SADRZAJ

UVOD....................................................................................................................................................2
ŽBICA (RADIUS).....................................................................................................................................3
LAKTICA(ULNA).....................................................................................................................................7
KOSTI RUČJA(OSSA CARPI s. CARPALIA)..........................................................................................10
KOSTI DORUČJA(OSSA METACARPI s. METACARPALIA)..................................................................13
KOSTI PRSTIJU(OSSA DIGITORUM s. PHALANGES)........................................................................14
LITERATURA........................................................................................................................................16

1
UVOD

Kost(os) je vrlo tvrda struktura, beličaste boje, i njena uloga u čovečjem telu je ogromna. Nauka
koja u sklopu anatomije proučava koštani sistem se naziva osteologija. Taj koštani sistem
predstavlja potporu za telo i sastavljen je od 206 odvojenih kostiju. Kosti su međusobno povezane
pomoću jakih vezivnih spojeva, koji obrazuju zglobove i vlaknaste vezivne spojeve. Tako se formira
skelet čoveka. Na kostima su pripojeni mišići, čija kontrakcija uslovljava različite pokrete kostiju i
delova tela. Neke kosti su tako oblikovane i međusobno povezane da obrazuju koštane duplje
(lobanjsku, grudnu, karličnu), u kojima leže zaštićeni vitalno važni organi.
Od 206 kostiju u ljudskom organizmu, aksijalni ili osovinski skelet(lobanja, kosti kičmenog stuba,
grudna kost, rebra i hioidna kost) gradi 80 kostiju. Ostalih 126 kostiju čine apendikularni
skelet(skelet gornjih i donjih ekstremiteta).
Po obliku kosti mogu biti duge, kratke, pljosnate i nepravilne. Duge kosti se nalaze u
ekstremitetima, kratke u šaci i stopalu, pljosnate u lobanji i grudnom košu, a nepravilne u
kičmenom stubu. Kod dugih kostiju razlikuje se središnji deo nazvan dijafiza i dva okrajka koji čine
epifize. Između ova dva dela nalazi se metafiza, koja je značajan deo kosti, jer nejintenzivnije raste,
pa je nabogatije snabdeven krvnim sudovima. Svaka kost ima otvore za prolaz krvnih sudova, koji
sudeluju u njenoj vaskularizaciji.
U narednih nekoliko stranica su opisane kosti podlakta, ručja, doručja, metakarpalne i kosti
prstiju(njihova građa i funkcija kao i mesta na kojima se na njih pripajaju mišići).

2
ŽBICA (RADIUS)

Žbica je u položaju supinacije, spoljašnja kost podlakta. To je parna kost, izgrađena po tipu
dugih kostiju. Na njoj se razlikuju telo(corpus radii) i dva okrajka, gornji(extremitas superior s.
proximalis) i donji(extremitas inferior s. distalis).

TELO

Telo žbice(corpus radii) je gotovo cilindrično u svojoj gornjoj četvrtini, dok je u svom najvećem
delu, slično ostalim kostima, trostrano-prizmatičnog oblika. Strane tela su prednja, zadnja i
spoljašnja, a ivice su prednja, zadnja i unutrašnja (međukoštana). Sve ivice polaze od gornjeg
okrajka, distalnog dela žbične kvrge (tuberositas radii), pa se naniže razilaze.

Prednja strana(facies anterior) je u obliku izduženog trougla, bočno ograničena prednjom i

unutrašnjom(međukoštanom ivicom). Vrh ovog trougla upravljen je naviše, tako da je prednja
strana znatno uža u svom gornjem delu, dok se naniže postepeno proširuje. U njenoj srednjoj
trećini, u blizini unutrašnje ivice, zapaža se otvor(foramen nutritium), koji vodi u kanal upravljen
prema gornjem okrajku kosti. Kroz ovaj otvor i kanal prolaze krvni sudovi, koji ishranjuju najveći
deo kosti. U gornje dve trećine ove strane pripaja se dugi pregibač palca(m. flexor pollicis longus),
a u donjoj trećini, gde je kost najšira i gotovo potpuno ravna, četvrtasti uvrtač podlakta(m.
pronator quadratus).

Spoljna strana(facies lateralis) je konveksna upolje i leži između prednje i zadnje ivice žbice.
Gornja trećina ove strane je glatka i prelazi delom na prednju, delom na zadnju stranu kosti. Na
celoj ovoj površini pripaja se izvrtač podlakta(m. supinator). U srednjoj trećini spoljašnje strane, na
mestu njenog najvećeg ispupčenja, vidi se izduženo, ovalno, hrapavo polje, na kom se pripaja obli
uvrtač podlakta(m. pronator teres). U svojoj donjoj trećini ova strana se savija lako unazad, glatke
je površine i može se opipati pod kožom. Preko nje klize tetive mišića koji se pripajaju na zadnjoj
strani tela žbice(m. abductor pollicis longus et m. extensor pollicis brevis).

Zadnja strana(facies posterior) ograničena je zadnjom i unutrašnjom ivicom. Slično prednjoj

strani i ona je trouglastog oblika, sa vrhom upravljenim naviše. U gornjoj, najužoj trećini ove strane
pripaja se izvrtač podlakta(m. supinator). U njenoj srednjoj trećini, jedan ispod drugog pripajaju se
dugi odvodilac palca(m. abductor pollicis longus) i kratki opružač palca(m. extensor pollicis brevis).
Preko konveksne, glatke, najšire, donje trećine zadnje strane, klize tetive većeg broja mišića
opružača, koji iz podlakta prelaze u šaku.

Prednja ivica(margo anterior) se pruža od prednje-donjeg dela žbičine kvrge(tuberositas radii)

do baze spoljašnjeg nastavka(processus styloideus). Upravljena koso, naniže i upolje, gornja
četvrtina ove ivice je u obliku dobro izraženog grebena, koji nosi naziv „kosa linija“(linea obliqua).
Na ovom delu ivice pripajaju se površni pregibač prstiju(m. flexor digitorum superficialis) i dugi
pregibač palca(m. flexor pollicis longus). Donji, uspravni i veći deo prednje ivice zaobljen je i
nejasno izražen. Na ovom delu ivice pripajaju se mišići koji pokrivaju prednju stranu tela žbice(m.
flexor pollicis longus i m. pronator quadratus).

3
 Zadnja ivica(margo posterior) počinje na zadnje-donjem delu žbičine kvrge, a završava se na
zadnjoj strani donjeg okrajka žbice. Slično prednjoj, i zadnja ivica ide prvo koso, naniže i upolje, a
zatim se spušta vertikalno naniže. Celom svojom dužinom ona je zaobljena i slabo se raspoznaje.
Unutrašnja ivica(margo interosseus) nastavlja se na donji kraj žbičine kvrge i pruža se skoro
vertikalno do donjeg okrajka žbice. Ona razdvaja prednju od zadnje strane tela, najbliža je
susednoj, unutra postavljenoj laktici, zbog čega se i naziva „međukoštana ivica“. Manji deo ove
ivice ispod žbične kvrge je zaobljen, što u mnogome doprinosi da ovaj, gornji deo tela žbice ima
valjkast oblik. Najveći deo koštane ivice je u vidu oštrog grebena, lako konkavnog unutra, na kome
se pripaja međukoštana opna podlakta(membrana interossea antebrachii ). Distalni kraj ove ivice
račva se u dve usne, prednju i zadnju, između kojih se pripaja četvrtasti uvrtač podlakta(m.
pronator quadratus).

GORNJI OKRAJAK

Gornji okrajak(extremitas superior s. proximalis) sastoji se iz: glave žbice(caput radii),

vrata(collum radii) i žbičine kvrge(turberositas radii).

Glava žbice(caput radii) je zglobna površina u obliku valjka, na kome razlikujemo gornju,
izdubljenu zglobnu jamicu(fovea articularis s. fovea capitis radii) i zglobni obim(circumferentia
articularis). Zglobna jamica je ograničena uzdignutom, oblom i glatkom, perifernom ivicom
zglobnog obima. Zglobna jamica( fovea articularis) se zglobljava sa glavicom ramenice(capitulum
humeri). Unutrašnji deo njene obodne ivice odgovara kupastom žlebu na donjem okrajku
humerusa(sulcus capitulotrochlearis). Zglobni obim(circumferentia articularis) je glatki valjak,
nešto viši u svom unutrašnjem, nego u spoljašnjem delu. Circumferentia articularis, unutrašnjim
poluobimom, visokim oko 1 cm, zglobljava se sa žbičnim usekom laktice(incisura radialis ulnae) i
gradi gornji žbični-laktični zglob(art. radioulnaris proximalis). Oko ostalog dela zglobnog obima,
visokog oko 5 mm, obilazi prstenasta veza zgloba lakta(lig. anulare radii). Kada je ruka ispružena u
laktu, može se opipati zadnja strana zglobnog obima.

Vrat žbice(collum radii) je najduži deo gornjeg okrajka. To je cilindrični, glatki deo kosti, osobito
usečen na svojoj spoljašnjoj strani. Oko vrata žbice obilazi i na njemu se pripaja izvrtač podlakta
(m. supinator).

Žbična kvrga(tuberositas radii) je elipsasto, neravno, uzdužno postavljeno ispupčenje, koje leži
ispod i nešto ispred unutrašnjeg dela vrata žbice. U predelu ove kvrge, gornji okrajak ove kosti je
malo proširen. Uzdužna osovina kvrge iznosi 2 do 2,5 cm, a najveća širina oko 12 mm, a visina 2 do
5 mm. Na donjoj polovini žbične kvrge pripaja se tetiva dvoglavog mišića nadlakta(m. biceps
brachii), a na gornjem delu kvrge leži sluzna kesa koja odvaja tetivu ovog mišića od dela hrapavog
ispupčenja žbice.

DONJI OKRAJAK

Donji okrajak(extremitas inferior s. distalis) je znatno većih dimenzija od gornjeg okrajka i

predstavlja najmasivniji deo žbice. Ovaj deo žbice ima izgled zarubljene četvorostrane piramide,
čije su strane prednja, spoljašnja, zadnja, unutrašnja i donja, koja čini veću bazu piramide.

4
 Prednja strana donjeg okrajka ima dva dela, gornji, lako izdubljen i donji, koji je u obliku
poprečnog, dobro izraženog, 2-3 mm visokog grebena. Na ovom grebenu pripaja se snažna,
prednja veza zgloba ručja(lig. radiocarpale s. radiocarpeum palmare).

Spoljašnja strana donjeg okrajka je hrapava, konveksna upolje i praktično ima dva dela, gornji,
manji i donji, veći. Gornji deo je izdubljen u žleb, upravljen koso, unapred i naniže, kroz koji prolaze
tetive dugog odvodioca i kratkog opružača palca(m. abductor pollicis longus i m. extensor pollicis
brevis). Donji deo ove strane produžava se koštanim nastavkom, čiji je lako zaobljeni vrh upravljen
naniže. To je šiljasti nastavak(processus styloideus), koji se može opipati pod kožom, kada su
opušteni mišići koji preko njega prelaze. Kada su kosti podlakta međusobno zglobljene, šiljasti
nastavak žbice je distalniji od istoimenog nastavka laktice. Stiloidni nastavak žbice ima spoljašnju i
unutrašnju stranu, bazu i vrh. Baza ovog nastavka je upravljena naviše. Na njenoj spoljašnjoj ivici
pripaja se remenično-žbični mišić(m. brachioradialis). Spoljašnju stranu i vrh stiloidnog nastavka
pokrivaju tetive mišića koji prolaze kroz žljeb na gornjem delu spoljašnje strane donjeg okrajka. Na
samom vrhu pripaja se spoljašnja pobočna veza zgloba ručja(lig. collaterale carpi radiale).
Unutrašnja strana stiloidnog nastavka je glatka, izdubljena i učestvuje u formiranju zglobne
površine donjeg okrajka žbice.

Zadnja strana donjeg okrajka ispupčena je unazad i veoma neravne površine. Ove neravnine
potiču od uzdužnih grebena i žlebova kroz koje prolaze tetive mišića opružača iz podlakta u šaku.
Na ovoj strani se vide tri žleba, različite dubine i širine. Spoljašnji žleb je plitak i širok. On leži
između stiloidnog nastavka i oštrog, hrapavog grebena, unutra, koji je poznat kao zadnja
kvržica(tuberculum dorsale). Ovaj žleb je uzanim, uspravnim grebenom podeljen na dva dela,
spoljašnji i unutrašnji, kroz koje prolaze tetive dugog i kratkog spoljašnjeg opružača šake. Kroz
spoljašnji klizi tetiva dugog(m. extensor carpi radialis longus), a kroz unutrašnji tetiva kratkog
spoljašnjeg opružača(m. extensor carpi radialis brevis). Srednji žljeb je spolja ograničen zadnjom
kvržicom(tuberculum dorsale), a unutra uspravnim, niskim grebenom. Kroz ovaj uzani, duboki žljeb
klizi tetiva dugog opruženog palca(m. extensor pollicis longus) . Unutrašnji žljeb je najširi, veoma
plitak i kroz njega silaze tetive opružača prstiju i kažiprsta(m. extensor digitorum i m. extensor
indicis). Duž donje ivice zadnje strane donjeg okrajka pripaja se zadnja veza zgloba ručija(lig.
radiocarpale s. radicarpeum dorsale).

Unutrašnja strana donjeg okrajka je izdubljena u trouglasti, glatki usek, sa vrhom upravljenim
naviše, a bazom naniže. To je laktični usek žbice(incisura ulnaris radii), koji se zglobljava sa donjim
okrajkom laktice(art. radioulnaris distalis).

Donja strana, ili baza donjeg okrajka je zglobna površina, kojom se žbica zglobljava sa dve
spoljašnje kosti gornjeg reda ručija(art. radiocarpalis s. radiocarpea). Ova zglobna površina( facies
articularis carpi s. carpea ) je trouglastog oblika, sa vrhom upravljenim upolje, prema stiloidnom
nastavku, a bazom unutra, prema laktici. Ona je jednim sagitalnim, dobro izraženim grebenom,
podeljena na dva glatka polja, spoljašnje-trouglasto i unutrašnje-četvorouglasto. Spoljašnje, nešto
prostranije polje i unutrašnja strana stiloidnog nastavka zglobljavaju se sa čunastom kosti ručja
(os scaphoideum), a unutrašnje polje se spaja sa polumesečastom kosti ručja(os lunatum).
Prilikom pada na ispruženu šaku najčešće dolazi do preloma donjeg okrajka, kad ceo donji
segment kosti biva pomeren unazad i naviše, pa se vrhovi stiloidnih nastavaka žbice i laktice nalaze
na istoj visini. Ovo je najčešći prelom žbice, u praksi poznat kao „prelom žbice na tipičnom mestu“-
fractura radii loco typico ili Colles-ova fraktura.

5
ORIJENTACIJA. – Radius je kost kod koje je vrlo lako razlikovati jedan kraj od drugog i desnu kost od
leve. Kao prvo moramo da obratimo pažnju na to da li se radi o proksimalnom ili distalnom delu
radiusa. To je vrlo lako u tvrditi jer je glava radiusa u obliku valjka i manja je u odnosu na donji
okrajak, koji je veći, a na njemu takođe postoji i šiljasti nastavak(processus styloideus). Kada smo
utvrdili proksimalni i distalni deo, prelazimo na desno-levu orijentaciju. Postoji više pokazivača na
osnovu kojih možemo odretiti da li se radi o desnom ili levom radiusu. Kao prvo, šiljasti
nastavak(processus styloideus) na donjem delu žbice, se uvek nalazi na spoljašnjoj strani, i samo
on je dovoljan da bi se odredilo o kojem radiusu je reč. Nasuprot njega(takođe na donjem delu) se
nalazi mali usek(incisura ulnaris radii), i on je uvek smešten na unutrašnjoj strani žbice,a služi za
zglobljavanje sa glavom ulne. Pored ovih parametara, za lakšu orijentaciju, možemo koristiti i malo
ispupčenje(tuberositas radii) koje se nalazi na vratu radiusa i uvek je upravljeno napred i unutra, a
služi za pripoj tetivi dvoglavog mišića nadlakta(m. biceps brachii).

Slika 1 – Desna žbica(radius) i laktica(ulna) posmatrane spreda

LAKTICA(ULNA)

6
 Laktica je unutrašnja kost podlakta. To je parna, duga kost, nešto duža od žbice. Kao i ostale
duge kosti, laktica ima telo(corpus) i dva okrajka, gornji(extremitas superior s. proximalis) i donji
(extremitas inferior s. distalis).

TELO LAKTICE

Telo laktice(corpus ulnae) je trostrano-prizmatično i ma tri strane, prednju, zadnju i unutrašnju i

tri ivice, prednju, zadnju i spoljašnju(međukoštanu).

Prednja strana(facies anterior) je ograničena prednjom i spoljašnjom ivicom. Na gornjoj

polovini prednje strane pripaja se duboki pregibač prstiju(m. flexor digitorum profundus). Na
celoj površini prednje strane ulne od grebena uvrtača naniže, pripaja se četvrtasti uvrtač podlakta
(m. pronator quadratus).
Zadnja strana(facies posterior) se nalazi između zadnje i spoljašnje ivice ulne. Slabo izraženi
greben, koji se pruža koso, naniže i unutra od gornjeg dela spoljašnje, ka zadnjoj ivici laktice, deli
zadnju stranu tela na dva nejednaka polja, gornje i donje. Gornje, manje polje, približno trouglasto,
izdubljeno je i na njemu se pripaja lakatni mišić(m. anconeus). Donje, veće polje izdubljeno je u
gornjem, a ispupčeno unazad u donjem delu. Ono je podeljeno uspravnim, oblim grebenom, na
dva polja, unutrašnje i spoljašnje. Unutrašnje polje je glatko i trouglasto, sa vrhom upravljenim
naviše. Na ovom polju se pripaja unutrašnji opružač šake(m. extensor carpi ulnaris). Na
spoljašnjem polju se pripajau 3 mišića (m. abductor pollicis longus, m. extensor pollicis longus i
m. extensor indicis).
Unutrašnja strana(facies medialis) je celom svojom dužinom glatka i obla. Na gornje dve
trećine ove strane pripaja se duboki pregibač prstiju(m. flexor digitorum profundus).
Prednja ivica(margo anterior) pruža se od donjeg kraja laktične kvrge(tuberositas ulnae)
naniže i unazad do baze šiljastog nastavka ulne(processus styloideus). Proksimalni deo ove ivice
upravljen je koso, naniže i unutra i ima izgled istaknutog, zaobljenog grebena, na kome se pripaja
duboki pregibač prstiju(m. flexor digitorum profundus). Distalni deo ove ivice prelazi u uzani, oštri
greben, koji predstavlja nastavak „grebena uvrtača“ sa prednje strane tela ulne u na njemu se
pripaja četvrtasti uvrtač(m. pronator quadratus).
Zadnja ivica(margo posterior) polazi od najvišeg dela zadnje strane lakatnog nastavka
ulne(olecranon) i dopire do zadnje strane šiljastog nastavka na njenom donjem okrajku. Na njoj se
razlikjuju dve usne, spoljašnja i unutrašnja, koje se u gornjoj trećini ove ivice razilaze u obliku slova
V, ograničavajući bočno zadnju stranu lakatnog nastavka(olecranon). Na unutrašnjoj usni zadnje
ivice pripaja se unutrašnji pregibač šake(m. flexor carpi ulnaris), a duž srednje trećine spoljašnje
usne ove ivice pripaja se unutrašnji opružač ruke(m. extensor carpi ulnaris).
Spoljašnja ivica(margo interosseus) je oštar greben, koji razdvaja prednju od zadnje strane
laktice. U predelu gornjeg okrajka ova oštra ivica deli se u dva kraka, prednji i zadnji, koji omeđuju
trouglasto, izdubljeno, hrapavo polje. Prednji krak je slabo izražen, dok je zadnji veoma oštar i uzan
greben, poznat kao „greben izvrtača“(crista m. supinatoris). Na ovom grebenu i na pomenutom,
hrapavom polju pripaja se izvrtač podlakta(m. supinator). Na proksimalnom delu ove trouglaste
površine vidi se nisko, glatko, polumesečasto udubljenje, žbični usek laktice(incisura radialis
ulnae), Srednji, najveći deo međukoštane ivice je oštar greben duž koga se pripaja međukoštana
opna podlakta(membrana interossea antebrachii). Donji deo međukoštane ivice je zaobljen, tako
da telo laktice dobija približno valjkast oblik.

GORNJI OKRAJAK

7
 Gornji okrajak(extremitas superior s. proximalis) je najmasivniji deo laktice, na kome
uočavamo dva nastavka, lakatni(olecranon) i kljunasti(processus coronoideus) i dve zglobne
glačice, polumesečastu(incisura radialis ulnae) i žbičnu(incisura radialis).

Lakatni nastavak

Lakatni nastavak(olecranon) je najproksimalniji, zadnji deo gornjeg okrajka. On je približno

kockastog oblika, te mu se opisuje šest strana, gornja, prednja, zadnja, dve bočne i baza. Baza je
donji, suženi deo olekranona, u visini koga se olekranon nastavlja telom kosti.
Prednja strana olekranona je najprostranija, glatka zglobna površina, koja čini zadnje-gornji,
veći deo polumesečaste glačice(incisura trochlearis), kojom se laktica zglobljava sa ramenicom.
Ova strana je pomoću zaobljenog, uspravnog grebena podeljena na dva lako izdubljena polja,
unutrašnje, veće i spoljašnje, manje, tako da odgovaraju koloturu ramenice. Donja ivica prednje
strane u vidu poprečnog grebena razdvaja lakatni od kljunastog nastavka.
Gornja strana olekranona je četvrtasta i na njoj se razlikuju dva hrapava polja, prednje i zadnje.
Na zadnjem se pripaja završna tetiva troglavog mišića nadlakta(m. triceps brachii). Prednje polje
se završava oštrom ivicom, savijenom u vidu kljuna, koja se uvlači u lakatnu jamu ramenice(fossa
olecrani) kada je ruka opružena u laktu.
Zadnja strana olekranona je trouglastog oblika, sa vrhom upravljenim naniže, bočno ograničena
bifurkacijom gornjeg dela zadnje ivice ulne. Ona je glatka, pokrivena samo sluznom kesom
lakatnog nastavka(bursa olecrani), i može se lako opipati. Baza ove strane je njena gornja ivica,
koja predstavlja najvišu tačku lakta, njegov vrh. Kada je ruka opružena u laktu, ova ivica se nalazi u
istoj horizontalnoj ravni sa epikondilima ramenice, ili je nešto iznad ove ravni. Ako je ruka savijena,
vrh lakta se spušta i sa epikondilima formirani ravnostrani trougao.
Bočne strane olekranona su spoljašnja i unutrašnja. One su hrapave usled pripoja mišića i veza.
Na spoljašnjoj strani pripaja se lakatni mišić(m. anconeus) i spoljašnja pobočna veza lakta(lig.
collaterale radiale). Na gornjem delu unutrašnje strane pripaja se unutrašnja pobočna veza
lakta(lig. collaterale ulnare) i unutrašnji pregibač šake(m. flexor carpi ulnaris), dok se na donjem
delu ove strane, na malom, glatkom polju, pripaja duboki pregibač prstiju(m. flexor digitorum
profundus).

Kljunasti nastavak

Kljunasti nastavak(processus coronoideus) se nalazi ispod i ispred olekranona. On je u obliku

četvorostrane piramide sa vrhom upravljenim unapre i naviše. Strane kljunastog nastavka su
gornja, prednje-donja, spoljašnja i unutrašnja. Pri fleksiji u zglobu lakta vrh ovg nastavka ulazi u
kljunastu jamu(fossa coronoidea) na prednjoj strani donjeg okrajka ramenice.
Gornja strana kljunastog nastavka je glatka, izdubljena i čini prednje-donji deo zglobnog,
polumesečastog useka laktice(incisura trochlearis).
Prednje-donja strana je u celini veoma neravna. Na donjoj polovini ove strane je laktična
kvrga(tuberositas ulnae). To je uzdužno, ovalno, hrapavo ispupčenje, na kome se pripaja nadlaktni
mišić(m. brachialis).
Spoljašnja strana se sasroji od dva dela, donji, veći nezglobni i gornji, manji, zglobni deo,
polimesečasti usek(incisura radialis). Na ivicama ovog useka, prednjoj i zadnjoj, pripaja se
prstenasta veza lakatnog zgloba(lig. anulare radii). Na donjem, takođe izdubljenom, ali hrapavom
delu ove strane pripaja se izvrtač podlakta(m. supinator).
Unutrašnja strana je konkavna i neravna. Od prednje-donje strane kljunastog nastavka
odvojena je oštrim, uspravnim grebenom, sa koga polazi obli uvrtač podlakta(m. pronator teres).
Na gornjoj polovini ove strane pripaja se površni pregibač prstiju(m. flexor digitorum
8
superficialis), sa najnižeg dela ove strane ponekad polazi i dugi pregibač palca(m. flexor pollicis
longus). Na gornjoj, hrapavoj ivici ove strane pripaja se unutrašnja pobočna veza lakatnog
zgloba(lig. collaterale ulnare).

Polumesečasti usek

Polumesečasti usek, podeljen je kao i kolotur ramenice(trochlea humeri) na dva nejednaka

dela, unutrašnji, veći i spoljašnji manji. Ova prostrana, glatka površina anatomski i funkcionalno
povezuje ulnu i humerus i formira veliki deo zgloba lakta.

Žbični usek

Žbični usek(incisura radialis) predstavlja zglobnu površinu u gornjem žbično-laktičnom

zglobu(art. radioulnaris proximalis) i učestvuje u formiranju zgloba lakta(art. cubiti).

DONJI OKRAJAK

Donji okrajak(extremitas inferior s. distalis) je znatno manji od gornjeg okrajka i na njemu se

razlikuju glava(caput ulnae) i šiljasti nastavak(processus styloideus).
Glava laktice(caput ulnae) je u obliku niskog valjka. Na glavi se razlikuje zglobni
obim(circumferentia articularis) i donja strana. Zglobni obim je konveksan upolje, glatke površine,
čija visina iznosi oko 5mm, i preko njega se glava laktice zglobljava sa donjim okrajkom žbice u
donji žbično laktični zglob(art. radioulnaris distalis). Donja strana glave, takođe glatka, blago je
ispupčena, često gotovo ravna, odvojena je od troroglje kosti ručja(os triquetrum) zglobnim
kolutom(discus articularis).
Šiljasti nastavak(processus styloideus) je kratko koštano ispupčenje. Baza ovog nastavka
odvojena je od glave pomoću dva žljeba, donjeg i zadnjeg. Kroz zadnji žljeb klizi tetiva unutrašnjeg
opružača šake(m. extensor carpi ulnaris), dok se na donjem žljebu pripaja unutrašnja pobočna
veza ručja(lig. collaterale carpi ulnare).

ORIJENTACIJA.- Kao i kod radiusa, i kod ulne je vrlo lako uočiti elemente potrebne za orijentaciju.
Donji kraj je mnogo manji i na njemu se nalazi jedan mali šiljasti nastavak(processus styloideus),
dok je gornji deo znatno masivniji i na njemu je vrlo lako odrediti zadnji deo ili lakatni
nastavak(olecranon) koji je znatno veći od prednjeg kljunastog nastavka(processus
coronoideus).Takođe, na prednjoj strani odmah ispod kljunastog nastavka se nalazi jedno malo
ispupčenje(tuberositas ulnae) koje služi za pripoj nadlakatnog mišića(m. brachialis).Nakon toga
određujemo da li se radi o desnoj ili levoj ulni. To možemo uraditi pomoću više elemenata. Na
spoljašnjem delu kljunastog nastavka se nalazi mali usek(incisura radialis ulnae) koji služi za
zglobljavanje sa glavom radiusa, a ispod ovog useka se nalazi mali greben( crista m. supinatoris)
koji služi za pripajanje istoimenog mišića(m. supinator).Oba ova navedena elementa se nalaze na
spoljašnjoj strani ulne i pomoću njih je već vrlo lako odrediti o kojoj laktici se radi, ali to je moguće
i pomoću još dva elementa koji se nalaze na distalnom kraju ulne, a to su šiljasti nastavak ili
processus styloideus(koji se uvek nalazi na zadnje-unutrašnjem delu donjeg okrajka) i zglobna
površina - circumferentia articularis(koja se uvek nalazi na spoljašnjoj strani donjeg okrajka i služi
za zglobljavanje sa radiusom).

9
KOSTI RUČJA(OSSA CARPI s. CARPALIA)

Ručje je izgrađeno od osam kratkih kostiju, raspoređenih po četiri u dva reda, gornjem-
proksimalnom i donjem-distalnom. Ove su kosti približno kockastog oblika, te im se opisuje šest
strana.
Proksimalni red kostiju ručja ima četiri kosti. Od spolja ka unutra to su: čunasta kost(os
scaphoideum), polumesečasta(os lunatum), troroglja(os triquetrum) i graškasta(os pisiforme). U
distalnom redu od spolja ka unutra nalaze se trapezna kost(os trapezium), trapezoidna(os
trapezoideum), glavičasta(os capitatum) i kukasta(os hamatum). Kosti ručja obrazuju skupa
koštani masiv(carpus), na kome se razlikuju četiri ivice i dve strane, prednja i zadnja. Gornju ivcu
grade prve tri kosti proksimalnog reda, koje skupa sačinjavaju elipsoidnu zglobnu glavu za
zglobljavanje sa kiostima podlakta. Na donjoj ivici nalaze se zglobne površine za kosti doručja.

KOSTI PROKSIMALNOG REDA RUČJA(OSSA CARPI s. CARPALIA PROXIMALIA)

Čunasta kost

Čunasta kost(os scaphoideum) je najveća kost proksimalnog reda ručja, i izgledom podseća na
čun. Čunasta kost ima tri zglobne(gornja, donja, unutrašnja) i tri nezglobne strane(prednja, zadnja,
spoljašnja).
Gornja strana je trouglastog oblika i ona se zglobljava sa zglobnom površinom žbice(facies
articularis carpi). Donja strana je podeljena na dva polja, spoljašnje koje se zglobljava sa
trapeznom kosti, i unutrašnje, koje se zglobljava sa trapezoidnom kosti. Unutrašnja strana se
sastoji od dve male zglobne površine, pomoću kojih se zglobljava sa polumesečastom i glavičastom
kosti. Na prednjoj strani se pripaja kratki odvodilac palca(m. abductor pollicis brevis) i poprečna
veza ručja(lig. carpi transversum). Zadnja strana gradi gornji deo dna anatomske burmutice(fovea
radialis), a na spoljnjoj strani se pripaja spoljašnja pobočna veza ručja(lig. collaterale carpi
radiale).

Polumesečasta kost

Polumesečasta kost(os lunatum) je približno polumesečastog oblika i ima četiri zglobne(gornja,

donja, spoljašnja, unutrašnja) i dve nezglobne strane(prednja, zadnja).
Gornja strana je glatka i četvrtasta, te u potpunosti odgovara unutrašnjem polju donje zglobne
površine žbice(facies articularis carpi), sa kojom se zglobljava. Na donjoj strani se nalaze dva
glatka polja koja služe za zglobljavanje sa glavičastom i kukastom kosti. Spoljašnja strana se
zglobljava sa skafoidnom, a unutrašnja sa trorogljom kosti. Na neravninama prednjei zadnje strane
se pripajaju mađukoštane veze(ligg. intercarpalia palmaria i ligg. intercarpalia dorsalia).

Troroglja kost

Troroglja kost(os triquetrum) ima oblik četvorostrane zarubljene piramide. Na njoj se razlikuju
četiri zglobne(gornja, donja, spoljašnja, prednja) i dve nezglobne(zadnja, unutrašnja) strane.
Gornja strana naleže na zglobni kolut(discus articularis), dok se donja zglobljava sa kukastom
kosti. Što se tiče spoljašnje strane, ona se zglobljava sa polumesečastom kosti, a prednja se
zglobljava sa graškastom kosti.Unutrašnja strana je najmanja i na njoj se pripaja pobočna veza

10
ručja(lig. collaterale carpi ulnare).Zadnja strana je touglasta, i na nju se takođe, pripaja već
navedena veza zgloba ručja.
Graškasta kost

Graškasta kost(os pisiforme) je najmanja i najmedijalnija kost proksimalnog reda ručja. Okrugla
je i slična zrnu graška.
Na prednjoj strani ove kosti se pripaja unutrašnji pregibač šake(m. flaxor carpi ulnaris),
odvodilac malog prsta(m. abductor digiti minimi) i unutrašnja pobočna veza zgloba ručja(lig.
collaterale carpi ulnare). Obod graškaste kosti u svom spoljašnjem delu ima plitak žljeb kroz koji
prolazi zavržni deo lakatne arterije(a. ulnaris). Na lateralnom delu oboda pripaja se vezica
pregibača(retinaculum flexorum s. lig. carpi transversum), a na medijalnom delu vezica
opružača(retinaculum extensorum ).

KOSTI DISTALNOG REDA RUČJA(OSSA CARPI s. CARPALIA DISTALIA)

Trapezna kost

Trapezna kost(os trapezium) leži na ivici šake i ima tri zglobne(gornja, donja, unutrašnja) i tri
nezglobne(prednja, zadnja, spoljašnja) strane.
Na gornjoj strani se nalazi mala zglobna površina za zglobljavanje sa čunastom kosti. Donja
strana je sedlasta i služi za zglobljavanje sa prvom kosti doručja(os metacarpale I) i gradi dobro
pokretan zglob(art. carpometacarpalis). Unutrašnja strana je podeljena na dva polja koja služe za
zglobljavanje sa trapezoidnom i bazom druge metakarpalne kosti. Na prednjoj strani se nalazi žljeb
kojim klizi tetiva spoljašnjeg pregibača šake(m. flexor carpi radialis), a na ovoj strani se takođe
pripajaju mišići uzvišenja palca(m. abductor pollicis brevis, m. opponens pollicis, m. flexor
pollicis brevis). Zadnja strana zajedno sa zadnjom stranom skafoidne kosti čini dno anatomske
burmutice( fovea radialis) po kome klizi žbična arterija(a. radialis).

Trapezoidna kost

Trapezoidna kost(os trapezoideum) je u obliku klina i građena je od četiri zglobne(gornja,

donja, spoljašnja, unutrašnja) i dve nezglobne(prednja, zadnja) strane.
Gornja strana je mala i spaja se sa skafoidnom kosti, dok se donja zglobljava sa bazom druge
kosti doručja. Spoljašnja strana se zglobljava sa trapeznom kosti, a unutrašnja stran sa glavičastom.
Prednja strana je najuža i na njoj se pripaja kratki pregibač palca(m. flexor pollicis brevis), dok je
zadnja strana široka i na njoj se pripajaju mađukoštane veze(ligg. intercarpalia dorsalia).

Glavičasta kost

Glavičasta kost(os capitatum) je najveća kost ručja. Ova kost se zglobljava sa sedam susednih
kosti, a odgovara srednjem prstu(digitus medius). Na ovoj kosti se razlikuje glava, vrat i telo.
Glava kosti se zglobljava sa čunastom i polumesečastom kosti. Donja, veoma široka strana
glavičaste kosti je podeljena na tri polja, na kojima se zglobljava sa drugom, trećom, i četvrtom
kosti doručja. Vrat deli spoljašnju stranu kosti na gornji i donji deo, i na tim se mestima glavičasta
kost zglobljava sa skafoidnom i trapezoidnom kosti. Duž bočnih strana vrata pripajaju se
međukoštane veze ručja(ligg. intercarpalia interossea). Unutrašnja strana nosi u svom gornjem i
zadnjem delu veoma izdubljenu, površinu za zglobljavanje sa kukastom kosti. Na prednjoj strani se
11
pripajaju mišići uzvišenja palca(m. flexor pollicis brevis i m. adductor pollicis) i zrakasta veza
ručja(lig. carpi radiatum).
Kukasta kost

Kukasta kost(os hamatum) se raspoznaje po kukastom nastavku koji polazi od njene prednje
strane. Zglobne strane su gornja, donja, spoljašnja i unutrašnja, a nezglobne su prednja i zadnja.
Gornja se strana zglobljava sa polumesečastom kosti , a donja strana sa četvrtom i petom kosti
doručja. Spoljašnja strana je blago ispupčena i služi za zglobljavanje sa glavičastom kosti, dok se
unutrašnja strana zglobljava sa trorogljom kosti. Na prednjoj strani se pripaja krtki pregibač malog
prsta(m. flexor digiti minimi) i suprotilac malog prsta(m. opponens digiti minimi).

Slika 2 – Kosti ručja(ossa carpi) prednja strana

KOSTI DORUČJA(OSSA METACARPI s. METACARPALIA)

12
 U doručju se nalazi pet duguljastih kostiju na kojima se razlikuju pljosnata tela i po dva kraja,
gornji i donji. Tela su povijena napred i međusobno ograničavaju četiri prostora(spatia interossea
metacarpi) koje ispunjavaju međukoštani mišići šake(mm. interossei).
Gornji okrajak kosti ili baza(basis) nosi zglobnu površinu za zglobljavanje sa kostima ručja.
Zglobna površina 1. baze kosti ručja je sedlasta, a kod ostalih ravna. Donji okrajak nosi zglobnu
glavu(caput) za zglobljavanje sa bazama proksimalnih članaka prstiju. Donji krajevi od 2. do 5. kosti
leže u istoj ravni i povezane su međusobno dubokom poprečnom vezom doručja(lig.
matacarpeum transversum profundum). Dužina metakarpalnih kostiju opada idući od druge
prema petoj kosti. Najkraća je prva kost doručja, koja je slobodna i postavljena ispred ostalih
kostiju doručja.
Na prednjoj strani tela 1. kosti doručja pripaja se suprotilac palca(m. opponens pollicis), a na
spoljnjoj strani baze dugi odvodilac palca(m. abductor pollicis longus). Na bazi 2. kosti doručja
pripajaju se dva mišića, napred spoljašnji pregibač šake(m. flexor carpi radialis), a nazad dugi
spoljašnji opružač šake(m. extensor carpi radialis longus). Na prednjoj strani tela 3. kosti doručja
pripaja se privodilac palca(m. adductor pollicis), a njegova kosa glava na bazama 2. i 3. kosti
doručja i na prednjoj strani glavičaste kosti. Od zadnje strane baze 3. kosti doručja pruža se naviše i
upolje šiljoliki nastavak(processus styloideus), na kome se pripaja krtki spoljašnji opružač ruke(m.
extensor carpi radialis brevis). Na zadnjoj strani baze 5. kosti doručja pripaja se unutrašnji
opružač šake(m. extensor carpi ulnaris), a na prednjoj strani njenog tela suprotilac malog
prsta(m. opponens digiti minimi).

Slika 3 - Kosti desne šake(ossa manus) prednja strana

13
KOSTI PRSTIJU(OSSA DIGITORUM s. PHALANGES)
Članci ili kosti prstiju su po obliku duguljasti. Oni imaju spljošteno telo i dva kraja, gornji i donji.
U svakom prstu nalaze se po tri članka, proksimalni(phalanax proximalis), srednji(phalanax media)
i distalni(phalanax distalis). U palcu nedostaje srednji članak, i zbog toga je njegov distalni članak
znatno duži nego kod ostalih prstiju.
Gornji kraj članka(basis) ima udubljenu površinu za zglobljavanje sa glavom kosti doručja. Donji
kraj proksimalnog i srednjeg članka(caput) imaju ispupčenu zglobnu površinu u vidu kolotura. Na
donjem kraju distalnog članka nalazi se potkovičasto hrapavo ispupčenje(tuberositas phalangis
distalis), na kome se pripajaju fibrozni snopići jagodica prstiju.
Na bazi proksimalnog članka palca pripajaju se tetive 4 mišića: napred – m. flexor pollicis
brevis, spolja – m. abductor pollicis brevis, pozadi – m. extensor pollicis brevis i unutra – m.
abductor pollicis. Na bazi proksimalnog članka malog prsta pripajaju se dva mišića, napred – m.
flexor digiti minimi brevis, a unutra – m. abductor digiti minimi. Na bazama proksimalnih članaka
od 2. do 5. prsta pripajaju se mm. interossei. Na prednjoj strani srednjih članaka od 2. do 5. prsta
pripajaju se m. flexor digitorum superficialis, a na bazama njihovih distalnih članaka – m. flexor
digitorum profundus. Na zadnjoj strani srdnjih i distalnih članaka od 2. do 5. prsta završava se
tetiva m. extensor digitorum-a. Na krajnjem članku palca pripajaju se dva mišića, napred – m.
flexor pollicis longus, a nazad – m. extensor pollicis longus.

Slika 4 – Pripoji mišića na kostima podlakta i šake, prednja strana

14
Slika 5 – Pripoji mišića na kostima podlakta i šake, zadnja strana

15
LITERATURA

 Mirjana Mijač i saradnici; „Anatomija čoveka – Osteologija“; »SAVREMENA

ADMINISTRACIJA« a.d.; Beograd 2005

 Marjan S. Bošković; „Anatomija čoveka“; »NAUČNA KMD«; Beograd 2005

 Frank H. Netter; „Atlas of Human Anatomy“; 4th CD edition;

Internet:

 www.wikipedia.org
 www.medfax.org

16