Professional Documents
Culture Documents
Teste Gjuha Shqipe 9 PDF
Teste Gjuha Shqipe 9 PDF
Toka e shkretë mbiu nga deti dhe u transformua në një vend të banueshëm prej llojeve të ndryshme të qenieve
të gjalla.
Në fillesë të saj kishte kudo vetëm ujë. Veçse diku nisi të nxirrte krye pak tokë e shkretë, që rrihej nga erërat
dhe shirat. Ishin dy lloj erërash:
Musoli: erë e vrullshme dhe e keqe.
Mukoli: erë e freskët dhe e lehtë.
Një ditë Musoli fryu me forcë të madhe duke ngritur dallgë të mëdha si male, aq të mëdha, sa nisi të acarojë
dhe të shqetësojë Mukolin.
Kështu filloi grindja.
Musoli përçmonte rivalin e tij duke e akuzuar për dobësi dhe pazotësi.
– Kur fryn ti, – i thoshte Musoli, – uji as që e merr vesh. – Nëse fryj unë, uji fryhet, vallëzon, bërtet e ngrihet
deri në qiell.
Dhe, për të treguar aftësitë e tij, mendoi të krijonte diçka që t’u përgjigjej përkëdheljeve të tij dhe të ishte
përçuesi i mirësjelljes së vet.
Kështu krijoi lupungën, një rrënjëz që ai e futi thellë në tokë, mu në qendër të ishullit të shkretë.
Mbas disa kohësh, mbiu një kërcell që lëshoi tri gjethëza të gjelbra, e cili hapi drejt qiellit një lule të mrekullueshme.
Atëherë Mukoli fryu dhe pa me gëzim lulen të vallëzonte e gjethet të fëshfërinin si për të duartrokitur dhe për
të falënderuar për dhurimin e jetës. Qe mjaft i kënaqur.
Por arriti Musoli i furishëm që u përpoq ta këpuste bimëzën, duke fryrë me të gjithë fuqinë.
Bimëza përkulej këtej e andej, por mundi t’u qëndronte të gjitha sulmeve.
Me të kaluar stuhia, bimëza u drejtua duke treguar ngjyrat e shkëlqyera që i binin më shumë në sy pas stuhisë,
dhe nisi të kundërmojë ajrin me aromën e saj.
Atëherë Musoli kuptoi se dhe kundërshtari i tij dinte të bënte diçka të mirë dhe u tërhoq në një anë të oqeanit,
duke e lënë rivalin e tij në paqe.
Lupulunga e vogël u rrit e u bë pemë, u ngarkua me lule e fruta. Nga farat e frutave të rëna në tokë mbinë bimë
të reja. Ato formuan pyje të mëdha me pemë. Me to u mbulua i gjithë ishulli.
Me kalimin e kohës, njëra nga pemët u tha nga pleqëria dhe nga druri i kalbur doli një insekt. Ishte një krimb
i bardhë, i gjatë 2 cm dhe shumë grykës pas fletëve të buta të bimëve. Ai u shumëzua aq shumë sa vuri në
rrezik jetën e bimëve të tjera.
Atëherë Mukoli e përzuri me të gjithë pasardhësit e tij. Lejoi që të mbetej vetëm një krimb, i cili kishte premtuar
se do të ishte i urtë dhe i sjellshëm. Nga ai patën vazhdimin më tej të gjitha kafshët paqësore. Ndërsa nga
krimbat e tjerë që u fshehën, lindën kafshët grabitqare.
6. Përcakto figurën kryesore letrare mbi të cilën është ndërtuar ky mit. 3 pikë
________________________________________________________________________
Ilustroni me 2 shembuj nga teksti.
________________________________ ______________________________
________________________________________________________________________
270
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha Shqipe 9”
emërzimi____________________ Fjalia_____________________________________
Rretho në fjalitë e dhëna rastet kur apostrofi është përdorur gabim. 1 pikë
… diçka që tu përgjigjej përkëdheljeve të tij.
… m’u në qendër të ishullit të shkretë
… mundi t’u rezistojë sulmeve
… m’i trego aftësitë e tua, - tha Mukoli.
Tabela e vlerësimit
% 0 - 24 25 - 38 39 - 51 52 - 64 65 - 77 78 - 90 91 - 100
Pikët 0-8 9 –13 15 - 17 18 - 22 23 - 27 28 - 31 32 -35
Nota 4 5 6 7 8 9 10
271
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha Shqipe 9”
Fati i tij ishte që të qëndronte në thellësirat e errëta të oqeanit, larg të gjitha kurtheve të grepave dhe dinakërive.
Fati im ishte që të shkoja dhe ta gjeja të vetëm, atje ku nuk kishte depërtuar asnjeri tjetër. Asnjeri tjetër i kësaj
bote. Tani ne jemi të lidhur bashkë me njeri-tjetrin që nga mesdita. Dhe asnjeri nuk mund t’i vijë në ndihmë atij
ose mua.
Ndoshta unë nuk duhej të bëhesha peshkatar, mendoi. Por s’ke ç’i bën, sepse për këtë gjë jam lindur në këtë
botë. Duhet të kujdesem të ha tonin përpara se të zbardhë dita.
Pak kohë para se të gdhinte, diçka kafshoi njërën nga karremat që i kish pas shpine. Dëgjoi se si u thye kallami
dhe filli rrëshqiti me shpejtësi nga buza e barkës. Në errësirë nxori thikën nga këllëfi dhe, duke përballuar
gjithë forcën tërheqëse të peshkut me shpatullën e majtë, i dha trupit prapa dhe e preu fillin tek druri i buzës së
barkës. Pastaj preu fillin që kishte më pranë dhe në errësirë lidhi fundet e lira të lëmsheve rezervë. Ai punonte
me shkathtësi duke shtrënguar fillin me njërën dorë dhe duke mbajtur me këmbë lëmshin rezervë. Të gjitha
ishin të lidhura bashkë, dy për çdo karrem të lëshuar dhe dy për litarin që kishte kapur peshkun.
“Peshk”, i tha me zë të ulët, “unë nuk ndahem nga ty gjersa jam gjallë, por ma pret mendja se dhe ti nuk
ndahesh nga unë”, mendoi plaku dhe zuri të presë mëngjesin.
Në këtë orë të mëngjesit bënte ftohët dhe ai u shtrëngua pas dërrasave që të ngrohej. “Unë mund të duroj,
derisa duron dhe peshku”, mendoi. Dhe agimi ndriçoi në fillim litarin e tendosur që futej thellë në ujë. Barka
ikte pa pushim dhe kur dielli nisi të ngrihet në horizont, ai dukej sikur qëndronte mbi supin e djathtë të plakut.
“Po ecën drejt veriut”, tha plaku. Rryma do të na ketë shpurë larg nga lindja, mendoi. Do kisha qejf që peshku
të ikte pas rrymës. Kjo gjë do të tregonte se është lodhur.
Marrë nga novela e Ernest Heminguejit“Plaku dhe deti”
6. Alternativat që tregojnë se plaku është peshkatar me përvojë dhe i zoti, janë: 1 pikë
orientohet mirë me pikat e horizontit;
shpejtësia me të cilën manovron;
nuk njeh ndikimin e rrymave detare;
përballon me vështirësi të papriturat e detit.
10. Shkruaj cili është qëndrimi yt lidhur me veprimet dhe karakterin e plakut. 2 pikë
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
11. Teknika e shkrimit e përdorur nga autori në këtë fragment është dialog-monolog.
Jepni dy argumente përse është përdorur kjo teknikë. 2 pikë
a.________________________________ b.________________________________
12. Shkruaj si i kupton fjalët e plakut “ … unë nuk ndahem nga ty sa të jem gjallë, por ma pret mendja se
dhe ti nuk ndahesh nga unë.” 2 pikë
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
273
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha Shqipe 9”
1.. Gjej dhe nënvizo në paragrafin I gjymtyrët homogjene. Shkruaj cilat prej tyre kanë funksion:
3 pikë
përcaktor → ______________________________
kallëzues → ______________________________
kundrinor i zhdrejtë → ______________________________
6. Shkruaje fjalinë e dhënë si ligjëratë të drejtë, ku fjalët e autorit (pjesa lajmëruese) të jenë në fillim.
3 pikë
Peshk, i tha me zë të ulët, unë nuk ndahem nga ty sa të jem gjallë...
___________________________________________________________________________
Tabela e vlerësimit
% 0 -24 25 - 38 39 - 51 52 - 64 65 - 77 78 - 90 91 - 100
Pikët 0-8 9 – 13 14 - 17 18 - 22 23 - 26 27 - 31 32 - 34
Nota 4 5 6 7 8 9 10
274
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha Shqipe 9”
Ai lindi në vitin 1809, në qytetin e vogël Shreubbury. Babai, dr. Robert Darvini, ishte një mjek i njohur i vendit
dhe njeri shumë pedant për sa i përket edukimit të djalit të tij. Kur Çarli shkoi në shkollën e përgjithshme të
qytetit, drejtori e përmendte si një djalë që lëvizte lart e poshtë, duke qeshur e folur pa mend, pa u marrë
me ndonjë gjë të dobishme. Me “të dobishme”, ky drejtor kuptonte zgjedhimin e foljeve latine dhe greke. Me
“lëvizje lart e poshtë”, kuptonte midis të tjerash, lëvizjet e Çarlit për të mbledhur kacabunj të të gjitha llojeve.
Edhe më vonë, kur studionte teologji, Darvini ishte më i interesuar për gjahun e zogjve dhe për mbledhjen e
fluturave, sesa për studimet. Kështu që nuk mori nota të mira në provimin e teologjisë. Por, krahas studimeve
në teologji, ai arriti të bënte një punë të mirë si natyralist. Jo më pak u mor me gjeologji, që ndoshta ishte për
kohën shkenca më e përhapur. Në vitin 1831, me të mbaruar provimet e teologjisë në Kembrixh, ai udhëtoi në
Uellsin Verior, për të studiuar formacionet malore dhe për të kërkuar fosile. Në gusht të të njëjtit vit, kur ishte
vetëm 22 vjeç, mori një letër që ndryshoi të gjithë rrjedhën e jetës së tij ...
Letra ishte nga miku dhe mësuesi i tij John Steven Henslov. Ai i shkruante: “Më kanë kërkuar ... për të
shoqëruar kapiten Ficroin, që është ngarkuar nga qeveria për të vizatuar hartat e brigjeve jugore të Amerikës.
Unë sugjerova... se ju konsideroj personin më të kualifikuar që mund të mendohet, për të marrë përsipër një
detyrë të tillë. Për sa i përket anës financiare, nuk kam ndonjë të dhënë. Udhëtimi do të vazhdojë dy vjet ...”.
Anija H. M. S. “Beagle” u nis nga porti i Plimuthit më 27 dhjetor të vitit 1831 me kurs për në Amerikën e Jugut,
dhe nuk u kthye në Angli përpara tetorit të vitit 1836. Dy vjetët u bënë pesë vjet të plotë. Por edhe udhëtimi për
në Amerikën e Jugut u kthye në udhëtim rreth botës. Po flas për udhëtimin më të rëndësishëm të zbulimeve
shkencore të kohëve të reja. Nga Amerika e Jugut rruga vazhdoi nëpër Oqeanin Paqësor deri në Zelandën
e Re, Australi dhe Afrikën e Veriut. Prej andej udhëtuan përsëri në Amerikën e Jugut, para se të ktheheshin
përsëri në Angli. Vetë Darvini shkroi se “udhëtimi me Beagle-n” ishte padyshim udhëtimi më domethënës në
jetën e tij. Vitet e para “Beagle” lundroi lart e poshtë nëpër brigjet e Amerikës së Jugut. Kjo i dha dorë Darvinit
të njihej me kontinentin dhe tokën në brendësi. Një rëndësi të madhe kishin ekspeditat në ishujt e Galapagosit,
në perëndim të Amerikës së Jugut. Në këtë mënyrë ai mblodhi material të mjaftueshëm, të cilin pak nga pak e
dërgoi në Angli. Sidoqoftë, reflektimet për natyrën dhe shumë histori të jetuara, ai i mbajti për vete. Kur u kthye
në atdhe, në moshën njëzeteshtatëvjeçare, ishte tashmë i njohur si shkencëtar natyralist. Që në atë kohë ai
e kishte në kokë atë që do të bëhej më vonë teoria e evolucionit. Por kaluan shumë vjet pas kthimit të tij në
atdhe, para se të publikonte kryeveprën e tij: “Origjina e llojeve me ndihmën e seleksionimit natyral dhe ruajtja
e racave të favorizuara në luftën për jetë.”
Marrë nga romani i Jostein Gaarder-it“Bota e Sofisë”
3. Gjej cilat janë fjalitë e paragrafit II, që shtjellojnë informacione të paragrafit I. 1 pikë
Ishte më i interesuar në gjahun e zogjve dhe mbledhjen e fluturave;
Arriti të bënte një punë të mirë si natyralist;
Në vitin 1831 udhëtoi në Uellsin Verior;
Në gusht të vitit1831 mori një letër.
4. Shkruaj numrin e paragrafit dhe nënvizo vendin ku mund të vendosësh fjalinë e mëposhtme, që të
qëndrojë kuptimisht. 1 pikë
të rekomandoj një natyralist, _______________________________________________________________
5. Në paragrafin IV, Darvini pohon “udhëtimi me Beagle-n” ishte padyshim udhëtimi më domethënës
në jetën e tij. Rretho arsyen: 1 pikë
se lundroi në vende të panjohura për të;
u përball me vështirësi dhe rreziqet e jetës në oqean;
bëri zbulimet shkencore të kohëve të reja;
njohu zakone e tradita të popullsisë së Amerikës së Jugut, Zelandës së Re, Australisë dhe Afrikës së Veriut?
6. Ndihmuar nga titulli i veprës së Darvinit, rretho cila nga tezat e mëposhtme është parashtruar në
veprën e tij. 1 pikë
bimët dhe kafshët vijnë nga forma të hershme primitive nëpërmjet evolucionit biologjik;
evolucioni ndodh si rezultat i përzgjedhjes natyrale;
evolucioni biologjik i bimëve dhe kafshëve nuk varet nga përzgjedhja natyrale;
bimët dhe kafshët janë krijuar njëherë e përgjithmonë nëpërmjet një akti të krijimit të posaçëm.
7. Rretho me cilin nga katër kuptimet e dhëna është përdorur fjala kurs? 1 pikë
tërësia e mësimeve brenda një kohe të caktuar;
çmimi në treg i aksioneve dhe letrave me vlerë;
drejtimi i lëvizjes së një mjeti;
rruga që ndjek një shtet a parti.
8. Shpjego arsyen e vërtetë pse Darvini nuk kishte rezultate të mira në mësime. 2 pikë
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
9. Shkruaj gjykimin tënd për vlerësimin që drejtori bën për Darvinin. 2 pikë
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
10. Shkruaj vlerësimin tënd për rëndësinë e udhëtimit të Darvinit rreth botës. 2 pikë
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
11. Cili është qëllimi i Darvinit gjatë studimit të formacioneve malore dhe kërkimit të fosileve?
1 pikë
_____________________________________________________________________________
12. Shkruaj argumentet tuaja, se pse ishte i rëndësishëm për Darvinin udhëtimi me “Beagle-n”?
_____________________________________________________________________________ 1 pikë
13. Përcakto llojin e këtij teksti dhe shpjego çfarë e dallon një tekst rrëfyes joletrar nga një tekst
rrëfyes letrar. Ilustro me shembuj. 2 pikë
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
276
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha Shqipe 9”
14. Pse miku dhe mësuesi i tij sugjeron emrin e Darvinit për udhëtimin në Amerikën e Jugut, duke e
konsideruar si personin më të kualifikuar? 2 pikë
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
277