BANGHAY ARALIN SA FILIPINO

GRADO 10
UNANG MARKAHAN
ARALIN 1.6
Panitikan : Tulang Liriko - Pastoral
Teksto : “Ang Tinig ng Ligaw na Gansa” (Tula mula sa Egypt)
Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat
Wika : Mga Hudyat sa Pagpapahayag ng Emosyon at Saloobin
(Padamdam na Pangungusap, Pahayag na Tiyakang
Nagpapadama ng Damdamin at Konstruksyong
Gramatika.)
Bilang ng Araw : 4 na Sesyon
MGA KASANAYANG PAMPAGKATUTO SA BAWAT DOMAIN

PAG-UNAWA SA NAPAKINGGAN (PN) (F10PN-Ie-f-65)

 Nahihinuha kung bakit itinuturing na bayani sa kanilang lugar at
kapanahunan ang persona sa tula.

PAG-UNAWA SA BINASA (PB) (F10PB-Ie-f-65)

 Naibibigay ang sariling interpretasyon kung bakit ang mga suliranin ay
ipinararanas ng may akdasa pangunahing tauhan.

PAGLINANG NG TALASALITAAN (PT) (F10PT-Ie-f-64)

 Nabibigyang puna ang bisa ng paggamit ng mga salitang
nagpapahayag ng matinding damdamin.

PANONOOD (PD) (F10PD-Ie-f-64)

 Natutukoy ang mga bahaging napanood na tiyakang nagpapakita ng
ugnayan ng mga tauhan sa pwersa ng kalikasan.

PAGSASALITA (PS) (F10PS-Ie-f-67)

 Nababasa nang paawit ang ilang piling saknong ng binasang tula.

PAGSULAT (PU) (F10PU-Ie-f-67)

 Nakasusulat ng tulang pandamdamin na nagpapahayag ng positibong
pananaw sa buhay sa likod ng pagiging masalimuot nito.
 Nagagamit ang angkop na paraan ng pagpapahayag ng damdamin sa
isang tula.

WIKA AT GRAMATIKA (WG) (F10WG-Ie-f-60)

 Nagagamit ang angkop na mga paraan ng pagpapahayag ng
damdamin sa isang tula.

Unang Markahan| 101

 TUKLASIN
I. LAYUNIN

PANONOOD (PD) (F10PD-Ie-f-64)

 Natutukoy ang bahaging napanood na tiyakang nagpapakita ng ugnayan ng
mga tauhan sa pwersa ng kalikasan.

II. PAKSA

Panitikan : “Ang Tinig ng Ligaw na Gansa”

(Tulang Liriko - Pastoral - Egypt)
Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat
Kagamitan : Videoclip mula sa youtube, Pantulong na biswal
Sanggunian : Ikasampung Baitang Modyul para sa Mag-aaral
Unang Edisyon 2015
nina Vilma C. Ambat et.al.
Bilang ng Araw : 1 Sesyon

III. PROSESO NG PAGKATUTO

Gawaing Rutinari
 Pagtatala ng Liban
 Pagtse-tsek ng Takdang Aralin
 Balik- Aral

AKTIBITI

1. Motibasyon

Mungkahing Istratehiya: VIDEO OF SPOKEN WORD POETRY

Pag-unawa sa mensahe ni Juan Miguel Severo sa kanyang tulang
"Ang Nag-iisa"
"Ang Nag-iisa"

Noong unang panahon

Noong ang mga bituin ay alitaptap pa lamang sa bukid

Ang araw ay namumuhay sa pagitan ng dalawang bundok

Ang buwan ay isang dalagang lagalag sa gubat

Unang Markahan| 102

Tanggalin ang kadena sa aking mga kamay

Ang bato sa aking mga paa

Bigyan ninyo ako ng gabing hindi kasing dilim

Ng umaga na hindi kasing ginaw

At sinagot sya ni Bathala:

Ibibigay ko sayo ang iyong hiling

Kung tatanggapin mo ang alok kong sugal

Kailangan mong languyin ang pinakamalalim na ilog ng lungkot

Kalaban ang pinakamatitinding alon ng pighati

At hindi ka dapat lumubog

Kaya't ang Nag-iisa ay lumusong sa tubig

Sinanay ang sarili sa hirap ng paghinga

Lumangoy patungo sa dalampasigan ng saya

At nang umahon sya mula sa kanyang sugal

Kasama nyang umahon ang pag-ibig - ang pagmamahal

Sa unang pagkakataon

Ang Nag-iisa ay Nag-mamahal

Magkasama nilang nilakbay ang bawat burol, lambak at talampas ng

maligaya

May pangako ng walang wakas

Pero nagbago ang anyo ng pag-ibig

Naging galit, pagod, sinungaling, mapagkimkim

Unang Markahan| 103

 Gabay na Tanong:
Mungkahing Estratehiya: PICK YOUR QUESTION
a. Tukuyin ang pagsubok na pinagdaanan ng isang taong ibig matupad
ang kahilingan.
b. Ilarawan ang una at ikalawang bahagi ng damdaming naranasan ng
persona sa tula?
c. Bigyang pansin ang estilo ng may akda. Paano sinimulan ni Juan
Miguel Severo ang kanyang tula?

2. Pokus na Tanong

a. Bakit mahalagang unawain ang tulang lirikong pastoral ng mga

taga - Ehipto?
b. Paano mabisang maipahahayag ang damdamin sa tula?
c. Bakit mahalagang unawain ang tulang lirikong pastoral ng mga
3. Presentasyon

Mungkahing Estratehiya: PREZI MUNA

Pag-unawa sa impormasyon mula sa presentasyong prezi.

.
Panitikan at Tula mula sa Ehipto

ni Bernadette Morales
Gawain:
Mungkahing Estratehiya: PIN THE WORDS
Bawat pangkat ay magkakaroon ng representante upang iangkop
ang metacard sa mga larawan.

Book of the dead Amduat Utterance

Coffin text s Bull of Heaven

1. 2.

3. 4.

Unang Markahan| 104

 Angkop na kasagutan:

1. Book of the dead 2. Coffin text

3. Utterance 5. Bull of Heaven

ANALISIS

1. Paano napatunayan na ang mga taga Ehipto noong una pa lamang ay may
interes na sa pagsulat ng tula?
2. Saan kalimitang ipinatutungkol ang mga naukit na tula?

 Pagbibigay ng Input ng Guro

D A G D A G K A A L A M A N - ( F O R Y O U R I N F O R M A T I O N)

TULANG LIRIKO

Ang tulang liriko ay may himig awit pa rin hanggang ngayon bagama’t

pinatutunayan ng makata na hindi na kailangan ang isang lira o anupamang
instrumento upang siya’y umawit. Nakalilikha siya ng musika sa pamamagitan
ng pagsasama-sama ng mga salita. Palibhasa’y matindi siya kung
magdamdam, ang kanyang mga salita at damdamin ay nalilikha ng tunog na
maaliw-iw at nakagagayuma.
Bukod sa mayamang damdamin, ang iginaganda ng tulang liriko ay
ang indayog ng mga taludtod at ang pagsising-isang tunog ng mga huling
pantig bukod pa ang paggamit ng maririkit na paglalarawan.
Halimbawa ng Tulang Liriko:  Sa Dalampasigan ni Teodoro A. Agoncillo

Uri ng Tulang Liriko:

A. Pastoral – ang salitang pastoral ay mula sa salitang Latin na “pastor”. ang
tulang pastoral ay hindi lamang tungkol sa buhay ng isang pastor at
pagpapastor. Ito ay tulang pumapaksa at naglalarawan ng simpleng paraan ng
pamumuhay, pag-ibig, at iba pa.
Ang mga sopistikadong alagad ng sining ang sumusulat ng tulang pastoral na
nagpapalagay at dinarama ang katauhan ng isang simpleng tao. Maaaring pag-
aralan ang tulang pastoral bilang:  
 Kilala ang mga taga-Egypt sa pagpapahalaga sa kamatayan ng tao. Ngunit
lingid sa kaalaman ng nakararami, higit na pinahahalagahan nila ang buhay
kaya maging sa kamatayan ay nais nila itong pagpatuloy.
Ang katibayan sa paniniwalang ito ay ang sinaunang tulang nakuha sa
mga kuweba sa . Ang paksa at tema sa mga akdang ito ay pawang
tungkol pagpapahalaga sa karaniwang pamumuhay ng tao
      

Unang Markahan| 105

B. Elehiya
C. Soneto
D.Oda
E. Awit
F. Dalit

Ikasampung Baitang Modyul para sa Mag-aaral Unang Edisyon 2015

nina Vilma C. Ambat et.al. pahina 87-89
http://www.slideshare.net/JenitaGuinoo/ang-tinig-ng-ligaw-na-gansa
http://tagaloglang.com/ano-ang-tulang-liriko/
http://tulangliriko.blogspot.com/

ABSTRAKSYON

Mungkahing Estratehiya: BUUIN MO

Bumuo ng konsepto ng araling tinalakay gamit ang mga gabay na ideya.
Tulang Pastoral
Gumagamit ng mga simbolo
kaugnay ang kalikasan
Simpleng paraan ng
pamumuhay

Ugnayan ng persona sa
kalikasan
Uri at Elementong Tula

Pagpapaha-laga
sa buhay

APLIKASYON

Mungkahing Estratehiya: HUGOT LINES

Bumuo ng isang saknong ng tula na maglalaman ng sariling

karanasan, nabasa o narinig na nagpapakita ng ugnayan ng mga tauhan sa
pwersa ng kalikasan.

Unang Markahan| 106

IV. Kasunduan

1. Magsaliksik ng iba pang tula mula sa Pilipinas na tiyakang

nagpapakita ng ugnayan ng mga tauhan sa puwersa ng kalikasan.
2. Basahin nang may pag-unawa ang akdang
“Ang Tinig ng Ligaw na Gansa”
3. Paano nasasalamin sa tula ang kultura ng Egypt?

Unang Markahan| 107

 LINANGIN
I. LAYUNIN

PAG-UNAWA SA NAPAKINGGAN (PN) (F10PN-Ie-f-65

 Nahihinuha kung bakit itinuturing na bayani sa kanilang lugar at
kapanahunan ang persona sa tula.

PAG-UNAWA SA BINASA (PB) (F10PB-Ie-f-65)

 Naibibigay ang sariling interpretasyon kung bakit ang mga suliranin ay
ipinararanas ng may akda sa pangunahing tauhan.

PAGLINANG NG TALASALITAAN (PT) (F10PT-Ie-f-64)

 Nabibigyang puna ang bisa ng paggamit ng mga salitang
nagpapahayag ng matinding damdamin.

II. PAKSA

Panitikan : (Tulang Liriko - Pastoral - Egypt)

Teksto : “Ang Tinig ng Ligaw na Gansa”
Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat
Wika : Mga Hudyat sa Pagpapahayag ng Emosyon at
Saloobin (Padamdam na Pangungusap, Pahayag
na Tiyakang Nagpapadama ng Damdamin at
Konstruksyong Gramatika.)
Bilang ng Araw : 1 Sesyon

III. PROSESO NG PAGKATUTO

Gawaing Rutinari
 Pagtatala ng Liban
 Pagtse-tsek ng Takdang Aralin
 Balik- Aral

AKTIBITI

1. Motibasyon

Mungkahing Estratehiya: ISHARE SA SOCIAL MEDIA

“BAYANI NG BUKID”
Isa-isahin ang masasalaming kultura mula sa tula at patunayan kung
bakit itinuturing na bayani sa kanilang lugar at kapanahunan ang persona ng
tula.

Unang Markahan| 108

 Gabay na Tanong:
Mungkahing Estratehiya: FISHBONE TECHNIQUE
a. Ilahad ang damdaming nangibabaw sa awit.
b. Sa iyong palagay makatotohanan ba ang inilalahad ng kompositor/liriko
sa mensahe ng awit? Patunayan.

2. Presentasyon

Mungkahing Estratehiya: SINE MINUTE!

Pagpapanood ng videoclip ng aralin mula sa youtube.
“Ang Tinig ng Ligaw na Gansa”
Isinalin sa Filipino ni Vilma C. Ambat
https://www.youtube.com/watch?v=jM_Y1RqhWhk

Gabay na Tanong:
Mungkahing Estratehiya: PASS THE BALL
a. Sino ang persona o nagsasalita sa tula?
b. Ibahagi ang nabuong kaisipan matapos mapanood ang videoclip ng
tula.

3. Pangkatang Gawain

Pangkat I: Mungkahing Estratehiya: SQUEEZE A MINUTE

Piliin mula sa talaan ang mga salitang may pagkakatulad ng
kahulugan sa mga salitang nasa loob ng kahon.

nakulong naloko mailap kawala

pain mahirap hulihin silo bilanggo
takas preso pugante nabihag

alpas

Ligaw na gansa

bihag

bitag

Pangkat II: Mungkahing Istratehiya: T - CHART

Unang Markahan| 109

 Suriin ang mga simbolong ginamit sa tula at ipaliwanag ang
kahulugan nito. Tukuyin ang suliraning ipinaranas ng may akda sa
pangunahing tauhan.
Tinig ng Ligaw
na Gansa

Simbolismo Kahulugan

pain

Ligaw na
Gansa

bihag

Pangkat III: Mungkahing Istratehiya: VIDEOKE TAYO

Bigyang puna ang bisa ng paggamit ng mga salitang nagpalutang ng
matinding damdamin
“Ikaw” ni Yeng Contantino
hhttps://www.youtube.com/watch?v=itAFdkIlFNo

Pangkat IV: Mungkahing Istratehiya: COMPARE AND CONTRAST

Paano nagkakatulad at nagkaiba ayon sa kayarian ang dalawang tula?
Ang Tinig ng Ligaw Kayarian Bayani ng Bukid
na Gansa
Pagkakatulad
a. sukat
b. tugma
c. talinghaga
d. kariktan
Pagkakaiba
a. sukat
b. tugma
c. talinghaga
d. kariktan

Unang Markahan| 110

 Pamantayan sa Pagmamarka
(Tingnan ang inihanda ng guro)

 Kailangan
Katamtamang
Mga Napakahusay Mahusay pang
Husay
Kategorya 10-9 8-7 Paghusayin
6-5
4-1
May mga Lahat ng
Ang mga datos /gawain inilahad ay
Kaangkupan datos/gawain ay Angkop ang na hindi higit na
sa inilahad ay datos /gawaing gaanong nangangaila-
Task/Layunin nagpapakikita ng inilahad. nagpapakita ngan ng
kaangkupan . ng kaangkupan
kaangkupan. sa gawain.
Maliwanag Hindi
Napakahusay ng Mahusay ang
ang ginawang malinaw ang
ginawang ginawang
pagpapaliwan ginawang
Kalinawan ng pagpapaliwanag/ pagpapaliwana
ag/ pagpapakita
Presentasyon pagkakabuo ng g/ pagkakabuo
pagkakabuo ng
mensaheng ng mensaheng
ng mensaheng mensaheng
ipinababatid. ipinababatid
ipinababatid. nais ipabatid.
Halos lahat
ng miyembro
Ang lahat ng ng pangkat
miyembro ng ay walang
Dalawa sa
pangkat ay disiplina.
miyembro ng
nagkakaisa at Hindi maayos
May pangkat ay
may respeto sa ang
pagkakaisa at hindi maayos
isa’t isa. presentasyon
pagtutulungan na nakikilahok
Napakaayos ng .
ang bawat sa
kanilang Nangangaila-
Kooperasyon miyembro. gawain.Maayo
ipinakitang ngan ng
Maayos ang s ang ipinakita
presentasyon disiplina at
ipinakitang nilang
dahil lahat ng respeto sa
presentasyon presentasyon
miyembro ay bawat
ng bawat isa. at may
kumikilos sa isa.Kailangan
respesto sa
gawaing lahat ng
bawat isa.
nakaatang sa miyembro ay
bawat isa. nakikipagtulu
-ngan sa
gawain.
Napakamalikhain Malikhain at Walang
at napakahusay mahusay ang buhay ang
Maayos na
ng pagpapalutang ipinakitang
Pagkamalikha napalutang
pagpapalutang sa nais pagpapalutan
in/ Kasiningan ang ideya na
sa nais ipabatid ipabatid na g ng
nais ipabatid.
na mensahe/ mensahe/ mensahe /
impormasyon impormasyon. ideya.
Pagtatanghal ng pangkatang gawain

Unang Markahan| 111

 Pagbibigay ng feedback ng guro sa itinanghal na pangkatang gawain
 Pagbibigay ng iskor at pagkilala sa natatanging pangkat na nagpakita
ng kahusayan sa ginawang pangkatan batay sa rubriks na ibinigay ng
guro.
ANALISIS

1. Sa iyong palagay, bakit kaya ang mga damdaming nakapaloob sa

isang akda ay kailangang iparanas sa tauhan ng tula/mambabasa?
2. Paano naging mabisa ang paggamit ng mga simbolo sa pagpapalutang ng
damdamin ng tula?
3. Paano nagkaiba at nagkatulad ang mensahe ng tula mula sa Ehipto at
Pilipinas?
4. Anong pangunahing kaisipan ang hatid ng akda sa mambabasa?

 Pagbibigay ng Input ng Guro

D A G D A G K A A L A M A N - ( F O R Y O U R I N F O R M A T I O N)

Mga Paraan sa Pagsulat/Pagpapalutang sa Kariktan ng Tula

1. Magmasid sa paligid, paglakbayin ang imahinasyon at magbasa ng

mga halimbawa ng tula. Sa ganitong paraan, detalyado at malinaw na
mailalarawan ng makata ang kaisipang nais niyang palutangin sa tula.
2. Lahat na ng paksa ay naitampok na sa tula subalit nakasalalay pa
rin sa makata ang pagiging orihinal ng akdang kaniyang isinulat. Nagiging
bago ang lumang paksa sa pagbibigay ng makata ng bagong pananaw
tungkol dito. Ang pananaw na ito ay maaaring batay sa sarili niyang
Karanasan, mga namasid niya o bunga lamang ng kanyang makulay na
imahinasyon.
3. Ang tula ay siksik at nag-uumapaw sa mensahe na ipinahahayag sa
kakaunting salita lamang. Magiging busog sa kahulugan at malikhain ang
pagpapahayag ng kaisipan kung gagamitan ng tayutay at matatalinghagang
pananalita.
4. Kailangang maging mapagparanas ang isang tula upang mag-iwan
ng kakintalan sa mambabasa. Mapagparanas ang isang tula kung ipinakikita
at ipinadarama (nalalasahan, naaamoy, naririnig) ng makata ang mensahe
ng kanyang akda hindi lamang niya ito sinasabi.
http://tulangliriko.blogspot.com/

Ang “Tinig ng Ligaw na Gansa” ng Ehipto at “Bayani ng Bukid” ng

Pilipinas ay magkaparehong isang tulang lirikong pastoral. Ang dalawang tula
ay magkatulad din ng paksa. Inilalarawan ng dalawang tula ang
komplikasyon ng buhay at simpleng buhay. Ngunit ang dalawang tula ay
magkaiba sa ilang elemento tulad ng  pagkakasintunugan ng mga salita sa
huling pantig ng bawat taludtod ( tugma), bilang ng pantig sa bawat taludtod
(sukat) at naitatagong kahulugan sa salita o pahayag ( talinghaga). Magkaiba
din ang dalawa sa kariktan nito. Magkaiba ang impresyon na nakakintal sa
isipan ng mambabasa.  
Unang Markahan| 112
https://brainly.ph/question/194840
ABSTRAKSYON

Mungkahing Estratehiya: POST IT ON THE WALL!

Bakit mahalagang unawain ang tulang lirikong pastoral ng mga taga -

Ehipto?

APLIKASYON

Mungkahing Estratehiya: SABAYANG PAGBIGKAS

Bumuo ng isang simpleng tula na tutukoy sa pagiging bayani sa

kanilang lugar

4. Ebalwasyon

Panuto: Piliin ang letra ng tamang kasagutan sa bawat bilang.

Ang galit ay ang apoy na sumusunog sa aking puso.

Simula ng bawiin ang suhay ng aking buhay halos hindi ko na
maihakbang ang aking mga paa patungo sa parang na dati ay
kandungan ng aking kabuhayan.
Subalit ang panahon ang naging daan upang ang
sinisikil na galit ay mapaglabanan, upang ang mga
inspirasyong nabalam ay lingunin at muling magbungkal.
Makapagbinhi man ng suhay hindi para sa sarili kundi sa
bayan.
ni Gemma A. Montalbo

1. Tukuyin ang suliraning inilahad sa sitwasyon.

a. Kaibigan b. Minamahal c. Magulang

2. Bakit itinuturing na bayani ang persona sa tula?

a. Matatag b. May pagtanggap c. Responsible

Panuto: Piliin sa kahon ang ang angkop na kasagutan. (3-4)

a. mapagbigay c. ikinabubuhay
b. Hindi tunay ang kalayaan d. minamahal

Unang Markahan| 113

 3. Ang galit ay ang apoy na sumusunog sa aking puso. Simula ng
bawiin ang suhay ng aking buhay
4. patungo sa parang na dati ay kandungan ng aking kaligayahan.

Panuto: Piliin ang diwang ipinahihiwatig ng taludtod ng tula. Letra

lamang ang isusulat
5. Kasarinlan baga itong ang bibig mo’y nakasusi?
Ang mata mo’y nakadilat at bulag na di mawari
a. hindi tunay ang kalayaan
b. walang karapatang magsalita
c. namamanhid sa pagkukunwari
d. walang karapatang makapagpahayag

Susi sa Pagwawasto:

1. B 2. B 3. D 4. C 5. A

Index of Mastery
SEKSYON Blg. Ng Mag-aaral INDEX IV.

Kasunduan

1. Magsaliksik ng iba pang tulang pastoral mula sa Egypt at suriin ang

damdaming nakapaloob dito.
2. Basahin at unawain ang mensaheng akdang “Republikang Basahan” ni
Teodoro Agoncillo.
3. Ano-anong damdamin ang makikita sa nasabing tula. Bigyang
patunay.
4. Magdala ng mga larawang nagpapakita ng iba’t ibang emosyon.

Unang Markahan| 114

 PAGNILAYAN AT UNAWAIN
I. LAYUNIN

WIKA AT GRAMATIKA (WG) (F10WG-Ie-f-60)

 Nagagamit ang angkop na mga paraan ng pagpapahayag ng damdamin sa
isang tula.

PAGSASALITA (PS) (F10PS-Ie-f-67)

 Nababasa nang paawit ang ilang piling saknong ng binasang akda.

II. PAKSA

Wika : Mga Hudyat sa Pagpapahayag ng Emosyon at

Saloobin
(Padamdam na Pangungusap, Pahayag na
Tiyakang Nagpapadama ng
Damdamin at Konstruksyong Gramatika.)
Kagamitan : Videoclip mula sa youtube, pantulong na
biswal
Sanggunian : Ikasampung Baitang Modyul para sa Mag-aaral
Unang Edisyon 2015
nina Vilma C. Ambat et.al.
Bilang ng Araw : 1 Sesyon

III. PROSESO NG PAGKATUTO

Gawaing Rutinari
 Pagtatala ng Liban
 Pagtse-tsek ng Takdang Aralin
 Balik- Aral

AKTIBITI

1. Motibasyon

Mungkahing Estratehiya: IARTE MO!

Sa pamamagitan ng larawan, iaarte ang sumusunod na sitwasyon
kaugnay sa emosyon sa larawan. Bawat pangkat ay magkakaroon ng
representante upang isagawa ang gawain.
1. Taong lihim na hinahangaan
2. Kakilalang may mabigat na suliranin
3. Taong nais hingan ng paumanhin
4. Kaklase na hinahangaan mo dahil sa kanyang kabutihan

Unang Markahan| 115

 Gabay sa Pag-unawa:
Mungkahing Estratehiya: DRAWLOTS
1. Isa-isahin ang mga emosyong ipinamalas ng mga piling mag-
aaral.Iugnay ang mga ipinamalas sa gawain sa kabuuang emosyon na
dapat taglayin ng isang tula.
2. Bakit nararapat na magtaglay at magbagi ng damdamin ang isang tula
sa mambabasa?

2. Presentasyon

Mungkahing Estratehiya: SCENE MO ‘TO!

IPagpapabasa ng Tulang “Republikang Basahan”
(Pagbasa nang paawit) Papangkat
Republikang Basahan
Ni Teodoro Agoncillo
Sanggunian: Ikasampung Baitang Modyul para sa Mag-aaral Edisyon 2015
nina Vilma C. Ambat et.al.
pahina 258

Gabay na Tanong:
Mungkahing Estratehiya: PASS THE QUESTION
a. Bakit hindi tunay ang pagkamit ng kalayaan ng bansa ayon sa may-
akda?
b. Paano makakamit ang tunay na kalayaan ayon sa tula?
c. Paano ipinahayag ng may akda ang kanyang damdamin sa tula?

Gawain:
Tukuyin kung anong damdamin at paraan ng pagpapahayag ang ginamit
sa bawat pangungusap.

Unang Markahan| 116

 Paraan ng
Pangungusap Damdamin Pagpapahayag
1. Humimbing kang mapayapa,
mabuhay kang nangangarap
2. Kalayaan! Malaya ka, oo na nga,
bakit hindi?
Sa patak ng iyong luha’y malaya
kang mamighati!
3. Ang buhay mo’y walang patid na
hibla ng pagtataksil
Sa sarili, lipi’t angkan, sa bayan
mong dumarating!
4. Ang galing-galing mong magsaulo
ng tula.
5. Ang husay ng mga taga-Egypt sa
kanilang sining, di ba?
6. Talagang galit na galit ang makata
nang isulat niya ang tula.
7. Wala na tayong pag-asa kung
patuloy tayong magpapaalipin.
8. Sobrang sipag ng mga magsasaka
A NAL
sa ating bansa!
ISI S
9. Wow! May pag-asa pa tayong
umunlad! 1.
10. Pasensiya na,wala na akong
magagawa.

Paano nagiging makulay/mabisa ang alinmang akdang pampanitikan?

2. Bilang isang mag-aaral sa panitikan, paano mo higit na bibigyang kulay
ang mga tulang susulatin mo?

 Pagbibigay ng Input ng Guro

D A G D A G K A A L A M A N - ( F O R Y O U R I N F O R M A T I O N)

Pagsasanib ng Gramatika at Retorika

Pagsasalaysay

Alam mo ba na... ang wika ay hindi lamang instrumento sa

pagpapahayag ng kaisipan kundi ng saloobin,gawi, at paniniwala? Sa
pamamagitan nito’y naipahahayag
Unang Markahan| 117 natin ang nadarama natin sa ating kapwa.
Pagpapahayag ng Emosyon
Maraming paraan ng pagpapahayag ng emosyon o damdamin sa
wikang Filipino, kabilang ang sumusunod:
 1. Isang paraan ang paggamit ng padamdam na pangungusap na may
natatanging gamit: ang pagpapahayag ng matinding damdamin. Tulad ng
sumusunod na mapapansin ang bantas na padamdam (!) na hudyat ng
matinding damdamin sa pasulat na rehistro, pati na ang pananong(?) na
ginagamit ding hudyat sa ilang matinding damdamin:

a) Paghanga: Wow! Perfect ang iskor mo.Naks! Ganda! Bilib ako!

b) Pagkagulat: Ha? Nakakahiya.Inay! Naku po!
c) Pagkatuwa: Yahoo! Pasado ako, Yehey! Yipee!
d) Pag-asa: Harinawa, Sana sumama ka sa group study namin.
e) Pagkainis/Pagkagalit: Bagsak ako! Kakainis!

2. Maaaring samahan ang mga ito ng parirala o sugnay na tumitiyak

sa emosyong nadarama. Gaya nito:
a) Paghanga: Wow, ang ganda n’yan, a!
b) Pagkagulat: O, ikaw pala!
c) Pagkalungkot: Naku, kawawa naman siya!
d) Pagtataka: Siyanga? Totoo bang sinabi mo?
e) Pagkatuwa: Yipee! Matutuwa si Mommmy.
f) Pagkagalit/ Pagkainis: Hmmpp! Nakaiinis ka!
g) Pag-asa: Naku, sana nga’y makapasa ka na!

2. Isa ring paraan ang paggamit ng pahayag na tiyakang nagpadama

ng damdamin at/ o saloobin ng nagsasalita. Gayon man, mahuhulaang hindi
masyadong matindi ang damdaming inihahayag sa ganitong paraan.
Pansinin ding ginagamitan ng tuldok ang mga pahayag, bagama’t maaari
ring gamitan ng padamdam ang bawat isa upang makapaghudyat ng mas
matinding damdamin.
a) Pagtanggi: Dinaramdam ko, hindi na ako lalahok sa paligsahan.
b) Pagkasiya: Mabuti naman at narito na kayo.
c) Pagtataka: Hindi ako makapaniwala. Ngayon ko lang narinig ang
balitang iyan.
d) Pagkainis: Nakabubuwisit talaga ang kinalabasan ng pagsusulit.
3. Maihahayag din ang iba pang emosyon sa tulong ng sumusunod na
konstruksiyong gramatikal:  Paggamit ng mga padamdam na pahayag na
karaniwang binubuo ng pariralang nominal o adjectival.
a) Ang ganda ng tulang iyan!
b) Nakakapanggigil talaga ang alaga mong aso!
c) Ang ilap ng gansa!

 Paggamit ng mga ekspresiyong karaniwang nagpapahiwatig ng antas ng

kasukdulan o kasobrahan.
a) Napakakulit ng lalaking mangingibig!
Unang Markahan|
b) Sobrang bait118
ng mag-aaral.
c) Ang ganda-ganda niya!
d) Talagang gulat na gulat si Arvyl.
 Paggamit ng negatibong ekspresiyon na binibigyang-diin kapag
binibigkas, kasama ang ano man, sino man, saan man at iba pa.
a) Wala kang maaasahang ano man sa kaniya.
b) Hindi matatalo ng sino man ang marunong manuyo.
c) Saan ka man pumunta, hindi ka makaliligtas sa akin.

 Paggamit ng mga tanong na retorikal ( Patayutay na pagtatanong upang

bigyang diin ang isang kaisipan. Ito ay tanong na hindi sinasagot
sapagkat lantad na)

a) Ang ganda ng ginawa nila, di ba? (Napakaganda ng ginawa nila!)

b) Dahilan ba iyan para malungkot ka? (Hindi iyan sapat na dahilan
para malungkot ka!)
c) Kasarinlan baga itong ang bibig mo’y nakasusi? (Hindi, sapagkat
nakasusi ang bibig)
d) Anong diperensya noon? (Wala iyong diperensya)
e) Sino ang hindi nakaalam niyan? (Alam iyan ng lahat)

Ikasampung Baitang Modyul para sa Mag-aaral Edisyon 2015

nina Vilma C. Ambat et.al. pahina 95 - 97

ABSTRAKSYON

Mungkahing Estratehiya: BRAINSTORMING

Paano mabisang maipahahayag ang damdamin sa tula?

APLIKASYON

Mungkahing Estratehiya: SPOKEN WORD POETRY

Bumuo ng isang saknong ng tula at iaplay ang nagiging karanasan sa

pag-aaral. Isaalang alang ang paggamit sa mga damdaming tinalakay.

3. Ebalwasyon

Panuto: Isulat ang letra kung anong paraan ng pagpapahayag ang

ginamit.
a. Paggamit ng pandamdam na pangungusap

Unang Markahan| 119

 b. Paggamit ng mga pahayag sa tiyakang nagpapadama ng
damdamin/saloobin ng nagsasalita.
c. Paggamit ng konstruksyong Gramatikal
d. Parang nagpapahiwatig o hindi tuwirang pagpapahayag ng damdamin.
1. Mukhang babagyo ng malakas.
2. Sobrang talino mo naman.
3. Ikinalulungkot ko hindi ka niya pwedeng makausap.
4. Naku! Bakit hindi ka man lang tumawag bago mo ako pinuntahan!
5. Wow! Kakaiba ang talento mo!

Susi sa Pagwawasto

1. D 2. C 3. B 4. A 5. A

Index of Mastery
SEKSYON Blg. Ng Mag-aaral INDEX IV.

Kasunduan

1. Maghanap ng iba pang tula na nagpapahayag ng iba’t ibang damdamin

at tukuyin ang paraan ng pagpapahayag.
2. Alalahanin ang isang karanasang narinig o nabasa hinggil sa
pinagdaraanang suliranin. Ihanda ang sarili sa pagbabahagi ng naging
pananaw sa nasabing karanasan.

Unang Markahan| 120

 ILIPAT
I. LAYUNIN

PAGSULAT (PU) (F10PU-Ie-f-67)

 Nakasusulat ng tulang pandamdamin na nagpapahayag ng positibong
pananaw sa buhay sa likod ng pagiging masalimuot nito.
 Nagagamit ang angkop na paraan ng pagpapahayag ng damdamin sa isang
tula.

II. PAKSA

Pagsulat ng Awtput 1.6

Kagamitan : Pantulong na biswal
Sanggunian : Ikasampung Baitang Modyul para sa Mag-aaral
Unang Edisyon 2015
nina Vilma C. Ambat et.al.
Bilang ng Araw : 1 Sesyon

III. PROSESO NG PAGKATUTO

Gawaing Rutinari
 Pagtatala ng Liban
 Pagtse-tsek ng Takdang Aralin
 Balik- Aral

AKTIBITI

1. Motibasyon
Mungkahing Estatehiya: GAYAHIN MO AKO!
Sa paraang patula, sumulat ng isang text message sa isang
kaibigan o kaklase na may pinagdaraanang suliranin upang mapanumbalik
ang kanyang pag-asa o positibong pananaw sa buhay.
ANALISIS

1. Ipaliwanag ang kahalagahan ng pagpapahayag ng tao sa kaniyang

emosyon at damdamin.
2. Paano makatutulong ang isang tula sa paglalahad ng
emosyon/damdamin ng isang tao?

ABSTRAKSYON

Unang Markahan| 121

 Mungkahing Estratehiya: HALINA’T LUMIKHA
Paano makatutulong sa pagbuo ng isang tulang pastoral ang mga natamong
kaalaman sa araling tinalakay?
APLIKASYON

GOAL - Nakalilikha ng isang tulang pastoral na may mensaheng

makapagbibigay ng positibong pananaw sa buhay sa kabila ng
pagiging masalimuot nito.

ROLE - Isa kang Guidance Councilor

AUDIENCE - Mga mag-aaral na may mga suliraning pinagdaraanan sa

buhay.

SITUATION - Napansin mong sa murang edad ng mga mag-aaral ay

masalimuot na ang mga suliraning kanilang hinharap. Ito ang
nagiging sanhi ng hindi nila pagkakaroon ng lubos na
atensyon sa pag-aaral.

PRODUCT - Isang tulang pastoral.

STANDARD- Pamantayan sa Pagmamarka:

A. Kabuluhan ng nilalaman
B. Lalim ng mga pananaw
C. Lohikal na pagkakaayos ng mga kaisipan
D. Kalinawan ng pagkakasulat
E. Orihinalidad

Tayain ito ayon sa sumusunod:

10 puntos - lahat ng pamantayan ay maisakatuparan
9-8 puntos - apat na pamantayan ang naisakatuparan
7-6 puntos - tatlong pamantayan ang naisakatuparan
5-4 puntos - dalawang pamantayan ang naisakatuparan
3-1 puntos - isa lamang pamantayan ang naisakatuparan

 Pagkuha ng mga awtput na ginawa ng bawat mag-aaral.

 Pagpapabasa ng ilang piling awtput na kinakitaan ng kahusayan sa
pagkakasulat.

IV. KASUNDUAN

1. Lumikha ng natatanging tulang pastoral ng sariling karanasan.

Unang Markahan| 122

 2. Basahin at unawain ang Aralin 1.7, Epiko ni Gilgamesh mula sa
Mesopotamia.
3. Alamin ang mga paniniwala, pilosopiya, paraan ng pamumuhay, ugali at
iba pang pakikilanlan ng lahi ng bansang Mesopotamia.

Unang Markahan| 123