Bosanski ejalet u 17 st

Kandiski rat 1645 1669 : jedan od dogadzaja koji je potvrdio opravdnost ui upozorenja hasan Kafija
pruscak i drugih mislilaca ali isto tako potvrdio i pocetak slabljnje O.C samovolja i nezakonitos ponasanje
namjesnika i dzavnih sluzbenika u provnici narocito u pogranickim

Rat je poveo sultan ibrahim 1 zvani deli 1460 1648 on je svojim surovima vladanjem i rasklasenim i
rasipnicnim zivotom zivotom ispraznio carsku blagajnu a janicari i spahije doveo u stalne pobune

Tih godina u carstvu je vladao opce nezadovoljstvo pokretanjem ratat sam sultan je najmeravo paznu
sklonit sa realnim problemima carstva da bu se drzava izvukla iz krize sultan se odlucio za rat protiv
mletacke republike i osvanjae krita

Rat je poceo 1644 kad je malteski pirat napo brod koji su napali hadzije u instabulu se to odmah uzeo
kao povod jer je M.R prema dogovoru porte bila duzna da zastite brodove od pirata

M.r je nstojala onemogucigti gusarsku pljackase akcije ali nije bial sklona zatvaranje svoju luka za
brodove koji su operirali u ime krscanstva

U istabulu se smatralo da ce se osvajanje krita zaustavit gusarsko napadima na osmansko obale i

brodove Velika osmanaska flota od 400 brodova i sa 75000 vojnika i iskrcali 1645 u blizini na sjeveru
zapadu krita

Domace grcko stavnovnisto koje trpilo srofu mletacku vlast i vjerske pritiske katolickog svestenstva
pruzena je zanacajna podrska invaziskoj vojnici su u kratko vrijeme osvojili je hanija sa velikim ratnim
pljenom sa topovima

Ova velika pobjeda nije iskoristen komadanti flote jusuf pasa je smijenje na njegov mjesto posavajo sefni
mehmed pasa koje je vrijeme trosio plackajusi pljen

Zato osvajanje je preostalog rata krita pretvorilo u dugo i iscrpljen opsadu ikiralona sta je dobio i naziv
kritski rat

Za vrijeme rata je imo 7 sandzaka bosanski kliski pkaracki krcko licki i bihacki posljedna dva su se po
potrebi u jedan a bihacki od 17 stoljeca bio privremeno ukinut

Dakle 1645 zapoceto su sire vojne opreracije kada su osmanske trupe napale kret no na bosanskom
dalmatiskom granici u prvoj godini rtat nije bio apsolutni nikakvih vojnih operacija i trgovina duz granica
bila je normalna

Prve ratne operacije na bosansko osmanskoj dalmatiskoj granici pocele su u ljeto 1646 tada je bosanski
namjesnik ibrahima oasa sivcevic gabeljak u sjvernoj dakmaciji u prvoj godinan ratat dalmatiskoj granici
bilo je

U oktobru istte godine ibrahim psas pokuso osvojit sibenik ali nije uspio mlecani sve vise povecavaju
svoje redove u ovim krajevima i pokusaju da predobru katolicke i pravoslavne raju na nkjihovoj strani
uoci velikih vojnih sukoba po mletacku vlast se stavila krajina i mjesta cetine i neretve i poljice
Pocetkom 1467 mletacke posade cesto prelaze granicu u uzomiraju osmanska mjesta veliki poraz
nanjijela su mlecani krcko lickomm sandzak begu halil pasa alajbegovica koji je zarobljen i odveden u
veneciju nakon toga mlecani su osvojili novi grad

Zbog uspjeha mletacka vojska katolci i pravoslavci iz bosne prelaze pod vlast m.r tako m.r dobila brojne
vojnike u progranckim oblastima mlecani malo pomalo potiskuju osmalnije

Krajem marta 30 3 1648 mlecani su sovjili klis jedan od nazacajnijih osvojili klis i osvojili zemuniku
primomorsku tvrdavu

Iste godine osvaja zemuniku i kamen selo nedaleko od splita dervis pasa skupio u livnu vojsku komadao
povjeri

Ali ga te ovi krenuse u dalmaciju ovaj dobro organiziro odred vosjke pod predaju prilikom likvidiro oko
7000 hajduka u uskoka sa tog pohoda donesena je kuga iz dalmacije koji je uskoro zafato cjeli ejalet sam
vodza je umro prirodnom smrcu nije od kuge

1654 mlecani su okolili kina se pridruzio bosanski namjsnika fadila pasa maglajevca koji zajedno sa
kinskom posadom porazi napadaca u to vrijeme mr je icrpljena dugogodisnej ratom pokusavala sklopili
mirovni sporrazum

Prilike u osmanskom carstvu nisu bile dobre i radi unutrasnjih sukoba njihov glavni cilj porte je bio da
osvoji krit i stime su uslojavlai do a kraja rat avode se samo u manjim pogranickim okrsajima jer je
glavina vojska bila na kritu mirovni sporazum zaklucene je potpisu 6 1669 u jednom satoru ugovorom
mletacka republika su obnovljene trgovacke povlastice oc uz buducu buducnosti uzdrzi od pomaganju
sultanovih neprijatelja

Bosanski ejalet izmedu kandijskog i beckog rata 1669 1683

Nakon zakljucene mira bosanski namjesnik ibrahim pasa tesnjacki priredio je o drzavnom trosku veliko
slavlje ljudi su se umorili od rata te im mir godio krja kadiskog rata bosna se nasla finsaciski iscrpljena sa
ratom stala je trgovina sa dalmatiskim i mletackim lukima obije strane se trudile da trgovinu oprave
mlecani su zelei da odbiju trgovinu dubrovnika posebno je trgovina ozivila zadrskoj skeli preko koje je
islo promet sa ankom godisnje je na zadrskom skelu pristizalo iz bosne vise od 20000 volova

Akona je iz bosne uvozla 700 tona voska i 600 bala safija kozija koza i 3000 bala volove koze i 600 tovara
vune ovaj trgovski polet koji je trajao 14g do zavrsetka kand do pocetka beckog rata nije bio dovoljan

Jer su slabost seoske privrede koja je bila glavni izvoz sirovine za gradsku esnafu proizvodi prometa
nesigurnost i veliki prilivi englske maifakture robe bili su uzroci negativnog trgovackog bilanska bosne
cijenen su stalno rasle zloupotreba vlasti sve prisutnije

1682 doslo je do otvorenog bune seljaka u srajevskom kadiluku seljaci su se pobunili zbog zloupotrebe
organa sudske i upravne vlasti

Kad je u tom perijodu bilo puno ne rjesnih lucajeva ubistava sarajevska mulla i muslimi naumili su da na
ime toga od svakog seljak anaplate globe i novac medusobno podjele seljaci su se usprotivili placanje
globe 1668 krenuli u srajavu gdje su ubili iste i razorili 4 kuce najmjesnika sljacima se pridruzio i prvodio
pjesnik Hasan kaimija koji je potjeran iz sarajeva a ostali platili veliku ostetu

Hasan kamija zerrin oglu pjesnik koji je piso na turskom i na bosanskom jeziku bio je blizu puka i
podrzavo raju u pobunama sto ga je cinilo veoma popularnim i krazmaticnim njegov stihovi su bili
jedostavni i lako razumive za obicnog puka skolovo se u sarajevu i sofiji pripadao je balivetijskom i
kadirijskom tarikatu

Predvodeni velikim veyirom kara mustafe pase osmanska vojska je sredinom 1683 izvrsio posljednji
prodor u srednju evropu mustafa nije zanimalo misljenje drugih vezira i tehnika i sposobnost hasbuske
vojske

To ce skupo stajat u ovom pohodu i opsadi beca ucestovali je velike broj bosanaca po zapovjedom bos
namjesnika hizir pasa bosanci su bili prehodnici zaduzeni za gradnju mostova na rjeci raab

Pod osmanskom vojskom je pao jedan za drugom padali su gradovi kad je kara mustafa pasa sa
glavnicom vojskom presao raab cjeli hazbuski dvor je napustio bec i sklonjo se u gornju austriju

Oci vidaca grad su napustili oko 60000 ljudi ponjeli su samo najvrednije plakali su i kukali koda su
omanlije vec zauzele bec

Izmedu 11 i 13 jula kara mustafe je vec bio nadomak bca i njegov vojska mogla se uocit sa gradskih
zidina isti dan nugog i napornog marsa u grad su usla posljednja pojacanja koje je doveo general schultz
zarazen dizenterija iz dunavnskog mocvara branioci beca su imali na raspolaganje 72 puka pjesaka i
kirasira uz gradsku stazu oko 15 000 ljudi od kojih su brojni ranjeni i bolesni te nesposobni za borbu

Opsada beca je pocela je 14 17 1638 i trajala je 60 dana iscpljena braniteljima u posljednjim cas pristigla
u pomoc jan 3 sobieski na celu vojske sa poljacima

U odlucijujucoj bici na brdu kahelnbegu 12 9 1683 saveznicka vojska je porazila osm snagu pod
komadom velikog vezira kara mustafe pase bio je kraj opsade beca ali i kraj ofanziva moci o.c nakon
bitke car je zelio mir ali je sultan odbio sa time poceo je dugi 13 godisnji rat zvani becki rat

Bosanci su se vise puta sukobljavali sa polacima sa promjenivom srecom u borbama sa poljacima je

poginulo 7000 bosanaca a medu njima i bosanski namjesnik hizir pasa

Glavnina osmanske vojske u povlacenju prikupili se u budimu veliki vezir je krenuo prema beogradu
namjeravajuci tamo ogranizirat no njegovi protivnici su ubjedili sultana ibrahima 4 da je on krivac za
gubitak rata pa je bio on zadavljen u begograskoj tvrdavi 1683

Rat se od prilaza becu brzo prenio na juznu granicu bosne

Pod osmanskom vlacu ostao je knin i skin pocetkom 1684 ustanici su zauzeli i makarsku osmanlije su
izgubili jedan cjeli sandak venecija usla u rat protiv o.c pa je ustanak onkocanac a ustanici su bili ostali
glavna glavnina vojske

Austrici nisu odmah u cjlosti iskoristili pojedu pod becom jer su bili zauleti rat sa fracuskom po zavrsetku
istog rata evropske drzave zazaivaju svetu ligu austriske ruse poljske i mletacka republika u narednih 16
godina osmanska ramija su se borile na vise frontova istovremeno protiv hazbugovaca ugraskoj slavoniji
hrvacke bosni srbiji protiv poljske u ukrajini mlecanima dlamaciju boki albaniji i moreji protiv rusije krim
u vlaskoj i moldaviji

Najveci gutak o.c 1684 i 1685 najveci dio jugozapada ugraska ukljcuje i pesku bili su rukama hazbugovaca
hiljada spahija iz bosne izgubili svoja imanja a

Od pada budima 1686 spahije idu u unutrasnjost i druge krajeve takodze i jevreji koji se sele u srajevu

Ljetp 1686 hazbuski odredi su presli dunav i okoliki beograd koji su usli 1688 time je srusena odbranema
linija pa je sultan trazio mir sutrijanci su htjeli prihvatit mir ali njihovi saveznici nisu zeljeli ti poslje
propadanje pregovora husein pasa je uspio odbranio sjeverne granici na drugoj strani konacno su izgubili
licki krbavski gradovi 1689m hazbugovci su osvojili tehislam nis vidim pirot pec

Mustafa pasa je izvrsio naj ne ocekivani preokret u osman historiji vojska pod ovim veziro bila spremna
na kontra ofanizivu 9 septerbra bio u nisu a a pocetkom oktobra u smederevu beograd je onovo pao
1690

Poslje 6 dnan opsade time j ponovo upostavljena osmanska odbranena linija na dunavu 1960 bila su
uspjesno i na bosanskom frontu bosanski namjesnici je sa jakim snagama prodorom u slavoniji

Godine 1669 u bosni vojno upravni i pravosudni sistem pocelo efikasno fukcjonirta kao rezultat odlucnu
politiku velikg vezira mustafa pase cuprilica medutim to nije pomoglo da olaksa privredne prilike i
inflaciju icrpljeno stavnonisto se zalilo istabulu ali nisu slali novac vec se u bosni pocele pravit sitni nova
bakarne pare mangure za osiguranje palat vojnicima

Iste godine pada snijga na zito pa natade glad od koje je pomrlo mnogo naroda jedan dibrovcanin je
zabiljezeno da je u 1690 u srajevu i konjicu vladala takav glad te da su ljudi pobili i pojeli sve pse

Glad je vlada u fojnici srajevu banaj aluci te u svim krajveima bosne na lasvinim ljetopisima 1981 biljezi
ljudi su jeli listove kori koru od drveta vinovu lozu pse i macke u srajevu izidose djeca mrtvu djecu u
banjaluci obkesenn ljude preko noci pojeli to nije smtalo da se zavrsi rat

Vec 1691 pas a mustafa pasa cuprilic sa 100000 vojnika i 150 topova uspio uradit veliku stetu
neprijatelji al medutim snjime se zaustavlja ofanzive borbe

Eugen savojski na sarajevo 1697 je upo u srajevo i zapalio ga topovskim napadima stim djelom postaje
komadant hazbuske carske vojske

O prilike u bosni je govorio ulema odbri ljudi i sejhovi i sirotinje 1695 uputili visokoj porti

Nas kraj se nalazi u samoj granici carstvu neki nasi koji su bili sposobni za borbu i ra su vrjeme ratova u
bojevima izginuli za borbi i rat su za vrijeme ratova u bojevima izgubili a neki su opet prosle godine
pomrli od kuge a neki za vrjeme suse i nerodice i pred navalom ( nisam stigo )

1697 BOSANCI su bili dovedeni do granice rasula i da ih je samo strogo naredbe sultana mustafa 2
idrzala na okupu i sprjeciti od masovnog iseljena 1698 bosanski nasmjesni mustafa pasa dobio strogu
naredbu od sultana

Da zatvori granice i da neda da bjeze na druge zemlje

Bosljednje bitke zaracenih drazava vodial se na prostor bosanskog ejaleta kod stolca krajem decebra
1697 Tokom 1698 bosanci su uglavnom ratovali protiv mlecana

KARLOVACKI MIROVNI UGVOR 1699 I NJEGOV ZNACAJ

Posto su sve strane bile iscrpljene dugogodisnjim ratom pregovori prsredovali su engleska holadija i
spanija konacno sporazum je postignut u sremskim karlovcu

S obzirom da se u sremskim kalovcimam tokom ratnih dejstava bili razrusenih sastanak se vrsio u satoru i
improvizaranim drvenom vjecnicom

Rusija radi ne prihvatanja nekih njenih pitanja ona je trazila sepirativni mir dlegacija su predvodili rejs
efendija i posrednika kao grk mavronkordatos kao glavni politicki savjetnik engleska ser vilijam pidzer
holadski jakov kolier suatriski grof ouinger i obervestmashal schlik ruski prokop bogadanovic vonnicin i
poljski nakejovski i mletacki karlo rucini

Delegracije su 27 i 28 oktobra 1698g 1698 bilo je 36 zasjednan glavno Ncelo je bilo da sva katolicak
zemlja dogovara sa osmanskim casrtvom 15 minuta pred ponoci po zamobili reiz efendije jel su planetet
bile uskladenen te ce bit povoljno odlucene

Voda ugraske delegacije je priredio veceru koji su krenule rano do svojih drzava da ih obavjeste o kraju
rata i opustavljanju mira i prekorenoj karti evrope Ono sto ce se vazno zapamtiti je da su pregovaraci
sjedili za okruglim stolom cime se uradilo da niko se ne osjeca majoniriran i tako svi su jednaki za tim
stolom to je prvi puta da je u sveckoj historjij da je izabran okrugli sto je pocelo od tog dogadzaja

Zatim hronoloski dogadzaji o ovom dogadzaju valja isticat ulazili u zgradi bolje rec baraci da ulaze sa
posebnog ulaza i uisto vrijeme u tu dvoranu da budu jednaki

Barkak je imala vjecnici sa 3 odaje i velikom dvoranom za plenalne zasjedanje

Po mirovnom ugovoru svaka zemlja koja je osvojila zemlje do popisivanje mirovnog ugovora mogu
sadrzat 26 janurala 1699 potpisan sa harzbusima 7 feburala sa mlecanima republika ruski su mir
potpisali 15 jula 1700 g Prema odbrenama ovog mira sva sadrzi ono sto je u casu ptpisa drzale

Tako je austrija dobila cjelu ugrasku osim banata slavoniju srem do linije podvucena izmedu slankamen i
morovic a granica bosanskog ejaleta isla uglavnom danasnje granice bosne

Mletacka republika je dobila je sadrazaala preleponez u grckoj au dalmaciji cijela oblast dinarskih
planina i na uscu neretve gabel Mlecani napusteni od svojih saveznika austrijana morali su da se povuku
iz cjele hercegovina

Dubrovacka republika zastocene od austrije sutorinu i kleku Poljaci i rusi dobili azov na krimu jedan dio
ukrajine do dnjestera i pravo na teriroralno posirenje do kubana

Ovaj mirr bio tezak jel su o.c moralo dat teske ustupke i vidimo da ce pocet gubit pozicije na evropi i od
voga korist ce ima velike evropske zemlje

Na planu spoljnih odnosa poceli su da duvaju drugi vjetovi osmansko carstvo vise nije nametalal svoje
odebrevec je morlal je pregovarat sa protivnicima a cesto sa se povinuje njihovim zahtjevima
Posto su zagspodarili velikim djelom ukrajine rusija sada granici prema sa o.c u basrabiji a zatim duz zone
koju su hanovi osmanski vazali osvojili u krimu isto u ovom stoljecu jaca Rusija

Karlovackim mirom ugovorm 1699 i njegov znacaj poduhvatlil koje je pokretao petar veliki karjem 18 st
trebalo je da obezbijeduju pristup crnom moru sto je kokretizovali osvajanjem azova to su osmanlije
priznale 1700

Eglesi u holadan kao i francuzi pravo na obnovi svoje kapitulacije pa cak i neke pobosljanaj vezana za
trgovinu atktivnosti

Karlovacki mirovni ugovor19669 i njegov znacaj za bosnu

Karlovacki mirovni ugvor 1699 donio je brojne promjene na prostorima evropskim dijelom osmanskog
carstva od toga vrmena o.c ide sa ofanzivnog na obranicki vojsku

Bosanski ejalet 1699 1791

Bosanski ejalet od karlovackog mira do osmansko mletackog rata 1699 1714

Karlovackog mirom se oznacava medunarodne granice Bosanskog ejaleta koje su isle rijekom savom i
unom na jugu skoro istovjetno danasnjom granicom bosne i dalmacije na istoku smederedkim
sandzakom a na jugu granicom nekadasnih novopazarskim sandzaku

Sultan je karlovackim miro potrvrdio slobodu vjeroispovjesti katolcima u Bosni sto je ustriskom caru
omogucilo da se po vidu njihovom carstvu dao mogucnosti da se upletet u unutrasnje poslove o.c
ugovorom garatuje slobode trgovine svi stranama to je omogucilo austriji i mlecanima dakomercialno
iskoristavaju o.c i da preko svojih trgovaca uzbunjuju krscansko stavnovnistvo protiv sultana

Karlovackim mirom teritorija ejaleta je osjetno smanjen ostavso skoro bez cijelog cernickom pozeckog i
lickog sandzaka te djelom kliskog i hercegovackog velikim teritorijalnom gubicima o.c u beckom ratu
bosanski ejaletom postaje njihova progranica granica

Opasnost od mlecana i asutriskom uticalo je da se probosansko stavnovnisto posebno muslimansko

svrsta u jedistveni front odbrane bosne branci bosnu ejalet to stavnovnistvo se borilo za svoj opstanak i
identitet po kome su se razlikovale od drugih sa kojim su zivjeli svjesni mogucnosti da dodu pod vlast
beca i m.r ili da fizickim ratova u 18 st za odbranu drzave imale su kapetanije one su imale iskljucivo
odbrnenog karaktera

Kapetanije :u vrijeme potpisivanja karovackog mira u bosni je bilo 12 kapetanija a do kraja 18 st 38

zapovjednica kapetanija su se zvali kapetani poticali su najistukatnije bosanskim porodicama za
obavljanjem poslova koji su im povjereni u pocetku su dovijali posjede lene

Samu u vreme izmedu 1669 i 1718 formirano je 13 kapetanija i to skoro u cjleim duzem pogranickim
mjestima sjediste novo formiranig kapetanija bile su onogost klobuk stolac pocitelj mostar ljubuski rog
duvno stara ostrovica kozarac kobas bosanski brod i vraduk godine 1717 ukinuta je roska a u astriskim
osmanskom ratu.....(nisam stigo)

No sami za sebeb vojni objekti nebi imali nikakve koristi da na celu niste bile zanacjni ljudi i porodice
akbabivi cirici ferhatpasici gradascevici kulenovici sarici kapetanovici pasici resulbegovica rizvanbegovici
tasovac uzeribegovici i vucijakovici Narociti znacaj su imale licnosti iz tih porodica ali beg ceric 1717
uspjesno odbranio bos novi kojeg je sa vecim vojnim snagama napo grof ivan draskovic u prvim
decenijama 18 st posebno je bio poznast osman beg besirevic on je 1690 i 1727 onje uspio odbraniti od
2 rata od strane mletacke i austriskih trupa njegova kapetanija obihvatala sotrozac bilu stinu cazin stulic
pecigrad kladusa podzvizd

Isto vremeno u kraju bos sandzaka znacaj je imo osman aga resulbeovica o je od 1712 do 1728 bio
najzancaniji licnost ne samo poverenje mu kapetanije nego i sireg djela hercegovackog sandzaka

On je pored jacanja i dizajna fotofikacija gledo je da ekonomski jaca svoj kraj i prituzbe dubrovacke
republike radi trgovackih prevara pa je prijavljen velikoj porti i smjenjen sa pozicije

Kapetan mehmed beg i ferhadpasic skoovic diznost kapetana najaluckom kapetanije je od 1708 do 1736
u tom perijodu uzivali su veliki autoritet ne samo za vojnu nego i druge pitanja u bici protiv rusije vojska
kod ozije 1737 zarobljeni i pogubljeni sa mnogo drugim licnostima u o.c

U 18 st porodica kulenovic prvi poznat kapetan iz ove porodice bio je salih aga njegov ugled je porasto za
vrijeme karlovackog mira on je u perijodu 1699 i 1722 obavljao duznosti ne samo ostrogacim
kapetanijama nego i zadarskim emina 1707 upravom na ovaj primjere govori da su kapetani obavljali ne
samo vojnicke nego i druge vrlo cesto i znacajne privredne poslove

Abdulah pasa mushim pao u zadal hamdanan 1774 (nisam stigo )

Salih aga i sin mu mahmud pasa kulenovic su u prvoj polovini 18 st doprinjeli u igradnji dzisrli kebira
hvala i palanka covka takodze su incirali i brojne druge gradevinske radove to je doprinjelo prosirenje u
uvecnje stare ostrovice i orasce mjihov veliki deprinos bio je podizajne brojnih kuca najvise u ruralnim
podrucujem te podizanjem 4 dzamije u staroj ostrovici

Mdzu znacajnim kapetanskim pordociama bili su i zvornickim fidajici dale vise licnosti naj istaknutije
licnost je mehmed on je kao zvornicki kapetan bio uticajan u bicic kod banjaluke on je od sultana
mahmuda 1 bio poglasen gazija i postavljen kao sandzak beg zvornickog

Medzu uvazenijim licnostima bosne 18 st bilu su Tuzlanski kapetani dervis hasan beg

Jedan od novo osnovanih kapetanija poslje karlovackog mira bila je i onogostaska nazilazila se na
priostore danasnjeg niksica i njegove okoline uz pomoc drzave ovo mjesto pretvorilo u veci drusteveni i
privredni cetar takodze su izgradili i tvradavu sve je to doprinjelo da osmansko balsti nesto prije 1703
donese odluku o formiranju onogoskog kapetanije (nisam stigo )

Novi arhivski podaci su korigirali ranije misljene da je kljucki kapetanija osnovna oko 1740 u 18 st
kapetani ove porodice bili su abdul baki aga u 1749 mustafa 1 z 1761 ali beg u 1778 i mustafa 2 1818 g
Medu kapetanija koje su osnovane poslje 1699 bila je i gradcacka vrmeneom su gradacevicki kapetani iz
porodice gradascevic postali vlasnici velikih brojeva cifiluka i cililuckih kuca polozaj i bogastvo ucinili su
ne samo kapetane nego i druge clanove