Filozofi e edukimit (Pjesa Dyte)

1.Filozofia analitike e edukimit dhe influencimi i saj n shoqri

Filozofia analitike sht emrtimi i prgjithshm pr nj stilt veqant t filozofis i cili ka filluar t
dominoj n vendet e t folms angleze n shekullin e XX si n SHBA, Angli, Kanad, Australi, dhe n
Zelandn e Re.
Shumica e katedrave t filozofis pran universiteteve t ndryshme vetidentifikohen si katedra analitike.
t ekzistojn ndrmjet botkuptimeve t ndryshme filozofike ose t ndikimeve filozofike.
Prndryshe filozofia analitike thekson Qartsin dhe Argumentin t arritur mbi bazn e analizs t
logjiks formale bashkkohore.
Kjo nnkupton analizn e thukt gjuhsore t botkuptimeve t ndryshme filozofike, mbi bazn e
rrespektimin e fakteve relevante shkencore q derivon nga ato rezultate.
Rrugtimi i Filozofis analitike ka kaluar npr tri faza:
1.Pozicionimi Pozitivistik nnkupton se nuk ka t vrteta t veanta filozofike dhe q objekti i
filozofis sht sqarimi logjik i mendimeve filozofike.
Kjo bjen ndesh me fundocionaalizmin tradicional te Aristotelit i cili e konsideronte filozofin si " nj
shkenc t veqant dhe m t rndsishme e cila hulumton shkaqet themelore (esenciale) dhe parimet
baz pr gjithqka q ndodh".
Si rezultate i ksaj filozoft analitike shpesh hulumtimet e tyre i kan kundruar ose n harmoni me
ligjshmrit e natyrs ose t nnshtruara ligjeve t natyres.
S dyti qndrimi se sqarimi logjik i mendimeve mund t arrihet vetm duke e analizuar formn
logjike t pohimit filozofik.
Forma logjike e pohimit sht mnyre e paraqitjes s atyre pohimeve (shpesh duke u shrbye me
gramatikn dhe simbolet e sistemeve logjike formale) qe tenton te paraqes ngjajshmrin e tij me
pohimet tjera t t njejts kategori.
Por filozoft analitik t shumtn nuk pajtohen pr nj form t sakt logjike n t folmen e
prditshme.

 S treti ekziston rreziku i refuzimit t sistemeve t mdha filozofike n dm t kujdesit dhe

prqndrimit t madh n detale.
Ndrmjet disa filozofve analitik (por jo t gjith) refuzimi i teoris s madhe ka marr formn e
mbrojtjes se mendjes s shndosh dhe t prditshmris kundr pretendimeve t
metafizicientve.
Duket se fiozofia analitike bashkkohore gjithnj e m shum largohet nga problemet e prgjithshme
shoqrore dhe q orjentim t ngusht ka analizn formale para se gjithash t gjuhs.
Megjithat ekziston ndrldhja ndrmjet metodave t filozofis analitike dhe t supozimeve
themelore t saj, nga njra ane dhe humanizimit te thell nga ana tjetr.
Logjik bashkkohore paraqet lmi interdisiplinare n t ciln bashkarisht punojn matematikant,
gjuhtart, programert, ekonomistt, pedagogt etj.
Sintagma "edukata dhe arsimi" theksohet vazhdimisht n t folmen e prditshme ndonse sht mjaft
problematike.
Arsimit i prshkruhet edhe prvetsimi i shprehive dhe pr kt sht vshtir q t gjendet baza e
prbashkt pr t dy konceptet e msiprme.

2.Deontologjia dhe filozofia e edukimit

Deontologjia sht shkenc relativisht e re e cila prcakton detyrat dhe detyrimet q e karakterizojn nj
profesion t caktuar.
Fjala deontologji sht sintagm e cila buron nga fjala greke deon / deontos detyr.
N gjuhn shqipe me deontologji nnkuptohet nj shkenc e veqant e cila prshkruan kushtet e
ushtrimit t nj profesioni t caktuar p.sh. deontologjia e msimdhnsit, edukatorit, arsimtarit,
pedagogut etj.
Deontologjia lidhet ngusht me etikn n prditshmri. Etika konsiderohet si trsia e normave ose
standarteve t sjelljes, t nj shoqrie, t nj klase t caktuar ose t nj grupi shoqror.
Etika buron nga gjuha greke ITHOS ETHIKOS q do t thot ves, zakon, dok. Etika ne filozofi sht
studimi dhe vlersimi i sjelljes njerzore n dritn e parimeve Morale.
Parimet morale mund t shikohen si standard i sjelljes q njerzit kan ndrtuar pr veten e tyre ose si
prcaktimi i detyrave si detyrime nj shoqri e caktuar krkon nga pjestart e saj q t prmbushen.
Etika merret me qshtjet se qfar sht e mire dhe qfar sht e keqe.

3.Individi, shoqria dhe edukata

Edukata ka rol t rndsishm pr zhvillimin e shoqris njerzore dhe t individit si pjestar i saj.
Shoqria dhe edukata jan t lidhura ngusht dhe se zhvillimi i shoqris gjithnj qon kah ndryshimi dhe
prsosja e edukats, por edhe procesi i edukimit dhe edukata ndikon n zhvillimin shoqror. Sa m e
zhvilluar q t jet shoqria, aq m i avansuar do t jet edukimi, si n zhvillimin dhe formimin e
individit, ashtu edhe n zhvillimin e shoqris e t prparimit t saj. Ajo (edukata) prbn njrin nga
faktort prcaktues t ktij zhvillimi.
Edukimi sht i pandar nga shoqria dhe duke qen gjithnj nevoj jetsore e saj, bri t mundur q
njeriu dhe shoqria t dallohen thelbsisht nga bota shtazore. Gjithashtu edukimi ka role t rndsishm
pr individin si pjestar i shoqris pastaj pr zhvillimin formimin dhe vetformimin.
Duke pasur parasysh rndsin e edukimit, edhe shoqria synon t krijoj kushte maksimale pr
zhvillimin e potencialeve t individit, prkatsisht t pjestarve t saj, me qllim q ata t zhvillohen,
formohen e vetformohen pr jet dhe pun n shoqri dhe pr shoqri. S kndejmi interest e individit i
shprehim interest e shoqris, dhe anasjelltas, interest e shoqris i shprehin interesat e individit.
Kshtu prmes edukats krijohet kontinuiteti midis gjeneratave, individve, shoqrive njerzore dhe
shoqris si totalitet. Nga kjo q u tha deri m tani shihet se edukimi bri t mundur q njeriu t bhet
vrtet njeri. Pa edukat nuk do t mund t mendohej jeta e njeriut dhe se nuk ka edukat pa shoqri, po
sikurse q nuk ka shoqri pa edukat.

4.Filozofia personale e msimdhnsit

Msuesit marrin mjaft vendime q ndikojn n jetn e nxnsit, kto vendime fillojn q nga mnyra se
si i vendosim bankat n klas deri te kohzgjatja e veprimtarive n klas.
Kyqi i suksesit Krkimi pr sekretin e msimdhnsve t suksesshm nuk sht i ri. Pas 40 vjet
krkimesh, studiuesit mendojn se suksesi n msimdhnie duhet krkuar n kualitetet n vijim:
Diturin akademike (dijet) ka ?
Diturive profesionale Si ?
Praktik t mir - Pse ?
Msimdhnia produktive disa rekomandime :

Siguron prqndrimin e vmendjes s nxnsve

Fillo ngadal dhe hulumto paranjohurit e nxnsve
T prcaktoj list synimesh
T vendos afate pr realizimin e synimeve
T planifikoj hapat q duhet ndrmarr
T zbatoj qasje pr arritjen e synimeve
T parashikoj pengesat eventuale q mund t paraqiten n punn edukative arsimore

Detyrat e msuesit

Detyrat pr kujtesen
Detyrat e zakonshme procedural
Detyrat pr t kuptuarit (shkuarja nj hap m tutje).
Detyrat e opinionit Roznshain dhe Stiven kan dhn rekomandime

Rishiko dhe kontrollo punn e nj dite m pare

Paraqit materialin e ri
Siguro praktiken e pavarur
Mbaje punn e nxnsve Dekretim procesim
Simbolike abstrakte

Msuesi ose msimdhnsi sht nj njeri i cili siguron nj edukim apo arsimim t vazhdueshm pr
fmij ose nxns t moshave t ndryshme.
Edukimi ose arsimimi sht nj mjet prmes t cilit njerz apo grupe njerzish krijojn mnyrn e tyre
t jetess prmes qllimeve dhe zakoneve t tyre nga nj brez n tjetrin.
Msimdhnia sht nj ndr profesionet m t vshtira sot. Ajo krkon njohuri t gjr t lnds,
kurrikulumin dhe standardet, qndrim t kujdesshm dhe dashuri n msimdhnie, njohuri t disiplins
dhe manxhimit t klass, dhe dshirn pr t br ndryshime n jetn e t rinjve.
Shkrimi i filozofis s msimdhnies Procesi i shkrimit t nj filozofie t msimdhnsit ndjek tri
hapa:

Ju do t filloni me gjeneralizimin e ideve pr filozofin tuaj t msimdhnies t bazuar n

qndrimet, vlerat dhe benefitet tua n lidhje me msimdhnien dhe msimnxnien.
Pastaj do t filloni me gjeneralizimin e ideve pr t krijuar nj projekt pune. Ju gjithashtu duhet
t siguroheni q i keni ilustruar besimet tuaja me shembuj konkret t praktikes tuaj n klas ku
merret n konsiderim konteksti i disiplins dhe i prmbajtjes.
S fundmi, ju do t vlersoni draftin tuaj t par, duke e krahasuar at me rubriken- grupin e
udhzimeve pr filozofi efektive t msimdhnies. Vlersimi juaj duhet t tregoj rrugn drejt
boshllqeve t mvonshme.