Script of Noli

Me Tangere
BEED 2-A
 Kabanata 1

Eksena 1

Narrator: Alamin ninyo ang kuwento ng mga taga-San Diego; maraming malungkot, masungit, marami rin
ang nagsasaya, parang walang problema, o di kaya’y nagkukunwaring walang probema.
Sa Kalye Anloague ng Binundok, sa isang malaking bahay, nakatira si Don Santigo de los
Santos, na higit na kilala bilang Kapitan Tiago. Kilala siya sa buong bayan dahil sa kanyang
kayamanan, lalo’t higit sa kanyang kabaitan. Isang gabi sa kanyang tahanan…
[Makikita si Tiya Isabel na nag-aabot ng sigarilyo at hitso sa mga dayuhang babae habang ang
mga babaing Pilipina naman ay kusang humahalik sa kamay ng matandang babae. Narinig ni
Tiya Isabel na tila may nabasag na pinggan at mabilis nyang nakapagsalita ng…]
Tiya Isabel: Hesusmaryosep! Maghintay lang kayo mga bulagsak!
Panauhin 1: Napakalaking handaan nito! ano sa tingin mo?
Panauhin 2: Naturalmente! Si Don Santiago ay napakayaman. Hindi na niya aalalahanin ang gumasta ng
labis.
Narrator: Nahahati ang bulwagan ng bahay sa dalawa. sa isang banda, naroon ang mga kalalakihan at
kababaihan. Nagkakasayahan sila habang nagpapalitan ng mga kuro-kuro at biruan. Sa isang
banda ay makikita sina Padre Damaso, ang dating kura ng San Diego, si Padre Sibyla na kura ng
Binundok, si Ginoong Laruja, at si Tinyente Guevarra. Kumpara sa mas maraming mga nasa
kabilang banda, mas maingay pa ang usapan ng apat na nabanggit. Pinakamaingay sa kanila si
Padre Damaso.
P. Damaso: Tshh…Nakayayamot ang bansang ito! Halatang iba ang pamamahala dito kumpara sa
pamamahala sa Madrid! Ang masama pa, puro mga Indio ang nakatira! Ayoko talaga sa mga
Indio! Dalawampung taon akong nagsilbi at nagtiis sa pagdidildil ng kanin at saging sa bayan ng
San Diego bilang Kura Paroko. Ngunit nang umalis ako ay iilang matatanda at hermanos terceros
lamang ang naghatid sa akin! Mga walang utang na loob.
G. Laruja: Magdahan-dahan kayo Padre Damaso, pagkat nasa ilalim tayo ng bubong ng isang Indio!
P. Sibyla: Tama siya, Reverencia. Baka magdamdam si Kapitan Tiago.
P. Damaso: Hmp! Huwag kayong mag-alala. Matagal nang hindi itinuturing ni Tiago ang sarili niya bilang
Indio. Malayong-malayo na siya sa ganoong mga walang galang na tao.
G. Laruja: Sigurado naman hong hindi naman kasing-saklap ng nangyari sa inyo ang sa amin.
P. Damaso: Naku! Sigurado akong nagsayang ka lamang ng pera sa pagpunta rito. Wala kang ibang kakainin
kundi tinola sa mga handaan at matutulog na hindi nasisiyahan.

Kabanata 2: Si Crisostomo Ibarra

Narrator: Natigilan ang lahat nang biglang dumating ang maybahay, si Kapitan Tiago, kasama ang isang
mukhang galing sa mahabang paglalakbay.
Kapitan Tiago: Mga ginoo, ikinalulugod kong ipakilala ang anak ng aking nasirang kaibigang si Don Rafael.
Tinyente Guevarra: (bubulong kay G. Laruja) Sino kaya ang bisitang kasama ni Don Santiago?
Kapitan Tiago: Siya ay si Juan Crisostomo Ibarra. Galing siya ng Europa. Sinundo ko siya mula sa kanyang
paglalakbay.
Ibarra: ikinalulugod ko po kayong lahat na makiklala. Aba, Padre Damaso, ang kura ng San Diego.
ikinagagalak ko pong makitang muli ang isang matalik na kaibigan ng aking ama. (waring
makikipagkamay) Uhh, mukhang nagkakamali ako. Patawad ho, Reverencia.
P. Damaso: Hindi ka nagkakamali, hijo. Ngunit hindi ko kailanman naging matalik na kaibigan ang iyong
ama.
T. Guevarra: Kung gayon ay ikaw pala ang anak ng nasirang si Don Rafael Ibarra.
Ibarra: (yuyukod upang magpakita ng pagsang-ayon)
T. Guevarra: Nawa’y ang kasiyahang napagkait sa iyong ama ay mapasayo.
Ibarra: Gracias, señor.
T. Guevarra: Isang mabait na tao ang iyong ama. Nakilala ko at malimit kong makasama ang inyong ama at
masasabi kong isa siya sa mga kagalang-galang at matapat na mamamayan ng Pilipinas.
Ibarra: Maraming salamat po. Pinawi ng mga papuri ninyo sa aking ama ang mga duda ko tungkol sa
nangyari sa kanya, gayong ako na kanyang anak ay walang kaalam-alam.
Narrator: Pagkaraan ay makikita si Ibarra na nakikipagkilala sa mga kalalakihan at kababaihan sa kabilang
banda ng bulwagan.
Ibarra: Marapatin ninyong gayahin ko ang tradisyon sa Alemanya na pagpapakilala ng bisita kung wala
siyang kakilala. ikinagagalak ko kayong makilala, ako si Juan Crisostomo Ibarra.
Kalalakihan: Ikinagagalak ka naming makilala, Crisostomo Ibarra.
Ibarra: (ngingiti at matatawa) Kahit na magaganda ang mga taga-Europa ay wala pa ring tatalo
sa ganda ng mga kababaihan sa ating bansa.
Babae 1: Sus! Kasinungalingan.
Babae 2: Marahil ay dala mo rin iyang iyong tinuran mula sa ibang bansa.
(tatawa ang mga kababaihan habang nakabukas ang mga pamaypay)

Kabanata 3: Ang Hapunan

Narrator: Nasisiyahan ang mukha ni Padre Sibyla habang papalapit ito sa hapag. Si Padre Damaso naman
ay kakikitaan ng pagkayamot mula sa padaskol na kilos at natabig pa ng siko ang Tinyenteng
nakaupo na ngunit walang mababakas na paghingi ng paumanhin sa mukha nito. Sa halip ay
nagpatuloy ito sa pagsikad ng mga upuang nadaraanan patungo sa panguluhan ng haapg- kainan.
Nang marating ito ay nagtagpo sila roon ni Padre Sibyla na umaasam na makuha ang posisyong
iyon sa hapag. Natuon ang mga mata ng mga pnauhin sa kanila kaya sa pagkapahiya ay pilit na
nagpapaubaya ang bawat isa.
P. Sibyla: Kayo na po ang maupo, Padre Damaso. Hgit kayong karapt dapat sapagkat kayo ay kompesor ng
pumanaw na ginang ng may bahay at malapit na kaibigan… hiigt na nakatatanda, mataas ang
katungkulan at kapangyarihan.
P. Damaso: Hindi naman po katandaan Padre Sibyla. Sa palagay ko’y nararapat na kayo dahil kayo na ang
kura ng bayang ito.
P. Sibyla: Sumusunod lamang po ako kung inyong ipinag- uutos. (Akmang uupo na si Padre Sibyla)
P. Damaso: Hindi ko iniuutos, (bulalas ni Padre Damaso), hindi ko inuutos (Patuloy na tanggi).
Narrator: Hindi na ito pinansin ni Padre Sibyla at sa halip ay umakto na ito ng pag- upo. NAgtama ang
panigin nina Padre Sibyla at Tinyente Guevarra. Inialok ng padre ang upuan kahit na sa palagay
nito ay higit na mbaba pa kaninoman ang posisyon ng mga opisyal ng pamahalaan. Hindi
pinaunlakan ng tinyente ang alok ni Padre Sibyla sapagkat ayaw niyang mapagitnaan ng
dalawang pari. Nakita ng mga ito ang pagdating ni KApitan Tiago ngunit walang nag- alok ng
upuan ditto. Nang makita ito ni Cirsostomo Ibarra, siya na mismo ang nag- anyaya kay Kapitan
Tiago sa hapag kahit batid niyang wala ng silya.
Ibarra: Don Santiago, saluhan ninyo kami.
Kapitan Tiago: (Napangiti at pinagmasadan ang mga panauhin) Huwag ninyo akong alalahanin. Ang
pagsasalong ito’y pagpapaslaamat sa birhen sa inyong pagdalo.
Narrator: Ipinahain na ang tinola upang matikman ni Ibarra at ng mga panauhin. Nagsimula ang
pagppasalamat sa Diyos sa mga biyaya na nasa hapag. Nagsimula nang pagpasapasahan ang
ulam, sa kasamaang- palad, tira- tirang bahagi ng manok gaya ng leeg at matigas na pakpak ang
natira kay Padre Damaso. Labis ang pagkayamot at bakas na bakas sa mukha ng pari ang
pagkainis.
(Natuon kay Ibarra ang usapan)
Laruja: Ilang taon kang nawala sa Pilipinas?
Ibarra: Halos pitong taon po.
Laruja: Kung gayon marahil ay nalimutan na ninyo ang Pilipinas.
Ibarra: Hindi po. Ako marahil ang malilimutan ng aking bayan, samantalang lagi ko namang alaala ang
akin lupang sinilangan.
Lalaki: Ano po ang inyong ibig sabihin?
Ibarra: Isang taon rin akong hindi nakabalita sa Pilipinas, ni hindi ko nabatid kung anon gang nagyari sa
aking ama.
Narrator: Nagpatuloy ang kwentuhan tungkol sa mga karanasan ni Ibarra at mga wikang kanyang
natutunan at sinalita sa mga bansang napuntahan tulad ng Europa at Alemanya.
Laruja: Aong mga bansa ang nakita mon a katangi- tangi at naibigan mo?
Ibarra: (Matapat na sinagot ni Ibarra ang katanungan) Kapuri- puri ang mga bansang napuntahan ko
kung hindi isinasaalang- alang ang pagmamahal sa bayan. Gayunman ang bawat bansang
napuntahan at napag- aralan ang kasaysayan ay iisa lamang. Ang kaginhawaan at kahirapan ng
isang bayan ay kaugnay ng kaniyang kalayaan at kagipitan.
P. Damaso: Iyong lamang baa ng natutuhan mo? Nagsayang ka lamang pala ng kuwarta sa iyong
paglalakbay. Kahit batang paslit ay alam ang sinsabi mo.
Narrator: Nagtimpi si Ibarra sa pang- iinsulto ng pari. Nagkaroon ng sandaliang tensiyon sa pagitan nila na
ikinatakot ng mga naroroon.
Ibarra: Ipagpaumanhin ninyong lahat na inaakala ni Padre Damaso na ako’y musmos pa rin kagaya ng
dating madalas silang magsalo ng aking ama sa aming maralitang hapag.
Narrator: kapansin- pansin ang panginginig ni Padre Damaso sa tinuran ng binate. Bago pa man ito
nakahuma ay sinimulan na ni Ibarra ang pagpapaalam sap ag anyata ng pagtungga ng alak para
sa kabutihan ng Pilipinas at Espanya. Tinangkang pigila ni Kapitan Tiago si Ibarra dahil
paparating na si Maria Clara ngunit nangako na laamng siyang babalik kinabukasan.
 Kabanata 7: Pag- uulayaw sa Isang Asotea

Narrator: Umagang- umaga pa ay nagsimba na sina Maria Clara at Tiya Isabel. Pagkatapos ng misa
nagyayang umuwi si Maria Clara.
Tiya Isabel: (bumubulong- bulong na tumayo)
Maria Clara: Patawarin nawa ako ng Diyos. Alam naman niya kung ano ang nilalaman ng puso ng isang
dalaga.
Narrator: Pagkaagahan ay nanahi si Maria Clara upang hindi mainip sa paghihintay. Si Tiya Isabel naman
ay nagwawalis ng mga kalat ng sinundang gabi. Si kapitan Tiyago ay binuklat naman ang
itinatagong kasulatan. Nakadungaw at nakaupo lamang si Maria Clara sa kanilang Asotea. Bakas
sa kanyang mukha ang pagkalungkot at pagkabalisa. Tila ba may hinihintay siya ngunit hindi pa
ito dumadating.
Kapitan Tiyago: Maria Clara, bakit mag- isa ka lang? Bakit tila malungkot ka? May problema ba?
(Hahawakan ni kapitan Tiyago si Maria Clara sa balikat)
Maria Clara: Wala po, may iniisip lang.
K. Tiyago: (Umiinom ng tsaa) Dapat kang magpahinga muna sa lalawigan Maria Clara. Ikaw ay namumulta.
Ano sa palagay mo sa Malabon o sa San Diego?
Tiya Isabel: (Nakaupo sa rocking chair) Sa San Diego na pinsan. MAganda ang bahay natin doon at isa pa ay
malapit na ang pista.
Maria Clara: Naoangiti kay Tiya Isabel.
Narrator: NApatingin ang lahat sa labas sa pagdating ni Ibarra.
Maria Clara: (Biglang tumakbo sa silid) (niyakap at hinalikan ang Santo) (Sumisilip sa susian ng pinto).
Narrator: Sa sala nakaupo si Kapitan Tiyago at Ibarra.
Tiya Isabel: (Ginulat si Maria Clara) Hay naku! Ano bang ginagawa mo diyan bata ka? Halika na’t kanina pa
siya naghihintay sayo sa labas.
Maria Clara: (Lumabas sa silid at napatitig ng husto si Ibarra)
Sa Asotea
Tiya Isabel: Maiwan na muna namin kayong dalawa (sabay hila kay Kapitan Tiyago)

Maria Clara: Ako ba’y lagi mong naaalala? Hindi mob a ako nalimot sa iyong maraming paglalakbay?
(habang nakatitig sa mata ni Ibarra)
Ibarra: Nasa ibang lupain man ako hindi ko kailanman malilimutan ang aking minamahal.
Maria Clara: Hindi pa rin nagbabago ang tamis ng iyong dila, sa halip ay lalo pang pinatamis ng iyong
paglalakabay. Hindi ako nakapaglakbay na tulad mo, ngunit sa loob ng beateryo ay lagi kitang
naalala. Lagi kong naaalala ang aking kamusmusan, an gating paglalaro, an gating
pagtatampuhan at pagkakagalit (Nakatingin sa malayo at sa mga halaman) Minsan nagalit sa
akin ng totoo iginawa mo ako noon ng putong bulaklak at inilagay mo sa aking ulo. Dinikdik ito
ng iyong ina at inilagay sa gugo. Natawa ako ng umiyak ka at tawaging hangal ng iyong ina.
Nang tayo’y pauwi na kumuha ako ng dahon ng sambong at inilagay ko sa loob ng iyong
sombrero upang di sumakit ang iyong ulo. Napangiti ka at hinawakan ko ang iyong kamay at
tayo ay bati na.
Ibarra: (Napangiti, kinuha ang isang munting balot na papel na ang laman ay isang nangingitim, tuyo
ngunit mabangong dahon) Hayan iyong mga dahon ng sambong! Iyan ang tanging ibinigay mo
sa akin.
Maria Claraa: (Maliksing dumukot sa tapat ng kanyang dibdib ng isang munting lukbutang sutla) Tse! (sabay
tapik ng kamay ni Ibarra) Bawal ang humipo. Ito’y iyong liham na namamaalam.
Ibarra: Iyan baa ng sulat ko noong ako ay umaalis?
Maria Clara: Ako po ba’y nasulatan pa ninyo ng iba, aking Ginoo?
Ibarra: Ano ba ang sinabi ko sa aking liham?
Maria Clara: Maraming kasinungalingan at walang kabuluhang pagdadahilan. (tugon ni Maria Clara habang
nakangiti) huwag kang magalaw. Babasahinko sa iyo ngunit lalaktawan ko ang mga papuri.
Narrator: Binasa ni Maria ang liham nang pantay- mata upang di mapagmasdan ng binate ang kanyang
mukha.
Maria Clara: Aking… hindi ko babasahin ang kasunod pagkat pawang kasinungalingan! (At lumaktaw ng
ilang talata)
Narrator: Nagbabasa ng liham si Maria Clara.
(Liham)
Ibig ng aking ama na ako’y umalis at mag- aral sa ibang bansa at hindi niya pinakinggan ang aking mga
pakiusap. Ikaw ang lalaki, ang sabi ng aking ama. KAtungkulan mong matutuhan ang tunay na
kahulugan ng buhay na hindi maituturo sa iyo ng iyong Inang Bayan, upang makapag lingcod ka
nang buong kapakinabangan sa iyong bayan, kung mamalagi ka sa aking piling at pangangalaga,
 sa ganitong kalagayang magulo at walang katiyakan, hindi ka matututong tumanaw sa malayo.
At sa sandaling ako’y mawala na, matutuad ka sa halamang inilarawan ng makatang Baltazar:
Parang halamang lumaki sa tubig
Daho’y nalalanta munting di madilig
Ikinaluloy ang sandaling init…

Nauunawaan mo ba? Magbibinata ka na ay umiiyak ka pa. Dinamdam ko ang ganitong

pagsumbat at ipinagtapat kong iniibig kita. Hindi umiimik ang aking ama. Nag- isip, ipinatong
ang kamay sa aking mga balikat at sa nanginginig na tinig ay nag wika. “Sa palagay mo ba’y
ikaw lamang ang umiibig, na hindi ka minamahal ng iyong ama at hindi niya daramdamin ang
mawalay ka sa kanya? Di pa nagtatagal na iniwan tayo ng iyongi na. Ikaw ang kaligayahan ng
akin katandaan at sa paglayo mo ay maaaring hinid na kayo magkita. Gayunpaman, titiisin ko
ang pangungulila. May mga lalong dakilang bagay na dapat mong isipin- ang hinaharap na
binubuksan nabubuksan pa lamang para sa iyo, sa akin ay ipipinid na; ang iyong pag- ibig ay
bago pa lamang sumisilang; ang sa akin ay unti- unti nang nawawala nang nawawalan ng kulay;
ang dugo ng kabataan na kumukuo sa iyong mga ugat ay sing- init ng araw; ang sa akin nama’y
halos sinlamig ng hukay, ngunit umiiyak ka, huwag mong iluha, anak ang kasalukuyan alang-
alang sa isang lalong dakilang kinabukasan at sa iyong Inang Bayan! Dumaloy ang masaganang
luha sa kanyang mga mata. Paluhd ko siyang niyakap at ako’y humingi ng tawad at sinabi kong
ako’y handa nang maglakbay.
Ibarra: (Biglang napatayo si Ibarra, napatigil sa pagbabasa ng sulat si Maria Clara nang mapansin ang
pagkaligalig ni Ibarra)
Maria Clara: Dahil sa iyo nalimutan kong may tungkulin akong dapat harapin. Dapat akong magtungo ngayon
sa aking bayan. Bukas ay araw ng mga patay.
Narrator: Hindi kumibo si Maria Clara. Pinaka titigan ng ilang saglit si Ibarra. Pagkatapos ay pumitas ng
ilang bulaklak ay nangangatal na nagwikang…
Maria Clara: Humayo ka na, hindi kita pinipigil. Ilang araw lamang ay magkikita tayong muli. Ialay moa ng
mga bulaklak na ito sa libingan ng iyong mga magulang.
Narrator: Pagkaraan ng ilang sandal ang binate ay manaog nang kasama si KAptian Tiyago at si Tiya
Isabel, habang si Maria Clara ay pumasok na sa silid dalanginan.
Kapitan Tiago: Maligayang paglalakbay Don Crisostomo, pakisabi lamang ninyo kay Andeng na ihanda
ang bahay. Darating sina Maria at Isabel. (bilin ni Kapitan Tiyago habang sumasakay sa karwahe
si Ibarra)
Narrator: Nang bumalik sa bahay si Kapitan Tiyago, nakita niya ang anak na si Maria Clara na umiiyak sa
harap ng larawan ng birhen.
Kapitan TIyago: Magtulos ka ng dalawang kandila, isa para sa poong Sna Roque at isa ay kay San
Rafaelna pintaksi ng mga manlalakbay. (sabi ni kapitan Tiyago bilang pang- aliw sa
nagdadalamhating anak na si Maria Clara)

Kabanata 9: Mga Bagay- bagay Ukol sa Bayan

Narrator: Si Padre Damaso ay nagtungo sa bahay ni Kapitan Tiyago, naabutan nito sina Maria Clara at
Tiya Isabel na noo’y pasakay n sa isang karwaheng may palamuting pilak. Balisa ang pare kung
kaya’t tinapik- tapik nito ang pisngi ng dalaga.
P. Damaso: Saan kayo paroroon?
Maria Clara: Kukunin po naming sa beateryo ang aking mga kagamitan.
P. Damaso: Aha! Aha! Tingnan natin kung sino ang lalong malaks, tingnan natin! (Ibinubulong- bulong ng
prayle na parang nahihibang at iniwan ang dalawang babaen napataka. Tuloy na itong pumanhik
sa bahay)
Tiya Isabel: Marahil ay may sermon siyang bibigkasin at kanyang isinasaulo. (At bumaling sa dalaga) Sakay
na Maria at tatanghalin na tayo.
Narrator: Pagkapanhik sa bahay ni Padre Damaso di nito iniabot ang kamy kay Kapitan TIyago at kung
hindi ito yumukod ay di pa sana makahahalik sa kamay.
P. Damaso: Santiago! May pag- uusapan tayong mahahalagang bagay, tayo na sa iyong tanggapan.
Narrator: Si Kapitan Tiyago ay nabalisa, di nakapagsalita, ngunit sumunod sa likod ng matabang prayle na
siyang nagsara ng pinti matapos silang makapasok. Habang sila’y nag- uusap ng lihim, si Padre
Sibyla naman ay nagtungo agad sa kumbento ng kanilang korporasyon na nasa loob ng MAynila,
Matapos makapagmisa. Nang makarating ay kumatok.
Matandang Pari: Tuloy kayo!
Padre Sibyla: Pagalingin nawa kayo ng Diyos! (ang bati nito sa matandang pari na nakaupo sa silya.
Pinagmasadan nito ang Pari. Ang matandang pari ay maysakit ayon sa kanyang anyong
 namamayat, ballot na naninilaw at mga matang nanlalalim, ito’y nagyuko ng ulo na waring
naghihintay.
Matandang Pari: Ah! (pabuntong hiningang nasabi ng may sakit) Ipinayo na saking ako’y patistis,
Hernando, Patitistis ako sa gulang kong ito?
P. Sibyla: (Nagtaas ng ulo at tingingnan ang mukha ng may sakit) At ano naman ang inyong ipinasiya?
Matandang Pari: Ang mamatay! Ay! May iba pa ba akong magagawa maliban sa gayon? Ako’y
nahihirapan na nang labis, ngunit- ako, na nagpahirap sa marami- nararapat magbayad ng utang!
At ikaw, kumusta ka? Ano ang iyong maibabalita sa akin?
P. Sibyla: Naparito ako upang kausapin kayo bagay sa inyong bilin.
Matandang Pari: Ah? At ano ang nangyari?
P. Sibyla: Pse! (sagot na may sama ng loob ng pari) Kabulaanang lahat ng natanggap nating balita, si
Ibarra’y isang binatang mabait, wring di siya hangal at sa palagay ko’y isa siyang mabtuing tao.
Matandang Pari: Iyan ba ang iyong paniniwala?
P. Sibyla: Totoo? At sa anong paraan?
Narrator: Noo’y maikling isinalaysay ni Padre Sibyl ang pagkakatunggalian ni Padre Damaso at ni
Cirissotomo Ibarra)
P. Sibyla: Ang maidadagdag ko pa po ay ikakaasal ang binate sa anal na dalaga ni Kapitan Tiyago. Ang
dalaga’y nag- aaral sa beateryo ng ating korporasyon. Si Ibarra ay mayaman at di niya
maiibigang makipagkagalit, pagkat gayo’y makahahadlang sa kanyang kaligayahan at
kayamanan.
Matandang Pari: (Tumango- tango na parang nasisiyahan) “Oo nga, at ang babaeng gaya ni Maria Clara at
sa isang biyanang katulad ni Kapitan Tiago, si Ibarra’y buong- buong magiging atin. At kung
hindi man, lalong mabuti kung siya’y magpapasiyang maging kaaway natin.
P. Sibyla: (Patakang napatingin sa matandang pari)
Matandang Pari: Sa ikapapanuto ng ating korporasyon (patuloy ng naghihirap- humihingang maysakit)
minamabuti ko ang mga pagtuligsa kaysa mga walang- saysay na papuri at paglalangis ng mga
kaibigan- tunay at sila’y atin lamang nasusuhulan.
P. Sibyla: Ipinapalagay po ba ninyong---?
Matandang Pari: (malungkot na tiningnan si Padre Sibyla) Tantuhin mo ito! (ang nanghihmagal na sagot)
Ang kapangyarihan natin ay mamamalagi habang ito’y pinaniniwalaan, Kung tayo’y tinutuligsa,
ang masasabi ng pamahalaan ay ito: Binabaka sila, pagkat sila’y nagiging sagabal sa kalayaan ng
bayn, kaya dapt natin silang papantilihin.
Kabanata 12
Narrator: Samantala, sa San Diego ay abala ang mga sepulturero, spaagkat bukas ay todos Los Santos. Nag
uusap ang dalawa sa kanila, habang may hinuhukay na bangkay.
Sepulturero 1: Oy! (naninigarilyo) Sa ibang lugar na tayo maghukay, bagong- bago pa yan.
Sepulturero 2: Pare- parehong bagong libing ang mga yan.
Sepulturero 1: Ayoko na. May dugo pa ang mga buto at ang buhok.
Sepulturero 2: Masyado ka namang maselan, kung ikaw pa ang humukay ng ginawa ko, isang bangkay
na 20 araw pa lang naililibing. Madilim ang gabi noon, umuulan, namatay pa ang aking ilawan.
Sepulturero 1: (Nangilabot) NAkakakilabot naman ang sinabi mo.
Sepulturero2: Natanggal ang mga pako sa ataul kaya’t lumbas ang kalahating katawan ng bangkay.
Saksakan ng baho ang bangkay at binuhat ko pa iyon sa gitna n malakas na malaks na ulan.
Sepulturero 1: (Hindi makapaniwala) Bakit mo ginawa iyon? Bakit mo hinukay ang bangkay? SInong Nag utos
sa iyo?
Sepulturero 2: Sino p kundi ang kutang Malaki.
Sepulturero 1: Anong ginawa mo sa bangkay?
Sepulturero 2: Para kang guwardiya sibil kung magtanong. Ang utos sa akin ng kurang Malaki, ilibing
ko sa libingan ng mga intsik ang bangkay na hinukay ko. Hindiko nagawa dahil malakas ang
ulan saka malayo ang libingan ng mga intsik.
Sepulturero 1: (Umahon sa hukay at nangilabot pa lalo) Ayoko nang maghukay… natamaan ko yung
isang bungo, nabiyak! Paniguradong hindi ako makakatulog mamayang gabi.
Sepulturero 2: (Napahalakhak at tinanaw ang isang sepulturero bago umalis) (Unti- unti nang dumarami
ang mga nagluluksang tao sa sementaryo)

Kabanata 13

Narrator: Dahi todod Los Santos noong araw na iyon, ang sementeryo ng bayan ng San Diego ay nabuhay
muli dahil sa pagdagsa ng mga tao. Pumunta rin si Ibarra para bisitahin ang puntod ng ama,
lasama ang isang utusan.
Ibarra: Alam ho ba ninyo ang puntod ng aking ama?

Kabanata 31: ANg Sermon

Nagsimula na si Padre Damaso sa kanyang sermon. Ito’y may dalawang bahagi. Ang una’y sa wikang kastila at
ikalawa’y sa wikang tagalog.

Padre Damaso: Pakinggan at unawain ninyo ang mga salita ng Diyos, upang magkaroon ito ng kahalagahan at
hindi manganib ito’y mahulog sa mabatong lupa at madagit ng mga ibon sa impyerno. Kayong
mga makasalanan, masdan ninyo si San Francisco nang buong paggalang at pagsisisi, ang
manunubos ng mga kaluluwa sa tukso ng demonyo. Masdan ninyo ang mga walang gulat na si
Gideon, ang matapang na si David, ang matagumpay na si Roldan, ang guwardiya sibil ng
kalangitan na lalong marahas kaysa sa lahat ng mga sibil. (Nabahagdan ang Alperes at ito ay
sinamantala ni Padre Damaso)
Padre Damaso: Opo, ginoong Alperes, higt na matapang at makapangyarihan bagamat wala siyang sandata
kundi isang krus na kahoy lamang. Nasupil niya ang tulisan ng kadiliman at ang lahat ng kampon
ni Lucifer. Mga ginoo, ang malalaking bagay ay laging malalaki ihanay man sa maliit na bagay
at maliit ay laging maliit lalo na;’t itatabi sa malalaki. Ganyan si San Diego de Alcala,
namumukod, nagniningning isang mapagpakumbaba at mahinhing santo.
(Nagpatuloy pa ang sermon sa kastila ni Padre Damaso)
Padre Damaso: Dapat ninyong isaulo ang banal na kasulatan at buhay ng mga santo nang di na kayo
pinangaralan pa kaya ditto pa lamang sa lupa;y pinarurusahan na kayo sa pamaamgitan ng biangguan, Kung
mayroon kayong isang bahagi ng katawan na natutulak sa inyo sa pagkakasala, putulin iyon at itapon sa apoy.
(Kinabahan si Padre Damso, Nalimutan niya ang kanyang sermon)