EMOCJE, MOTYWACJE, POZNANIE – MGR ANGELIKA OLSZEWSKA

WEJŚCIÓWKA 1

D. DOLIŃSKI – „REGULACJA EMOCJI”

- Bardzo często emocje kierują zachowaniem człowieka i są one od niego

niezależne,
- Ludzie starają się wpływać na pojawianie się, przebieg i konsekwencje emocji,
- „Opanowanie” emocji polega na zablokowaniu uzewnętrznienia się ich w
ekspresji twarzy i w zachowaniu,

Regulacja emocji – proces inicjujący, modelujący i podtrzymujący

doświadczanie emocji oraz operacji poznawczych i zachowań związanych z tym
doświadczeniem. Może mieć charakter nieuświadomiony i automatyczny, jak i
podmiotowy.

AUTOMATYCZNA REGULACJA PRZEBIEGU EMOCJI

- Pierwsze klasy zachowań pojawiają się już w najmłodszych latach, np. wtulanie
się w opiekuna, ssanie własnego kciuka, fiksowanie wzroku na wybranych
elementach otoczenia. Reakcją drugiego rodzaju może być płacz,
- Są wspólne całemu rodzajowi ludzkiemu i nie wymagają wcześniejszego
uczenia się,
- System nerwowy broni się przed silnym pobudzeniem przez wzbudzanie
ośrodków hamujących, które znajdują się w układzie limbicznym,

Przykładowe reakcje automatyczne

a) Kierowanie uwagi na bodźce, które potencjalnie mogą stanowić

zagrożenie

b) Stosowanie mechanizmu zaprzeczenia

c) Fiksacja wzroku na bodźcach, które waloryzowane są pozytywnie

d) Wykorzystywanie własnych słabości w służbie ego (np.

tłumaczenie swoich porażek),

e) Obronne odczuwanie nieśmiałości lub cierpienia

PODMIOTOWA KONTROLA EMOCJI

- Jest nią samokontrola, rozumiana zarówno jako trwała właściwość jednostki,

jak i jako proces czynności,

Samokontrola reakcji– zachowania podmiotu, które są ukierunkowane na

osiągnięcie zgodności ze standardami akceptowanymi przez niego samego lub
standardami społecznymi
 Przykłady podmiotowej kontroli reakcji

a) Unikanie lub poszukiwanie sytuacji rodzących konkretne emocje

b) Selekcjonowanie, przekształcanie, reinterpretowanie

dopływających informacji

c) Wpływanie na ekspresję emocji, tj. ujawnianie lub nieujawnianie

- Podmiot może wpływać na recepcję danych informacji, tj. może poszukiwać lub
unikać konkretnych sytuacji, które powodują emocje negatywne bądź pozytywne,
- Blokowaniu informacji pomaga system poznawczy, możemy słuchać lub nie
słuchać, patrzeć lub nie patrzeć, możemy odwracać uwagę od źródła zagrożenia
(np. ludzie w sytuacjach rzeczywistego zagrożenia mogą zacząć żartować).

3 strategie związane z podmiotową kontrolą emocji

a) Dystrakcja – poznawcza ucieczka od negatywnych doznań

emocjonalnych, przy jednoczesnym przesunięciu uwagi na detale, które są
źródłem emocji pozytywnych (np. piłkarz, którego drużyna przegrała,
myśli jaką świetną bramkę strzelił).

b) Koncentracja – emitowanie reakcji poznawczych, które cały strumień

świadomości ukierunkowują na bodźce, mogące wywołać pozytywne stany
emocjonalne (np. medytacja i skupianie się na oddechu).

c) Ruminacja – ciągłe, patologiczne powracanie w myślach do zdarzeń

wywołujących negatywne emocje, może prowadzić do wzrostu niepokoju i
depresji. Ruminacja może działać również w drugą stronę, może dotyczyć
do ciągłego powracania do zdarzeń wywołujących pozytywny afekt.

- Koncentracja na problemach powodujących negatywne stany emocjonalne nie

zawsze jest zła – zwiększa szansę na rozwiązanie problemu, nastawia człowieka
zadaniowo (jest to istotne, bo przeświadczenie o „niemożności” sprawia, że
podmiot nie podejmuje prób zmiany negatywnej sytuacji).

Samokontrola na poziomie procesów intrapsychicznych – operacje

poznawcze na informacjach, które docierają do podmiotu, np. próba spojrzenia
na problem z innej strony.
Mechanizm izolacji - podmiot ma świadomość zagrożenia, ale funkcjonuje
jakby to nie on był jego obiektem (tak mogą funkcjonować ludzie poddawani
torturom).

Operacje związane z ukierunkowaniem ekspresji stanów

emocjonalnych i sterowania zachowaniem – podmiot uczy się jakie emocje
powinny być prezentowane lub maskowane w poszczególnych sytuacjach (np.
nikt nie zacznie nagle tańczyć i śmiać się na pogrzebie), są uwarunkowane
kulturowo, pozwala zachowań się zgodnie ze standardami społecznymi.
 KONTROLA WŁASNEGO NASTROJU

- Kobiety – częściej dotykają je zaburzenia nastroju, popadają w ruminację

(najpierw mają problem, potem dzwonią do koleżanki porozmawiać o problemie,
potem rozmawiają o nim z mężem, nigdy się od niego nie uwalniają).

Metody pasywne – picie kawy, jedzenie słodyczy, spanie

Metody hedonistyczne – zakup ubrań czy kosmetyków, ogólne wybranie się na

zakupy

- Mężczyźni – stosują znacznie lepsze metody niż kobiety i bardziej skuteczne,

nie popadają w ruminację, rzadziej proszą o pomoc.

Metody aktywne – aktywność sportowa, majsterkowanie

Poszukiwanie dystraktorów – robią coś, aby nie myśleć o problemie, grają w

gry, chodzą na mecze, oglądają filmy akcji

Redukcja napięcia – sięganie po alkohol, narkotyki, częste współżycie

DYNAMIKA PROCESÓW KONTROLI STANÓW EMOCJONANYCH

- Rozróżnienie na proces i wynik regulacji emocji,

- Pozytywny proces regulacji emocji nie musi implikować pozytywnego jego
wyniku, a negatywny proces regulacji, nie skazuje podmiotu na jego negatywny
wynik (np. podmiot ma problem, który zaczyna ignorować, czuje się przez to
lepiej – proces przebiega pozytywnie, jednak problem wciąż nie zostaje
rozwiązany – wyniki negatywny albo podmiot obawia się, że nie zda egzaminu
– proces negatywny, jednak po otrzymaniu wyników okazuje się, że zdał go
wyśmienicie – wynik pozytywny).
- „Pozytywność” stanów emocjonalnych nie musi przekładać na optymalne
funkcjonowanie podmiotu (doświadczanie pozytywnych emocji kilka racy – co
najmniej 2,9 – sprzyja poczuciu szczęścia, jednak wynik jest wysoki – wartość
powyżej 11,6 – podmiot przestaje być szczęśliwy i nie działa efektywnie).