Pangulo, PSLLF Convenor, TANGGOL WIKA Associate Professor, De La Salle University-Manila Framework ng SINESOSYEDAD/SINESOS • F i l i p i n o b i l a n g m i d y u m n g a d b o ka s i n g panlipunan • Filipino bilang wika ng midyang popular at mga kilusang panlipunan • Pelikula bilang interesanteng materyal na panturo at daluyan ng kulturang popular • Pelikula bilang paraan ng pag-unawa sa iba’t ibang perspektiba, kultura at lipunan Depinisyon ng Termino • Adbokasing panlipunan (social advocacy): anumang positibong pagbabago na itinataguyod ng mga mamamayan para sa kapakanan ng nakararami sa lipunan • Kilusang panlipunan (social movement): (mga) pangkat ng mga mamamayan na nagtataguyod ng positibong pagbabago para sa kapakanan ng nakararami sa lipunan Filipino: Wika ng Mayorya Filipino: Wika ng Midyang Popular • Ginagamit na ng buong bayan. • Pangunahing wika na rin sa midya. Filipino: Wika ng Mabulas na Diskursong Panlipunan • www.bayan.ph • www.pinoyweekly.org • http://altermidya.net/ • http://tudlaproductions.org/ Filipino: Mabisang Midyum ng Adbokasing Panlipunan • arkibongbayan.org Filipino: Mabisang Midyum ng Adbokasing Panlipunan Filipino: Mabisang Midyum ng Adbokasing Panlipunan Filipino: Mabisang Midyum ng Adbokasing Panlipunan Filipino: Mabisang Midyum ng Adbokasing Panlipunan Filipino: Mabisang Midyum ng Adbokasing Panlipunan Mga Sangandaan ng Filipino at Adbokasing Panlipunan • Mga awit ng/sa protesta • Tulansangan; tulagalag • Posisyong papel, resolusyon, manipesto, praymer ng mga kilusang panlipunan • Teatrong panlansangan • Mga pelikulang may kabuluhang panlipunan (social relevance) at nagpapataas sa kamalayang panlipunan (social consciousness) Milenyal: Henerasyong Mas Biswal • Maikli ang attention span lalo na sa lektura • Ipinanganak sa panahong napapaligiran na sila ng gadget atbp. (digital natives sila) • (Medyo) tamad magbasa ng teksto • KAYA, mabisang materyal na panturo sa kanila ang mga pelikula Konseptong 4L • LABAS sa de-kahong preskripsyon ng DepEd • LAGPAS sa tipikal na iniisip nating kaya ng mga estudyante • LUBOG sa realidad ng lipunang Pilipino • L AYA a n g h a n a p p a ra s a s a r i l i , ka p wa , komunidad, at bayan Mga Materyal na Panturo sa Pelikula • Sound track • Script • Banghay/Naratibo • Buod at/o Sinopsis • Mga Eksena (Shot)/Larawan mula sa pelikula • Movie poster • Trailer • Video clip ng eksena • Movie review (na video rin) Aktibidad Kaugnay ng Panonood ng Pelikula • Pagtatala ng talasalitaan mula sa pinanood • Pagsusuri sa mga diyalogo • Pagbubuod; paglikha ng sinopsis • Pagsusuri sa movie poster • Pagsusuri sa mga eksena • Prediksyon batay sa trailer • Pagsasadula ng ilang bahagi ng pinanood • Pagsulat ng suring-pelikula/rebyu • Paghahambing ng realidad at sining (pangyayari sa totoong buhay at pelikula; real at reel) • Panel discussion, forum etc. sa isyung panlipunan • Paglikha ng music video ng soundtrack ng pinanood Panel discussion, forum etc. sa isyung panlipunan • Kayo’y mga kasapi ng Kaunlaran para sa Bayan, i s a n g N G O n a n a ka p o ku s s a p a g l u ta s n g kahirapan sa mga komunidad sa probinsya. Pagkatapos panoorin ng klase ang pelikulang “Oro,” magsasagawa kayo ng panel discussion hinggil sa mga suliraning kinakaharap ng mga small-scale miner sa bansa (gaya ng pagsasamantala ng mga “buyer”; korapsyon ng ilang ahensya ng gobyerno, kahirapan atbp.). Gagamitin ninyong lunsaran ng talakayan ang ilang eksena sa pelikula. Ihahambing n’yo ang mga eksena nito sa totoong buhay. Paglikha ng Music Video • Kayo’y mga music video producer para sa MTV Philippines. Bilang pakikiisa sa Buwan ng Wika ay naatasan kayong lumikha ng music video na ipapalabas sa Agosto, tungkol sa Noli Me Tangere a t E l F i l i b u s t e r i s m o . G a g a m i t i n n i ny o n g soundtrack ang “Walang Hanggang Paalam” ni Joey Ayala. Lalamnin ng music video ang isang madamdamin ngunit may kamalayang panlipunang overview hinggil sa mga nobela ni Rizal. Maaari ninyong paghalawan ng inspirasyon ang ilang eksena sa pelikulang “Jose Rizal” ni Marilou Diaz-Abaya. Pagsulat ng Komparatibong Rebyu • Kayo’y mga journalist na inimbitahan sa premier screening ng pelikulang “Heneral Luna” a t “ E l L i b e r t a d o r .” S u s u l a t k a y o n g komparatibong rebyu gamit ang dulog na Marxista at Formalista. Ang inyong rebyu ay di dapat humigit ng 1,000 salita. Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • Panonood (PD): Naipahahayag ang sariling pakahulugan sa kahalagahan ng mga tauhan sa napanood na pelikula na may temang katulad ng akdang tinalakay • PD (kaugnay ng Pabula): Nailalarawan ang isang kakilala na may pagkakatulad sa karakter ng isang tauhan sa napanood na animation • PD (kaugnay ng maikling kuwento): Nasusuri ang isang dokyu-film o freeze story • PD (kaugnay ng proyektong panturismo): Naibabahagi ang isang halimbawa ng napanood na video clip mula sa Youtube o ibang website na maaaring magamit • N O T E : H I N D I TA L A G A KO M P L E T O A N G D I WA N G KOMPETENSI SA ITAAS… Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD (kaugnay ng epiko): Nasusuri ang isang i n d i e f i l m n g Ka b i s aya a n b atay s a m ga elemento nito • PD (kaugnay ng maikling kuwento): Nasusuri ang isang dokyu-film o freeze story batay sa ibinigay na mga pamantayan Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Nasusuri ang nilalaman ng napanood na dokumentaryo kaugnay ng tinalakay na mga tula/awiting panudyo, tugmang de gulong at palaisipan • PD (kaugnay ng sanaysay): Nasusuri ang mga elemento at sosyo-historikal na konteksto ng napanood na dulang pantelebisyon Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Nasusuri ang damdaming namamayani sa mga tauhan sa pinanood na dulang pantelebisyon/ pampelikula • P D : N a i l a l a h a d a n g s a r i l i n g s a l o o b i n at damdamin sa napanood na bahagi ng telenobela o serye na may pagkakatulad sa akdang tinalakay Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Nakikilala ang bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan na ginamit sa napanood na pelikula o programang pantelebisyon • P D (ka u g n ay n g e p i ko ) : N a u u r i a n g m ga pangyayaring may sanhi at bunga mula sa napanood na video clip ng isang balita • PD: Naiisa-isa ang mga hakbang ng pananaliksik mula sa video clip na napanood sa Youtube o iba pang pahatid pangmadla Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Naiuugnay ang tema ng tinalakay na panitikang popular sa temang tinatalakay sa napanood na programang pantelebisyon o video clip Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Nasusuri ang isang programang napanood s a t e l e b i sy o n ay o n s a i t i n a kd a n g m ga pamantayan • Pagsulat (PU): Nagagamit sa pagsulat ng isang dokumentaryong pantelebisyon ang mga ekspresyong nagpapakita ng kaugnayang lohikal Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • Pag-unawa sa Binasa (PB): Nasusuri ang napanood na pelikula batay sa: paksa/tema; layon; gamit ng mga; salita; mga tauhan • Paglinang ng Talasalitaan (PT): Nabibigyang- kahulugan ang mga salitang ginagamit sa mundo ng pelikula Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Naihahayag ang sariling pananaw tungkol sa mahahalagang isyung mahihinuha sa napanood na pelikula • Pagsasalita (PS): Naipaliliwanag ng pasulat ang mga ko n t ra d i k sy o n s a n a p a n o o d n a p e l i k u l a s a pamamagitan ng mga komunikatibong pahayag • PU: Nasusulat ang isang suring-pelikula batay sa mga itinakdang pamantayan • Wika at Gramatika (WG): Nagagamit ang kahusayang gramatikal (may tamang bantas, baybay, magkakaugnay na pangungusap/ talata sa pagsulat ng isang suring- pelikula Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Naibabahagi ang nadarama matapos mapanood ang isang music video na may temang katulad ng aralin • PD: Napaghahambing ang mga pangyayari sa napanood na teleserye at ang kaugnay na mga pangyayari sa binasang bahagi ng akda • PD: Nailalahad ang sariling karanasan o karanasan ng iba na maitutulad sa napanood na palabas sa telebisyon o pelikula na may temang pag-ibig, gaya ng sa akda • PD: Naibabahagi ang isang senaryo mula sa napanood na teleserye, pelikula o balita na tumatalakay sa kasalukuyang kalagayan ng bayan Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD (kaugnay ng maikling kuwento): Naihahambing ang ilang piling pangyayari sa napanood na telenobela sa ilang piling kaganapan sa lipunang Asyano sa kasalukuyan • P D ( ka u g n ay n g n o b e l a ) : N a s u s u r i a n g pinanood na teleseryeng Asyano batay sa itinakdang pamantayan Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD (kaugnay ng maikling kuwento): Napaghahambing ang kultura ng ilang bansa sa Silangang Asya batay sa napanood na bahagi ng teleserye o pelikula Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Napaghahambing ang kalagayan ng lipunan noon at ngayon batay sa sariling karanasan at sa napapanood sa telebisyon at /o pelikula • PD: Batay sa naririnig/ nababasa sa multimedia, nailalahad ang mga hinaing ng mga piling tauhan na siya ring hinaing ng mamamayan sa kasalukuyan • PD: Naihahambing ang mga katangian ng isang ina noon at sa kasalukuyan batay sa napanood na dulang pantelebisyon o pampelikula • PD: Nasusuri ang pinanood na dulang panteatro na naka-video clip Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD (kaugnay ng nobela): Nabubuo ang sariling wakas ng napanood na bahagi ng teleserye na may paksang kaugnay ng binasa Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD (kaugnay ng mitolohiya): Nabibigyang-puna ang napanood na video clip • PD (kaugnay ng anekdota): Naibibigay ang sari l i ng o p i nyo n t u n g ko l s a a n e kd o ta n g napanood sa Youtube • PD (kaugnay ng epiko): Nabibigyang-puna ang napanood na teaser o trailer ng pelikula na may paksang katulad ng binasang akda Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD (kaugnay ng sanaysay): Naibibigay ang sariling reaksiyon sa pinanood na video na hinango sa Youtube Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Nasusuri ang napanood na excerpt ng isang isinapelikulang nobela • PS (kaugnay ng nobela): Naitatanghal ang iskrip ng nabuong puppet show • WG (kaugnay ng nobela): Nagagamit ang angkop na mga pang-ugnay sa pagpapaliwanag sa panunuring pampelikula nang may kaisahan at pagkakaugnay ng mga talata Ilang Kompetensi sa Panonood at Mga Kaugnay na Kasanayan • PD: Naiuugnay sa kasalukuyang mga pangyayaring napanood sa video clip ang pangyayari sa panahon ng pagkakasulat ng akda • PD: Naiuugnay ang kaisipang namayani sa pinanood na bahagi ng binasang akda sa mga kaisipang namayani sa binasang akda • PD: Naipaliliwanag ang pagkakatulad ng mga pangyayari sa napanood na pelikula sa ilang pangyayari sa nobela • PD: Nasusuri ang aestetikong katangian ng napanood na bahagi ng isinapelikulang nobela Sine-Sosyedad (SINESOS) • Mga Teorya sa Pagsusuri ng Pelikulang Panlipunan • Mga Pangunahing Elemento sa Pagsusuri ng Pelikulang Panlipunan • Pagsulat ng Komparatibong Rebyung Pampelikula *Ang SINESOS ay maaaring gumamit ng dulog na batay sa paksa (thematic) o kaya’y batay sa panahon. Sine-Sosyedad (SINESOS) M g a Te o r y a s a Pa g s u s u r i n g Pe l i ku l a n g Panlipunan • Marxismo • Realismo • Pormalismo • Feminismo Marxismo • Anu-ano uring panlipunan (social class) ang nasa pelikula? • Paano nagtunggalian ang mga uring panlipunan sa pelikula? • Sino ang nang-api at inapi; nagsamantala at pinagsamantalahan? • Paano inilarawan ang mga karakter: bida ba o kontrabida ang nang-api o inapi, ang nagsamantala o pinagsamantalahan? • Paano bumangon sa kaapihan o sitwasyong mapagsamantala ang mga karakter? • Paano nagsamantala sa iba ang ilang karakter? • Aling uri ang nagtagumpay sa huli? Marxistang Pagsipat sa “Cesar Chavez” • Manggagawang migrante versus kapitalista • Tunggalian: pagtutol ng kapitalista sa hiling ng mga migrante na itaas ang sweldo nila • Bida ang manggagawa • Kampanyang boykot, welga, hunger strike ng manggagawa • Ginamit ng kapitalista ang pulisya at pambansang gobyerno laban sa kapitalista (bagamat may kaalyado ring politiko ang mga welgista) • Nagtagumpay ang manggagawa Marxistang Pagsipat sa “Avatar” • Dambuhalang korporasyong mina versus tribong Na’vi • Tunggalian: Pagtutol ng Na’vi sa pagkamkam ng korporasyon sa kanilang lupain • Bida ang Na’vi at ilang kaalyado nila (ang mga “nagtraydor” sa kanilang kauri) • Ginamit ng korporasyon ang pwersang militar at superyor na armas para gapiin ang Na’vi • Gera ng Na’vi laban sa korporasyon • Tuloy ang laban ng Na’vi bagamat nalupig sila sa round 1 Feminismo • Sinu-sino o anu-anong pwersa ang humahadlang sa plano o pagtatagumpay ng babaeng karakter? • Paano inilarawan ang mga babaeng karakter: bida ba o kontrabida ang nang-api o inapi, ang nagsamantala o pinagsamantalahan? • Paano bumangon sa kaapihan o sitwasyong mapagsamantala ang mga babaeng karakter? • Paano nila sinalansang ang sistemang patyarkal? • Paano sila nagpaalipin sa sistemang patyarkal? • Mapagpalaya ba sa aspektong pangkasarian ang pelikula? Feministang Pagsipat sa “Everything About Her” • Hadlang: kanser • Babae (Vilma): Kontrabidang naging bida • Babae (Angel): Nagpursige sa trabaho • Sinalansang ang sistemang patyarkal sa pagtatagumpay sa career (Vilma), at pagtataguyod sa pamilya (Angel) • Mapagpalaya… Feministang Pagsipat sa “Suffragette” • Hadlang: kawalan ng karapatang bumoto • B a b a e : b i d a ( n a gtata g u yo d n g s a r i l i n g karapatan) at kontrabida (sunud-sunuran) • Sinalansang ang sistemang patyarkal sa pagpoprotesta atbp. • Mapagpalaya… Realismo • Paano inilarawan ng pelikula ang mga pangyayari sa totoong buhay? • Matapat ba ito o subersibo sa realidad? • Paano nito “hinubog” o “minolde” o “iprinisenta” ang realidad? • Dulog 1: realismo = kapani-paniwala ang mga karakter at pangyayari (parang totoo, pwedeng totoo) • Dulog 2: realismo = totoo ang nirereprodyus na imahe sa kamera (realistiko, makatotohanan ang pagsalamin o paglalarawan sa realidad) Formalismo • Paano nakatulong o nakasama ang liwanag/ilaw, tunog/sound track, presentasyon ng mga eksena (shot composition), disenyo ng set, (mga) kulay ng eksena, editing ng mga eksena sa kasiningan ng pelikula? • Paano nakapukaw ng damdamin (o hindi nakapukaw ng damdamin) ang liwanag/ilaw, tunog/sound track, presentasyon ng mga eksena (shot composition), disenyo ng set, (mga) kulay ng eksena, editing ng mga eksena sa kasiningan ng pelikula? • Paano nagko-complement o nag-aaway-away ang mga nabanggit na elemento? Formalistang Pagsipat sa “Dagsin” • Melodramatiko ang soundtrack: pinupukaw ang malalim na hugot ng pangungulila sa iniibig, at pagpapahayag ng walang hanggang pag-ibig, gayundin ng kalungkutan sa mga sugat ng kahapon na di mabura- bura. • Ang tingkad ng kulay ng mga eksena ay nagpapakita rin ng intensidad ng mga emosyon, ng mga tunggaliang tumawid sa iba’t ibang panahon. • “Art film” ang peg ng pelikula, makinis na makinis ang kuha ng mga eksena, walang magalaw na anggulo halos, ngunit may banayad na pagbanat sa isyung nabaon na sa limot – ang Batas Militar at mga diktadura ng mga nagdaang dekada. Sine-Sosyedad (SINESOS) Mga Pangunahing Elemento sa Pagsusuri ng Pelikulang Panlipunan • Karakterisasyon/Mga Tauhan (Sinu-sino ang mga karakter?; Anu-ano ang positibo at negatibo nilang katangian?) • Banghay/Plot at/o Sinopsis at/o Buod (Ano ang pokus ng salaysay at tunggalian? Paano ito nalutas o nanatiling wa l a n g ka l u ta s a n ? A n o a n g k i n a h i n at n a n n g m ga pangunahing karakter?) • Sinematograpiya (Formalistikong pagsipat: maaaring magpokus sa isa o 2 elemento) • Panlipunang Nilalaman/Social Content ng Pelikula (Marxista, Feminista, o Realistang pagsipat) SINESOS (thematic) Kasarian • “Everything About Her” (2016); “Suffragette” (2015); “Pride” (2014); “Sayaw ng Dalawang Kaliwang Paa” (2011) Migrasyon at Diaspora • “Emir” (2010); “Caregiver” (2008); “Transit” (2013); “Cesar Chavez” (2014); “It’s A Free World” (2007); “Unlucky Plaza” (2014); “Ilo ilo” (2013); “Sunday Beauty Queen” (2016) Pamilya, Relasyon, Pag-ibig • “Filipinas” (2003); “Pamilya Ordinario” (2016); “Dagsin” (2016); “Endo” (2007); “Honor Thy Father” (2015); “Perdiendo el norte” (2015); “In a Better World” (2010); “Meow” (2017); “The Secret of the Magic Gourd” (2007); “Comrade Kim Goes Flying” (2012) Kultura • “Ang Babae sa Septic Tank” (2011); “Debosyon” (2013); “The Monk” (2014); “También la lluvia” (2010) SINESOS (thematic) Kalikasan • “Avatar” (2009); “The Lorax” (2012); “Yogi Bear” (2010); “Muro-Ami” (1999); “Oro” (2016); “Samsara” (2011); “Okja” (2017); “Pandora” (2011) SINESOS (thematic) Ekonomya, Politika at Kasaysayan “Where To Invade Next” (2015); “Our Brand is Crisis” (2015); “The Good Lie” (2014); “Eye in the Sky” (2015); “Goodbye Lenin!” (2003); “Millions” (2004); “Voces Inocentes” (2004); “Chakravyuh” (2012); “The Liberator” (2013); “Selma” (2014); “Patikul” (2011); “Metro Manila” (2013); “Sigwa” (2010); “Mandela” (2013); “Orapronobis” (1989); “The Big Short” (2015); “A Royal Affair” (2012); “Capitalism: A Love Story” (2009); “The Last Emperor” (1987); “Amigo” (2010); “I Daniel Blake” (2016); “Fire at Sea” (2016) Mini-Workshop • MAY NAIISIP PA BA KAYONG IBANG TEMA? Maglista ng 3 pang tema at magtala ng 3 man lamang na pelikula kada tema. Mini-Workshop • Sumulat ng panimulang Marxista, Feminista, at Formalistang pagsipat (2 pelikula kada “ismo”). Hindi pwedeng magkakapareho ng pelikula… Pelikula sa Baitang 7 Pelikula sa Baitang 7 Pelikula sa Baitang 7 Pelikula sa Baitang 7 Pelikula sa Baitang 8 Pelikula sa Baitang 8 Pelikula sa Baitang 9 Pelikula sa Baitang 9 Pelikula sa Baitang 9 Pelikula sa Baitang 9 Pelikula sa Baitang 10 Pelikula sa Baitang 10 Tala Hinggil sa Ilang Bagay na Teknikal • Para magdownload ng video sa YouTube, kopyahin ang link at i-paste iyon sa keepvid.com • Para magdownload ng pelikula, maaaring sipatin ang xmovies8.tv gomovies.to watchmovies.info • Sa paghahanap ng mga dokyu, suring-pelikula atbp. midyang makabuluhan, maaaring sipatin ang • pinoyweekly.org o facebook.com/pinoyweekly.org • manilatoday.net • ibon.org • facebook.com/tudlaproductions • https://www.youtube.com/user/tudlaproductions • facebook.com/altermidya • bulatlat.com • crossingconnection.com • www.plarideljournal.org Mini-Workshop • Sumulat ng panimulang Marxista, Feminista, at Formalistang pagsipat (2 pelikula kada “ismo”). Hindi pwedeng magkakapareho ng pelikula… More? • dlsu.academia.edu/lastrepublic • www.facebook.com/TANGGOLWIKA • www.facebook.com/act.teachers • www.facebook.com/ACTPrivateSchools • www.facebook.com/PSLLF • www.facebook.com/PambansangSeminar • www.facebook.com/liyab • 0927-2421-630