem, quomodo circa regiam maiestatem dominum meum
clementissimum, ex regno Turchorum omnibus bonis meis
et possessionibus atque clenodijs post tergum derelictus et
ad vocata sue maiestatis atque literas veni et que seruitia
sue maiestati prius fecerim et impenderim, maiorem partem
sua maiestas illorum nouit, aliquam etiam dominationes
vestre. Arcem Richo, adhuc in manibus Joannis weiuode,
tunc existentem, maiestas sua mihi pro fidelibus seruicijs,
que sue maiestati pro locorum et temporum varietate feci,
condonauit auguste, ac litteras ad easdem dedit ibidem,
quas Vienne ex comissione eiusdem maiestatis vestris do­
minationibus presentaueram, vt arcem prefatum dominationes
vestre iuxta sue maiestatis mandatum ad manus meae
assignare facerent. Quoniam cum illis litteris ad vos perue-
neram, decima erat tunc dies transacta, quod arx illa Richo
per-»capitaneos sue maiestatis et expensis capta fuisset ac
expugnata. E go quidem vestras dominationes tunc rogaui
atque oraui, vt in illam eedem iuxta commissionem sue
maiestatis intermittere facerent atque ad manus meas as­
signare. Dominationes vero vestre hoc mihi dedere res­
ponsum ac mandauere, vt talem occupationem arcis prefate
posthaberem, sed ad regnum Sclauonie pro meo exercitu
festinarem et Budam ad castra regie maiestatis properarem
promiseruntque eedem, quo quamprimum Budam venero,
mox arcem memoratam ad meas manus absque omni dila­
tione dare facietis. Ego tunc mandatis vestrarum domina­
tionum obtemperaui et vt nunc quoque sequenti, post regiam
maiestatem dominum meum clementissimum presto sum
voluntati vestrarum dominationum satisfacere ac se fidelem
Књиге Матнце Српеке 3*i. и 38. 5
 — 00 —

et obedientem prestare quecumque dominationes vestre

mihi mandauerint ct iniunxeriut, fidelitcrque illa semper
exequam. Causa fidelissimis seruitijs regie maiestatis vxorem
et filium totamque familiatn nostros (.«<■) cum rebus omni­
bus in arce magnifici domini Ladislai More in regno Scla­
uonie reliqui, cum Budam ad castra regie maiestatis per-
ueni, licet dominus Wilhelmus de Rogendorf, generalis
capitaueus sue maiestatis et consiliarij homines meos cum
certis litteris prefati domini capitanei ad Casparem D o -
minitsch miserant pro exibenda arce Richo, qui tune ad
mandata prefatorum dominorum arcem mihi dare recusauit,
nisi ipse solus Strigonium descenderat et quecumque p ro
hoc facto dominus capitaneus generalis et consiliarij b ellici
sue maiestatis cum Caspare Dominitsch concluserant, in e a
constans nou fuit nec sue fidei satisfecit. Sed ille facto
termino, quo arcem nostram ingredi deberem, veni T rinchi-
nium, vbi diuturnas expensas ac difficiles morasque idem
Caspar Dominitsch mecum et meis fecit, differendo atque
milii promittendo arcem. Nec tunc mihi arcem dare voluit,
sed se sue fidei inconstantem prebuit ac inobedientem
litteris et mandato regie maiestatis, quocies post h o c
ac vbi non personaliter coram regia maiestate pro hoc n e ­
gotio comparui, tum Linzij ac in Bohemia Morauiaque,
vestris est dominationibus iam notum et quoties regia m ai­
estas Caspari Dominitsch Linzij mandauit atque com isit
personaliter, quo secus in hoc negotio non faceret, sed
arcem mihi daret. Insuper memoratus Caspar Dom iniz,
dextra manu apprehensa regie maiestatis pro signo m aioris
fidei et fidelitatis constantia arcem mihi dare coram su a
maiestate promisit et hec ipse omnia nihili fecit, denique ter v e l
quater sua maiestas vestris dominationibus per literas commisit
ac mandauit, vt arcem ad manus meas memoratam dare et
assignare faceret. Caspar vero tum mandata sue maiestatis
tum etiam vestra non audiuit, sed se obstinacem prebuit
jamque video, quo pacto maiestatis regie domini mei c l e -
mentissimi mandata ac comissiones audiuntur et exequuntur.
Ego vero damni ac expensarum decem milia florenorum
hungaricalium passus sura, causa Casparis Dominitsch p r o
 — 67 —

nostra arce incendendo, qui me diutias post se duxit, quo

voluit delusitque arcem promittere. Sed vt rem clarius
enodem, cur sit ille a me et meis detentus atque appre*
liensus? Cum diebus proxime preteritis Vienne a vestris
dominationibus fauorem abeundi ad meum exercitum acce­
peram, adijt me ibidem in meo hospitio Caspar Dominitsch,
quem iuterogaui, quodnam haberet a vestris dominationibus
responsum. Ipse mihi sic retulit, quomodo eedem illi talem
dedissent relationem, quo mihi arcem exhiberet, sui vero
illam nunc dare recusaret, haberet ipse licentiam abeundi
ex seruitijs regie maiestatis ac ne amplius inter sue mai­
estatis seruitores computaretur. Nec aliquam ipse solutionem
a sua maiestate expectaret ad suos equites et arcem Richo,
liec etiam mihi dixit ijdem superba iactantia „Saltem“ ,
inquit, „valeam arcera Richo ingredi obcludam me in eam
personaliter et sic ipsam tenebo contra omnes impetitores.u
Sic insonando et deridendo, „veniat“ , inquit „vystumb ao
diruat illum ad caput meum, veniat etiam regia maiestas,
non expugnabit eam vno anno nec ex ipsa arce exeam
Amplius ad caputum vel aliquam constitutionem, donec ad
caput meum illam non fregerint“ . Cum ego perspecta et
considerata intellectaque tali infidelitate non tam causa arcis
mee pro meis seruitijs a domino meo clementissimo con­
donate, quam infidelitatis gratia, quam regie maiestati
domino meo clementissimo facere moliebatur, iuxta illam
fidelitatem, qua regie maiestati obstructus sum et debeo
semper. profectus sum ad meum exercitum et Caspari Do­
minitsch e conuerso in itinere cum meis equitibus obuiaui,
cum ipse ad arcem Richo proficiscebatur sicque eum appre­
hendi, ne ex hac exigua re sue maiestati, domino meo cle­
mentissimo, maius incommodum sequeretur. Iccirco ego nui*
lam infidelitatem regie maiestati, domino meo clementissimo,
omni euo perpetrare cogito. Quoniam cum ipsam infidelita­
tem sue maiestati facere cogitassem, non venissem ex regno
Tureorum omnibus meis bonis et possessionibus posthabitis
et ad sepissima vocata sue maiestatis litterasque, vt sue
maiestati ac christianitati inseruirem. Precipiunt domina­
tiones vestre mihi, vt prefatum Casparem Dominitsch ad
 — 68 —

vos adducerem vel mitterem, eumque vobis regie maiesta­

tis nomine aci vestras manus assignarem, dum sciunt do­
minationes vestre, quod cum Vienne ab ipso infidelitatem
prefatam audieram, illum nomine regie maiestatis ad vestras
manus assignabam, vt eum retineretis, sed mihi nequaquam
credere voluistis, vt ipse se ad arcem Ritscho conuertere
vellet ac in eam obcludere conaretur. Nunc vero ipsum
Casparem ad vestras dominationes neque ducere nec mittere
presumo, quia omnibus iam ipsius captiuitas nota est vere-
orque, ne in itinere ipse ab aliquo liberaretur cum magno
detrimento nostrorum seruitiorum precipue damno regie mai-
estatis. Nunc autem Caspar Dominitsch in bono loco detinetur
apprehensus, apud neminem quam vnum singularem et fide­
lissimum regie maiestatis aulicum, qui maiori fidelitate ac ser-
uitijs sue maiestati fuit Caspare Dominitsch eritque semper.
Ego tamen Casparem Dominitsch ex captiuitate non permit­
tam exire, donec arcem meam a regia maiestate mihi pro ser­
uitijs condonatam ad meas manus dare non fecerit, attamen
sue maiestati sum fidelis et ero vt fui ab initio. Enimuero Ca-
spari prefato nil debeo, si vero vestre dominationes illi quid
debent, soluant. Quia nullius causa vxor, filius familiaque
nostra deuenere perpetue captiuitati cum rebus omnibus, quara
Caeparie Dominitsch. Nam si ipse arcem meam ad manus meas
consignasset, vt regia maiestas illi comiserat personaliter,
dudum vxorem et filium ac familiam meos cum rebus
omnibus meis ad istam terram superiorem adduxissem.
Iam nil mihi deest quam vt et caput meum perdam causa
Gasparis Dominitsch, in tantum me deludentem adduxit.
Igitur si hec captiuitas cuipiam Casparis Dominitz nocuerit,
conueniat regiam maiestatem dominum meum clementissimum.
E go itidem cum tali simul coram sua maiestate comparebo,
iuxta illam fidelitatis constantiam, quam semper sue mai­
estati debeo. Clare iam vidi, quod Caspar neque curat
mandata regie maiestatis vestraque, insuper sue maiestati
minatur. Densque ipsum ad manus meas dedit; ego iniu-
ste nil exopto, quod illi attinet, sed peto arcem a domina
meo clementissimo mihi pro seruitijs condonatam. Quas deus-
conseruet feliciter. Ex Neboiza sabato die proximo post
 — 69 —

festum ascensionis domini 1531. Maiestatis regie seruitor

fidelis Rodozaw Chelnik, Rascianus.
У страни uuute: Magnificis dominis bellicis coiuissariis,
Vienne.
Kouuja. Hungarica.

LVIII. У Прагу 3. јуна 1531.

Драљ Фердинаид иише Радосаву Челник из Прага, да je
из иисма н>егова па ратни савет видео, шта je учинио са
Гашиаром ДомиииАем. Налаже му, да иошље Г-шиара
ратним саветницима а они Ле се иостарати, да од истога
добије град Ричо.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ex litteris, quas ad consiliarios
nostros bellicos Vienne existentes dedisti, abunde cognoui-
Bius, que cum Caspare Dominitli egisti. Quia vero non
conuenit neque tibi licet, te ipsum rei istius esse iudicem
e t executorem tuaque solius auctoritate manuteneri, sed hoc
eoli sublimitati nostre pertineat, tibi propterea studiose
«ommittimus, vt non attentis rationibus et causis per te in
contrarium allegatis prefatum Casparem Dominith iamdictis
«onsiliarijs nostris bellicis consignes et penetres, qui a nobis
habent in mandatis, vt eo ad manus suas consignato sic
egant et tractent, vt in possessionem castri Richo deuenias.
Secus minime facturus.
Ca стране: Radazaw.
Kouuja. Hungarica.

LIX. Буђеовице, 9. јула 1531.

Краљ Фердинанд извештава Павл1 БакиАа, да му je
и здао пеке налоге иреко барона Леошрда Фелса, чијим
речима треба да верује и да се ио њима уиравља.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Commisimus nobili, fideli,
nobis dilecto Leonardo baroni in Fels, capitaneo vallis
jnostre Athesine, nonnulla tibi referenda sicut ab eo coram
 - 70 —

accipies Que cum ex mente et voluntate nostra veniant, tibi

propterea studiose committimus, vt eidem Leonardo in ijs,
que tibi referet, fidem indubiam habere teque talem in
eisdem exhibere velis sicut in nos fidei et debiti tui offitium
postulat, nosque te haud dubie facturum esse nobis persu­
ademus. Nostram in eo seriosam executurus voluntatem.
Datum Budnicij nona julij 1531.
Ca стране иише: Bakyth.
Kouuja. Hungai-ica,

LX. Буђеовицв 10. јула 1531.

Крал Фердинанд одговара Павлу БакиЛу на његов из-
вештај о новостима у Турској, обеЛава, д а меЛе вабора-
вити БакиЛеве заслуге и јавла нове одлуке у ствари града
Паие и у иогледу иреговора са Стефаном БалентиЛем,
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Reddite sunt nobis litere tu e
de festo X . m. martyrum vnacum nouitatibus, quas ad n o »
de rebus et occurrentijs Tureorum scripsisti, que nobis
grate fuerunt teque ob id requirimus, vt nos de consimili­
bus sedulo et diligenter admonere ne cesses nostramque iiv
ijs etiam gratiam vberiorem demereri studeas.
Quod autem ad negotia tua priuata pertinet, nos tu t
nulla cepit obliuio, iamque sumus in tractatu per medium
cuius credimus tibi quoque circa petitionem tuam iam a li­
quoties de domicilio certo tibi assignando factam n ecessa­
rio et commode prouideri posse, qui si vti confidimus
successerit, tui meritum habebimus respectum.
Circa castrum Papam haud dubie nunc intellexisti, q u e
magnifico, fideli, nobis dilecto Alexio Turzoni de Bethlen-
falwa iudici curie et consiliario nostro tecum tractanda
commisimus, in quibus nos etiam deinde clementer geremus.
Quoad negotium Balinth Stepan contenti sumus, q u o d
illum modo quo scis et potes meliori conserues et in a ffe c­
tione, quam erga nos gerit, interteneas, vt post finem in ­
duciarum, quo ad nostram fidelitatem accedet, latius et
 — 71 —

melius cum eo transigi possit, de quo te suo quoque tem­

pore certificabimus. Datum Budnicij 10. julij 1531.
Ca страме иише: Bakith.
Kouuja. Hungarica.

LXI. Буђеовицв 17. јула 1531.

Ираљ Фердинанд налаже Валентину Тереку и Навлу
ВакиЛу, да аабране својим хусарима изгреде и отимачине.
Ferdinandus etc.
Magnifico, fidelis, dilecte. Multe indies ad nos queri-
monie deseruntur, pauperes regnicolas et subditos nostros
passim et vbiquc magnis per hussarones tuos inuirijs et
violentiis affici, omnibusque victualibus in eorum vsum et
victum quotidianum reseruatis et ceteris vite sue necessarijs
spoliari et quod deterius et grauius est, personaliter etiam
et in corpore affligi et non nunqnam occidi, quod equidem
nobis est grauissimum pariter et molestissimum. Tibique
propterca omni serio committimus, vt omnino et efficaciter
ac ita cnm hussaronibus tuis agas et prouideas, vt a si­
milibus violentijs, depredationibus, opressionibus et afflicti­
onibus tam realibue quam personalibus decetro abstineant
seque erga nos et nostros potius vt fideles seruitores decet
exhibeant sicut etiam te et ipsos haud dubie facturos esse
confidimus, ne ijdem quoque et ex tanta oppressione despe­
rati aliquam accipiant occasionem similia aut maiora in
eos vicissim attentandi et forsan a fide et obedientia nostra
discedendi, quibus hoc modo vt diximus commode poteris
obuiare nosque et. nostros ac te et tuos ab vlterioribus
damnis et malis precauere. Nostram in eo expressam et
omnimodam exeeuturus voluntatem. Datum Budnicij 17.
ju lij 1531.
Ca стране пише: Tereck Valent.
Исиод свега стоји: In simili ad Paulum Bakith.
E gregie, fidelis, dilecte.
Kouuja. Hungarica.
 — 72 —

LXII. У Линцу 10. авгуета 1531.

Крал Фердинанд пише угарасом дворском савету и Вла-
диславу Море у ствари Радосава Челника и његове расаре
са ДоминиЛем н Море-ом.
Ferdinandus etc.
Reuerendi, magnifici, venerabiles, deuoti et fideles
dilecti. E x litteris vestris de 21. julij ad nos datis cogno-
uimus, que in commendationem egregij Radazaw Chelnyck
Rasciani scripsistis vestreque partim intercessionis intuitu,
partim equitate ipsa iubente, vt donatiouem nostram semel
factam irritari aut rescindi non pateremur, commissarijs
nostris Vienne existentibus iniunximus, cum Caspare Do-
minich, castellano castri de quo agitur, nostra vice et n o ­
mine tantum efficiant, illi castrum sine excuptione vlla aut
mora longiori reddat et euacuet. Similiter etiam magnifico
Ladislao More scribimus tibique reuerendo Thome episcopo
agriensi committimus, vt cum eodem Ladislao quibus potes
medijs agere contendas, vt vxorem et filium eidem Rasciano
detentos omnino et statim relaxat neque diutius apud se
detineat. Quod vos latere noluimus Datum Lintij 10.
augusti 1531.
Ca стране иише: Consilio Hungarico.
Исаод горње повеље nuuie:
Ferdinandus etc.
Magnifice, fidelis, dilecte. Accepimus vxorem et filium
egregij Radazaw Chelnyck Rasciani propria tua auctoritate
et vi captos adhuc apud te agere captiuos. T ibi vero per
has nostras omni serio ac strictissime et sub indignatione
nostra grauissime precipimus et mandamus, vt statim visis
presentibus vxorem et filium, sic apud te detentos, omnino
ac sine vlteriori dilatione aut tergiuersatione relaxes ct
dimittas ipsi que Radazaw restitui et assignari cures. Secus
sub pena premissa non facturus. Datum vt supra.
Ca етране wime: Muri Laslo.
Kouuja. Hungarica.
 — 73 —

LXIII. У Шердингеру 27. августа 1531.

Краљ Фердипапд одговара Навлу БакиЛу у иогледу па-
јамничке илате и преговора еа Стефаном БалентиЛем.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus litteras tuas de
sabbato infra octauas assumptionis beate Marie Virginis,
quibus clementi animo intelleximus, que de rebus et pro­
positis Turearum ad nos scripsisti nobisque plurimum pla­
cet diligentia, quam in huiusmodi rebus prestas teque
etiam studiose requirimus, vt in hoc offitio et sedulitate
tua persistere nosque continue et quo potes certius et tem­
pestillius de omnibus ijs et alijs, que et nos et statum
nostrum conseruere videbuntur, admonere et certificare studeas.
Quod ad solutionem exploratoris illius, de quo scribis,
attinet, curabimus et illi de eo, quod sibi debetur, respon­
deatur et de futuro etiam, quo ad offitio suo defungi voluerit,
certus esse possit.
D e conditione et qualitate persone Balinth Stepan satis
per tuas et aliorum etiam relationes sumus edocti atque
ideo quam in ea affectione et seruiendi promptitudine, quam
in nos hucusque gessisse videtur, magis ac magis incenda­
tur et vtiliter ac bene possit nobis et regno nostro seruire,
contenti sumus illi castra Solmos et Lippa donare et gra­
tiose conferre litterasque denatorias expedire et mittere.
Tuum est ergo, vt interea illum ad seruitia nostra coutin-
nauda cohortari et ad omnia ea, per que de nobis bene
mereri possit, inducere et in eisdem continuandis et reipsa
(maxime post finem induciarum) per ficiundis conseruare et
retinere.
De tractatione cum hussaronibus et aulicis nostris
super solutione eorum ineunda magnificus, fidelis, nobis
dilectus Stefanus Pemfflinger, consiliarius noster, omnem a
nobis accepit informationem, sicut ab eo coram intelliges.
■Quod te latere noluimus. Datum in Scherdingen 27. au­
gusti 1531.
Ca стране иише: Bakyth
Howuja. Hungarica.
 — 74 —

LXIV. У Штутгарту 8. септембра 1531.

Краљ Фердчнанд забрањује Павлу БакиЛу, да илепи
л у д е на имању краљице Марије.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus te decimas quas­
dam serenissime principi domine Marie regine Hungarie et
Bohemie, vidue sorori nostre dilectissime, de bonis castri
et territorij Kewzewg pertinentibus auctoritate propria et
de facto apprehendere et occupare velle, quod tanto nobis
est molestius, quanto minus hoc tibi in nos et serenissimam
sororem nostram facere licet tibique propterea seriöse et
strictissime inhibemus et interdicimus, ne manum tuam in
easdem et quaslibet alias serenitatis sue decimas quoquo
pacto immittere aut imponere presumas, sed illas libere et
pacifice sinas ab offitialibus serenitatis sue percipi et col­
ligi et si aliquas ex ijs iam accepisses, volumus omnino,
vt eas serenitati sue aut prefatis offitialibus efficaciter in­
tegre restituas vel eos de perceptis et consumptis contentos
reddas et efficias. Secus minime facturus. Datum Stutgardie
8. septembris 1531.
Ca crpaiie nuiue: Bakytli.
Kouuja. Hauyarica.

LXV. У Штутгарту 15. септембра 1531.

Краљ Фердинанд одговара Павлу БакиЛу у ствари града
Паие и илате његових најамника.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus literas tuas de 14.
augusti proxime elapsi, quibus intelleximus, que ad nos
scripsisti et quantum ad castrum Papa nos ad ea referimus,
que fidelis nobis dilectus Marcus Beck a Lewpolstorff, vice-
dominus Inferioris Austrie nostre, tecum de iussu et con­
sensu nostro habet agenda et tractanda.
Quod autem ad solutionem seruitorum tuorum quoad
preterita seruitia pertinet, consiliarij camere nostre Hunga-
 — 75 —

rice commissionem habent tecnm super ijs tractandi et

transigendi.
D e futura autem eorundem solutione commissarij nostri
bellici Vienne existentes nos informabunt et in ijs postea
intellectis secundum necessitatem rerum deliberabimus et
agemus. Quod te latere noluimus. Datum Stutgardie 15.
septembris 1531.
Ca стране uuute: Bakith.
Kouuja. Hungarica.

LXVI. У Штутгарту 16. септембра 1531.

К рал Фердинаид иавештава Павла Баки&а, да Ле му
иреко Марка Бека иовернти јед п у мисију, те речима Бе-
ковим треба да иоклопи веру.
Ferdinandus etc.
Egregio, fidelia, dilecte. Commisimus fideli, nobis di­
lecto Marco Beck a Lewpoltstorff vicedomino Inferioris
Austrie ac consiliario nostro, nonnulla tibi vitra ea, que
pr >xime tibi communicauit et nostro nomine tecum egit
tuque eidem ad ea respondisti exponenda, sicut ab eo coram
intelliges. Que cum ex mente et voluntate nostra veniant
te ideo gratiose requirimus, vt eidem Marco in ijs, que
sic tibi referet, non solum fidem omnimodam habere verum
etiam et in eisdem, vt decet gerere et exhibere velis. Quod
erga te clementer recognoscemus. Datum Stutgardie 16.
septembris 1531.
Ca стране иише: Bakith.
Kouuja. Hungarica.

LXVII. У Штутгарту 17. септембра 1531.

К рал Фердинанд иише Павлу Баки£у, д а за сад у ио-
гл еду Срба тражи од њега само толико, д а настоји
одржати их у доброј воли, док се он ме саоразуме са
својим братом.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ex litteris de sexta huius
datis clementer intelleximus, que de Rascianis ad fidem et
 — 76 —

obedieutiam nostram ituris secreto et fidenter ad nos scrip­

sisti nobisque placet id, quod ad bonum negotij istius
effectum egisti. Tametsi autem nos quoque videamus et
hac re et nobis et toti christianitati non nisi magnam et
indubitatum commodum prouenire posse, tamen cum res
ipsa sit magni momenti et ardaa atque etiam sacram ce-
saream et catholicam maiestatem dominum et fratrem
nostrum charissimum non nihil concernere queat, eandem cum
maiestate saa, apud quam nos breui deo dante futuros esse
confidimus, necessario communicabimus et tractabimus ct
id, quod vtriusque nostrum iuditio et consilio agendum esse
videbitur, tibi statim significabimus. Interea tuum erit
eosdem Rascianos in offitio et proposito hoc suo pioque et
probabili opere continuando modis et verbis, quibus scis et
potes melioribus intertenere et sub fide nostra eaque spe
animare et fouere. Quod hoc eorum institutum singulari
gratia recognoscere eosque in eo neutiquam deserere sed
potius curare velimus, vt in breui tempore de certo b o -
noque responso admoneantur, eo tamen debite, caute et p ro-
uiso, vt totum hoc negotium intra se secretissime teneate
nullique mortalium aperire aut referre audeant, quod et
nos pari vice faciemus et vt per alios quoque sciat, ord i­
nabimus. Nostram in eo benegratam exeeuturus voluntatem.
Datum Stutgardio 17. septembri 1531.
Ca стране uuiue: Bakith.
Kouuja. Hungarica.

LXVIII. У Штуггарту 18. септембра 1531.

Краљ Фердинанд налаже Павлу ВакиЛу, да врати све,
што je отео од иоданика краљице Марије и д а у будуКе
не дира љ уде ма истом имању.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Tametsi per priores literas
nostras octaua huius emanatas serio tibi mandauerimus, vt
decimas serenissime principi domine Marie, regine Hungarie
et Bohemie, vidue sorori nostre dilectissime de bonis castri
K ew zeg vel vndecunque prouenientibus serenitati sue vel
hominibus suis relinqueres colligendas vel percipiendas, ex
tuis tamen literis, quas ad consiliarios et commissarios
nostros bellicos Vienne existentes proxime dedisti, cognoui-
mus, te hoc excusare velle, quod nobis ea de re scriptis
et a nobis superinde responsum expectes. Cum autem
decime ille serenitati sue prouenire debeant illique de con­
sensu et permissu nostro et nulli alteri sint soluende, vt
castro Owariensi et ceteris locis, pro quorum tuitione plu­
ribus et maioribus etiam indigeret, debite prouidere possit.
Idcirco fidelitati tue harum serie denuo strictissime preci-
pimus et mandamus, vt te in collectionem illorum decetero
nequiquam ingerere aut immiscere velis sed illas omnes,
quotquot et qualescunque fuerint, serenitati sue aut homi­
nibus suis cedere et prouenire sinas et permittas et si
quas ex ijs auctoritate propria modo percepisses vel ab­
duxisses, volumus vt illas omnino et integre ac sine iactura
sua restituas et reddas. Secus minime facturus. Datum Stut­
gardie 18. septembris 1531.
У страни пише: Bakith.
Kouuja. Hungarica.

LXIX. У Штутгарту 23. сеитембра 1531.

Крољ Фердинапд ионавља заповест Павлу БакиЛу, да
не дира љ уде краљице Марије.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Intelleximus ad hoc, vt trice­
sime nostre owariensis prouentus, qui de bouum pecudum-
que armensis in hoc regno nostro exigi nobisque obue-
nire debent, facilius et citius assequi et vsurpare possis,
boues et pecudes per Jaurinum ad Owar et alia loca ad­
duci et abigi solitus detinere teque ipsum auctoritate pro­
pria tricesime prouentus et taxas impositas exigere et
leuare eosque in tuam vtilitatem conuertere. Quod nobis
equidem valde est molestum idque eo magis, quam de tua
tuorumque eernitornm solutione et intertentione omnia, que
 — 78 —

possumus tentare et agere non cessamus nobisque si m aiora

subire et prestare licuisset, clementi et prompto id etiam
animo faceremus tibique ob id similia aduersus nos e t
prouentus nostros regios non solum non facere sed ne c o ­
gitare quidem liceat. Qu >re fidelitati tue harum serie stric­
tissime precipimus et mandamus, vt a retentione et a rre-
statione boum pecudumque tam Jaurini quam vbicunque
locorum facienda mox abstineas et caueas taxasque et tr i-
cesimas per nos veluti regem dominumque supremum e t
neminem alium exigendas et recipiendas et per te iam r e ­
ceptas nobis aut collectori nostro restituas et has, q u a s
deinceps prouenire debebunt, nobis vel eidem collectori
nostro liberas et immunes esse et prouenire non tam sin as,
quam per tuos et alios hoc idem omnino fieri facias e t
cures teque et tuos ab arrestatione eorumque camere n ostre
lucrum concernunt plane contineas. Secus sub obtentu g r a ­
tie nostre facturus. Datum Stutgardie 23. septembris 1 5 3 1 ,
Ca стране mutue: Bakith.
Kouuja. Kangarico.

LXX. У Ђуру 7. октобра 1531.

Павле БакиЛ извештава краља о дога^ајима у Турској и
о иреговорима са Стефаном БалентиЛем
Serenissime princeps ac domine domine mihi clem en ­
tissime.
Post perpetuorum atque fidelium seruiciorum com m en­
dationem. Sacra regia maiestas, domine mihi clementissime.
Intellexi litteras maiestatis vestre serenissime ad me m issas
racione llascianorum, in quibus litteris maiestas vestra f a -
cilimam fecit relationem et quod eciam cum potentissimo
et inuictissimo principe et imperatore fratre maiestatis vestre
concluderet Super hoc negocio, fortasse illud longum e r it
consilium. Videt maiestas vestra iam apropinquari hyem em
et si glacies erit in Danubio, tunc venire non poterunt, et
si etiam differtur hoc negotium ad futuram estatem ; q u ia
si viderint exercitum et copias Tureorum, tunc vix venien t
 — 79 —

et »olunt venire postea in fidelitatem maiestatis vestre.

Credat sacra maiestas vestra, quantum mee fuit possibili­
tatis, optimis verbis alleci et induxi eos, vt in seruicium
et fidelitatem maiestatis vestre venirent. Non sunt tamen
pueri, vt tantummodo verbis tenerentur. Deberent eciam
alio modo prouideri. Teneor ad id, vt ad scitum et inte-
lectum maiestatis vestre darem. Quamuis certe magnis
curis et laboribus induxeram eos in maiestatem vestrum,
arbitrio est: si wlt cos habere aut non. Sed si maiestas
vestra consideraret commodum christianitatis, prout priori­
bus litteris meis ad maiestatem vestram datis significaui,
daret meliorem et optabiliorem relacionem et informacionem,
quia verendum est, vt pretuli, si viderint cesaris copias,
tunc vix venient.
Preterea hoc certitudinalitcr possum scribere maiestati
vestre, vt Turei circa Nandoralbam in siluis ad ripam flu­
minis Zawa parant nunc galeas viginti quinque et perfi­
ciuntur ad futurum estatem et ita lenes galeas sicuti mai­
estas vestra habet et duo ex magistris maiestatis vestre
protecti sunt ad Thureos, qui cum ceteris Tureis parant
leues galeas. Deinde homo meus, qui reuersus est de Nan-
doralba, vidit oculis Tureos parasse ad ripam Danubij et
Zaw e in campo magnam struem lignorum cum asseribus et
desuper cum asseribus tegumen parasse, vt ea, que impo­
nerentur, ad illud edificium pluuia ne violaret, omnia vic­
tualia locantur illic ac tandem ibidem ad naues facilima
opera locati poterunt. Communis fama est in Nandoralba,
vt cesar Tureorum ad futuram estatem cum maximis copijs
venire wlt, tamen super hac re nichil certi possum scribere
maiestati vestre, quia ille homo, quem maiestati vestre
constitueram, nichil quicquam amplius nunciare wlt, quia
duo eciam termini sue solucionis preterierunt. Jam nichil
curat, propterea comettari possum, ipsum cesarem venire
velle, quia in tali loco victualia non locarentur, sed in
Nandoralbam inducerentur.
Superuenit hac presenti hoca, quando presentes litteras
meas volui mittere ad maiestatem vestram, vnus homo ve­
niens a Balinth Stepau, qui nunciauit, vnum seruitorem
 — 80 —

suum a Constantinopoli reuersum et dixisse, Ibraim bassam

cum totis viribus suis rursus cesar Sophiarum profligauit
ac maior pars janiczanorum peditum ab cesare Thureorum
defecerunt et se ipsos contulerint ad Sophiam ac pro tali
infortunata re cesar ipsum bassam Ibraim spuit in facie et
sic expullit a facie sua paruum abfuit, quin truncari non
fecit. Hoc negotium certitudinaliter non possum scribere
nisi illius nunciatum, quia homo ille, quem maiestati vestre
ordinaueram, nichil scribit; sed fortasse maiestas vestra
exinde magis edoceri poterit, quia maiestas vestra suffi­
cientes exploratores habet, a quibus claries intelliget.
Deinde inter cetera scribere possum maiestati vestre,
miserunt ad me vnum wayuodam Hungari nazadiste mai­
estatis vestre, medio cuius mihi nunciarunt, qualiter vnus
wayuoda per totam estatem Wienne apud dominos pro
eorum solucione extitisset, nichil tamen solutum est. Illum
wayuodam, qui Wienne fuit, ceteri reuocarunt in medium
ipsorum et nunciatum extitit per eos dominis commissariis
Austrie regni, vt mittant homines suos, quibus nazados et
ingenia, que in eisdem nazadis fuerunt, assignent et ob non
solucionem diuidi volunt. Sacra maiestas, si illi Rasciani
hoc audierint, timendum est, vt in fidelitatem maiestatis
vestre veniant, certe meo iudicio construandi essent et mai­
estas vestra eos facilime contentos reddere posset. Hoc
tempore induciarum, quia tempore necessitatis tales eruditi
et docti minime reperiri poterunt, contentos reddere posset
maiestas vestra frugibus, vino, panno et eciam aliqua
parua pecunia.
Ceterum hoc ad scitum maiestatis vestre dare volui:
hijs proximis diebus constitutus fui cum vno pociore se­
cretario et intimo consiliario regis Johannis, non puero
certe sed homine, apud eundem magne estimacionis. Ipse
multa a me interrogauit et ego vicissim interrogaui eum,
vt finaliter eum ad id induxerim, vt diceret aliquid. Dixit
hoc in secreto, Ludouicum Gritti in eo esse proposito, vt
Joliannem regem perdere vellet et regnum Hungarie a
cesare Thureorum pro se impetraret. Ego dixi illi, si Jo­
hannes rex intelligit periculum capitis sui et sui dominijr
 — 81 —

quare quid non cedet domino meo clementissimo Ferdinando

regi et ipse suas hereditates et sua bona antiqua haberet
et caput eciam suum a tali imminenti periculo tutari possit,
dixit, timet iuquit Germanos, quia nollet amittere contrac­
tam amiciciam et cum cesare, non wlt vt excludatur, ab
vtraque parte tam a maiestate vestra quam ab cesare
Thureorum, quantum in me fuit cum eodem de multis di­
ligentissime tractaui, dicit tamen hoc, sed suplico maiestati
vestre dignetur milii ignoscere et veniam dare. Dixit ille
non facilime credere Germanis, quia inquit ea, que Fer­
dinandus rex pollicitus est, in nulla re suam promissionem
seruauit, quia id, quod promittet, per aliquod paruum tempus
seruabit, tandem suam promissionem inquit violabit et dicit
Ferdinandus rex postea, mei consilarij ad id me non ad­
miserunt. Serenissime princeps. Spero in deo, si hoc nego-
cium maiestas vestra exordiretur et sub firmissimo vinculo
maiestas vestra se polliceretur et effectum sortire possit et
sic pro commodo christianitatis cederet et regnorum mai­
estatis vestre consideret, maiestas vestra negocium eiusdem
non cum Gritti et Johanne rege est, sed cum imperatore
Tureorum. H oc mihi gaudium esset, vt Hungari vnanimus
essent et sic in ea vnione maiestas vestra Tureum profli­
gari possit.
Ittem eciam sacra maiestas regia, domine mihi clemen­
tissime, accepi litteras maiestatis vestre michi preceptoria-
liter sonantes, qualiter ego decimas reginalis maiestatis so­
roris eiusdem occupassem, que et antea pertinuerunt ad
castrum jauriense, certe consiliarij sue maiestatis reginalis
apud eandem conqueri non debuissent, quia nichil ex de­
cim is accepi. Dixi tamen hoc, vt scriberem maiestati vestre,
vt si mihi ex sua benignitate concederet, quia hic Jaurini
pecuuijs, vino non minus quam Wienne, hic preter nudos
parietes nichil possideo, illi boni viri talia loqui non de­
buissent. Suplico maiestati vestre tanquam domino meo cle­
mentissimo verbis omnium fidem dare ne dignetur.
Preterea superioribus quoque litteris meis intimaueram
maiestati vestre et scripseram racione tricesime, quam tribus
diebus ante festum sacre crucis exigi feci, 11011 ad meam
Књиге Матице Српске 33. и 33. 6
 — 82 —

sed maiestatis vestre necessitatem. Confisus in maiestate

vestra, quia omnes seruitores mei volebant me dimittere et
ad hostes proficisci propter non solucionem, illas pecunias
quas exigi feci, in medium ipsorum distribui. Nunc tamen
propter id, quod ego exegi, tricesimatores atestaucrunt
pecunias hominum questuaciorum Wienne ac alia vice exi­
gere volunt tricesimas, illi coloni et rustici sunt maiestatis
vestre, quorum pecunie arestate et detente su nt; pertinent
ad castrum jauriense. Suplico maiestati vestre, committat
dominis regentibus ac tricesimatoribus, vt iam alia vice n e
exigeretur, ne illi coloni in maximam deueniant inopiam e t
mendicitatem.
Inter cetera sepissime scripsi maiestati vestre, vt m e
intuitu meorum seruiciorum prouidere dignaretur vna dom o,
vbi familiam meam seruare possim. Hec mea suplicatio
hactenus nullum sortita est finem et effectum. Quando
autem scribo de solutione maiestatis vestre nullum possum
a maiestate vestra habere responsum, nec latet quid c o -
niectari debeam.
In reliquo maiestatem serenissimam deus conseruet
ad omnia felicia vota. Datum Jaurini septimo mensis o c -
tobris anno 1531.
Eiusdem vestre maiestatis fidelis seruitor Paulus Bakvth.
C поља : Serenissimo principi domino Ferdinando d e i
gratia Romanorum, Germanie, Hungarie et Bohemie re g i,
archiduci Austrie etc. domino domino michi clementissimo.
Оригинал. Hungarica. Почетак ове листине je штампаи
u y Сенкларајu-евом д е л у : A danai hajöhadak törtinete,
стр. 385.

LXXI. У Ђуру 22. октобра 1531

Павле БакиЛ иише краљу Фердинанду о прииремала
турским u о Србима шајкашима, који хоЛе да оставе
Турке и д а се врате у тсраљеву службу. Моли, да к р а љ
заповеди Владиславу Море, да иусти на слободу ж ену и
децу Челникову.
Serenissime princeps, domine, domine michi clem en ­
tissime.
 — 83 —

Post perpetuorum atque fidelium seruiciorum commen­

dationem. Sacra maiestas regia. Superioribus quoque litteris
meis enodaueram eidem, qualiter imperator Thureorum circa
Nandoralbam et ad fluuium Danubium ex lignorum struibus
et congerijs quasdam domus in campo ordinari fecisset pro
victualibus. Scripseram eciam de leuium galearum appa­
ratu. Quales maiestas vestra habet atque eciam de communi
fama Thureorum et imperatoris eorundem, vt venire vellet.
Nunc ea omnia certitudinaliter cognoui ab homine meo,
qui nunc reuersus est et insuper dixit, ante Nandoralbam
et ante fluuium Zawa stabula eclificari, vt cesar equos
suos ibidem hyemare vellet. D icit homo meus proprijs
vidisse oculis, iam veraciter omnia ea et omnino venire
velle ipsum cesarem: ex illius hominis dictu mei hoc in­
timare possum. Deinde dictus homo meus retullit inter ce­
tera, vt in ciuitate nandoralbensi cesari domus alique pa­
rarentur et itidem etiam matri sue, que domus haberent,
tecturas et tegumina ex plumbo. Asserit etiam idem homo
meus, vt cesar wlt facere mansionem in Nandoralba, non
minus quam in Constantinopoli vel in Adrianopoli. Dicit
etiam homo meus, vt mater ipsius cesaris dixisset: volo,
inquit, mori, quia prima fortuna belli et euentum filij mei
facta est in nandoralbensi expugnatione. Sacra maiestas
regia, domine mihi clementissime. Prenominatus meus homo
dicit, prout vidit veraciter apparatum, vt in proximam esta­
tem cesar venire wlt et Wiennam ciuitatem maiestatis vestre
expugnare intendit ac accipere, et exinde in discrimine ca­
pitis maiestatis vestre (quod deus auertat niteretur) ac
tandem de eadem ciuitate wiennensi deuincere et expug­
nare vellet totam ipsam christianitatem.
Gratiosissime domine. Sepe nominatus homo meus
iurans asserit et confirmat, ipsum cesarem venire velle et
ea omnia proprijs suis occulis vidisse. Sed tamen ille homo,
quem maiestati vestre subordinaueram, certitudinaliter et
reuera nuntiaret et scriberet et verissimis verbis illius con­
fidendum esset, sicuti in duro lapideo pariete, scribit etiam
nunc modo litteras mihi. Nichilominus tamen nichil noui
ecribit, illum hominem ordinaremus cum domino Rogondorff
 — 84 —

maiestati vestre gnatum litterarum paria ad maiestatem vestram

latino conuersa transmisi, litterasque eius hominis in spem
misi, sacra maiestas regia intellectis litteris dicti hominis
de florenis 800, maiestati vestre magna et ardua res videtur
ea summa 800 fl.; res illa melior esset toti christianitati
et regnorum maiestatis vestre aliquot millibus florenis, vt
in tempore intelligerct, defensionem capitis proprij et com­
modum reipublice Christiane ante aduentum hostis.
Deinde scripseram maiestati vestre de Rascianis naza­
distis prioribus meis littcrig, sed nunc de alijs quoque possum
scribere, vt qui in contigua terra sunt in Sirmio, qui
venire vellent in fidelitatem maiestatis vestre, si eadem
venire vellet et vt venirent parati essent. .Sed hoc nego-
cium ita effectum sortiri possit, vt dominis Valentino The-
rek de Emyngh, Ludouico Pekry ac michi fieret solucio
ad tria millia equorum ac tandem, maiestas vestra, ad
illuc eundem pro illis daret copias suas nauales et eciam
nazadistas, certe certe magnam copiam gencium de Sirimio
adducere possem vnacum dictis dominis Valentino et Ludo-
vico Pekry ita, quod cum illis regna maiestatis vestre
firmiora essent et quod diu illius magni Thurei insultum
et impetum retardari possint.
Serenissime princeps, domine clementissime. Memi­
nere volo de vxore ipsius Chelnyk familiaris maiestatis
vestre, que nunc apud Ladislaum More vnacum liberis et
rebus captiua tenetur. Hoc negocium multum nocet mai­
estati vestre, quia et ceteri huius exemplo ad eiusdem fi­
delitate alienabuntur. Velit eius curam habere, hoc tem­
pore induciarum vxor sua eliberanda esset. Si aliqua via
vel aliquo modo eliberari non possit, etiam pedites Hispa-
niolos maiestatis vestre ad domum ipsius mittere commiteret
et nunc puniendus esset sub hoc federis tempore, quia po-
steaquam complebitur terminus induciarum, non est dubium,
quin a maiestatis vestre fidelitate deficiat.
Preterea maiestas vestra miserat vnas litteras suas ere-
dencionales medio domini Leonardi de Felz de vno certo et
singulari negotio. Quod ante tempus rationem huius rei et
tanti sillencii nolui significare, vellem tamen, si maiestas
 — 85 —

vestra superindc constitueret, hominem vel dominum Phyczton

vel alium quempiam, cui iutimavem nec proprio secretario
meo ausus sum enodare, quia cum eodem domino Leonardo
ita conclusum erat, vt nullus sciret.
Sepiseimc autem vt scripsi maiestati vestre de mea
mansione, suplico vti domino meo semper clementissimo,
velit mei curam habere ante complecionem induciarum
duobus mensibus, quia completo federis est termino tempore
necessitatis maiestati ventre seruire non potero, quamuis
absque tam pauperimo seruitore, qualis ego sum, eadem
fieri poterit. Nichilominus tamen curam solertissimam rerum
mearum habere debeo.
Ea omnia scio maiestati vestre per suos fidos et certos
exploratores antea nota esse, sed quantum ego teneor in
fidelitate eiusdem maiestatis vestre, que audiero ac intel­
lexero ad scitum et notitiam maiestati vestre iure debito
obligor dare. Maiestatem vestram deus optimus maximus
felicem conseruet ad vota. Datam Jaurini 22. mensis Oc­
tobris anno domini X X X I. Eiusdem vestre sacre maiestatis
fidelis seruulus Paulus Bakytth.
6' поља: Serenissimo principi et domino domino Fer­
dinando, dei gracia Romanorum, Germanie, Hungarie, Boe-
mie etc. regi, archiduci Anstrie, duci Burgundie, comiti
T irolis etc. domino michi clementissimo.
Оригинал. Hungarica. Један одсек us овог иисма
штамиао je и Семтклараји, o. e. стр. 386

LXXII. У Инзбруку 31. онтобра 1531.

Нраљ Фердинанд одговара Павлу БакиАу, да иристаје
на његов иредлог у иогледу Срба. НаетојаЛе, да се што
ире пусти Челникова жена и деца ма ртства.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus litteras tuas de
22. presentie, quibus intelleximus, que nobis de proposito
et conatu Tureorum significasti tibique familiaris tuus
scripsit. Ex quibus facile deprehendimus fidem et diligentiam
tuam nobis in hoc equidem gratiorem. Quod de ijs, que
 — 86 —

nostra et omniam Christianorum intereet, nos in tempore

admonueris et eis intellectis nos eo melius et citins ad ea
disponere valeamus, quamuis alijs quoque modis non inter­
mittamus ijs debite prospicere et consulere, que sint
aggredienda et obeunda. T e nihilominus requirentes omni
studio, vt nos de consimilibus et omnibus alijs, que deinceps
etiam peruestigare et scire poteris, semper hac solita d i­
ligentia tua commonefacere et certificare ne cesses. C o g i­
tabimus item interea familiari tpo solutionem de ijs, que
sibi debentur ordinare.
Consilium tuum de Rascianis Nazadistis gratiose sus­
cipimus. sed qaia te aliosque regni istius nostri consiliarios
potioree breui ad nos euocare decreuimus, negotium istud
in tempus illud reieciendi duximus, vbi te ipsisque p re-
sentibus vnanimi omni consilio et iuditio de ijs mature et
necessario tractabimus. Tuum ergo erit illos interim bonis
verbis ac modis, quibus scis et potes, melioribus, interte-
nere et in offitio animoque hoc eorum constanti et prompto
conseruare, sicut peroptime facere nosti.
Super certo et singulari illo negotio, quod nobis p e r
medium alicuius fide persone cupiebas insinuare, iam o rd i­
nem dedimus vt fidelis nobis dilectus Marcus Peck a L e w -
poltstorff vicedominue Austrie nostre Inferioris te adeat et
illud a te percipiat ac statim ad nos referat. Cui propterea
fidem haberis et totum id aperies.
De mansione aut residentia pro te et vxore interea
quum ad nos veneris deliberabimus operamque dabimus,
vt tibi de tali prouideatur.
Circa relaxationem vxoris et liberorum ac rerum n o ­
bilis Radozaw Chelnick te quoque latere noluimus, quod
postquam prefato vicedomino nonulla commisimus, tibi circa
negotium Ladislai More communicanda, tractatus illius finem
et dispositionem expectare velimus, quo intellecto nos deinde
eo melius et latius ad hec dirigere et gerere poterimus.
Datum Inspruck, vltima octobris 1531.
Ca етрапе аигие: Bakith.
Kouuja. Hungarica.
 — 87 —

LXXIII. У Ђуру II. новембра 1531.

Ппвле ВакиЛ јавља кралу Фердипанду новости о Typ-
цима u о кретању странке Заиолине. интервенира у ствари
Радосава Челника и моли илату аа себе.
Sacra maiestas regia, domine mihi clementissime. Post
fidelium seruiciorum meorum commendationem. Proximis
diebtis iueram Simigium et in redeundo veni penes domum
ipsius Tliorae Nadasdy et ad suas petitiones plurimas in-
traiii ad ipsum. Interim autem uenit vnus familiaris ipsius
Nadasdy de Buda, qui ei magnum literarum fasciculum
attullit, inter ceteras litteras erant vne misse ab Simone
Litterato, prouisore et castellano budensi, quibus erant
aliqua noua scripta ac tandem ad manus nostras quoquo-
modo deuenerunt, quarum paria transsumpsimus, que pre-
eentibus inclusa maiestati vestre serenissime mittere decreui.
Deinde serenissime princeps, domine mihi clementissime,
superioribus diebus dominus rcuerendissimus agriensis, can­
cellarius maiestatis vestre, cum certa comitiua ascenderat
Cassouiam versus et aliqui ex sua comitiua Mathiam Baszo
hominem factionis Johannis wayuode captiuauerunt et rursus
ad partem Joannis existentem, magistrum ciuium ciuitatis
sibiuiensis loco illius captiuauerunt. E t nunc in hoc eciam
laborant, vt maiorem adhuc aliquam personam loco illius
capiant E t nunc idem dominus agriensis habet vnum castrum
in dominio suo Zarwaskew vocatum ibique certum numerum
seruitorum tenet, qui cum agriensi, qui videlicet sub Jo­
hannis potestate sint, conflixerunt vicissim: consideret ig i­
tur maiestas vestra, si fedus ipsum violari debet, dominus
agriensis tempore belli et disturbij in pace sedebat, nunc
autem tempore pacis, bella habet. Si maiestas vestra violari
et confringi ipsum fedus noluerit, extunc committat eidem
domino episcopo, vt a talibus abstineat. Si intellexero a
maiestate vestra, vt fedus ipsum violetur, prius possumus
tacere et frangere quam dominus episcopus. Sacra maiestas
regia, domine mihi clementissime, a multo tempore Turei
non venerunt depopulatum, ipsi libenter vellent querere
ansam et occasionem. Si Johannes mitteret scedam vnius
 - 88 —

tantummodo digiti, paratissimi erunt venire ex confinibus

aliquot millia Thureorum. Sacra maiestas regia, intellexi
hoc veraciter dixisse vnum supremum consiliarium Johannis
dixisse, „mittamus“ , inquit, „pro T h u reis-; ceteri tamen
voluntati illius obstiterunt et neque consenserunt. C ogitet
igitur maiestas vestra de hoc negocio. Si decem vel quin­
decim millia Thureorum venerint, ego non video gentes
maiestatis vestre, qui illis resistere possent et valerent.
Sepissime scripsi maiestati vestre de negocijs ipsius
Chelnyk ac oppressionibus, vxor sua cum liberis captiua
tenetur apud Ladislaum More, in bonis autem dominorum
comitum de Bozyn in rebus suis magnam passus est iactu-
ram. Maiestas vestra commiserat super hoc negocio in d i
cium fieri, quod tamen ad hodiernum vsque diem non factum
est. Preterea aliqua verba audierat loqui contra maiestatem
vestram, hinc motus Chelnyk ipsum captiuauerat ac ex
mandato maiestatis vestre illum captiuum manibus d om i­
norum regentum assignauerat et promiserant sibi domini
illum captiuum Gasparem Dominich non dimissuros, d on ec
castrum Richo manibus ipsius Chelnyk assignaret. N un c
tamen res quomodo contigit, ipse Gaspar dimissus illm l
castrum contra voluntatem maiestatis vestre et voluntatem
dominorum regentum tenet, dixit ille Caspar inter cetera,
„eliberent“ , inquit „domini regentes hoc castrum a m ani­
bus m eis' deridens dixit. Domine mihi clementissime, p ro
deo suplico maiestati vestre, compatiatur ita miserimo et
afflicto, qui venit de paganismo in medium Christianorum.
Gratiosissime domine. Pro proprijs eciam meis n egocijs
maiestatem vestram per litteras sollicitaui de mea prouisione.
Ego ex sincero et puro corde sum et ero fidelissimus ser­
uitor maiestatis vestre. Suplico dignetur me prouidere dom o
Papa vocata sub hoc tempore induciarum, quia omnes vn o
ore clamitant, Thureum ad futurum annum venire velle. E g o
libenter volo seruire maiestati vestre, quando quidem ch ri-
stianissimum principem cognoscam, quamuis eciam apud
alios plus mihi darent quam maiestas vestra, sed immo
pocius maiestati vestre seruire volo, quamuis maiestas vestra
 — 89 —

eine me esse posset, sed tempore necessitatis seruire intendo,

vti domino meo semper clementissimo.
Si autem maiestas vestra aliquid certi de adueutu et
apparatu cesaris Thureorum interea intelligere wlt, extunc
mittat illi homini ordinato et conducto suum saliarium.
Iam illi sunt soluti ducenti fioreni, restant adhuc soluendi
sexcenti. Ab illo omnia recte et plenarie intelligere posset
maiestas vestra. Cederet in maximum commodum christiani­
tatis. Nunc ille homo venit Budam, recte omnia ab eodem
in tempore intelligere posset. In reliquo maiestatem vestram
serenissimam deus optimus maximus felicem ad omnia vota
et felices successus conseruet. Cui mea fidelissima com­
mendo seruicia. Ex castro jauriense in die Martini episcopi
anno domini 1531.
Eiusdem vestre maiestatis fidelissimus seruitor Paulus
Bakytth.
Sacra maiestas regia, domine mihi clementissime. Cer­
titudinaliter scribere non possum, sed audiui, nuncium mai­
estatis vestre missum ad Sophiam imperatorem in itinere
comprehensum esse et ad portam cesaris Tureorum ductum
esse ac diuersis cruciatibus affecisse et omnia ab eo inter­
rogasse ac tandem in palum tradisse. Auditum tantummodo
possum scribere maiestati vestre tanquam domino meo gra-
ciosissimo et clementissimo.
C поља: Sacre Romanorum, Germanie, Hungarie et
Bohemie regie maiestati domino domino milii clementissimo.
Ad manus proprias.
Оригинал. Hungarica.

LXXIY. У Инзбруку II. новембра 1531.

Kpa/b Фердинанд одговара Павлу БакиЛу у етвари акције
са Србима и илате војницима и шодстиче га, да јавла
новости о кретању Турака.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ad litteras tuas postremas et
singula earum capita respondimus, restant aliae de septima
 — 90 —

octobris elapsi, ad quarum articulos aliquot (quod necesse

visura est) respondere voluimus.
Te ex prioribus nostris iam satis accepisse, quid in
negotio Rascianorum facere deliberauerimus.
Quod autem ad alia, que de rebus et oceurrentijs
Tureorum scribis, attinet, clementi hoc omne animo a te
suscipimus, gratiosius semper accepturi si que tua est dili­
gentia, in ceteris quoque scitu dignis et necessarijs sedulam
operam impenderis eaque vt primum et vt certius intellexe­
ris, nobis statim significaueris.
Quod duo illa florenorum millia te non ad tuam sed
nostram potius necessitatem subleuandam accepisse rescribis,
hoc ipsum aequo animo ferimus, nam si quid in euidentero
nostram et regni vtilitatem fiat, non nisi gratum hoc ha­
bere possumus. Expedit autem vt in similes prouentus non
aliam ob causam quam vt publice ijs regni necessitati con ­
sulatur institutos neque tu nec alij manum amplius impo­
natis cum preterque, quod nemini licet hoc contra nos et
iura nostra regia admittere, inde nascatur impedimentum,
tibi et alijs bonis seruitoribus soluendis et contentandis
aeque damnosum, quod nos potius caueri cupimus, vt tanto
maiori compendio liceat nobis incredibilibus ijsce sumptibus
et oneribus aliquo pacto subuenire. Quod te quoque pro-
tua in nos fide et obedientia facturum esse certo nobis pol­
licemur. Datum Inspruci 11. nouembris 1531.
Ca етране uutue: Bakith.
Kouuja. Hungarica.

LXXV. У Ђуру II. иовембра 1531.

Навле БакиЛ uutue Марку Беку, саветнику и комесару
крала Фердинанда, о својим преговорима са Србима и о
сабору угарских великаша, одржаном у Шимегу.
Magnifice domine, amice honorandissime, salutem et
nostri commendationem. Accepimus litteras dominationi»
vestre et continentia earum intelleximus. Non opus est la ­
borare dominacioni vestre neque Jaurinum neque Posonium,
ibi etiam cura dominatione vestra loqui deberemus medio
 — 91 —

interpretis, nos humanitati nostri secretarij relinquimus et

confidimus. Loqui et tractare debuissemus cnm dominatione
vestra duabus de rebns, quas presentibus intimabimus.
Primo de Rascianorum negocijs, nunc venire possent in
fidelitatem regie maiestatis. Maiestas regia facilima rela-
cione eos prouidit seruire possent toti christianitati, scri­
beret quoque et dominacio vestra sue maiestati nostro con­
silio maximnm commodum videretur. Si autem eos nunc
venire uult, nisi ante expletionem federis, vno mense ve­
nirent. Interim tamen aliqua via prouiderentur.
Aliud autem negocium quod secretissime dicere volu­
imus. Domini Hungari vtriusque partis proximis diebus in
festo videlicet omnium sanctorum «onuenerant in Simigio-
ea racione, vt cogitarent et deliberarent intra se de eorum
mansione et salute quoque patrie communis. Nunc rursus
profixerunt alium diem et locum, videlicet circumcisionis-
domini proxime affuturum, vt omnes omnes domini vtriusqe
partis illi diete interesse velint, vt vnanimi voto et con­
sensu de eorum salute consulerent et viderent eciam, quali
defensione maiestas regia defenderet regnum Hungarie.
Viderent eciam Joannes quali defensione defenderet, prop-
terea diem circumcisionis prefixerunt, vt vnus quisque par-
cium partes suas interim visitet et fugiat et cogitent de
eorum salute. Certumodo omnes Hungari deliberauerunt vno
voto pares et vnanimes esse et dixerant omnes vna voce,
vt si qui diete non interessent, extunc pro proditoribus
patrie reputarentur. Omnes Joaniste intererunt illi diete et
conuentui et si eciam possibile esset et Johannes quoque
personaliter libenter interesset, ea racione, vt nostrates ad
se allicere posset, determinauerunt, hoc si Johannes mitteret
centum litteras non curantes, itidem si maiestas regia do­
minus noster clementissimus totidem litteras mitteret non
curantes. Dicunt preterea, qui sunt ad partem Johannis, vt
si omnes Hungari vnanimes erunt et Johanni adherere
voluerint, omnia fortalicia et confinia manibus Hungarorum
cesarem Thureorum dare et assignare. Cogitet igitur do­
minatio vestra de hoc n egocio: aliquo oportuno remedio
prouidendum esset. Litteris nunc confidendum non est, quia
 — 92 —

litterae iam nichil curant. Non ita dilabitur et diuiditur

veluti conuentns wesprimiensis. Rogamus igitur dominati­
onem vestram tamquam dominum et amicum, velit litteras
nostras ad regiam maiestatem fidelissimum hominem d iri­
gere, vt quanto citius ad eam fideliter ire possint et ad
manus proprias sacre regie maiestatis exhiberi et presen­
tes rogamus dominationem vestram, lacerati et tremati faciat,
ne in lucrum veniant. Finaliter de illo homine quid scriba­
mus penitus latet, posset scribere de conatu cesaris et appa­
ratu, non wlt tamen, quia non est suum saliarium solutum
Certe christianitati plus commodi et vtilitatis adferre posset
centies quam illa paucula summa. Nos eidem et seruicia
nostra commendamus. Valereque optamus. Datum ex Jaurino
in festo beati Martini episcopi anno 1531.
Paulus Bakyth capitaneus hussaronum regie maiestatis.
C иола: Magnifico domino Marco Bek, vicedomino
Austrie regni, consiliario et commissario sacre Romanorum
Oermanie, Hungarie, Boemie regie maiestati, domino et
amico honornndissimo.
Оригинал. Hungarica.

LXXVI. У Бечу 9. децембра 1531.

Уиравитељи имања краљице Марије иодносе кралу Фер-
динапду тужбу против Пивла ВакиАа, што je no жуггп-
нији шопроњској иокуиио десетину од краљичиних л у д и .
Durchleuchtigister, grosmechtigister kunig, allergne-
digister herr. Ewr kuniglichen mayestät sind vnser vnder-
thenigist gehorsam schuldig willig dienst alzeit zuuor berait.
Allergnedigister kunig. Nachdem sich ewr kuniglichen
mayestät diener vnd haubtman Bakich Paul mit gwalt vnder-
fangen vnd ewr kuniglichen maiestät liebsten swester, vnser
gnedigisten frawen, kunigin Maria etc. die traid, zehenden in
der spanschafft Ödenburg, auf etlichen vil dörfern anzu­
schneiden vnd denselben zehenden mit gwalt einzunemen,
wie wir das ewr kuniglichen mayestät verschiner zeit in
namen vnd von wegen hochgedachter vnser gnedigisten
frawen in Schriften beschwernngsweis vnderthenigist au-
 — 93 —

zaigt, darauf vnns ewr kunigliche mayestät ain ernstlichen

beuelhe an gemelten Backich Pawl zue senden lassn, darinn
ime ewr kunigliche mayestät mit ernst beuilcht, das er
solhs seins vnpilliches furnemens abstee vnd vnser gnedi-
gistn frawen zehendner das gelt, darumb die zehenden an-
geslagen von den vnderthanen vnd armen leutn die solhen
zugeben, schuldig sein, o h irrung einnemen lassn, auch die
rabusch, wie er die armen leit angesniten, bcmelter vnser
gnedigisten frawen zehendtnern vberantwurten.
Soilichen ewr kuniglichen mayestät beuelhe, haben
wir beruerten Bakicli Paul durch hochgedachter vnser
gnedigisten frawen zehendner vberantwurten lassn, den er
zu antwurt geben, er wel vnser gnedigisten frawen den
markt Schapring, was da für zehenden gefallen, dass gelt
volgen lassn, aber die ändern dürfer aller, der etwo vil
seindt, welle er das gelt für den zehend selb einnemen,
vnangesehen ewr kuniglichen mayestät beuelhe.
Allergnedigister kunig vnd herr, dieweil dann ewr
kuniglichen mayestät solhen zehenden hochgedachter vnser
gnedigisten frawen, gannz bruederlich vnd freuntlich ver-
schriben vnd verphent, ist in namen hochbemelter vnser
gnedigisten frawen vnser vnderthenigist bit, ewr kunig­
lichen mayestät welle bemelten Bakicli Pawl nochmal
ernstlich schreiben lassen vnd beuelhn, dieweil yezt künftig
weinachten, die zeit ist, das die vnderthen, das gelt für
den traid zehenden bezallen sollen, vnser gnedigisten fra-
weu zehendner oder diener das beruert zehent gelt on
irrung einnemen vnd empfahen lassn auch was er mit
gewalt eingenumen vber ewr kunigliche mayestät, vorigen
beuelli, dasselb sambt den rabuschen vnser gnedigisten
frawen, wider zwestelle. Das wird ewr kuniglichen mayestät
liebste swester vnser gnedigiste fraw vmb ewr kunigliche
mayestät als m b ir mayestät liebsten lierrn vnd brueder
in swesterlicher lieb vnd trew freuntlichn beschulden vnd
wir wollen solhs vmb ewr kuniglichen mayestät als vmb
vnsern allergnedigisten herrn, dem wir vnns ganz vnder­
thenigist hiemit beuelhen, gehorsamist verdienen. Datum
W ien, den neunten tag decembris, anno im ainundtreyssigisten.
 - 94 —

Ewr kuniglichen mayestät vnnderthenigist gehorsamist

diener Vlrich freiher von Eitzing, Sebastian von Pempfling,
Bernhard Beliem camergraf, Jacob von Stamp.
C поља: Dem durchleuchtigisten, grosmechtigisten für­
sten vnd herrn herrn Ferdinnanden zu Hungern vnd Behaim
etc. kunig, ertzhertzog zu Österreich, hertzog zu Burgundi
etc. vnnserm allergnedigisten herren.
Оригинал. Huvgarica.

LXXVII. У Инзбруку II. децвмбра 1531. -

Крал Фердинанд одговара Павлу БакиЛу на његов извт-
тај о догађајима у Турској u о иекојим ириватним стварима.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus litteras, quas in
die diui Martini episccpi ad nos dedisti, eisque plura de
rerum Turcicarum occurrentijs et quibusdam alijs gratiose
intelleximus, tuamque ob id fidem in nos et solitam dili­
gentiam magnopere commendamus.
Vidimus etiam, que in cedula illa parua, quam a nobis
solis legi voluisti, separatim significasti, et in hoc etiam
Tecte fecisti, quod et deinceps quoties res et tempus dede­
rit agere 11011 omittes.
De Caspare illo Wintzerer. si quid vitra esset, quod
vel per te vel alios fiiiedignos scire posses, gratiosissimum
nobis esset hoc a te intelligere. Curabis ergo de hoc quara-
totius admoneri et nos subinde de eo, quod acceperis
commonefacies.
D e 600 illis florenis homini illi ad festum natalitij
dominici soluendis ordinem dedimus, vt et ille contetur
tuque fidei ussione tua libereris, per cuius quidem medium
te cupimus alia quoque de Tureorum propositis diligenter
et veraciter ac continue intelligere eaque ad nos perscribere.
Non omnino quoque probandum est, quod de episcopo
agriensi scribis et de quo ex re et tempore prouideri cu­
rabimus. Quod te latere noluimus. Datum Inspruci X I.
decembris 1531.
Ca стране ииш е: Bakith.
Kouuja. Hungarica.
 — 95 —

LXXVIII. У Ђуру 28. двцвмбра 1531.

Павле БакиЛ извештава крала Фердинанда о кретању
турске војске и јавла му расиоложење код Срба.
Sacratissima regia maiestas, domine domine michi
clementissime, eeruicium perpetuum ac fidele. Clemen­
tissime domine. Prius etiam vestre sacratissime maiestati
scripseram, quod si inter eandem maiestatem et Johannem
waywodam inducie non disponentur, donec presentes durant
inducie, tunc omnibus modis cesar dictus ad has partes
estate ventura veniet, hoc possum vestre maiestati scribere,
quod cesar Turearum vellet, vt potius inter ipsum et
vestram maiestatem inducie ordinarentur, quam vt ipse cum
eindem maiestate bellaret nullis dispositis inducijs, quia
iam et ipse cesar non diligit valde bellare. H ec est autem
causa, quod nonnulli magni domini, barones Turee, ipsius
cesaris inter se ipsos magnas mouerunt ac concitauerunt
indignationes, eam ob rem, ex quo zanchako bosnensi,
Wztrebek vocato, Ybrayn bassa wlt ordinare officiolatum
Belgradi, quod Mehmeth begli bassa hactenus fungebatur
post cesarem et ab ipso Mehmeth begli vellent accipere
Belgradum. Hanc igitur ob causam Mehmetli begli cum
Ybrayn et Wztrebegh bassa boznensi male se habent,
similiter alij et reliquij basse et barones cesaris Tureorum,
qui Mehmeth bego sunt amicissimi, propter id Ybraym
basse insidiantur. Ceterum vestre sacratissime maiestati no-
tifico, quod cesar Turearum Joanni waywode scripserit in
literis, si inquit perpetue inducie non disponuntur cum
vestra maiestate et prefatos, donec presentes durant, tunc
Johannes waywoda cesari Turearum det ad scitum, ante
explecionem presencium induciarum, prius duobus mensibus.
E g o de hoc aliud non cogito, nisi cesar ideo hoc optat a
Johanne, vt cesar melius se bello accingere posset, si
maiestas vestra sacratissima confidit in Christianos, vt
aliqua concordia ipsis Christianis bona cum vestra maiestate
fieri potest, vt cesarem Turearum vnanimiter eadem cum
illis expectare valet. Tunc vestra maiestas huius rei talem
curam gerat, vt Jeronimns de Laskij nunc apud eandem
existens et suus dominus nequamquam hec a vestra mai-
 — 96 —

estate intelligere valeant, vt vestra maiestas cum Turea et

Joanne nullas facere conatur inducias, ne ipse Joannes ce-
sari Turearum ad scitum dare posset, nisi vestra maiestas
hoc prolonget negocium, ne ipsi intelligere possent, donec
presentes inducie expleantur. Quia si iam dicti hoc intelli-
gere possent, quod maiestas vestra cum Christianis habet
concordiam contra memoratos, tunc cesar Turearum bello se
accingeret melius, denique nec faciat vestra maiestas quem­
piam colloquendi gratiam at Jeronimum de Lasky admittere,
nisi quibus fas est, quia potest fieri, quod idem habeat
aliquem amicum ex vestre maiestatis aulicis, qui illi ad
scitum vestra daret negotia et animum. Nam ipse Jeroni-
mus vel vinum alicui dando vel verbis optimis solet verba
extorquere aliqua etiam dum est ille Stomacho Jenino, vel
vino deditus, semper ad hoc incedit, vt aliqua verba posset
intelligere. Postremum de illis Rascianis de quibus prius
vestre maiestati scripseram, nescio, si eadem illorum curam
gerere wlt, nam si vestra maiestas curam illorum gerere
nititur, tunc vestra maiestas talem curam illorum gerat, vt
prius vno mense vel aliquot pluribus temporibus quam pre­
sentes inducie explerentur, curam gerat illorum. Hec est
ad illos cura, vt aliquod auxilium vestra maiestas daret,
tum nauale tum terrestre, vt cum necessitas expostulauerit,
illos Rascianos extraducere possemus, quia hoc facillime
possumus facere, si vestra sacratissima maiestas voluerit.
Nam si cesar Turearum omnino hac sequenti estate contra
suam maiestatem venerit et nos prius illos Rascianos extra
adduxerimus, tunc cesaris animus variabitur mensque multa
peribit. Vestre autem maiestati magnum auxilium erit. Quam
deus in hoc nouo anno felici conseruet imperio. Datum
Jaurini in festo Innocentum anno 1531.
Eiusdem vestre sacratissime maiestatis fidelis et hu-
millis seruitor Paulus Bakyth.
C пољ а: Serenissimo principi atque invictissimo do­
mino domino Ferdinando, diuina fauente clementia Roma­
norum. Germanie, Hungarie et Bohemie regi etc. semper
augusto, domino domino mihi clementissimo.
Оригинал. Huvg u ica.
 — 97 —

LXXIX. У Ђуру 3. априла 1532.

Навле Баки£ уверава биекуиа Тому Салахазија о својој
оданости и иријателству.
Reuerendissime domine, domine obseruandissime. Post
salutem et seruiciorum meorum perpetuam commendacionem.
Ex certissimis relationibus magnifici domini Johannis Za-
lay, comitis posoniensis aliorumque dominorum et amicorum
meorum omnem beniuolenciam vestre reuerendissime domi­
nationis erga me liquido cognoui, pro qua si hactenus eidem
nichil seruicij prestare potui, agam tamen deinceps omni
mea possibilitate, vt totis viribus pro huiuscemodi ipsius
in me boniuolencia ac fauore satisfaciam. Quamuis anno
transacto quorundam hominum (quibus deus parcat) insti­
gatione quendam rancorem in me conceperat, quam ob
causam ego quoque me ipsum a vestra reuerendissima do­
minatione quasi alienum conseruare debebam, nichilominus
testis mihi deus est, quod nunquam sic animum meum imu-
mutaui, quin semper eidem vestre reuerendissime dominationi
seruire et complacere studuerim. Quodquidem dominacio
vestra euidentissimis argumentis cognoscere potuit. Nam eo
quoque tempore omnibus familiaribus meis commiseram, vt
cuncta bona vestre reuerendissime dominationis tueri atque
protegere deberent, quod et fecerunt, nam abbatem ticoni-
ensem eiusque complices ex bonis vestre reuerendissime
dominationis repullenmt eademque bona vestre reuerendis-
sime dominacioni restituerunt ipsamque in pacifico dominio
reliquerunt, prout eadem hactenus omnia clarius cognoscere
potuit. Sed hec omnia missa sint. Obsecro vestram reue-
rendissimam dominacionem, vt si in aliquo antea contra
vestram reuerendissimam dominacionem deliqui aut quidpiam
indignationis in me habuit remittere iam mihi dignetur et
condonare. Noui ettenim quantum mihi id fecisse obfuit, de
cetero videbit vestra reuerendissima dominacio me ad sua
vota conseruare. Quod si hoc tempore id eciam, quod mos a
maiestate regia postulo, non impetrauero et ab ipsa mai­
estate regia bono modo me ipsum sequestrauero, vbicunque
locorum fuero, semper istam nouam atque sinceram vestre
Књиге Матнце Српоке 3?« н 33. 7
 — 98 —

reuerendissime dominacionis in me bcniuolenciam reseruire

contendam, tanquam vnus seruitorum suorum, cui ipsa vestra
reuerendissima dominacio pecuniam suam pro stipendio est
largitus. Quamquidem vestram reucrendissimam dominacio­
nem altissimus dominus conseruet felicissimam. Datum ex
arce jauriensi feria quarta post festum pascc 1532. Paulus
Bakytli capitaneus lnvzaronmn regie maiestatis.
C тља : Reuerendissimo domino domino Thornae cpis-
copo ecclesiarum agriensis et wespriniensis, summo cancel­
lario sacre regie maiestatis etc. domino meo obseruandissimo.
Оригинал. Hungarica.

LXXX. У Ђуру 27. априла 1532.

Радосчв Челпик моли краља Фердинапд/, да заповеди
Јовапу Кацчјаперу, пека помоЛу војске уведе Челника у
посед града Ричо.
Sacratissima maiestas regia, domine, domine mielii
clementissime, fidelia et perpetua mea seruicia. Sacratissima
maiestas vestra commiserat dominis regni Hungarie, eiusdem
vestre maiestatis consiliarijs, vt arcem Ryehow, michi ab vestra
maiestate condonatam, omnino meis manibus traderent, qui
nullo modo curauerunt, vt illa in meas manus deueniret.
Proinde suplico sacre maiestati vestre humillime, vt curam
de hoc meo negocio gerere dignetur. Audiui, quod magni­
ficus dominus Joannes Koczeanher ad partes Trinchinij est
venturus, iccirco dignetur eidem, maiestas vestra, comittere
firmiter, vt ipse Joannes Koczeanher curet serio, quo illam
arcem meis assignaret manibus. E x quo illi est arx illa
in itinere, nam dominus Koczeanner est causa precipua, quod
hactenus arce illa potiri non potui, quia ipse Casparem
Dominvcz arcis memorate castellanum, ad suam fidemissionem
cx captiuitate dominorum viennensium acceperat ac pecu­
niam pro redemptione arcis mee, qua nunc quoque est
illius potestate, sicque ille castellanus prefatus se in arcem
obclusit. Quam deus felici conseruet imperio optamus. Datum
ex Jaurino vigesima septima aprilis anno domini 1532
 — 99 —

Eiusdem vestre sacratissime maiestatis fidelis humilis*

que seruitor Radozaw Chelnyk Rascianus.
O иола : Serenissimo' principi domino et domino Fer­
dinando diuina fauente clementia, Romanoram, Germanie,
Hungarie, Bohemieque regi, semper augusto, domino et do­
mino meo clementissimo.
Оригипал Hutigarica.

LXXXI. У Ђуру 5. јула 1532.

11авж ВакиЛ тише Томи Салахави, еаискоиу јегарском о
својим иреговорима са Орбима шајкашима и шаље му у
vpeuucy и прееоду једно cpucico аисмо, добивено из Бео-
града, које говори о кретању Турака.
Reuerendissime domine, domine nobis obseruandissime,
salutem et sernicij nostri commendacionem. Cum imprimis
cum domino Koczeanner personaliter fuimus constituti, tunc
ipse rogauerat nos, vt ad illum hominem amicum nostrum,
quem regie maiestati ordinaueramns, pro fama certa inter­
rogantem hominem nostrum mitteremus licet domino Ka-
czcanner hoc promittere noluimus nec ei significare, vt
lmminem nostrum circa amiclim nostrum erimus missurum
cogitantes hoc, si domino Koczeanner significaremus, tunc
ipse illam pecuniam amico nostro dandam non exhiberet
nisi diximus, vt amicus noster pro pecunia valde indignatur
nec ad illum mittemus miseramus tamen et hodie homo
noster redijt amicusque noster medio illius nobis ct
scripsit et nunciauit. Que nobis amicus noster et scribit et
uunciat, hic dominationi vestre reuerendissime perscribere
fecimus, quibus ita eadem certo credat, sicuti has videt
nostras literas et ad hoc nos caput nostrum proprium al­
ligamus, quod aliter non est, quam que scribimus, quia
paria literarum rascianarum reuerendissime dominacioni
vestre scripsimus hic.
Reuerendissime dominationi vestre possumus scribere
ex parte Rascianorum nazadistarum, quod ipse essent in
bona fide ad partes istas, ita si regie maiestatis magnam
 - 100 —

potentiam ct vires viderint, si autem non, tunc nullam in

illis habemus fiduciam, quia ipsi nazadiste Rasciani non
volunt, vt illic ca, que habent, 'relinquant, hic vero non
aprehendant.
Paulus Bakytli.
Paria litterarum rascianarum nobis missarum.
Salutem et mei commendationem tänquam fratri et
amico amantissimo. Per hoc damus ad notitiam dominationi
vestre magnifice, quia vestram scripturam hodie circa nos
adduxerunt, quam intelleximus, noster seruitor Jowan, quem
nd magnificam dominationem vestram soliti eramus mittere,
quem ad magnificam dominationem vestram miseramus et
in festo pasce domini Hungari illum in itinere interfecerunt.
Ideo hactenus nullam famam dominatio vestra a nobis
potuit intelligere. Nicola de Rcwy, qui fuit in vrbe Con-
stantinopolitana, illum ad magnificam domiiiationem vestram
miseramus, qui ab eadem ad nos reuersus in itinere super
aquam fuit, a predonibus depredatus et opprehensus nec ab
ipso aliquid potuimus intelligere et dominationis vestre li-
teras accipere nisi et nunc dominationis vestre litere ad
nos deuenerunt.
De Thureis hoc vestre dominationi scribere possumus,
cesar Turearum venit et maximum ac potens bellum for
teque ducit secum, nil opinans et a nemine timens. Ibraym
bassa hodie consedit in campo Belgradi Wrabchar vocato
ct cesar in paruo flumine Ozroczkoy vocata, ad medium
milliar distat a Belgrado, pons est dispositus, hodie est
dies quindecimus in flumine Zawy et ibi habebitis cesarem
vsque ad dies breues et ibi est pons paratus super Drauum
in Ezek et quando cesar transierit Drauum vel cesar solus
cum suo proprio capite aut potentem bellum mittet, quid­
quid est inter Drauum ac Danubium et omnia wlt perdere
ac deuastare vsque Pthwij et Zenij et tandem se mouct ad
terram vestram Germaniam ad querendum conflictum. Et
si solus cesar ad terras superiores non ierit, ipse mittet
bellum, ipse autem solus penes Danubium ibit illicquc in-
uicem conuenerunt, si conflictum illi dederint bene quidem
si autem non wlt terras deuastare quo plures poterit. Et
 — 101 —

etiam si cesar famam audierit, vbi vos congregare, vt cum

illo conflictum habeatis, relinquet ct terrarum dcuastaciones
castrorumque oppugnationes ac contra uos ibit vobiscum-
qne manus in conflictu conseret et in hoc cui deus adinua-
uerif, denique quicquid michi destinare niteris mitte ad
Rewy circa Petrum Panymovt illic inueniam et hec que vobis
nos scribimus potest secure vestro regi Ferdinando dicere,
vt se circa hec teneat, quia hoc verum est nec alind extra
hoc: legatos, quos huc ad cesarem miseratur ipsos pro nihilo
habuerunt, cesar Turearum et Turei ad vos venierunt ct
vestras manus, estote parati et deus dominationem vestram
teneat in sanitate. Amen. Scriptum est Belgradij mense
julio X X IV . die.
Потписап je био Joannes Owcharewieh u joui једпо
име али je иревучено мастилом обоје.
Ceterum prefatus amicus noster nobis in literis non
scripsit sed saltim verbis nuntiauit per hominem nostrum,
quod vnum ex illis legatis nostre regie maiestatis ad cesa­
rem Turearum missis cruciauerunt, ut faterentur, si christia­
nitas bella mouet contra ipsos et fassus est, quod bellum
cristiani habebunt denique homo iste noster, qui has litteras
ab amico meo portauit, dicit, quod suis proprijs oculis
vidit copias Tureorum per pontem ante Belgradum trans­
euntes omnes ad Sirimium.
Vltimum quomodo nos in diario sine libro numerum
durum computauimus, hec ad nos date sunt ex Belgrado in
festo diui Joannis Baptiste, hodie autem est dies duodeci­
mus. Ex Jaurino feria sexta post visitationis Marie 1532.
Paulus Bakytli.

C пола: Reuerendissimo domino Thome de Zalahaza,

episcopo agriensi ac supremo regie maiestati cancellario,
domino nobis obseruanidissimo.
Оригипал. Hungarica.
 — 102 —

LXXXII. У Нађсомбату 17. децембра 1532.

Лавле БакиЛ иише краљу Фердипанду о иреговорима с«
Томом Надаждијем, иравда се у ствари саора са краљи-
цом Маријом и моли плаЛу за своје хусаре.
Sacratissima regia maiestas, domine domine mielii
clementissime.
Post perpetuorum atque fidelium seruiciorum meorum
commendacionem. Maiestati vestre scribere possum: nunc
vnacum domino generali capitaneo vestre maiestatis domino
Coczianer sumus hic Tirnauie. Tractantur cum Nadasdy ea
negocia, que maiestati vestre bene constant, que hic in
illis negocijs maiestati vestre seruire possum, sum in om­
nibus paratissimus, que omnia maiestas vestra ex litteris
domini Coczianer intelligere poterit.
Tandem maiestas vestra serenissima maudat vnis in
litteris, vt in decimis reginalem maiestatem Mariam regi­
nam dominam meam graciosissimam liominesque suos non
impedirem neque molestus essem. E go non impedio ens
decimas, que pertinent ad castrum jauriense, que antea snc
maiestati impignorata sunt et eciam collata, nisi easque
pertinent ad castrum sabariense, quod castrum maiestas
vestra contullit mihi granda summa pecunie racione meorum
seruiciorum. Suplico maiestati vestre, vt me in illis deci­
mis et prouentibus, pertinentibus ad Sabariam, pocius con­
tra quoslibet tueri et protegeri dignetur, ad decimas autem,
pertinentes ad Jaurinum, reginali maiestati antea collatas
ne manum quidem et digitum aponere volo.
Preterea domine clementissime, liussary ipsi ad vnum
vsque insoluti sunt. Maiestas vestra dignaretur eos iam pro­
uidere aliqua solucione, alye autem gentes vestre maiesta­
tis diuise sunt: huc atque illuc. Ipsi autem in tam crudeli
liyemis tempore et frigoris occupati sunt in seruicijs vestre
maiestatis. E go tantummodo hactenus alui optimis et pulcris
verbis iam verbis inter ipsos nil prossum, iam eciam proxi­
mis diebus fecerant quandam coniuracionem. Ego me dixi
scripsisse ad maiestatem vestram de negocijs eorum tantum­
modo ab maiestate vestra in dies expectare relacionem.
 — 103 —

Suplico iterum atque iterum maiestati vestre velit faccre

relaciouem, vt ipsis respondere possim. Expecto autem ci­
tissimam fieri ab maiestate vestra relationem.
Domiuus autem Rogendorff scribit mihi ex voluntate
et consensu vestre maiestatis, vt aliquid scriberem, que
scitu digna essent. D e Tureorum conatibus multa scribere
possem, que tantumodo wlgari et comuni sermone profe­
runtur. Certa autem scribere non possum, quia ego non
habeo expensas, quibus illuc hominem meum proprium
mittere possem, quoniam via magna est et longa, atque
inter amicos tales corruptione pecuniarum opus est. Nichi-
lominus tamen quedam litere turcales per meos seruitores
intercepte sunt, que recta veniebant Budam ad Joannem et
ipsum Gritti, quas nunc in latinam transmissum inter meos
captiuos commisi. Posteaquam iam primum transumpta fuerint,
paria earundem ad maiestatem vestram mittam, ex quibus cre­
dimus, maiestatem vestram nonnichil intellecturam. In reliquo
maiestatem vestram deus optimus maximus felicissime ad gu­
bernandum sua dominia conseruet. Cui mea perpetua com­
mendo seruicia. Ex Tirnauia decimo septimo mensis dect-m-
bris anno domini 1532.
Eiusdem vestre maiestatis fidelissimus subditus et ser­
uitor Paulus Bakytth.
0 иоља : Serenissimo principi ac domino domino Fer­
dinando, diuina fauente clementia Romanorum, Germanie,
Hungarie et Boemie etc. regie maiestati, archiduci Austrie,
duci Burgundie etc. domino semper clementissimo.
Оригинал. Huvqarica.

LXXXIII У Нађсомбату 17. децембра 1532.

Павле ВакиК се тужи краљу Фердиианду па гиоиронског
кстетана Хараха и ујварског Ламбергера, што чиие сметње
сриским приоеглицама из Турасе.
Sacratissima regia maiestas, domine, domine mihi cle­
mentissime.
 — 104 —

Post perpetuorum atque fidelium seruiciorum meorum

commendationem. Hactenus maiestatem vestram cum hijs
et talibus impedire nolui ac neque maiestati vestre con
questus sum, proximo superiori disturbio, quum Thureus
cesar ad inuadenda christiana regna venerat, audito nomine
mei multi transfuge et prybek venerunt de medio Thureo­
rum, qui eciam antea christiani erant, de quibus habeo
quindecim apud me et illi eciam per capitaneum Soproni-
ensem Harch et alium capitaneum Noue Ciuitatis Lamber-
ger spoliati equis, rebus ac alijs omnibus, nonnulli eciam
ex eis interfecti. Suplico igitur maiestati vestre tanquam
domino milii clementissimo, dignetur eis capitaneis vestre
maiestatis commitere et mandare, vt equos et res ablatas
restituant. Est contra deum, qui de paganismo veniunt, in
cliristianam fidem, ut interficiuntur ac rebus eorum priuantur.
A maiestate vestra optatam expecto relacionem. Eandem
deus maximus felicissimam conseiuet. Et cui perpetua com ­
mendo fidelia seruicia. Ex Tirnauia septodecimo mensis de­
cembris anno domini 1532. Eiusdem vestre maiestatis fi­
delissimus subditus et seruitor Paulus Bakytth.
C uољч : Sacratissime Romanorum, Germanie, Hunga­
rie et Boemie etc. regie maiestati, domino et domino mihi
clementissimo.
Оригинал Hungarica.

LXXXIV. У Meljepy, 31. дец. 1532.

Павле БакиЛ моли краља Фердинанда, д а му иотврдн
аоседовање града Сомбатхеља и јавља му најноаије вести
из Угарске.
Sacratissima regia maiestas, domine, domine mihi cle­
mentissime.
Post fidelium atque perpetuorum seruiciorum meorum
commendacionem. Proximis eciam proximis litteris meis
suplicaueram maiestati vestre pro quibusdam litteris con-
firmacionalibus ex parte castri Sabariensis, quod castrum
intuitu meorum seruiciorum fidelium eadem mihi contullit:
 — 103 —

suplico nunc quoque vti domino meo gratiosissimo, dignetur

« x sua clementia litteras confirmacionales extradari facere
ac demum ad me supeditare.
Tandem domine clementissme suplico et in hoc di­
gnetur vnum mandatum dare singulis dominis Francisco de
Batthyan, Longino de Puachin, Nikolicz domino de Gyncz
et capitaneo Soproniensi fidelibus videlicet regie maiestatis,
vt iustas decimas de medio colonorum suorum extradare
v e lin t: namque absque prouentibus castrum illud nil valet.
Mira res inimici vestre maiestatis exoluunt, vt Petrus Er-
dedi et Thomas Nadasdij ac alij, qui sunt ad partem Joan-
n is: pacior tantumodo iniuriam ab fidelibus vestre maiesta­
tis. Suplico iternm atque iterum, dignetur eas omnes litteras
iuxta optata mea ad me dimittere. Maiestatem vestram
deus optimus maximus conseruet. Datum ex Megyer in die
Siluestris pape anuo 1532.
Eiusdem vestre maiestatis fidelis seruitor et subditus
Paulus Bakytth.
C иоља: Sacratissime Romanorum, Germanie, Hunga­
rie et Boemie regie maiestati sc. domino, domino mihi cle-
mcntissimo.
Оригипал. Hmignica.

LXXXV. У Нађсомбату II. јануара 1533.

Павле БакиК иредлаже краљу Фердинанду да због тре-
говора са Заиолом до$е у близипу Угарске, оиисује му
разне новости и јивља, д а Ле се скорим састати са Петром
ОвчаревиЛем.
Sacra regia maiestas, domine et domine michi demen­
tissime. Post humillimum meorum perpetuorumque serui-
-ciorum commendationem etc. Prius quoque maiestati vestre
ex parte induciarum quattuor mensium scripseram, inducias
iam prefatas pepigerunt, vt ex literis magnifici domini
Joannis Kaczianner eadem maiestas intelliget habundantis-
sime, sed maiestati vestre consulo, nullo modo has inducias
« x suis dimittat manibus; ambe partes volunt, vt vtrique
 — 106 —

regie maiestates propinquius veniant, certus sum, vt Joannes

rex Budam veniet. Suplico eciam vestre maiestati, vt et
maiestas vestra veniet propinquius et non diffido, quin
eadem esset tantum exiguum laborem nunc susceptura, cum
longe maiores pro hoc regno et cristianitate portauerit la­
bores, propinquitas vestre maiestatis erit melior in eiusdem
incrementum et commodum pacisque cristiane, quam ab-
sencia meliusque suis rebus sciet prouidere. E x regno
Tureorum quasdam audiui nouitates, quos nunc maiestati
vestre nolui scribere donec certior non fiam. Ex voluntate
domini Kaczianner cum et Petro Owcharewyth personaliter
conueniam, pretextu quornndam meorum captiuorum Tur­
eorum, qui penus Owcharewyth Budam venit, nunc cum
Tureis, a quo omnia verissime intelligam ct vestre mai-
estati significabo, ex quibus tandem maiestas vestra sciet
suis consulere rebus. Ceterum prius eciam vestre maiestati
scripseram, ex parte meorum hussaronum et reliquorum
eiusdem maiestatis familiarum hussaronum, nunc eciam
maiestati vestre suplico, det informationem michi, si est
necesse, vt mei hussarones et reliqui eiusdem maiestatis
deinceps conseruentur vel dimittantur ac qua racione dc
hoc ratam et finalem expecto a maiestate vestra relationem
denique breui dierum literas turcales, quas mei serui a
Tureis acceperant, translatas in latinam et iu specie mai­
estati vestre mittam, eandem vestram maiestatem deus fe­
lici conseruet imperio, opto. Datum ex Tirnauia, sabbato
proximo post festum epifaniorum domini anno domini 1533.
Eiusdem vestre maiestatis humilis fidelisquc semitor
Paulus Bakyth.

O иоља иише: Sacre Romanorum, Germanic, Hnnga-

rie Bohemieque etc. regie etc. domino et domino michi
clementissimo.

Оригинал. Huvgarica.
 — 107 —

LXXXVI. У Инзбруку 26. јануара 1533.

Краљ Фердинанд одговара Павлу БагсиЛу у ствари плаЛе
хусарима и тсонфирмацијоног иисма о граду Сомбатхељу.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Litteras tuas, quibus nos occa-
sione hussaronum sub te militantium et confirmationis casti i
tui interpellas, accepimus, ad quas te latere noluimus, nos
eandem confirmationem iamdudum concessisse et expediuisse,
sed cum ea inter reliqua nostre cancellarie bona Vienne
reposita sit, eam tibi modo mittere non potuimus, sed cum
eo peruenerimus, curabimus, vt quamcito tibi reddatur.
Quo vero ad hussarones hoc scias, nos eos non esse
dimissuros sed retenturos, quare omni diligentia studeas
vijs et modis, quibus poteris, eos intertenere, quoad Vien­
nam concesserimus, quod modo fiet, nam tum ordinem da­
bimus, quo singuli contententur. Nostram in eo benegratam
facturus voluntatem. Datum Insprug 26. januarij 1533.
Ca стране иише: Bakith.
Kouuja. HuvgaHca.

LXXXVII. Св. Мартин, 31. јануара 1533.

ЈЈавле БакиЛ се иравда иред краљем Фердинандом 1.
што му д о сад није био иослао узаиЛена иисма турска и
јавла повостн.
Sacratissima regia maiestas, domine domine michi
clementissime.
Post fidelium atque perpetuorum seruiciorum meorum
commendationem. Maiestas vestra serenissima ne miracione
adducatur, quod hactenus litteras turcales ad vestram mai­
estatem mittere non potui: causa est tante more: quia di-
ficulter inuentus est talis eruditus Thureus captiuus, qui
transummere et legere sciuisset. Quamuis plures quam cen­
tum viuos Tureos captiuos habeam, non tamen inter illos
talis inueniri poterat. Nunc igitur transummi lecimus in
latinum, quas ad vestram maiestatam misi. Sunt etiam inter
 — 108 —

fasciculos earum literarum quedam littere arabica lingua

ecripte et caracteiibus: quas transferri non potuerunt. Spero
in eis non contineri maiora negotia.
Tandem maiestati vestre scribere possum : nunc ad-
uentum ipsius Petri Olchalowyth in horas expecto, ex vo­
luntate domini Joannis Coczianer, capitanei vestre maiesta­
tis ; de eo spero non nichil intellecturum, que fortasse com­
modum christianitati concernere videbuntur. Quidquid ab
eodem intelligere potero, ad scitum vestre maiestati dare
curabo quam primum. In reliquo maiestatem vestram deus
maximus conseruet ad omnia felicia gubernamina. E x arce
Sancti Martini feria sexta ante festum purificationis Marie.
Anno domini 1533.
Quemadmodum proximis eciam superioribus litteris
supplicaui maiestati vestre, nunc quoque suplico, vt digne­
tur facere gratiosissimam relationem de hussaronum con-
seruacione. Nam me latet quomodo ali possint.
Eiusdem vestre maiestatis fidelissimus seruitor Paulus
Bakvth.
C п о л п : Serenissimo principi et domino domino F er­
dinando diuina fauente clemencia Romanorum, Hungariae
et Boemie etc. regi, domino michi semper clementissimo.
Оригинал. H ungarica.

LXXXVIII. У Линцу II. Фвбруара 1533.

К р а љ Ф ердинанд иоклања П авлу БакиЛу гр а д Сомбат-
хељ и иоседе , ксји и д у у з тај гр ад.
Ferdinandus etc. Memorie commendamus etc. quod
cum egregius fidelis nobis dilectus Johannes Cazianer, ge­
neralis ad regnum nostrum Hungarie capitaneus noster, ad
infrascripta a nobis sufficienti mandato sulfultus nostri no­
mine et auctoritate egregio, fideli, nobis dilecto Paulo
Bakyth, hussaronum nostrorum capitaneo, ipsiusque Pauli
coniugi et omnibus suis heredibus, castrum episcopatus
Jawriensis Zombathel alias Zabaria vocatum in comitatu
castriferrei existens, cum oppidis, villis, possessionibus,
 — 109 —

predijs et alijs quibusuis iaribus possessionarijs, cunctis

etiam vtilitatibus prouentibusque et pertinentijs eorundem
quocunque nomine vocitatis, decimis item frugum, bladorum
vinique et aliarum rerum decinuari solitarum et maxime
auni proxime preteriti scilicet MDXXX1I a dic beate Mar­
garethe computantium ac illis omnibus, que ipse reuerendorum
quondam dominorum Johannis Gotzthon et Blasy de Pakios,
episcoporum jawriensium, ad dictum castrum Zombathel
exigi et congregari solebant, pro summa quindecim millium
florenorum hungaricorum bone monete, in quibus nos ipsi
Paulo occasione residui suorum fidelium nobis prestitorum
seruitiorum debitores esse dignoscimur impignorauerit atque
titulo pignoratitio inscripserit et obligauerit, sub ijs tamen
conditionibus vtputa dum et quum nos aut is, cui nos epis­
copatum jawriensem conferemus, de prefatis quindecim mil­
libus florenorum eidem Paulo, vel in casu mortis eius co-
niugi ac liberis et heredibus suis omnibus nominatis et
posteritatibus vniuersis, aut in paratis pecunijs vel in bo­
nis et hereditatibus satisfecerit, ipsi mox absque omni dif­
ficultate et renitenda aliquali castrum prescriptum perti-
nentiaque et decimas prenominatas de facto remittere de­
beant et teneantur. Ita tum vt quicquid victualium pulueris
item pixidum et bombardarum, saluitri, sulphuris et plumbi
castro in eodem extitit, habita prius eorundem condigna
estimatione, eidem Paulo in defalcationem prescripte summe
XV millium florenorum cederet cumque preterea idem J o ­
hannes Cazianer dicta auctoritate et nomine nostro promi­
serit, nos ipsum Paulum Bakyth coniugem et omnes suos
heredes et posteritates vniuersos pro eorum maiori securi­
tate in pacifico dominio prescripti castri et pertinentium eius
atque decimarum prenominatarum infra tempus redemptionis
eorundem contra quoslibet legitimos impetitores proprijs
nostris expensis conseruare debere et seipsum decimas pres-
criptas dicti anni litteris et mandato nostris ex omnibus
locis ad dictum castrum decimari solitis prefato Paulo reddi
et exoUii iussurum nec non super huiusmodi inscriptione
sua infra mensem adatarum ipsarum literarum ipsius Jo-
hanuis infrascripta computantes litteras a nobis inscriptiona-
 — 110 —

les impetraturum et ad ipsius Pauli manus assignari cura-

turum. E t pro premissorum omnium ct singulorum obserua-
tione, idem Johannes Cazianer pariter promiserit, se dictum
«astrum Sabaria cum omnibus instrumentis et ingenijs bom-
bardis et pixidibus, barbatis, manualibus, victualibus de­
nique et alijs ad arcis conseruacionem necessarijs ad fe­
riam secundam in festo beate Marie Magdalene tunc futu­
ram nunc vero effluxam ad manus ipsius Pauli vel eius
homini per eum ad id deputato in omnem euentum daturum
et assignaturum esse, hac tamen adiecta conditione, quod
ipse quo castrum ipsum modo premisso adicta inscriptione
cliberabit, huiusmodi ingenia et instrumenta iuxta registrum
iuuentarij, quod idem Johannes superinde fieri voluit, ipse
Paulus aut eo demortuo coniunx liberique et omnes eius
heredes reddere et restituere teneantur. Casu vero, quo
castrum ipsum per apertam hostium vim et potentiam con­
tingat expugnari, nihilominus nos summam predictam MV
millium florenorum defalcatis ratione pulueris et victualium
prenota torum defalcandis memorato Paulo et in casu mor­
tis eius coniugi et omnibus suis heredibus persoluere tene­
amur et prefatus Johannes ad premissa inuiolabiliter obser-
uaudi nos obligauerit aliasque fecerit, prout in litteris eius­
dem Johannis super premissis in oppido nostro Posonio,
dominica proxima post festum beate Margarethe Virginis
supradicti anni M DXXXII. expeditis latius continetur. Nos
itaque ipsius Johannis litteras predictas id racione exigente
gratas et ratas habere volentes, eas nec non omnia et sin­
gula in eis contenta et indesecuta, quecunque ex certa
nostra scientia animoque bene deliberato et ex nostra regia,
qua regni nostri Hungarie ratione et alias fungimus aucto­
ritate confirmandum, roborandum, duximus et approbandum,
prout tenore presentiuin confirmamus, roboramus et aproba-
mus et quateuus opus fuerit pro maiori illorum subsisten­
tia innouamus, nosque ad ea inuiolabiliter obseruanda obli­
gamus et astringimus presentium vigore litterarum, sigilli
nostri appensione munitarum. Datum Lintij X I februarij 1533.
Kouuja. P n vileq ia F erdin an di I. reqls de am io 1 5 3 0 —
1 5 87 . crp. 116.
 - 111 —

LXXXIX. У Линцу 15. оебруара 1533.

К раљ Ф ердинанд одговара П авл у Baicufiy у ствари пре-
говора са Петром ОвчаревиЛем, плаЛе хусареке и иотврде
гр а да Сомбатхеља.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Rem nobis gratam et offitio
tuo debitam fecisti, quod trauslatas literas turcicas ad nos
misisti niliil dubitantes, quin deinceps, si similes litere in
manus tuas ceciderunt, idem sis pro fide in nos tua facturus.
Preterea cum ille Petrus Olchalowytli ad te reuersits
fuerit et quid, quod ad rem conducere poterit vel nos scire
oporteat, attulerit, prout haud dubie faciet, ad nos quam
totius perscribi cures.
De hussaronibus autem, cum per alias uostras tibi
mentem nostram patefecerimus, nihil nuuc repetere voluimus.
Ceterum cum tibi scripserimus, nos ad te confirmati­
onem inscriptionis per Joliannem Catzianer de castro Za-
baria tibi facte iamdudum expeditam, quamprimum ad has
uostras inferiores partes austriales, vbi in proximo inde
discessu nostro cancellarie nostre bona (inter que eadem
confirmatio reposita mansit) dimisimus, veniremus, missuros
esse. Tamen quia ea in bonis huiusmodi confecta, reperta
non fuit, quare eam dc nouo per nos expeditam modo tibi
mittimus. Quod tibi gratiose significandi duximus. Datum
Liutij 15. februarij 1533.
Ca стране uuuie : Bakyth.
Kouuja. Hungarica.

XC. У Линцу 16. Фвбруара 1533.

Л раљ Ф ердинанд забрањује БакиЛу, д а у будуКе иобира
десетииу са имања својих суседа краљице Марије, Ншсоле
ЈуришиЛа и Јована Вајсаријаха.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Exposuit nobis graui cum
querela nobilis Nicolaus Jurischitz liber baro a Guns, con-
 — 112 —

siliarius et camerarius noster, fidelis nobis dilectus, te licet

ipse ex commissione et mandato nostro decimas ex dominio
guntiensi serenissime principis domine Marie regine Hunga­
rie, Bohemie etc. vidue et sororis uostre dilectissime, con-
siliarijs et hominibus persoluerit auctoritate tua propria
presumpsisse tales decimas in dicto dominio exigere et
propterea subditos ipsius Nicolai petendas impetere, capere et
in corpcre effligere. Qua de re idem Nicolaus se grauari sen­
tiens nobis humiliter supplicauit, vt sibi in ijs clementer
consulere et de oportuno remedio prouidere dignaremur.
Cum autem tibi, (vt optime scis), aliquoties iam mandaue-
rimus, vt dicte regine omnes et singulas decimas ex pre-
sidijs et bonis illi per nos ante certos annos inscriptis et
impignoratis vtputa ad oppidum et comitatum soproniensem
et omnem eius iurisdictionem, ad castrum et dominium
Kewzeczh, item e bonis Johannis de Weispriacli ad castra
Landsee et Roblstorff et denique omnibus illis dominijs et
possessionibus ad episcopatum jauriensem et ad castrum
zabariense, ne vnquam quidem pertinentibus prouenientes
quiete et sine aliqua turbatione dimitteres nec minus etiam
dicto Nicolao iam tertio commiserimus, quo decimas illas
ex bonis dominij sui Kewzeczh prefate sorori nostre regine
Marie et nulli alteri persolui curaret simusque adhuc eius­
dem et incommutabilis mentis atque voluntatis. Iccirco tibi
omni serio strictissime precipuimus ct mandamus, vt me­
moratas decimas omnes dictam reginam et eius nomine suos
consiliarios atque homines absque omni impedimento et
molestatione colligere, precipere et subleuare sinas atque
permittas et se deinceps in eis nullomodo ingeras seu intro­
mittas neque huius rei gratia contra quemuis aliquid te­
merario ausu attentare aut alicui vim inferre presumas,
sed te ab omni violentie et iniuriarum irrogatione penitus
abstineas. Nam cum eiusmodi decimas dicte regine. sorori
nostre, iam olim inscripserimus, conneniens atque rationis
est, vt illam in eis et defendamus et manuteneamus. Verum
autem si existimes, tibi ad easdem decimas sen aliquas
earum ius colligendi competere, poteris illud nobis cum ad
nostram Austriam Citeriorem concesserimus (quod prope
 — 113 —

diem futurum speramus), vel coram vel literis exponere,

super quo tibi tum, quod iuris et equitatis erit, admini­
strabimus, sed interea te ab omni vi, violentia et iniuria
(vt prefertur) contineas, volumus nec eis quoquomodo locum
prebeas, nostre dignitatis pro tua in nos obedientia debitam
rationem habiturus. Quod te fugere voluimus. Datum Lintij
16. february 1533.

Ca стране uutue: Paulo Bakyth.

Kouuja. H ungarica.

XCI. У Бечу 9. августа 1533.

К раљ Ф ердинанд и8вештава П авла БакиЛа, д а м у je
и зд а о неке наредбе тгреко Јована Кацијанера у ствари
сиора са криљицом Маријом.

Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Commisimus fideli, nobis di­
lecto Johanni Catzianer, consiliario et regni nostri Hunga­
rie ac prouintiali ducatus nostri Carinthie capitaneo, quedam
tibi ratione serenissime principis domine Marie regine Hun­
g arie et Bohemie, vidue sororis nostre dilectissime referenda,
sicut ab eo coram accipies. Que cum ex mente et voluntate
n o stra veniant, tue propter ea fidelitati seriöse committimus
et mandamus, vt eidem capitaneo nedum in ijs, que tibi
exponet, fidem indubiam habere, verum etiam te ita erga
nos super eisdem exhibere debeas, sicuti fidei in nos tue
studium et obedientie debitum exposcit. Nostram in eo
expressam et omnimodam executurus voluntatem. Datum
V ienne, 9. augusti 1533.
C a стране uuiue: Bakyth

K ou uja. Hungarica.
К а и г е М атице Орпоке 33. в 33.
 — 114 —

ХСИ. У Бвчу 24. августа 1533.

К р а л Ф ердинапд иозива Павла БакиЛа у Беч р а д и neicux
преговора.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ex literis tuis iam ad noe
datis inter cetera, que scripsisti, clementer intelleximus fi­
delem et secretam monitionem tuam, quam a te quoque
gratioso animo suscipimus, cupientes autem eius rei et mo­
nitionis huius tue pleniorem habere notitiam et cognitionem.
Tue propterea fidelitati seriöse committimus et mandamus,
vt mox receptis presentibus te recta et quoque celerrime
potes huc Viennam ad nos conferas et venias, vbi latius a
nobis mentem et voluntatem nostram superinde percipies et
tu quoque commodius et confidentius illa, que charta non
recipit, nobis referre et declarare poteris, te ergo nihil in
eo auoeare vel impedire sinas, quominus venias. Nostram
in eo seriosam et omnimodam executurus voluntatem. Da­
tum Vienne in festo sancti Bartliolomei apostoli 1533.
H a страни иишв: Paulo Bakith.
Kouuja. H ungaiica.

XCIII. У Вечу 31. августа 1533.

К раљ Ф ердинанд ионавља позив П а вл у БакиЛу, д а због
гр ада П аае и других питања што ире до$е у Беч.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ad literas tuas Jaurini feria
quinta proxima post festum Beati Stephani regis nuper ad
nos super arce papensi datas, subito respondimus nostrasque
literas tibi perferendas familiari tuo, qui tuas attulerat, con­
signari iussimus, quibus te non solum propter illius castri
negotium verum etiam alias ob causas rationabiles et vr
gentes celeriter ad nos huc venire iusseramus, nescientes
autem an eiusmodi littere nostre tibi sint reddite an non,
has quoque nostras non tam eius rei quam nobis in tuis
litteris significasti causa, verum etiam aliarum rerum ar-
 — 115 —

duarum tibi presenti declarandarum occasione repetendas

duximus. Tue propterea fidelitati earundem serie demio et
strictissime commitentes et mandantes, vt mox visis pre-
sentibus te adhuc reeta et qaam celerrime huc ad nos con­
feras teque nulla re prorsus impediri vel ab hoc auocari
sinas, vbi non solum de ea re quam scripsisti, verum etiam
de alijs quoque necessarijs et arduis tecum liberius et con­
fidentius ea, que charta non recipit, communicare et mutuo
tractare poterimus. Nostram in eo seriosam et omnimodam
executurus voluntatem. Datum Vienne, sabbato proximo
post festum decollationis Sancti Johannis Baptiste 1533.
Ca стране иише: Bakith.

Komuja. Hungarica.

XCIV. У Бечу, 13. онтобра 1533.

Краљ Ф ердинанд се вахваљ ује БакиЛу на иослатом нв-
вештају о нам ерам а турским и налаже, д а м у у бу-
д у £ е јављ а сваку вест и з Турске.

Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ex litteris tuis de feria quarta
ante festum beati Dionisy Martiris accepimus, que de T ur­
eis ad Johannem comitem scepusiensem proficiscentibus
scripsisti, quam tuam in ijs ad nos scriptis diligentiam in
nos fide et obseruantia tua dignam probamus et non cre­
dimus, Tureos aliquid aduersi contra nos et nostros atten­
taturos aut presumpturos, nihilominus autem te requirimus,
vt sedulam et certam de ijs et similibus inquisitionem
habeas nosque cito et vt soles de omnibus per te inquisi­
tis et perceptis semper et omnino certifices et informes.
Nostram in eo benegratam executurus voluntatem. Datum
Viene 13 octobris 1533.
Ca стране uutue : Paulo Bakith.

Kouuja. Hungarica.
 — 116 —

XCV. У Бечу з. новембра 1533.

К ра љ Ф ердинанд налаж е П авлу БакиЛу, д а одм ах пусти
на слободу и д а врати одуаето је д н о м в ореском чинов-
нику. изаслатом од угарске коморе у за л ан ск у жуиамију.
Ferdinandus etc.. ,
Egregie, fidelis, dilecte. Accepimus te dicatorem a ca­
mera nostra hungarica ad comitatum zaladiensem ordinatum
cepisse ac vnacum bonis et rebus suis omnibus arrestatum
penes te detinere. De quo sane moramur, cum tibi veluti
fideli nostro hec et similia contra nos attentare minime li­
ceat tibique in illum etiam si quid culpatione dignum ad­
misisset, nullum indicandi illius aut iustificandi ius compe­
tat, sed nobis tantum vel ijs a quibus nostro nomine et
loco fuit assumptus et ad loca ista deputatus. Quare fide­
litati tue seriöse committimus et mandamus, vt statim re­
ceptis presentibus eundem dicatorem vnacum bonis suis
vniuersis sine detrimento aliquo libere dimittas et relaxes
teque huic voluntati et iussioni nostre neutiquam opponas
et quotquot dicatores vel seruitores camere nostre predicti
consiliarij ad comitatum istum et loca circumiecta posthac
miserint absque aliquo impedimento seu molestatione qua­
cumque ire et sibi commissa exercere et perficere sinas et
permittas. Secus minime facturus. Datum Vienne tertia
nouembris 1533.
Ca стране и и ш е Paulo Bakith.
К о ш ја . Hungarica.

XCVI. У Бечу 4. новембра 1533.

К р аљ Ф ердинанд налаж е П а вл у БакиЛу, д а однегује
неко дрвеЛе, које £е касније требати.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Rem gratam nobis facies, si
teneres aliquot arbusculas diuersi generis et sapidi fructus
de auno tertio in quartum, quintum et sextum vsque pro-
uectas circiter triginta, cum sua et tanta quanta ferti pote-
 — 117 —

jit tellure seu humo in qua sunt euate (vt altera tamen
altera semper sit maior annis) omnesque recte et non in
curuum producte, maiori qua potes commoditate et aeris
temperie ad nos miseris, quod a te modo nobis petere
libuit, in quo non paruam animo nostro afferes recreationem.
Datum Vienne, quarta nouembris 1533.
Ca стране uuiue : Paulo Bakith.
Kouuja. Hungarica.

XCVII. У Бечу 15. новембра 1533.

Л раљ Ф ердинамд одговара БакиЛу у ствари десетиме
гр а д а Сомбатхеља.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Intelleximus, que per literas
tuas de feria sexta inter octauas sanctorum omnium de de­
cimis castri sabariensis ad nos scripsisti, et graciose deli­
berabimus ijs, qui easdem petunt agere, vt si fieri possit,
cum bona voluntate ab illis repetendis supersedeant. Cum
nihil a mente nostra tibi nuper declarata discedere, sed
priori oblationi nostre inherere et intendere velimus. Quod
te latere noluimus. Datum Vienne 15. nouembris 1533.
Ca стране иише: Bakith.
Kouuja. H ungarica.

XCVlll. У Хедервару 26. децембра 1533.

Павле БакиЛ ја в љ а к раљ у Ф ердинанду повост о Турцима
и к раљ у Заиољи.
Sacra regia maiestas, domine et domine clementissime.
Post seruiciorum meorum fidelium debitam et perpetuam
commendacionem. Hodie percepi ex litteris de Ezek adduc­
tis, quod officiolatus videlicet zanchyok zenderensis a Meh-
methbeck receptus est et zanchyok boznensis collatus est
Wzreffbeck vocato. Intellexi, quod ipse Memhethbeck semper
magis voluit, vt Johannes rex permanueret in regno Hun-
 — 118 —

garie quam vestra maiestas, quia Johannes ipsi multa di-

uersa munera dedit et ideo maximo adiumento et fulcimine
fuit. Sed ex quo nunc nouus officialis intrauit ad hanc fi­
nitimam arcem, mihi ita videretur, vt vestra maiestas Jo-
hannem regem preriperet ac autea vestra maiestas cum
ipso nouo zanchyok amiciciam contraheret quam rex Jo­
hannes, quia hoc certo scio, quod super huiusmodi officiales
finitimos apud cesarem maxima pars et non parua momenta
rerum pendunt. Ceterum vestra maiestas ne consideret, si
antea aliquid per ipsum laborauerit et illud efficere non
potuit, quando fuerit zanchyok boznensis, quia iam factus
zendereniensie longe maiorem habet respectum et magis
fidei ipsi adhibetur et negocia maiora potest efficere ex
hoc officiolatu quam ex illo prestino, quia is ofticiolatus
semper fuit excellentior quam boznensis. Si necesse est
vestre maiestati in hoc aliquid cure adhibere, vestra mai­
estas magis nouit, sed occulte agere oportet in hoc negocio,
ne Johannes quodamodo sentiat. Mihi ita videtur, quod
vestra maiestas cum hoc multum profiteret. Superest deus
vestram maiestatem conseruet felicem, cui iterum seruicia
commendo. Datum ex Hederwara in festo beati Stephani
Prothomartiris, anno domini 1533.
Eiusdem vestre maiestatis fidelis seruitor Paulus Bakyth.
C чоља n um e : Serenissimo principi et domino F erdi­
nando diuina fauente clemencia Romanorum, Hungarie et
Boemie etc. regi, domino sibi clementissimo.
Оригинал. Hunguriea.

XCIX. У Бену 18. јула 1532.

Иваи Кацијпнер иредаје, оиуномоЛен на то од к р а љ а
Ф ердипапда, каиетапу И вану Bajcupujaxy врховно капе-
тапство u жуаанство шоаронско у з услов, д а B ajcupujax
имн свој гр а д Сомбатхељ устушти И авлу Б а ки ћ у.
Ich Hanns Catzianer, ritter, römischer, hungem cher
vnd Beliamischer kuniglichen maiestat etc. rat, obrister
veldhaubtman der niderosterreichischen lannde vnd lannds-
 — 119 —

haubtman in Crain etc. bekhenn, nachdem ich mit römischer

kuniglichen maiestat haubtman vber ettlich hundert geringe
phnrdt herrn Bakith l’aulln auf der kuniglichen maiestat
sonnder beuelh vmb die schulden, die ime sein kunigliche
maiestat seiner dienst halben zu thuen ist, das slos Stain
am Annger phanndtweis darfnr einzunemben, gehanndlt, des
er sich dann auf ettlich wecg wnd mittl, darumbcn ich
mich mit ime in namen kuniglicher maiestat vergleicht,
also bewilligt, das ich darauf mit rat vnd vorwissen hoch-
ermellter kuniglichen maiestat kriegs-commissari vnd camer
rate der niderosterreichischen lannde, mit dem wolgebornnen
herrn Hannsen von Weispriach freyherrn zu Koblsdorff in
namen hochgedachter kuniglichen mayestat von ambts wegen
vnd ans der kuniglichen maiestat sonndern beuelh vmb ab-
trettung desselben sloss Stain am Annger gehanndlt vnd
dergestallt mit ime gegen derselben abtrettung beslossen,
namblichen das ich ime anstat kuniglichen maiestat vmb
sein fursehung vnd seiner dienst willen die haubtmanschafft
Odenburg, wann der yetzig haubtman daselbst herr Dietrich
von Hartitsch, sein schwager tods ableibt oder sunst die
haubtmansehafft guetlichen abtretten wolt, dieselb haubt-
manschafft sambt der spanschafft daselbst, die er yetzo inen
hat, auf zehen ja r lanng vnuerkhert vnd dann ferrer aut
irer maiestat wolgefallen mit dem einkhumben vnd Verzin­
sung, wie sy der Hartitsch innen hat, verschreiben solle
vnd hab noch dartzue mich mit ime für sein ansstandigen
schulden, die ime die kunigliche maiestät von wegen vnder-
halltung zwayer iar lanng hero Stain am Annger bis in
die funffthalb tausent gülden zu thuen schuldig sein sulle.
des er sich mit raittung darzupringen erpeten, damit er
das sloss abtredt vnd weitter khain verhinnderung darinnen
mache, vergleicht, also das ich mich gleicherweise von kö­
niglicher maiestät vnd von ambts wegen ime vnd seinem
erben gegen derselben schulden drewhundert pawren in
Odenburger vnd Eysenburger spanschafften, so der könig­
liche maiestät haimbgefallen sein oder noch haimbfallen
möchten, zu geben, dagegen soll alle anforderung vnd
raittung, so er zu der kuniglichen maiestat vnd irer mai-
 — 120 —

estät zu ime zusprechen haben, aufgehebt vnd vergleicht

sein, verobligiern vnd versthreiben solle, des ich hiemit
thue vnd versthreib angezaigten herrn Hannsen von W eis-
priach die haubtmanschafft Odenburg wie der Hartitsch
je tz t innen hat, nach sein des Hartitsthen abganng oder
abschaiden sambf der spansthafft daselbst auf zehen ja r
lanng innenzuhaben vnd die drewhundert pauren aus an­
gezaigten zwayen spanschafften Odenburg vnd Eysenburg
für sein ausprach ime vnd seinen erben verfolgen zu lassen,
wissentlich in crafft dits briefs bis so lanng ime die ku­
nigliche maiestät ain anndere vnd notturfftigere Verschreibung
nach gebrauch der cron Hungern hierüber stellen wirdet,
die ich ime dan von irer kuniglichen maiestät ausspringen
solle vnd wil treulich vnd vngeuerlich vnd gelob ime des
alles, wie obstet, für die kunigliche maiestät vesstigklich zu
halten, zu vrkhundt mit aigner hanndtschrifft vnndersthriben
vnd furgedrugkhten petschadt verferttigt. Actum Wien am
achtzehennden tag julv anno etc. im zwayunnddreissigisten.
Hans Katzianer, ritter.
Kouuja. Дворски u држ авни apxue, Allgemeine Urkunden.

C. У Ђуру, 20. априла 1534.

Павле БакиЛ иише краљевском коморнику и саветнику
Стефану Пемфлигеру новости, које je дочуо о д сриских
калуђера ив Турске.
Magnifice domine et amice nobis honorandissime. Sa­
lutem et debitam nostri commendacionem. Scimus eandem
non latere de nouitatibus, que eidem nos significamus. Ve­
nerant ad nos ijs diebus prius miserrimi ad cristianos per­
tinebant, retullerunt nobis talem famam, vt Zophia Ebreym
bassam cum toto suo exercitu penitus profligauit, nisi ali-
quali euaserunt, pro quo cesar Thurearum omnem Thurciam
aduersum Zophias promouit. Intantum vt nullibi homines,
qui bellare possunt, in Turcia amisit nisi hic in finibus
officiales amisit. Nunquam igitur, vt aiunt, Thurcia ita
desolata fuit sicut ad presens. Ex quo omnino eos cesar
 - 121 —

excitauit, ea possumus eidem scribere, velit has literas

nostras sue maiestati quas cum is eiusdem mittimus, mittere.
In reliquo eandem bene valere optamus. Datum ex nostro
Jaurino feria secunda proxima post Dominice Misericordie,
domini 1534. Paulus Bakyk de Lak, capitaneus huzaronum
regie maiestatis.
C и ола пнше: Magnifico domino Stephano Pemfflynger,
camerario et summo consiliario regie maiestatis etc. domino
et amico nobis honorandissimo.
Оригинал. H ungarica.

Cl. У Ђуру, 21. априла 1534.

Павж ВакиЛ јављ а краљ у Ф ерди нан ду новости. из Турске,
које je дозпао од српских калуђера.
Sacra regia maiestas domine et domine clementissime.
Post perpetuorum fidelium nostrorum humilimam mei
commendacionem. Bene sum certus, vt vndique sacratissima
serenitas nouitatibus diuersis et precipue de aduersa parte
liabundat. Scio enim, vt et is, que ego vestre maiestati sum
declaraturus, maiestas vestra non eget, denique nequaquam
abstineri potui quin nouitates meas, quas nunc habeo vestre
maiestati declarare. Serenissime domine et domine gratio­
sissime. Is iam preteritis diebus quidam monachi causa
mendicationis de Thwrcia huc circa me venerant, qui mis-
serrimi ex diuersis regnis vtputa Racianorum et Grecorum
conuenerant. Aderat cum ipsis et quidam episcopus eorum,
qui causa cuiusdam debiti seu tributi, quo ipsi episcopo et
alijs monachis, quum in Thurcia morabar, de domo mea
singulis annis debebam, venerat. Attulerant michi talem
famam, quam scio, vt vestre maiestati notam esse, quod
Zophia Ebraym bassam cum toto suo exercitu profligasset,
nisi aliquali euasissent. Quo audito cesar Thurearum to­
tum regnum Thurcie adversus Zophiam leuasset et monis-
eet. In tantum, vt dicunt, nunquam Thwrcia ipsam ita
fuisset populo desolata sicuti nunc. Quia nullam preter hos
officiales confinitimos dicunt esse domi derelictos, sed vt
 — 122 —

penitus cesar secum monieset. Itaque conatur Zophiam pro­

fligare (quod deus auertat). Nichilominus serenissime domine
vestra maiestas pocius et longe prudencius scit ad hec talia
negocia curare quam ego et non dubito quin vestra maiestas
non curaret. Sed clementissime domine, michy ita videretur,
vt restant aduc nonnulli fideles vestre maiestati in hoc
miserrimo regno. Restarent eciam ratis et multi principes
in tota hec cristianitate, qui principes cristiani satis tesauri
et diuiciarum possiderent et si velint, spero in deo, Turea
non multum erga eandem et ceteros illos principes cristianos
posset dominari. Sed quia illi principes oculos habent et
uolunt cum ipsis videri, sed sunt penitus excerati et rationes
atque mentes habent, sed nolunt ipsis vti quia si quid regno
huic misserrimo eiusdem vestre maiestatis maius periculi
deueret, quod deus auertat. Putant ne et illorum regna
salua permanere, quia ego scio et bene agnosco animos
Thurearum. Non esset igitur pro vlteriori bono et rema­
nende patrie aliquos expensas nephas assumere et pro
eliberanda patria pugnare. Igitur gratiosissime domine, nunc
esset tempus semel contra infideles consurgere, ex quo vt
premisi terram eorum desolatam et penitus despoliatam po­
pulo amiserunt, si nisi vsque Nandoralbam ire poteremus
et eam obsideremus. Spoponderem et caput meum ligarem,
vt pluss quam centum milia hominum de cristianis illius
inferioris terre ego per se ad subsidium vestre serenitatis
alicerem et accomodarem ex diuersis regnis et regionibus,
qui miserrimi circa nos cristianos fideles vestre serenitatis
confluerent et nihil stipendij optarent, nisi vt in cristiani­
tate permanere possent. Spero in deo, vt sua sanctissima
clemencia iuuaret, nam scio ego mentes Turearum, quia si
ipsi pacem de altera parte haberent, putatur, ne vt cum
vestra maiestate factum ifecisset, donec totum hoc regnum
sub suam potestatem occupasset, quia talem naturam ha­
bent, quod nunquam onus aliquod vel grauamen aut bacu­
lum ad dorsum eorum accipere volunt, sed vt pocius ipsi
ad alterius ponant. Accepi et hoc ab ipsis monachis, quod
et Joanni regi cesar Thwrcarum id nunciasset, quod si cum
serenitate eiusdem concordare non posset G rythy, extunc
 — 123 —

pro nunc non plus auxilij posset sibi dare quam regiones
Transalpinas et Modwam et officiales confinij, quibus se
vsque ad redditum suum de Zophia defendere et tueri pos­
set. Sed mihy putatur et credo, vt illi transalpinienses et
modwenses, si exercitum vestre maiestatis cristianum vide­
rent, non vt congressum tacerent, imo pocius auxilio essent.
Ceterum intellexi, qnod vestra serenissima maiestas in hoc
confideret, vt cesar Thurearum regnum hoc miserrimum
penitus -vestre serenitati concederet. Deus concedat, vt sic
fiat, sed vt premisi et vt ex me ipso intelligo, Thureus
nunquam ad dorsum suum aliquod grauamen vel baculum
satagit parare et quia maiestas vestra cesari Thurearum est
inimica, bene intelliget, quod si regnum hoc vestre sere­
nitati concederet, cum hoc inimicus suus esset forcior,
quantum hoc regnum posset facere cesar Thwrcarum po­
cius optat Joannem regem in hoc regno tenere, ex quo
cum tanquam vnum gubernatorem vel officialem in hoc
regno tenet et quando wlt opprimere potest, nichilominus
ignoscat vestra serenitas et sit graciose, quia talia vestre
serenitati scripsi nam tamodo de me ipso id ita cogitaui,
vestra serenitas negocium suum qualiter se cum cesare
Thurearum habeat, bene intelligit, non sum dubius, quin
serenitas vestra ee negocio et de miserrimo hoc regno sciat
curam habere, sicuti et hucusque fecit. Ceterum puto, vt
et adventum domini Aloisij Grithi nisi ea de causa pro­
crastinant, ex quo res ipsorum diucius exequerentur. Cuius
aduentus est sub dubio, si venerit nec ne. In reliquo deus
optimus maximus vestram serenitatem conseruet ad multos
annos quam triumphantissimam. Cui me et perpetua serui­
cia mea vnice commendo. Datum ex Jaurino feria tercia
proxima ante festum diui Georgij Martiris anne 1534.
Eiusdem vestre serenissime maiestatis fidelis seruitor Paulus
Bakycz.
C иоља пише : Serenissimo principi et domino domino
Ferdinando, dei gracia Romanorum, Hungarie et Bohemie
etc. regi etc. domino mihy clementissimo etc.
Оригинал. Hungarica.
 — 124 —

CII. У Ђуру, 30. маја 1534.

Л авле БакиЛ саопштава к р а л у Ф ердинанду новоети из
Турске, које je дознао од осечких Срба.
Sacra regia maiestas, domine clementissime.
Post fideliam seruiciorum meorum humilimam mei
-commendationem. Mirabilem famam serenitati vestre scri­
bere possum. Quamuis et prius quoque audierim hanc fa­
mam, tamen absque et in momento maiestati vestre per­
scribere nequiui. Hodie quidam homo meus venit de Ezek,
•quem pro redemptione quorundam Thwrcorum miseram
qui hanc michi detullit famam, quod quidam Kaciani illic
in Ezek pro certo et reuera sibi dixissent de verbo ad
verbum, quod Ebreyn bassa cum exercitu illo cesaree mai­
estatis Romanorum, Itali an Ispani fuerunt, qui auno pre-
terito in insula quadam cum ipso Ybreyn bellauerunt et
castra Modon et Koron obtinuerant, intelligenciam habuissent
inter sese, maiestati enim vestre melius constat, quales
sint homines et populus, qui castra illa tunc obtinerant,
quia vt dicitur, Ybreyn per quendam postam quasdam lit­
teras populo illo cesaris Romanorum in finibus illis exi-
etentis, ex quo sonabant adversus cesarem Thwrcharum et
perniciem regni Thwrcie, in quibus scriperat Ibreym, qui
semper fuit christianus et nunc quoque esset et crucem apud
se ferret et haberet, captinatum fecisset et litteras apud
eum inuenisset et ad cesarem Thwrcharum destinasset. Cum
•enim littere ille cesaris Thwrcharum ad manus pervenissent,
Ibrym fecisset coram se vocare, cui dicens, quum coram
conparuisse et exennas, quales fuissent ille littere, quas per
postam ipse adverse parti misisset et vt ipse fuisset prodi­
cor et causa illorum duorum castrorum perdicionis. Qui
coram cesarem Thurearum denegasset. Quo audito cesar
eum vestibus exui fecisset et camisiam de eo deponere fe­
cisset. Extunc sub sinistra manu crucem inuenissent. Quem
cesar exenuas, qualis crux fuisset, cui Ibrevn respondisset.
-Graciose inquit, domine. Qualibet noctc quidam nocticorax
me apprimebat, pro quo et mori mihy oportebat, quod matri
mee genitricy significaueram, que cristiana Olbonaz fuit,
ipsa me educuerat crucem hanc portare et ab illo die quo
 — 125 —

mater mea hane crucem dederat, ab illa nocturna fantasma-

liberatus sum. Quo audito cesar et neque totus mundus-
credisset, quin eum interfecisset, sed quia prius eum dili­
gebat et pollicitus fuit, vt nunquam cum interficere faceret,
interficere neque necare fecit. Sed destinauit, vbi nunquam
eum occulis videre posset, qui Ibreyn vitra mare recessit^
vbi aliquantulum officium paruum, a quo et seruitores sui
meliora habnerunt, obtinuit et nunc tenet. Melius itaque
fuisset, ipsi vt aiunt, si mortem passus fuisset, quam sic
de tali dignitati ad minimum officiolatum devenire et vt
homo noster dicit, quod dixissent eciam Aloisinm Gryty
male negocium habere, ex quo fuisset vnius animi cum
Ybrayn. Dicunt eciam, ipsum Gritti huc sub dubio venire,
ex quo quasi consentiens et in vna ala cum Ibrayn ambu-
lasset et eciam dicunt rursum Thuream illa duo castra
Modon et Koron suicopare et reaccepisse, eciam quod cum
Zophia pacem iniuisset. Ignoscat propterea vestra maiestas,
quare ita scripsi, quia nisi ita scribere possum, qualiter
audio, sed mihy certissime id sic fore pro certo dicunt:
quamuis maiestati vestre omnia perfectius et planius con­
stant. Ceterum cum iam has litteras perfecisse, nichilomi-
nus non continui, quin melius ad finem huius rei pervenisse,
ex quo quidam Thurchus cum homine nostro venerat, qui
pactacionem fratris sui, quem captiuum habui, exportauit,
rursum et per se et per familiares nostros, petendo eum,
exeminamus habemus eciam quendam Thureum satis sagacem
tangentem latinam, cum quo eciam exeminare et interrogare
fecimus, sed omnibus isto modo famam ex parte Ybrayn
pronunciauit, qualiter serenitati vestre perscripsimus. Supe-
reet deus altissimus maiestatem vestram conseruet felicem
et incolumem, cui me et seruicia mea fidelia commendo.
Datum ex nostro Jaurino sabatho in vigilia sancte et in-
dundue trinitatis anno 1534.
Eiusdem vestre serenitatis fidelis seruitor Paulus Bakyth.
C иоља uuiue : Serenissimo principi et domino domino
Ferdinando, dei gracia Romanorum, Hungarie et Bohemie'-
 — 126 —

etc. regi etc. domino sibi clementissimo etc. Ad proprias

manus sue maiestatis presententur.
Оригинал. H ungarica.

CHI. У Раковцу 3. јула 1534.

Иастелан града Ујвара Стефан СкилановиЛ јављ а јегар-
ском арцибискупу Томи Салахази вести са границе.

Reuerendissime domine, domine mibi semper obser-

uandissime seruiciorumque nostrorum raei humilimam co-
mendacionem. Noua que vigent apud nos veraciter reue­
rendissime vestrae dominationi scribere possimus. Vna mi­
lia Turcharum versus Budam ascendunt, sed maior pars
eorum sunt Raciani. Alia noua sunt ea, pro nunc Turei
ob pugnant et infestant castrum Clys. Sub eodem castro
condiderunt duo castella, secundum demedia milia Turea­
rum interempti sunt sub eodem castro. Ignoramus autem,
si iam habuit conflictum cesar cum Zophia, sed prope dies
famam expectamus veram, reuera et certitudinaliter. Mag­
num pauorem et trepidationem ad presens Turei haberent,
sed non habent a quo. Cui me et seruicia mea commenda­
mus. In reliquo vestre reuerende dominationi valere feli­
cissime optamus. Ex castro Rahowcha sabbato post festum
visitationis diue Marie anno domini 1534. Ztepan Skijlija-
nowijth, castellanus castri Wijwar.
C поља: Reuerendiesimo domino Thome archiepiscopo
agriensi ac summo cancellario regni Hungarie, domino meo
obseruantissimo.
У к рају истом р у к о м : Ac ipsam dezpothum cum duo
■centa equitibus Budam ascendere festinat.

Оригинал. Hungarica.
 — 127 —

CIV. У Ђуру I. августа 1534.

Л авле БакиЛ јављ а кр аљ у Ф ердинанду новости из Typ-
ске и из држ аве к р а л а Заиоле.
Sacra maiestas regia, domine, domine clementissime.
Post fidelium atque perpetuorum seruiciorum commen­
dationem. Maiestas vestra serenissima mandat et iniuugit
mihi suis in litteris, ut diligentissimam curam adhiberem
ad explorationem et precipue de aduentu ipsius Ludouici
Gritti, quomodo et qualiter ac quali apparatu ueuiret. Ego
Quidem ad queuis mandata maiestatis vestre obsequendus
sum, sed ut maiestas vestra intelligat, ego aliud scribere
non possum, nisi ea, que Bude tractantor et recitantur et
e a omnia pocius tendunt in fauorem Joannis |et tummodo
eunt ficta et excogitata, sed meo iudicio uideretur, ut mai­
estas vestra tam potens princeps in Turcia non unum uel
duos sed aliquot certos exploratores teneret, qui omnia ve­
raciter renuntiarent et non parceret maiestas vestra expen­
sis, quia ut maiestas vestra persuasa sit, certi exploratores
uni principi plus ualent quam vires alique uel non immo­
dicus exercitus.
Ceterum domine clementissime farit deus omnipotens,
v t omnia sint felicia nouit maiestas vestra negocia sua cum
imperatore Tureorum, quia oratores maiestatis vestre ad
unguem retullerunt, nescio tamen loquor tummodo ex me
ipso quantum enim coniector, sed noui ego ingenia et con­
diciones Tureorum (si eciam modo ydem Turei existant).
Vereor enim, ne tam longa tarditas ipsius Gritti aliquid
mali adferat, quia uix mihi ipsi possum persuadere, ut ad
hoc inducar, ut maiestas vestra mihi ignoscat, ut regnum
H ungarie ad simplicissimam uocem, Thureus ipse maiestati
vestre concedat. Racio est, quandoquidem Joannem wayuo­
dam non minus tenet, quam suum officialem in regno et
quando de delictis et excessibus suis punire uoluerit, copia
sui admittitur.
Non enim facile credi possum, ut maiestati tanquam
suo uicino concedat, quia consideraret maiestatem vestram
cum regno Hungarie sibi maiorem hostem futurum esse,
 — 128 —

quia eadem, maioribus iuvibus et copijs contra ipsum ex

Hungaria se munire ppsset, quia certum est, Turei non
sunt adeo stolidi, ut bacillum et fustem ad proprium cor­
pus et dorsum uertant. Nouit maiestas vestra quid faciat,
quia satis edocta est a suis oratoribns. Timeo tamen, ut
predixi, ne malum secum adducat tanta tarditas ipsius.
Gritti et augnis sub herba ne lateat, quia Thureorum im­
perator modo habet expedicionem ultra mare cum Sophis,
expectant tummodo eritum et euentnm rei. Proposuerunt
tantummodo coram maiestate vestra spem pacis alique. Si
autem bene presens sua expedicio successerit, tunc mittitur'
Gritti et renuncciatur maiestati vestre, ut sit contenta cum
terminis germanicis et bohemicis, deus tamen omnia uelim
in meliora uertat, sed iterum atque iternm ueniam suplex
peto, ne suam graciam propterea ab me abneget, quod talia
scribo. Sribo tantummodo ea que secundum capitis mei capa­
citatem intelligo. Si enim maiestas vestra non habet cum
Thureo tam firmam et stabilem pacem, nunc, nunc esset
tempus, potissimum duabus de causa. Prim a est, ut Tureus
modo occupatus est et implicitus expedicone aduersus suum
hostem neque quispiam oppitulari et suppecias Joanni ferre
posset. Dico enim, ab eo enim tempore, quo maiestas vestra
regni Hungarie gubernamen et diadema in suum caput
assumpserit, nunquam lenius ingredi et potiri eo potuerit
quam пнпс. Causa eciam in promptu est, abominantur
Joannem, iam multi ex suis certi eciam domini me requi­
situm habuerunt, dummodo aliquid boni intelligerent, sic et
alios dominos fideles maiestatis vestre habuerunt requisitos.
Spero in deo, at ad omnes ab eo deffieerent, hoc enim pro
comperto habeo et sincera fidelitas maiestati vestre per ipsos
exhiberentur. Exactissime nouit maiestas vestra, quid faciat.
Sed in summa dico, tam prolixa tarditas ipsius Gritti non
erit adductura emolumentum et commodum rebus, maiestas
vestra loquor tantummodo ex me ipso ut pretulli. Iterum de
hys scriptis ueniam flagito, et cui mea fidelissima commendo
seruicia. Eandem deus maximus felicissimam conseruet ad
gubernamina suorum regnorum. Ex Jaurino, primo die au­
gusti anno 1534.
 — 129 —

Eiusdem vestre serenitatis fidelissimus seruitor Paulus

Bakyth.
Postremo ut intelligat maiestas vestra hodie superue-
nit nouus homo noster et attullit talem nunccium, vt hes­
terno die applicuissent Budam cum centum uel circiter naz-
hadis, allegat eciam certum numerum equitum aduenisse.
Sciscitabor tamen ad quem numerum se extendant et breui
cfficiam, ut maiestas vestra cercior medio mei reddetur.
C иола nuiue: Serenissimo principi et domino domino
Ferdinando, diuina fauente clemencia Romanorum, Hunga­
rie et Boemie etc. regie maiestati necnon intanti Hispani-
arum, archiduci Austrie etc. domino sibi clementissimo. Hof.
Оригипал. Hungarica.

CV. У Ђуру 2. августа 1534.

П авле БакиЛ јављ а к р а л у о атсцији Људевита Грити-а
u о д р уги м новостима.
Sacra regia maiestas, domine domine clementissime.
Post fidelium atque perpetuorum seruiciorum commendati­
onem. Maiestas vestra michi mandauerat suis in litteris, vt
de regressa ipsius Ludouici Gritti sciscitaret, quomodo et
qualiter ac quali apparatu veniret. Recordor me et priori­
bus meis litteris ad maiestatem vestram missis scripsisse,
vt nichil certi scribere possem, quandoquidem nisi ea, que
hic in circnmuicinis locis tractarentur, scribere possem et
nescitur tamen, vtrum sint vera nec ne. Sed in Thnrcia, si
maiestas vestra haberet certum proprium hominem, qui
eciam nonnulla archana intelliget, hoc autem expensis fieri
posset et tempus eciam ipsum ad id exequendum breue
esset. Nichilominus tamen, qui et quales rumores circum
vehantur, maiestas vestra iam a me breuibus intelliget,
sed me latet an ita existant. Scribo tantummodo, vt audi­
tum dicunt, ipsum Gritti in precinctu itineris esse, et secum
habere copiam mille hominum janiczerorum, credo tamen,
vt non sint illi janiczeri, quos imperator Thureorum habet,
ex quo secum ad expeditionem vitra mare abduxit. Sunt
Књиге Матице Српске 3?. и 33. 9
 — 130 —

tamen homines conducticij, quos co nomine appel!auit. Di­

cunt deinde venire velle ad Transalpine regionem, propterea
illi, quibus mecnm in confinibus intercedit amicicia, nilii-
certi nuncciare valeant, ex quo illam regionem sc diucil
terit. Preterea dicunt homines et incolas illius tene, cesa­
rem annuisse, vt secum leuaret ac se illis muniret, sed di­
cunt, ipsum Gritti dixisse illi, inquit, 11011 sunt homines mi­
litares, pocius annuat cesarea maiestas vestra, vt certa
summa pecuniarum super Transsalpinam exigatur, cum qua
alias conduceret gentes in Transsiluauia et vbicunque inue-
niret, Joaunem quoque et suos dominos sequaces in eo pro­
posito nunc esse occupatos, vt enim datur, intelligi, nume­
rus gencium suarum extenderet se ad decem millia homi­
num. Ceterum hic autem Bude quid agatur, hoc maiestati
vestre certitudinaliter scribere possum, sunt octuaginta na-
zadi leues bona manu et copia et apparatu instructi, sunt
eciam galee, que antea erant in arida terra, nunc autem
ad aquam profecte. Dies et noctes parant se expeditioni
waywoda Momyn et prefectus et capitaueus naualinm copi­
arum, quia et antea erat, ad quem magna ira et iniuria
erat obuoluta, ita enim, vt ne Thurciam intrare audebat.
Dicunt tamen Joannem ipsum misisse in vno kochy cum
vno seruitore suo, .Toane Fekethe nominato ac pileum more
hungarico in caput accepto, qui enim non est ausus intrare
Turciam, recta eundo ad Nandoralbam propter Izrebek
zanchak, sed deflectit se ad Transsalpinam et ita domum
reuersus, ibi iam ordinatis et peractis omnibus negocijs suis
ac ira auichilata, quam aduersus eum habebant, contullit
se nunc Nandoralbam, premisit hominem suum, qui modo
preest naualibus copijs, ipsum autem dicunt, subsecuturum
quattuor millibus hominum, qui enim constituentur ad ga­
leas et in dies expectantur. Quid enim ex hinc sequantur
et quale eorum sit propositum, incertum est.
Postremo vnus specialis amicus, qui habet residenciam
in confinibus ac terminis Hungarie et Turcie, nuncciauit
mihi, certo credat maiestas vestra non est res a me ipso
excogitata, supplicoque vt de hijs meis scriptis veniam dare
dignetur. Scribo tamen ea, que nuncciauit. Nunc, inquit, co-
 — 131 —

guosco, vt non est vnus ad partem vestiam videlicet sere­

nissimi domini Ferdinandi regis, qui saperet et rectum da­
ret consilium, sed ad vnum omnes sunt insipientes. Nunc,
nunc, inquit, esset opportunum tempus aggredi Tliurciam
et confinia eius, quibus citra omue dubium potiri possent.
Credunt, inquit, vt facilius erit, tunc rem aggredire, quando
ex bello vitra mare quod habet, cum Sophijs reuertetur,
Otthman progenies et quando faciem suam huc verterit;
vos, inquit, expectatis ipsum Gritti, ducturus enim erit
vobis exicium. prefixerunt tummodo vobis speciem alicuius
ficte et simulate pacis; est, inquit, impossibile, vt Joannem
tanquam suuin seruitorem eiceret ex regno et regia digni­
tate et regnum cederet ipsi Ferdinando regi, hosti et emiilo
suo, nunquam, inquit, animus vester ad id inducatur. Do­
mine clementissime, iterum supplex veniam peto et gratiam
suam a me ne abneget. Volui tamen ad scitum maiestatis
vestre dare, nunciata illius, spero maiestatem vestram circa
omnia mature prouidendam. sunt enim omnia in maiestatis
vestre beneplacito. Cum liijs maiestatem vestram deus op­
timus maximus conseruet ad felicia gubernamina regnorum
miorum et cui mea fidelia et humillima commendo seruicia.
Ex Jaurino 2 die mensis augusti anno domini 1534.
Eiusdem vestre serenissime maiestatis fidelis seruitor
Paulus Bakyth.
C иоља пише: Serenissimo principi et domino domino
Ferdinando Romanorum, Hungarie et Bohemie etc. regi,
infanti Hispauiarum, archiduei Austrie etc. domino semper
gratiosissimo.
Оригинал. Hungarica.

CVI. У Ђуру 7. септембра 1534.

Павле Б акиА саоиштава к р а љ у Ф ердинанду , д а м у шаљв
изасланика свог у једн о ј сиецијалној миеији.
Sacra regia maiestas, domine domine mihi clementissime.
Post fidelium atque perpetuorum seruiciorum commen­
dationem. Misi ail maiestatem vestram hunc specialem lio-
 — 132 —

minem meum et secretarium in certis negocijs. Supplico

maiestati vestre tanquam domino graciossimo, diguetur ipsum
exaudire ac illa, que nomine nostro dixerit, credere, dicturus
enim est ea, que a nobis acceperit. Eandem deus maximus
conseruet ad omnia felicia gabernauiina. Datnm Jaurini in
vigilia natiuitatis Marie, anno domini 1534.
Eiusdem vestre maiestatis fidelis seruitor Paulus Bakyth.
C' аоља uutue: Sacratissime Romanorum, Hungarie et
Boemie regie maiestati etc. domino, domino, semper clemen*
tissimo.
Оригинал. Hungarica.

CVII. У Бечу 5. новембра 1534.

Павле БакиЛ се обвезује, д а Ле ирема краљевој о д л уц и ,
градове Х уњ ад, Ш олм ош и Лииово дотле држати д о к
Готхард Кун, Стефан БалентиЛ и њихови љ у д и не исиуне
оно. што се од њ ш у донацијоналним иисмима аахтева.
Ego Paulus Bakyth, hussaronum maiestatis regie ca-
pitaneus, fateor et recognosco per presentes, quod cum pre-
libata maiestas regia Romanorum ac Hungariae ct Bohe­
mie etc. dominus meus clemeutissimus magnifico domino
Gothardo Kwn et egregio domino Stephano Balyntliich ip-
siusque Stephani seruitoribus, ternas literas donationales
super castris Hwnyad ac Solmos et Lyppa expeditas, mihi
ad manus meas consignauerit, eisdem Gothardo et Stephano,
suisque seruitoribus consignandas. Quod ego easdem literas
donationales eisdem Gothardo et Stephano suisque seruito~
ribus non antea extradare aut consignare uolo nec debeo,
nisi ijdem Gothardus et Stephanus eiusque seruitores omnia
ea cum effectu adimpleuerint et confecerint, ad que se ob­
tulerant et promiserunt. E t casu quo ea, que sese facturos
esse polliciti sunt, re ipsa et cum effectu non perficerent
et adimplerent, quod pretactas literas donationales tres om­
nino et statim maiestati regie supranominate restituere uel
remittere uolo et debeo. Ad que omnia me fide et honore
meis mediautibue obligo et obligatum esse dico. Harum
 — 133 —

testimonium 1iteraram signeti mei soluti impressione muni­

tarum. Datum Vienne, die quinta mensis nouembris anno
domini millesimo quingentesimo tricesimo quarto.
liar.ihk.
C иоља: Obligatio Pauli Bakytli.
О ригииал. H u vgirica.

CVIII. У Ђуру 10. новембра 1534.

П а вл е ВакиЛ шаље к р а љ у Ф ердинанду аисмо, иисано
српским јези ком о ириликам а код Турака и код Зап оле.
Sacra maiestas regia, domine, domine clementissime.
P ost seruiciorum meorum fidelium meique commendacionem.
Miseram vnum ex juuenibus meis ad quendam amicum, qui
apud Joanuem regem est, rogaueram eum, vt rumores
certos, tam ex parte Gritti, tam cesaris Thurearum quam
etiam Joannis scriberet. Rumores quos scripsit, dubito,
veri sint nec ne, arbitrorque, ut que mihi scribit, in illis
se Joanni placere studet. Nam tam negocium Thuree, quam
eciam Joannis, litteris suis multum meliorat. Licet non
scribit ipsum Maylath, waywodatum in se assumpsisse ft-
nitamque illam rem esse. Scribit tamen Joannem optare,
ut ad mediam partem ipse Maylath waywoda fieret et ob
hanc causam in litteris ipsius hesite dubiusque sum. E t
juuenis enim meus, negocium istud aliter, quam littere
continent, exponit, quem ad vestram maiestatem misi, ut
que istic vidit, vestre maiestati personaliter declararet et
intimaret. Qui istinc feria quarta ante festum diui Demctrij
se mouit. Literas etiam Rascianas per amicum meum ad
me scriptas ad eandem misi, illas enim mittere debui, quas
ipse mihi scripsit. Vere tamen sint nec ne, ignoro. E t iu
T hurcia et in Transsiluania, habeo homines breui tempore,
certius intelligemus, volebam literas Rascianas, de verbo
ad verbum, in latinam trasummi facere et ita ad maiestatem
vestram mittere. Ex duabus tamen causis id actum est.
Una, quia scriba et secretarius meus vinculo fidei mihi ob­
ligatus, Wienne remansit, alia causa, nam ipse Nykolycha
 — 134 —

literas Rascianas vestre maiestati bene declarare expone-

reque sciet. Vestram maiestatem felicissimam valere opto.
Cui me et sernicia semper fidelia vnicc commendo. Ex
Jaurino tempore Vespertino, ferie tercie ante Martini 1534.
Eiusdem vestre sacre maiestatis seruitor paratissimus
Paulus Bakytli.
C иоља : Sacratissimo Romanorum Hungarie ac Boemie
etc. regi, infanti Hispaniarum, archiduci Austrie etc. domino
domino semper clementissimo.
Оригинал. Hungarica.

CIX. У Бечу 14. јануара 1535.

Б раљ Ф ердинаид аахваљује П а вл у БакиЛу иа д о ја в л е -
ннм повостима и иозива га, д а м у и у будуЛе шаље из-
вештаје о до га ја ји м а у држ ава Заиољиној и у Турској.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Recepimus litteras tuas de
dominica post epiphaniarum domini, quibus intelleximus re ­
rum nouitates, quas nobis de Jolianue et alijs significasti
easque a te graciose suscipimus et tam diligentem operam
huiusmodi rebus peruestigandis adhibere soles, commenda­
mus teque studiose requirimus, vt eadem diligentia nos de
reliquis etiam, quas de Johannis et aliorum quorumlibet
propositis ac progressibus inquirere et intelligere poteris,
admonere et certificare studeas. Consi lij vero tui, quod in
eisdem literis scripsisti, suo loco et tempore rationem et
memoriam clementem habebimus. Quod te latere noluimus.
Datum Vienne 14. januarij 1535.
Ca страие m u te : Bakyth.
Kouuja. Hungarica.
 — 135 —

СХ. У Papy 20. Фвбруара 1536.

I I авле {>акиЛ пише к раљ у о вестима, које je чуо од сри-
ских калуђгрн из Турске, зитим о своји.ч преговорима са
Србн.ча у Орему п лр уги м крајевима.
Sacratissima maiestas regia, domine ct domine michi
semper dementissime. Post scruicionim meorum perpetuorum
e t fidelium humillimam commendationem. Postquam a mai­
estate vestra sacratissima discessi, moxque domum cum
sc diuertieram, vbi et nunc resideo, interca temporis michi
venerunt liijs duabus hebdomadis iam ter per ordinem ex
diuersis claustris e Tliurcia monachi Racziani et Greci.
Primo venerant dc quodam claustro, vbi alia etiam multa
tnlia sunt monasteria dc quadam scilicet insula maris, 11011
procul a Constantinopoli, quodam in monte, quem Sacrum
vocant Montem sita. A quibus primis scilicet monachis, qui
ad me causa mendicandi venerant, quos kalugeros vocant
nostro idiomate, cesarem Thurearum ubi sit diligenter per-
quisiui. Qui mihi responderunt, cesarem non esse Constan­
tinopoli neque scirent vbi esset. Dicunt tamen audisse ipsius
cesaris 0111 nes vires defecisse depreditasque esse fame mor-
borumque varijs generibus et frigore, talis quod esset ru­
mor in ipsa etiam Tliurcia communis dixerunt, qui tamen
monachi mouerunt se se huc acceperunt que iter ante festum
Nicolai aliquot diebus; alij rursum monachij venerunt de
quodam monasterio, quod est in confinibus regnorum Hul-
garie et Thracie situm, qui etiam post dictum festum tribus
diebus se se huc versus mouerunt et liij ex parte cesaris
michi similem retullerunt rumorem ; tercio venerunt mo­
nachi de quodam tercio monasterio, quod est situm in
legno Tracie sub dicione zancliakij nandoralbensis. Iste
quoque ex parte ipsius cesaris simili modo prioribus omnia
mihi retullerunt, liij tamen eo duntaxat plus dixerunt, quod
qnedam esset prope eos villa, quam et ipse scio, que magna
quidem in qua sunt magistri carpentarii, qui sciunt naves,
nazad. sayka, galleas vocatas, disponere, vnde adhuc in
automno preterito circa festum sancti Demetrij, omnes tales
magistros post ipsum cesarem ad disponendum tales naues
 — 136 —

conpulleruut. Et id tamen monachi premissi. domine cle­

mentissime, michi retullerunt, quod multis in duitatibus,
castris et opidis hac estate transacta multa gaudiorum g e­
nera, vt puta sagittacones, bombardarum suarum ignium
omnia gaudia designantes exercuerunt id spargentes, quod
cesar eorum et victoriam per suos hostes obtinuisset et do­
mum salutis redijsset, qui ad hoc vsque tempus non venit
neque scitur pro communi vbi sit, nam domine clementissime,
si vsque festum Nicolai non est reuersus domumque non
venit quando iems fuit, credo ct ad hoc vsque tempus non
venisse, nam in ieme non ambulat solito suo more, sed
vno loco vbi iems in eum venit, iemat et residet.
At qui, domine clementissime, iam sepissime et quam
multocies maiestati vestre serenissime et scripsi et per se
etiam sum locutus, vt maiestas vestra sacratissima nun­
quam commodius contra Thureas expeditionem mocionera
que facere potuisset quam annis liijs duobus transactis.
Nam a multis annis non fuit, qui potuisset neque in futu­
rum poterit et maiestas vestra sacratissima commodius sc
posse mouere contra Thureas et expedire, suoque regno
consulere. Nunc tandem domine clementissime, intellexi ad
eandem maiestatem vestram sacratissimam Thurcicos ascen­
disse nuntios, qui quamuis sub nomine nunctiorum am bu­
lant, plus tamen tales possent dici exploratores, solumodo
namque maiestatem vestram sacratissimam explorant, regna-
que eiusdem seque eadem preparat se contra eos, an que
fedus wlt seruare. nam talibus ficticijs et mendacijs Tlnircc
soliti sunt principes et conuenire et explorare, verum domine
clementissime, non sum sufficiens maiestati vestre sachratis-
sime consilium dare, quod tamen mihi videtur pro maiestati
vestre sacratissime in prosperum succedere posse, nequeo
pretermittere, bonum esset maiestati vestre sacratissime
iam huic regno prouidere ct in bonum eius felicemque
statum consulere, pro eius liberitate nam duntaxat, domine
clementissime, viginti quinque milia hominum absque Hnn-
garis maiestas vestra sacratissima vsque festum Georgij
pro dicti regni huius expeditione iu tempore conficeret ex-
pediretque non dico, vt castra Nandoralbensem ct Sabach
 — 137 —

hoc anno posset liberari, totam tamen Hungariam absque

hijs duobus et Budara et Sijrimium subiuugari posset.
Joannem etiam ex hoc regno eijcere solumodo mai­
estas vestra sachratiseima suas moueret gentes, cuius ru­
mor dummodo descendere posset, vt ego percipi et ab istis
monachis, multi ad me a parte altera venire conarentur,
michique se se subiungere, cum quibus dummodo mai­
estatis vestre expedicio vigeret ct maiestati vestre et uni­
verse post eandem christianitati multa possem seruire. Hec
maiestati vestre sacratissime volui significare, cui mea per­
petua et fidelia seruicia commendo. Quam et felicem valere
fortunatissimamque cupio longa per ewa. Date ex curia
mea Raro dominica post Valentini anno 1536.
Eiusdem maiestatis vestre sacratissime
fidelis seruitor
Paulus Bakyth
C и ола ииш е : Sacratissime Romanorum, Huugarie et
Boemie etc. regie maiestati etc. domino et domino meo
clementissimo.
Оригинал. H ungarica.

CXI. У Инзбруну 3. марта 1536.

И раљ Ф ердинанд аахваљује БакиЛу ма послатим ново-
етима и м оли га, д а м у их и у будуЛе шаље.

Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ex litteris tuis die dominica
post Valentini datis clementer intelleximus ea, que de rebus
Tarcharnm diligenter ad nos scripsisti. Hec improbamus
tuam dc expeditione facienda opinionem. Hoc scilicet animo
nostro infixum habentes, vt regno huic nostro pacem et
tranquillitatem, quoqunque modo fieri possit, pacemus et
stabiliamus. T u vero similia et alia quocunque de rerum
occurentijs presertim turcicis pro certo aut fidedigno testi­
monio rescire poteris, semper ad nos et accurate scribas.
 — 138 —

Facturus in eo rem nobis gratam, nostra in te clementia

regia compensandam. Datum Insprugk tertia martij 1536.
L'n стране пиш е: Paulo Wakytli
Konuja. Hii)i<jai)ca.

CXII. У Мехову 14. марта 1536.

Крањски кааеган И ван Пихлер јављ а к р аљ у о ж ељи
иеких Срба, д а npefjy из Турске у аустријско подапство.
Allerdurchleuchtigister, grosmechtigister khonig, aller-
genedigister herr. E ur khonigliche mayestät sein mein ge­
horsam schuldig phlichtig willig dinnst in nllervnnder-
thänigister gehorsam zu uorau berait. Ich gib eur khonig-
lichen majestät vnnderthanigclichen zu vernemen, das cttlich
Tschutschen, so vor dem graff Kharll geen Obrowatz bey
dem mörr zuegehöit vnnd Crissten sein vnnd zu der zeit
der Thurkh Obrawatz erobert, sy also an denselben ennden
vnnder sich gepracht, haben dieselben rrsluitshen ire leut
zu mir geschikht, mich angelanugt vnnd gepeten, bey eur
khoniglichen mayestät von irenntwegen zu hanndien, wo
sy also eur mayestät genedigclichen anemen, so wollten
sy von dem Thurkhen enntspringen vnnd sy vnnder eur
königliche mayestät ergeben. So haben auch die von Zetina
vnnd von Srem genannt vnnd der ain gross annzall sein,
gelichermassen ire leut haimblichen zu mir gesenndt mit
pitlichem begern, ich sollte auch bei enr khonigclichen
mayestät hanndien, ob man sy bey eur mayestät vnnder-
bringen möchte. Hab ich innen disen beschaid vnnd annt-
wort gegeben, ich will gern bei eur khonigclichen mayes­
tät deshalben von irentwegen hanndien, aber die vnnder-
bringung ist shwär vnd sei nicht woll tauglichen, innen
mit demselben zu helffen, sonnder allain sy wollten dan
auf die grund vnd poden, so die Thurkhen verüdt vnnd
sy sich darauf und ir haimwesen daselbst nemen. Haben
sy mir auf selichen furslag mit anntwort begegnnt vnnd
vermainten, wo ich innen seliches bei cur khonigclichen
mayestät erlanngen möchte, sy wollten dieselben vnnd auf
 — 139 —

gedacht ödt fleklien vnnd grünt ziehen. W as ich bei eur

mayestät derhalben fnr besliaid erlaimg, sy wissen zu las­
sen. Dieweil aber durch die Thurkhen vnnd martaloscn
die gegennt vmb Modrusch, Ogolin vnnd pi*s auf Cosstl
derselben eennden also verödt vnnd verwuest ist, niemants
darauf noch alda beleihen mag vnnd eur khonigliche mayes­
tät obemellt leut haben wollte, gedeicht mich wo man sy
dahin bewegen vnnd brinngen möchte, es wäre guet, dann
an denen ortflekhen wilden sy mugen die wälder verha-
khen vnnd sich gegen dem Thurkhen mit gegenweer
shikhen, das innen berurt Thurkhen nicht leichtlichen wass
tliunn möchten, allsdann eur khoniglichen mayestät von
herrn Erasm von Spevrr eur maiestät haubtman zu Zermg'
auch derhalben ainen merern bericht emphahen wird et, es
wär seliches disem armen Ciaiulannd ain grösser behelff,
nuer das man innen das erst jar, dammit sy niht hungere
stürben, mit ainem traydt zu hilf kliumen möcht. Alsdann
eur khonigliehe mayestät dises selbst bedennkhen vnnd
ermessen mögen, wass eur khöniglihe mayestät darinnen
Biimale vermainen genedigclichen zu handen mich dasselb
eur khouigliche mayestät wissen zu lassen, damit ich innen
wies, auf derselben eur mayestät beschaid vnnd beuelh
anntwort zu geben.
Ich zaig auch eur klmnigclihcn mayestät vnndert-
henigclich an, das der thurkhisch frid bisher von denen
Thurkhen nicht woll gehallten worden, wan sy haben an
denen khrabatischen granizen vnnd derselben eennden,
wo sy nuer haben mögen, heraussgeraist vnnd geraubt,
wie ich es dann vormals auch eur khoniglichen mayestät
geschriben Got waiss wie er auf den khunfftigen sumer von
innen gehallten wirdet.
Allergenedigister khonig. Hiemit schikli ich eur kho­
niglichen mayestät bei meinem vetern Erasm . von Scheyrr
zwai ross, die im zellt geen. Ich hete eur khoniglichen
mayestät gern etwass vorderguets gesthiklit, so hab ich
allennthalben suechen lassn, aber nicht seliches bekhumen
mugen. Bitt darauf eur khonigliche mayestät gedachte zwai
ross von mir genedigclichen annemen. Thue mich hiemit eur
 — 139 —

gedacht ödt fleklien vnnd grünt ziehen. W as ich bei eur

mayestät derhalben fnr beshaid erlanng, sy wissen zu las­
sen. Dieweil aber durch die Thurkhen vnnd martaloscn
die gegennt vmb Modrusch, Ogolin vnnd pi*s auf Cosstl
derselben eennden also verödt vnnd verwuest ist, niemants
darauf noch alda beleihen mag vnnd eur khonigliche mayes­
tät obemellt leut haben wollte, gedeicht mich wo man sy
dahin bewegen vnnd brinngen möchte, es wäre guet, dann
an denen ortflekhen wilden sy mugen die wälder verlia-
khen vnnd sich gegen dem Thurkhen mit gegenweer
shikhen, das innen berurt Thurkhen nicht leichtlichen wass
tliunn möchten, allsdann eur khoniglichen mayestät von
herrn Erasm von Spevrr eur maiestät haubtman zu Zenng'
auch derhalben ainen merern bericht emphahen wird et, es
wär seliches disem armen Ciaiulannd ain grösser behelff,
nuer das man innen das erst jar, dammit sy niht hungers
stürben, mit ainem traydt zu hilf kliumen möcht. Alsdann
eur khonigliehe mayestät dises selbst bedennkhen vnnd
ermessen mögen, wass eur khöniglihe mayestät darinnen
nmnals vermainen genedigclichen zu handen mich dasselb
eur khouigliche mayestät wissen zu lassen, damit ich innen
wies, auf derselben eur mayestät beschaid vnnd beuelh
anntwort zu geben.
Ich zaig auch eur klmnigclihcn mayestät vnndert-
henigclich an, das der thurkhisch frid bisher von denen
Thurkhen nicht woll gehallten worden, wan sy haben an
denen khrabatischen granizen vnnd derselben eennden,
wo sy nuer haben mögen, heraussgeraist vnnd geraubt,
wie ich es dann vormals auch eur khoniglichen mayestät
geschriben Got waiss wie er auf den khunfftigen sumer von
innen gehallten wirdet.
Allergenedigister khonig. Hiemit schikli ich eur kho­
niglichen mayestät bei meinem vetern Erasm . von Scheyrr
zwai ross, die im zellt geen. Ich hete eur khoniglichen
mayestät gern etwass vorderguets gesthiklit, so hab ich
allennthalben suechen lassn, aber nicht seliches bekhumen
mugen. Bitt darauf eur khonigliche mayestät gedachte zwai
ross von mir genedigclichen annemen. Thue mich hiemit eur
 — 140 —

khoniglichen mayestät meinem allergenedigisten herrn

vnndertlienigclichen beuelhen. Datum Meihau am X IIII.
tag marcy anno im XXXVI
Eur khoniglichen mayestät vnnderthenigister gehor-
eamer Hannss Buchler
C т љ а nuute: Dem allerdurchleuchtigisten gros-
mechtigisten fürsten vnnd herrn Ferdinanden römischen zu
Hungern vnd Behaim etc. khonig, infannt in Hispanien,
ertzhertzogen zu Österreich, hertzogen zu Burgundi, Steyr,
Kärntn vnd Crain, graue zu Tyroll etc. meinem allergcne-
digisten herrn.
Оригипал. H ungarica.

CXIII У Ђуру 5. маја 1536.

П авле БакиЛ саотитава к р а љ у Ф ердинанду своје назоре
о склаиањ у мира са ђапољом
Sacra regia maiestas, domine et domine michi cle-
mentinime.
Post perpetuorum et fidelium seruiciorum meorum
humillimam commendacionem. Hoc in regno Hungarie in­
ter fideles maiestatis vestre subditos, quos eadem in suis
hic reliquit negocijs; fertur verissime, quomodo certisime:
pax est conclusa inter maiestatem vestram et suum aduers-
arium Joannem de Zapolya, qui domini liijs diebus in vn­
um erant locum congregati, vbi et ipse aderam et dice­
bant singuli pacem esse effectiue (inter eandem et suum
aduersarium constitutam. Saltem inquiebant maiestatem ves­
tram ab eis celare nolleque vt ipsi intelligant. Aiebant
■eandem scripsisse eis, qui et ipsam non intelligeret maies­
tas vestra, quid esset conclusum neque pacem ipsam, sed
quod eadem maiestas vestra expectaret commissarium cesa-
ree maiestatis, a quo tandem daretur in eiusdem scitum,
quid sit per maiestatem cesaream conclusum. Domini autem
isti aiunt maiestatem vestram scire optimeque inteligere,
eed quod wlt eadem, vt ipsi intelligant, hoc quoque tum
aiebant ipsi domini, quomodo intelligerent pacem ipsam ita
 — 141 —

esse firmatam, quod regnum diuideretur in duas partes, vt

vna maiestati vestre, alia Joanni cederet. De liac tamen
diuieione dicebant vnanimi voto egre admodum ferendo et
indigeando; nostrum (inquiebant) celatur et occulte agitur
a nobis negocium, expectemus tamen solus namque princeps
noster remellabit. Hoc quoque dicebant, quod maiestati
vestre non ex coniectura scribo vel quod ab alijs audiuis-
sem, sed viuis meis audiui auribus. Vidi et inspexi dicen­
tes, quod si ita erit, vt regnum diuidetur, minime huic
maiestati vestre compositioni assencirent et omnino pacem
talem non assument neque maiestati vestre in hac re obtem­
perabunt. Multa tunc domine clementissime ab ipsis domi­
nis sunt prolata, que eidem litteris significare nequeo, nisi
si per se retullero, erat preterea vnus ex illis, qui hoc
quoque dicebat: nolo, inquit, neque Ophchman neque Graz-
man fieri captiuus, qui hoc dixit, cur etiam dixerit; causam
scio nunc tamen significare nequeo. Dominus Strigoniensi»
aut sit in illorum cetu vel non, ignoro, quia tunc, cum he&
tractabantur, non aderat, ac, domine clementissime, meo
consilio, si sic est, vt diui detur regnum, tunc eidem ne
quaquam, quo ad tam longe abest, ab hoc reguo suum
animum et conclusionem sciret nisi quum reuertetur et tunc
aut Posonij, si voluerit aut Wienne, non tam ab hoc regno
remote edicat et reuellet, ne interim, quum eadem abest,
oriatur aliquid in hoc regno aduersi. Hoc volui maiestati
vestre scitui reddere, vt possit commodius suo prouidere
consulereque negocio. Maiestati tamen vestre suplico, ne ea
cui dominorum hungarorum per eandem significentur, quia
mox intelligerent ea me in eiusdem scitum venisse. Nam
et tunc vna dum eramus, voluntati illorum non assensi et
minime se assenturum velle in illis dixi. Mox cum quis
eorum a maiestate vestra intelligeret, scirent a mc eidem
significatum esse, vt me maiestas vestra ob hanc rem ob
infamia precaueat, iterum atque iterum supplico. Quam foe-
licissimam valere longa per tempora cupio. Jaurini quinto
die may anno 1536.
Eiusdem maiestatis vestre seruitor Paulus Bakyth.
 — 142 —

G и ола w im e: Sacre Romanorum, Hungarie et Bohe-

tnie etc. regie maiestati, semper auguste ctc. domino et
domino meo clemeutisimo. Ad manus proprias regie maies­
tatis dentur.
Оригинал. Hungarica.

CXIV У flpary, 21. маја 1536.

К р аљ Ф ердинанд изриче своје иризнање Петру Б акиАу
на иобеди, коју je исти у боју са турским шајкашима.
извојевао.
Ferdinandus, diuina fauente clementia Romanorum ac
Hungariae, Boliemiae etc. rex, infans Hispaniarum, archi-
dux Austriae etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Ex literis consiliariorum nost­
rorum bellicorum Vienne existentium grato animo cogno-
uimus strenuum et laudabile factum illud tuum, quod in
dissecandis destruendisque Joannis Felleritsch nauibns, ca-
piendisque duabus nazadis cum magna animi tui fortitudine
committere non dubitasti, quod non solum in te probamus
•eommendamusque verum etiam abs te petimus, vt virtutem
illam tuam reique militaris peritiam in dies magis magis-
que exercere pergas quemadmodum et te diligenter animo -
seque pro tue in nos fidelitatis debito facturum confidimus
et nos erga te peculiari gratia nostra recognoscere volumus,
quod tibi de nobis certo polliceri poteris. Nostram in eo
omnimodam executurus voluntatem. Datum in arce nostra
regia Präge die XXI. mensis may anno MDXXXVI., re­
gnorum nostrorum Romanorum VII., aliorum vero vndecimo.
C nojba uutue: Egregio, fideli, nobis dilecto Petro
Hakyth.
Kouuja. Hungarica.

CXV. У Papy 5. јула 1536.

Д а в л е БакиА извештава краљевске савезнике о кретању
и иламовгша Турака.
Generosi ac magnifici domini, amici nobis lionorandis-
fiimi. Premissa salutis ac nostri commendatione. Litterae
 — 143 —

dominationum vestrarum clare intelleximus, vt ad Tureas

in explorandum curam gereremus et si quid cognosceremus,
eisdem significaremus. Aliud dominationibus vestris scribere
nequimus, nulla cura ad presens ex parte Thurearum nubis
fuit, ex eo, quod intelligimus, cesarem Thurearum cum re­
gia maiestate domino nostro clementissimo indutias habere.
Aliud autem est, a regia maiestate ad explorandum nunc
neque doeumeutum neque expensas habuimus absque expen­
sis autem, exploratio fieri nullatenus potest, cum Thureiam
ct ad inferiores partes Thurcie huic intrandum sit, qui
explorationem facere noluerit. Xichilominus tamen causa
regie maiestatis ac intuitu amicicie dominationum vestra­
rum toeiusque christianitatis id agemus, vt si quid cogno-
u eri mus, mox eisdem significare studebimus. Dominationes
tamen vestre ne estiment absque scitu caruiulem, nunc per
Thureas uandoralbeuses prouintiam Austrie cum fieri nequeat,
iuuadi posse aut enim per Sclauoniam aut Hungariam
eorum inuasio fieri debebit. Si autem per Sclauoniam exi­
turum essent, illico dominationibus vestris manifestaretur,
ei uero per Hungariam nobis citius quam eisdem, cum
ipsis iu itinere priores simus, palam fieret, quamuis castrum
Iwanka dictum, quod egregij domini Francisci Zay pre-
fuerat, per cos expugnatum et obtenntum sit, iam autem
(ut dicunt) eius sunt animi, vt castra Deako ad episcopa­
tum pertinens, quod nunc egregius Frauciscus Kapolnay
e t G ara vocata, quod Petrus Mareus possidet, obsideant.
Iam fatum tamen castrum Iwanka (veraciter scribimus), quod
dicti domini Francisci fidelis subditi regie maiestatis pre-
fuerat expugnatum et obtentum liijs diebus proximis est. Alij
rumores non sunt, nisi quod Mechmetlibeeg, qui et antehac
prefeetus nandoralbensis extiterat, quem cesar Thurearum
bellandi causa secum abduxerat, rursus ad prefecturam
arcis dicte nandoralbensis emissus est. Similiter et ad reg­
num Bozne uouus offitialis uel prefeetus missus exstitit
huiusmodi autem prefectorum, qui de nouo emittuntur (uti
sem per fuit) mos est, quo meliori exire poterunt apparatu,
ta li venire conantur.
 - 144 —

Pro eo nunc dominationibus vestris ex parte Thurea­

rum nandoralbensium nil timendum est, imo ex parte Thur­
earum boznensium. Illinc enim citius quam ex Nandoralba
prouintiam Austrie inuadere possunt.
Ad horum autem Boznensium negotia dominationes
vestre aduigilent, aliumque loco nostri pro certitudine red­
dendum perquirant. Nos enim a Bozna longe sumus nilque
certi, cum nullum ex eis notum habeamus, intelligere ua-
lemus. Si que tamen ex Nandoralba habuerimus noua,
mox eisdem certa iri studebimus, quas bene ualere opta­
mus nosmetque eisdem summe commendamus. Ex curia no­
stra Raro, б julij anno 1536.
Paulus Bakyth, supremus capitaneus hussaronum regie
maiestatis.
И сиод овог uutue: Generosis ac maquificis dominis
sacre regie maiestatis cancellario, regenti et consiliarijs
interioris principatus Austrie etc. dominis et amicis hono-
randissimis.
Kouuja. Hungarica.

OXVI. У Инзбруну 18. јула 1536.

К раљ Ф ердинанд ја вљ а БакиЛ у, д а м у ш але Б л а д и -
слава Поила са једн ом марочитом мисијом.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Commisimus magnifico, fideli
nobis dilecto Ladislao Poppl de Lubtonin, consiliario nostro,
nonnulla tibi nostro nomine exponenda, que cum ab expressa
mente et voluntate nostra perueniat, tibi itaque harum spe­
cie strictissime committimus et mandamus, vt eidem in ijs,
que tibi sit referet, plenam et indubiam adhibere fidem
teque super eisdem ita plane gerere et exhibere debeas,
prout tue in nos fidelitatis et obseruantie debito conuenit
et te facturum esse confidimus. Nostram in eo seriosam et
omnimodam executurus voluntatem. Datum Insprugkh 18.
julij 1536.
Ca стране u utu e: Paulo W akyt.
Kouuja. H ungari'a.
 — 145 —

CXVII. У Пожуну 20. јула 1536.

Л а вл е БакиЛ извештава кралевске саветнике о кретању
беогрвдског санџака М ехмед-бега.
Generosi et magnifici domini, amici nobis obseruan-
dissimi. Premissa salutis et nostri commendatione. Nouita-
te s alias dominationibus vestris scribere nequimus, quam
quod zancliakus ille Mehmethbeeg nouus officialis in Nan­
doralba constitutus, ex parte cuius et prioribus literis non­
nulla dominationibus vestris significaueramus, nunc versus
Budam gentes suas cum XL. nauibus wlgo nazhad emisit.
Dicunt et equites velle mittere, quorum copiam nonnulli
minores nonnulli vero maiores exponunt, non estimamus,
tamen nunc eum vitra IIII. c. equites dimissuri, naualem
autem exercitum prius Bude vel in Pesth habitum, plenarem
descendere iussit. Superest dominaciones vestras felicissimas
valere optamus. Ex Posonio 20. die julij anno domini 1536.
Paulus Bakyth capitaneus hussaronum regiorum etc.
C иоља пише: Generosis et magnificis dominis can­
cellario, regenti ac consiliario Inferioris principatus Austrie,
dominis et am itis obseruandissimis.
Оригинал H ungarica.

CXVIII. У Ђуру 23. јула 1536.

Н а вл е БакиЛ јивљ а краљевским саветницима, д а се Турци
ирикуиљ ају и д а Ле скорим нашсти Славонију.
Generosi et magnifici domini, amici obseruandissimi.
Prem issa salutis et nostri comendacione. Esterna etiam die,
cum in curia nostra Karo essemus, nonullos rumores domi­
nationibus vestris significaueramus, qui vtrum eisdem iam
constet an non. ignoramus. Hodie tamen, dum Jaurinum
appulissemus, venit ad nos quidem homo de Rachkewy,
Georgius Sowago nomine, qui retulit, verum esse Thureas
in Hungariam cum X X X vel XL mille numero exituros.
Dixit eciam primitus Sclauoniam ad occupanda nonnulla
bona despoti velle exire et illinc tandem versus Budam
Књнге Млтице Српоке 32. o 38. 10
 — 146 —

pergere velle. Que res vtrum sic se habeat au non, igno­

ramus, ea enim nobis scribenda sunt, que auditu percipi­
mus et intelligimus. Hoc tamen vnum scribere valemus,
dum is Sowago aliquos rumores nobis attullit, semper iusti
fuere. Rogamus igitur dominationes vestras magnopere, ve­
lint primo quoque tempore alias literas uostras exhibendas
regie maiestati studere. Superest eosdem bene valere opta­
mus Ex Jaurino 23. noctis julij anno domini 1536.
Paulus Bakyth capifaneus hussaronum regiorum.
C друге страпе uutue: Generosis et magnificis dominis
sacre regie maiestatis cancellario, regenti, necnon consili-
arijs Inferioris principatus Austrie etc. dominis et amicis
obseruandissimis.
Оригипал. H ungarica.

CXIX. У Papy 2. августа 1536.

П авле БакиЛ ја в љ а кралевски м еаветницима за н а и а д а ј
турски на Славонију.
Magnifici et generosi domini, amici obseruandissimi
Salutem et nostri commendationem. Nunc rumor ad nos
allatus est, qualiter Thuree castra Brod, W ywar et A rk y
appellata, juxta fluuium Zawa existentia. que ad dominium
despotum pertinebant, vnacum quibusdam sex castellis,
quorum nomina manifestare nequierunt, expugnassent modo
que in eis essent, agunt autem talia, ex quodam fortalicio
Kobacli dicto, nunc per eos in rfppa fluuij Zawa reformato,
per quem fluuium ct pous per eos preparatus est, vnde non
minima dampna regni Sclauonie imminebunt. Si cura ad
hanc rem non adhibebitur, licet domini magnates in Scla-
uonia existentes dietim, si quid efficere possent, congregari.
U autem rumor verus esse fieri potest, cum et quattuor
mmcij diuerei hodierna die hunc nobis explicuere, rogam us
tamen eosdem magnopere, velint mox alias literas reg ie
maiestati exhibendas, citissime curere. R estat easdem b en e
valere optamus. E x Raro 2 die augusti 1536.
Paulus Bakyth capitaneus hussaronum regiorum etc.
 - 147 —

С поља ииш е: Magnificis et generosis dominis sacre

re *ie maiestatis cancellario, regenti ac consiliario Inferioris
principatus Austrie etc. dominis et amicis obseruandissimus.
Оригинал. H u u girica.

CXX. У Бечу 4. августа 1536.

К ралевски саветници захваљ ују П авлу БатсиЛу ма саои-
штеним новостима о у ш д а ју Т урака у Славонију и м оле ,
д а их и у будуЛе иавештава о тој ствари.
Magnifice et generose domine, domine et amice hono-
nindiesime. Ex literis dominationis vestre II. die augusti
ad nos datis, intelleximus, quemadmodum Turche tres arces,
que quondam domini despoti erant, vna cum sex alijs ca*
stellis ceperint iuqttc suam potestatem redegerint constructo
supra fluuium Sawm fortalitio et ponte pro eo, quam quidem
rem tametsi propter periculum atque discrimen, quod ex
hac dictarum arcium occupatione regno Sclauonie immineri
iiidetur siue perturbatione animorum nostrorum audiri non
potuimus, tameu nihilominus dominationi vestre pro sin­
gu lari eius in his rebus diligentia, quam nusquam non pa­
ratam animaduertimus, gratias agimus et habemus, vicissim
dominationem vestram latere nolumus, quod magnificus et
generosus dominus Joannes Catzianer baro etc. dominis de
Sclauonia cum XII. c. equitibus vel circiter et peditibus,
quantum contrahere potuerit, in auxilium proficiscitur, deus
omnipotens dignetur omnia fortunare. Rogantes dominatio­
nem vestram, vt nos de reliquis, siquid dominationi vestre
dignum literis innotuerit, eodem modo participes faciat, li­
teras dominationis vestre regie maiestati inscriptas curabi­
mus, vt sue maiestati adhuc hodie per postam indubitan­
te r perferantur, optantes dominationem vestram (cui in om­
nibus morem gerere semper parati sumus), diu bene valere.
E x Vienna 4 die augusti anno 1536. An herrn Wakhitsch
Pauli. Von der regiment.
Д ругом ругсом наиисано: Dem Pakhit Pauln sol nit
domine et amice sondern nur amice in der vberschrifft
geschriben werden.
Kouuja. Hungarica.
 — 148 —

CXXI У Ђуру 20. августа 1536.

Н авле ВакиЛ uutue к р а л у Ф ердинанду д а љ е новости о
уи а дају турском у Славонију.
Засга maiestas regia, domine, domine clementissime.
Post fidelium ac perpetuorum seruiciorum meique h u ­
millimam commendacionem. Et prius vestre maiestati signi-
ficaueram, qualiter domini camerarii ex parte deputacionis
mee agant. Ex bonis meis et que sub dominio meo suntr
iuxta commissum vestre maiestatis, cui totis neruis semper
satisfacere volui et studeo, vbique eis dicam eiusdem paci­
fice excepere permisi, iam tamen per eos deceptus et modo
deputacio mea insoluta stat. Licet vestra maiestas scribat
ipsis firmissime iniunctum esse, vt plenaris persoluerant,
hactcnus tamen vt promisi factum minime est. Ceteram
diebus eciam transactis, quo pacto Turee in bonis ad do­
minium despotum spectantes agant, que cognoui vestre m ai-
estftti intimaui. Nunc rursus exponitur, qualiter Thuree in
castro Brod dicto mille et quingentos homines reliquissent,
quorum quingenti beslie, alii quingenti azap, reliqui v ero
martholoch sunt. Methmethbeg enim dicit, vt istud castrum
aliiul Nandor Alba fieret, ex quo regnum Hungarie et e iu s
dominium deuastaretur. Volunt et in rippa fluuij D raw e
non admodum longe ab Ezeck quoddam fortalicium erigere,
ex quo Simigium magnam admodum vnacum Zala pacieter
incommoditatem et iacturam, vti igitur inducie vestre m ai­
estati cum eis sint, id vestre maiestati notum est, vt tam en
agnosco, regnum ac dominium vestre maiestatis maximam
per ipsis iacturam vndique sustinet. Superest vestram m ai­
estatem felicissimam ad multa tempora valere cupio, cui
me et seruicia semper fidelia vnice comendo. Ex .Jaurino
20. augusti anno 1536.
Eiusdem vestre sacratissime maiestatis seruitor fidelis
Paulus Bakyth.
C wtjba uuuie : Ad manus proprias sacratissimi Rom a­
norum, Hungarie, Boemie etc. regis Ferdinandi etc. dom ini
domini semper clementissimi dentur.
Оригипал. Hanyarina .
 — 149 —

CXXII. У Papy 27. августа 1536.

П авле КакиК, ја в л а к раљ у Ф ердипапду о п аиадају Ту-
р а к а па Славонију , о усаесима, које су исти иостигли u о
д а л и м плановима њиховим.
Sacra maiestas regia, domine, domine semper demen­
tissime.
I’ost fidelium ac perpetuorum seruiciorum meique
humillimam commendacionem. Rumores, quos nuvus de
noiio accepi, vestre maiestati significandos duxi. Antea qua­
liter Thuree bona despotis iu Sclauonia inuadenint pro-
priamque residentiam cius vnacum alijs expugnauerunt lo-
caque vadorum ocupauerunt ac fortissime muniuerunt, que
et qualia agant, intimaueram, ex quibus locis iam maxima
regni Sclauonie iactura imminet, nunc rursus exponitur, qua­
liter Thuree quendam locum Sanctum Georgium dictura, qui ab
Ezeek duobus miliarijs in rippa Draue stat, similiter et
iilium Perechke vocatum in rippa eiusdem Drawe habitum, qui
a Sancto Georgio duobus miliarijs, ab Ezeek vero quattuor
distat, fortissime primum muniuerunt, homines suos in eis
reliquere, ex quibus fortalicijs comitatibus simigiensi, zala-
diensi, item de Baranya ac alijs, sunt enim loca vadorum,
maximum detrimentum apparet. Qualiter cum ipsis indicie
sint, ignoro. Ipsi tamen quitquid efficere possunt, somno
non obruti, immo experrecti cuncta agunt, putant fortassis
tneo intellectu et si pax cum cesare eorum stabiliretur sine
non, facilius ex hijs fortalicijs imperium et regnum vestre
maiestatis dirimere posse. Ceterum nullum hic ex seruito-
ribns tum dominis tum alijs pura constantique fidelitate
erga eandem esse agnosco licet, multum gentes conducunt,
eunt nonnuli ex eis, qui cum millibus hominum sunt, non­
nulli paucioribus, aliqui vero et pluribus, que, vt in com­
modum vestre maiestatis agerentur, non sencio. Si igitur
vestra maiestas certo nouit ad festum diui Michaelis pacem
firmari non dico, vt aliquid cum gerat vanasque expensas
faciat, si tamen pax ad dictum festum non stabilietur, meo
consilio vtilissimum in necessarium esset, vt vestra mai­
estas ad gencium conductionem hecque missionem curam ia
 — 150 —

tempore gereret, qni enim ex seruitoribus eiusdem hic suntr

deus tamen vnicns, cuius animi sunt, nouit, meo tamen iu-
dicio et vt video nil boni ex eorum actis, transactis iudicij»
vestre maiestatis imminet et si quid exorsi fuerint, nos-
qni fideles eiusdem seruitores sumus, exigui admodum su-
mus. Dominus locumtenens strigoniensis ac G-erendij quantum
faciant, vestra maiestas nouit, dominus strigoniensis dum
eciam in auxilium regni Sclauonie gentes suas mittere de­
beret, tenue suis mutuo pecunias ordinabat, dum in campo
efficiendi fuisset. Ego autem sum cum ducenti equitibus,
Franciscus N yary cum centum, qni quia nil eis soluendi
habemus, nimis inordinate sunt. Bonum igitur foret vestre
maiestati in tempore rebus suis et regni huius afflicti ad-
uigilare. Si enim nunc gentes non conducentur, aduersa
pars eas pleuare, que bone et perite essent, occupat, n o s
autem et si tandem conducere vellemus, non reperiemus.
Supplico tamen de promissis, vt mihi parcere dignetur. R e­
stat vestram maiestatem ad vota felicissimam valere cupio
Cui me et seruicia semper fidelia vnice commendo E x
curia Raro 27. augusti anno 1536.
C иоља nutue : Sacratissimo Romanorum, Hungarie et
Boemie Ferdinando regi, infanti Hispaniarum, archiduci
Austrie etc. domino, domino semper clementissimo.
Оригинал. Hnngarica.

CXXIII. y Сомбатхељу 13. септембра 1536.

П авле БакиЛ извештава к р а л а ■ Ф ердинанда о С рби м л
из Турске, који су доиали ватвора у Ђуру.
Post fidelium ac perpetuorum seruiciorum meique h u ­
millimam commendacionem. Hec vestre maiestati significan­
dum duxi, transactis diebus e medio Thurearum nonnulli
nazhadiste Rasciani cum vna naui ascendebant, quos capi-
taneus arcis strigoniensis detinuerat, cum tamen ad eum
pro illis scripsissem, intuitu mei eos tranquille dim isit
suntque nunc Jaurini' Ad prefatum autem capitaneum non
ideo pro eliberacione eorum scripseram, vt seruicia eorum
michi placerent, sed solummodo ob commodum vestre m ai-
 — 151 —

estatis. Vt igitur ad rem reuertar: venerant quidem Jauri-

num ostendentes sese captiuos eliberare, prout et sepe nu­
mero antea eciam ad me venerunt, non ratione elibcracionis
captiuorum sed dumtaxat exploracionis. quos tandem di­
misisse tunc dolui quum iam et ipsi recesserunt. Hoc qui
nunc venerant, dum waywoda dictorum nazhadistartim per­
spexisset, respondit coram fratre meo (ex cuius literis quas
presentibus inclusi, clarius vestra maiestas accipiet), eos
non graciae liberandi captiuos huc venisset sed causa ex­
ploracionis. Adfuit enim tunc dum ad explorandum missi
extitissent, hoc ita facto illi exploratores capti sunt deti-
neuturque in vinculis Jaurini, pro eo vestra maiestas det
documentum, quid cum eis faciendum sit, verum enim est,
eos dnntaxat causa exploracionis ascendisse. Ceterum supp­
lico vestre maiestati dignetur ex iuuata sua clemencia ad
nazhadistas illos, qui nunc ascendere curam gerere. mi<hi
enim non placent, nam et eos, quos ad racioncm seruici-
orum vestre maiestatis habeo, vix contentare possum, rur­
sus igitur supplico, curet ad eos (nam ego ipsis nunciaui
seruicia eorum michi non placere) successu enim temporum
vel tempore adu niendo vestra maiestas huiusmodi viros
militares, si posset et pecunia appreciaret, relationem de
premissis citissimam operior eandemque ad vota felicissi­
mam valere cupio Cui me et seruicia semper fidelia vnice
commendo. Ex Sabaria 13 septembris 1536.
Eiusdem vestre sacre maiestatis seruitor fidelis Paulus
Bakytli.
U пољп uutue : Sacratissimo Romanorum Hungarie et
Boemie etc. Ferdinando regi, infanti Hispaniarum, archi-
duci Austrie etc. domino, domino semper clementissimo.
Hnugnricu. О ригиш л.

CXXIV. У Ђуру 21. септембра 1536.

l /авле ВакиЛ ја в л а дворским саветниџима, д а су м у се
д в е уго д е вратнле из Турске и саопштава новости, које
je од истих дозпао.
Magnifici et generosi domini, amici honorandissimi,
salutem ac commendationem. Efficere nequimus, quin hec
 — 152 —

dominationibus vestris non intimassemus, cepimus nunc luo

Jaurini duos exploratores, viros precipuos e Tliurcia ad
explorandum missos, quorum vuus Hungarus est, alter vere
tum grecum tum rasciannm tum tliurcicum ideoma bene
nouit, Thureus tamen aut alius natione sit, ignoramus.
Hungarus et primitus exploraciones fecit, cum quo alter
eam solum ob rem missus est, si ei non crederetur, vide­
ret alter, qualiter hi'1, dominos existentes exploraret. Vene­
rant autem viam hanc mirabilem inuenientes, vt captiuos
liberarent, fuit primitus apud dominum locumtenentem illicque
captiuos reuidit, tandem venit ad nos, vt illinc tandem do­
minos huius factionis, quid molirentur explorandi expiscare­
tur. Ante aduentum tamen horum venerat per saltum q u i­
dam waywoda nazhadistarum cum naui vna et cum X V IIII.
met, qui et primitus apud dominum locumtenentem ex is­
tentes, retulerunt, exploratores per Thureas hoc missos esse
cumque Jaurini dictos exploratores vidisset, sic ipsos ex plo­
ratores esse, veraciter retulit, adfuisset enim tunc, dum ad
explorandum electi missique extitissent. Iam illi explorato­
res in captiuitate sunt, quod et regie maiestati domino
nostro clementissimo per literas intimauimus. Quid enim
cum eis agendum sit, ab eo prestolamur. non potuimus ta ­
men abstinere, quin et dominationibus vestris hec non si-
gnificassemns Waywoda eciam ille retulit, ipsum apud
Mechmeth begum fuisse, eum cum XX. millibus hominum
esse plureeque dietiin prestolare, intentionem hanc haberet,
vt castra Deako ac G ara expugnet ac ex illis tandem
castrum domini Petri Pereny Walpo dictum obsideat.
Aliud est quodammodo auditui nostro accidit, vtrum
tamen ita sit an non ignoramus, nouerunt dominationes
vestre, qualiter transactis diebus per literas petebant, vt ad
negocium explorationis curam geremus, quantisque expen­
sis exploratio fieri posset, intimaremus. Responderamus tuuc
ea, que hic sparguntur, libentissime ct absque expensis do­
minationibus vestris intimare velle, vera tamen essent au t
non, ignoramus Si qui tamen ex Tliurcia per exploratores
eo missos decerentur, veri essent et si eius animi essent,
vt duos exploratores Tlmrciam mitteremus, ex tura ad ex­
 — 1S3 —

pensas eorum mittereut florenorum centum aut in auro

vel medietatem in osparis medietateraque in pecunijs. Item
nmico nostro, ad quem exploratorem mitteremus, vt vnam
auream torquim florenorum centum valentem mitterent, vo­
lebant dominaciones vestre hac de re nosmet solummodo
experire notareque et significare, si igitur considerare do­
minationes vestre, vt nobismet ipsis florenorum centum
ct auream torquim detinere voluissemus, vtrum tamen ita
fuerit an non, ignoramus. Reuera ab eisdem grato animo
accipere non possumus. Considerunt tamen dominaciones
vestre nos regie maiestati ab certis temporibus veros et
nnte dimidium anuum rumores indicassc, dum enim adhuc
cesar Constantinopoli erat, nunciauerimus, ipsam ad obsi­
dionem wiennensem exiturum, pront actum est. Dum eciam
ciuitatem Gyncz obsidere nitebatur, intimauerimus, per par­
tes Pothel et Germanie exire velle, vt depopulacionem fa­
ceret et non ad obsidendam Wienftam, que omnia acta
sunt. Amicus enim ille noster verissimos rumores semper
uobis uunciauit. Si igitur dominaciones vestre estimarent,
amicum nostrum respectu florenorum centum rumores nun-
ciare nullatenus patent, considerare enim dominaciones
vestre possent, qualis fatuus ille esset, qui in Thurcia re­
sidens, vxorem, familiam bonaque habens, per florenorum
centum ad tantam rem semet imponere auderet, si enim li­
tere nostre reperirentur vel homo noster extunc capit, plec­
teretur vxorque et liberi eius in extremam deuenirent pau-
peritatem. Quitquid tamen ipse egit, non pro pecunijs sed
respectu primum dei tociusque christianitatis ac amicicie
nostre. Ne eciam eadem pensent nos pro tantis vel multo
pluribus eciam ita acturos, quia tamen dominaciones vestre
semel per hominem tandem bis vel ter ob hanc rem requi-
eineramus, ita ea nunciaueramus, nam et tempore serenis­
simi principis condam Mathie regis pie memorie ad huius­
modi exploratores in porta cesaris seruanda multa milia
florenorum exposita sunt, vnus enim verus explorator plus
quam vnus magnus exercitus prodest. Pro eo huiusmodi
rebus nosmet in posterum ingerere nolumus, non dicimus
cum huiusmodi homines ordinauerimus, vt eos comitare non
 — 154 —

faciemus vel si eciam ordinabimus ad eosdem mittemus,

tandem siue in denaribus centum sine in paucioribus cum
eis comercionem faciant nil curabimus. Supereat dominaci­
ones vestras bene ualere optamus. E x Jaurino 21. septem-
brie 1536.
Paulus Bakyth cnpitaneus hussaronum regiorum-etc.
G иолп ппше: Magnificis et generosis dominis can­
cellario, regenti etc. necnon consiliariis Inferioris principa­
tus Austrie etc. dominis ac amicis honorandis.
Оригинал. Hungarica.

CXXV. У Сомбатхељу 22. септембра 1536.

П авле БакиЛ саоиштава А лекси Турзону новости о акцији
Запољиних иристалица
Spectabilis et m'agnifice domine, amice honorandissime,
salutem et commendacionem. Hijs diebus profecti fueramus
ad dominum Bathyany, qui quales diuersos tractatus nobis­
cum habuerit, nunc nec scribendum nec nunciandum sunt.
Coram enim illos dominacioni vestro reterre volumus. Inter
cetera ostendit nobis vnas literas domini episcopi z igiabi-
cneis referendo scribit nobis dominus episcopus, se conui-
uas operire dominos Valentinum Thewrek ct episcopum
Swlyok. Dum tandem illinc Sabariam reuersi fuissemus,
venit ad nos egregius Franciseus Polyany . seruitor noster,
ex bonis suis iuxta Drawam existentibus, qni narranit,
dictos dominos Valentinum et episcopum Swlyok apud do­
minum zagrabiensem esse, alios autem Swlyok Stephanum
et Blasium ad dominum Pcw kry missos esse huneque spargi
rumorem, vt dominus Valentinus ipsum Pewkry cum do­
mino zagrabiensi ad vnionem concordiamque ducerc stude­
ret, exposuisset eciam ipsis dominus Valentimus, ne Scla-
vonia per Thureas desolaretur, Joanni vnanimiter adlierc-
rent. Promitteret enim Joannes, si ipsi sese subicerent, vt
Sclauoniam tutaretur, pro eo cum dominatione vestra lo-
cumtenens sit. Hec vestre dominacioni, que audimus, ma­
nifestandum duximus. Significet hec dominacio vestra et
 — 155 —

regie maiestati, expergiscantur eciam dominacioni vestre a

somno hoc enim facto, regnum Sclauonie a regia maiestate
domino nostro clementissimo, vel per Tlmrcas vel per
Joannem, si ei adheserint, alienaliter practice autem presens
domini Valentini, in quem finem iam tendatur,, ignoramus.
Superest dominacionem vestram bene valere optamus. Ex
Sabaria 22. septembris, anno domini 1536.
Paulus Bakyth capitaneus hussaronum regiorum.
O поља пише: Spectabili et magnifico domino, comiti
Alexio Thurzo de Bethenffalwa, iuduci cnrie ac locumte-
nenti regie maiestati etc. domino et amico honorandissimo.
Оригинал. Hungarica.

CXXYI. У Сомбатхељу 25. септембра 1536.

П авле БакиЛ м оли илаЛу од краљ а Ф ердинанда и јављ ч
м у , д а j e за м лађег брата исаросио кЛерку М арка Ја к-
шиЛа још пре три годнне, али д а Заиољ а ме доиушта
венчање. Пита к р а л а за савет у овој ствари.
Sacra maiestas regia, domine, domine clementissime.
Post fidelium ac perpetuorum seruiciorum meique hu­
millimam comendacionem. Pluries iam per me, ob non so­
lutionem sallarij mei per dominos camerarios vestra mai­
estas molestata fuit. Quid enim aliud faciam, ignoro, cum
ad solucionem meam nil curent. Reuera enim scribo, ex
preterita dica, mihi florenos bis mille deputatos fuisse, ex
qnibus ad sepissimas requisitiones et incursiones ad domi­
nos camerarios vix floreni mille persoluti sunt. Nunc ru r­
sus taxam emittunt, ex qua rursus florenos bis mille michi
deputare debent. Puto tamen et nunc per dominos camera­
rios ita mecum agi, vt et antea deputatione mea insoluta
permanenda. Supplico igitur vestre maiestati, tanquam do­
mino clementissimo, dignetur ex iuuata sua clementia ipsis
dominis camerariis firmissime iubere, ne et ego semper
damnificer, vt preteritam ita et futuram deputacionem meam,
quam ex dica facimus, michi plenare persoluant. In pro­
pinquo enim iam et annus explecionis ordinationis mei
 — 156 —

causa seruitiorum adest. Ad vniuersa negotia vestre mai­

estatis et per alios dominos, et per dominos camerarios ego
reperior et requiror. Nunquam tamen solutioni student, quo
facto seruitoree sustentare cum quibus et ego seruiciura
exhibere possem, nullatenus queo, lignum enim et lapides
neque ipsi corrodere possunt. Hac igitur de re a vestra
maiestate gratiosissimam relationem operior.
Volui et hanc rem vestre maiestati intimare. T ertius
iam reuoluitur annus, me filiam Marci Jaxyth Michaeli
fratri meo vterino in matrimonium iustum ac sanctum expo­
stulasse, qui Jaxyth illico filiam suam dicto fratri meo co­
pulandam spoponderat. Dum tamen Joannes rex rem ipsam
accepisset, mox commisit, prohibuitque ipsum Jaxyth, »e
fratri meo filiam suam ex imperio suo traderet. Hoc facto
cum jam reuerendissimus domimus Joannes archiepiscopus
lundensis ac orator sacratissime et catholice cesaree mai­
estatis etc. apud Joannem esset, scripseram miseramque tum
ad ipsum dominum lundensem tum monachum archiepis-
copum, vt in hac re apud Joannem partes suas interpone­
rent. Que res in quantum deducta erat, vestra maiestas cx
literis domini lundensis presentibus inclusis clarius cognos­
cit. Joannes, semper in iniuriam mei agens, iam optat, vt
ille malus homo castellanus palothensis, qui captus apud
me est, dimittatur sicque tandem traditionem puelle fratri
meo permitterent Supplico igitur iterum atque iterum h u ­
millime, annuat vestra maiestas, ut dimittatur. Aliqua ta ­
men bona sub conditione, ne et michi et alijs fidelibus
subditis vestre maiestatis ostaculo aut iniuria sit, eligat
etiam vestra maiestas vnum hominem, qui vestre maiestatis
plus videretur et qui informationem etiam ad hanc rem
habeat. Plurimi enim rem hanc iam nouere iniuriaque mihi
et dedecus maximum est, cum sic semper iniuriose ipse
Joannes mecum agat et illam, quam Petro, fratri meo p a ­
trueli, ordinabam, in iniuriam mei ipse Joannes abducere
fecit. Causa cuius multas sustinui auxietates iuiuriasque ac
dampna, ne igitur plura sic ipse michi iniurietur. Cui ca ­
usa vestre maiestati et hactenus tantum obtemperaui, m an­
dato enim vestre maiestatis semper satisfacere volui, stude-
 — 157 —

boque rursus supplico humillime, vt ille castellanus palot-

hensis sub bona condicione expediatur dimittaturque. Rela-
cionem clemeutissimam optatamque a vestra maiestate tan-
qnam domino semper gratiosissimo operior, quam felicissi­
mam et fortunatissimam ad multa tempora valere cupio. Et
cui me et seruitia semper fidelia vnice commendo. Ex Sa-
baria 25. Septembris 1536.
Eiusdem vestre sacratissime maiestatis seruitor fidelis
Paulus Bakyth.
G поља аише: Sacratissimo Romanorum, Hungarie et
Boemie etc. Ferdinando regi, infanti Hispaniarum, archi-
duci Austrie etc. domino domino semper clementissimo.
Оригинал. Hungarica.

CXXVII. У Вилаку 30. селтембра 1536.

К р а љ Ф ердиианд и здаје налог П авлу БакиЛу, д а Србе
и з Турске, који се налаве затворени у Ћ уру, задрж ијош
меко време у тамници.
Ferdinandus etc.
Egregie, fidelis, dilecte. Quod de quibusdam naza­
distis Rascianis ad nos scripsisti non videtur nobis consul­
tum, vt illi ‘postquam exploratores reperti fuerint et ob id
capti Jaurini in vinculis detineantur, iam dimitti debeant,
sed ad aliquod tempus retineri donec videri possit, si qui
sint, qui pro eis ex Tureis intercedere velint. Potest enim
facile fieri, quod Mustapha pro eliberatione eorum, si modo
*sunt alicuis conditionis instantiam facturus sit. Quam ob
rem tibi committimus, vt ipsos adhuc in illum finem in cu­
stodia tua teneas neque dimittas. Nostram in eo expressam
et omnimodam executurus voluntatem. Datum Villaci vltima
septembris 1536.
Ca стране uutue : Paulo Bakyth
Kouuja. Hungarica.
 — 158 —

CXXVIII У Сомбатхељу 3. онтобра 1536.

Ц авле БакиЛ извештава краљ а Ф ердинанда о на п а да ји м а
Терековим на Ф рању Кааолнаји-а.

Sacra maiestas regia, domiue, domine clementissime.

Post fidelium ac perpetuorum seruiciorum meique humilli­
mam commendacionem. Hec vestre maiestati significandum
rursus duxi, spargitur hic rumor, qualiter dominus Valen-
tinus vnacum equitibus et peditibus aduersus Franciscum
Kapolnay multum congregaretur ac cum eo armis? certare
vellet. Ex eo dicunt enim ipsum Joanui adhesisse et quia
in partibus suis nemo excepto Kapolnay, quem formidet est,
vt tercius tandem agere posset, ita cum eo agere intendit.
Aiunt eciam, quia nouit ipsum Kapolnay Joanni summe
exosum esse, hoc re se Joanni complacere vellet et quia
Valentinus a vestra maiestate, vt narratur, veniam abeundi
pccijt, multe eciam alie cause ob factum istud suum exco-
p itare possunt, Kapolnay nondum a vestra maiestate veniam
discedendi pecijt, imo vt et antea scripseram vestre mai­
estati et modo fidelis seruitor est, non videtur, vt ipse d o ­
minus aliquem ex fidelibus eiusdem sic puniat. Si quid
aduersus eum deliquit, coram maiestate vestra requirat, non
enim intellexi a vestra maiestate nunc commissum esse, vt
nliquem ex fidelibus suis taliter puniret, si igitur vestre
maiestati videtur, bonum esset dominis hic existentibus, ser­
uitoribus scilicet suis committere, intelligerent cur ita ag at
ct si extra causam aliquam ageret, extunc seruitores eorum
in auxilium mei darent. Ego enim cum seruitor fidelis
vestre maiestatis sit nullatenus eum deserere vellem, cuius
igitur animi vestra maiestas in hac re sit, supplico velit
mox me edocere. Restat eandem felicissimam valere cupio,
cui me et semper fidelia seruicia vnice commendo. Ex S a-
baria 3. octobris anno 1536.
Eiusdem vestre sacratissime maiestatis seruitor fidelis
Paulus Bakyth.
C поља uuuie : Ad manus proprias sacratissimi Roma­
norum, Hungarie et Boemie etc. Ferdmandi regis, infantis
 — 159 —

Hispaniarum, archidux Austrie etc domiui, dornini mei sem­

per clementissimi dentur.
Оригинал. H ungarica.

CXXIX. У Ђуру 30. октобра 1536.

Иавле БакиЛ моли одговор од краљ а Ф ердинанда у
ствари жепидбе његовог брата М ихајила и ја вљ а о ак-
цији Валептина 2'ерека.
Sacra maiestas regia, domine, domine clementissime.
Post fi lelium ac perpetuorum seruiciorum meique hu­
millimam commendacionem. E t antea vestre maiestati ex
parte couingij fratris mei Michaelis Bakytli, quod et medio
reuerendissimi domini Joannis lundensis apud Joannem vo­
litabam, similiter et ex parte eliberacionis castellani de Pa-
lotha. qui apud me vinctus tenetur, scripseram, quid autem
nil adhuc responsi de liijs a vestra maiestate habeo, sup­
plico humillime dignetur mihi pijssimam relationem facere.
Aliud est, binis ex litteris vestre maiestati iutimaui,
qualiter Valentinum Thewrek cum Francisco Kapolnay sub­
dito eiusdem fideli agat, frater autem Georgius Heremita
budensis cum ipso Kapolnay vna esse volebat nunciaratque
ci, si Joanni adheret, extunc negocium suum bene apud
Joannem staret, Kapolnay tamen renuens respondit: nun­
quam vestram maiestatem deserere v e lle ; pro eo vestra
maiestas det mihi documentum, quid in hac re agendum
sit. Si enim ipsi vestre maiestatis auxilio non fuerit, eo
adherere debet, vbi et subsidium et solucio ipsi porrigetur.
Ceterum a quodam amico meo, qui non Thurcie sed
in partibus Joannis agit, intellexi (sepissime autem lega­
tus Thurciam missus est), que vera esse scribit, vtrum ta ­
men sit an non, me latet, cesarem Thurearum ad presen­
tem estatem exitum zanchakumque Mehmethbeeg Bude re­
licturus, Nandoralbe autem naues leuiores wlgo sayke
dictas Ш . centi preparaodas iussit, quarum iam maior pare
in promptu est. Misit eciam Budam magistros, qui galeas
illic existentes reforment, q u e . vera esse credimus et ab
 — 160 —

alijs enim intelligimus, naues preparari. Pro eo vestre mai­

estati milii ea, que scriberem et exponnuam, rursus exa­
randa sunt.
Credo vestram maiestatem sat exploratores habere, qui
ex parte Thuree ipsam rumoribus seruant, bonum igitul'
foret, vt et vestra maiestas rem ad suam in tempore adui*-
gilaret. Jubet eciam vestra maiestas inducias firmiter ob-
seruare, Valentinum tamen Thewrek cuncta que agere po­
test, agit, cum quo aduersus Kapolnay vniuersi Joanniste
sunt. Opto vestram maiestatem bene valere, cui me et ser­
uicia semper fidelia commendo. Ex Jaurino 30. octobris 1536.
Eiusdem vestre maiestatis seruitor fidelis Paulus Bakyth.
C иољ а, : Sacratissimo Romanorum, Hungarie et Boemie
etc. Ferdinando regi, infanti Hispaniarum, archiduci Austrie
etc. domino, domino semper clementissimo.
Оригинал. Н ипдчпса. Geo иисмо ставлепо je y ap-
хиву погрешно ме$у акта из године 1531

СХХХ. Година 1536.

П авле ВакиЛ уверава краљ а Ф ердинанда, д а м у je В а-
лентин Терек иостао неверан и описује неиријатељске
смерове Терекове.
Sacra maiestas regia, domine, domine clementissime.
Qualiter vestra maiestas deliberauerat, vt ducentos pe­
dites barbatos pulueresque ac alia necessaria in auxilium
mei ad Jaurinum daret, supplico vestre maiestati tanquam
domino clementissimo, dignetur curare, ne mora in hac re
fiat, sed ut statim pedites prefatos barbatos, pulueres et
alia necessaria in tempore Jaurinum mittere possim, efficiat.
Jam et dominus Marcus aduenit dicitque Valentinum
Thewrek fidelem vestre maiestatis esse, libera est, vestra
maiestas vtrum credat an non. Ad caput tamen me ligo»,
non est ipse dictus Välentinus fidelis vestre maiestatis sed
seruitor Joannis. Scio eciam, vestram maiestatem a domino
Marco bene intellexisse, ut tamen a domino Marco accepi,
ipse Valentinus optat, vt seruitores illos meos duos preci-
 - 161 —

puos, qni non probnm seruitorem meum qnerebant, ad

manus suae darem, ex hoc enim intelligeret id, quod con­
tigit, non ex voluntate mea actnm esse, ita enim ipse et
oqodo estimat, facere nullatenus possum. Optat enim id,
quod ipse nunquam ageret. Ad hanc tamen rem promptum
me offero, si vestra maiestas optat, illos duos seruitores
meos precipuos in presenciam vestre maiestatis adduci fa­
ciam, ita tamen, vt et ipse illum non probum seruitorem meum
in presenciam vestre maiestatis adducat. Ipse tamen id non
aget, cum nunquam iusticie stet, sed cuncta potencialiter
agat. Quali autem animo aduersum me ipse sit, iustissime
vestre maiestati aperiam, quia sciebam, dominum Marcum
affinitate sibi coniunctum esse, putabam enim, si quid a Va­
lentine cognosceret, ut cum eo descendat. Iam nunc tum a
prefato Anthonio tum ex alijs locis intelligo, vt quam­
primum hinc vestra maiestas discedet, illico ipse Va-
lentinus ad Jaurinom veniet. Quoad tamen vestra maies­
tas hic erit, non puto id agere audere, cum et ipse
estimet, ei ita ageret, per vestram maiestatem gentes ad
eum mitti.
Supplico eciam vestre maiestati tanquam domino do­
mino meo semper clementissimo, dignetur ex iuuata clemen­
tia ob perpetua mea seruicia, quoad vestra maiestas hic
erit, curam ad me gerere, vnumque hominem precipuum
querere, ad quem mille pedites ordinet michique homi
nem illum intimare, vt cum eo intellectionem habeam,
vt1 si ipse Valentinus Thewrek post discessum hinc vestre
m aiestatis ad Jaurinum veniret, ipsi resistere possim. Scit
enim vestra maiestas, me nunc tantas gentes non ha­
bere, vt ipsi resistere possem, si autem in castrum occlu­
derer, uel ante eum discedendum mihi esset, dedecus et
mors michi foret. Attamen si auxilio premisso mille pedi­
tum, quoad generale mihi prebitura auxilium vestre mai­
estatis ante Jaurinum armis certare potero, si ad Jaurinum
ipse Valentinus venire studeret. Graciosam igitur a vestra
m aiestate de hijs omnibus tanquam domino domino meo
semper clementissimo expecto relationem.
К&иге Матвце Српске 32. ■ 33. 11
 — 162 —

Eiusdem vestre sacratissime maiestatis seruitor fidelis

Paulus Bakytli.
C иола пиш е : Supplicacio Pauli Bakyth etc.
Kouuja. H ungarica.

CXXXI. Година 1536.

Иаводи иа писама пограничних ааиоведника о п а и а д а ју
Т урака »а Славопију и иоиис славонских градова, освоје-
пих од турске војске.
Extractus de incursionibus et occupatis castris per
Turchas in regno Sclauonie.
Ex literis Ladislai Morae habetur, Thureos X III. castra
et castella ac Posegam occupasse et ab omnibus nobilibus
et colonis destitutam esse.
E x literis episcopi zagrabiensis habetur, Tureos post
edificatione castclli Kobas ad ripam fluminis Saui et ex­
pugnationem castelli de Brod, in quo 1500 homines in pre-
sidijs reliquisse dicuntur. Duo alia castella, Gradijsthie vo­
cata et ad ripam dicti fluminis sita et ad prioratum aurane
pertinentia, ima cum castris Dobor, Arky, W ywar et Do-
boschaz cepisse.
Ex eiusdem ct Ladislai More literis nec non Luodo-
uici Pewkry de VI. nouembris intelligitur, castrum Dyako
una cum oppido eiusdem nominis, quod primaria sedes est
eppiscopatus boznensis et flumini Drauo adiacet, una cum
sequentibus castris a Thureis occupata esse, Ucz, Cliora,
Gara, Pogorath, Palyna, Nywna, Zeklack, Zombathel et
Korogy. Additque dictus Pew kry, Mehmetbeeg decreuisse
ciuitatem varadiensem expugnare, bassam uero bosnensem
decreuisse capere Zagrabiam, idest ciuitatem Monty G re-
censem. Item Thureos omnia fortalitia penes fluuium Zauum
adiacentes fere communiter possidere et post tergum etiam
missam esse arcem suam Petrowinam.
Addit dictus Ladisslaus Mora, nihil iam restare, quod ad
sustentationem regni Sclauoniae attineat, quod castra Nekeze
et Rahowza, quibus tamen proximum imineat periculum.
Ex literis Luce Marenzy de penultima octobris habe­
 — 163 —

tur, Thureos arcem Rahowza posthabuisse iterque sunt

versus Zenth Myklos et Zopyam arces direxisse et Zy-
glagsack, quod ad miliare unum a Zopya distat, deuastasse
et homines inde obduxisse.
Ex literis Pauli Bagyth habetur, Thureos in ripa Draui
quoddam castellum Sancti Georgij dictum fortissime muni-
uisse hominesque in eo reliquisse in presidium. Preterea
aliud etiam fortalitium erexisse in Perechke, qui locus
per duo miliaria a Sancto Georgio distat, presidiaque ibi­
dem collocasse. Ex quibus utrisque locis comitatibus symi-
giensi, zaladiensi et Baranya magnum periculum immineat
Ex eiusdem litteris habetur, caesarem Thureorum ad
presentem estatem exiturum zanzakumque Mehmetbeg Bude
relicturum, Nandoralbe aiuntur, naues leuiores vulgo sayka
dictas III. c. preparare iueisse, quarum iam maior pars in
promptu sit, misisse etiam Budam magistros, qui galeae
illic existentibus reforment.
C а о л а : De incursionibus et castris occupatis a T u r­
eis in Sclauonia.
У горњој лиетини налааи ce ириложен oeaj сиисак:
Arces per Thureos intercepte.
1. Iwanka — Francisci Zay, 2. Arky — despoti,
3. W ywar — despoti, 4. Brod — despoti, 5. Dobovcz,
6. Doboschacz, 7. Kobach, alio nomine Gyleth Kastel, 8.
Vedemlye — Ladislai More, 9. Zapolya — Joannis Bor-
kaffy, 9. Gradisthye et 11. W e lk e — castella domini Zryny,
prioratus aurane, 12. Garchyn — despoti, 13. Tharnya
— Blasij Kerpyth, 14. W ynycz — despoti, 15. Zdencz
— nobilium, 16. Pethynyewar — despoti et nobilium
communis, 17. Gerenda — Dionisij Glesan, 18 Vratftna
— Nicolai Horwath, 19. Berchyn — Petri Poprylwycz,
20. Deako — Francisci Kapolnay, 21. Gara — Petri
Markos, 22. Pogoracz — idem Petrus tenuit, 23. Palyna
— despoti, 24. Zcdlak — Joannis Horwath, 25. Korogh
— Jaxyth, 26. Zombathhel — Bernardi Hennyey, 27.
Plethernycze — despoti, 28. Sagwyna — Francisci Thahy.
2'urcica ва год. 1 5 2 9. Kouuja.