E Drejta e punes

1.Cka eshte puna sipas dr. Punes? eshte proces shoqeror , veprimtari e ndergjegjshme, e
vullnetshme e natyrshme, e mundimshme per krijimin ose perpunimin e nje vepre te dobishme
materiale ose intelektuale.

2.Kujt i referohet konventa e 52 e ONP? kjo konvent i referohet normave mbi percaktimin e
pushimit te paguar vjetor per puntoret, qe nga miratimi i kesaj konvente e drejta ne pushim
vjetor me ligj eshte njohur, aplikuar pothuajse ne te gjitha vendet.

3.Ca shte puna vullnetare? eshte pune e cila personave te caktuar ua mundeson aftesimin
profesional per kryerjen e punve dhe detyrave te punes ne menyr te pavarur dhe pa themelimin e
mardhenjes se punes, puna vullnetare per nga qellimi eshte e ngjajshme me punen e
praktikanteve poe siq dihet praktikantet e themelojn marrdhenjen e punes ndersa vullnetaret jo.

4.Cka eshte orari i punes sipas LPK? nenkupton periudhen kohore gjat se ciles i punsuari kryen
pune ose sherbime ne te mir te pundhensit.

5.Parimet e kontraktimit? jan: parimi i liris ne pune, i te drejtes per pune, i ndalimit te punes se
dhunshme, i ndalimit te diskriminimit ne pune, i liris sindikale etj.

6.Si quhet aktet qe i nxjerrin org e tjera? quhen e drejt autonome.

7.Kujt i referoht kontraktimi ne kohen i liberalizmit? kontraktimi ne kohen e liberalizmit i

referohej pundhensit.

1.Qka eshte puna vullnetare? eshte pune e cila personave te caktuar ua mundeson aftesimin
profesional per kryerjen e punve dhe detyrave te punes ne menyr te pavarur dhe pa themelimin e
mardhenjes se punes, puna vullnetare per nga qellimi eshte e ngjajshme me punen e
praktikanteve poe siq dihet praktikantet e themelojn marrdhenjen e punes ndersa vullnetaret jo.

2.cilat jan teoirt sipas natyres se kontratav kolektive? jan: teoria kontraktuese, statusore dhe e
duplicitetit.
3.Gjat zhvillimit te se drejtes se punes ekzistiojn disa emeretime te saj pse ? te gjitha keto
emertime nuk shprehin sakt objektin dhe permbajtjen e kesaj dege te se drejtes sepse sipas rastit
ato jan ose emertime te ngushta ose te gjera.

4.e drejta e punes si deg e sistemit pozitiv dhe si shkenc ? edrejta e punes si dege sistemit pozitiv
perfshin normat shtetrore, kontratat kolektive dhe dispozitat autonome qe i referohen
marrdhenjeve te punes ne nderrmarrje institucione tek pundhensit dhe subjekte tjera ndersa e
drejta e punes si shkenc merret me studimin teorik dhe praktik te ligjeve dhe dispozitave tjera
nga kjo fush si dhe studimin e praktikes se subjekteve dhe faktorve te tjer.

5.qka percakton konventa e 56 e Onp-se? kontrollimet spitalore te detarve.

6.Kujt i takon liria e kontraktimit?kjo liri i takon pronarit te mjeteve te prodhimit.

7.Organet kryesore te ONP dhe kompetencat? organet e ONP-s jan: konferenca e pergjithshme,
kshilli administrativ dhe byrroja nderkombetare e punes. Kompetencat e tyre jan: konferenca e
pergjithshme kompetent per tu deklaruar per politiken sociale nderkombetare, organ me i lart
ligjvenes i ONP-s, miraton buxhetin etj., Kshilli administrativ mban pergjegjsi te pergjithshme
per bashkrendimin e te gjitha veprimeve te organizates, percakton rendin e dites se konferences
se pergjithshme etj., Byrroja nderkombetare mbledh perpunon dhe shperndan informata qe kan te
bejn me rregullimin nderkombetar te kushteve dhe sistemit te punes, pergadit per zbatim
programet e ndihmes teknike etj.

1.Kontrolli i zbatimi te konventave dhe rekomandimeve behet nepermjet? behet nepermjet

raporteve, reklamacionit ose padis.

2.Ndryshimi dhe karakteri i kontrates se punes? ndryshimet si ne aspektin e rolit shoqeror ashtu
edhe ne aspektin juridik te kontrates se punes sipas cilsive juridike perfaqeson tip te veqant te
kontrates dhe si e till nuk ka me karakter obligativ por statusor.

3.Karakteristikat e se dr. ne grevë ne shtetet bashkekohore? ne sisteme juridike te disa vendeve

greva as qe permendet ekzistojn dispozita te caktuara te cilat disa lloje te grevave i inkriminojn si
delikte edhe pse duket e pa kontestueshme qe greven duhet ta percjell nderprerja e punes
praktika tregon se disa vende njohin at lloj te greves ku puntoret vazhdojn te puojn perkunder
deshires se pundhensit.

4.Kompensimi i demit per punedhenesin? i punsuari i cilli ne pun ose lidhur me punen me qellim
ose nga pakujdesia e plot i ka shkaktuar dem personit te tret te cilin e ka kompenzuar pundhensi
eshte i obliguar qe pundhensit ti kompenzoj shumen e demit te paguar.

5.Pse ne periudhen e pare kontraktimi u shfrytezua si mashtrim per punetoret? ne procesin e

ngutshem te bashkimit te puntorve kerkesave te para per marveshje kolektive si dhe mjetit me
efikas te presionit te tyre-greves duhet te kerkohen shkaqet per intervenimin e shtetit ne
rregullimin e marrdhenjeve te punes kjo situar impooi nevojen qe shteti ne radh te pare duhet te
mirrer me mbrojtjen juridike te kushteve te punes sepse kontraktimi thjesht ishte nje mashtrim
per puntoret sepse liria e kontraktimit ishte e njeanshme dhe si e tiil i perkiste pronarit te mjeteve
te prodhimit.

6.Masat disciplinore (dispozitat disiplinore ne pune)? shqiptohen varsisht nga pesha e vepres
disiplinore ato ndahen ne: masa morale( te cilat e godasin nderin e puntorit), masa
profesionale( e godasin poziten e puntorit ne marrdhenjen e punes) dhe masat materiale te cilat e
godasin pasurin e puntorit.

1.Kontratat Kolektive? jan marrveshje me shkrim te lidhura ne mes te organizatave sindikale ose
puntorve te interesuar dhe pundhensve apo grupit te pundhensve.

2.Kshilli administrativ? eshte organ drejtues i ONP-s ai ka perberje tripartite dhe eshte i perber
nga gjithsej 56 antar, ky kshill ka nje rol te rendesishem kompetent per tu deklaruar per politiken
sociale nderkombetare, organ me i lart ligjvenes i ONP-s, miraton buxhetin etj.

3.Byroja nderkomtare e punes? eshte organ administrativo-teknik i ONP-s , ndermjetsues ne mes

te shteteve antare te ONP-s dhe poashtu i mban lidhjet ne mes te perfaqsuesve te pundhensve dhe
punmarsve ky organ udhehiqet nga drejtori gjeneral te cilin e emron kshilli administrativ.

4.Dallimi ndermjet punes faktike dhe punes se praktikantve? puna faktike konsiderohet si
marrdhenje e punes e cila lind nga ushtrimi faktik i punes se caktuar ne nderrmarrje, institucion
si pun e rregullt me kusht qe ajo mardhenje te mos jet e pa autorizuar dhe e themeluar me
pushtet te vet., ndersa puna e praktikanteve qe e themelojn mardhenjen e punes ne kohe te
caktuar me qellim qe gjat zgjatjes se ketij statuti te aftesohen per kryerjen e pavarur te punes ne
fushen e tyre.
5. Nocioni te drejtes se punes? e drejta e punes eshte deg e sistemit pozitiv juridik qe per objekt
te trajtimit ka marrdhenjet e punes dhe te drejtave te tjera qe jan te lidhura me keto marrdhenje.

6.Cilat jan teorit rreth natyres juridike te kontrates se punes ? jan: teoria e lojalitetit,
institucionale dhe kontraktuese.

7.Pse konsiderohet se ne sistemin socialist nuk ka marredhenie te punes ne kuptimin e tyre

konceptual ? meqe mardhenjet e punes ne sistemin socialist kan pasur tjeter koncept apo nuk kan
ekzistuar fare te drejten e punes e trajtojn si deg juridike qe permban norma juridike mbi parimet
e pergjithshme te organizimit te punes dhe sistemit te mardhenjeve te punes mbi themelimin dhe
nderprerjen e mardhenjes se punes etj.

1.Kujt i referohet konventa nr.52 e ONP ? kjo konvent i referohet normave mbi percaktimin e
pushimit te paguar vjetor per puntoret, qe nga miratimi i kesaj konvente e drejta ne pushim
vjetor me ligj eshte njohur, aplikuar pothuajse ne te gjitha vendet.

2.Cfar karakteri kan dispozitat qe i referohen kohes se punes dhe qfar eshte qellimi i tyre? kan
karakter mbrojtes dhe si te tilla kan per qellim mbrojtjen e puntorit nga orari apo koha e gjat e
punes.

3.Si quhen dhe cileat jan aktet juridike qe i krijojne personat ne ekonomi dhe ne fusha tjera ?
sindikata, bashksit shoqerore, partit politike

4.E drejta epunes perveq qe eshte e drejt pozitive konsiderohet edhe si shkenc pse? sepse mirret
me studimin teorik dhe praktik teligjeve dhe dispozitave tjera nga kjo fush si dhe studimin e
praktikes se subjekteve dhe faktorve te tjer puntor-pundhenes.

5.Pse ka pasur dallim ne perkufizimin e te drejtes se punes gjat zhvillimit hisorik te saj? te gjitha
keto perkufizime nuk shprehin sakt objektin dhe permbajtjen e kesaj dege te se drejtes sepse
sipas rastit ato jan ose emertime te ngushta ose te gjera.

6.Kujt i perkiste liria e kontraktimit te marrdhenive te punes ne periudhen e liberalizimit te

hershem ? i perkiste pronarit te mjeteve te prodhimit.

7. Cilat shtete kan te drejt per te ber iniciativ per konventa dhe rekomandime? qeverit e shteteve
antare te ONP-s perfaqsuesit e pundhensve dhe punmarrsve si dhe organizatat e tjera
nderkombetare.

1. E drejta disiplinore? ka te beje me disiplinen e cila i referohet punes dhe sjelljeve te puntorit
ne pune apo lidhur me punen ne rastet kur puntori ben shkeljen e detyrave te punes dhe sillet
ne kundershtim me normat e disiplines ne pune ai duhet ti nenshtrohet pergjegjsis disiplinore.

2. Orari i punes? nenkupton periudhen kohore gjat se ciles i punsuari kryen pune ose sherbime ne
te mir te pundhensit.

3. Qfar organi esht Komisioni ekonomik social dhe roli i saj? eshte organ i nivelit nacional i cili
udheheq konsultimet per qeshtjet nga mardhenja e punes, mirqenja sociale dhe qeshtje tjera qe
kan te bejn me politika e konomike.

4. Sa konventa ka nxjerr ONP-ja brenda luftes se 1 dhe te 2? (pergjigja 67).

5. Si rregullohet e drejta e punes ne Kosove? e drejta ne pun rregullohet me ligj ky ligj ka

perqellim te rregulloj te drejtat dhe detyrimet nga mardhenja e punes, dispozitat e ketij ligji
zbatohen per te punsuarit dhe pundhensit e sektorit privat dhe publik ne kosove.

6. Cfar raporti nuk rregullon e drejta e punes qe rregullojn raportet e tjera, dhe qka regullon e
drejta e punes? e drejta e punes nuk i rregullon raportet ne mes te individeve dhe pushtetit publik,
por e drejta e punes rregullon raportet ne mes te individeve.

7. Parimi "te ekzistoj mardhenja e mir ne mes pundhensit dhe punmarrsit" sipas ktij parimi pse e
deshirojn gjith shtete? (A) ky parim mundeson nje partneritet me te denjet ne mes tyre dhe ruan
qetsin sociale.

Puna provuese? Mund te zgjat me se shumti 6 muaj gjat periudhes provuese te punes pundhensi
dhe te punsuarit mund ta nderpresin marrdhenjen e punes me njftim paraprak prej 7 ditesh.

Kontrata e punes me e gjat se 10 vite? Konsiderohet si kontrat per nje periudh te pa caktuar
kohore.
A e trajton e drejta e punes qdo form te punes? Jo, sepse jo cdo pune e kryer perben marrdhenje
pune ne kuptimin shkencor te se drejtes se punes

Teoria qe idhujtaret e saj e perkrahnin marrdhenjen e punes pa baz juridike eshte? Teoria
institucionale franceze.

Pergjegjsia disiplinore dhe pergjegjsia penale? Pergjegjsia disiplinore eshte pergjegjsi per
shkeljen apo te mos respektimit te detyrave te punes, ndersa pergjegjsia penale eshte kur
personi konsiderohet penalisht I pergjegjshem dhe I fajshem.

Qeveria e Kosoves ne fund te cdo viti kalendarik percakton pagen minimale sipas propozimit te
keshillit ekonomiko-social.

Marrdhenja kolektive e punes mund te lidhet per nje periudh te caktuar me kohezgjatje deri ne?
deri ne 3 vite.

Largimi I perkoshem nga puna mund te zgjas me se shumti 6 muaj.

Koha e njoftimit per nderprerjen e kontrates se punes? Prej 6 muaj deri ne 2 vite punsim 30 dit
kalendarike, prej 2 deri 10 vite punsim 45 dit kalendarike, mbi 10 vite punsim 60 dit
kalendarike.

Kush ka te drejt ta inicoj peoceduren disiplinore? Inicimin e procedures disiplinore mund ta beje
cdo puntor I cili dyshon qe ndonje puntor tjeter ka bere shkelje te detyrave te punes ndersa te
autorizuar per ndermarrjen e kesaj iniciative eshte organi pundhenes.
Bazuar ne praktiken e vendeve te ndryshme si akte te nderrmarrjes jan: statuti dhe aktet e tjera te
pergjithshme me te cilat rregulohen marrdhenjet e puntorve dhe marrdhenjet industrial ne
pergjithsi.

Komiteti I eksperteve ne kuader te ONP-s u formua ne vitin 1927 me vendim te kshilit

administrativ.

Personat te cilet konsiderohen si persona jasht marrdhenjes se punes jan: deputetet, shefat e
shteteve, antaret e qeveris, avokatet artistet etj.

Dispozitat e kontrates kolektive vlejn per palet kontraktuese.

Pse parimi I se drejtes ne pun asnjeher nuk u realizua? Sepse ne asnje vend asnjeher nuk ka
pasur punsim te plot te populates active apo te aft per pune.

Personat qe ushtrojn veprimtarin ne menyr te pavarur jan: persona jasht marrdhenjes se punes.

Inspektoriati I punes mund ti shqiptoj denimin me gjob pundhensit nese konstaton qe ka bere
shkelje te dispozitave ligjore ne cka mund ta mbeshtes inspektoriati I punes shkallen e denimit
me gjob ndaj pundhensit?
Do ta mbeshtes ne nenin 92 te ligjit te punes respektivisht paragrafet 2 dhe 3 te ketij neni e
poashtu ne aktet nenligjore per percaktimin e gjobave dhe shumave konkrete ne rastet e shkeljes
se dipozitave ligjore te nxjerra nga MPMS.

Struktura dhe numri I vendeve te punes ne ndermarrje apo te pundhensi duhet te percaktohet me
akt normative si quhet ai akt?
Akt intern autonom I pundhensit I cili paraqitet si parakusht normative per themelimin e
marrdhenjes se punes.

Ne cilat raste puntori ka te drejt ne kompenzim te pages?

Ne keto raste: gjat diteve te festive ne te cilat nuk punohet, gjat kohes se shfrytzimit te pushimit
vjetor, gjat aftesimit dhe persosjes profesionale per te cilen eshte derguar dhe gjat ushtrimit te
funksioneve publike per te cilat nuk paguhet.

Gjat mungeses se perkohshme ne pune per shkak te pasiguris ne vendin e punes te punsuarit I
takon e drejta e kompensimit te pages per cfar periudhe?
Jo me gjat se 45 dite ne vitin kalendarik.

I punsuari mund te largohet perkohesisht nga puna ne cilat raste? Kur ndaj tij kan filluar
procedurat penale per shkak te dyshimit te bazuar te vepres penale, I punsuari eshte ne vuajtje te
paraburgimit, kryen shkelje te obligimit te punes te percaktuara me kete ligj.

Pundhensi mund tia nderpres kontraten e punes puntorit per shkaqe te parashikuara me ligj, nese
deshiron tia nderpres kontraten e punes dhe nes kjo kontrat eshte ne kozgjatje prej 3 deri ne 10
vite punsim. Bernda cfar periudhe kohore duhet te ben njoftimin paraprak?
45 dit kalendarike.

Orari I plot I punes per te punsuarin I cili eshte me I ri se 18 vjet nuk mund te jet me shum se:
30 ore ne jav.

I punsuari I cili punon me gjat se 4 ore ne dite dhe me pak se 6 ore ne dite I takon pushimi gjat
punes ditore: 15 minuta.
Nga kush varet realizimi I parimit te vullnetarizmit?
Varet nga oferta dhe kerkesa e fuqis puntore dhe shkalles se pergjithshme te punsimit ne nje
shoqeri.

Cfar rendesie ka kontraktimi kolektiv per shtetin?

Interesimi I shtetit qe marrdhenjet e punes te rregullohen me kontrata kolektive qendron ne ate se
sa me mire te rregullohen marrdhenjet e punes me mir do te funksionoj sistemi ekonomiko-social
I vendit.

Si rezultat I kujt vjen deri te paraqitja e marrdhenjeve kolektive? Si rezultat I demokratizimit te

marrdhenjeve te punes.

Ne cilat raste institucionet shtetrore mund te marrin pjes ne lidhjen e kontrates kolektive?
Kur lidhet kontrata kolektive per veprimtarin e caktuar e qe kjo veprimtari eshte me interes vital
per shtetin ne lidhjen e saj marrin pjes eshe organet kompetente te pushtetit shtetror.

Ne cilat raste pundhensi mund te kerkoj nga puntori qe te punoj me gjat se orari I punes dhe sa
mund te zgjat ky orar?
Ne raste te jashtzakonshme me rritjen e vellimit te punve dhe ne raste te tjera te domosdoshme
me kerkesen e pundhensit puntori duhet te punoj me gjat se orari I punes me se shumti deri ne 8
ore dhe mund te zgjas vetem per aq kohe sa eshte e domosdoshme.

Cilet persona gezojn mbrojtje te veqant ne pun? Femrat e punsuara, I punsuari nen moshen 18
vjeqare dhe personi me aftesi te kufizuara.

Cka nenkupton me suspendim nga puna?

Suspendimi nga puna nenkupton largimin e perkoshem te puntorit nga puna kur ndaj tij kan
filluar procedurat penale, kryen shkelje te obligimit te punes etj. Gjat kohes se largimit te
perkoshem nga pun ate punsuarit I takon e drejta e kompenzimit ne pag ne lartsi prej 50 % dhe
ky largim mund te zgjas me se shumti 6 muaj.

Femrat kan te drejt ne pushim te lehonis ne kohezgjatje prej 1 viti, kush si dhe sa eshte paga gjat
kesaj periudhe?
6 muajt e par te pushimit te lehonis pagesa behet nga pundhensi me kompenzim 70% te pages
baz, 3 muajt ne vijim pushimi I lehonis paguhet nga qeveria e kosoves me kompenzim 50% te
pages mesatare ne kosov. Femra e punsuar ka te drejt q eta zgjas pushimin e saj te lehonis eshe
per 3 muaj te tjer pa pages.

Ne cilat raste puntori duhet ti nenshtrohet procedures disiplinore?

Kur puntori ben shkelje apo cenim te detyrave te punes dhe sillet ne kundershtim me normat e
disciplines se punes.

Pundhensi eshte I detyruar te siguroj kushte te nevojshme per mbrojtje ne pune me te cilat
sigurohet? Mbrojtja e jetes dhe shendetit te te punsuarve ne pajtim me ligjin.

Pergjegjsia material dhe elementet e saj?

Eshte pergjegjsi per demin e shkaktuar ne ndermarrje, instuticion apo te pundhensi, ne ket
kontekst puntori I cili ne pune me qellim apo nga pakujdesia I ka shkaktuar dem ndermarrjes
eshte I obliguar qe demin e shkaktuar ta kompenzoj. Elementet e saj jan: pergjegjsia per demin e
shkaktuar I referohet personit I cili e ka stausin e te punsuarit, duhet te ekzistoj faji I puntorit per
demin e shkaktuar etj.

Detyrat e kryeinspektoriatit te punes?

Kryeinspektori I punes ka keto detyra: ben mbykqyrjen e legjislacionit te punes, kushtet e punes
dhe mbrojtjen ne pune, iu siguron informacione teknike dhe kshilla pundhensve dhe puntorve
per qeshtjet me te efekshme te zbatimit te lgjit etj.

Argjent Xheladini