Hyrje

Qenia njerëzore - njeriu është burimi (resursi) më i rëndësishëm dhe i pazëvendësueshëm në

natyrë. Ai është qenie që e ka vetëdijen, është kureshtar me interesim të shprehur për ta
njohur rrethinën e tij, ka interesim për të mësuar, ka ide se si t'i forcojë aftësitë dhe
shkathtësitë e veta, të cilat do t'i nevojiten që të përballojë rrethinën dhe të mbijetojë në të. Të
gjitha këto veçori dhe shumë të tjera, janë cilësi vetëm për njeriun si qenie me inteligjencë dhe
e aftë për të gjykuar.
Neil Fleming ka bërë këtë diagram lidhur me dijen.
Mbledhja e të dhënave nuk është informatë.
Mbledhja e informative nuk është dituri.
Mbledhja e diturisë nuk është mençuri.
Mbledhja e of diturisë nuk është e vërteteta – saktësia .

Zhvillimi historik I menaxhimit te diturise

Ne shekullin e XVI, Francis Bacon shkruante qe ‘vete dija eshte pushtet’. Dhe kjo kurre nuk ka
qene me e vertet se sa tani ne ditet tona.
Zhvillimi edisiplines shkencore menaxhimi I dijes e kane per objket studimi mendimtar dhe
filozof te kohes bashkekohore te cilet perpiqen te argumentojne rendesine e menaxhimit te
dijes per zhvillimet dhe ndryshimet te cilat jane duke ndodhur ne rrethine, pikerisht nga efekti I
diturise.
Koncepti imenaxhimit te dijes hyri ne perdorim kur nje konzercium I krijuar nga nje numer I
kompanive amerikane ne vitin 1989 e mori nje iniciativ qedituria te manaxhohet .
Koncepti I diturise
Aristoteli ne vepren e tij Metafizika flet per diturine ne te cilen eshte shprehur se “te gjithe
njerzit per nga natyra deshirojne te dine”.
Per konceptin e diturise thuhet se kemi:
 Njohje filozofike dhe
 Njohje shkencore

Cka eshte dituria?

Dituria eshte shfrytezim I plote I informative dhe te dhenave, te paisura me aftesi te njerezve ,
kompetencave themi se dituria te mundeson menaxhimin e situatave.
Dituria eshte informacion I pervetsuar nga nje person,organizat apo ndonje qenie tjeter. Dituria
eshte dijenia dhe kuptimi I ngjarjeve, se vertetes apo njohurive te perfituara nepermjet
mesimit,pervojes, arsyes ose botekuptimit.
Te gjithe njerzit per nga natyra tentojne te arrijne diturine, deshmi per kete eshte kenaqesia e
perjetuar nga diturite.
. Dituria eshte e ruajtur ne trurin e njeriut ne menyre individuale dhe ne organizate eshte e
ruajtur ne proceset e ndermarrjes, dokumentete, produkte, sherbime, dhe sisteme.
Epistemologjia
Njera nga pyetjet fundamentale e cila I preukupon mendimtaret, filozofet dhe disiplina te
ndryshme shkencore per gjate gjithe histories ka qene pyetja : cka eshte dituria?
Epistomologjia rrjedh nga fjala greke epistom qe do te thote besim,dituri, logos- shpjegim, fjale
kuptim ose shkence.
Epistomologjia meret me studimin dhe rishqyrtimin e natyre sediturise dhe marrdheniet e saj
me te verteten, nbesimin dhe shfajsimin. Ajo gjithashtu merret me prejardhjne e diturise: cfar
eshte dituria, si fitohet ajo, cfar dine njerzit.
Qellimi I diturise
Qellimet e diturise e definojne rrugen per menaxhimin e aktiviteteve per kete njohuri. Qellimet
definojne nivelin e ndertimit te ketyre diturive. Per kete kemi:
 Qellimet strategjike
Nxanja dhe zhvillimi I diturive sipas Probst-it jane elemente te vecanta, qe gjenerojne diturine,
jane dy nensisteme te cilat I sherbejne menaxhimit te dijes.

Analiza e diturise: Ne analizimin e diturive ne modelojme burimet e diturise ne ate menyre

duke u perpjekur te analizojme qellimshmerine dhe perdorimin e tyre, te metat e tyre dhe
dobishmerine per ndermarjen
Analizmi I diturive eshte nje hap I domosdoshem per aftesine menaxhimit te diturive . Brenda
analizimit te diturive ne mund te perdorim modelimin e diturive dhe teknika te ndryshme.
Planifikimi I diturive : Kur ndermarrja ka mundesi te mbeshtet ne dituri ajo do te jet ne gjendje
te planifikoje te ardhmen. Nje organizate do te jete ne gjendje ose mund te zhvilloje nje plan
shume vjecar te diturive I cili definon se si organizata te zhvilloje burimet e diturise , nepermjet
formave te ndryshme sikur qe jane trajnimet te burimeve te veta njerezore , ose zhvillimin e
sistemit per mbeshtetje te burimeve njerezore ose forma te tjera te cilat e ngrisin nivelin e
njohurive dhe sasine e diturive.
Teknologjia e diturise : Eshte nje fjale e cila ne veti ngerthen aplikimin e teknikave te ndryshme,
metodave te ndryshme te cilat jane te mbeshtetura ne fushen e sistemit te diturise.
Teknologjia e diturise eshte ne perdorim qe disa kohe dhe njerezit jane te akomoduar me
aplikacionet e ndryshme te teknologjise se diturise ne forma te sistemit te kompjutereve.
Teknika dhe metodat per dizajnimin e ketyre sistemeve jane te njohura per nje kohe.
Sistemi kompjuterik : Eshte system me aktivitet formal dhe joformal ( njerezor) ne nje
organizate ku njerezit jane te mbeshtetur nga Teknologjia informative. Kjo teknologji eshte
mjaft e vlershme ne sistemin e punes , mirepo definitivisht te themi jo I vetmi system me I
rendesishem dhe factor vendimtar pasi qe edhe nje here te themi se njeriu eshte ai I cili I vene
ne levizje te gjitha keto.
Egzistojne lloje te ndryshme te diturise, por Brauner flet per dy lloje te diturive:
 Dituria declarative dhe
 Dituria procedural
Dituria declarative - perfshin permbajtjen dhe cilesine e dijes.kjo dituri sherben per
pershkrimin e informatave te rendesishme qe sherben per zgjidhjen e problemeve te
rendesishme, marrjen e vendimeve te rendesishme, pershkrimin e objektit dhe fakteve.
Dituria procedural- kjo dituri zakonisht thuhet se njerzit e kesaj diturie dine me shum se sa qe
ata jane ne gjendje te shprehin ose prezantojne.
Lidhur me diturite ka folur edhe Platoni ai te gjitha diturite I ka ndare ne dy grupe:
 Teorike dhe
  Praktike
Ne kete ndarje,”diturite teorike” perfshiijne cdo shqyrtim te kuptueshem mendor te te
kuptuarit te atyre lendeve te cilat ne menyr te kthyeshme – ne menyr prapavajtese, ndikojne ne
shpirtin e individit, duke e ngritur dhe duke e pasuruar ate. Ne forma te tjera kjo dituri eshte e
pavlefshme.
Ne diturit praktike Platoni para se gjithash rendit diturite te cilat, me dituri dhe shkathtesi te
caktuar, mund te prodhojne gjera te vlefshme.

1. Përkufizimi i dijes
Në kuptimin gjuhësor, dija është e kundërta e injorancës. Përkufizimi i saj
mund të ishte kështu: “Perceptimi i diçkaje ashtu si është në realitet me
një perceptim të sigurtë.” Ndërsa në kuptimin terminologjik, disa dijetarë
kanë thënë se dija është të njohurit, e cila është e kundërta e injorancës.
Ndërsa disa të tjerë thonë: Dija është më e qartë se sa të pasurit nevojë
për përkufizim.

Metadituria do te thote: dituria per diturine, shfrytezohet per zgjedhje e dituris te

nevojshme per zgjedhjen e ndonje problem te caktuar.

Autore te ndryshem pajtohen se dituria rrjedh nga eksperienca individuale dhe

kolektive, nga eksperienca e punes qe e fiton individi dhe barte ne grupe.

Eshte me rendesi qe ne procesin e difinimit te diturise dhe llojeve te tyre te behet

dallimi mes komponenteve qe e perbejne diturine. Ky dallim eeshte I rendesishem
per identifikuar procesin e fititmit te diturise. Prandaj eshte e rendesishme qe te
behet dallimi ne mes te te dhenave, informatave dhe diturive.

 Te dhenat perbehen nga disa fakte bazike ato ne te vertet jane baze
themelore te informatave.
 Informatat jane te dhena te cilat jane perpunuar ne nje menyre ne te cilen
jane kuptimplote per individet, jane te disponueshme per secilin qe ka
deshire, ne baze te te cilave mund te mirren vendime.
 Diturite jane informata qe shfritezohen per qellime zhvillimore, ato
mundne me qene personale dhe shpesh e paprekshme dhe te paaritshme.
KUPTIMI I MENAXHIMIT TE DIJES

Menaxhimi I dijes eshte disiplin e cila promovon nje qasje te integruar per identifikimin,
menagjimin dhe perhapjen e informatave te nevojshme ten je organizate si dhe perdorim te
njohurive

Cka eshte menaxhimi I diturise?

Menaxhimi I diturise eshte nje kontrolle te “Asseteve Intelektuale" qe shenon

burimin unik, funksionin kritik nepermjet te cilit dituria rrjedhe deri te pika kur ajo
mund te perdoret.
Menaxhimi i diturise rrite iniciativat sikur qe Menaxhimi Total I Cilesise, proceste
menaxherike, mesimit, zbatimin e metodave te reja per nxenjen e diturise per ta
perforcuar qendrueshmerine konkurruese.
Definimi i menaxhmentit të diturisë

Menaxhmenti i diturisë definohet si dituri kolektive ( duke përfshirë përvojën,

shkathtësitë, të dhënat dhe informatat) të një organizate. Përfshin diturinë interne
dhe diturinë e cila mblidhet në mënyrë selektive nga burimet e jashtme me qëllim të
ngritjes së këtyre diturive brenda organizatës dhe përmirësimit të cilësisë së afarizmit
të organizatës.
Menaxhmenti i diturisë është diçka më shumë se mbledhja e thjesht e informatave
përpunimin e tyre në bazën e të dhënave.Menaxhmenti i diturisë u mundëson
individëve në të gjitha nivelet e organizatës, qasje në informata të cilat u nevoiten
për kryerjen e punëve të përditshme të tyre, duke i dhënë kontribut në këtë mënyrë
qëllimeve të përgjithshme të organizatës.
Menaxhmentin e diturisë mund ta përshkruajm si shfrytëzim më afikas i kapitalit
intelektual. Kjo paraqet lidhjen e trurit të disa individëve të ndryshëm me qëllim të
rezonimit, veprimit të përbashkët dhe sjelljes së vendimeve të përbashkëta dhe të
sukseshme. Menaxhimi i diturisë ka lidhmëri edhe me ato organizata të cilat
mësojnë- kërkojnë dije. Sipas Davidu Garwinu organizatat e tilla është e ushtruar për
krijim, mbledhje dhe transfer të diturive e në të njejtën kohë edhe modifikimin e vetë
( organizatës) me qëllim që ajo të vijë deri te një shkallëe caktuar e diturisë e cila i
mundëson realizimin e vizionit dhe të misionit të saj. Të gjitha organziatat në një
mënyrë e shfrytëzojnë menaxhimin e diturisë. Ndërtimi i sistemit informativ të
ndërmarrjeve i bënë ato që këtë shfrytëzojnë në mënyrë më të mirë duke u
informuar dhe marrë njohuri për aktivitetet e ndryshme ekonomike brenda
organizatës, nëpërmjet informatave të ndryshme të përditshme, projekteve etj.
Dituria ( njohuritë) barten nëpërmjet komunikimit personal, bisedave të ndryshme
telefonike ose mbledhjeve dhe takimeve të ndryshme. Vlerat e diturive dhe know
how-a krijohen nëpërmjet këtyre proceseve të cilat pastaj orientohen në form,ë të
raporteve të cilat presin operacionalizimin. Ato pastaj bëhën pjesë e diturisë së
kompanisë.
Menaxhimi i diturisë është aplikim strategjik i diturisë së kolektivit ( Burimeve
njerëzore të organizatës) për realizimin e profitit dhe pjesmarrje në treg. Pasuria ose
vlera e diturive ( idetë, konceptet ) krijohen nëpërmjet rrugës së teknologjisë
informative të ndërmarrjeve duke i mbledhur të dhënat , duke i ruajtur ato,
përpunuar dhe duke i shfrytëzuar dhe orientuar ato dituri në drejtim dhe vend të
caktuar. Nëse njohuritë shfrytëzohen në mënyrën më racionale realizohen profite.
Menaxhmenti i diturisë ka të bëjë me tri pjesë të aktiviteteve: gjenerimin, kodifikimin
dhe transferin e sajë.
Ø Gjenerimi i diturisë përfshin aktivitetet të cilat bartin diturinë e individëve,
grupeve ose organizatave. Gjenerimi përfshin aktivitetet sikur që janë: sigurimin,
sintetizimin, dhe adoptimin e dijes.
Ø Kodifikimi u mundëson individëve dhe organizatës që diturinë ta shfrytëzojnë
përsëri. Dmth ajo është e ruajtur dhe e kodifikuar dhe kur ajo dituri është e
nevojshme për organizatën mund të shfrytëzohet.
Ø Transfer i diturisë përfshinë zhvendosjen nga një vend në vendin tjetër dhe
absorbimin e saj..
Gjenerimi, kodifikimi dhe transferi përsëritën kështu që menaxhmenti i organizatës
ka për detyrë që duke i shfrytëzuar këto të rrisë produktivitetin e aktiviteteve të saj
duke i prezentuar edhe rezultatet si pjesë të përbashkët e jo individulae.
Menaxhimi i diturisë ka për qëllim që të
Ø Rrisë efikasitetin e organizatës dhe të rrisë nivelin e ngritjes së kapitalit intelektual
dhe specializimeve dhe aftësimit të tyre,
Ø Që duke u paisur me dituri të re të bëhen punët në mënyrë të drejt në mënyrë të
drejt,
Ø Të zvoglohet përsëritja e punëve,
Ø Të rritet niveli i rregullit
Qëllimi iorganizatave të bazuara në dije në vete përfshijnë nxanjen e diturisë,
përsëritjen e kësaj diturie dhe ruajtjen e sajë.