Pagsulat  Malikhaing Pagsulat (creative writing) - ito ay

ginawa ng mga manunulat ng mga akdang

Academia- ito ay isang institusyon ng mga kinikilala at
respitadong mga iskolar, siyentista, at artista na ang
layunin ay isulong, paunlarin, palalimin, at palawakin ang
kaalaman at kasanayang pang-kaisipan.
Akademiko- kurso sa kolehiyo
pampanitikan
pokus: magbigay aliw o aral sa mambabasa
Hal. Nobela, Tula, Dula, Maikling Kwento
 Pansariling Pagpapahayag - pagtatala o pagsulat
ng nga bagay na makita, marinig, mabasa o
naranasan

Ang pananaliksik ay: pokus: naniniwala ang kanyang sinulat ay

mapapakinabangan
1. Masusi
2. Pagsisiyasat
Makrong Kasanayan sa Pagsulat
3. Pag-aaral
4. Nagbibigay linaw Pagsulat - artikulasyon ng nga ideya, konsepto, paniniwala,
5. Nagpapatunay at nararamdaman na ipahahayag sa paraang pasulat,
limbag o elektroniko (sa kompyuter)
6. Nagpapasubali
Tatlong Paraan at ayos ng Pagsulat
Mga Katangian ng pananaliksik:
1. pasulat o sulat-kamay (liham, tala, talaarawam
at iba pa)
1. Obhetibo
2. Marami at iba-iba ang ginamit na datos 2. limbag (jornal, magasin, aklat, ensayklopidya
3. May pamamaraan o angkop na metodolohiya 3. elektroniko (sulatroniko, artikula, balita pati
4. Masusi o kritikal pananaliksik)
5. Dokumentado Iba't ibang Uri ng Pagsulat
 may katotohanan 1. Pormal
 may kredibilidad 2. Di-Pormal
 panig ay sinisiyasat 3. Kumbinasyon
 di binabasta ng kokonklusyon, Anyo ng Pagsulat ayon sa Layunin
interpretasyon, puna at rekomendasyon
1. Paglalahad - pagpapaliwanag na nakasentro sa
Etika at Responsibilidad ng Mananaliksik pagbibigay-linaw sa mga pangyayari, sanhi at
bunga, at magkakaugnay na mga ideya at
o kilalamin mo ang ginamit mong ideya pagbibigay ng mga halimbawa.

o huwag kang kumuha ng datos kung hindi ka 2. Pagsasalaysay - kronolohikal o pagkakasunod-

pinapayagan o walang permiso sunod na daloy ng pangyayari aktwal na naganap.

o iwasan mong gumawa ng mga personal na 3. Pangangatwiran - ipinapahayag dito ang

obserbasyon, lalo na kung negatibo ang mga ito
o makakasirang puri sa taong ininterbyu
o huwag kang mag-shortcut
4.
o hueag kang mandaya, isang krimen ang
pandaraya sa pananaliksik
katwiran, opinyon o argumentong pumapanig o
sumasalungat sa isang isyu na nakahain sa
manunukat.
Paglalarawan - isinasaad sa panulat na ito ang
obserbasyon, uri, kondisyon, palagay,
damdamin ng isang manunulat hinggil sa isang
bagay, tao, lugar at kapaligiran

Plagiarism
Proseso ng Pagsulat (ni Isagani Cruz)
 tahasang pag-angkin sa gawa ng iba
1. Pagtatanong at Paguusisa
 pagkopya sa ilang bahagi ng akda nang may
kaunting pagbabago sa ayos ng pangungunsap at 2. Pala-palagay
hindi kinilala ang awtor
3. Inisyal na pagtatangka
 pag-aangkin o paggaya sa pamagat ng iba
4. Pagsulat ng unang borador
Ilang Anyo/Layunin sa Pagsulat
5. Pagpapakinis ng papel
 Impormatibo (expository writing) - naghahangad
na makapagbigay ng impormasyon at mga 6. Pinal na papel
papaliwanag
Organisasyon ng Teksto
pokus: Paksa
1. Titulo o Pamagat
Hal. Balita, Encyclopedia at iba pa
2. Introduksyon
 Mapanghikayat (persuasive writing) -
naglalayong makumbinsi ang mga mangbabasa 3. Katawan
tungkol sa isang katwiran, opinyon o paniniwala
4. Kongklusyon
pokus: mainpluwensyahan ang mambabasa

Hal. Editoryal, Salaysay, Talumpati at Proposal

Panghihiram ng Salita 3) Gamitin ang mga letrang F, J, V, Z, para katawanin
ang mag tunog, /f/, /j/, /v/, /z/ kapag bunaybay sa
1) Sundin ang mga sumusunod na lapit sa paghanap ng Filipino ang mga salitamg hiram.
panumbas sa mga hiram na salita
Fixer —> fikser
a. Gamitin ang kasalukuyang leksikon ng Filipino Subject —> sabjek
bilang panumbas sa mga salitang banyaga. Vertical —> vertikal
Hiram na Salita Filipino Zipper —> ziper
Attitude Saloobin
Rule Tuntunin
Ability Kakayahan 4) Gamitin ang mga letrang C, Ñ, Q, X sa mga salitang
Wholesale Pakyawan hinihiram nang buo.
West Kanluran
Cornice Xenophobia
b. Kumuha ng mga salita mula sa iba't ibang Cell Cataluña
katutubong wika ng ibang Reflex Requiem
Hiram na Salita Katutubong Wika
Hegemony Gahum (Cebuano)
Imagery Haraya (Tagalog) Mga katangian ng isang mananaliksik:
Husband Bana (Hiligaynon
Muslim Priest Imam (Tausug)
1. Matiyaga
2. Maparaan
c. Bigkasin sa orihinal na angyo ng hiram na salita 3. Sistematiko
mula sa ibang bansa
Ingles Filipino 4. Maingat
Centripetal Sentripetal 5. Analitikal
Commercial Komersyal
Advertising Advertayzing 6. Kritikal
Radical Radikal 7. Matapat
Iba pang Wika Filipino
Coup d'etat Kudeta 8. Responsible
Chinelas (Espanyol) Tsinelas
Kimono (Hapon) Kimono Oryentasyong Filipino sa Pananaliksik
Glasnost (Russian Glasnost
Blitzkrieg (Aleman) Blitzkrieg
Espanyol Filipino 1. Paksa
Cheque Tseke 2. Metodolohiya
Litro Litro
Liquido Likido 3. Interpretasyon
4. Mananaliksik
2) Gamitin ang mga letrang C, Ñ, Q, X, F, J, V, Z, kapag 5. Tagatanggap
ang salita ay hinihiram nang buo 6. Wika
7. buod
a. Pantanging Ngalan
Tao Lugar Gusali
Quirino Canada Ceñeza Bldg. Akadeemiko Di-akademiko
Julia Valenvuela City State Condominium Layunin Magbigay ng Magbigay ng
Sasakyan Pangyayari ideya at sariling opinion
Qantas Airlines First Quarter Storm impormasyon
Dona Monserat El Niño Batayan ng Datos Obserbasyon, Sariling
pananaliksik at karanasan,
b. Salitang teknikal o siyentipiko
mga babasahin pamilya,
Cortex Enzyme Quartz komunidad
X-ray Zoom Joules Audience Mag-aaral, guro, Iba’t-ibang
Filament Marxism Vertigo iskolar publiko
Infrared
Organisasyon ng Planado at Walang malinaw
ideya magkakaugnay na istruktura
c. Salitang may natatanging kahulugang kultural ang mga ideya Di kailangang
May magkakaugnay
Cañao (Ifugao) pagdiriwang
Señora (Espanyol) ale pagkakasunod- ang mga ideya
Hadji (Maranao) lalaking Muslim na sunod ang
nakapunta sa Mecca istruktura ng mga
Masjid (Maguindanao) pook dalanginan, moske pahayag
Vakul (Ivatan) Panakip sa ulo ng mga
Ivatan Pananaw Obhetibo Subhetibo
Ifun (Ibanag) pinakamaliit na banak
Azan (Tausog unang panawagan sa
pagdarasal ng mga Muslim
Virgules- mga simbolong nagpapahayag kung paano
bigkasin ang mga letra. Ex. /f/, /j/, /u/, /c/
d. Salitang may irregular na ispeling (baybay) o
gumagamit ng dalwang letra o higit pa na hindi
katumbas ng tunog Buod- siksik at pinaikling bersyon ng isang akda; tinutukoy
Bouquet Plateau agad ang pangunahing ideya, gumagamit ng transitional
Champagne Laissez faire
Rendezvous Monsieur devises, nasa ikatlong panauhan, 1/3 na bahagi lang ng
orihinal na teksto
e. Salitang may internasyonal na anyong kinikilala
at ginagamit
Hawig(Paraphrase)-/Paraphrasis/ ginagamit ang mga
Taxi Exit Fax kataga at pandiwa na parang nag-uulat ng sinabi ng may
akda ngunit nilalagyan ng panipi ang naiiba at 1.
mahahalagang pagkakakilanlan sa may akda
2.
Lagom/Sinopsis- pagpapaikli ng pangunahing punto;
kadalasan ng piksyon. Di lalagpas sa dalawang pahina, 3.
ginagamit sa inside-out ng pabalat ng libro
4.
Presi(Precis)- buod ng buod; 2-3 na pangungusap
Sipi mula sa isang akdang pampanitikan o
anekdota na magbibigay diin sa nilinang na ideya
Paglalagom sa mga pangunahing ideyang
dinebelop
Pagrebyu sa mga layunin at kung paano ito
natamo
Panawagan sa tagapakinig na gumawang kilos

Sintesis(Synthesis)- /Syntithenai/ anyo ng pag-uulat ng

impormasyon sa maikling pamamaraan upang ang sari- 4, Pagrerebisa ng talumpati
saring ideya o datos mula sa iba’t-ibang pinang-galingan ay
pinagsama-sama at napag-isa tungo sa isang malinaw na - Paulit-ulit na pagbasa
kabuuan. - Pag-ayon ng estilo ng nakasulat ng talumpati sa
paraang pabigkas
Talumpati - Pag-aangkop ng haba ng talumpati sa ibinigay na
oras
1. Paglalahad- sumasagot sa mga tanong na ano,
sino, saan, kalian, paano, bakit Uri ng Talumpati Nararapat na haba(oras)
2. Pagsasalaysay- pagkukwento Panayam(Lektura) 45-50 min
3. Pangangatwiran- ginagamitan ng argumento at Presentasyon ng papel sa 20-25 min
ebidensya isang kumperensya
4. Paglalarawan- nagpapakita ng itsura o kalagayan Susing panayam 18-22 min
ng isang topic o isyu Pagpapadakila sa 3-4 min
panauhing pandangal
Ang Talumpati ay tekstong binibigkas sa harap ng Talumpati sa isang 5-7 min
seremonya
maraming tao, ito ay uri ng akademikong teksto o sulatin
na maaring gamitan ng pagsasalaysay, paglalahad,
pangangatwiran at paglalarawan

Proseso sa Pagsulat ng Talumpati

1. Paghahanda
- Layunin ng okasyon
- Layunin ng pagtatalumpati
- Manonood
- Tagpuan ng taumpati (lugar, oras, kagamitan,
daloy)
2. Pananaliksik
- Pagbubuo ng plano (sintesis)
- Pagtitipon ng material
- Pagsulat ng balangkas (framework)
3. Pagsulat
- Sumulat gamit ang wikang binibigkas
- Sumulat sa simpleng istilo
- Gumamit ng iba’t-ibang estratehiya at
kumbensyon ng pagpapahayag na pabigkas
(tayutay, kwento, pagbibiro, paggamit ng
konkretong halimbawa, paggamit ng transitional
devises, pagbibigay ng tatlong halimbawa para
maipaliwanag ang isang ideya)
- Gumamit ng angkop na salitang pang-transisyon
- Huwag piloting isulat agad ang simula at
katapusan ng talumpati

Mungkahi sa Pagsulat ng Introduksyon

1. Sipi mula sa isang akdang pampanitikan

2. Anekdota
3. Pagbanggit ng paksa o tema at pagpapaliwanag
ng mga susing konsepto nito
4. Pag-iisa sa mga layunin
5. Pagtatanong sa tagapakinig

Mungkahi sa Pagsulat ng Konklusyon