Detyrë Përmbledhse

Tema
 ldentifikoni rendesine e seciles prej
Eugen
  
fjaleve te
Mamaj X-4

dhena.

 Humanizem-> Perqendrimi i vemendjes ne

studimin e jetes dhe te veprimtarise se
perditshme te njeriut e te njerezimit.
 Rilindje europiane->Menyra e re e te
menduarit per vendin e rolin e individit ne te
gjithe veprimtarite e jetes se perditshme.
 Zbulime te Medha Gjeografike->Krijimi i
qyteterimit boteror me veçorite dalluese te
zhvillimit.
 Revolucion Tregtar->Rritja e
shkembímeve tregtare ne shkalle
boterore, krijimi i qendrave tregtare dhe
rritja e rolit te shoqerive aksionare.
  Reforme Protestante->Kundershtimi i
praktikave te institucioneve te kishes me
ne krye papatin te cilat neperkembnin
permbajtjen dhe misionin e krishterimit.

 Liria e besimit.
 Reforme Katolike->Ndalimi i perhapjes se
protestantizmit dhe forcimi i pozitave te
kishes katolike.
 Sulejmani 1-> Arritja e kulmit te
Perandorise Osmane.
 Sistemi i timarit.->Zoterimi i tokes i
kushtezuar nga sherbimi ushtarak.
ldete kryesore.
Me Rilindjen u pasqyrua trashegimia klasike greko
romake.
Shkrimtaret shkruan rreth natyres, jetes njerezore,
punes ne stilin e shkrimtareve greko- romake.
Piktoret portretizuan ne veprat e tyre skena me
ndodhi nga Greqia e Roma.
Rrethanat e favorshme per zbulimet gjeografike.
-Etja per dije;
-Progresi teknikoshkencor;
-Persosja e teknikes se lundrimit :
-Motivi ekonomik;
-Synimi per te perhapur krishterimin.

Vendosja e sistemit kolonial ne Ameriken Latine dhe

veçorite e tij.
Amerike Latine eshte emertimi i sotem per vendet e
Amerikes Qendrore dhe Jugore. Ne fillim ishin
spanjollet kolonizatoret, te cilet ndermoren ekspedita
ushtarake.
Territoret qe u vune nen kontrollin e spanjolleve, u
organizuan ne provinca, te drejtuara nga perfaqesues te
mbretit te Spanjes qe u quajten zevendesmbreter.
-U hap rruga per zhvillimin e plantacioneve
monokulture.
-U zbatua tregtia e sklleverve.
Prot estantizmi dhe idete reformatore.

Me protestantizmin u simbolizua protesta kunder

veprimeve spekulative e te dhunshme te kishes, te
cilat binin ndesh me permbajtjen e krishterimit si:
shitja e indulgjencave, fuqizimi me nje strukture
hierarkike te qendersuar, diktimi i papatit ne çeshtje
shteterore dhe inkuizicioni. Reformacioni synonte
edhe lirine e besimit.
Disa kerkesa ishin:

 Ushtrimi i lire i besimit fetar.

 Çli ri mi i kishes nga imponimi i autoritetit papal.
 Perdorimi i pasurive te kishes per te miren e
besimtareve.
  Thjeshtimi i ceremonive.
 E dr ejta e klerikeve per t' u mar t uar.
 T'i jepej fund nderhyrjes se autoritetit papal
ne çeshtje shtet erore.

Kunderveprimi i kishes katolike.

 U organizua Koncili i Trentos ku kisha afirmoi
kundershtimin e saj ndaj protestanti zmit d he
vendosmerni e per te mos ndryshuar proced
urat e veprimtarise se saj. Keshtu u ritheksua:

 Vetem e vetem Kisha mund te bente

shpjegimin dhe interpretimin e Bibles.

Ritualet kishtare jane e mbet en elementi thelbesor i

besimit katolik te detyrueshme per c;do besimtar.
Sherbimet fetare duhen kryer vetem ne latinisht.
Papa eshte autoriteti me i larte i Kishes Katolike dhe
i vetmi
interpretues i drejte i fese .
Kleriket nuk duhet te martohen.
Veshtiresit e e dobesite ne qeverisje te PO.
 -Shtrir ja e madhe territoriale e PO nuk ishte
tregues percaktues per nje perandori te
fuqishme, sepse ekzistonte nje dallim i madh
ndermjet popujve.

-M barevajtja e qeverisjes se PO varej nga

aftesite vetjake dhe perkushtimi i perandoreve.
Jo te gjithe perandoret ishin te perkushtuar dhe
te afte.

-Nepunesit burokrate filluan t'i perdornin postet

per perfitime dhe pasurim vetjak.

ldentifiko rendesine e fjaleve kyçe.

Absolutizem->Qendersimi pushtetit ne duart e nje
individi te vetem. Pushteti i mbretit i pakufizuar.
Luigji XIV-> Vendosja e sistemit administrativ
te qendersuar; organizimi i ushtrise si ushtri
shteterore;
zhvill imi i ekonomise me tipare merkantiliste dhe
zhvillimi i artit dhe kultures.
lluminizmi->shpjegimi i zhvillimeve te
shoqerise njerezore mbi bazen e arsyes.

Loku->Argumentim ne baze te te drejtave te

njeriut qe jane:per te jetuar;per te qene i lire dhe
per te zoteruar prone.
M on t eskie->Ndarja e pushtetit ne tri hallka
kryesore:Hallka ekzekutive;Hallka legjislative dhe
Hallka juridike.
Ruso-i>Kundershtar i monarkise dhe
mbeshtetes i republikes dhe demokracise se
drejtperdrejte.
Smithi-> Arktitekt i liberalizmit ekonomik.

Monarke iluministe->Realizimi i
konstitucionalizimit te qeverisjes.
Revolucion i Lavdishem-> Njohja e pavaresise
se 13 kolonive nga Britania e Madhe.
Deklarata e Pavaresise->Pikenisja e
Revolucionit Amerikan.

Kushtetuta Amerikane->Sanksionimi i parimeve baze

te qeverisjes:republikanizmi, federalizmi, ndarja e
pushteteve, kontrolli dhe baraspeshimi.

Revolucioni Francez-> Vendosja e Republikes,

rrezimi i absolutizmit dhe hartimi i Deklarates se
te Drejtave te Njeriut dhe te Qytetarit.

Napoleon Bonaparti->Reforma ne interes te

borgjezise, zhvillimi i arsimit, zhvillime ne interes
te fshatareve dhe ushtarak i zoti.

Reformat e Tanzimatit.->Ato garantonin: te

drejtat dhe detyrimet e shtetasve, sistemi i
taksave, organizimi i ushtrise, sistemi ligjor dhe
zhvillimi i arsimit e i kultures.

Revolucioni lndustri al->Persosja ne vazhdimesi

e teknologjise se prodhimit.
 Liberalizem->M brojtja e garantimi i te
drejtave dhe lirive te individit.

Nacoi nalizem ->Afi rm on te kom bin -sht et si

bashkesi e njerezve me perkatesi te njejte, me anen e
gjuhes, besimit zakoneve.

Romantizem->Shprehja e ndjesive dhe emocioneve

qe nxirrnin ne pah traditat kulturore, te kaluaren e
lavdishme historike, dashurine per natyren dhe
atdheun.

Demokraci liberale->Ndert hur

konstitucionalizmin liberal me demokracine
perfaqesuese.
Xh.Garibaldi->Ndikoi ne shperberjen e mbreterise
se Burboneve.
Oto Von Bismark->Bashkimi kombetar i
Gjermanise.
Shteti i Mireqenies Sociale(SHMS)->Shteti qe
kujdesej per jetesen e pershtatshme te
punonjesve me synimin e arritjes se mireqenies.
 Demokraci elektorale->E drejta e secilit per te
zgjedhur dhe per t'u zgjedhur ne institucionet
perfaqesuese parlament.

ldete kryesore.
1. Kuptimi i monarki se absolute
Forme qeverisese ku pushteti eshte i perqendruar
ne duart e nje individi.
2. Thelbi i iluminizmit.
Shpjegimi i zhvillimeve te shoqerise njerezore
mbi bazen e arsyes
3. Kuptimi i "monarkeve iluminist e.”

Monarke qe realizuan konstitucionalizimin ne

qeverisje.

4. Ndryshim et ne vendet e Amerikes Latine.

-Territoret qe u vune nen kontrollin e spanjolleve, u

organizuan ne provinca, te drejtuara nga perfaqesues
te mbretit te Spanjes qe u quajten zevendesmbret er .
 -U hap rruga per zhvillimin e plantacioneve
monokulture.

-U zbatua t regtia e sklleverve

5. Permbajtja e qeverisjes mbret-parlament ne Angli.

U jetesua qeverisja e mbretit me parlamentin
dhe qeverisja konstitucionaliste.U formuan dy
parti te reja:parti elite dhe
parlamentare.Hartimi i Aktit mbi te drejtat e
njeriut.

6. Deklarata e te Drejtave dhe Lirive te

Njeriut e Qytetarit ne France sanksiononte
parimet baze te qeverisjes konstitucionaliste
liberale.
Kjo deklarate synonte heqjen e privilegjeve
qe gezonin fisniket e kleret,mbrojtja e te
drejtave te njeriut.Ajo pershkohej nga parimet
:"li ri, barazi, vellazeri”.
7. Faktoret e ardhjes ne pushtet te
 Napoleon Bonapartit.
-Nevoja e drejtimit te vendit nga nje " dore e
forte"

-Organizimi i grushtit te shtetit

8. Domosdoshmeria e reformave ne
Perandorine Osmane.

Riorganizimi i ushtrise , reformimi i sistemit te

qeverisjes, afirmimi i te drejtave dhe lirive te
njeriut.

9. Tiparet karakteristike te sistemit

kapitalist te ekonomise.
-Liberalizmi ekonomik -Parimi "laissez-faire"
-mosnderhyrja e qeverise ne veprimtarine e
sipermarrjes se lire.
10. Tiparet e demokracise liberale .
 -Konstitucionalizmi liberal
-lnstitucionalizmii partive politike dhe alternimi i
tyre periodik ne qeverisje.
11. Deshira e madhe e italianeve per bash kimin e
vendit.
Me shtetin e bashkuar do te hapej rruga per
zhvillimin ekonomik e kulturor te kombit.
12. Bismarku nismetar ne hedhjen e bazave te
SHMS.

Ligjet per zhvillimin ekonomik dhe reformat sociale

te ndermarra nga Bismar ku ishin te parat ne
Evrope ne drejtim te organizimit te sistemit te
sigurimeve shoqerore. Ato tregonin per rritjen e
rolit te shtetit ne jeten ekonomike dhe shoqerore.
13. Vleresimi i partive politike nga ndermarrja e
politikave shoqerore.
Ne Angli u ndermoren 4 reforma elektorale te cilat i
mundesonin klases se mesme te drejten e votes.
Keshtu votuesit nuk kishin pse te tregonin se per ke
kishin votuar. Kjo u realizua permes d emokracise
elektorale.