KABANATA 4

PAGDALUMAT SA PELIKULANG PILIPINO

LAYUNIN

Matapos ang yunit na ito, inaasahan na ang mga mag-aaral ay:

Kalaaman:
1. Makapagsaliksik ng mga pelikulang Pilipino na tumutukoy sa mga napapanahong isyu;
2. Matukoy ang katuturan ng Indie Films at teleserye sa industriya ng pelikula at kultura; at
3. Mailahad ang konsepto at gamit ng documentary films tungkol sa paghahatid ng mga
isyung may kinalaman sa lipunan.

Kasanayan:
1. Makapagtalakay ng mahahalagang impormasyon tungkol sa katangian ng Pelikulang
Pilipino at iba pang uri nito (Indie Film, Teleserye, Documentary Film);
2. Makabuo ng mahahalagang konsepto tungkol sa mga napapanahong isyu na maaaring
mapanood sa mga pelikula o mainstream at Indie Film;
3. Makapagsagawa ng isang posisyong papel tungkol sa kalagayan ng Pelikulang Pilipino sa
pagpasok ng documentary Film bilang isang yugto sa kalinangan ng pagbibigay
impormasyon;
4. Makagawa ng isang sanaysay tungkol sa implikasyon ng Indie Films sa Pelikulang
Pilipino bilang kultural na kapital;
5. Makapagbalangkas ng isang iskrip para sa isang episodyo ng teleserye; at
6. Makabuo ng isang pagsusuring pampanitikan sa mga Pelikulang Pilipino at mga kaugnay
na uri nito.

Kahalagahan:
1. Mapalalim ang pagpapahalaga pagdating sa pagtangkilik ng mga pelikulang Pilipino;
2. Makapagbigay ng mga makabuluhang pananaliksik patungkol sa mga pelikulang
Pilipino;
3. Maibahagi ang kahalagahan ng Teleserye at Indie Films na nagpapakita ng kultura ng
mga Pilipino; at
4. Maisaalang-alang ang papel ng documentary films sa pagpapakita ng mga kalagayang
panlipunan.

PANIMULA
Mayaman ang Pilipinas sa iba’t ibang anyo ng kultura. Bawat isa sa mga ito ay
nagbibigay ng makabuluhang tungkulin upang mapaunlad ang ating bansa. Nagiging daan rin ito
upang magkaroon ng pagkakabuklod-buklod ng mga mamamayan.
Sa iba’t ibang aspeto ng pamumuhay hindi matatawaran ang maraming mga suliranin na
kinakaharap ng lipunang, mga isyung nagpapabigat sa estado ng pamumuhay ng bawat tao at
mga napapanahong usapin na umiiral sa ating bansa. Dahil sa mga ganitong sitwasyon ay
nagkaroon ng ilang mga palabas na mapapanood sa telebisyon kung saan ang mga ito ay
nagpapakita ng mga paksang panlipunan. Ilan na rito ay ang pelikula, documentary films,
teleserye, at Indie films.
Ayon kay Ediny (2010), hinding-hindi mawawala sa mga tahanan ng mga Pilipino ang
mga telebisyon. Para kasing mababaliw ka sa kalungkutan kung wala ito para magbigay saya at
aliw sa atin.
Binaggit ni Omnes (2013) sa kanyang blog na ang panonood ay isang kasanayang
pangkomunikasyon na umuunawa sa mga nakikitang imahe sa kapaligiran ng tao. Ito ay
nakatutulong sa pagpapaunlad ng kaalaman sa higit na malalim na paghihinuha sa mga nakikita
at naririnig. Binanggit din niya mula sa aklat ni Considene na ang panonood ay tumutulong sa
mga bata na madebelop ang isang bagong karunungan – ang biswal na kaalaman na dapat nilang
paunlarin sa isang teknolohikal na mundo.
Sa kabanatang ito ay matatalakay ang kahalagahan at kahulugan ng pelikula, documentary films,
teleserye, at Indie films pagdating sa aspeto ng pagtalakay sa mga napapanahong isyung
kinakaharap ng ating bansa at ang naitutulong ng mga ito sa pagpapataas ng ekonomiya ng ating
bansa.

DALOY NG KAALAMAN

Daloy ng Kaalaman
ANG PELIKULA

GOOGLE IMAGES

Ang pelikula ay kilala rin bilang sine at pinilakang tabing. Isang larangan na sinasakop
ang mga gumagalaw na larawan bilang isang anyo ng sining o bilang bahagi ng industriya ng
libangan. Gumagalaw na larawan ang pelikula sa kasaysayan. Kadalasang tinutukoy ang
larangang ito ng akademya bilang ang pag-aaral ng pelikula.
Nilikha ang pelikula sa pamamagitan ng pagrekord ng “totoong tao”, bagay (kabilang ang
inarte na pantasya at mga peke) sa kamera o sa pamamagitan ng kartun.
Batay sa isinaad na salaysay ni Tan (2008), ang mga Pilipino, kung pakaiisipin, ay hindi
lamang gusto ang mga pelikula, napalapit na din ito sa kanilang mga puso. Ang panonood ng
pelikula ay ginagawang libangan ng mga pamilya, mag-babarkada, at ng mga magsing-irog. Ang
panonood ng pelikula ay nagsisilbing panahon ng kanilang pagkakabuklod-buklod. Makikita rin
kung paaano na naging bahagi ng buhay ng mga Pilipino ang pelikula sa pagkahilig nila sa
pagbili o paghiram ng Betamax, VHS, VCD, at sa panahon ngayon, ay ang DVD. Lokal man o
foreign ang pelikula ay dinadagsa pa rin ito ng mga Pilipino.
Ayon kina Ansay-Villaverde, et.al (2013) ang pelikula ay maituturing ding isang uri ng
sining na nagsisilbing libangan at gumigising sa isip at damdamin ng isang tao. Ito ay mahalaga
at mabisang sangay ng kabatirang panlipunan, pang-ispiritwal, pang-edukasyon, pangkultura,
pangmoralidad, at iba pa. Malaki ang nagagawang impluwensya nito sa katauhan ng isang
nilalang. Ang mga kaisipan, ugali, kabuluhan, at pananaw ng isang nilikha ay maaaring
maimpluwensyahan ng mga pinapanood na pelikula o mga dulang pantelebisyon. Isang
mahalagang kasanayang dapat malinang sa mag-aaral ang pagsusuring pampelikula bukod sa
pagsusuring pampanitikan. Isang pormal na konsepto o diwa na kamakailan lamang umunlad.
Hinggil kay Magcamit (2013), ang mga pelikulang napapanood sa mga sinehan ay tinatawag na
mga pelikulang komersiyal o mas kilala sa tawag na “mainstream”.
Ayon naman kay Lacunio (2007), isang hamon sa pelikula ngayon ang pagkawala ng
tatak nito bilang isang Pilipinong anyo ng midya. Kung tutuusin, marupok na ang konsepto ng
Pilipino bilang lahi sa ating mga pelikula. Kung ikukumpara sa ibang bansa, mahahalata mo
kung ang napapanood mo ay pelikulang mula sa India o bansang Arabo. Napupuno ng mga
artistang tisoy at tisay na tumatalakay sa mga temang kanluranin. Ang mga naratibong
pampelikula at telebisyon ay nagmumukhang bersiyon ng mga bagay na napanood sa banyagang
midya. Malakas ang pagtangkilik ng mga Pilipino sa pelikulang banyaga, partikular ang
Amerikano, bahagi marahil ng colonial mentality. Madalas nauuwi sa paghanga ang nasabing
pagtangkilik sa mga pelikula.

ANG KASAYSAYAN NG PELIKULA SA PILIPINAS

• Mga Huling Bahagi ng Panahong Kastila
Unang lumitaw ang mga kauna-unahang pelikula noong ika-1 ng Enero taong 1897.
Kabilang na rito ang apat na pelikulang pinamagatang: Un Homme Au Chapeau (Kalalakihang
may Sumbrero), Une Scene Danse Japonaise (Isang Eksena sa Sayawang Hapones), La Place l’
Opera (Sa Lugar ng Tanghalan), at ang Les Boxers (Ang mga Boksingero). Ang mga ito ay
ipinalabas sa Salon de Pertierra, isang sinehan sa No.16 Calle Escolta sa lungsod ng Maynila na
pagmamay-ari ni Antonio Ramos na isang sundalo mula sa Espanya. Nag-angkat siya ng
Lumiere Sinematograph na may 30 pelikula mula sa kanyang account sa isang bangkong swiso.
Ang mga pelikula ay buhat sa mga bansang Pransiya, Alemanya at Britanya.
Taong 1898, para makaakit ng mga manonood ay ginamit ang Lumiere Sinematograph
para gawing tagakuha ng mga magagandang mga eksena mula sa mga local na tanawin sa
Pilipinas na isang dokumentaryo katulad ng Panorama de Manila o “Lupain ng Maynila”,
Fiesta de Quiapo o “Pista ng Quiapo”, Puente de Espania o “Ang Tulay ng Espanya” at ang La
Ecsenas de la Callejeras o ang “Sayawan sa Kalye”.
Bukod kay Ramos ay marami ding mga dayuhang gumagawa ng pelikula ang mga
pumunta sa Pilipinas. Katulad nina Burton Holmes na tinaguriang ama ng Travelogue. Kumuha
siya ng ilang mga dokumentaryo tungkol sa mga pelikula sa Pilipinas. Isa na rito ay ang Battle of
Baliwag taong 1899. Gayundin naman si Kimwood Peters na kumuha ng ilang mga larawan ng
Banaue Rice Terraces sa katulad rin na taon. Si Raymond Ackmeman ng American Biography
ay kumuha ng mga larawan patungkol sa Cock Fight na nagpapakita ng pagkahilig ng mga
Pilipino sa Sabong
• Panahon ng Amerikano
Noong 1900, isang Ingles na nagngangalang Walgrah ang nagpalabas ng ilang mga
pelikula sa Pilipinas. Nagbukas siya ng sinehan kung saan ito ay pinangalangan niyang Cine
Walgrah (unang sinehan) sa No. 60 Calle Santa Rosa sa Intramuros. Itinayo naman ang
ikalawang sinehan ni Samuel Rebarber, isang kastilang negosyante. Tinawag niya itong Gran
Cinematografo Parisen na itinayo niya sa No.80 Calle Crespo sa Quiapo taong 1903. Nagtayo
rin ng sinehan ang Pilipinong si Jose Jimenez na pinangalanan naman niyang Gran
Cinematograpo Rizal sa Calle Azcaraga na ngayon ay kilala bilang Abenida C.M. Recto. Sa
kaparehas rin na tao ay gumawa sila ng mga pelikulang may kinalaman sa kolonisasyon.
Sinasaliwan ito ng tung ng piyano at mga mang-aawit mula sa Manila Gran Opera House.
Taong 1905, may mga ilang gumagawa ng pelikula ang kumuha ng ilang mga eksena
mula sa iba’t ibang pangyayari sa Pilipinas. Ilan na rito sina Herbert Wynham na kumuha ng
ilang eksena mula sa Manila Fire Department, Albert Yearslyay na kumuha ng eksena mula sa
selebrasyon ng Rizal Day sa Luneta (1909), Buds Mars na kumuha ng ilang mga eksena sa
pagputok ng bulkang Mayon, Ang Pagsanjan Falls, sunog sa Tondo, Pandacan at Paco,
pananalasa ng bagyo sa Cebu, at ang paglikas ng mga Igorot papunta sa Barcelona. Ngunit ang
mga pelikulang ito ay hindi naging popular sa mga Pilipino dahil sa ito ay para lamang sa
kaalaman ng mga dayuhan.
Taong 1914, ang US Colonial Government ay gumagamit na ng pelikula sa paghahatid sa
edukasyon at propaganda. Nag-aangkat din sila ng pelikula mula sa Europa ngunit ng sumapit
ang Unang Digmaang Pandaigdig ay pansamantalang itinigil ito.

• Unang Mga Pelikulang Pilipino

Ang pelikulang “Dalagang Bukid” ang kauna-unahang pelikula na gawa ng Pilipinas.
Ipinalabas noong taong 1919 sa direksyon ni Jose Nepomuceno. Ito ay isa sa pinakapopular na
sarsuwela na isinulat ni Hermogenes E. Ilagan na tinaguriang “Ama ng Sarsuwelang Tagalog”.
Noong 1929, ipinalabas ang “Syncopation”. Ang kauna-unahang pelikulang may tunog
na ipinalabas sa Radio Theater sa Maynila sa Plaza Sta. Cruz.
Taong 1930, naging isang bagong anyo ng sining ang pagkakatuklas sa pelikula.
Ang pelikulang “Collegian Love” ay nilapatan ng tunog sa pamamagitan ng
pagdadubing o Talkie.
Taong 1932, ipinalabas ang pelikulang “Ang Aswang”. Ito ay may temang katatakutan
base sa mga alamat, ngunit mga ilang nakatatanda sa pelikulang ito ay sinasabing hindi talaga ito
nilapatan ng purong tunog.
Sa mga panahong ito, ang ilang mga artista at mga prodyuser ay tumutulong sa
pagpapaunlad pa ng industriya ng pelikula. Naging kamangha-mangha ito para sa mamamayang
Pilipino, lalo na magagaling na pagganap at sa pagpili ng tema ng pelikula. Karamihan sa mga ay
tungkol sa pinagdaanan ng mga Pilipino sa mga mananakop katulad na lamang ng “Patria
Amore: Mutya ng Katipunan” na isinulat ni Julian Manansala na mayroong elemento ng
propagandang Anti-Spanish.

Si Carmen Concha Ang unang babaeng direktor sa Pilipinas. Ilan sa kanyang nagawang
mga pelikula ay ang “Magkaisang landas” at ang “Yaman ng Pilipinas (1939). Ilan sa mga
naging sikat na artista bago ang digmaan ay sina:
 ➢ Fernando Poe, Sr.
➢ Ben Rubio
➢ Monang Carvajal
➢ Alfonso Carvajal
➢ Etang Discher

• Panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigidig at ng Pananakop ng Hapones

Noong panahon ng mga Hapones, ang paggawa ng pelikula ay pansamantalang itinigil. Nagdala
ang mga Hapones ng pelikula dito sa Pilipinas, ngunit hindi ito naging popular sa mga Pilipinong
manonood.
Ang mga propaganda laban sa mga Hapones ang naging paksa ng mga ilang mga direktor
sa paggawa ng pelikula. Kabilang na rito ang pelikulang “Dawn of Freedom” na idinirehe nina
Abe Yukata at Geraldo De Leon. Ito ay tungkol sa relasyon ng Hapon sa Pilipinas.
Noong kasagsagan ng digmaan, ang karamihan sa mga artista ay nakadepende sa
entablado lalo na sa Maynila. Ang mga sinehan noon ay bibihira dahil sa mga kaguluhan.

• Dekada ‘50
Pagkatapos ng digmaan ay sumikat ang mga pelikulang ukol sa digmaan. Ilan sa mga naging
sikat na pelikula sa mga Pilipino ang “Garison 13” (1946), “Dugo ng Bayan”, “Walang
Kamatayan” at “Guerilyera”.
Sa panahon rin na ito nagsimula ang Realismo sa pelikula ng Pilipinas. Base sa mga buhay ng
mga Pilipino katulad ng mga napapanahong mga usapin sa lipunan. Naging popular rin ang
komedya at drama sa panahong ito.

• Ang Pelikula sa Taong 1960-2000

Taong 1960, naging tanyag ang mga pelikulang aksyon. Nakilala ang bagong genre ng
bomba. Nagsara ang Lebran, Premiere Productions at LVN at umusbong ang Regal Films.
Naging tanyag ang pelikulang “Sarhento Salcedo” (1960), “Trudis Liit” (1963) at ang
“Mansanas sa Paraiso” (1965).
Taong 1970 hanggang 1980 ay ginamit ang pelikula laban sa Martial Law. Ipinagbawal
ang mga pelikulang bomba at tungkol sa politika.
Mga taong 1980 hanggang 1990 ay naisaalang-alang ang kalidad ng mga pelikula. Dito
nagsimula ang popularidad ng pelikulang masaker, teen-oriented na romantikong komedya at
mga nausong iba’t ibang genre. Sa panahon rin na ito nagbukas ang Star Cinema at GMA Films.
Ilan sa mga pelikula sa panahong ito ay ang “Jose Rizal” at “Sa Pusod ng Dagat” (1998),
“Muro Ami” at “Esperanza: The Movie” (1999).
Sa mga taong 2000 hanggang kasalukuyan ay nauso ang digital at experimental cinema.
Muling isinilang ang Philippine Cinema. Muling nakapukaw ng pansin ang Indie Films. Naging
popular ang mga pelikulang may temang Romantic-Comedy. Ilan sa mga naging sikat at tumatak
sa mga manonood ay ang mga pelikulang “Anak” (2000), “Magnifico” (2003), “One More
Chance” (2007), “Caregiver” (2007), at “RPG Metanoia” (2010).
 Ang Pilipinas, bilang isa sa kauna-unahang nagpasimula ng industriya ng pelikula sa
Asya ay nanatiling matatag sa aspeto ng pinakamaraming nanonood ng pelikula sa Timog-
Silangang Asya. Sa mga nagdaang taon, datapwat, ang industriya ng pelikula ay nagtala ng
pagbaba sa panonood ng pelikula mula 131 milyon noong 1996 hanggang 63 milyon noong
2004.
Ayon sa philstar.com, malaki na ang kaibahan ng mundo ng show business ngayon
kumpara noong nagsisimula pa lamang ang Philippine Movie. Noong panahong iyon ay tila
naging aktibo ang industriya ng entertainment sa ating bansa. Wala pa ang sinasabing slump sa
pelikula na ilang taon din nating naging problema. Pero ngayon ay nakita na natin ang
katotohanan, na kaya pala ang mga tao ay hindi nanonood ng sine ay dahil hindi mataas ang mga
pelikula sa pirated video. Ang totoo pala, kaya sinasabing nagkaroon ng slump sa pelikula at
walang nanonood ay dahil hindi gusto ng mga tao ang mga ginagawang pelikula.
Ayon sa wikianswer.com, dahil sa mga makabagong teknolohiya na ginagamit sa
paggawa ng mga pelikula ngayon, mas naging maganda at malinaw ang mga ito kumpara noon.
Mas marami din ang mapagpipiliang pelikulang panonooin dahil na rin sa dami ng mga artista at
producers na gumagawa ng pelikula ngayon kaysa noon.

MGA KATANGIAN NG PELIKULA

Narito ang ilang mga katangian na makikita sa pelikula:
• Ito ay audio-visual (hearing and seeing) – ang paningin at pandinig ang ginagamit.
• Ang mga damdamin o kaloob-looban o di-konkretong kaisipan o diwa ay dapat na maipakita
nang malinaw sa screen.
• May tiyak na haba ang pelikula.
• Gawa ng maraming tao ang pelikula.
• Nabubuhay ang pelikula nang dahil sa script na iniinterpret ng direktor.

MGA URI NG PELIKULA

Nagkakaroon ng pagkakaiba ang mga pelikula dahil sa sentral na kuwento, emosyong
ipinapadama nito at ang mga kaisipang pinapairal sa bawat palabas.

1. Romansa/Pag-ibig – umiikot ang kuwento sa pag-iibigan ng mga tauhan sa pelikula.

2. Komedya – pelikula kung saan ang mga nagsisiganap ay nagsasaad ng kasiyahan o
lihitimong pagpapatawa sa bawat salitang namumutawi sa bibig ng mga tauhan. Ang
komedya ay maaari ding walang salita na nauso nong panahon ng Silent Movie na
makikita sa ‘di pagbuka ng bibig kundi sa pagkilos ng katawan.
3. Musikal – pelikula kung saan ang mga bidang lalaki at babae ay nagsisipag-awitan.
Matatawag din na isang musical na pelikula kung ang mga bida ay nagsisipagsayawan sa
maka-klasikong kaugalian man o makabagong panahon sa tunog at indak ng musika.
4. Pakikipagsapalaran – pelikula kung saan ang kuwento ay nagaganap sa iba’t ibang
lugar at tumatalakay sa mga tao o lunan ukol sa angkop na pagkakarehistro ng nangyari
sa kuwento ng pelikula.
 5. Aksyon – pelikula kung saan ang isa o marami pang bida ay inilagak sa sunod-sunod na
mga pagsubok o hamon na nangangailangan ng pisikal na pakikipagtunggali at mga
masalimuot na paglalabanan.
6. Patalambuhay – komprehensibong tumatalakay sa tunay na buhay ng isang tao na may
diin sa pinakamakasaysayang kabanata ng kanilang buhay.
7. Krimen – ito ay nakapokus sa buhay ng mga kriminal na umiinog mula sa tunay na
buhay ng mga kriminal hanggang sa mga nilikhang karakterna may napakasamang
katauhan.
8. Drama – pelikula kung saan nakadepende sa mas malalim na pagbuo ng mga
realistikong karakter na tumatalakay sa mga temang emosyonal gaya ng pagkalango sa
alak, pagtataksil, diskriminasyon, sekswalidad, kahirapan, karahasan o korapsyon.
9. Epiko – nagbibigay-diin ito sa dramang pantao sa mas malawak na anggulo na
karaniwang tumatalakay sa mga kaganapang maalamat, mahiwaga at makasaysayan.
10. Pantasya – pelikula na may temang pantastiko na kinapapalooban ng mahika , mga
kakaibang pangyayari o mga kakaibang nilalang.
11. Katatakutan – ito ay humihikayat ng negatibong reaksyong emosyonal mula sa mga
manonood sa pamamagitan ng pag-antig sa takot nito. Karaniwang ginugulat at
pinanginginig ng pelikulang ito ang mga manonood.
12. Science Fiction – pelikula na base sa mga pangyayari na hindi tanggap ng agham gaya
ng daigidig ng mga alien, mga kakaibang nagagawa ng tao at paglipad sa ibang panahon.

MGA SANGKAP NG PELIKULA

Sa pagbuo ng isang pelikula, kinakailangan ng mga sangkap na siyang magbibigay ng
kulay at magpapaganda rito.

1. Kuwento – Ito ang istorya o mga pangyayari kung saan umiikot ang pelikula.
2. Tema – Ito ang pinakapaksa ng kuwento. Ang diwa at pinakapuso ng pelikula.
3. Pamagat – Ang pamagat ng pelikula ang naghahatid ng pinakamensahe ng pelikula. Ito
ay nagsisilbi ring panghatak upang makahikayat ng mga manonood.
4. Tauhan – Mga karakter na gumaganap at nagbibigay-buhay sa kuwento ng pelikula. Sa
pagpili ng mga tauhan na gaganap sa isang pelikula, nangangailagan ng masusing pagpili
sa mga ito upang maging maganda ang kahihinatnan ng bawat gagampanang karakter.
5. Diyalogo – Ito ang mga linyang binabanggit ng mga tauhan sa kuwento. sa pagsusuri ng
pelikula ay dapat isaalang-alang ang mga uri ng lengguwaheng ginamit ng mga tauhan sa
kuwento.
6. Sinematograpiya – Ito ay matapat na paglalarawan sa buhay ng pelikula. Matagumpay
nitong naisalalarawan ang nilalaman sa pamamagitan ng tamang gamit ng ilaw,
komposisyon, at galaw.
7. Iba pang aspetong teknikal – Kabilang dito ang paglalapat ng tunog sa pelikula,
pagpapalit-palit ng eksena, special effects at editing.
• Tunog – naisalin ng buhay na buhay ang mga diyalogo at musika, epektibong
katahimikan at naisaayos ang lahat ng mga ito sa isang malikhaing paraan.
• Musika – Pinalilitaw ang kahulugan ng tagpo o damdamin, pinatitingkad ang
atmospera at damdamin, at inaayunan ang ritmo at daloy ng pelikula.
• Direksyon – Matagumpay ang direktor sa pagbibigay-buhay sa dulang
pampelikula. Nagagawa ng direktor na ipabatid ang kanyang pagkaunawa sa
materyal sa pamamagitan ng malikhaing pagsasanib ng iba’t ibang element ng
pelikula.
• Editing – Sa pag-eedit ng isang pelikula, nagagawang pakitirin o palawakin ang
oras, kalawakan, at galaw ng bawat eksena.
• Disenyong Pamproduksyon – Naisasakatuparan sa malikhaing paraan ang
tagpuan, make-up, kasuotan at mga kagamitan upang maging mas maganda ang
bawat senaryo sa pelikula.
 KABANATA 4
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG SOAP OPERA SA PILIPINAS

LAYUNIN

Matapos ang yunit na ito, inaasahang ang mag-aaral ay:

Kalaaman:
1. Makapagsaliksik ng mga pelikulang Pilipino na tumutukoy sa mga napapanahong isyu;
2. Matukoy ang katuturan ng Indie Films at teleserye sa industriya ng pelikula at kultura; at
3. Mailahad ang konsepto at gamit ng documentary films tungkol sa paghahatid ng mga
isyung may kinalaman sa lipunan.

Kasanayan:
1. Makapagtalakay ng mahahalagang impormasyon tungkol sa katangian ng Pelikulang
Pilipino at iba pang uri nito (Indie Film, Teleserye, Documentary Film);
2. Makabuo ng mahahalagang konsepto tungkol sa mga napapanahong isyu na maaaring
mapanood sa mga pelikula o mainstream at Indie Film;
3. Makapagsagawa ng isang posisyong papel tungkol sa kalagayan ng Pelikulang Pilipino sa
pagpasok ng documentary Film bilang isang yugto sa kalinangan ng pagbibigay
impormasyon;
4. Makagawa ng isang sanaysay tungkol sa implikasyon ng Indie Films sa Pelikulang
Pilipino bilang kultural na kapital;
5. Makapagbalangkas ng isang iskrip para sa isang episodyo ng teleserye; at
6. Makabuo ng isang pagsusuring pampanitikan sa mga Pelikulang Pilipino at mga kaugnay
na uri nito.

Kahalagahan:
1. Mapalalim ang pagpapahalaga pagdating sa pagtangkilik ng mga pelikulang Pilipino;
2. Makapagbigay ng mga makabuluhang pananaliksik patungkol sa mga pelikulang
Pilipino;
3. Maibahagi ang kahalagahan ng Teleserye at Indie Films na nagpapakita ng kultura ng
mga Pilipino; at
4. Maisaalang-alang ang papel ng documentary films sa pagpapakita ng mga kalagayang
panlipunan.

DALOY NG KAALAMAN
Kaligirang Pangkasaysayan ng Soap Opera sa Pilipinas
Allan A. Ortiz

Likas sa mga Pilipino na mapaglibang sa mga libreng oras nito. Subalit ang paglilibang
noon ng ating mga ninuno ay nag-ugat sa mga ritwal nito. Gaya ng ritwal sa pagtatanim,
pakikidigma o may kinalaman sa pang-araw-araw na buhay ng tao na sinasaliwan ng awitin at
sayaw bilang pagtawag sa mga espiritung kanilang pinaniniwalaan.
Nang dumating ang mga Espanyol sa bansa, nanatili ang mga ritwal sa mga liblib na
lugar ng bansa at nadagdagan ang uri ng panitikan na sa kalaunan ay inibig ng mga katutubo
dahil bago ito sa kanilang paningin at pandinig. Hindi rin naglaon ang mga uri ng panitikang ito
ay naging bahagi ng buhay ng ating mga ninuno bilang isang uri ng libangan. Mula sa mga
babasahing may temang relihiyon gaya ng mga awit, korido, pasyon ay nabaling sa panonood ng
mga panitikang ito gaya ng senaculo, moro-moro at mga dula-dulaan.
Nang masakop ang bansa ng Amerika ay ipinakilala ang mga makabagong uri ng
panitikan na may kasamang teknolohiyang gamit. Ito ay ang pinilakang tabing/ sine o mas kilala
bilang pelikula at telebisyon.
Makikitang malaki ang inunlad ng panitikan sa ating bansa. Ito ay naging midyum upang
ipahayag ang saloobin, hangarin, pangarap ng isang Pilipino sa mga akdang pampanitikan mula
sa simpleng tula hanggang sa isang pelikulang napanonood.
Malaki ang naging impluwensya ng panitikan sa buhay ng mga Pilipino gamit ang iba’t
ibang uri ng midyum. Sinasabing ang telebisyon ang pinakamakapangyarihang midyum sapagkat
ito ay may kakayahang abutin ang napakaraming tao dahil sa lawak nararating ng signal nito.
Ang mga dulang pantelebisyon ang pinakatutukan sa loob ng tahanan ng pamilyang
Pilipino noong dekada 50 at kinilala itong soap opera. Ang soap opera ay kuwento tungkol sa
ilang karakter at sa kanilang pakikibaka sa buhay, na inilalahad sa naratibo na punong-puno ng
emosyon (melodrama) at kadalasan, sa eksaheradong paraan. Ang istraktura nito ay ipinalalabas
nang 30 hanggang 45 minuto.. Kadalasan ang tema nito ay kuwentong pamilya – nawalan ng
anak o nagkapalit ng mga anak, kuwentong pag-iibigan ng mayaman at mahirap, o agawan ng
mana. Ang katangian ng mga soap opera ay masalimuot, may nawawalang bagay o tao, may
babawiing bagay o tao at malinaw kung sino ang bida at kontrabida.
Ang soap opera ay kilalang genre ng mga babae dahil sa karamihan sa mga manonood
nito ay babaeng naiiwan sa bahay (Cantor and Pingree, 1983). Ayon naman kay Hobson, ang
mga tauhang babae sa soap opera ay matatapang at isa ito sa pinasikat na katangian ng mga soap
opera. Kitang-kita na ang kapangyarihan ng mga babae sa mga soap opera dahil sa usaping
gender equality. Ang mga babaeng api noon ay palaban na ngayon.

Noong 1949 nagsimulang pumainlalanlang ang

“Gulong ng Palad” na soap opera sa DZRH noong 1949
hanggang 1956 na tinutukan ng mga tagapakinig. Binuhay ito
sa telebisyon ng BBC (Banahaw Broadcasting Corporation)
Channel 2 nong 1977 na pinagbidahan nina Marianne dela
Riva (Luisa), Ronald Corveau (Carding), Augusto Victa (Mang
Emong), (Caridad Sanchez (Aling Idad), Beth Bautista (Mimi)
at 4 na taong gulang na si Romnick Sarmenta (Peping) na
tumagal hanggang 1985.
 Ang kauna-unahang soap opera ay “Hiwaga sa Bahay na
Bato” noong 1963 na tumagal hanggang 1964 na sinundan ng
“Larawan ng Pag-ibig” 1964 at “Prinsipe
Amante” 1966 na ipinalabas sa ABS-CBN.
Taong 1978 ay tinutukan gabi-gabi
ang soap operang “Flordeluna” sa RPN 9
hanggang 1983 at ipinagpatuloy sa BBC 2
noong 1982 hanggang 1986 na
pinagbibidahan nina Janice de Belen, Dindo
Fernando at Laurice Guillen.
Taong
1979 hanggang dekada 80
tinutukan rin gabi-gabi ang
soap operang “Anna Liza” na
pinagbibidahan ng
namayapang si Julie Vega. Dekada
80 nang ipalabas sa
telebisyon ang mga soap opera sa
hapon. Ilan lamang sa mga namayagpag na soap opera noon ay
“Nang Dahil sa Pag-ibig” (1981), “Yagit” (1983), “Kaming mga
Ulila” (1987) ng GMA7, “Ang Pamilya Ko” (1987), “Ula, Ang Batang Gubat” (1988) na
pinagbidahan ni Judy Ann Santos ng IBC 13, “Agila” (1989), “Anna Luna” (1989) ng ABS-
CBN,.
Sabi ni Dorothy Hobson “Soap opera speaks to millions of individual and mirrors
aspects of their lives back to them.” Tunay ngang sinubaybayan ng karaniwang mamamayang
Pilipino ang mga soap opera sa telebisyon dahil sa mga tema nito na sumasalamin sa buhay ng
karaniwang mamamayan; paghihirap at pananagumpay ng mga api sa lipunan, kabiguan at
kaligayahan sa pag-ibig at marami pang iba.
Nagpatuloy ang mga soap opera nang dekada 90 at ilan sa
mga I to ay ang “Valiente” (1992-1995) “Mara Clara” (1992 – 1997)
at “Esperanza” (1997-1999).
Taong 1994 unang ipinakilala ng RPN ang Latin American
Telenovela na “La Traidora.” Hindi gaanong tinangkilik ito subalit
kinatuwaan dahil sa nahuhuli ang pag-dub ng
mga diyalogo sa Filipino sa mga karakter.
Sinasabing ito ang unang inangkat na na tteleserye sa ibang bansa.
Subalit bago pa man makilala ang “La Traidora” ay ipinalabas ng RPN 9
ang “Oshin,” isang seryeng pantelebisyon na mula sa bansang Japan.
Mas nakilala ang mga telenovela nang naging matunog at inantabayanan
ng mga manonood ang “Mari Mar” mula sa “Maria” trilogy” ang una ay
“Maria Mercedes” na kalaunan ay ipinalabas sa ABS-CBN noong 1996
at “Rosalinda” noong 2000, “Maria la del Bario”, na
ipinalabas sa RPN 9 noong 1996 na pinagbibidahan ng
Mexican superstar na si Thalia. Dahil sa kasikatan ng
Mexican telenovela, nagsipagsunuran na rin ang ibang
networks na magpalabas ng ganito ABC 5 (TV5 ngayon)
“Morena Clara” at “Agujetas de Color de Rosa” sa GMA.
Napalitan ang katawagan ng soap opera na telenovela sa mga
panahong ito. Sunod-sunod na mga Latin American telenovela ang ipinalabas sa Pilipinas na
ipinalalabas sa umaga, hapon hanggang gabi.
Gumawa ng tatak ang ABS-CBN nang ilunsad nila ang
kanilang unang teleserye na “Pangako sa Iyo.” Nakilala ang mga
karakter nina Angelo Buenavista (Jerico Rosales) at Yna Macaspac
(Kristine Hermosa). Gayundin ang tarayan ng mga karakter nina
Claudia Buenavista (Jean Garcia) at Amor Powers (Eula Valdez).
Sinundan ito ng sikat na teleserye na “Kay Tagal Kang
Hinintay” na pinagbidahan ni John Lloyd Cruz, Bea Alonzo, Lorna
Tolentino, Jean Garcia, Edu Manzano at John Estrada. Taong 2010
ganap na ginamait ng GMA ang “teledrama” bilang
pagkakakilanlan sa kanilang mga dramang pantelebisyon at
dramaseryes naman sa TV5.
Kung bibigyang kahulugan ang teleserye o teledrama, ito ay mula sa salitang “tele” na
ibig sabihin ay telebisyon at “serye” sa salitang Tagalog ng “series” at “drama” para sa salitang
drama. Ito ay maaaring mauri sa iba’t ibang anyo at genre. Anumang katawagan ng mga ito ito
ay mga dramang palabas sa telebisyon na nag-ugat sa soap opera. Ang mga kuwento nito ay
makabagdamdamin na umiikot sa pag-ibig at drama sa pamilya na sumasabay sa panlasa ng mga
manonood.
Ang RPN 9 ang nagpalabas ng mga Asianovela noong
dekada 80. Ipinalalabas ito sa umaga tuwing Sabado ngunit hindi
naka-dub sa Filipino. Mga Chinese series ang ipinalalabas noon
hanggang ipnalabas nila ang “Oshin” ng bansang Japan noong 1991.
Taong 2003 ipinalabas sa ABS-CBN ang Meteor Garden na kinagat
ng mga manonood. Sinundan ito ng Meteor Rain at Meteor Garden
II.
Hindi rin nagpahuli karibal na
network na GMA sa parehong taon sa
pagpapalabas ng mga teleserye na mula
naman sa bansang Korea ang “Bright Girl” na sinundan ng “Endless
Love: Autum in my Heart” (2003) na pinabidahan nina Song Seung-
heon, Song Hye-kyo and Won Bin. Dahil sa naging maganda ang
pagtagkilik ng mga manonood ay sinundan ito ng GMA na Endless
Love: Winter Sonata (2003) at Endless Love: Summer Scent (2004).
Pinalabas sa ABS-CBN ang Spring Walts (2007) na mula sa Korean
series na Endless Love.
Simula nito nagpalabas na ng mga Koreanovela ang mga malalaking network sa bansa.
Ang TV5 ay nagpalabas ng mga Koreanovela sa tanghali bilang pantapat nila sa noontime show
ng dalawang estasyon. Ilan sa mga ito ay “Hero”, “My Wife is a Superwoman”.
Kung babalikan natin ang kasaysayan ng dramang pantelebisyon, taon ang binibilang ng
soap opera at buwan naman sa teleserye. Ito ay produkto para lamang kumita at hindi linangin
ang kaisipan ng mga manonood na nasasakripisyo ang artistikong halaga nito na hindi
nakatutulong para mamulat at mag-isip ang mga manonood. Sabi ni Janet Tauro sa kanyang
artikulong “Telenovela, Anime Transform Landscape of Philippine TV”, ang tv sa ating bansa ay
patungkol lamang sa pera at ang industriya ay nakapapakadalubhasa sa teknik ng paggawa ng
mga programang bebenta. Dahil sa kinokontrol ng pribadong kompanya na ang layunin ay
kumita mula sa mga advertisers nito dahil sa mataas na ratings.
 Kung papansinin natin, paulit-ulit lamang ang mga kuwento ng mga teleseryeng
napapanood natin. Ngunit sa kabila mga punang ito, patuloy pa rin ang pagtangkilik ng mga
manonood na siyang ikinayayaman naman ng mga network. Sabi ni Adler, ang tv ay isang
cultural wasteland na hindi dapat pinagtutuunan ng pansin. Nasabi rin ng propesor at manunulat
na si Jun Cruz Reyes na ang mga pinanonood na teleserye ay para sa manonood na pang-grade
five na IQ.
Dala ng komersyalismo ay nauuri ang mga dramang
pantelebisyon, soap opera o teleserye na isang pop culture. Ayon kay
Gilda Fernando at M.G. Chavez ang pop o popular culture ay kung
ano ang tanggap ng nakararami na nagmula sa mga impluwensiya ng
teknolohiya at mass media gaya ng print, radyo, telebisyon at
pelikula kaya madaling makilala ng masa. Sa isang artikulo sa
wordpress.com na may pamagat na “Ang Teleserye ng Buhay Ko, ng
Buhay Mo at ng Buhay Nating Lahat!” kapansin-pansin na kaya
madalas mapuna ang mga kuwento ng teleserye ay dahil di umano sa
pagkopya ng mga istorya mula sa ibang bansa gaya na lamang ng
mga punang nakuha ng mga teleseryeng “Sana Maulit Muli” na mula
raw sa pelikulang If Only, ang “Imortal” na ang inspirasyon daw ay
Twilight at ang Lord of the Rings naman ang sa “Encantadia”. Kung
sina Fernando at Chavez (2001) ang tatanungin, ang pangongopya na
nga ang pinakaeksaktong depinisyon ng Pinoy pop culture dahil sabi
nga nila ang Pinoy pop ay laging gaya. Dito pumapasok ang konsepto
ng kapitalista sa telebisyon na kung ano ang uso ay paglalaanan niya
ng pondo upang kumita at tangkilikin ng manonood. Ang
pagpapalabas ng mga telenovela sa Latin Amerika at Asianovela sa
Taiwan at South Korea ang pinagkakagastusan ng mga networks dahil
sa makabagong tagpuan ng mga kuwento, kakaiba at mapangahas na mga kuwento na kalaunan
ay kinopya ang format ng mga ito at ang iba ay niremake pa gaya ng “Only You”, “Green
Rose,” “Pure Love,” “Ako si Kim Samsoon,” “Coffee Prince,” “Mari Mar,” “Maria la del
Bario,” at “Maria Mercedes”. Ito ay naganap sa kalagitnaan ng 2000 subalit ang paghahanap ng
mga bansang tulad ng Pilipinas ng mga teleserye na ipalalabas sa ating bansa ay noong dekada
90 pa nagsimula ay nagawang ipalabas din ang ating mga soap opera at teleserye sa ibang
bansa sa pamamagitan ng The Filipino Channel o TFC ng ABS-CBN at Pinoy TV ng GMA.
Kung ang mga Pilipino ay nahumaling sa
mga Korean novela, hindi rin pahuhuli ang mga
teleserye sa ating bansa na namayagpag sa ibang
bansa. Ang “Pangako Sa’yo” na pinagbidahan ni
Jerico Rosales at Kristine Hermosa ay tinangkilik sa
bansang Malaysia, Indonesia, Singapore, Cambodia,
at Africa. Sa arikulong
inilathala ni Crispina
Martinez-Belen pinanood din ang teleseryeng ito sa China noong 2010
na nakakuha ng 1.3 bilyong manonood mula sa 2,000 channel sa
nasabing bansa. Sa Youtube mo mapapanood nang sumali si Vina
Morales sa IKON ASEAN na ginanap sa Malaysia noong 2007 kung
saan kasagsagan ng kasikatan ng “Pangako Sa’yo” sa nasabing bansa,
sinabayan si Vina Morales ng mga Malaysians sa pag-awit ng theme
song ng nasabing serye. Sa bansang Cambodia ayon kay Nai Hiu Mei mula sa artikulo ni Belen
na dahil sa kasikatan ng teleserye ay Angelo ang ipinangalan sa mga sanggol na ipinanganak sa
nasabing bansa. Sa Times of Zambia, ibinalita ni MeluseKapatamoyo na pinaguusapan ang
teleserye ng mga magkakapamilya, magkakaibigan at magkakapit-bahay. Maging ang
teleseryeng Lobo ay namayagpag din sa mga bansang Brunie, Indo-China, Asia, Europe at
Africa. Kinilala rin ito bilang Best Telenovela sa 30 th BANFF World Television Festival at si
Angel Locsin ay naging nominado sa International Emmy Awards.
Naging malaki ang impluwensya ng telebisyon sa mga Pilipinong manunuod. 95% o
humigit kumulang 34 milyong tao sa populasyon sa urban areas sa bansa ang nakokober ng
National Urban Television Audience Measerement (NUTAM) ng AGB Nielsen Philippines.
Taong 2008, 92% – 95% Pilipino ang naaabot naman ng telebisyon. Ipinakikita lamang nito
ganoon katas ang dami ng Pilipino nanunood ng telebisyon at kapangyarihan ang impluwensya
nito. Taong 2011 ang dalawang dambuhalang network sa bansa ay may apat hanggang limang
oras na nilalaan kada 20 oras sa broadcast para sa teleserye. Ngayon 2017 may dumoble ang oras
na inilaaan ngayon ng dalawang malalaking network para sa teleserye. Hindi mo pa rin ibibilang
ang oras na inilalaan ng mga tao sa panonood ng mga series sa internet. Masasabi nating isang
malaking sandata ito upang hubugin ang kamalayan ng mamamayang Pilipino upang makabuo
ng isang rebolusyon.
Sa paglipas ng panahon sarisaring serye ang umusbong sa
telebsiyon nariyan na ang fantaserye at telepansaya nang
magkabilang malalaking estasyon sa bansa na humugot mula sa mga
kuwento sa komiks, epikong, alamat o sabihing impluwensya ng
banyagang palabas. Magkagayunman, ang soap opera o teleserye ay
kinikilala pa ring mga dramang palabas sa ating bansa na nauuri
lamang a iba’t ibang genre. Tinangkilik at inibig ng mga Pilipino
dahil ito ay nagpapakita ng tema tungkol sa kabayanihan,
pananagumpay ng mabuti laban sa kasamaan, pag-ibig at pag-asa.
Gasgas mang sabihin ang mga plot ng mga ito ay patuloy pa rin
itong tinatangkilik ng masang Pilipino. Ang lahat ng mga ito ay
nagpapakita ng ugali, pamumuhay ng mga tao at karamihan sa mga
drama ay sumasalamin sa suliraning kinakaharap ng bansa, mga
isyung kailangang bigyang pansin ng lipunan. Ang mga aral sa
buhay na ipinakikita ng mga dramang ito ay nagtuturo sa mga
manonood kung paano harapin ang mga suliraning kinahaharap ng
bawat isa sa araw-araw. Gayunman hindi pa rin natuto ang mga
manunood kung paano suriin ang isang palabas na pinanonood. Ang
mahalaga lamang sa kanila ay malibang, matuwa, masiyahan, maluha, mabigo o magtagumpay
kasabay ng kanilang pabirito at hinahangaang artista dahil nakararanas rin sila ng mga ito o
nagbibigay sa kanila ito ng pag-asa. Subalit ang kamalayan ng mga manunuod ay hindi pa ganap.
Marapat lamang maturuan ang mga manunuood kung paano ang mahusay at mapanuring
panonood ng mga programa sa telebisyon na masasabing magbibigay sa kanila ng dagdag
kaalaman, matalas na pagkaunawa sa mga bagay-bagay sa paligid at higit sa lahat ay kung paano
magagamit ang mga impormasyong ito sa kapaki-pakinabang na paraan.
 KABANATA 4

DOKUMENTARYONG PANTELEBISYON

LAYUNIN

Matapos ang yunit na ito, inaasahang

1. Mailahad ang konsepto at gamit ng documentary films tungkol sa paghahatid ng mga
isyung may kinalaman sa lipunan.
2. Makapagtalakay ng mahahalagang impormasyon tungkol sa katangian ng Pelikulang
Pilipino at iba pang uri nito (Indie Film, Teleserye, Documentary Film)
3. Maisaalang-alang ang papel ng documentary films sa pagpapakita ng mga kalagayang
panlipunan.

DALOY NG KAALAMAN

Dokumentaryong Pantelebisyon
Isa pang mahalagang midyum sa larangan ng
broadcast media at hindi maikakailang bahagi ng buhay
ng bawat Pilipino ang telebisyon. Naging bahagi at
sinasabing kasama nga sa daily routine ng mga Pilipino
ang panonood ng mga palabas sa telebisyon simula sa
paggising sa umaga sa mga morning show hanggang sa
oras na bago matulog sa mga prime time na mga
panooring kabilang na ang mga teledrama, balita at mga
dokumentaryong pantelebisyon.
Unti-unting ipinakilala ang telebisyon bilang midyum sa paghahatid ng mahahalagang
kaganapan sa bawat sulok ng bansa sa pamamagitan ng dokumentaryong pantelebisyon. Dito
kinilala ang mga batikang mamamahayag na sina CheChe Lazaro, Abner Mercado, Jessica Soho,
Howie Severino, Sandra Aguinaldo, Jay Taruc at Kara David.
Gaya ng pelikula, ang mga programang pantelebisyon ay maituturing ding isang uri ng
sining na nagsisilbing libangan at gumigising sa isip at damdamin ng isang tao.
Ito’y mahalaga at mabisang sangay na kabatirang panlipunan, pang-ispirituwal,
pangkultura, pangmoralidad, pang-edukasyon at iba pa.
Malaki ang nagagawang impluwensiya nito sa katauhan ng isang nilalang, ang mga
kaisipan, ugali, kabuluhan at pananaw ng isang nilikha ay maaaring maimpluwensiyahan ng mga
pinanood ng mga programa sa telebisyon.
Dokumentaryong Pantelebisyon- Mga palabas na naglalayong maghatid mh komprehensibo at
estratehikong proyekto na sumasalamin sa katotohanan ng buhay at tumatalakay sa kultura at
pamumuhay sa isang lipunan.

Mga Dokumentaryong Pantelebisyon

• Rated K
• Matanglawin
• Motorcycle diaries
• I-witness
• Pinoy meets world
• Reporter’s Notebook
• Weekend Getaway
• Jessica Soho

Katangian ng Dokumentaryong Pantelebisyon

1. Paksa- tumatalakay sa nilalaman ng dokumentaryo kung saan nagpopokus ito sa pagkilos
ng tao sa lipunang kanyang ginagalawan at kung papaano siya kumikilos sa buhay. Ang
mga tao, lugar at pangyayari ay totoong nagaganap at kadalasang napapanahon. Ito rin ay
naglalahad ng katotohanan sa mga nagaganap sa loob ng isang lipunan halimbawa ng
paksang ukol sa kahirapan.
2. Layunin- ito ang gustong sabihin ng mga nasa likod ng paksa ng dokumentaryo. Layunin
nitong irekord ang panlipunang kaganapan na itinuturing nila na mahalagang maipaalam
sa lipunan.
3. Anyo- ang anyo ng dokumentaryo ay nahuhugis habang nasa proseso na kung saan ang
mga diskusiyon ay orihinal at ang mga tunog at tanawin ay pinipili kung akma o karapat-
dapat dito.
4. Estilo at/o Teknik- tumutukoy ito sa tanawin ng bawat pagkuha ng kamera at sa panahon
ng pag-eedit.
5. Uri ng Karanasan- ang dalawang bahagi nito ay ang pang-aestetiko at ang epekto nito sa
tao na maaaring magtulak sa kanya upang gumawa ng aksyon.

Mga Dapat Tandaan sa Pakikipanayam Upang Maisakatuparan ang Pagbuo ng

Dokumentaryong Pantelebisyon:

1. Paghahanda para sa panayam

• Magpaalam sa taong gustong kapanayamin
• Kilalanin ang taong kakapanayamin
2. Pakikipanayam
• Maging magalang
• Magtanong nang maayos
• Itanong ang lahat na ibig malaman kaugnay sa paksa
• Makinig nang mabuti sa sagot ng kinakapanayam
3. Pagkatapos nh Panayam
• Magpasalamat
• Iulat nang maayos ang nakuhang impormasyon sa panayam