1.

Llojet e metodave: metoda bihevioriste zbatohet për të përmirësuar përvetësimin e njohurive

të nxënësve nëpërmjet sjelljes dhe qëndrimit të tyre në klasë. Disa teknika të biheviorizmit
vazhdojnë të përdoren edhe sot, pasi efekti i tyre është në ndihmë të procesit mësimor. Metoda
menaxheriale, ka të bëjë më shumë me pjesën e organizimit të gjithë faktorëve që ndihmojnë
procesin mësimor, mësues, nxënës, specialistë të kurrikulës, ajo është degëzimi i biheviorizmit
dhe mbeshtetet në një plan, bazuar në parime racionale dhe hapa logjikë. Ajo bazohet më shumë
në aspektet mbikqyrëse dhe administrative të kurrikulës. Metoda e sistemeve mbështetet mbi
të menduarin sistematik, në njohjen e psikologjisë, teorinë e njohjes së individit, specialistët që
mbrojnë metodën e sistemeve interesohen për menyrën se si trajtohet kurrikula në gjithë
programet dhe fushat. Planifikimi afatgjatë shkrihet në planifimikimin afatshkurtër ose të rastit.
Metoda humaniste, mbështetet në sjelljen e nxënësve kundrejt anës emocionale, ajo mbulon
shumë mirë fushat e arteve, specialistët e kurrikules që e mbeshtesin këtë metodë shprehen
besimplotë në veprimtaritë shoqërore si dhe në të mësuarit nëpërmjet bashkëpunimit, mësimit
të pavarur dhe në grupe të vogla. Metoda rikonceptualiste përfaqson atë metodë të kurrikulës
që në një pjesë të madhe përbën një zgjerim të orientimit humanist. Ata vijnë në kurrikul të
përqëndruar në çështjet më të mëdha ideologjike dhe morale të arsimit dhe edukimit, përpiqen
të hulumtojnë dhe të ndikojnë në institucionet ekonomike dhe politike të shoqërisë. Kjo metodë
ndaj kurrikulës është akademike. Metoda akademike, është quajtur si metoda tradicionale,
ekciklopedike, parashikuese, intelektuale dhe e orientuar nga njohja, ajo tenton të analizojë dhe
sintetizojë qëndrimet, drejtimet dhe konceptet kryesore të kurrikulës. Ajo i ka rrënjët në
studimet e Djuit, Morrison dhe Bode. Kjo metodë zgjeron përqendrimin përtej lëndës së
pedagogjisë, është metodë e gjerë ku gërshetohen fusha studimi në ndihmë të veprimtarisë së
kurrikulës siç janë feja, psikoterapia, kritika letrare etj.

2. Ç’është kurrikula, etapat e planifikimit. Kurrikula është një plan për veprim i përmbledhur në
një dokument të shkruar ku përfshihen strategjitë për arritjen e objektivave ose qëllimeve të
dëshiruara. Për Tiler dhe Taba përfaqson një pikëpamje lineare të kurrikulës. Rradha e hapave
të planifikimit është e caktuar paraprakisht. Ajo mund të përkufizohet edhe si fusha që trajton
përvojat e nxënësit. Kurrikula mund të shihet dhe si fushë studimi me bazat e saj. Diskutimi për
kurrikulën është zakonisht akademik dhe teorik, jo praktik dhe trajton çështje të mëdha
historike. Zhvillimi i kurrikulës, hartimi i kurrikulës, teoria dhe praktika në kurrikul, lëme të
tjera në kurrikul janë pjesë përbërëse të saj të cilat janë ashtu si shoqëria në zhvillim të
vazhdueshëm.

3. Kompetencat e të nxënit, kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit, e të menduarit, e të

mësuarit për të nxënë, kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin, personale, qytetare dhe
digjitale. Përkatesisht në fushat e gjuhës dhe komunikimit, matematikë, shkencat e natyrës,
shoqëria dhe mjedisi, arte, edikim fizik sporte dhe shëndet, teknologji dhe tik.

4. Aftësitë dhe temat ndërkurrikulare. Afëtsia e komunikimit pra dhënia dhe marrja e
informacioneve, aftësia e të menduarit kritik tregon shkallën e arsyetimit të pavarur të nxënësit,
aftësia e të menduarit krijues zhvillimin, zbulimin e ideve të reja, krijimin e lidhjeve origjinale
mes tyre dhe zgjidhje situatash problemore. Aftësia e zgjidhjes së problemit me njohuritë e
marra, aftësia e përdorimit të matematikës, të fitojë njohuri matematikore, aftësia e të punuarit
në grup, aftësia e qëndrimit etik dhe social ku përfshihen të drejtat e njeriut, të fëmijëve,
respektimin e vlerave kombtare, mbrojtjen e mjedisit. Temat ndërkurrikulare 1. Identiteti
kombtar, 2. Qytetaria aktive dhe sipermarrja. 3. Shëndeti mendor dhe fizik. 4. Zhvillimi i
 qëndrueshem garanton mundësitë e brezave të sotëm dhe të ardhshëm për një jetë më të mirë.
5. Teknologjia dhe shoqëria, media, aftësimi i nxënësve për përfitimin e informacionit dhe në
rrugë digjitale.

5. Parimet e kurikulës. Korniza kurrikulare rregullon sistemin e arsimit parauniversitar

nëpërmjet parimeve të përgjithshme. Koncepti i gjerë dhe me bazë kompetencash i kurrikulës,
është harmonizimi dinamik i kurrikulës së planifikuar që shtjellohet në dokumentet e shkruara
zyrtare. Ajo përfshin përmbajtjen mësimore, mjedisin e të nxënit, metodat e mësimdhënies,
burimet e të nxënit, praktikat e vlerësimit dhe mënyrat e bashkëveprimit ndërmjet nxënësve,
mësuesve dhe komunitetit. Kurrikula ndihmon nxënësit të ndërtojnë njohuri të reja dhe
kompetenca, qëndrime, vlera të zbatueshme në situata dhe kontekste të ndryshme arsimore dhe
jetësore. Gjithëpërfshirja, vijimësia, bashkëpunimi dhe partneriteti, autonomia dhe
fleksibiliteti në nivel shkolle si dhe përgjegjshmëria, pasurimi i kurrikulës sipas shkollave,
përshtatja me nevojat e nxënësve, krijimin e mundësive për lënde shtesë, përfshirjen e shkollave
në procesin e përmirësimit, analizimit të rezultateve.

6. Fazat. Zhvillimi, i kurrikulës përmban mjaft lëshime ndaj realiteteve shoqërore dhe politike
nëpërmjet modeleve që ndjek. Zhvillimi i kurrikulës përmban alternativa që pohojnë se një lloj
kurrikule mund të jetë më e përshtatshme dhe e sukseshme në një shkollë apo komunitet të
caktuar, ky zhvillim bëhet sipas një modeli logjik hap pas hapi mbështetur në metodat e
kurrikulës. Zbatimi, sjell ndryshimin e koncepteve për të nxënin, koncepteve bashkëkohore
për procesin e të nxënit aktiv, ndryshimin e rolit të mësuesit, bashkëpunimin e mesuesve dhe
gjithe aktoreve dhe paleve te interesuara. Reforminin e formimit fillestar dhe zhvillimit
profesional te mesuesve, zgjerimin e burimeve te te nxenit, ndryshimin e vleresimit, zgjerimin
e autonomise dhe pergjegjshmerise ne shkolle. Qellimi, te kultivoje identitetin vetjak, kombtar,
perkatesine kulturore, pervetesoje vlera te pergjithshme kulturore dhe qytetare, te zhvilloje
aspektet intelektuale, etike, fizike, sociale, estetike, pergjegjesi ndaj vetes, aftesi per jete dhe
pune, aftesi per te nxene gjate gjithe jetes, shpirtin e sipermarrjes, perdorimin e teknologjive te
reja, . Objektivat.
7. Modelet e Tiler dhe Tabas, filozofia e bazes. Per Tiler filozofia eshte pergjithesisht nje nder
pese kriteret qe perdoren per zgjidhjen e objektivave arsimore. Lidhjet nepermjet filozofise dhe
kritereve te tjera stidumet e nxenesve, studimet e jetes bashkohore, sugjerimet e specialisteve.
Ne kurrikulen e Tilerit filozofia nuk eshte pikenisje por bashkevepron me kriteret e tjera. Sipas
tij filozofia tenton te perkufizoje natyren e jetes dhe te shoqerise se mire. Per Taban mesuesit
duhet te hartojne kurrikulen, diagnostikojne nevojat, formulojne objektivat, zgjedhin e
organizojne permbajtjen, zgjedhin pervojen e te mesuarit, organizojne veprimet mesimore,
vleresojne mjetet e te nxenit. Modeli Tiler me kater parime, qellimi i shkolles, pervojat
arsimore sipas qellimeve, organizimi i pervojave, vleresimi i qellimeve.
8. Cila eshte kurrikula e padukshme, psh kur studiojme lenden e letersise kemi elemente te
edukates dhe lendeve te tjera. Ka te beje me ato lende dhe ose ato pervoja qe nuk jepen nga
mesuesit as pervetesohen nga nxenesit, por qe keta te fundit i dine te pekten ne menyre te
pergjithshme. Nga kurrikula e padukshme nxenesit mendojse se ajo qe lihet jashte kurrikules
nuk eshte pa vlere. Lende te tilla si vallezimi apo drejtesia lihen jashte dhe zevendesohen me
lende themelore si shkencat natyreore e shoqerore. Arsimi ka zona gri qe duhet te plotesohen
nga mesuesi ne bashkepunim me interesat e nxenesve.
9. Bazat e kurrikules. Burimet e kurrikules, shkenca si burim, shoqeria si burim, burimet hyjnore,
dija si burim, nxenesi si burim.
10. Filozofia e kurrikules, filozofia u jep kuptim vendimeve dhe veprimeve tona. Ne mungese te
filozofise arsimtari eshte i pafuqishem para recetave te imponuara nga jashte para modes dhe
manive, para skemave autoritare dhe izmave te tjereh. Idealizmi, sipas tyrerealiteti moral dhe
 shpurteror eshte shpjeguesi kryesor i botes, detyra e mesuesit eshte ta sjelle ne vetedije dijen e
fjetur, mesuesi idealist parapelqen rregullin dhe modelin e nje kurrikule lendore qe lidh
konceptet dhe idete me njera tjetren. Realizmi, ashtu si idealisti realisti e ve theksin ne nje
kurrikul qe perbehet nga lende dhe permbajtje te organizuara dhe te ndara nga dija qe klasifikon
objektet. Realisti i vendos lendet me te pergjithshme dhe abstrakte ne krye te hierarkise
kurrikulare. Pragmatizmi, eshte quajtur dhe eksfperimentalizem ai mbeshtetet ne ndryshimin,
ne procesin dhe ne relativitetin, idealizmi dhe realizmin e vene theksin tek lenda, disiplinat,
permbajtja, idete, ndersa agmatizmi e shpjegon njohjen si nje proces ne te cilin realiteti eshte
ne ndryshim te panderprere, metoda eshte me e rendesishme se lenda, ajo trajton ndryshimin
dhe hulumtimin shkencor me inteligjence. Ekzistincializmi, eshte filozofi europiane e fillim
shekullit te 20te, sipas ekzestincialisteev njerezit jane zhytur ne nje mori situatash per te cilat
duhet te gjejne zgjidhje. Ata besojne se njohja eshte e rendesishme dhe lidhet me gjendjen
njerezore dhe zgjedhjet qe duhet te beje cdo njeri. Ata mendojne se nxenesit duhet te zgjedhin
se cfare duhet te mesojne. Per ta lendet emocionale, estetike, filozofike jane te perfshira ne
kurrikul. Perenializmi, eshte filozofia me e vjeter dhe me konservatore mbi arsimin dhe
edukimin dhe i ka rrenjet tek realizmi. Ajo mbeshtetet ne te kaluaren, per perenialistet pergjigjet
e te gjitha pyetjeve jane pergjigja e nje pyetje. Kurrikula perqendrohet tek lenda. Interesat e
nxenesve nuk jane vendimtare per zhvillimin e kurrikules. Mesuesi shihet si autoritet ne fushen
ku vihen ne prove njohurite dhe ekspertiza e tij. Esencializmi, filozofi tjeter tradicionale dhe
konservatore dhe kjo i ka rrenjet tek idealizmi dhe realizmi. Kurrikula e shkolles per ta duhet
tu drejtohet bazave ose problemeve thelbesore. Ata e shohin mendjen e nxenesit si sfungjer per
thithjen e njohurive edhe ketu mesuesi cilesohet si zoterues i lendes ose disiplines.
Rikonstruksionizmi mbeshtetet ne idete e hershme sicialiste dhe utopike te shek 19.

11. Filozofite kryesore mbi arsimin. Filozofia dhe specialisti i kurrikules, perfaqson pervojat e tij
jetesore. Specialistet e kurrikules mund tu drejtohen shume burimeve. Ata deshirojne te
modifikojne pikepamjet e ture ose te bien ne komplromis per pozitat filozofike. Ata vleresojne
qendrimet dhe bindjet e tyre si paraprake. . Filozofia si burim i kurrikules mund te konceptohet
si baza e pikenisjes ne zhvillimin e kurrikules ose si funksion i ndervarur me funksione te tjera
ne zhvilllimin e kurrikules.

12. Modeli i perqendruar tek lenda, eshte modeli me i vjeter dhe paraqet te meta. Modelet e
mbeshtetura tek nxenesi, tek nevojat apo pervojat e tyre. Parashikimi dhe plotesimi i nevojave
te tyre ne fushen e te nxenit. Modeli i fushave te gjera eshte nderdisiplinor, variant i
perqendruar tek lenda, synimi eshte shkrirja e disa lendeve, ky eshte cilesuar dhe si modeli i se
ardhmes. Modeli i procesit ka te beje me ate qe mendojne nxenesit, cfare metodash duhet te
ndjekin per te kuptuar pararesisht lendes. Ky model ndryshon nga ai i disiplines pasi i meson
nxenesit vetem per disiplinen perkatese, ndersa modeli i procesit eshte me i gjere. Ai mbeshtetet
dhe tek te mesuarit se si te mesojme.

13. Parimet e te mesuarit, 4 parimet, nga me e thjeshta tek me e nderlikuara, te mesuarit e se teres
tek pjeset, te mesuarit ne menyre kronologjike. Te mesuarit eshte proces i organizuar, i
planifikuar, me qellim qe te realizohet pervetesimi i njohurive ne fusha te caktuara.
Familjarizimi, te mesuarit me ane te shoqerimit, kushtezimi veprues, mesimi konjitiv.

14. Parimet themelore te Spenserit, i cili u bazua tek teoria e Darvinit mbi evolucionin e femijeve.
Zhvillimet shkencore ne fillim te shekullit te 20 te pershpejtuan filozofine pragmatiste. Sipas
spenserit progresi i zhvillimit te botes psiqike, te organizmave biologjik, te mendjes njerezore,
kultures dhe shoqerise njerezore ka si baze evolucionin e qenieve njerezore te Darvinit si
koncept. Modeli i Hunksit.