You are on page 1of 78

CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE

"We trust in the Living God, who is the Saviour of all men …" 1 Timothy 4:10

BEIHRUAL THUZIR
2017

CMCS hi kohhran pawl bik thliarna awm lova


Kolkata leh a chhehvela Mizo awm
leh khualzin veivakte tana inkhawmna a ni.
1

BEIHRUAL THUZIR, 2017


COPIES - 200

© 2017 CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE


All Rights Reserved

Published by:
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE
c/o Old Mission Church
5 Mission Row, Kolkata – 700001

Stay connected with us at:


<cmcs.kolkata@gmail.com>

http://www.facebook.com/cmcs.kolkata

http://www.KolMizoChristian.com
2 CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE
3 4 BEIHRUAL, 2017
Contents
Thupuite Leh Thupui Ziaktute

1 Thuhmahruai ♦ Beihrual Sub-committee 01

2 Beihrual Programme ♦ Service Exe. Committee 02

3 Piantharna (Chhandamna) ♦ H Lala Songate 05

4 Thlarau Thianghlim Hnathawhte ♦ Upa Laima Chozah 10

5 Rinawmna ♦ Rev Lalhmunsanga 17

6 Thudik Ṭan Ngam ♦ Lalhriatpuia Chawngthu 24

7 Nunho Dan Ṭha ♦ Lalramsanga Sailo 32

8 Kristian Chhungkua ♦ R K Chhinga 41

9 Siam Thar Lehna ♦ Capt Lalthlamuana 46

10 Pathian Thu Thiltihtheihna ♦ K Remsang Pulamte 53

11 Tiam Chin Lam Pana Hmasawn ♦ Vanlalhuma 61

12 APPENDIX: CMCS Missionary Ṭanpui Mêkte 70


5
6
Thuhma
Pathian kaihhruaina vangin Favang hun kan lo chuangkai a, Kum 2017
CMCS Beihrual hun pawh kan lo thleng ve leh ta reng mai. Kan pi leh
pute hun aṭang tawhin Favang thuzir hi thlarau purchawk na’n an lo
hmang ṭhin a, chutiang bawkin CMCS beihrual hun hi Kolkata a Mizo
awmte pawh hian hlim tlang takin an lo hmang ho tawh ṭhin. Hetiang
hunah hian Thlarau lam ruai mai ni loin inkhawma kalte eiturin mi
inphal leh inpe te’n eiturte tumsakin (potluck) bul an lo ṭan ṭhin a. Tun
thlengin CMCS chuan chhunzawm zelin, Inrinni Beihruala inkhawmte
Zanriah ei tur a lo ruahman sak ta ṭhin a. Chhungkaw ṭhenkhatte, chaw
leh chawhmeh tum tur bikte siama khaikhawmin hlim takin
hmangaihna chawhlui kan lo kil ho ta ṭhin a ni.
Heng a hnuaia mite hi kan zavaia hriat atan han tarlang thar leh ta ila:
 Beihrual Bu hi kan zavai atan buatsaih a ni a, neih ṭheuh i tum ang
u. Kan lak tawh kha dahkir leh a ngai lo, neih hlen theih a ni e.
 Inrinni zan beihrual hi Mizoram House Salt Lake leh Ballygunge
lamah buatsaih leh a ni dawn a, mahni remchan zawk zawkna a tel
ve leh mai tur a ni.
 Kan Beihrual bu a zirlaite hi uluk taka ziaktute’n an buatsaih a ni a,
a bu kan neih ṭheuh dawn avangin uluk taka chhiarin, lo zir lawk
ṭheuh thei ila, sawiho turte pawh hlawk tak leh awmze neia kan
sawiho theih na’n mitinte lo inbuatsaih lawk tura ngen kan ni e.
 Chaw leh chawhmeh siam tura ruatte’n tlawmngaih chhuaha
theihtawp chhuah a tipuitling leh turin kan inngen e.
 A tam thei ang ber inkhawm hi kan ṭhahnemngaihna a nih avangin ei
leh in lam chu pahnih pathumin kan buaipui bak chu inkhawm vek
thei ila a duhawm hle ang.
 Chairman leh hun hmangtu tur dangte bakah hian Music/ Khuang
lam khawih thiamte kal hmasak deuh theih nise a lawmawm ngawt
ang.
 Kum danga kan tih ṭhin angin inkhawm apiangin Ṭawngtai Rual neih
ṭhin tur a ni e.
Thupui ziaktu zawng zawngte chungah Beirual Zirlaibu Sub-Committee
chuan lawmthu a sawi a. Zirtu zawng zawngin kristian nuna ṭhan lenna
leh malsawmna chang ṭheuh turin duhsakna kan hlan a che u.
Rev Lalhmunsanga – Chairman Pu Vanlalhuma – Member
Pu K Remsang Pulamte – Secretary Pu Lalramsanga Sailo - Member
2017 Beihrual Zirlaibu Sub-Committee
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE

1
CMCS BEIHRUAL PROGRAMME  SEPTEMBER, 2017

02.09.2017 Thupui: Piantharna (Chhandamna)


6 PM (Inrinni) Ballygunge Salt Lake
Hruaitu Capt Lalthlamuana Pi Judy Zomawii
Ṭantu Tv Lalfakawma Nl Zosangluri
Thupui Hawngtu Pi Priscilla Lalthanpari Tv Joshua Lalropuia

03.09.2017 Thupui: Thlarau Thianghlim Hnathawhte


3 PM (Pathianni)
Biak In (Old Mission Church)
Hruaitu Upa Laima Chozah
Ṭantu Pi Zomawii Khiangte
Thupui Hawngtu Pu Lalbiakzuala

09.09.2017 Thupui: Rinawmna


6 PM (Inrinni) Ballygunge Salt Lake
Hruaitu Pu James Lalremruata Tv C Vanlalhriata
Ṭantu Nl Zothansangi Pi Lallawmkimi
Thupui Hawngtu Pu Joseph Lalrinsailova Pi Vanlalchhungi

10.09.2017 Thupui: Thudik Ṭan Ngam


3 PM (Pathianni) Biak In (Old Mission Church)
Hruaitu Pu Lalhriatpuia Chawngthu
Ṭantu Tv Chuabei Hlychho
Thupui Hawngtu Capt Lalnunmawii

16.09.2017 Thupui: Nunho Dan Ṭha


6 PM (Inrinni) Ballygunge Salt Lake
Hruaitu Pu Lalramsanga Sailo Nl Lalpianpuii
Ṭantu Tv Lalrohlua Tv Lalchamliana
Thupui Hawngtu Nl Rozamliani Khiangte Pu Lalsanglura

2
CMCS BEIHRUAL PROGRAMME  SEPTEMBER, 2017
17.09.2017 Thupui: Kristian Chhungkua
3 PM (Pathianni) Biak In (Old Mission Church)
Hruaitu Pu R K Chhinga
Ṭantu Pi Lianthangpuii
Thupui Hawngtu Pi Rebecca Lalzarmawii

23.09.2017 Thupui: Siam Thar Lehna


6 PM (Inrinni) Ballygunge Salt Lake
Hruaitu Pu David Z Chawngthu Pu Vanlalhuma
Ṭantu Nl Lalhriatpuii Tv Lalrinzuala
Thupui Hawngtu Lt George Lalramnghaka Nl Lalhruaitluangi

24.09.2017 Thupui: Pathian Thu Thiltihtheihna


3 PM (Pathianni) Biak In (Old Mission Church)
Hruaitu Pu K Remsang Pulamte
Ṭantu Pi Zaṭhuampuii
Thupui Hawngtu Pu Hmingthanzauva

30.09.2017 Thupui: Tiam Chin Lam Pana Hmasawn


6 PM (Inrinni) Ballygunge Salt Lake
Hruaitu Maj Vanlaltluanga Pi Cindy Lalremruati
Ṭantu Tv Lalrinnunga Tv Lalnunpuia
Thupui Hawngtu Pi Lalthandingi Nl Lalchhanmawii

01.10.2017 Thupui: Beihrual Khaikhawmna


3 PM (Pathianni) Biak In (Old Mission Church)
Hruaitu Pu Lalhriatpuia Chawngthu
Ṭantu Lt Lalruatdiki
Khaikhawmna Rev Lalhmunsanga

Special Item Tv Joshua Lalropuia & St Xavier’s College Zirlaite

3
CHANVO BALLYGUNGE SALT LAKE
Chief Convener Nl Rozamliani Khiangte Pi Judy Zomawii
Secy Convener Tv Malsawmkima Nl Lalhruaitluangi
Conveners 1) P i Priscilla Lalthanpari 1) Pi Lalchhuanpuii
2) Pi Adelina L Chawngthu 2) Nl Laldinpuii Faiheng
3) Nl K Zohmingliani 3) Tv Joshua Lalropuia
4) Tv Lalrinnunga 4) Tv C Vanlalhriata
5) Tv Hudson Lalramdinpuia

# Beihrual chhung hian Biakin inkhawm bân apiangin thingpui leh a hmeh
tuihnai tak eiho ṭhin a ni ang.
# Inrinni Beihrual ah hian ruai buatsaih ṭhin a ni ang. Conveners te
ruahmanna siam ang in family leh member inluah a awmten chawhmeh an
rawn keng khawm ṭhin ang.
# Inrinni zan beihrual ruaiṭheh senso atan ₹ 6,000/- zel phalsak ve ve a ni.

4
PIANTHARNA (CHHANDAMNA) 02.09.2017 (INRINNI)

02.09.2017 (Inrinni) 1
PIANTHARNA (CHHANDAMNA)
H Lala Songate Bible Chhiar tûr
Johana 3:7,16

SAWI HAWNNA:

Kan ram lam (Mizoram/ Meghalaya/ Manipur/


Tripura) ah chuan Piantharna (Chhandamna)
pawimawh zia hria in, kan Kohhran hruaitute’n a
remchan dan angin Camping/ Retreat leh programme
hrang hrang, a bik in, piangtharlote tan remchang an
siam ṭhin a, mahse Kolkata (leh vairam hmun hrang
hrang a) Mizo zirlai awmte hian kan zirna vang leh thil
dang dang avangin hetiang hun ṭha hi kan bawhpelh fo
ṭhin a, kan zingah pawh Piangthar (Chhandam) la ni lo
kan awm palh takin, Piantharna (Chhandamna) tih
thupui kan zirho dawn a ni.

Piantharna (Chhandamna) thu hi thil pawimawh


tak, Kristian nun inṭanna a ni, mahse sawi sual emaw,
zirtir sual emaw theih pawh a ni bawk. Piantharna
(Chhandamna) thu ah hian zirtirna hrang hrang pawh
a awm thei awm e. (L) Pi Ruth Bell-i, Billy Graham-a
nupui, China ram a Presbyterian Missionary fanu ni
bawk khan a hranpaa Piantharna a neih chuang loh
thute kan hmu a, a tir aṭanga a hmuh leh hriatte kha
vawng in a awih mai a ni, a vuina ah a pasal Billy
Grahama, khawvela Piantharna (Chhandamna) thu

5
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

sawi nasa berte zinga mi chuan, a nupui kha an


chhungkuaa Pathian thuawih ber a ti tawp mai a ni.
Chutiangin, a bul inṭanna chu Pathian (Trinity),
Khawngaihna leh Kraws aṭanga lo inṭan a ni; mihring
lamah chuan inpumpekna leh rinna a ṭul bawk.
Kohhran chu Pathian thu avanga Pathian leh
Mimal awmkhawm/ inkawm ho hi a ni a, mahse, Nova
Lawng anga Kohhran chhunga awm apiang himna a ni
ngawt lo. Mi him tawh sate Pathian thua inkawmho/
awmkhawmna zawk a ni, ti ila a sual awm lo e. Mi
ṭhenkhatin Kohhran chhunga awm hi
chhandamna niin an pawm ngawt hi a dik lem lo,
chutiang bawkin Kohhran chhunga awm hi
boralnaah ngaih tur a ni bawk lo. Chhandamna
leh Boralna hi chu - Lal Isua Rin leh Rin lohah a
innghat zawk a ni.

Piantharna (Chhandamna) hi Kohhran Bawmah


te, thilṭha tih ah te leh tih lohah te a innghat lo a, a
huhoa chhandamna a ni lo a, mimal chhandamna a ni.
Tumah kan inrin kep thei lo a, chhandam pawh kan in
nih kep thei bawk lo.

ENGVANGA PIANGTHAR (CHHANDAM) NI TUR


NGE KAN NIH:
Rom 5:12-ah chuan, “Chutichuan mi pakhat
avangin sual khawvelah a lut a, sual avangin thihna a
lut bawk a, chutiang bawkin mi zawng zawngin thil an
lo tihsual avangin thihnain mi zawng zawng a fan
chhuak ta a,” a lo ti a. Eden bawh chhiatna vangin mi

6
PIANTHARNA (CHHANDAMNA) 02.09.2017 (INRINNI)

zawng zawng sual kan ni a, Pathian ropuina kan chang


zo tawh lo a ni -Rom 3-:23 ah kan hmu bawk. Tin, sual
man chu thihna a ni si a, tih ziak Rom 6:23 ah kan hmu
bawk a, chutiangin keini mihring zawng zawngte hi
misual- Pathian ropuina chang zo tawh lo, thi tur mai
kan ni. Chutiangin, mihring zawng zawng te hian
Piantharna (Chhandamna) kan mamawh a ni.
Chuvangin, Johana 3:1-7 ah khan Lal Isua’n
pharisaite zinga mi an hotu pakhat Nikodema
hnenah, “I piangthar tur a ni“, tiin a hrilh a nih kha.

ENGTIN NGE PIANGTHAR (CHHANDAM) KAN


NIH ANG-
Piantharna (Chhandamna) kan zawnna kawngah
hian Duh dan bik riaute kan nei ṭhin a, a nih loh leh
engtin emaw tal a ka insiamṭhat/ fel phawt lohte chuan
(famkim phawt tumna) ti te pawh kan awm ṭhin awm
e. Kan Bible chang chhiar angin “Pathianin khawvel a
hmangaih em em a, chutichuan a Fapa mal neih chhun
a pe a; amah chu tupawh a ring apiang an boral loh a,
chatuana nunna an neih zawk na’n”, tih hi Piangthar
(Chhandam) nih na a ni mai a ni.

Mithenkhat in Piantharna (Chhandamna) thu hi


thiam tak si khirhkhan tak bawk si in an sawi ṭhin a, a
ṭha ber lem lo, misual kan nih lai pawha min hmangaih
a, a thisen a min leitu, min tlantu Isua Krista hi
thinlung leh tihtak zeta rin hi Piangthar (Chhandam)
nih na a ni.
7
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

Kan Lal Isua chuan a Pa Pathian thinûrna lak ata


min tlan turin, a Pa lung tiawi turin a Pa-in a phût ang
ngeiin Ama thisen thianghlim ngei chu sengin, Dân
ânchhe lak ata chu min tlan chhuak ta a ni. Pa Pathian
chuan a phût ang ngeia a fapa Isua Krista’n tlanna
thisen a hlan tak avang chuan Pa Pathian chu a
lungawi ta a ni. Heb 10:17-ah ““An sualte leh an
bawhchhiatnate Ka hre reng tawh lo ang,” a ti ta a ni.
Krista’n a thisena min tlan avâng chuan kan sualna leh
bawhchhiatnate chu min hriat reng sak dawn tawh lo a
ni. Pathianin a khawngaihna a Krista ah min tlanna leh
min chhandamna hi a thlâwn a ni a, Krista hnathawh
zawh tawha innghat a ni a, keimahni lam tlin leh tlin
loh ahte, kan fel leh fel lo ahte a innghat lo, mahni lam
in en loin, kan fel loh ang ang hian, heti mai hian kan
tih ve tel loin min chhandam a, kan lei bat leh sual
vânga kan thu buai zawng zawng a vaiin Krista’n min
chinfel/tlaksak vek tawh a, chutah chuan innghah mai
tur a ni, chu chu rinna chu a ni. Krista’n min tlanna leh
chhandamna hi Pathianin pawma tawk a tih tawh hi ‘a
tawk e’ tia lo awih mai ngamna kha rinna chu a ni.
Chutianga ringa innghah na’na hmangtute chu
chatuan atâna Chhandam, Pathian fa, vân khua leh tui,
Krista ro luahpuitu turte kan ni.

Chuvangin kan zingah, Piantharna


(Chhandamna) la chang lote kan awm a nih chuan, tun
hi hun lawm awm a ni a, tun hi chhandamna ni a ni tih
hriain Lal Isua ke bulah i kal ang u. Thupuan 3:20 a

8
PIANTHARNA (CHHANDAMNA) 02.09.2017 (INRINNI)

kan hmuh angin, Lal Isua chu tunah hian kan thinlung
kawngkhar bula dingin, kan thinlung kawngka
hawnsak turin min nghak reng a ni.

Sawiho tûr:

(1) Piangthar tawh hnungtawlh leh kan tam na


chhan hi eng nge ni ang?

(2) Piantharna (Chhandamna) thu kan hril dan te hi


a ṭha tawk (a simple lutuk/ a complex lutuk) em?

9
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

03.09.2017 (Pathianni) 2
THLARAU THIANGHLIM HNATHAWHTE
Upa Laima Chozah Bible Chhiar tûr
Rom 8:12-17

Kan thupuia lût tur chuan kan thurin, Pa leh


Fapa Leh Thlarau Thianghlim chungchang sawi phawt
ila, chumi hnuah Thlarau Thianghlim hnathawh te,
Thlarau Thianghlima khat ringtu Bible-a kan hmu
ṭhenkhatte kan tarlang ang a, Thlarau Thianghlima
khat nun chhinchhiahna te kan zir ho dawn a ni.

I. NICEA THURIN. (AD 318, revised.AD 381).

Pathian pakhat, Engkimtithei, lei leh van leh thil


hmuh theih leh hmuh theih loh zawng zawngte siamtu
chu kan ring. Lal Isua Krista pakhat, Pathian fapa mal
leh neihchhun chu kan ring bawk. Ani chu hun reng lo
pian hmaa hrin, Eng ata Eng, Pathian dik tak ata
Pathian dik tak, siam ni lo, hrin ngei, Pa nen bul
hmunkhata awm a ni. Amah aṭang chuan thil engkim
hi an lo awm a ni.

Keini mihringte tan leh kan chhandamna hna


thawk turin Van aṭangin Lei ah alo chhuk a. Thlarau
thianghlimin a pai tir a. Mari’n a hring a. Mihringah a
lo chang ta a. Pontia Pilata kutah nasa takin a tuar a,
kraws ah khenbeh a ni a, phûmin a awm. Pathian
lehkhathu ang zelin ni thum niah a lo tho leh a, Vanah
a lawn chho a; Pa dinglamah khian a han ṭhu ta a.
10
THLARAU THIANGHLIM HNATHAWHTE 03.09.2017 (PATHIANNI)

Chuta ṭangin mitthi leh minungte rorel sak turin ropui


takin lei ah a lo chhuk leh ang a, A ramin kinni a nei lo
vang.

Thlarau thianghlim hi kan ring. Ani chu Lalpa,


nunna petu; Pa aṭanga lo chhuak, Pa leh Fapa nena
biak kawp leh chawimawi, zawlneite hmanga thu lo
sawitu a ni.

Mi zawng zawng tan Kohhran thianghlim Apostol


kohhran hi kan ring. Sualte ngaihdamna tura Baptisma
hmunkhat hi kan ring bawk. Taksa thawhlehna kan
beisei a, chatuana nunna lo awm tur nen. AMEN.

II. PA leh FAPA leh THLARAU THIANGHLIM (Trinity):

Pathian pakhat a awm a, engkim a ti thei a. Lei


leh van leh thil hmuh theih leh hmuh theih lohte a
siam vek an ni. Pathianin a mite ṭhenkhat chu a be mai
ṭhin - Adama (Gen 3:9-13), Kaina (Gen 4:6-15), Enoka
(Gen,5:24), Nova (Gen.6:13-22, bung7-8), Abrahama
(Gen. 12-22), Mosia leh Arona (Exodus, Leviticus leh
Numbers), leh Joshua (Joshua bu). Hemi hnu hian
Roreltute aṭanga Lal Isua pian thlengin Pathianin a
mite chu Zawlneite hmangin a be ṭhin. Thuthlung hlui
chhung zawng hian Pathian tih chauh kan hmu a, Pa
emaw, Fapa emaw Thlarau thianghlim tih ṭawngkam
kan hmu meuh lo. Zawlnei Isaia erawh chuan Naupang
(fapa) pian tur thu a hrilhlawk (Isa 9:6-7). Pathian hi
mi nung pathum (Trinity) Pa leh Fapa leh Thlarau

11
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

Thianghlim an ni a, an hun ang zelin kan lo hmu mai a


ni.

Lal Isua, kan taksa puin Bethlehemah a lo piang


a. Pa thu leh Ama thu a zirtir a, zirtir 12 a thu
thehdarh turin a thlang a. Krawsah a thi a, thihna ata
a thawhleh khan leia a ‘Mission’ chu a zo ta. Amah
ring apiang chhandam an ni thei dawn ta; Mahse,
practical problem a inṭan dawn chauh a ni. Vanah, Pa
hnenah a haw leh a ngai tawh si. Vanah lawnsan a, a
mite mangang taka kalsan a duh lo a. Thlamuantu
rawn tirh a tiam a ni (Joh 16:5-16). He thutiam hi
Pentecost ni khan tihfamkimin a awm. Rin dan
tlangpui chuan Thuthlung hlui hun kha PA hun,
Thuthlung thara Lal Isua vana a lawn thleng khan
FAPA hun, a piah hun zawng THLARAU THIANGHLIM
hun tih a ni. Mahse, Thuthlung hlui hun lai pawh khan
Fapa leh Thlarau Thianghlim an awm ve reng a ni tih a
hriat theih (Gen 1:26 - Tin, Pathianin “Kan anpuiin,
Keimahni ang takin mihring siam ila----- chungah te
thu i neihtir ang u,” a ti a). Tin, Fapa, Lal Isua pawh
kha Thlarau Thianghlim mi a ni (Mt.1:20 - Josef, nang
Davida fapa, i nupui hual- --hlau suh; a naupai (Isua)
chu Thlarau Thianghlim laka mi a sin). Isua baptisma a
chan zawh veleh tui aṭanga a chhuah khan van a lo
inhawng a, Pathian Thlarau chu ṭhuro anga lo chhukin,
a chungah lo fu a hmu a (Mt. 3:16, Mk.1:10, Lk.3:22,
Joh 1:32). Lal Isua pawh kha Thlarau Thianghlimin a
khat a ni (Lk 4:1).

12
THLARAU THIANGHLIM HNATHAWHTE 03.09.2017 (PATHIANNI)

III. THLARAU THIANGHLIM HNATHAWHTE:


Bible a kan hmuh, Thlarau Thianghlim
hnathawh ṭhenkhatte i lo sawiho leh ang u.
(1) Thlamuantu a ni (Joh 16:7).
(2) Sual thuahte fel thuahte, an thiam loh khawvel a
hriattir ang (Joh 16:8).
(3) Thutak zawng zawngah ringtute a hruai lut ang
(Joh 16:13).
(4) Isua a chawimawi ang a (Joh 15:26), Isua thu
ringtute a hriattir ang (Joh 16:14).
(5) Isua hminga Pa (Pathian) kan dil apiang a
(Thlarau Thianghlimin) pe ang(Joh 16:23).
(6) Min siamṭha ṭhin (Tit 3:5, Joh 3:5-8).
(7) Min hruai ṭhin (Rom 8:14,Gal 5:18).
(8) Min tihthianghlim ṭhin (II Thes 2:13, I Pet 1:2, Rom
5:15).
(9) Min tihchak ṭhin (Lk. 4:14,24:49, Isa 61:3, Rom
15:19,Tirh 1:8).
(10) Min tihkhat ṭhin (Eph 5:18, Tirh 2:4).
(11) Ṭawngtai dan min zirtir (Rom 8:26-27, Jud.1:20)
(12) Pathian fate kan ni tih min hriatthiam tir (Rom
8:16).
(13) Thlarau thilpek, thiltihtheihna hrang hrang mi a
pe ṭhin (I Kor.12:4,8-10,Heb 2:4).
(14) Rawngbawl turin hriak min thih (Lk.8:18, Tirh 10:38).
(15) Inpumkhatna min siam tu a ni (Eph 2:14-18).
(16) Thlarau Thianghlim chu zakhamna thlarau a ni (2
Kor 1:22,5:5).

13
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

(17) Thawhlehna ni atana min chhinchhiahtu a ni (Eph


1:13,4:30).
(18) Sualna leh thihna dan aṭangin min tihchhuak
(Rom 8:2).
(19) Taksa thi theite a tinung (Rom 8:11).
(20) Pathian thu ril min hrilhfiahtu a ni a (I Kor 2:10),
Pathian thilpekte pawh min hriattir bawk (I Kor
2:12).
(21) Kan zingah a cheng a, Pathian IN kan ni tih min
hriattir (Rom 8:9,Eph 2:22).
(22) Krista taksa a min baptistu a ni (I Kor 12:13).
(23) Zalenna min petu a ni (II Kor 3:17).
(24) Lalpa anpui ngei a awm tura min tihdanglamtu a
ni (II Kor 3:18).
(25) Pa hnena min luhtir theitu a ni (Eph 2:18).
(26) Pathian thu min zirtir (Joh 14:26, I Kor 2:13).
(27) Lawmna min petu a ni (I Thes 1:6).
(28) Chanchin ṭha hriltute a ṭanpui ṭhin (I Pet 1:12).
(29) Hrilhlawkna hi Thlarau aṭanga chhuak a ni (II Pet
1:21).
(30) Pathian thute hretu a ni (I Kor 2:11).
(31) Ringtute thlamuanin a tipung ṭhin (Tirh 9:31).
(32) Kohhran hotute hi Thlarau Thianghlim ruatte an
ni (Tirh 20:28,13:2).
(33) Kan chhia leh ṭha hriatna (conscience)
hmangin Thlarau Thianghlimin min hruai
ṭhin (Rom 9:1).

14
THLARAU THIANGHLIM HNATHAWHTE 03.09.2017 (PATHIANNI)

IV. THLARAU THIANGHLIMA KHAT, BIBLE-A


KAN HMUH ṬHENKHATTE:
(1) Lal Isua (Lk 4:1-2)
(2) Lal Isua ringtute, Pentecost nia hmunkhata
inkhawm ho zawngte (Tirh 2:1-4).
(3) Petera (Tirh 4:8; Tirh 10:9-16)
(4) Johana leh Ringtu dangte (Tirh 4:31)
(5) Philipa (Tirh 8:29,39),
(6) Jentail hote (Tirh 10:44-45)
(7) Stephana (Tirh bung 6-7)
(8) Barnaba (Tirh 11:24)
(9) Paula leh Sila (Tirh 16:16-34)
(10) Pathian kohhranho, Krista Isuaa tihhran, mi
thianghlim ni tura kohte (I Kor 1:2)
(11) Krista Isuaa mi rinawmte (Eph 1:1)
(12) Krista Isuaa mi thianghlimte (Phil 1:1)
(13) Pathian mithlan, mi thianghlimte (Kol 3:12)
(14) Van kohna chang ve, Kristaa unau te (Heb 3:1)

V.THLARAUVA KHAT NUN CHHINCHHIAHNATE:


(1) Thlarauva rilṭamna an nei (TT 2:42).
(2) Thil tihtheihna an nei (TT 2:43).
(3) Inpawlhona thûk leh hlimawm an nei ṭhin (TT
2:44).
(4) Pathian biak nuam an ti ṭhin (TT 2:46).
(5) Midang khawih thei testimony an nei (TT 2:47).
(6) Ṭhanlenna dik, an pun belhzel ṭhin (TT 2:47).
(7) Rinna avangin an huaisen (TT bung 7).
(8) Sualna ah thi in Isuaah an nung (Rom 6, Eph 5:18).

15
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

(9) Lainatna thinlung, ngilneihna te, inngaihtlawmna


te, dawhtheihnate leh Thlarau thianghlim avanga
inthuam te (Kol 3:12).
(10) Tisa thil ti tawh lo a, thlarau thil ti zawktu (Gal
5:16-26).

Sawiho tûr:

(1) Kohhrante hian harhna kan mamawh na chhante


sawi ho ni se.

(2) Harhna dik leh dik lo chungchang sawi ho ni se.

(3) Thlarau thianghlim in ringtute a hruai ṭhin dan


sawi ho ni se.

Lehkhabu rawn te:


1. Living Life in Spirit—Dr D W Ekstrand.
2. Divine guidance through the Holy Spirit—Mark D Roberts.
3. The Spirit filled life—J.Hampton Keathley III
4. The Spirit filled Life ---Pastor Steven J. Cole.
5. Got Question Ministries,series 2002-2017.
6. Fifty things the Holy Spirit does in your life-Charisma Magazine (Bible
Study).

16
RINAWMNA 09.09.2017 (INRINNI)

09.09.2017 (Inrinni) 3
RINAWMNA
Rev Lalhmunsanga Bible Chhiar tûr
Sam 37:1–3; Kolossa 3:22-24

Thu kamkeuna:
Rinawmna hi hlawhtlinna bul a ni. A tello chuan
Kristian nun hian awmzia tak tak a nei thei lo a. Isua
Krista chu kawng engkimah a rinawm angin Amah
zuitu kristiante pawh hi kawng engkimah kan rinawm
tur a ni. Kristian lote pawh hian kristian kan ni tih an
hriat hian anni aia rinawm zawk turah min ngai tlat zel
a ni. Chutianga ring lotute pawhin min beisei laiin
kristian Zofate hi kan rinawm zel em aw.

1. Rinawmna awmzia leh pawimawhna:


Rinawmna chu rintlak, innghahnatlak, thutiama
dingnghet, tih tur ṭha taka ti tihna a ni mai awm e.
Kan ram kalphung han thlir hian mi rinawm lo, diklo
taka ti ṭhinte hian vanneihna an dawng nasa zawk
emaw tih turin an kawng zawhah an hmuingilin a lang
ṭhin a. Chutih laiin, rinawm leh dik taka ti ṭhin rethei
leh bet taka khawsa hmuh tur tam hle site hi chu
hriatthiam a harin mi rinawm lote tihdan anga tih ve
mai chaknate pawh a piang ve mai dawn ṭhin a ni.
Zawlnei Habakuka chuan “Engati nge vervêk taka tite
i ngaihtheih viau si? Mi sualte’n an aia ṭhate an
tihduhdah laia Engtizia nge i ngawih reng mai le?” tiin
Pathian a chhuahchhal hial a ni (Hab 1:13). Kristian
17
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

nih hi Eng nge a sawtna tih te, inkhawm hi eng nge a


ṭangkaina tihte leh ṭawngṭai hi eng nge a hlawkna
tihna khawvelin min hual mek reng a. Chutiang karah
chuan a Kohhranhote hi Lalpa tana kan din a, kan
rinawm a ṭul a ni. Kan Pathian thu chuan “Thil ṭha lo
titute avangin in tilungngai duh suh la, ... Hlobet anga
ah thlûkin an awm thuai ang a, Hnim hring angin an
vuai dawn si a,” (Sam 37:1-2). Rinawm lo leh dik lo
taka hausate tlo lohzia chu kan hmu fo mai.

Sodom khaw tihboral tur chungchangah khan


Pathian chuan, “He khaw ropuiah hian mifel sawm an
awm chuan he khua hi ka tiboral lo ang” a ti a (Gen
18:32). Mi tam tak hian ‘Mi sual tam tak dam chhan te,
zuah an nihna chhante hi an hrisel vang te, Pathianin
sual a huat tawk loh vangte, Pathianin sual a pawisak
tawk loh avangte’ niin an ngai a. Mahse, chu chu a ni
ngawt lo, mi rinawmte avang hian mi sual tam takte
hian tihboralna lak aṭangin chhanchhuah an lo ni zawk
ṭhin a ni.

2. Ringtute leh rinawmna:


Kristian nun leh rinawmna hi ṭhen hran theih pawh a
ni tak tak lo a, a kal kawp tlat a ni. Kan rinawmna tur
kawng hnih khat lekin lo zirho dawn ila:
(i) Ni tin hna-ah: Atir ata Pathianin min din danah,
Eden huana mihring a dah ni aṭang khan hna
thawk tura ruat kan ni (Gen 2:15). “Chutiang
bawkin in êng chu mi mit hmuhin êng rawh se,

18
RINAWMNA 09.09.2017 (INRINNI)

chutichuan in thil tih ṭhatte an hmu ang a, in Pa


vana mi an chawimawi thei ang” tih kan hmu a
(Mt. 5:16). Heta kan hmuh ‘thiltih ṭhat’ tih hi ‘In
hnathawh ṭhat te, ni tin hnaa in rinawmnate kha
miin an hmu ang a, chu chu khawvela in ên dan
tur a ni’ tihna tluk a ni àwm e. Ni tina kan thawh
tur kan thawhnaah hian kan rinawm loh chuan
Pathian ngaihah mi rinawm a nih theih loh a ni.
Ni tin hnaa kan rinawm leh rinawm loh hi kan
thlarau mi leh mi loh teh na’n te, Amah kan rin
leh rin loh tehna tehfung pawimawh tak a ni. “I
dam chhûng zawngin rim taka thawkin a rah chu
i ei tawh ang” (Gen 3:17), “I hmaia thlantui luang
zawih zawihin chaw i ei tawh ang” (Gen 3:18)
tihte aṭang hian nitin hnaa rinawm taka thawk
tur kan nih zia min zirtir.

(ii) Thawh hlawh lakna ah: Mahni thawh hlawh


leh chanvoa lungawi lohna hi rinawm lohna
inṭanna a ni fo ṭhin. Kan thawh hlawh dik tak
lungawi taka la tura inbuatsaih hi a pawimawh
hle mai; a bak beiseina a awm hian rinawm lohna
a lo inṭan ṭhin a ni. Mahni chanvo ṭheuh la tura
min ruatsakah hian kristiante chuan rinawm tak
leh lungawi taka kan pawm mai hi a ṭul a ni.
Inthiam hliah hliah chunga hlawh kan lak theih
na’n kan hnathawhnaah pawh rinawm tak, tling
taka kan thawh a ngai a ni.

19
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

(iii) Tehna dik hmanna ah: “Bûkna dik lo hi


LALPA mithmuhin thil tenawm a ni a, Khin dik
chiah erawh chu a lawmzawng a ni” (Thuf.11:1).
Pathianin a ten awmchhun chu Bûkna leh tehna
dik lo hi a ni mai awm e. A chhan chu inbumna
sual a ni a, ruk rukna sual a ni bawk a, awhna leh
duhamna suala tlûkna a ni bawk a ni. Kristian
ram aiin Hindu ramah hian kan thil lei min bûk
saknate hi a dikin a lungawithlak zawk ta daih
mai. Ringtute zia tur chu a ni hauh loin a lang.
Ringtute chu kan tehna leh buknate hi Lalpa
hriatpui tlak leh malsawm tlak a ni tur a ni.

(iv) Rorelna dik kenkawhna ah: Rorelna dik nei


thei turin roreltute hian an chungah roreltu
(Pathian) a awm a ni tih an hriat a pawimawh.
Mahni dinhmun sawhngheh na’n mai te, mahni
ram tih zauh na’n te, mahni chhungkaw duhsak
vakna atana hmang leh mahni inhaivur vak ching
roreltute chu Pathianin duh loh zawng tak an ni.
Chutih rual chuan mipuite pawh hian roreltute
dik taka rorel thei lo tura nawrin kan vote hmang
te, kan party nihna hmangte leh sum leh pai
hmangte pawhin kan phuar ve thei bawk a.
Roreltute leh ro an relsakte hian chanvo kan nei
ṭheuh a ni.

3. Ringtute kan rinawm loh hian Pathian kan timualpho:


Kan rinawm loh hian kan tan maia pawi a ni lo a, Lalpa
kan tihmualphona hi a pawi lai bera chu a ni. Paula
20
RINAWMNA 09.09.2017 (INRINNI)

chuan Krista aia palai kan ni a ti a (II Kor 5:20). Palai


rinawmlo chuan ram leh ram inkarah te, chhungkua
leh chhungkua inkarah te mimal leh mimal inkara
inrem mai na turah pawh a inrem lohnate, indonate,
mualphonate a thlen ṭhin a ni. Palai rinawm lo chuan a
palai saka a timualphoin a tihming chhe ṭhin. Lal Isua
khan a zirtirte vana a kalsan dawn khan “Thlarau
Thianghlim chu in chunga a lo thlen hunah
thiltihtheihna in la nei ang; tichuan, Jerusalem khuaah
te, Judai leh Samari ram khaw tinah te, kâwlkil thleng
pawhin ka thuhretute in ni ang,” (Tirh 1:8) a ti a. Kan
fel emaw, fello emaw kan taima emaw, thatchhia
emaw kan nunchang a ṭha emaw, ṭhalo emaw kan
rinawm emaw, rinawmlo emaw kan nihna ang ang
hian khawvel mite hmaah hian Krista thuhretute kan
ni hrim hrim mai a. Chuvangin Krista kan chawimawi
loh chuan kan dodal tihna a ni a, chutiang bawkin
ringtute kan rinawma Krista kan chawimawi lai hian
kan rinawm loh chuan Krista kan phatsanin kan ti
mualpho tihna a ni.

4. Kan rinawm ve theih nan Krista min pe:


Eden natna zungzamin a man tawh mihringte hi kan
Pathian Thu pawhin misual bum hmang chhe lailet der
kan nih min hrilh a, “Thinlung hi thil zawng zawng aiin
Bum hmang ber, chhe lailet dêr a ni a; Tuin nge hre
thiam thei ang?” (Jer 17:9) tih kan Pathian thuah kan
hmu. Bumhmang thinlung pu mihringte chuan theih
tawp chhuahin rinawm tum ṭhin mah ila kan rinawm

21
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

tluantling zo lo fo ṭhin. Kan rinawm ve theih na’n


Krista kaltlangin thinlung thar min siamsak a ni
“Thinlung thar ka pe ang che u a, in chhûngah thlarau
thar ka dah ang; in tisa ata thinlung, lung anga sak
chu ka la bo ang a, thinlung, tisa anga nêm ka pe zâwk
ang che u” (Eze 36:26). Chu thinlung thar hmang
chuan Lalpa’n min pawl a, Amah kan zawm chiah hian
Lalpa ropuina leh rinawmna chu rinawm hlei theilo
mihring nunah tarlanin a lo awm ṭhin. Lal Isua ngei
khan “Kei grêp hrui chu ka ni, nangni a pêngte chu in
ni. Tu pawh keimaha awm renga, kei pawh amaha ka
awm rengna chu tam takin a rah ṭhîn; keimah lovin
eng mah in ti thei si lo” (Joh 15:4) a lo ti a. Mi famkim
lo, rinawmna pianpui lo mihringte kan rinawm ve
theihna turin Krista min pe a, Krista hi kan
thiamchanna mai ni loin kan rinawmna pawh a ni.

Tlangkawmna

Kolossa 3:22-24-ah chuan “Bawihte u, tisaa in hotute


thu hi engkimah zawm rawh u, mihring tilawmtute mai
anga mit rawng bawl loin, thinlung sakhat vuaa Lalpa
ṭih dek chungin zawm zawk rawh u. A rulhna roluah
tur chu Lalpa hnen ata in hmu dawn tih hriain, in tih
apiang chu mihring tan anga ti lovin, Lalpa tan anga ti
zawkin, châk takin ti rawh u; Lalpa Krista rawng in
bawl a nih hi.” tih thu kan hmu a. Ringtute chuan kan
thiltih reng reng mihring tan mai ti loa a thuhretute
kan nih ang ngeia Krista ropui nana kan tih hian Amah

22
RINAWMNA 09.09.2017 (INRINNI)

Krista kan chawimawina a ni a, kan rinawmna pawh a


lo ni mai zawk a ni.

Sawiho tûr:

Mizo Kristiante hi kan la rinawm tawkin kan hria


em?
(1) Mimal nun leh nitin eizawnnaah.

(2) Chhungkua-a kan mawhphurhnaah.

(3) Mizo nihna a kan mawhphurhnaah.

(4) Khawtlang leh ram inrelbawlnaah.

23
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

10.09.2017 (Pathianni) 4
THUDIK ṬAN NGAM
Lalhriatpuia Chawngthu Bible Chhiar tûr
Zakaria 8:16,19;
Thufingte 3:3-4

1. Sawi hawnna

‘‘Mi ṭha erawh chuan dik takin thil a ti a, thu dik a ṭan
tlat ṭhin” (Isaia 32:8).

Naupang George Washington a chu a pain hreite


thar duhawm tak mai a leisak a. A inkhual lempui
theih tawk chauh a nih avangin lâwm em em chuan
huana hlo leh thingkaute chu a hlawi ṭhin a. Mahse
nikhat chu a pain duat taka a enkawl ‘Cherry’ thei
kung chu a lo kih sak ta mai a. A pa chuan chu pawi ti
takin a fapa chu a ko a, a theikung duat em em chu tu
kih nge tih zawt ta a. Naupang George-a chuan a pa
hauh emaw, a hrem emaw chu hlau hle mahse dawt
sawi aiin thu dik ṭan a sawi chu ṭhain a hria a.
Theikung chu ama kih ngei a nih thu a hrilh ta a ni.
Fapa rinawm tak, thu dik ṭan ngam mi a nei tih a
hmuh chuan a pa chuan hlim em emin a fapa chu a thil
tihsual aṭangin a ngaidam a, a fak hlê ta bawk a ni.
Naupang te pawh nise George-a hian thu dik a
ngaihpawimawh em avangin a pa hauh pawh huamin
thu dik a sawi ta a, chuvangchuan ngaihsan leh fak a
hlawh a, a hlawhtlinna chhan bulpui ber te zinga mi

24
THUDIK ṬAN NGAM 10.09.2017 (PATHIANNI)

pawh a ni ngei ang- USA President hmasa ber a ni ta


nghe nghe tih kan hria.

Zawlnei Daniala’n lal Nebukanezara mumangte


a hrilhfiahsak ṭhin kha thil châkawm leh phûrawm tak
a ni ngai lem lo. A chhan chu lal kha a mumang avang
khan a rilru a buai em ema, chutih laiin a ram a mifing
dang zawng zawng khan an hrilhfiah sak thei si lo a, a
thinrim em em a ni. Lal mumang pahnihna phei kha
chu hrilhfiah châkawm loh em em mai, ama chhiatna
tur ngei ngei, a nih avangin Daniala pawh a rilru a
buai ve hlê a ni-‘..Ka lalpa, mumang chu a hawtu che
tân ni sela, a hrilhfiahna pawh chu i hmêlmate tân ni
rawh se’...(Daniala 4:19) a ti hial a nih kha.
Amaherawhchu, Pathianin lal hnena a thusawi tum kha
hrilh a ngaih bawk si avangin Daniala chuan a nun a
thil hlauhawm lo thleng tur pawh tawrh huamin
thudik, lal chunga thil ṭhalo lo thleng tur chu a hrilh
dawt mai zel a ni tih kan hmu. A himna tur leh
hamṭhatna tur ngaihtuah lawk hran lem loin thudik
ṭana sawi kha a thlang a. Chu thudik ṭan ngamna
chuan lal chu a tilawm a, thinrima hrem aiin
chawimawina sang tak a hlân ta zawk a ni.

Hêng a chunga entirna kan han sawi tâkte hian


tun ṭuma kan zir tûr thupui chu a sawifiah mai awm e.
Thu dik tih leh chu thu dik ṭan awmzia te, eng vanga
thu dik chu ṭan tur nge kan nih a engtik hunahte nge
kan ṭan ṭhin ang tithe, engti anga ṭan tur nge kan nih
tih leh kan ṭan nachhan turte lo zirho ila.
25
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

Thu dik ṭan chu eng nge?


‘Thu dik’ tih hi sap ṭawng lam chuan ‘truth’ tih a
ni a. Chu chu ‘thu tak’ kan tih nen hian thuhmun a ni.
Thu dik ṭan chu thu dik sawi tihna a ni ber a. Thil a
awmdan, nihna emaw dikna ang taka pawm, tihlan,
tihhlawhtlin leh dinchhuahpui chu thu dik ṭan kan ti
thei ang. Miin thil a hmuh dan, hriat dan leh hrilha a
awm dan ang tak a a sawi leh a pawm tlat chuan ama
tan leh a hrilhtu tan thu dik a tling ngei ang. Chuti ni
loa, mahni hmuhdan leh hriatdan emaw thil a nih ang
tak nilo deuh si a sawi leh pawm mai chu thu dik a
tlingzo lo. Hetiangin kan nitin khawsakna leh
eizawnnaah thil kan hmuh leh hriat emaw miin an mi
hrilh ang tak a kan pawm, kan sawi emaw kan
dinchhuahpui ngam chuan thu dik ṭan kan ni dawn a
ni. Rilru thianghlim vawng naupangin thil a hmuh dan,
hriat dan leh hrilha a awmdan ang taka a sawi leh a
pawm tlat ṭhin hi thu dik ṭan entirna dik tak a ni.
Ringtu nunah pawh miin Pathian Thu a chhiar,
hmuh leh zirtirna dik a dawn anga a pawm a, a sawi a
nitin a nunpui bawk chuan Pathian Thu dik ṭantu dik
tak a ni ngei ang. A chung lama kan tarlan tawh
Daniala leh naupang George-ate’n an thil tih, hmuh leh
hriat ang tak an sawi ngam a, an nunpuia an
dinchhuahpui ngamna khi thu dik ṭan ngamna chu a
ni. Tirhkoh Petera ve thung chuan Lal Isua a
hriatchianna leh zirtir a nihna diktak kha nula leh mite
hmaah sawiin a tilang ngam ve lo (Lk.22:56-57).
Chuvangin a hun lai khan thu dik a ṭan ngamlo a ni.

26
THUDIK ṬAN NGAM 10.09.2017 (PATHIANNI)

Eng vanga thu dik ṭan tur nge kan nih?


Mihringte hi inpêng tawn leh inmamawh tawn
ṭheuh kan nih avangin thu dik tak ṭan a sawi ṭhin tur
kan ni (Eph 4:25). Thu tak sawi ṭhin mi chu kumkhua a
tihngheh a ni ang a (Thuf.12:19), mitin a tilawm ṭhin
bawk. Thu dik ṭan tlat leh sawi ṭhin mi chu mi dik, mi
rinawm, mi ṭha kan ti (Isa 32:8). Chutiang mi chu
mitinin kan ngaisang a kan zah hlê ṭhin. Mitin rinzawh
an hlawh a, an thiltih apiang,a tê emaw, a tam emaw
dik leh feltakin an tihhlawhtlin zêl duh avangin
malsawmna an dawng ngei ngei ṭhin.
Dâwt phuahchawp leh thu dik lo sawi chu a daih
rei ngai lo a, hun rei lote hnuah dâwt a nihna emaw
thu dik lo a nihzia hriatchhuah a ni thuai ṭhin.
Chutiang ti mi chu mi rinawm an awm ngai lo a, miin
an ring zo ngai bawk lo. An thiltih reng rengah an
hmuingil thei ngai lo a. Pathian duh loh zawng tak a
ni. Hmui dawthei hi LALPA ten zawng tak a ni a, dik
taka titute erawh chu a lawm zawng an ni (Thuf 6:16-
19; 12:22). Mi dawthei nih chu Diabola fa nihna a ni a
(Joh 8:44). Chuvangin, mi dawthei nih ai chuan mi
rethei nih a duhawm zawk.
Eng tik hunah nge thu dik chu kan ṭan ang?
Thu dik ṭan leh sawi tur hian a hun leh hmun bîk
a awm lo. Pathian kan biak laia thu dik kan sawi ṭhin
ang bawk hian mahni mihringpuite kan biak emaw kan
titi pui lai thlengin thu dik kan ngainain kan sawi tur a
ni. Roreltuin ro a rêl laiin remna leh thu dik ṭanin ro a
27
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

rêl tur a ni a. Remna mitinin kan ngaipawimawh a kan


ûm ang bawk hian thu dik pawh kan ngaipawimawhin
kan ûm ṭalh ṭalh tur a ni (Zakaria 8:16, 19). Kan
hlawhtlin lai leh thil ṭha kan hmuh emaw kan dawn lai
chuan thu dik sawi te a nuamin a awlsam duh khawp
mai. A nih leh, kan hlawhchham lai, kan chêtchhiat êm
êm, kan beidawn êm êm leh kan pachhiat ngawih
ngawih lai te hian thu dik ṭan leh sawi hi har kan ti
ṭhin em le? Teh reng mai, hêng hunah hi chuan thu
diklo emaw dâwt han sawi zauh a harsatna pumpelh
mai te kan duh chang a awm ngei ang.
Amaherawhchu, chutiang hun ṭhalo leh dinhmun ṭha lo
chu tawngin chang dawn pawh ni ila thu dik ṭan a sawi
zel tur kan ni. Mi puitling tawhte chuan kan zirna,
eizawnna leh mawhphurhna hrang hrangah thu dik hi
kan ṭanin kan tilang ngam tur a ni. Hming ṭhatna tur
emaw, mahni hlâwkna tur emaw leh chanṭha channa
tur a nih vang maia thu dik sawi ngamlo leh
dinchhuahpui ngamlo mi kan ni tur ani lo. Hetiang
huna thu dik ṭan ngam tur hian huaisenna, thu dik
vanga mualpho leh chân ngamna thinlung kan
mamawh hle. Chu ngei chu mitinin kan seilenpui a kan
neih a ngai. Naupangin thil a zir theih ṭantirh aṭangin
thu tak ṭan ngam tura zirtir leh kawhhmuh a ngai.
Naupangin thil a tihsual avanga hauh a nih loh nan
thudik a sawi ngam loh chuan Nu leh Pate’n kan
mawhphurhna kan phur zo loin kan tihtur kan ti tâwk
lo a ni ang. Tih loh tur a ti emaw thil a tisual a nih
pawhin huai takin Nu leh Pate hnenah sawiin a

28
THUDIK ṬAN NGAM 10.09.2017 (PATHIANNI)

inpuang ngam tur a ni. Chutichuan, Nu leh Pate’n kan


lo ngaidam êm êm ṭhin.
Tirhkoh Paula pawh tânina a awm laiin lal Agrippa
hmaah a thiamthu sawi tur a tih a nia. Lal Isua
chanchin, a hmuh leh hriat ang chiah kha lal hnênah
huai takin a sawi ta a. Mi â nih a hlawh phah nghe
nghe. Tânin aṭanga chhuak thei mai tur dinhmun ṭha
taka ding a ni tih kha a inhre reng ang, mahse Paula
khan thu dik huai taka sawi a thlan zawk avangin chu
hamṭhatna chu a chân phah ta a ni(Tirh 26:25, 31).
Thu dik hi kan nunpui tur a ni a, kan thinlungah fiah
taka ziakin kan hmang ngei tur a ni (Thuf 3:3).
Engti anga thu dik ṭan tur nge kan nih?
A chunga kan sawi tawh ang khian thu dik ṭan tur
chuan chu thu dik chu a nih ang taka hria a, sawi a,
pawm a, tipuitling a, tihlawhtling tur kan ni. Roreltuin
a rorêlnaah thu dik ṭanin a tipuitling ang a. Ei kan
zawnnaah dik tak leh fel takin kan hna kan thawh a
ngai a. Zirtirtuin thu tak mite hnenah a hrilh ang a.
Zirlaite’n an zirnaah inbumna tel lovin rilru thianghlim
leh dik takin an zir tur a ni.
Hmangaihna neiin mite hnênah thu dik kan sawi zêl
tur a ni (Eph 4:15). Mi ṭhatna lai sawi a ṭul a nih chuan
an ṭhatnate a nih ang takin kan sawi mai tur ni a. An
sualna emaw an thil tihsual sawilan leh hrilh an ngai a
nih pawhin thu dik tak chu hrilh mai tur kan ni bawk.
Mi in ṭanpuin tura min ngenin kan theilo emaw kan
tipuitling theilo a nih chuan kan ṭanpui theih loh chhan
29
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

dik tak sawi mai tur. Kan eizawnna emaw kan hna eng
pawh nise hlawhtlinna kan chan a mi tuemaw hnena
sawi ngai a nih chuan dik tak a sawi mai tur kan ni.
Chutiang bawkin kan hlawhchham nachhan emaw kan
tihsual nachhan mite hnena sawi a ngai a nih pawhin
dik taka sawi mai tur a ni. Chung thil kan tih avangin
mualphoin kan awm dawn si lo.
Thu dik ṭan chu eng nge hlâwkna?
Thu dik chu ‘Keipui’ ang a ni a, vên hranpah a ngai
lem lo, amah leh amah a invênghim mai ṭhin a (St.
Augustin). Thutak vêkin amah ṭantute chu a vênghim
ve zêl bawk ang. French ziaktu, Simone de Beauvoir,
chuan thu dik ṭan tlatna chu lâwmman nasa tak a ni ve
reng a ni a lo ti. Chuvangin miin thu tak a sawi a, a ṭan
ngam chuan lâwmman tamtak a dawng nghal tihna a ni.
Thu dik chu mihring tana thil hlu berte zinga mi, finna
te, ro thil, zirtirna te leh hriat thiamna te nêna a
hlutna thuhmun an ni a. Ro thil hlu ṭha ber a nih
avangin ngaih hlut tur a ni (Thuf 23:23). Pathian leh
mihring mithmuhah duhsakna leh hmingṭhatna
hlawhna turin thu tak chu hriat a, vawn a, hman a, ṭan
tlat a pawimawh (Thuf 3:3, 4). Thu dik ṭan leh thilṭha
tite chu Pathianin a ensan ngai lo (Kristian Hlabu-434,
chang-2). Thu tak ṭan leh sawi ṭhin mi chauh Pathian
hnênah an thleng dawn tih i hre reng ang u (Sam 15:1-2).
Chuvangin, kan nitin hnâah leh kan khawsakna
engkimah thu dik chauh ṭan a huaisen taka hmâlam
thlîr turin kan insawm a. Kan khawvêl nun piah lamah
30
THUDIK ṬAN NGAM 10.09.2017 (PATHIANNI)

min Chhandamtu hnen thlen ngei beisei kan nih


avangin Krista ringtu leh zuitu ṭha, A duh ang taka thu
dik ṭan ngam zêl turin theihtawp chhuah turin kan
insawm nawn leh a ni. ‘Pâwnah chuan ui te, dawithiam
te, inngaih chîng te, tual that te, milem bia te, dâwt
ngaina leh dâwt hmang apiangte chu an awm ang’
(Thup 22:15).

Sawiho tur:
1. Kan thu zir eng aṭang hian hman ṭangkai theih chi
ni a kan hriat pakhat tal sawiho nise.
2. Ringlo mite nên nitin deuhthawa awmho ṭhin kan ni
a. Anni ho hnenah hian thu dik hi sawiin han ṭan
viau tum ṭhin mah ila a theih loh chin awmin kan
hria em? Sawiho ila.
3. ‘Thu dik ṭan leh sawi tur hian a hun leh hmun bîk a
awm lo’ kan ti na a, chumi avanga miin an chhiatpui
dawn ni a kan hriat chuan sawi loh mai, ṭan tlat loh
mai hi a ṭha zawkin kan hria em? Sawiho nise.

31
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

16.09.2017 (Inrinni) 5
NUNHO DAN ṬHA
Lalramsanga Sailo
Bible Chhiar tûr
Mathaia 7:12

THUHMAHRUAI
Mihringte hi a huhoa cheng leh nungho tura
siamtu Pathianin a ruatte kan ni a. Inhmangaih tawn a,
inngaihsak tawn ṭheuh tura a duhte kan ni.
Amaherawhchu, kan pianhmang a danglam ang
bawkin mize chi hrang hrang leh ngaihtuahna
inpersan tak tak neite kan ni hlawm a. Pian leh murna
a dang a, eizawn dante a inang vek lo a, dinhmun
inchen lo tak tak niin khawsak duh dan pawh a dang a,
zirna lam te, thil duh zawng leh ngaihhlut zawngte
pawh a inang vek lo. Chuvangin ṭha taka kan nun ho a,
hma kan sawn theih zel nan Bible-in nun dan min zirtir
ṭhenkhatte kan tarlang ang a, zirho kan tum dawn a ni.

INNGAIHDAM TAWN
“Tin, inkhawngaih tawna lainatna neiin awm ula,
Pathianin Kristaa a ngaidam che u ang bawkin
inngaidam tawn rawh u” (Eph 4:32).

Mihringte hi kan khawsakhona reng rengah


tumah inngaihdam ngai lo khawpa ṭha leh fel kan awm

32
NUNHO DAN ṬHA 16.09.2017 (INRINNI)

kher lo ang. Ngaihdam ngai vek kan ni. Inngaihdam


tawnna tel lo in nunhona ṭha a awm thei lo.
Inngaihdam tawn theih hi a pawimawh em avangin
Bible ah hmun tam takah kan hmu a ni. Lal Isuan “Mi
an bawhchhiat te in ngaihdam chuan in Pa vana miin a
ngaidam ve ang che u” (Mt 6:14) tiin min zirtir.
Tirhkoh Paula pawhin, inkhawngaih tawna inlainat
tawn turin leh Pathianin Kristaa min ngaihdamna ang
bawka inngaidam tawn turin min fuih a ni (Eph 4:32).
Tirhkoh Petera’n ka unauvin ka chungah thil tisual
sela vawi sarih thlenga ngaihdam hi a tawk mai lo
vem ni? tia Lal Isua a zawhin Lal Isua’n, vawi sarih
hmun sawmsarih thlenga ngaidam turin a hrilh a nih
kha. Midang ngaidam ve duh lo chhiahhlawh tehkhin
thu a sawi zui a, Lal Isua’n, “Mi tinin thinlung taka in
unaute in ngaihdam loh chuan ka Pa vana mi pawhin
chutiang bawkin in chungah a ti ve ang,” tiin a sawi
(Mt 18:35). Lal Isua’n Krawsa amah khengbettute
meuh pawh a ngaidam a ni tih kan hria (Lk 23:34).
Chuvangin, inngaihdam tawnna hi nunhona atan thil
pawimawh tak a ni.

Kan thawhhona leh kan nunhona hmunah


indawhtawn a, inhmangaih tlang a, inngaidam tawn
ṭhin tur kan ni. Pathianin misual nung tlak lote min
hmangaih a, kan sualnate min ngaidam duh a.
Chutiang bawk chuan keini pawh inngaidam tawn zel
tur kan ni tih i hre reng ang u.

33
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

LAWMNA LEH LUNGNGAIHNA HMUNAH


“Lawmte chu lawmpui ula, ṭapte chu ṭahpui
rawh u.” (Rom 12:15).
Kan hringnun zinkawngah hian thil chi hrang
hrang kan tawk ṭhin. Lawmna leh lungngaihna te,
hlimna leh ṭahna te hi a inchhawkin a thleng reng a, a
zawna thlen changte pawh a awm ṭhin. Hetiang hun a
lo thlen hian keini ringtute chu kan vannei hle.
Tlawmngai pawl (eg. YMA, Welfare Association etc.)
leh kohhrante min ṭanpuitu kan nei a, nasa takin min
chhawk zangkhai ṭhin.
Bible chuan lawmte lawmpuia, ṭapte ṭahpui turin
min hrilh a. Gal 6:2-ah chuan, "In rit phurh te
inchhawk tawn rawh u; chutichuan, Krista dan thu chu
in zawm a ni ang." min ti a ni. Chuvangin kan
mihringpuite natna, lungngaihna leh thihna hialte an
tawrh laia inthlamuan tawna inṭanpui tawn hi kan tih
tur dik tak leh Bible min zirtir dan a ni reng a ni. Hei
hian kan nunhona kawng hrang hrang a ti nuam a ni.
Hetih lai hian lawmte lawmpui dan thiam hi sawi
mai ai hian a awlsam lo ṭhin. Rilru taka inlawmpui
thiam hi a ngai ve awm e. Midang hlawhtlinna chang
te leh vanneihna dawng kan hmuh te hian sualin kan
rilru ah awhna leh thikna te a rawn thlen ve thei ṭhin
a. Pawnlang taka inlawmpuiin, a hnuah elrelna leh
thudik chanve hmanga insawizui mai te hi pumpelh a
ṭha hle ang. Nunho zelna ti nuam lo tu a ni thei. Bible

34
NUNHO DAN ṬHA 16.09.2017 (INRINNI)

chuan lawmte chu lawmpui turin min ti a ni (Rom


12:15).
Tin, lawmna chang hriat leh lawmthu inhrilh
tawn zung zung hi nunho tinuamtu a tling bawk. Hmel
hlim tak put fote hian midangte nun a tihlim leh
chhawng ṭhin. Bible pawhin lawm fo turin min ti a ni
(Phil 3:1, 4:4). He khawvel buaina leh harsatna tam
takin min chim rengna karah hian thinlung chhungril
bera Pathiana lawmna vawng reng tute chu an
pawnlam nunah pawh a lang chhuak ṭhin a. Midangte
tan an bula awm a nuamin, nunhona hahdam thlentu
an ni ṭhin a ni.

INNGAIHSAK TAWN
“Tupawh mahni chhungkhat lainate ngaihsak lo
va, mahni chenpui chhungte ngei pawh ngaihsak lo
chuan rinna an phatsan a ni, ringlo mi aiin an sual
zawk.” (I Timothea 5:8).
Mihringte hi hmangaihtu leh ngaihsaktu
mamawh vek kan ni tih kan inhre ṭheuh awm e. Mahni
maia awm lo in chhungkua kan nei tlangpui a,
ṭhenawm khawveng neiin, ṭhiante, hnathawhpuite kan
nei bawk a. Pawlho hrang hrangah te kan tel a, veng
bik leh khua bikte pawh kan nei thliah a. Hetianga
huhova, cheng leh thil ti ṭhin kan nih avang hian
inngaihsak a, inṭanpui tawn a ṭul hunah pawh a
thlamuanthlak ṭhin a ni. Chhungkaw lam han
ngaihtuah hmasa ila, kan chen honaah hian

35
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

inhmangaih a, inngaihsaktawn ṭheuh tur kan ni.


Tichuan chhungkaw hlim tak kan ni ngei ang.
Chhungkuaa chenghote hi ngaia innei mai mai loa,
hawihawm taka inbiak a, pawimawh inhriatsak tawn a,
inṭanpui tawn ṭhin hi kan tih ngei tur a ni. Thil tih
theih zawng a inang lo a, kan tih theih tawk ang ṭheuh
ah inlawmpui thiam a, ingaihhlut tawn thiamte hi kan
zir a ṭul hle. Mahni chauh inngaihtuah fel ai chuan
midang ngaihsak ṭhin tute bul chu a nuam a, a hahdam
ṭhin. 1Tim 5:8 a kan hmuh ang hian kan chhungkua
kan chenpuite ṭheuh taksa leh thlarau nun thlenga kan
ngaihsak a, kan ṭanpui hi kan tih tur a ni. Hetiang ti
thei turin chhungkaw ṭha, Pathian puipa a neitu
Pathiana innghat tlat chhungkua kan nih a ngai a ni
(Heb 3:4).
Lal Isua pawh khan a tisa put lai niah te khan
midangte rawngbawl sakin, a hun pum a hmang a ni
tih kan hria. Damlo chi hrang hrang a tidam a, (Mt.
8:16-17) ṭanpui ngai te, milungngaite leh mangangte a
tanpui zel ṭhin. Kraws ler aṭang pawhin a nu Mari-te,
Johana-te leh midangte a la ngaihsak ṭawk ṭawk a ni
(Joh 19:25-27).
Keini pawh hi kan lawina kohhran ṭheuhah te,
khawtlang tana kan thawh hona pawl hrang
hrangahte, kan eizawnna lama kan hna ahte hian
chhungkua ang kan ni zel a, chuvangin, kan
chhungkaw khawsak dan tur kan sawi tak ang bawk
hian inrelbawl thei ta ila a duhawm hle ang.

36
NUNHO DAN ṬHA 16.09.2017 (INRINNI)

INREMNA
“A theih phawt chuan nangmahni lam tal, mi
zawng zawng nen inremin awm rawh u” (Rom 12:18).
Mi tupawh mai hian kawng engkimah,
inhmangaih tlanga inrem tak leh inngeih dial diala
chenho leh thawhho hi kan duhthusam a ni ngei ang.
Inremlohna hmuna awm chu kan duhthlan a ni ngai
hek lo ang. Khawvel ram ropui tak taka roreltu leh
thuneitu te pawh hian khawvel hi inremlohna leh
innghirngho rengna kara a awm an phal lo a, inrem
theih dan an zawng reng a ni. Ram bik roreltute pawh
hian an mipuite him na’n, ram ralmuang neih na’n ṭan
an la reng ṭhin. Inremna chuan inhmangaihtawnna te,
inlungrualna te, inpumkhatna te, thawhhona ṭha te,
thlamuanna te a siam a. Keini pawh hi inremna hna
thawktu kan nih ṭheuh a pawimawh hle.
Lei leh van inrem thei tawh lo, inrem leh na’n
Pathianin min hmangaih em avangin a fapa mal neih
chhun Lal Isua chu keini misualte min tlan na’n min pe
a (Lk 2:14; Joh 3:16-17). Lal Isua, sualna pakhat mah
nei ve lo chuan Pathian leh mihring inkar khi chat
tawh zawm phui leh na’n a nunna a hlan phal a ni. A
hnungzuitute pawh hi amah nen inrem a duh a,
midangte nen pawh inrem taka kan nun hoa kan
inhmangaih tlan hi a duh dan a ni (1 Kor 7:15; Gal
5:22). “A theih phawt chuan nangmahni lam tal mi
zawng zawng nen inremin awm rawh u” min ti. (Rom
12:18). Rem loh nei lotu nun chu a hahdam a, a

37
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

thawventhlak ṭhin (Mt. 5:9). Midang rem thei lotu nun


chu a ipik em em thung. Inremna hi nun tinuamtu a
nih avangin Pathian thu pawhin “sual kalsan la thil ṭha
ti rawh, remna zawng la a umin um rawh” tiin min fuih
a ni (Sam 34:14; 1 Pet 3:11). Inremna tur leh
intihsawtna tur thil te um a, hmasawn zel turin min
duh (Rom 14:19). Tin, inremna tur a nih phawt chuan
tlawm zawk hnial loa theih tawp chhuah zawktu ni
turin min zirtir a ni (Phil 2:5-9). Pathianin mihringte
hi inhmangaih tawna inrem taka nungho tura min duh
avangin midangte remtu ni zel thei turin i inbuatsaih
ang u.

IN HMANGAIH TAWNNA
"Engdang zawng aiin inhmangaih tawn uar rawh
u; hmangaihnain sual tam tak a khuh si ṭhin a." (I Pet.
4:8).
Nunho dan tur ṭha kan sawi tak zawng zawng te
leh kan sawi lan sen loh te pawh hi a innghahna bul
ber chu inhmangaihtawn dial dial na hi a ni, tiin a sawi
theih awm e.

Bible hian hmangaihna hi a ngaipawimawh em


em a. Sual avanga Pathian leh mihring inrem thei
tawh lote pawh kan inrem leh theihna chu Pathian
hmangaihna tawp chin nei lo vang chauh a ni tih min
hrilh a (Joh 3:16,17). Chutiang bawkin mihringte
inrem tura kan nunho dial dial theihna tur chuan kan
inhmangaih tawn phawt hi a ngai a ni. A chhan chu,

38
NUNHO DAN ṬHA 16.09.2017 (INRINNI)

hmangaihna chuan midangte a duhsak a, a ti na ngai


lo a, an sual tam tak a ngaidam zawk ṭhin.
Hmangaihnaah hian nunho dan ṭha zawng zawng hi a
awm famkim vek a ni. Bible chuan “Inhmangaih
tawnna ngawt lo chu tuma engmah ba suh u; mahni
mihringpui hmangaihtu chuan dan chu a zawh famkim
tawh si a. Hmangaihnain vengte a tikhawlo ngai lo va;
chuvangin hmangaihna hi dan zawh famkimna a ni” a
ti (Rom 13:8,10).
Paula chuan hmangaihna hlut zia leh ṭangkai zia
I Kor. 13-ah chiang takin min hrilh a. Thil ṭha awm
reng tur leh ropui ber chu hmangaihna hi a ni a ti hial
(1 Kor. 13:13). Lal Isua pawhin thupek ropui ber a
sawiin, Pathian hmangaihna dawttu leh a tlukpui hial
chu mahni inhmangaih anga midangte hmangaih hi a
ni a ti bawk (Mt. 22:37-39). A zirtirte thupek thar a
pek pawh inhmangaihtawn tur thu a ni a, a zirtirte an
nih chhinchhiahna a ni nghal bawk (Joh 13:34,35).
Bible hian mihringte hi inhmangaih tawn turin min
hrilh mawlh mawlh a ni ber e (Lev. 19:18; Mt.19:19;
Joh 15:12,17; Rom 12:10; I Pet. 2:17; I Joh 3:14,18).

Chuvangin, inhmangaih tawn zel hi ṭha taka nun


ho theihna bulpui chu a ni e.

TLANGKAWMNA
Khawvelah hian kan dam chhungin inzir renga
hmasawn zel tum tur kan ni a, midangte tibuaia
tihrehawmtu niloa ṭanpui ngaite ṭanpuitu ni zawk tura

39
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

kan infuih fo hi a ṭul hle. Mimal tan nun dan ṭha zir tur
a tam em em rualin nunho dan ṭha pawh zir sen a ni lo
ang. Kristian kan nih angin Bible ringtute kan ni a,
Bible in min zirtir dan hi nun dan atan a ṭha ber a ni
tih pawm tute kan ni. Chuvangin heng kimchang lo
taka kan han sawi chhuah takte hi kan ngaihtuahna
tithartu atan leh thuk zawka zir zel min tiphurtu lo ni
thei sela a lawmawm hle ang.

Sawiho tûr:

(1) Mihring nunhona atana thil pawimawh kan


sawite zingah hian CMCS in hma kan sawnna
tur nia kan hriatte sawiho teh ang.

(2) Nunhona atana ṭul leh pawimawh nia kan hriat


dangte sawi ho ni se.

40
KRISTIAN CHHUNGKUA 17.09.2017 (PATHIANNI)

17.09.2017 (Pathianni) 6
KRISTIAN CHHUNGKUA
R K Chhinga Bible Chhiar tûr
Kolossa 3:18-20

Chhungkua hi mihring nunah hian thil


pawimawh hmasa ber a ni kan ti thei awm e.
Sociologist vantlang nun zirtute chuan chhungkua hi
mihring nun inṭanna, engkim kan zir ṭanna a ni an ti.
Chhungkua chu in khata lawi, zem khat zen, nupa leh
fanau lungrual taka awmhona a ni. Chhungkua chu
thisen inzawm vang emaw, danin a phut vang emawa
duh leh tum thuhmunte chenhona hmun, ei leh bar
zawnna ah lehnaupang enkawlna kawnga hrui khat
vuante hi an ni. Chutichuan Kristian chhungkua chu
chhungkua, Isua Krista lalna leh Isua Krista hotu bera
neihna chhungkua hi a ni.
Kristian chhungkua hi Pathian din a ni.
Chhungkaw din hi thlarau lam thil a ni tih kan hriat
chian a ṭul hle. Chhungkua kan dinna ah heihi
ngaihpawimawh a ṭul hle mai. Pathianin chhungkua a
dina a siam hmasak ber chu Adama leh Evi-te
chhungkua an ni. Pathianin chhungkua a din hian a
duhtawk mai lo a, a enkawl zui a, an mamawhte a pe
nghal a ni.

41
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

KRISTIAN CHHUNGKUA PAWIMAWHNA:


Chhungkaw pawimawhna hi sawi tawk thiam a
har hle awm e. Mitin hi chhungkuaa piang leh seilian
a, nupui pasal nei a, indang leh a tawpa van
chhungkua la zawm tur kan ni. Dr.Kenneth Chaffin
chuan hetiang hian chhungkaw pawimawhna a sawi a,
“chhungkua hi pawl hlun ber leh tlo ber tur a ni a,
chhungkua a fuh loh chuan khawvela pawl dang zawng
zawng hi hlawhchham sa an ni. Chuvangin chhungkaw
ṭha din hi khawvela pawimawh ber a ni,” a ti.
1. Pathianin Kristian chhungkua a ngaipawimawh:
Pathianin mihring pahnih chauh a siam laiin
chhungkua a din nghal a, mal tlat a phal lo a, mitin
chhungkuaah a teltir zel ṭhin a ni. DP.Kingdon
chuan, “A tir aṭanga Pathian thil tum chu mihring hi
a ruala tih pun ṭeuh aiin chhungkaw hmanga mimal
tihpun hi a ni,” a ti. Pathianin mimal hnena
thuthlung a siamin chhungkua a tel zel ṭhin. Nova
hnena thu a thlun khan an chhungkua huapin thu a
thlunpui a (Gen 6:18) Abrahama khan Pathian
thuthlung zawma a kal chhuah dawn khan
chhungkua a hruai (Gen 12:5) Lota kha Sodom
khua chhuahsan tura hrilh a nih lai khan amah
chauh ni loin an chhungkua a huap (Gen 19:2)
Rawngbawlnaa sulsutu, Israel puipate aṭang hian
Pathianin chhungkua a lo hruai ṭhin tih kan hria a,
mimal ṭha tak pawh ni se chhungkaw nun a dik loh
chuan Pathianin a zilh fo ṭhin a ni.

42
KRISTIAN CHHUNGKUA 17.09.2017 (PATHIANNI)

2. Chhungkua avangin nunhona ṭha kan nei:


Mihringte hian chenna bik chhungkua nei loin,
mahni tlat tlata tlain inngaihsaktawn lo ila chuan
kan thi hmain kan nun pawh a tawi ang a, nun a ho
hle ang. Khawvela mihringte nunho awmze
neihtirtu ber chu chhungkua hi a ni. Chhun lamah
khawi lamah emaw kan kal chhuak a, tlai lamah
mahni chhungkuaah ṭheuh kan haw leh dial dialte
hian vantlang nun hi a venghimin a vawng nung a
ni. Vantlang nun zirna lama mithiam (Sociologists)
hote pawh hian mihring nunhona bul chu
chhungkua hi a ni an ti a, an ngaihlu hle. Khawvel
hi chenna tlaka siam a, chuta cheng tlaka mite
buatsaihna hmun chu chhungkua hi a ni.

3. Chhungkua chu School hmasa ber a ni: Nu


malchung aṭanga naute lo sei lianin a nu hnen
aṭangin thil tam tak a zir a, chhungkaw seilenna
boruakin kan nun kal zel dan tur a hril thui hle.
Chhungkaw ṭhaa zir chhuakte chuan an puitlin
hnuah pawh an zir thiam sa chu an thlah tawh lo a
ni (Thuf 22:6). Sakhaw tinin chhungkua aṭangin an
sakhaw zirtirna an inhrilh a, Judate pawhin an fate
chu eng hun lai pawha zirtir turin an hrilh, an in
kawngka biangah leh chal hrenah pawh dah turin
an sawi (Deut 6:4-9). Sakhaw thil leh thil dang
pawh nun dan thlenga inzirtirna pawimawh leh
hlun ber chu chhungkua a ni.

43
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

4. Chhungkua chu kohhran hmasa ber a ni:


Thuthlungthar tir lamah chuan biakin an la neih loh
avangin inah an inkhawm ṭhin a (Rom 16:51)
Pathian thil ruahman dan hi a fel hle a, mimal a
siam phawt a (Gen 1:27) chhungkuaah a teltir a
(Sam 68:6) mimal chu kohhranah a dah a.

5. Chhungkua chu damdawiin hmasa ber a ni:


Mitin hi mahni chhungkaw chenna inah chuan kan
thla a ngam a, kan taksa leh rilru hahchawlhna
hmun a nih vangin pawn lama kan thinlung leh rilru
na pawh inah chuan a lo dam leh ṭhin. Mahni
chhungkua bera kan hlim loh chuan hlimna tur
hmun dang a awm lo. Fapa tlanbo khan hlimna leh
damna chu a pa in leh lo chhungkuaah chauh a hmu
a ni. Nun hahchawlhna chhungkuaah taksa rilru leh
thlarauin damna a chang ṭhin.

6. Chhungkua hi sual dona hmun ṭha a ni:


Khawtlang leh ram pumpui huap pawha sualna
awm hi chhungkua aṭanga rawn irh chhuak a ni a,
chuti a nih chuan sual dona hmun hmasa leh ṭha
ber chu chhungkua a ni ang. Kan harsat leh
manganna inhriatpui a, inṭanpuina hmun chu
chhungkua a nih avangin sual lo awm zel tur ven
buk tha ber pawh chhungkua hi a ni.

7. Chhung inkhawm: Chhung inkhawm hi Kristian


chhungkaw tinin nitin neih ṭheuh ni se a ṭha a ni.
Chhngkaw member tinte’n hun inhman chhawk ni
44
KRISTIAN CHHUNGKUA 17.09.2017 (PATHIANNI)

nghe nghe se a ṭha. Kristian inkhawmna hmunahte


hian hun chan vek a awlsam lohna hmunte a lo awm
a; intuaihriamna hmun a lo ni thei dawn a ni.
Chhung inkhawm naah chuan hlate sakho ni se,
chhungkaw member naupang lam tan hla zirna
hmun a lo ni ang a, khawpui hmun ṭhenkhatah
inkhawm zinte a lo harsa a, Pathian biakna zing
zawk kan lo nei thei ang.

Chutichuan Kristian chhungkua chu ringtute tan


inhumhimna a ni a, min tizahawm a, nundan leh
awmdan tinreng zirna hmun, kan thlarau tan pawha
chakna leh malsawmna kan dawnna tura pawimawh a
ni a, member tinte tan thlamuang leh hlim taka
chawlhna tur hmun a ni.

Sawiho tûr:
(1) Engtin nge Pathian ṭih chhungkua kan din theih
ang?

(2) Chhungkaw inenkawlna tha pawimawhzia sawi


ni se.

(3) Chhungkaw nun tinuam lo thei lakah engtin nge


kan inven ang?

45
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

23.09.2017 (Inrinni) 7
SIAM THAR LEHNA
Capt Lalthlamuana Bible Chhiar tûr
Galatia 6:15, T.T. 19:1-2, 6

Siam thar lehna chungchang kan sawi hian,


Pathian la hre ngailo leh ringlo mi te tan nilo in,
Pathian hre tawhtu leh Krista zui tu, Kristiante tan a ni
tih lo hre hmasa ila.
Mihring hian hmelma lianpui pahnih kan nei a,
chumi hmang chuan Setanan min thlemin min ti buai
fo ṭhin a.
 A Pakhatna chu pawnlam khawvel, kan chhehvel
leh hmun hrang hranga kan thil hmuh leh hriatte
hmang hian a ni a.

 Pahnihna chu chhunglama awm mahni hi a ni.

A hnuhnung zawk ‘mahni’ hi a hmasa zawk ai hian a


hlauhawmin a chak zawk a. Mihringin a duhzawng leh
he khawvel thil a chak zawng tam takte hi kalsan in,
thilṭha tih kawngah nasa takin hma a sawn mek lai
pawhin, a nun chhungril lamah chapona leh mahni
hmasialna chuan Lalna a chang vek thei si a ni.
Bible ah pawh chiang takin kan hmu a, Petera
khan “Ngai rawh, keini’n engkim kalsanin kan zui ta
chia” a ti a. Hetah hian Petera hian thudik tak a sawi a
ni, amaherawh chu, an in leh lo te, eizawnnate kalsan
hial khawpa Isua an zui mek lai pawh khan – mahni

46
SIAM THAR LEHNA 23.09.2017 (INRINNI)

hmasialna te, mahni inrintawkna leh ropui duhnate


pawh khan a la bawih hneh ve hlawm hle a nih kha.
Lalpa Isua pawh khan a zirtirte kha an chapona
avanga zilhhauin, inngaitlawm tur leh Lalpaah chauh
rinna nghat turin a zirtir ṭhin a, mahsela awmzia a nei
thui lo hle a ni. Pathian thu leh Krista zirtirna kan
hriat ṭhin leh pawn lam aṭanga kan dawn ṭhin chu
kawng hrang hrangin ṭangkai hle mahsela mihring
chhung lama awm tlat Sual chu hneh a, chumi laka
min chhandam turin a tawk lo a ni. Hei hi Krista kan
chhungah a chen chauhin hneh theih a ni. Thlarau
Thianghlim hmanga Krista chu kan chhungah a
lo chen chauhin danglamna famkim chu miin a
nei thei a ni. Chu chu a ni tirhkoh Paula’n
“Siamtharlehna lo chu Serhtan hi engmah a ni lo a,
serhtan loh pawh engmah a ni hek lo” ti a a sawi kha.
Ephesi kohhran mite pawh kha ringtu an nih hnu ah
khan, Thlarau Thianghlim a awm a ni tih pawh an lo la
hrelo a, Tirhkoh Paula’n a hrilhfiah a, tichuan an lu
chungah kut nghatin a dilsak a, Thlarauthianghlim chu
an lo chang ta a ni tih kan hmu(TT 19 :1-6).
Thlarau Malsawmna chu enge a pawimawhna?
Zep loa sawi chuan kumtin rawngbawltu kan pung zel
a, kan rawngbawlna report leh kan hmasawnna a
nasat viau lai hian chhung lamah Kohhranin hnehna
kan hmuh leh Thlarau thiltihtheihna kan chan hi a va
tlem si em. Kristian ṭha ber ni awm a lang ho zingah
pawh – Chapona leh duhamna te, mahni indahsanna

47
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

te, Isua Krista aia mahni kan lan sarhna thil hi a tam ta
zawk fo mai. Isua Krista hmel lanna tur chi -
Inngaihtlawmna te, hmangaihna te, Pathian duhdana
inpumpekna te hmuh tur a tlem tial tial ani tih kan
hmuh hian, chu mi nuna min hruailut tur chuan
mamawh leh tlakchham chu kan nei a ni ngei mai le.
Zirtirte nunah pawh khan thil ṭhenkhat kan hmu:
Isua Krista an rin avangin an in leh lo te, an eizawnna
te kalsan vekin an zui a. Lalpa hnathawh ropui tak tak
hmutute an ni a,Lalpa thiltihtheihzia leh a ropuina
pawh a hrechiang ber te an ni bawk. Chutih mek lai
chuan an zingah ropui ber nih duhna avanga inhnialna
te pawh a reh chuang hauh lo, an tlu ve fo a, an rin loh
avang khan Isua pawhin a zilh ve fo bawk.
Lal Isua’n mihringte mamawh engkim a hria:
Khatiang dinhmun a an din mek lai pawh khan Isua
Krista chuan a zirtirte chu Hmangaih leh duhsak takin
a zilhin a kaihruai ṭhin. A thihna a thi ve tur hial
khawpa a tana inpekna nei Petera pawh khan Isua
chu Vawithum lai a phat a. Amaherawhchu Lal Isua
khan mamawh leh tlakchham an neih kha a hriatsak a,
khawvel a chhuahsan dawn khan Pa thiltiam (Thlarau
malsawmna) an dawn hma loh chuan Jerusalem
chhuahsan lo turin a hrilh a ni.
Zirtirte chuan rilru hrehawm leh beidawng tak
chungin thuawih takin Lalpa hnathawh chu an nghak
ta a, amah nghaktu leh beiseitute hnenah chuan
Lalpa’n a tiam ang takin Penticost malsawmna thar

48
SIAM THAR LEHNA 23.09.2017 (INRINNI)

chu a rawn thlen ta a, Penticost ni ah khan Thlarau


thianghlim thiltihtheihna hmangin an nun chu siam
thar a lo ni ta.
Thlarau Thianghlim chu Zirtirte hnena a lo thlen
khan, anmahni ah danglamna leh siamtharna chu
chawp leh chilhin a lo thleng ta nghal a :
 An Chapona chu inngaihtlawmna in a thlak a.

 Khawvel thil ngaihtuaha an buainate chu


Thlarau lam thil a hmuhfiahtir a.

 An dawihzepna leh thlabarnate chu huaisennain


a thlak a, mipui hmaah huai takin Isua chanchin
sawiin Pathian thu an hril nghal a, ni khatah
pawh ringthar mi sangthum zet an awm nghal a
nih kha (TT 2:41).

Ringtute nunah danglamna famkim a lo thlen a, nun


chak leh thiltithei kan neih theihna tur chuan he
Thlarau Thianghlim siam tharna leh chenpuina hi kan
mamawh takzet a, chu chu Lalpa’n a mite hnena pek a
tiam chu a ni. Isua khan a hun hnuhnungah khan “ka
kal in tan a ṭha e; ka kal loh chuan Thlamuantu chu in
hnenah a lo kal dawn si lo; ka kal erawh chuan in
hnenah ka rawn tir ang....Thlarau dik tak chu a lo
thlen hun chuan thutak zawng zawngah chuan a hruai
lut ang che u...” (Johana 16:7,13) tiin a sawi a ni.
Pathian thu tak chu kan nunah a thlen ngei hi Lalpa’n
a duh a, chumi nuna min hruai thei tu chu Thlarau
Thianghlim hi a ni.

49
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

Thlarau Malsawmna thar chu engtin nge kan


chan theih ang?
Thlarau Thianghlim dawng tura Inpumpekna:
Kristian tam zawkte hi kan nihna leh dinhmunah hian
kan lungawi tawk mai niin a lang a, Thlarau
malsawmna thar leh Thlarauva chakna thar dawng tur
hian duhna leh chakna kan nei lo niin a lang, hei hi thil
pawi tak a ni. Mi tupawhin Thlarau thianghlima chhun
khah a nih theihna’na a inpumpek loh chuan – eng ang
pawhin rawngbawlna a inhmang nasa leh inpe zo
pawh ni se khawvel thlarau thununna hnuai ah a awm
reng tho a ni.

Mahni inphatna: Kraws a khenbeh a nih tur thu


Isua’n a zirtirte hnena a sawi khan, Petera khan
“chung chu a thleng tawp lo ang” (Matt 16:17-22) tiin
a sawi a. Chu chu Isua’n fiah taka chhangin, Kraws ah
a thih ngei tur thu mai bak ah – anmahni (Zirtirte) ngei
pawhin an nun an la chan zawk dawn a ni tih a hrilh
ta zawk a. He thu in min hrilh a tum tak chu- Ringtu
reng reng chuan mahni inphat in, khenbeha a awm
theihna turin ama duh zawng leh it zawng te kalsanin
ama kraws a pu ang a, Kraws ah chuan tihhlumin a
awm ngei tur a ni tih hi a ni. Petera pawh khan Isua
chu Pathian fapa a ni tih chu chiang takin a hria a,
amaherawhchu mihringte chhandamna tura khenbeh a
nihna leh Kraws a khenbeh a ṭul zia a lo la hre lo a ni.

50
SIAM THAR LEHNA 23.09.2017 (INRINNI)

Keini ho zingah pawh hian Pathian min


hmangaihna thu leh Lal Isua hi min chhandamtu a ni
tih kan hriat a, kan pawm viau lai leh , a hnen aṭanga
malsawmna tam zawk dawn kan duh mek lai hian –
Isua Krista thihna awmzia chu Keimahni thihna pawh
a ni tih kan hre lo a ni. Khawvel thil leh keimahni
duhzawng thilte chu kalsan a Krista tana kan nun kan
hlan zet hnu ah, Thlarau malsawmna famkim chu kan
chang dawn a ni tih hi kan hriat a va ṭul em.
Kan zingah (Mihring thinlungah) Lalpa Isua’n
hna a thawh theihlohna chhan lian ber pakhat pawh he
‘mahni in hmangaihna’ hi a ni. Khawvel thil tam tak
kalsan ai pawh hian chhunglama awm MAHNI kalsan
hi a har zawk. Thihna chauh lo chuan a tihrang tak tak
thei lo. Chumi awmzia chu mahni chu thihsan a,
Pathian aṭanga lo kal Nun thara nun zet loh chuan a
hneh tak tak theih loh a ni.

Ring mai rawh: Mi ṭhenkhat chuan an hun kal tawh


lamte an thlir a, an lo beih ve tawh ṭhinna kawng
hrang hrang an ngaihtuah a, chuti chunga an nuna
hmasawnna tlem si zia te an ngaihtuahin an buai fo
ṭhin. Pathian lam hawi a, Amahin hna a thawk dawn a
ni tih rinna tello chuan...hun kal tawh aṭanga an
zirchhuah chu hlawhchhamna leh beidawnna mai a ni.
Keimahni nihna leh dinhmun chiang taka inhria
a, kan sualna leh fellohna zawng zawng nen Pathian
hnenah inhlan in, Lalpa’n keimahni ah danglamna ṭha
zawk chu a siam thei a ni tih rinna leh beiseina nghet

51
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

tak kan neih angai a ni. Lalpa chu min siamthar tur leh
danglamna thar thlen tura kan beisei tak zet a nih
chuan Lalpa chuan a tih tur chu a ti ngei ang
le.’Ngaiteh, kawngkhar bula dingin ka kik hi; tupawhin
ka aw hriaa kawng a hawn chuan a hnenah ka lut ang
a, a hnenah zanriah ka ei ang a, ani pawhin ka hnenah
a ei bawk ang.”(Thupuan 3:20) tiin min hrilh a ni.

Heng kan dinhmun ṭhenkhat kan sawite hi a


ṭhalo zawnga kan ngaihtuahna hruaitu nilo sela,
keimahni leh midangte nuna thil ṭhalo leh sual tam tak
kan hmuhte hian kan zingah Pathian Thlarau
malsawmna thar kan mamawhzia min hriattir sela, kan
hlawhchhamna tinrengte hian Lalpa Isua kan zuina
kawngah leh A duhzawng ti tura inpumpekna ah te
min hruailut in, keimahni nun ah leh Kohhran ho
zingah Thlarau thar a thlen theihna’n Lalpa min auh
tir tu lo ni ngei rawh se.

Sawiho tûr:

(1) Thlarau Thianghlim Siam thar lehna hi kan


chang tawh hlawm em le, kan dawn dan leh kan
hriat dan te pawh sawiho ila.

(2) Ringtute tan Thlarau Thianghlim siam tharna hi


eng ang taka pawimawh nge ni a kan hriat le?

52
PATHIAN THU THIL TIHTHEIHNA 24.09.2017 (PATHIANNI)

24.09.2017 (Pathianni) 8
PATHIAN THU THILTIHTHEIHNA
K Remsang Pulamte Bible Chhiar tûr
Sam 33:6-9; Heb 4:12;
2 Tim 3:16; 1 Thess. 2:13

1. Thuhmahruai

Bible in atîrin THU a awm a, thu chu Pathian a ni tih


min hrilh a, khawvela thil awm zawng zawngte pawh
thu a siam vek an ni tih kan hmu bawk. Chutiang zelin
a anpuia a siam mihringte ngei pawh thu thiltihtheihna
min pe tel ni ngei tur a ni, kan ṭawngkam hmante hian
thil a tithei a, mi a tihliam in a tina thei a, mi a tidamin
a tihlim thei bawk. Thuin ram leh hnam karah indona
te, innghirnghonate a chawh chhuah ṭhin rualin remna
leh zalenna a thlen ṭhin bawk. Social media leh
internet a thu chhuah avangin communal riot te, diklo
taka intihhmingchhiat leh insawichhiatnate a hluar ta
hle. Thu ṭha leh dik chu a mawiin a thlum a, mihring
rilru chhûng thûk tak thlengin hna a thawk ṭhin.
Nimahsela, mihringin mahni thuthiamte kan hlen zawh
loh ṭhin avangin buaina leh harsatna a thlen fo zawk a
ni.
Mihring thu mahin kan nunah nghawng neia thil a tih
theih chuan Pathian Thu thiltihtheihna chu ngaihven
tham leh zir tham a va ni dawn em! Thu hi Pathianin a
ngaipawimawh a, Amah ringtute paw’n kan ngaih
pawimawh a duh a ni.

53
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

2. Eng nge Pathian Thu chu?


(i) Bible – Pathianin a chhiahhlawhte hmanga
mihringte min biakna chu Bible hi a ni a, a thâwk
khum a nih avangin a thianghlimin thu tak a ni.
Bible (Pathian Thu) hi Pathian in min siamthara min
tihdanglamna tura a hmanraw ṭangkai tak a ni
bawk a. Zawlneite leh tirhkohte pawhin Pathian thu
ziak an sawi lang ngun hle a. Lal Isua ngei paw’n
thlemna do na’n leh rawngbawl na’n Pathian Thu
ziak a hmang ṭhin a ni.
(ii) Isua Krista - Pathianin khawvel a hmangaih
zia Thu chu mihring tana ngaihnawm tak ni in, a
fapa Isua Krista ah a rawn puan chhuahtir a. A tira
thu awm, Lal Isua chu Pathian mawina, ropuina leh
thiltihtheihna hlimthla ni mah sela, mihring sual
ngaihdamna hna thawk turin bawih (mihring)
thuama inthuamin, sual vanga thi tawh ni si
chatuana nunna min neihtir ta zawk a ni.
3. Pathian Thu thiltihtheih zia finfiahna
a) Thil siam ah (Gen 1:3; Sam 33:6-9) – Bible ah
kan hmu angin Pathian chuan ‘awm rawh se’ tiin lei
leh van inkara thil awm zawng zawng a siam a, Thu
a pêk rual in a thil tih a lang nghal zel bawk a ni.
b) Diabola thlemna ah (Mt 4:4,7,10) – Lal Isua’n
thlalera Diabola thlemna kha Pathian Thu inziak
nen a hmachhawn a, Pathian thu chu sawi fiah ṭul
hran loin, a thil tihtheihnain thlemna a hneh chiang
hle a ni.

54
PATHIAN THU THIL TIHTHEIHNA 24.09.2017 (PATHIANNI)

c) Isua rawngbawlna ah – Isua’n Juda puithiamte


kha Pathian thu inziak in a chhang let ṭhin. Sipai za
hotu naupang zeng chu hmu/ khawih miah loin thu
sawi in a tidam (Mt 8:8). Thlipui leh tuifawnte’n a
thu an awih (Mk 4:39), hmeithai fa leh Jaira fanu thi
tawhte chu thuin a tinung leh (Lk 8:54). Lazara ni li
thlan ah an zalh hnu a au tho leh (Joh 11:43-44).
d) Zirtirte leh tirhkohte – Zirtirte leh tirhkohte’n
a tak a an hmuh leh hriat ngei Isua thu sawite an
hril chhunzawm a, thu thiltihtheihnain Chanchin
Ṭha chu nasa takin a darh ta zel a ni (Tirh 1:8; 19:20).
4. Pathian thu thiltihtheih zia khaikhinna:
a) Khandaih/ Ngunhnam (Heb 4:12) – Khandaih
sir lehlam ve ve hriam chu hmanlai ralthuam
hlauhawm ber a ni. Heng ai hian Pathian thu chu a
hlauhawm zawk a, a chakin thil a tithei zawk a ni.
b) Mei leh tuboh (Jer 23:29) – Mei in a hmaa thil
awmte a kang ral ang leh tubohin lung a chhu
sawm ṭhin angin Pathian thu chuan keimahni ah
daltu/ kalhtu thil awmte leh kan thlarau nun tana
hnawksakte chu a tiralin a vaw darh vek thei a ni.
c) Khawnvar/ Êng (Sam 119:105) –Kan nun kawng
ah kan inchhuih a kan tlûk palh loh na’n Pathian
Thu chu khawnvar anga kan vawn reng a ṭul a,
kawng kan bo a kan petek loh na’n Pathian thu
chuan kan chhehvela a ropuina leh a malsawmna te
min hmuhtirin kan panna tur ram fiah takin a ên
ṭhin a ni.

55
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

5. Pathian Thu zia leh a thiltihtheih dan te


(a) Kan sualte a tithianghlim thei (Joh 17:17). Min tih
thianghlim chu a thil tum bulpui ber a ni.
(b) Pathian Thu chu a hlawhchham ngai lo a, a thil
tum te a hlen ngei ṭhin a ni (Isa 55:11).
(c) Pathian Thu chu thlarau leh nunna a ni (Joh 6:63).
Kan thlarau ṭhanlen nan chaw ṭha awm chhun a ni.
(d) Pathian Thu chu thu tak hlang rinchhan tlak,
bawih aṭanga min zalen tir theitu a ni (Joh 8:31,32).
(e) Pathian thu chuan hriatna leh finna min pe a (Thuf
2:6), a kawngte leh a duhdante kan lo hrethiamin
thlarau nun ṭhanlenna tak tak kan nei ṭhin a ni.
(f) Pathian Thu chu a awm reng ang (Isa 40:8; Mt
24:35). Dik loh hun leh tawp hun nei lo in a thu
tiamte a hlen ang a, chatuanin a ngai reng ang.
6. Pathian thu thiltihtheihna lang turin eng nge ṭul?
Juda hnam nawl puiin an dodal a, zawlnei derte’n an
dodal a, sual bawiha la tangte’n an awih duh lo.
Engvangin nge Pathian thu hi chak leh thiltithei tak ni
si in dodaltu leh awih duh lotu an la awm cheu?
 Pathian anpuia siam kan ni - hmangaih thei,
ngilnei thei, thu dik ṭan thei leh duhthlang thei in.
 A ṭhatna, ngilneina leh malsawmna te hmangin a
lamah min hîp a tum ṭhin.
 Amah kan pan theih na’n chhiatna leh mangannate
hial pawh kan chungah a thlentir ṭhin.
 Tihluihna ni loin duhthlannain amah kan hmangaih
lêt min phût tlat si a ni.

56
PATHIAN THU THIL TIHTHEIHNA 24.09.2017 (PATHIANNI)

 Pathian thu chu a diklo thei lo tih ring ngamin


duhthlanna dik kan siam a ṭul hmasa a ni.
7. Pathian thu nitin nunah hman ṭangkai dan tur
A chunga kan sawi tawh aṭanga chiang taka lo lang
chu Pathian Thu hi Pathian hmanraw pawimawh ber a
ni tih hi a ni. Pathianin a chanchin leh min
hmangaihziate chu Thuin min hrilh a, a Thu aṭangin
finna leh hriatna min pe in, kan buaina leh harsatnate
min tihkian sak ṭhin. A thute hi a rawng kan bawlna
atana kan hmanraw pawimawh ber leh a lam kan
panna kalkawng ah sual leh thlemna do nana ralthuam
pawimawh leh ṭangkai berte an ni. Chuvangin, he
hmanrua leh ralthuam nena inbêl a, a hman dan dik
kan zir zel a pawimawh hle a ni.
(a) A Thu chhiar leh zir chian - Pathian thu hi
chhiar hnem a, ngun taka zir a, thinlung chhungril
thleng chhun thei khawpa ngaihtuah ṭhin tur a ni.
Hriat thiam har kan tihna lai te Thlarau Thianghlimin
min hrilhfiah thei a, ṭhiante leh rawngbawltute
ṭanpuinain a hriat thiam theih zel bawk a ni. Pathian
thu kan chhiar leh hriatte’n Pathian a rintlak zia leh
innghahna tlak a nihzia min hriat nawntir ṭhin a.
Chuvangin, Bible chhiar leh zir hi nun thununtu leh
insawizawi na’n kan dah pawimawh ber tur a ni.
(b) Nitin nuna hman - Pathian thu kan hriatna leh
hriatthiamna kan chharte hi kan nitin nunah hman
ṭangkai chhoh zel tum tur a ni:
 Kan dinhmun leh thil awmdan te en in Pathian thu

57
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

in eng nge a sawi tih hriat hmasak tum tur a ni.


Taksa/ rilru damna tur emaw, zirna/ thawhna ah
harsatna/ hlawhtlinna emaw, sum leh pai harsatna
emaw a ni thei, Pathian Thu nghahchhan tur ṭha
tak zawn tur a ni.
 Pathian thu hmanga ṭawngṭaina nen Pathian
chhânna hriat tum ṭhin tur a ni.
 Hrehawmna kârah pawh Pathian thil tihsak
tawhte avanga lawmthu sawi ṭhin tur a ni.
 Kan thiltihte Pathian thu nen a inrem em tih
ennawn fo tur a ni. A duh loh zawng kan tihte
simin, kan sual ngaihdam kan dil ṭhin tur a ni.
 Pathian thu chu a hmangaihna lan chhuahna a ni
ang bawk in rilru thianghlim tak pu a hmangaihna
leh khawngaihnaa khatin kan awm tur a ni.
 Pathian thu rilrua kan vawnte’n thlemna leh thil
sual tinreng – mit/ tisa chakna te, chapona te,
vertherna te leh sual hnathawh chi hrang hrang lo
thawk ṭhinte min do sakin min venghim ṭhin.
 Pathian thu chu min chhawmdawl tu leh min
kaihruaitu atana hman tur a ni.

(c) Pathian Thu hril kawng ah – Pathian thu kan


hriatna a lo puitlin a, a taka kan nunah kan hman
chuan mi dang tana malsawmna ni turin a thu chu
keimahni aṭangin a luang chhuak ṭhin tur a ni.
o Pathian thu nung sawina atana sawt ber chu kan
nun leh chetdan hi a ni.

58
PATHIAN THU THIL TIHTHEIHNA 24.09.2017 (PATHIANNI)

o Mite zirtir, fuih leh zilhna atana Pathian thu kan


sawi chuan mahni nunah pawh hmuh theih a ni
ngei tur a ni.
o Pathian thu chu tidanglam loa a nihna ang tak a
sawi tur a ni.
o Pathian thu kan sawiin a thu tak la peng leh
bengkhawn zawk thei thawnthu emaw entirna
emaw sawi tel loh hram tur a ni.
8. Pathian thu in mite nun a khawih danglam dan
Pathian thu thiltihtheihna hian thlei bik nei loin, a ring
apiangte - mi rethei te, mi hausa te leh khawvel a mi
lar (celebrity) te, nun a khawih danglam ṭhin a.
Dinhmun leh eizawnna hrang hranga mite chanchin
tlem han tarlang ila:
(a) Nicky Cruz-a, a nu in ‘Setana fapa’ a tih hial,
New York khawpuia misual turu tak takte hotu chu
“Lal Isua’n a hmangaih che” tih thu ringawt in a nun
a tidanglam a, Evangelist ropui tak ah a chantir a ni.
(b) Manny Pacquiao-a (professional boxer) chuan
khawlo taka a nun a hman laiin a mumang ah Pathian
kohna aw chu chhangin, a boxing thiamna mai bak ah
ringtu a nihna ah hriat a hlawh chhunzawm ta hle a ni.
(c) Dwayne ‘The Rock’ Johnson-a (wrestler, actor,
producer) pawh khawvel thil ah hlawhtling hle mah
se, chhungril takah nguina (depression) in a nun a
tibuai ṭhin a. Nimahsela, Pathian thu a rinna chu
thlah phal loin, a hrehawm tawrh chu Pathianin
malsawmna ah a chantir zawk a ni tih a sawi nghe

59
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

nghe. Pathian thu thiltihtheihna in khawvel ram


hausa leh thil tithei ber, America President hial ah
pawh a la hlangkai ang tih a rinhlelh awm hran lo ve.
9. Tlangkawmna
Kan dam chhunga zawhna bulpui kan chhawn tur chu
eng nge kan nun thuneitu atan kan thlan ang tih hi a
ni - Pathian Thu nge kan thlan ang khawvel thu zawk?
Khawvel thu te’n tawp an nei ṭhin, Pathian thu erawh
Thlarau Thianghlim thiltihtheihna nena inchawhpawlh
niin chatuan daih tur a ni thung. Pathian ruahmanna
ah tel ve tur chuan nun tihdanglam ṭhak a ṭul a, “i thu
ang zelin ka chungah thleng rawh se“ ti a ahnena kan
inhlan chuan a thu thiltihtheihna chuan kan nun
ṭheuhah hna a thawk ngei ang.

Sawiho tûr:
(1) Bible hi Pathian Thu a nih zia sawi ho ni se.

(2) Bible hi Pathian Thu awm chhun a ni em? A nih


loh chuan eng nge Pathian Thu dang awm a?

(3) Eng in nge kan nuna Pathian Thu thil tihtheihna


lang chhuak tur dal ṭhin ni a kan hriat?
(4) Pathian thu aiin a thu thil tihtheihna ah kan
innghat lutuk in kan hria em?

60
TIAM CHIN LAM PANA HMASAWN 30.09.2017 (INRINNI)

30.09.2017 (Inrinni) 9
TIAM CHIN LAM PANA HMASAWN
Vanlalhuma Bible Chhiar tûr
1 Korinth 9:26

Pathian hian a thil siamte hi ṭhanglian theiin,


hmalam pana hmasawn zel turin a siam a. Mihringte
mai bâkah ran leh ramsa te, thlai leh thing te, leilung
leh luite pawh hi siam kan nih aṭangin mahni tâwkah
hmalam panin kan ṭhang lian hret hret vek zel a nih hi.
He hmuh theih pawnlam ṭhanlenna mai ni lo, ringtu
kan nihna kawnga kan chhunglam nun ṭhan dan leh
hma kan sawn dan hi tun ṭuma kan zirho tur chu a ni.

A. Hmasawn tura pawimawhte: Mizote’n damlo


chanchin leh dinhmun kan inzawh hian ‘a la ngai’ kan
tih chuan a tlahniam hret hret tihna a ni tlangpui ṭhin.
Ringtu nunah pawh hian ngai kan awh reng mai leh
dinhmun ngaia kan din reng mai hi chuan hma kan
sawn loh mai bâkah kan lo tawlhhnung hret hret tihna
a ni châwk. A nih leh hmasawn tur chuan engte nge
kan tih tâk ang? Hmasâwn tur chuan tih tur tam tak a
awm ang a, hlawm lian deuh pathumah lo ṭhen ila:
1. Chêt sawn: Kan sawi tawh angin damlo ngai
awh reng emaw, ringtu ngai awh reng emaw
chuan hma a sawn lo tihna kan ti a, chuti a nih
chuan hmasawn tura tih tur pawimawh hmasa

61
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

ber chu dinhmun ngaia din reng loha chêt sawn


hi a ni awm e. Thilsiam tinreng, hmasawn thei
chi leh hmalam pan thei chi reng reng chuan
hmalam pana hmasawn tur chuan ‘chêt’ an
mamawh vek a ni; thingkung leh thlaite pawh kal
sawnin vak zut zut lo mah sela, muangchangin
an ṭhang a, an che hret hret tih kan hriat hi.
Ringtu kan nihna kawngah hian kan nun hi a che
em le? ‘Ka piangthar tawh’ tih pah hian
lungmuang deuhin kan ṭhu hahchawl der der
mai em? Ringtu nun tiche a, tiṭhang lian tura tih
tur tam tak awm zingah chuan ṭawngṭai leh bible
chhiar thlahthlam loh a, Pathian mite
inpawlhonaa kal a, inkhawm thlahthlam lohte hi
a pawimawh hmasaah kan dah thei awm e.
Ringtu ni ve si ṭawngṭai ngai mang lo, bible
chhiar ngai lo leh inkhawmnaah pawh kal ngai lo
nun chu a che loin hma a sawn thei lo ang.

2. Tum neih leh tihtur hriat: Hmasawn tura


pawimawh em em chu thil tum neih a, chumi
tihhlawhtlinna atâna tih tur dik tak hriat hi a ni.
Kan Kristianna kawngah pawh hian tum fel tak
leh hmatiam kan neih a, chumi lam pana kan kal
ṭhin chu a ngai a ni, hei tak hi kan zirlai thupui
‘Tiam chin lam pana hmasawn’ tihin a tum pawh
hi a ni awm e. Mizo ringtu tam zawk hi ringtu
nun lam aia vanram ngaih hla tuipui zawktute
kan ni a, he leia kan awm chhunga Pathianin kan
tih tura a dah lam ngaihtuah lo lêkin lei piah lam
62
TIAM CHIN LAM PANA HMASAWN 30.09.2017 (INRINNI)

ram ngaihnaah kan pumpelh a, hei vang hian he


leia ringtute tih turah hian kan chiang ta lo ruai
a, ringtu heti zât leh kohhran heti zât awm hian
kan tih tur ber Ama chanchin ṭha puan hna aiin
pawl ram chanchin ṭhate kan tuipui ta zâwk a,
ringlo mite aiin biakin ropui leh sound system
ṭhate kan vei ta heh heh ṭhin a ni mai lo maw?
Kan tum, Krista chanchinṭha puan darh ah hian
chiang ila, chumi lam chu kan thil tih reng reng
hian hawi se la, kan ringtu nun hian hma a sawn
chak thei ang.

3. Hnathawh: Hmasawn tura pawimawh leh em


em pakhat chu hnathawh hi a ni. Ringtute’n kan
ringtu nun tiṭhangliana tihmasawn tura kan
hnathawh pawimawh tak chu rawngbawlna
kawng hrang hrang a kan inhman hi a ni. Mi
zawng zawng hi kohhran upa kan ni vek thei lo
a, hruaitu kan ni vek thei hek lo; amaherawhchu
kan vai hian Pathianin rawngbawlna chanvo
engemawchu min pe vek a, a rawng kan bawlna
atân theihna engemaw min pe vek bawk a, he a
talent min pêk hi upbo mai loa tipung a, hmalam
pantu nih hi ringtu kan nihna kawnga kan
mawhphurhna a ni.

B. Ringtute’n Pathian rawng kan bawlna kawnga hma


min sawntir thei lotu tlem lo tarlang ve leh ila:
1. Kal dan ngai: Ringtu nia rawng kan bawlna

63
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

kawngah hian ze nghet tak kan neih a ngai a;


amaherawhchu chumi avang chuan kan chin dan
ṭhinte leh kan tih dan hluite kan sahuai thing
vawn tlut tur tihna a ni lo a ni. Pathian
rawngbawlna kawngah pawh hmasawn tur
chuan tih dan thar leh chin dan tharte kan hman
ṭangkai thiam ve zel a ngai a ni, chuti a nih loh
chuan hma kan sawn thei lo ang. Mizo ṭawng
upa ah chuan ‘lungphur thleng tlang hel’ an ti a,
lungphur hi thleng tlangah hian a kal kual a kal
kual a, hma lam pan chuan a kal ve ngei; mahse
a bâk han sawn leh chuan ngaihna a hre chuang
lo a, a ngai leh ngaiah a kual a kual mai a ni.
Mizote’n Pathian rawng kan bawlna kawngah
pawh hian a ngaiah hian kan kual rei ta fu niin a
lang, kan biakin inkhawm dan phung te, kan
Pathian fak dan thu ahte leh kan rawngbawlna
kawng hrang hrangah hian a bâk han sawn hret
dan hi hria ila hei ai hian kan rawngbawlna hian
hma a sawn deuh thei awm e.

2. Tum mumal awm lo: Hmasawnna atâna tum


mumal neih a pawimawhzia kan sawi tawh a,
tum mumal kan neih loh vang hian kan
rawngbawlna hian hma a sawn chak thei lo ṭhin
niin a lang. Kan kohhran hian rawngbawlnaah
kumin chhung hian eng nge kan tiam chin, eng
nge kan tum tak tih hi kan ngaihpawimawh ber a
ni lo ṭhin a, kohhran chhung hun ruat vel leh
Kristian hunpui hrang hrang hman dan turte leh
64
TIAM CHIN LAM PANA HMASAWN 30.09.2017 (INRINNI)

kum tawp krismas a ruai pui ṭheh dan tur


ringawtte kan rilrua lian ber a nih chuan Pathian
rawng tak tak kan bawlna kawngah hma kan
sawn thei lo ang.

3. Mihring mihrinna: Rawngbawlna kawnga


hmasawn tur chuan Pathian Thlarau hruaia kan
awm a pawimawh a, mihring chakna rinchhan a,
mihring finna kan hmachhuan nasat lutuk chuan
rawngbawlna nung neih a harin hma a sawn
hleihtheih ṭhin loh a ni.

C. Mizo Kristian-te’n Pathian rawng kan bawlna


kawng langsar deuh deuhte thlirin he’ng kawng hrang
hrangah hian hma kan sawn leh sawn loh mahni kan
inchhût theihna atan han bih kual leh thuak thuak ila:
1. Missionary chawmna kawngah: Ramtina kala
thilsiam zawng zawngte hnena chanchinṭha
puang chhuak tura tirh kan ni tih kan hria a,
hemi kawngah hian ‘kal chhuak thei lote pawhin
mawhphurhna lian tak kan nei’ tiin missionary
chawm lamah hian kohhran leh mimalte pawh
kan ṭang tlangin ṭhahnem kan ngai viau a nih hi.
Missionary kan tirh tam a, kan chawm tam ang
hu hian thlaraubo hi kan man tlemin ringlo mi
Pathian ke bula hruai thlen hi kan ngah lo riau lo
maw? Ringlo mite zinga rawngbawl a harsatzia
leh a fehchhuakate tan hnathawh chak a
harsatzia thu lam chu lo dahṭhain kohhranhote’n

65
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

missionary kan tirhchhuah duhna rilru lam zawk


hi han inbih ta ila, missionary kan tirh hian
ringlo mi Pathian hnena hruai duhna rilru
aṭangin nge kan kohhran member tih tam a, kan
pawl ram tih zauh duhna rilru aṭangin kan tirh
chuah tam ṭhin le? Pawl ram dah chungnung
hmasa loin thlaraubo hmangaihna tak tak nen
missionary te hi chawmin tirchhuak tam lehzual
tai la tun ai hian hma kan sawn ngei ang.

2. Inkhawm: Mizote Kristian kan nih tirh aṭanga


vawiin thlenga kan Pathian biak inkhawm dan hi
en ta ila hma chu kan sawn ve hret hret na a,
tunlai khawvel hmasawn rual leh tunlai
ṭhangthar leh kohhran lam ngaihsaklote hipna
tur tawk hian hma kan sawn chak lo deuh niin a
lang. Tunhma deuh kha chuan kohhran hian
biakin chhunga khuang lak luh pawh hi a remti
ngai lo a, kohhran ṭhenkhatin bul ṭanin an han la
lut a, Pathian biak inkhawm tinuamtu leh
tiphurawmtu, midang hipna ṭangkai tak a lo ni
reng mai a, a hnu deuh aṭang chuan khuang chu
Mizote Pathian biakna pawimawh ber a lo ni
chho ta a, tun thleng hian rimawi chhepchher
dang nen han ti chiam mah ila khuang chu kan la
ban hleithei ta lo a nih hi. Hetiang deuh hian
Pathian biakna hmanraw pawimawh tak leh kan
inkhawm boruak tinuam a, tidanglam dawrh thei
tur, kan ban phaka awm reng si, hman nachang
kan hriat mai lohte hi a lo awm ngei ang. A nih
66
TIAM CHIN LAM PANA HMASAWN 30.09.2017 (INRINNI)

loh leh biakin ropui leh nalh tak tak kan sak lain
biakina kal ngaihsak reng reng lo leh kal chakna
pawh nei reng renglo ṭhangthar an pung zel si a,
kan biakin inkhawm ringawtte hi a tawk tawh lo
a ni mawi lo maw? A mamawhtu tak takte thleng
phak turin khawlai inkhawm emaw, in lama
intlawhchhuah programme te hi kan uar zawk a
ṭul hlein a lang. A mamawhtute thleng phak leh
hip thei tur inkhawm kan buatsaih theihna atan
ṭan la ila.

3. Thawhlawm: Thawhlawm hi kan ngaipawimawh


hle a, kan ngaipawimawh tur pawh a ni reng a,
Pathianin sawma pakhat pek a
ngaihpawimawhzia hrechiangtu ringtute kan ni
a, thawhlawm thawh turin a fuih pawh kan infuih
nasa a, a ṭan pawh kan ṭang reng a ni. He
thawhlawm kan thawh dan kawngah hian
kohhran leh biakin lama kan inzirtir khât dan
zawng tak leh kan sawi ṭhat vak ngam loh zawng
takin a pek tam lam ni lo, a lakkhawm
thianghlim lamah hian kohhran tamtakin
hmasawnna tur kan nei ngeiin a lang. Kohhran
hian kut tling ngeia sum lakluh chauh hi
thawhlawmah pawmin, thawh tam tura kan
inzirtir zat zet hian thianghlim taka lakluh chauh
Pathian hmaa rawn thawh turin inzirtir ve ila
chuan kan rama ngampa taka mi tamtakin an tih
mek sualna tamtak hi a titlem ang a, kan

67
CALCUTTA MIZO CHRISTIAN SERVICE :: 2017 BEIHRUAL THUZIR

thawhlawm pawh a tlem ngei ang a; mahse kan


thawhkhawm chhun chu a thianghlim dawn miau
avangin Pathian rawngbawlna kawngah tuna kan
thawhlawm thianghlim lo tam tak kan
chhekkhawm reih ruih ai hian a thawhhlawk
zawk ngei ang. Chu inzirtirna chu nei turin
kohhran hian pen khat chauh pawhin hma han
sawn ngam ila aw.

4. Zaipawl: Mizo Kristian-te hi zaipawl uar tak mai


kan ni a, vengtin leh kohhran tinah hian zaipawl
engemawzat kan nei vek a, a group ang te, a
branch angte leh a bial ang te, chu aia la huam
zau leh deuh thleng chuan zaipawl hi kan nei
ṭeuh mai a, heti khawpa zaipawl uar hnam leh
zai nasa hnam ni si hi kan zaipawl avanga
ringthar han sawi turte, kan zaipawl avanga
thlaraubo man han sawi turte hi an tam lo hlein
a hriat a. Kan zai chhanahte hian kan chian loh
vang a ni thei ang em? Nge tihtakzetna kan
tlakchham vang zawk ni ang? Heti khawpa a
kumtluana zaipawl hla zir reng renga hmanhlel
si hi khawvel hian zaipawl thiam tak hnam ni
hian min va hre lem si lo em! ‘Fiamthuin an sawi
ṭhin a, biakin hnuaiah zaipawl hla kan zir a,
biakin chungah kan rem a, kan duhtawk der mai’
an ti ṭhin. Kan ti ta sa sa a nih chuan Pathian
rawngbawlna leh a chibai bukna a ni tih hriain
hei aia tihtakzet zawk hian ti ta ila, thlaraubo
man kawngah leh rawngbawlna zau zawk nei
68
TIAM CHIN LAM PANA HMASAWN 30.09.2017 (INRINNI)

tura khawvel hnamdangte beng fah kawngah


pawh hma kan sawn ngei ang (Joh 4:24).

Rinna kawngah eng dinhmunah pawh ding ila,


kohhranah dinhmun pawimawh tak tak kan chelh
emaw, chelh lo emaw keimahni thlen chin aṭang ṭheuh
hian Pathian rawng kan bawlna kawngah hmasawn zel
tura tum mumal tak nei chungin leh hma min sawntir
thei lotute paih thlain tiam chin lam panin i tlan ṭauh
ṭauh ang u.

Sawiho tûr:

(1) Ringtute’n hma kan sawn theih loh ṭhinna chhan


sawiho ila.

(2) Pathian chibai kan bukna leh A rawng kan


bawlnaa kan tih ṭhin kawng hrang hrangah hma
kan sawn dan leh kan sawn loh dante sawiho ni se.

69
APPENDIX: CMCS Missionary Ṭanpui Mêkte
Thawhna
# Hming Pawl/ Organisation
hmun
Pu Ringsuothang NC Hills,
1 Cachar Hill Tribe Synod
Khawbung Assam
Arunachal
2 Nl Mudang Oze Baptist Church of Mizoram
Pradesh
3 Pu Joy Loungir Tripura Reformed Presbyterian Church
4 Pu Dipankar Koloi Tripura Evangelical Church of Maraland
5 Pastor Lalronghaka Bhutan Independent Church of India
6 Pastor Lalrochunga Nepal Independent Church of India
Saharanpur,
7 Pi Laldinsangi Hmar Youth With A Mission
UP
Mainpuri,
8 Pastor Daniel B Anal Apostolic India Mission
UP
9 Pastor Lalroliana Sikkim Weslyan Methodist Church
10 Pi Pushpanjali Dhruv Jharkhand Friends Missionary Prayer Band
11 Pu Dinesh Kumar Chhatishgarh Friends Missionary Prayer Band
12 Pu Arun Ghanta J&K Friends Missionary Prayer Band
13 Pastor Elis Joel Lava Odisha Isua Krista Kohhran

14 Pu Brundaban Karkara Odisha Isua Krista Kohhran


Madhya
15 Pu K Lalrotluanga Thlarau Bo Zawngtute
Pradesh
Madhya
16 Pu C Lalbiakenga Thlarau Bo Zawngtute
Pradesh
17 Pu Pawan Masih Punjab Evangelical Free Church of India
18 Pu Khemai Kanojia UP Mission For Christ
Nakuadaha,
19 Pu Sukumar Patra Calcutta Synod Mission Field
WB
20 Pu Panna Dey Sainthia, WB Calcutta Synod Mission Field
21 Pu Jangal Kalinbi WB Calcutta Synod Mission Field
22 Pu Gopal Ghorui WB Calcutta Synod Mission Field
23 Pu Shyamal Behera WB Calcutta Synod Mission Field

24 – 28 Hming hriatlo – (5 Nos.) Synod Mission Board

29 - 31 Hming hriatlo - (3 Nos.) Salvation Army

70
NOTES

71
NOTES

72

You might also like