ng sorbey sa material o teksto nang hindi
Kasaysayan ng Wikang Filipino
• 1897- Konstitusyon ng Biak-na-Bato, Tagalog
ang napiling Wikang Opisyal
• Saligang Batas 1935 Art. XIV. Sek 3-
Hakbang tungo sa pagpapaunlad at
pagpapatibay ng Wikang Pambansa batay sa
Lingua Franca.
• Kautusang Tagapagpaganap blg. 134 (1937)-
Wikang Tagalog ang naging batayan ng
wikang pambansa.
• 1959- Pilipino ang likhang tawag sa wikang
pambansa.
• 1973 – ang wikang pambansa ay kikilalanin
nang Filipino.
• Saligang Batas 1987 Art. XIV Sek 6-9 –
pinagtibay ng konstitusyon ang Wikang
kikilalanin ay Filipino.
Wika
• Ayon kay Gleason, ito ay isang masistemang
balangkas na sinasalitang tunog na pinili at
isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit
ng mga tao sa lipunan na may iisang kultura.
• Ito ang tulay na ginagamit para maipahayag at
mangyari ang anumang mga minimithi o
pangangailangan ng tao. (Paz, et. al., 2003)
• Pinagbubuklod-buklod nito ang mga tao sa isang
bansa.(Pociano B.P. Pineda)
PAG-ARALAN ANG FILIPINO BILANG
LARANGAN AT FILIPINO SA IBA’T-IBANG
LARANGAN.
PAGBASA. Ang pagbasa ay pagkilala ng mga simbolo
o sagisag ng nakalimbag at pagpapakahulugan o
interpretasyon sa mga ideya o kaisipan na gusto ng
manunulat nailipat sa kaisipan ng mambabasa.
Antas ng Pagbasa
1. Persepsyon o pagkilala – ito ang hakbang sa
pagkilala sa mga nakalimbag na simbulo at
maging sa pagbigkas nang wasto sa mga
simbulong nababas.
2. Komprehensyon o pag-unawa – pagproseso ito
ng mga impormasyon o kaisipang ipinahahayag
ng simbulong nakalimbag na binasa. Ang
prosesong ito ay nagaganap sa isipan.
3. Aplikasyon o reaksyon – hinahatulan o
pinapasyahan ang kawastuhan, kahusayan at
pagpapahalagang isang tekstong binasa
4. Integrasyon – isinasama at inuugnay ang
kaalamang nabasa sa mga dati nang kaalaman at
karanasan.
Mga uri ng pagbasa
 Skimming. Ito ay isang paraan ng pagkuha
ng nilalaman ng teksto o material sa
mabilisang paraan. Kinukuha ng mambabasa
ang pangunahing punto ng teksto sa
pamamagitan ng sistematikong pagsasagawa
gaanong pinapansin ang mga detalye nito.
4 na lawak ng impormasyong skimming
1. Ang kahalagahan ng material
2. Pangangailangan ng material
3. Kahirapan at kasalimuotan ng material
4. Istruktura ng material
 Scanning. Isinasagawa ito ng mambabasa
upang matukoy o mahanap agad ang
particular na impormasyon. Ipinapakita sa
estratehiyang ito ang paghahanap sa tiyak na
impormasyon gaya ng salita, bilang at ideya.
 Pagbasa para sa Pag-aaral. Ito’y mas
mabagal malalim at paulit-ulit na pagbasa,
para maunawaang ganap ang nilalaman ng
teksto.
 Magaan ng Pagbasa. Ginagawa ito ng
maraming tao kung nais na magpalipas ng
oras gaya ng pagbabasa ng nobela, komiks,
magasin pahayagan at iba pa na hindi
nangangailangan ng malalim na pag-susuri.
 Salita-sa-salitang Pagbasa. Karaniwan itong
ginagamit sa mga dayuhang wika, teknikal, o
siyentipikong terminolohiya at mga
pormulang matematikal.
(ALAMIN KUNG SINO ANG MGA TAONG
NAGPAKAHULUGAN SA PAGBASA)
Pagsulat
pagsasalin sa papel sa anumang
kasangkapangmaaaring magamit na mapapagsalinan ng
mga nabuongsalita,simbulo at ilustrasyon ng isang tao o
mga tao salayuning maipahayag ang kanilang
kaisipan.Kapwa pisikal at mental na aktibiti na ginagawa
para sa iba’t ibang layunin
1. Pisikal na aktibiti - sapagkat ginagamit dito ang
kamayat mata.
2. Mental na aktibiti – sapagkat ginagamit ang
utak sapagsusulat.
Hakbang sa Pagsulat
A. Pre-Writing
- Nagaganap ang paghahanda sa pagsulat
- Pagpili ng paksang isusulat
- Pangangalap ng datos
- Pagpili ng tono at perpektib ng gagamitin
Ex. Journal, brainstorming,
questioning, interbyu, sarbey, oberbasyon, imerson at
eksperimentasyon, pagbasa at pananaliksik.
B. Actual Writing
- Pagsulat ng burador o draft
- Pagtatala (Simula, Katawan, at Wakas)
- Patula (Taludturan at saknong)
C. Rewriting
- Pag-eedit at pagrerebisa ng draft batay sa
wastong grammar at pagkakasunod-sunod ng mga ideya
o lohika.
Layunin sa Pagsulat Cultivation=paglilinang,pagbubungkal
Filipino sa Teknolohiya
1. Impormativ na pagsulat (Expository Pinagsamang salita ito ng Griyego na techne
writing) (sining,kakayahan, craft o paraan kung paano
- Report ng obserbasyon, ginag awa ang bagay); at logos o salita, pahayag,
istatistiks, balita at teknikal o business report. o binigkas na pahayag.
2. Mapanghikayat (Persuasive Ang praktikal na aplikasyon ng mga impormasyon at
Writing) teoryang pansiyensiya.
- Proposal at konseptong papel, Umaasa ito sa mga teoryang pansiyensiya. Ito
editorial, sanaysay, talumpati ang paglikha at paggamit ng iba’t ibang
3. Malikhaing Pagsulat (Creative pamamaraan o kaugnayan ng buhay, kapaligiran,
Writing) kalikasan, at lipunan.
Website=Pook-sapot/Bahay Sapot
Hakbang sa Pagsulat Pantablay=Charger
A. Pre-Writing Headset=Pangulong Hatinig
- Nagaganap ang paghahanda sa pagsulat Social Media= Hatirang Pang-madla
- Pagpili ng paksang isusulat atbp
- Pangangalap ng datos Filipino sa Inhinyeriya
- Pagpili ng tono at perpektib ng gagamitin Ang inhenyeriya, inhenyeria,
Ex. Journal, brainstorming, inhinyeriya (mula sa Kastilang
questioning, interbyu, sarbey, oberbasyon, imerson at ingeniera, ingeniería) ay ang paglalapat
eksperimentasyon, pagbasa at pananaliksik. ng agham upang matugunan ang
B. Actual Writing pangangailangan ng sangkatauhan na
- Pagsulat ng burador o draft karanasan na nilalapat sa pagdibuho ng
- Pagtatala (Simula, Katawan, at Wakas) mga may gamit na bagay o proseso.
- Patula (Taludturan at saknong)
C. Rewriting Nakatuon sa aplikasyon ng mga
- Pag-eedit at pagrerebisa ng draft batay sa prinsipyong siyentipiko at matematiko
wastong grammar at pagkakasunod-sunod ng mga ideya upang bumuo ng disenyo, mapatakbo, at
o lohika. mapagana ang mga estruktura, makina,
proseso, at sistema.
PAG-ARALAN ANG KAHULUGAN, MGA Filipino sa Matematika
URI, AT IBA’T-IBANG PAMAMARAAN NG Ang matematika o sipnayan ang pag-
PAG-BUBUOD,PAGSASALIN, aaral ng kantidad espasyo, estraktura at
PARAPHRASING. pagbabago. Ang mga matematika ay
lumulutas ng katotohonan o kamalian ng
FILIPINO SA AGHAM PANLIPUNAN, mga konhektura sa pamamagitan ng
HUMANIDADES, SIYENSYA/AGHAM, mga matematikal na pagpapatunay na
TEKNOLOHIYA, SIPNAYAN/MATEMATIKA AT mga argumentong sapat upang
INHENYERIYA mahikayat ang ibang mga matematiko sa
Filipino sa Siyensya balidad nito.
Ang salitang siyensiya o science (agham ang Siyensiya ukol sa sistematikong pag-
tawag dito ng mga Pilipino) ay galing sa salitang aaral sa lohika,at ugnayan ng mga
Latin na scientia, ibig sabihi’y karunungan. numero,pigura, anyo, espasyo,
Ang layunin ng siyensiya ay maparami at kantidad,at estruktura na ipinahahayag
mapalawak ang datos upang makapagbuo ng sa pamamagitan ng mga simbolo.
teorya.
Isang disiplina na nangangailangan ng HUMANIDADES
komprehensibong kinalabasan ng isang bagay na Nagmula sa salitang Humanus (Homo, Homonim na
sinubok mula sa pagmamasid, pangangalap ng tumulong sa tao). Ito ay tumutukoy sa mga sining na
mga datos, pagkaklasipika sa mga datos na biswal katu;ad ng musika, sayaw, arkitektura, pintura,
nakuha tungo sa pagbuo ng hipotesis at eskultura, teatro o dula sa panitikan.
konklusyon.
Halimbawa ng mga terminolohiya na may salin AGHAM PANLIPUNAN
sa filipino: -Pag-aaral ng tao at ang pag-uugnay ng tao sa ibang
Decay = Masira/mabulok pangkat na may ibang kultura.
-kung paano sila nakikitungo sa isa’t isa sa kanilang
Drought=Tagtuyot
kapaligiran.
Solution=Timplada
Mga disiplina:
Heograpiya,Antroplohiya, Kasaysayan, Pampolitika,
Sikolohiya, Sosyolohiya, Linggwistika.
Nasyonalismo. Ito ay nangangahulugan ng
pagkamakabansa, ibig sabihin ito ay ang pagiging tunay
na Filipino na may kasarilinan at hindi nanggagaya sa
ibang lahi o bansa. Tayong mga Filipino ay may sariling
pananaw sa buhay kayat gagamitin natin ito sa wastong
pamamaraan.
Teoryang Markismo binuo ni Karl Marx. Paniniwala na
dapat pantay pantay ang mga tao. Pantay ang dami ng
kita at ari-arian.
Karl marx- ang kaniyang ideya ay gumanap ng isang
malaking papel sa pagkakatatag ng agham panlipunan at
pagkabuo ng kilusang sosyolista.
GLOBALISASYON
Pagtutulungan ng mga bansa sa buong mundo upang
malayang makaikot ang mga produkto at serbisyo sa
bawat bansa.
Integrasyon ng ekonomiks, political, kultural, relihiyon,
at sistemang sosyal na umaabot sa daigdig.
TEORYANG DEPENDENSIYA- paniniwala na ang
pinagkukunang-yaman ay dumadaloy mula sa “silid” ng
nasa mahihirap na kalagayan tungo sa “sentro” ng mga
mayayamang estado kung saan ang kapalit ng pag-unlad
ay ang paghirap ng isa.
PAG-AKLAS, PAGBAKLAS, PAGBAGTAS:
POLITIKAL NA KRITISISMONG
PAMPANITIKAN(panunuri/ isang uri ng pagtuligsa sa
napapanahong isyu sa lipunan)
Inilathala ni Rolando Tolentino –may political na asinta
sa isyung panlipunan.
3 HAKBANG
Pag-aklas (WELGA) bilang impetus/pwersa o lakas sa
panunuring historical at panlipunan na susing
kawing/ugnayan o koneksyon ang panitikan,
Pagbaklas bilang pagbuwag sa naunang na formalistiko
Pagbagtas bilang mapagpalayang
dalumat/interpretasyon o pagpapakahulugan sa
panitikang pangunahing nagsasaalang-alang ng
makauring panuri.
PANTAYONG PANANAW
Ano ang adhikain ni Zues Salazar? Tungo sa pag-unlad
ng isang bansa ay pagtangkilik sa sarili nating wika.
Paano magkakaroon ng isang pantayong pananaw?
Kapag gumamit ang lipunan at kalinangan ng pilipinas
(mga paaralan at unibersidad) ng mga konsepto at ugali
na alam ng lahat ang kahulugan na magiging talastasang
bayan. Paggamit ng sarili nating wika.
SIKOLOHIYANG PILIPINO
Ano ang sikolohiya? Pag-aaral sa kilos at gawi ng isang
tao.
Bakit natin kinakailangan isandig sa sikolohiya ang
pagpapaunlad ng ating kakayahang magsaliksik?
Dito mo makikita kung mayroong positibong pag-uugali
ang isang tao sa pagsasagawa ng isang pananaliksik.
Kung ang ginagawa ba nilang pananaliksik ay bukal sa
kanilang isipan at may pagkukusa.
Ang pantawang pananaw ay “tawa” bilang kritika sa
mga isyu at tauhan sa lipunan (pagbasang kritikal ng
kamalayan-pagsasanib ng damdamin at kaisipan) ng
isang taong mulat sa nangyayari sa lipunan.
Pagtuligsa sa kapangyarihan at kaayusan ng lipunan.
Teoryang Bukod, Bakod, Buklod
Bakod-pantayong istruktura na nakapaligid sa isang
sukat ng lupa. Ang bakod ay maaaring gawa sa
bato,kahoy table o kawayan
Bukod- Tangi/ nakahiwalay o hiwalay, Layo/nakalayo,
Nag-iisa, hindi kasama
Buklod- bigkis, tali, tangkas/ alayansa o pagkakaisa
(MAAARING IHALINDTULAD SA PROSESO NG
PAGSASAGAWA NG PANANALIKSIK ANG
TEAORYANG ITO.
PAALALA: ITO AY MGA GABAY LAMANG NA
MAAARI NINYONG PAG-ARALAN. KUNG
TALAGANG NAGBIGAY KAYO NG ATENSYON
NOONG ANG MGA PAKSANG ITO AY ITUNURO,
NAG- EFFORT KAYO MAGSULAT AT MAG-
PICTURE NG MGA TINALAKAY, TIYAK AY
HINDI KAYO MABOBOKYA.
PS. BASAHIN NG MABUTI ANG MGA MAY
HIGHLIGHTS.
HANAPIN ANG IBANG PAKSA NA HINDI DIYAN
KASAMA. MAG-EFFORT KA NAMAN!
PPS.MAG-ARAL NG MBUTI, INGATAN ANG
SARILI AT MAGDASAL.