.

nmaragay

MASINING NA
PAGPAPAHAYAG
 .nmaragay

KOMPOSISYONG PANGMASA

Talasalitaan

Amorseko- Ang amorseko, mursikos o tinloy (Ingles: crabgrass[1], Kastila: amorseco) ay

isang uri ng mga halamang damong tinatawag ding mga Digitaria na mula sa pamilyang Poaceae.
Mahirap alisin ang mga bungang-sungay (mga buto) ng amorseko kapag kumabit sa mga damit.

Tapayan- Ang tapayan ay tumutukoy sa isang uri ng banga na maaaring paggamitan ng iba’t
ibang gamit. Ilan sa mga kilalang gamit ng tapayan ay ang mga sumusunod na dahilan: banga bilang
uri ng imbakan, lalagyan ng tubig o bigas, ginagamit rin itong libingan (manunggul jar), imbakan o
taguan ng mga mahahalagang gamit.

Midya- ay mga pinagsamang mga pagpapalabas o kagamitan na ginagamit sa pagtala at

paghatid ng impormasyon o datos.

Repositoryo- Ang paminggalanay isang uri ng kabinet na ginagamit sa loob ng bahay upang
iimbak ang mga bagay na ginagamit sa bahay katulad ng pagkain, babasagin, tela at inuming
nakakalasing, at isanggalang sila mula sa mga alikabok at dumi. Yari ito kadalasan sa kahoy.

Ano nga ba ang KOMPOSISYON?

Ang komposisyon ay ang itinuturing mabisang pinakapayak na paraan ng pagsulat ng mga

natatanging karanasan, pagbibigay interpretasyon sa mga pangyayari sa kapaligiran at puna sa mga
nabasang akda o napanood na pagtatanghal.

Halimbawa: a. Natatanging karanasan

b. Pagbibigay-interpretasyon
c. Puna sa nabasang akda
d. Puna sa napanood
 .nmaragay

Karunungang bayan

Ito ay isang sangay ng panitikan kung saan nagiging daan upang maipahayag ang mga
kaisipan na nakapapabilang sa bawat kultura ng isang tribo. Mayaman na tayo sa mga
karunungang bayan bago pa man dumating ang mga Kastila dito sa ating bansa.

Binubuo ito ng mga sumusunod:

√ Salawikain
√ Sawikain
√ Bugtong
√Awiting Panudyo/Tulang Panudyo
√Tugmang de Gulong

Salawikain

Ito ay nakaugalian ng sabihin at nagsisilbing batas at tuntunin ng kagandahang asal ng ating

mga ninuno. Sa iba, ito ay parang parabulang patalinghaga at nagbibigay ng aral lalo na sa
kabataan.

Halimbawa:
1. Ang maniwala sa sabi-sabi walang bait sa sarili.
2. Hamak mang basahan , may panahong kailangan.
3. Kung ikaw ay may ibinitin mayroon kang titingalain.
4. Kung sino ang matiyaga, siyang nagtatamo ng pala.
5. Sa paghahangad ng kagitna, isang salop ang nawala.

Sawikain

Mga kasabihang walang nakatagong kahulugan.

Halimbawa:

1. Bukas ang Palad = Matulungin

Talagang bukas ang palad ni Rodrigo pagdating sa mga kasama niyang mangingisda.
2. Amoy Pinipig = Mabango
Palaging amoy pinipig ang guro nila sa Filipino.
3. Kabiyak ng Dibdib = Asawa
Sa bayan nagtratrabaho ang kabiyak ng dibdib ni Aling Myrna.
4. Butas ang bulsa = Walang pera
Maraming bayarin sa bahay nila kaya butas ang bulsa ni Kiko ngayon.
5. Lantang Gulay = Sobrang pagod
Parang lantang gulay ang inay noong dumating siya sa bahay galing sa pag-lalabada.

Bugtong
Ito ay binubuo ng isa o dalawang taludtod na maikli na may sukat at tugma. Ang pantig
naman nito ay maaaring apat hanggang labindalawa. Paborito itong libangan ng ating mga ninuno,
maging hanggang sa ngayon.
 .nmaragay

Halimbawa:
1. Hinila ko ang baging, nagkakara ang matsing.
(Kampana)
2. Kambal ngunit hindi magkakilala, hindi rin nagkikita.
(Tenga)
3. Kapag busog ay nakatuyo, kapag gutom ay nakayuko.
(Sako)
4. Ang dalawa ay tatlo na, ang maitim ay puti na, ang bakod ay lagas na.
(Matanda)
5. Lumalalim kung bawasan, bumababaw kung dagdagan.
(Tapayan)
6. Sa bukid nagsaksakan, sa bahay nagbunutan.
(Amorseko)
7. May binti walang hita, may tuktok walang mukha.
(Kabute)
8. Hindi sa akin, hindi sa iyo pag aari ng lahat ng tao.
(Mundo)

Awiting Panudyo
Ito ay awiting karaniwang pumapaksa sa pag-ibig, pamimighati, pangamba, kaligayahan,
paag-asa, kalungkutan o maaaring ginawa upang maging panukso sa kapwa.

Halimbawa: Chit Chirit Chit

Chit chirit chit, alibangbang,

Salaginto, salagubang
Ang babae sa lansangan,
Kung gumiri’t parang tandang.

Tugmang de Gulong
Ito ay mga paalala na maaaring Makita sa mga pampublikong sasakyan tulad ng dyip, bus, at
traysikel. Karaniwan ito ay nakakatuwa.
Halimbawa:
Ang di magbayad mula sa kanyang pinanggalingan ay di makababa sa paroroonan
Kaisipan: Huwag mandaya at magbigay ng pamasahe

Patalastas
Uri ng komunikasyon para sa pagmemerkado.
a) Ginagamit upang mahikayat ang masa.
b) Upang makuha ang atensyon at maimpluwensyahan ang ugali ng taga-konsumo.
c) Mula sa wikang Latin na ad vertere(advertising) na ang ibig sabihin ay ibaling ang isipan
papunta sa ibang bagay.
d) Pagpapakita o pagbebenta o tuwirang pag-aalok ng produkto
e) Bilang komunikasyon ito ay bayad at maaaring palaganapin gamit ang iba’t ibang malikhaing
paraan.
f) Midyang tradisyunal ( midyang nakasanayan)
 Midyang Pangmasa ( pahayagan, magasin, patalastas sa telebisyon, patalastas sa
radio)
 Bagong Midya ( blog,websayt at social media)
 .nmaragay
Islogan
Ito kasabihan, motto o tema ng isang kumpanya o ng isang partikular na tao.

Halimbawa : Kuya Kim “ Ang buhay ay weather weather lang

BDO “ We Find Ways”

Dyornal
Ito ay talaan ng mga pansariling gawain,mga repleksyon,mga obserbasyon at mga naiisip,
repositoryo ng mga lihim at karanasan at tinawag na pangkaraniwang aklat noong ika-16 na siglo.

Halimbawa:
Mga Pamagat - Retorika: Ang sining ng pagpapahayag.
Disiplinang Tama
Nai-Vigan
BOBO-to tayo?

“Retorika: Ang sining ng pagpapahayag.”

Martes at Huwebes alas diyes ng umaga ang klase namin kay Ma’am Zara. Sa ikaapat na
palapag room 405. Nakakahingal akyatin buti nalang dalawang beses lang sa isang linggo. Unang
klase ko sa umaga medyo magaan sa utak, ika nga nila “very light” hindi biglaang pagiisip ang dapat
gawin. May palitan ng ideya sa loob ng silid, masayang diskusyonan at magandang kaalaman. CE2A
ang mga kaklase ko sa klaseng ito. Nakaklase ko na rin sila noon Filipino na subject din kaya hindi na
sila iba sa akin. Masaya ang klase namin may kabuluhan ang bawat topic na aming tinatalakay.

Iba ibang taong aming nakilala sa larangan ng sining sa pagpapahayag. Sila ang tropahan ng mga
sophist. Homer– ama ng oratoryo, Aristotle, Corax, at marami pang iba. Tinalakay din namin ang
iba’t-ibang depinisyon at katangian nito. Kung titignan sa aklat ng lahat ng ito, iisipin ng mag-aaral na
boring ang topic na ito. Pero sa aming seksyon, kabaliktaran, nagawa ng aming guro maging
interesado ang lahat ng aming tinatalakay, binuhay nya sa aming kaisipan ang mga taong pasimuno
sa sining ng pagpapahayag. Kung tutuusin, parang common sense nalang ang ibang topic namin,
dahil tinalakay din namin ang tamang paggamit ng mga salita; halimbawa nalang ng nang at ng, rito
at dito, pinto at pintuan at iba pa.

Napagtanto ko na masaya palang pag aralan ang sarili mong wika. Wikang Pilipino ang ating mother
tongue na akala natin ay alam na nating lahat ang mga patungkol sa ating sariling wika, hindi pala o
 .nmaragay
kakaunti lang pala. Dito natin mapa praktis ang pagiging isang magaling na ispiker kung ang isang
indibidwal ay kaya itong i-deliber ng tama at maayos. Hindi naman kinakailangang alam mo ang
bawat hakbang at tamang proseso upang makapag salita ng maayos, kundi kailangan lamang na
alam mo ang iyong sasabihin o mensahe na nais iparating hindi lamang sa public speaking gayun din
sa pagsusulat ng isang salaysay o aklat, kailangan lang alam ng isang manunulat ang mga nais
niyang sabihin o ipamulat sa kanyang mga mambabasa.

Mararamdaman naman isang inidibidwal kung ang pagiging bihasa sa pagsulat at pagsasalita ng
isang manunulat o ispiker kung ito ay mararamdaman at mapupukaw ang atensyon. Halimbawa
nalang sa loob ng silid paaralan, ang guro na nasa harapan ay nagtuturo, nagsasalita sa harap ng
kanyang mga estudyante, isa na itong halimbawa ng pagpapahayag isang sining, dahil may istayl
kung paano ma deliber ang mensahe at maintindihan ng mga mag aaral. Halimbawa rin itong dyornal
na ginagawa ko para sa aming pagsusulit, gumagawa ako ng isang masining na pagsasalaysay na
nais ipagawa ng aming guro. Hindi madaling magsulat ng isang komposisyon, Lalo na’t hindi mo
naman alam kung saan at ano ang sisimulan mong topic, ang mag isip ng mga salitang dapat gamitin
sa komposisyon, kung paanong madedeliber ng maayos ang mga nais kong maiparating sa aking
mambabasa. Alam ko sa sarili ko na hindi ako magaling sumulat, mahina ang aking memorya sa
gusto kong sabihin, mabilis din mawala ang motivation ko sa pagsulat (kahit saang bagay). Mahina at
natatakot ako na baka hindi magustuhan ng mambabasa ko ang aking ginawa, ang tanging tama sa
aking ginagawa ay ito ay mula sa aking puso, sumusulat ako ng buong puso, kaya’t walang tama o
mali sa aking sinusulat, ang importante maintindihan at madama ng aking mambabasa ang “Ako”.
 .nmaragay
PAGSASANAY
Panuto: Suriin ang mga pahayag sa ibaba at ibigay ang tinutukoy na kaisipan nito. Pagkatapos
sabihin kung ito ay Tugmang de Gulong, Bugtong o Awiting Panudyo.
Halimbawa: Mama, mama, namamangka,
Pasakayin yaring bata
Pagdating sa Maynila
Ipagpalit ng mantika
Sagot: Kaisipan: Pagtutukso sa isang bata
Uri: awiting panudyo
1. Hindi tao, hindi hayop
Sa katawan ko’y yumayapos.
Sagot/Kaisipan: ________________________
Uri : _________________________________
2. Ako ay isang lalaking matapang
Huni ng tuko ay kinatatakutan .
Nang ayaw maligo ,
Kinuskos ng gugo Pedro panduko ,
Matakaw sa tuyo
Sagot/Kaisipan: __________________________
Uri: ___________________________________
3. Kataka-takang mahibang ang katulad ko sa iyo
Biru-biro ang simula
Ang wakas pala ay ano?
Aayaw-ayaw pa ako
Ngunit iyan ay di totoo.
Sagot/Kaisipan: _____________________________
Uri: ______________________________________
4. Hindi pari, hindi hari, nagdadamit ng sari-sari.
Sagot/Kaisipan: _____________________________
Uri: ______________________________________
5. Pasaherong masaya, tiyak may pera.
Sagot/Kaisipan: ______________________________
Uri: ______________________________________
 .nmaragay
SAGUTIN

1. Ano ang dahilan kung bakit iilan nalang sa mga kabataan ang nagpapalitan ng karunungang
bayan?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Gaano nakaapekto ang tulang panudyo, tugmang de gulong, bugtong at palaisipan sa mga
batang gumagamit nito sa paglalaro?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

GAWAIN

Panuto: Isulat sa loob ng Frame ang iyong kasagutan.

Paano nakakatulong ang isang komposisyon o mga karunungang bayan na nagpasalin-salin
hanggang sa kasalukuyan sa mga kabataan? Anong paraan ang iyong naiisip upang mapanatili itong
buhay?