Nguyễn Nho Dũng | Chuyên toán K59 | THPT Sơn Tây

Bài tập: Cho hình lập phương, mỗi cặp đỉnh của nó xác định một đường thẳng. Trong các
đường thẳng đó, tìm số các cặp đường thẳng (không tính thứ tự) không đồng phẳng và
không vuông góc với nhau.

Lời giải 1:

- Nhận thấy rằng phải có ít nhất một bộ 3 điểm lấy ra trong 4 điểm của cặp đường thẳng
thỏa mãn phải thuộc mặt ngoài của hình vuông

- Do đó, không mất tính tổng quát, ta chọn một bộ 3 điểm trong 6 mặt ngoài của hình lập
phương → có 4.6=24 cách

- Xét bộ 3 điểm (A’, B’, C’) trong hình vẽ:

+) Từ hình bên ta thấy ứng với bộ 3 điểm

(A’, B’, C’) có 6 cặp (A’B’,AC’),(A’B’,DC’),
(B’C’,CA’),(B’C’,DA’),(A’C’,AB’),(A’C’,CB’) thỏa
mãn

+) Đếm tương tự với các mặt khác, nhận thấy

rằng, với các bộ 4 điểm mà chỉ có một bộ 3
điểm nằm ở mặt ngoài (ví dụ: A’B’C’D) thì các
cặp thỏa mãn [(A’B’, DC’), (B’C’, DA’)] chỉ được
đếm một lần do đó không bị lặp

+) Đếm tương tự với các mặt khác, với các bộ 4

điểm mà có hai bộ 3 điểm nằm ở mặt ngoài (ví
dụ: AA’B’C’) thì các cặp thỏa mãn [(A’B’, AC’),
(A’C’, AB’)] đều được đếm hai lần, do đó để loại
bỏ khả năng lặp này, ví dụ như ở đây ta chỉ cần đếm cặp (A’B’,AC’) và không đếm cặp
(A’C’,AB’), có nghĩa là cặp (A’C’,AB’) không được đếm lần nào nhưng cặp (A’B’,AC’) lại được
đếm hai lần nên một lần trong đó đã đếm thay cho cặp (A’C’,AB’)

+) Tổng kết lại, ngay từ đầu, ta chỉ cần đếm 4 cặp là đủ

→ Có tất cả 24.4=96 cặp

1
Nguyễn Nho Dũng | Chuyên toán K59 | THPT Sơn Tây

Lời giải 2:

- Xét các tứ diện mà đỉnh được lấy từ các đỉnh của

hình hộp ABCD.A’B’C’D’, có 4 loại như sau: (Hình
bên dưới)

+) Loại 1: Dạng AA’B’C’ (tam diện nửa vuông)

+) Loại 2: Dạng AA’B’D’ (tam diện vuông)

+) Loại 3: Dạng AB’C’D’

+) Loại 4: Dạng ACB’D’ (tứ diện đều)

(Loại 1) (Loại 2)

(Loại 3) (Loại 4)

2
Nguyễn Nho Dũng | Chuyên toán K59 | THPT Sơn Tây

- Dễ dàng thấy rằng:

+) Các hình loại 1 và 3 đều cho 2 cặp đường thẳng thỏa mãn

+) Các hình loại 2 và 4 đều không cho cặp đường thẳng nào thỏa mãn

+) Số hình loại 2 là 8 (tương ứng với 8 đỉnh của lập phương)

+) Số hình loại 4 là 2 (ACB’D’ và A’C’BD)

- Mặt khác số tứ diện có các đỉnh lấy từ các đỉnh của hình lập phương là 𝐶84 − (6 + 6) = 58
(trừ đi 6 mặt ngoài và 6 mặt chéo)

→ Số cặp đường thẳng thỏa mãn là (58 − 8 − 2). 2 = 96 (trừ đi 8 hình loại 2 và 2 hình loại 4
do không tạo cặp đường thẳng nào thỏa mãn và nhân 2 vì mỗi hình loại 1 và 3 đều cho 2 cặp
đường thẳng thỏa mãn)

3
Nguyễn Nho Dũng | Chuyên toán K59 | THPT Sơn Tây

Lời giải 3:

- Số các đường thẳng được tại ra từ các đỉnh của hình lập phương là 𝐶82 = 28 đường thẳng

→ Số các cặp đường thẳng là 𝐶28

2
= 378 cặp

- Gọi A={các đường thẳng đồng phẳng}, B={các đường thẳng vuông góc}

- Xét các cặp đường thẳng đồng phẳng: (A)

+) Cắt nhau (có 3 điểm): Vì mỗi bộ 3 điểm cho ra 3 cặp đường thẳng đồng phẳng

→ Có 3. 𝐶83 = 168 cặp

+) Song song (có 4 điểm): Mỗi mặt gồm mặt ngoài và chéo đều của hình lập phương

cho ra 4 cặp đường thẳng đồng phẳng

→ Có 3(6+6)=36 cặp

- Xét các cặp đường thẳng vuông góc không cùng một mặt phẳng: (𝐵\𝐴)

+) Loại 1 vuông góc loại 1 : 3.8=24

+) Loại 1 vuông góc loại √2 : 4.6=24

+) Loại √2 vuông góc loại √2 : 2.3=6

+) Loại √2 vuông góc loại √3 : 4.6=24

→ |𝐴 ∪ 𝐵| = |A|+|B \ A|=282

→ Số cặp đường thẳng vừa không vuông góc vừa không đồng phẳng là: 378-282=96