HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

ANKARA DEVLET KONSERVATUVARI

SİNEMA VE TELEVİZYON
MÜZİĞİ

FİNAL PROJESİ

Dersi Veren: Doç. Onur Özmen

Hazırlayan: Selçuk Canberk Dağtekin

Analizi Yapılan Film: Eyes Wide Shut

 SİNEMA VE TELEVİZYON MÜZİĞİ DERSİ FİNAL PROJESİ

EYES WIDE SHUT FİLMİ VE FİLM MÜZİKLERİ ANALİZİ

Filmin Konusu

Bill Harford ve karısı Alice Harford'un dış dünyaya mutlu görünen bir evlilikleri vardır.
İlişkilerinde her şey yolunda gibi görünmektedir. Bir gün katıldıkları bir davette Alice başka
erkeklerle sohbetlere dalar. Bunu fark eden Bill hem sinirlenir hem de yaşanan bu duruma tuhaf
bir tepki gösterir. Yaşanan o geceden sonra kimliğini dürtüsel anlık kararlara ve cinselliğe
emanet eder. Piyanist bir arkadaşı vasıtasıyla bir partiye katılır ve sonrasında uzun ve macera
dolu olaylar silsilesi içinde bulur kendini. 1999 yılı yapımı Eyes Wide Shut Stanley Kubrick’in
son filmidir. Başrollerinde Dr. William ‘Bill’ Harford rolünde Tom Cruise, Alice Harford rolünde
Nicole Kidman, Helena Harford rolünde Madison Eginton, Victor Ziegler ile Illona Ziegler
rollerinde Sydney Pollack ile Leslie Lowe ve Nick Nightingale rolünde Todd Field oynamaktadır.
Filmin senaryosu Kubrick’in Frederic Raphael ile beraber oluşturmasının yanında aslında film
Avusturyalı Arthur Schnitzler’in Traumnovelle isimli romanının bir uyarlamasıdır. Romanın
yaratmış olduğu atmosferin korunduğu filmde cinsellik ve psikanalitik ögeler birbirinin içine girer
ve bu birliktelik bir rüya analizi içerisinde gerilimli bir hava yaratır.

Filmin Müzikleri ve Bestecisine Genel Bir Bakış

Filmdeki müziklerin çoğu farklı klasik müzik ve caz parçalarından seçkilerdir. Film için özel olarak
yapılmış parçalar Jocelyn Pook tarafından bestelenmiştir. Viyola okuduğu Londra Guildhall Müzik
ve Drama Okulu'ndan mezun olan Jocelyn Pook, bu zamana kadar yayınladığı üç solo albümünde
klasik ve deneysel bestelerine yer vermiştir. Bunun yanı sıra birçok filmin müziklerini bestelemiş
ve Massive Attack, Laurie Anderson ve Ryuichi Sakamoto gibi farklı müzisyenle beraber
çalışmıştır. Müziği, klasik müzik, orkestra, pop ve elektronik arasında bir yerde bulunmaktadır.
Muhtemelen bu durumdan dolayı onu kafasında tam olarak bir yere oturtamayan Kubrick'in bu
filmi için çok uygun bir seçenek olmuştur.
Filmde Müziklerin Kullanımı

Filmde neredeyse gergin ve/veya gizemli olan bütün sahnelerde bir Györgi Ligeti bestesi olan
Musica Ricercata II: Mesto, Rigido e Cerimonale kullanılmıştır. Bu parça adeta filmle
bütünleşmiştir. Parça filmde en çok kullanılan parçadır ve filmin izleyicide uyandırmaya çalıştığı
duyguları tam olarak vermektedir. Sadece piyano için yazılmış ve seslendirilmiş olan parça
oldukça gergindir.

Jazz Suite, Waltz 2, Dmitri Shostakovich'in en çok bilinen eserlerinden biridir. Bu parça filmin
başlangıcında ana karakterler olan Bill ve Alice Harford karakterlerinin beraber gittiği partiye
hazırlanma sürecinde kullanılmıştır. Aynı zamanda Alice Harford ve kızının yılbaşı hediyeleri
hazırlarken görüldüğü sahnede bu parça kullanılmaktadır. Diğer sahnelere göre daha mutlu,
daha huzurlu ve kaygısız geçen bu sahnelerde, filmdeki parçaların geneline kıyasla daha
hareketli ve mutlu moda sahip bu parçanın tercih edilmesi tamamlayıcı olmuştur.

Filmde yer alan Chanson d'Amour, I'm in the Mood for Love, Old Fashioned Way, It Had to Be
You, When I Fall in Love, I Only Have Eyes for You gibi eski popüler parçalar ve caz standartları
filmin başlangıcında bulunan parti sahnesinde çalınmaktadırlar. Bu parçaların büyük bir kısmı da
yine aynı sahnede yer alan partideki grup olan The Victor Silvester Orchestra tarafından
çalınmaktadırlar. Yönetmen bu parçalarla partinin ve partide bulunan karakterlerin burjuva
havasını tamamlamaya çalışmıştır.

Baby Did a Bad Bad Thing parçası parti akşamı filmdeki ana karakterlerin eve döndüğü ve seks
yaptıkları sahnede kullanılmıştır. Parça bir rock parçasıdır. Sahnenin heyecanını ve duygusunu
vermek ve parti sahnesi sırasında yavaşlamış olan filmin ritmini hızlandırmak için kullanılmıştır.

Filmde Alice Harford'un eşi Bill Harford'a, kendisini bir deniz subayıyla aldatma düşüncesinden
bahsettiği ve Bill Harford'un bu düşünceyi kafasında canlardırdığı sahnelerde Jocelyn Pook'un
film için bestelediği besteler Naval Officer ve The Dream çalmaktadırlar. The Dream parçası
sonraki sahnelerde de Alice'in anlattıkları Bill Harford'un aklına her düştüğünde çalmaktadır. Bu
iki parça da yaylılar için yazılmış ve seslendirilmişlerdir. Parçalar Alice Harford'un hayallerini
anlattığı sahneler kısmında oldukça yumuşak girişiler yapmaktadırlar. Fakat Bill Harford, Alice
Harford'un anlattıklarını kafasında canlandırırken parçalar fazlasıyla gergin bir hale
bürünmektedirler. Bu açıdan yönetmen ve bestecinin bu parçalar ve çaldıkları sahnelerde
istedikleri duyguları verdikleri söylenebilir.

Filmde, Bill Harford'un eşini bir hayat kadını'yla aldattığı (aldatmaya çalıştığı) sahnede I Got It
Bad (And That Ain't Good) parçası Oscar Peterson Trio yorumuyla kullanılmıştır. Parça eski bir
parça ve caz standartıdır. Sözsüz ve caz piyano trio formatında karşımıza çıkmaktadır. Sahip
olduğu bluesvari havasıyla ve muhtemelen artık karakterin dönüşümünün vurgulanmak
istenmesi sebebiyle verdiği duygu açısından sahneyi tamamlayan güzel bir seçim olmuştur.

If I Had You parçası Bill Harford karakterinin eski arkadaşıyla görüşmek üzere girdiği caz klübü
sahnesinde kullanılmıştır. Parça yine bir caz parçası olması ve oradaki müzisyenlerin icra ettiği
bir parçaymış izlenimi vermesi sebebiyle sahneye güzel oturmuştur. Aynı zamanda filmde
kullanılan diğer caz parçalarına göre daha hareketli bir parça olduğu için, Bill Harford'un yaşadığı
gerilimin çözüldüğü anlardan birine gelmesi sebebiyle yine sahnenin duygusunu veren güzel bir
seçim olmuştur. Aynı sahnenin devamında Bill Harford eski arkadaşıyla caz kulübünde
konuşurken yine aynı sahne ve ortama uyacak olan ve caz piyano yorumuyla karşımıza çıkan
Blame It On My Youth parçası tercih edilmiştir.

Filmdeki gizli partideki ayin sahnesinde Jocelyn Pook'un Masked Ball parçası kullanılmıştır.
Aslında bir Latin Ortodoks İlahisi'nin (Roman Orthodox Chant) tersten çalınmış hali olan bu parça
Bill Harford'un oldukça gergin, korkutucu ve bilinmezliklerle dolu olan o dünyaya girişini
duygusal olarak çok güzel bir biçimde betimlemektedir. Aynı sahnenin devamında ana
karakterimiz gizli partideki ortama adapte olmaya başladıkça bu sefer yine Jocelyn Pook'un
bestelediği Migrations adlı parça çalmaktadır. Bestecinin film için hazırladığı diğer parçalardan
daha hareketli ve renkli duyulan olan bu parça, yine film için hazırlanmış diğer parçalardan daha
az akustik enstrümana yer verilmesi ve elektronik öğeler barındırması sebebiyle ayrılır. Parçanın
adının türkçe anlamı göçtür. Parçanın isminin de kastettiği gibi karakterimiz bu parçayla artık
kendi dünyasından uzaklaşıp yavaş yavaş o sahnede görünen dünyaya doğru kaymaya
başlamıştır. O dünyayı keşfetmekte ve o dünyanın normlarını anlamaya çalışmaktadır. Ama aynı
zamanda tam olarak o dünyanın bir parçası değildir bu durum göze fazlasıyla çarpmaktadır ve
orada bulunduğu kısa zamanda da o dünyanın bir parçası olamayacağı bellidir. Bu anlamda da
karakterimiz parçadaki öğelerle ve parçanın bestecinin diğer parçalarından ayrışmasıyla
benzeşmektedir. Parçadaki iç içe geçmeye çalışan akustik, elektronik, enstrümantal, vokal, batı
ve doğu öğeler ve yapılar zaman zaman birbiriyle çok güzel benzeşmekte, uyuşmakta, birbirini
çok güzel kapatmaktadır. Ama aslında biraz dikkat ettiğiniz zaman parçadaki öğelerin çok da
homojen bir yapıda bulunmadığını, üst üste oturmadığını ya da alakalı olmadığını duyarsınız.
Karakterimiz de bu şekilde dikkatler üzerine toplandığında o ortamın bir unsuru olmadığı
anlaşıldıktan sonra partiden uzaklaştırılır. Parça bunların yanı sıra içerdiği birçok öğeyle beraber
dinleyiciye sunduğu mistisizmle adeta o parti ortamını tanımlamaktadır.

Filmdeki maskeli balodaki ayin sahnesinin devamında yer alan, partiye katılan insanların maskeli
çıplak dans ettiği sahnede ortama tam da uygun olacak şekilde Strangers In The Night parçası
çalmaktadır. Eski ve klasikleşmiş bir caz ve dans parçası olması sebebiyle bu parça da tam olarak
sahneye uygun seçilmiş ve sahne için tamamlayıcı bir görev taşımaktadır.

Karakterimizin partide o ortama yabancı bir insan olduğu fark edildiği anda çalan parça Györgi
Ligeti bestesi olan Musica Ricercata II: Mesto, Rigido e Cerimonale'dir. Müzik sahneyi
tamamlamakta hatta tanımlamaktadır. Ve aynı parça sahne bitene ve karakterimizin gerginliği ya
da ortamın gerginliği geçene kadar aralıksız çalmaktadır. Bill Harford olayın ertesi günü aynı
malikanenin önüne geldiğinde yine aynı parça çalar. Aynı günün akşamında Bill Harford eşini
aldatma girişiminden dolayı AIDS olabileceğini öğrendikten sonra boş bakışlarla sokaklarda
gezinmeye başladığında da aynı parça çalar. Aynı sahnenin hemen sonrasında bilmediği bir kişi
tarafından takip edildiğini farkettiğinde de çalar. Bu parça bu sahnelerin hepsinin duygusunu ve
hakkını vermektedir. Yorumun giriş kısmında bahsettiğim üzere yapısı ve kullanılış biçimiyle
filmin ve müziklerinin özünü en güzel ifade eden parça bu parçadır.

Sonraki sahnede Bill Harford, gazetedeki haberlere baktığında, daha önce filmin başındaki parti
sahnesinde medikal müdahalede bulunduğu ve muhtemelen partide kendisini tanıyıp o
ortamdan canlı bir şekilde kurtulmasını sağlayan kadının öldüğünü öğrenir. Doktor kimliğiyle
girdiği morgda aynı kadının cesediyle karşılaştığı sahnede yine çok ünlü ve duygusal bir eser olan
Wolfgang Amadeus Mozart'ın Requiem'i çalar. Sahne için seçilmiş olan bu güzel orkestra eseri
adeta Bill Harford'un ve izleyicinin duygularına tercüman olur. Müzik yine anlamı ve yapısıyla
sahneyi tamamlamaktadır.

Bill Harford olanları bütünüyle ilk gittiği partinin ev sahibi olan arkadaşından dinledikten, onun
da aynı gizli partide bulunduğunu onun ağzından duyduktan sonra, onun yanından ayrılıp evine
geldiğinde yine arkada Musica Ricercata II: Mesto, Rigido e Cerimonale çalmaktadır. Ana
karakterin düşüncelere daldığı sahnenin tamamlayıcı unsuru olan aynı müzik karşımıza
çıkmaktadır. Aynı parça bir kez daha karakterimizin gizli partiye giderken kullandığı maske
yastığının üzerinde birdenbire belirdiğinde çalmaktadır. Filmde son kez olarak çalındığı sahnede
aynı parça, bu sefer Bill Harford ve izleyici de gizem ve merak duyguları uyandırmasının yanı sıra
onları dehşete de düşürmektedir.

Ana karakterler Bill ve Alice Harford'un nihayet baştaki gibi huzura erebildiği son sahnede ünlü
yılbaşı parçası Jingle Bells çalmaktadır. Huzurlu ya da olayların en azından bir süreliğine
çözüldüğünü düşündüğümüz bu sahnede yine filmin başındakine benzer bir şekilde, Jazz Suite,
Waltz 2 gibi filmdeki diğer parçalara göre daha heyecanlı, daha hareketli bir parça çalmaktadır.

Film ve Müziklerine Dair İlginç Detaylar

Stanley Kubrick’in her zaman klasik müzik için duyduğu haz ve sevgi filmlerinde yer etmiştir. A
Clockwork Orange denildiği anda akla Ludwig van Beethoven’ın geliyor olması Kubrick’in
sineması içerisinde yer alan klasik müzik tutkusunu gözler önüne serer. Bu tutkunun aynısı Eyes
Wide Shut için de geçerlidir. Bill Harford’un piyanist arkadaşı aracılığıyla katılacağı gizemli
partinin bir giriş kodu vardır. Bu giriş koduyla beraber partiye insanlar alınır ve içerideki erotik
gerilimi deneyimleme ‘şansı’ yakalar. Malikaneye giriş için geçerli olan şifre de Fidelio’dur.
Fidelio Latince bir kelimedir ve faithful (güvenilir) kelimesinin kökünü oluşturur. Bunun yanında
da Fidelio, Ludwig van Beethoven’ın 1971 yılında bestelediği ilk ve tek operasının adıdır. Fidelio
isimli operada bir kadının erkek bedeninde sevgilisini kurtarmak için yaptıklarını görürüz ve onun
sadakati-güvenilirliği ile karşılaşırız. Kubrick’in bir kelime üzerinden klasik müziğe duyduğu
tutkuyu göstermesine şahit oluruz.

Eyes Wide Shut’ın müziklerini besteleyen Jocelyn Pook, yıllar sonra filmdeki seks ritüeli sahnesi
için ilk başta hazırladığı müziğin Kubrick’in filminde kullanılmadığını, bunun yerine bir başka
filmde sinemaseverlerin karşısına çıktığını açıklamıştır. Pook, Kubrick’in bu sahnede kullanılacak
müzik hakkında pek açık olmadığını ve sahne için hazırladığı Dionysus adlı tuhaf müziğin Kubrick
tarafından kullanılmadığını belirtmiştir. Hatta bu parçayı bir kenarda tutan Pook, yıllar sonra
Gangs of New York’un müziklerini yaparken Dionysus’u kullandığını açıklamıştır.

Kubrick, Dionysus yerine Jocelyn Pook’un Flood albümünde yer alan Masked Ball adlı şarkıyı
kullanmıştır. Kubrick’in seks ritüeli sahnesine Masked Ball’u kullanması Hindulardan tepki
toplamıştır. Zira şarkının içinde Bhagavad Gita’dan bazı sözler de geçmektedir. Bu tartışma
medyada da geniş yer bulunca Kubrick ailesi konudan rahatsızlık duymuştur ve filmi toplatarak
şarkının yeni bir versiyonuyla yeniden dağıtıma sunmuştur.

Filmin Müzikleri

Musica Ricercata II: Mesto, Rigido e Cerimonale (1950)

Dominic Harlan tarafından icra edilmiştir. György Ligeti tarafından bestelenmiştir.

Jazz Suite, Waltz 2 (1924)

Riccardo Chailly şefliğinde Royal Concertgebouw Orchestra tarafından çalınmıştır. Dmitri

Shostakovich tarafından bestelenmiştir.

Baby Did a Bad Bad Thing (1995)

Yine Chris Isaak tarafından icra edilmiştir. Sözleri ve müziği Chris Isaak tarafından yazılmıştır.

Chanson d'Amour (1961)

The Victor Silvester Orchestra tarafından çalınmıştır. Wayne Shanklin tarafından bestelenmiştir.

I'm in the Mood for Love (1935)

The Victor Silvester Orchestra tarafından çalınmıştır. Jimmy McHugh tarafından bestelenmiştir.
Sözlerini Dorothy Fields yazmıştır.

Old Fashioned Way (1953)

The Victor Silvester Orchestra tarafından çalınmıştır. Georges Garvarentz tarafından
bestelenmiştir. Sözlerini Charles Aznavour yazmıştır.

It Had to Be You (1924)

Tommy Sanderson ve The Sandman tarafından icra edilmiştir. Isham Jones tarafından
bestelenmiştir. Sözleri Gus Kahn tarafından yazılmıştır.

When I Fall in Love (1952)

The Victor Silvester Orchestra tarafından çalınmıştır. Victor Young tarafından bestelenmiştir.
Sözlerini Edward Heyman yazmıştır.

I Only Have Eyes for You (1934)

The Victor Silvester Orchestra tarafından çalınmıştır. Harry Warren tarafından bestelenmiştir.
Sözlerini Al Dubin yazmıştır.

I Got It Bad (And That Ain't Good) (1941)

Oscar Peterson Trio tarafından çalınmıştır. Duke Ellington tarafından bestelenmiştir. Sözlerini
Paul Francis Webster yazmıştır.

If I Had You (1928)

Roy Gerson tarafından icra edilmiştir. Ted Shapiro, Jimmy Campbell ve Reginald Connelly
tarafından bestelenmiştir.

Naval Officer (1999)

Jocelyn Pook ve Electra Strings tarafından icra edilmiştir. Jocelyn Pook tarafından bestelenmiştir.

Blame It on My Youth (1934)

Brad Mehldau tarafından icra edilmiştir. Oscar Levant tarafından bestelenmiştir. Sözlerini
Edward Heyman yazmıştır.

Strangers in the Night (1966)

Peter Hughes Orchestra tarafından çalınmıştır. Müziği Bert Kaempfert tarafından yazılmıştır.
Sözleri Charles Singleton ve Eddie Snyder tarafından yazlmıştır.

Masked Ball (1997)

Jocelyn Pook ve Electra Strings tarafından icra edilmiştir. Jocelyn Pook tarafından bestelenmiştir.

Migrations (1997)

Jocelyn Pook, The Jocelyn Pook Ensemble ve Manickam Yogeswaran tarafından icra edilmişir.
Jocelyn Pook ve Harvey Brough tarafından bestelenmiştir.

The Dream (1999)

Jocelyn Pook ve Electra Strings tarafından icra edilmiştir. Jocelyn Pook tarafından bestelenmiştir.

I Want a Boy for Christmas (1995)

The Del-Vets tarafından icra edilmiştir. Benjamin Page ve Christopher Kiler tarafından
bestelenmiştir.

Nuages Gris (1881)

Dominic Harlan tarafından icra edilmiştir. Franz Liszt tarafından bestelenmiştir.

Requiem K626 (1791)

Uwe Gronostay şefliğinde RIAS Kammerchor ve Rundfunk Sinfonieorchester Berlin tarafından

çalınmıştır. Wolfgang Amadeus Mozart tarafından bestelenmiştir.

Wien, du Stadt meiner Träume

Rudolph Sieczynski tarafından bestelenmiştir.

Jingle Bells (1857)

James Pierpont tarafından bestelenmiştir.