4

Yaman ng Lahi
Wika at Pagbasa sa Filipino

PY
O
C
Kagamitan ng Mag-aaral
E D

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng

mga edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kole-
hiyo, at / o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang
EP

nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at

mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

D

Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Yaman ng Lahi Wika at Pagbasa sa Filipino – Ikaapat na Baitang
Kagamitan ng Mag-aaral
Unang Edisyon 2015

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring magkaroon ng karapatang-
ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng
ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga
maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.”

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand names,
tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng
karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas
Copyright Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang
pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton upang

PY
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at mga may-
akda ang karapatang-aring iyon.

Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong nakasaad

lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Kagamitan ng Mag-aaral. Ang hindi
nakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya, makipag-ugnay nang tuwiran sa mga

O
tagapaglathala at sa mga may-akda.

Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2204 o mag-email sa filcols@gmail.

com ang mga may-akda at tagapaglathala.
C
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim : Br Armin A. Luistro FSC
D
Pangalawang Kalihim : Dina S. Ocampo, PhD
Mga Bumuo ng Kagamitan ng Mag-aaral
E

Punong Tagapangasiwa: Angelika D. Jabines

Mga Manunulat: Sancho C. Calatrava, Modesta R. Jaurigue, Fragilyn B. Rafael,
EP

Dolorosa S. de Castro, Josenette R. Brana, Mary Ann H. Umadhay,

Cynthia Reyroso, Arjohn Gime, Robena delos Reyes,
Arabella Mae Z. Soniega, Fe Catalina Guinto, Yaledegler S. Maligaya,
Anna Marie Aranzanzo, Maria Hazel J. Derla, Gratcielo Chiara D. Badillo,
at Angelika D. Jabines
D

Mga Konsultant: Patrocinio V. Villafuerte, Concepcion U. San Antonio, at Voltaire M. Villanueva

Mga Tagaguhit: Aristotle S. Daquioag at Jason O. Villena
Tagatala: Ireen Subebe

Inilimbag sa Pilipinas ng Sunshine Interlinks Publishing House, Inc.

Department of Education – Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)
Office Address : 5th Floor Mabini Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Telefax : (02) 634-1054 o 634-1072
E-mail Address : imcsetd@yahoo.com

ii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 PAUNANG SALITA

Kumusta?

Sadyang isinulat at inihanda para sa iyo ang Kagamitan ng

Mag-aaral (KM) na ito. Magiging kasama mo ito sa pag-aaral ng
Filipino sa pagtuklas ng mga bagong konsepto at kaalaman sa

PY
paggamit ng mga kaalamang natutuhan sa pakikipagtalastasan sa
kapuwa at magiging kaakibat sa pagpapaunlad ng bansang
Pilipinas.

O
Ang mga gawain ay maingat na inihanda upang lubos na
malinang ang kakayahan mo sa pakikinig, pagsasalita, pagbabasa,
C
pagsusulat, at panonood. Basahin mo at unawaing mabuti ang
mga panuto sa bawat gawain upang makatugon ka nang wasto at
D
angkop para maging matagumpay ka sa lahat ng mga gawain.
E

Ang bawat aralin ay nahahati sa iba’t ibang gawain.

EP

Tuklasin Mo. Sa bahaging ito, lilinangin ang mga salita o

konsepto na kailangan mong malaman upang lubos na maunawaan
ang mga mapapakinggan o mababasa ng mga teksto.
D

Basahin Mo. Dito mo mababasa ang mga kuwento, tula,

balita at iba pang teksto na gagamitin natin sa pagtalakay ng aralin.

iii

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Pagyamanin Natin. Ito ay nahahati sa Gawin Ninyo at
Gawin Mo na naglalaman ng mga gawaing magpapayaman ng
mga konsepto, kaalaman at kakayahang natutuhan mo mula sa
talakayang ginawa sa klase. Ang mga gawain dito ay maaaring
gawin mo kasama ang iyong mga kamag-aral at ang iba naman ay
gagawin mo nang nag-iisa.

Isaisip Mo. Sa bahaging ito, lalagumin natin ang mga

natutuhan mo sa mga araling pinag-aralan natin.

PY
Isapuso Mo. Ang mga gawain dito ay tutulong sa iyo upang
maisabuhay ang mga pagpapahalagang natutuhan mo sa bawat
aralin.

O
Isulat Mo. Dito mo maipakikita ang lubos mong pagkaunawa
C
sa mga napakinggan o nabasa mong teksto sa pamamagitan ng
iba’t ibang uri ng pagsulat.
D
Makikita mo rin ang iba pang bahagi ng kagamitan tulad ng:
E

Bokabularyong Pang-akademiko. Ito ay talaan ng mga

salitang binasa at pinag-aralan mo sa bawat yunit.
EP

Kalendaryo ng Pagbabasa. Isang buwang kalendaryo

ng mga gagawin mo kaugnay ng isang babasahing pambata na
D

mapipili.

Pagsulat ng Book Report. Makikita sa bahaging ito ang mga

gabay na gagamitin mo sa paghahanda ng isang report kaugnay
ng isang chapter book na natapos mong basahin.

iv

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Sana sa paggamit mo nito ay mas makilala mo pa ang iyong
sarili bilang isang tunay na Pilipinong may kakayahan na gamitin
ang wikang Filipino sa pakikipagtalastasang pasalita at pasulat na
pamamaraan.

Maligaya at maunlad na pag-aaral sa iyo!

PY
MGA MAY-AKDA

O
C
E D
EP
D

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 TALAAN NG NILALAMAN

Yunit I – Masayang Tahanan, Ating Pahalagahan

Aralin 1 – Pangangalaga at Paggalang sa Sarili at

sa mga Tao sa Paligid..............................................2
• Paggamit ng Pangngalang Pantangi at
Pangngalang Pambalana
Aralin 2 – Sama-samang Pamilya............................................11

PY
• Paggamit ng Pangngalan sa Pagsasalaysay
Aralin 3 – Halaga ng Paggalang sa Loob ng
Tahanan....................................................................17

O
• Paggamit ng Panghalip
• Pagsulat ng Balita C
Aralin 4 – Paaralan Bilang Pangalawang Tahanan................29
• Paggamit ng Panghalip sa Teksto
• Paggawa ng Balangkas
D
Aralin 5 – Mabuting Pagkakaibigan..........................................37
E

• Bahagi ng Kuwento
• Paggamit ng Panghalip Pananong
EP

*Bokabularyong Pang-akademiko.................................................43

vi

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Yunit I
Masayang Tahanan,
Ating Pahalagahan

PY
O
C
E D
EP
D

Tahanan…
bukal ng pagmamahalan,
inspirasyon ng bawat mamamayan
tungo sa isang mapayapang pamayanan.

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 ARALIN
Pangangalaga at Paggalang
1 sa Sarili at sa mga Tao sa Paligid

Paano mo maipakikita ang paggalang at pangangalaga sa

iyong sarili?
Ano ang mga pangngalang pantangi? Pambalana?
Kailan ito ginagamit? Paano ito isinusulat?

PY
Tuklasin Mo

O
A. Basahin ang mga salita na mapakikinggan mo habang
binabasa ng iyong guro ang kuwento natin sa linggong ito.
C
Pakikuha ang iyong diksiyonaryo at pakihanap ang kahulu-
gan ng mga salitang ito.
D

E

hawla parachute
EP

kandelabra
baul
D

Ngayon, kayang-kaya mo nang unawain ang kuwentong

babasahin ng iyong guro. Humanda na sa pakikinig!

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Bago natin basahin ang kuwento ni Jose atin munang alamin
ang kahulugan ng ilang salitang ginamit dito. Basahin ang
mga pangungusap. Tukuyin ang kahulugan ng mga salitang
nasa loob ng kahon sa pamamagitan ng mga salitang-ugat
nito.

1. Magtatanghalian ang buong mag-anak sa isang kainan

na malapit sa kanilang bahay.
2. Bago umuwi, dumaan muna si Roy sa isang tindahan
upang bumili ng kakailanganin sa kaniyang takdang-

PY
aralin.
3. Ang batang magalang ay kinagigiliwan ng lahat.

Tandaan ang kahulugan ng mga salitang ito upang lubos

O
mong maunawaan ang kuwento ni Jose. C
Basahin Mo
Bakit kaya tinawag na batang magalang si Jose? Paano niya
ipinakita ang pangangalaga hindi lamang sa kaniyang sarili kundi
D
pati na rin sa mga taong nasa paligid niya? Alamin sa kuwento.
E

Si Jose, Ang Batang Magalang

ni Arjohn V. Gime
EP

Bukas ay araw na ng pasukan. Lahat ng mga mag-aaral

ay sabik ng pumasok sa paaralan. Habang nag-aayos ng gamit
si Jose para sa kaniyang unang araw sa ikaapat na baitang, bigla
D

siyang tinawag ng kaniyang Nanay Lorna. Agad namang lumapit

si Jose sa kaniyang ina.

“Jose, magtatanghalian na, bumili ka muna ng mga

kakailanganin natin para sa lulutuin kong adobong manok.”

“Opo. Ano po ba ang bibilhin sa tindahan?” tanong ni Jose.

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 “Bumili ka ng paminta, mantika, suka, at toyo” tugon
ni Nanay Lorna kay Jose.

“Sige po ‘Nay!” tugon ni Jose.

Pumunta na si Jose sa pinakamalapit na tindahan ni Mang

Melchor.

“Magandang tanghali po, Mang Melchor!” bungad

ng masiglang bata sa may-ari ng tindahan.

“Magandang tanghali rin sa iyo. Ano ang bibilhin mo?”

PY
tanong ng tindero sa bata.

“Pinabibili po ako ni Nanay ng halagang limang pisong

paminta, isang bote ng mantika, suka, at toyo.”

O
“Magkano po lahat?” tanong ni Jose. C
“Limang pisong paminta, bente pesos ang mantika, sampung
piso ang suka at kinse pesos naman ang toyo. Kaya lahat-lahat
ay limampung piso,” ang tugon ng nakangiting tindero.
D
“Salamat po, Mang Melchor.”
E

“Walang anuman, Jose!”

EP

Sa kaniyang pag-alis ng tindahan, nakasalubong naman

niya si Aling Helen na kanilang kapitbahay.

“Magandang araw po, Aling Helen. Pupunta pala kayo

rito sana ako na lamang ang pinabili ninyo para hindi na kayo
D

napagod.”

“Naku oo nga e, may kulang pala ako sa aking

lulutuing pananghalian. O di ba may pasok ka na bukas?”

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 “Opo, kaya nga po nag-aayos na ako ng aking mga gamit
at hindi muna ako nakipaglaro sa aking mga kaibigan upang
makapagpahinga. Maghapon na naman po kasing titigil sa paaralan
at hindi na makatutulog sa tanghali. Sige po mauna na ako.”
“Magandang araw po, Mang Caloy, pahinga muna kayo,”
ang kaniyang bati sa kaibigang abala sa pag-aayos ng kaniyang
sirang tricycle, sabay kaway.

“Uy, Ben. Kumusta? Handa ka na bukas? Umuwi ka na

at mainit na ang sikat ng araw. Pasukan na natin bukas. Sige ka,

PY
ikaw rin baka magkasakit ka e, mamis mo ang mga mangyayari
sa unang araw ng pasukan natin,” ang paalala ni Jose sa kaniyang
kaklase na abala sa pagbibisikleta malapit sa kanilang bahay.

O
At sa wakas, nakauwi rin si Jose sa kanilang bahay. May
ngiti sa labi dahil nakatulong siya sa kaniyang nanay at nakita niya
at nabati ang mga taong malapit sa kaniyang puso.
C
Sa isip niya, napasaya rin niya kahit papaano ang mga taong
kaniyang nakita sa pagbili niya sa tindahan ni Mang Melchor.
D

Paano ipinakita ni Jose ang pagiging magalang?
E
EP
D

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pagyamanin Natin
Gawin Ninyo
A. Subukin nating sagutan ang ilang tanong na ito tungkol sa
kuwento ni Jose. Isulat ang mga sagot sa iyong kuwaderno?

Ako at ang Aklat

Sino ang pupunta ng tindahan?
“Ang sagot ay (1 puntos)
makikita sa aklat o Ano-ano ang ipinabibili ni Nanay
kaya’y iisipin muna Lorna sa kaniya? (1 puntos)

PY
bago hanapin.” Kaninong tindahan siya bumili?
(1 puntos)
Ano-anong pahayag ang ginamit
ng bata na nagpapakita ng pagiging

O
magalang? (3 puntos)
Ako at ang May-akda
C
Ang sagot ay nasa Ilarawan ang isang batang magalang.
awtor at iyo o (4 puntos)
kaya’y nasa isipan Kung ikaw si Jose, gagayahin mo rin
D
mo. ba ang mga sinabi niya sa
kaniyang Nanay Lorna at Mang
E

Melchor? Bakit? (5 puntos)

EP

Ilang puntos ang nakuha mo?

Kung mataas, binabati kita!
Kung mababa naman, subukin mong basahin muli ang
kuwento ni Jose.
D

May mga pangngalan ka bang nabasa sa kuwento natin?

Ano-ano ito?

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Matapos mong mapag-aralan ang pangngalan, subuking
buuin ang crossword puzzle. Tingnan natin kung talagang
naunawaan mo kung paano isinusulat ang mga pangngalan.
Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno.

PY
PAHALANG PABABA
O
C
3 araw ng kapanganakan 1 kilalang boksingero
ng isang tao at Kinatawan
sa Kongreso
D
5 Summer Capital ng Pilipinas 2 gumagabay sa mga bata
sa paaralan upang matuto
E

6 pananggalang ng mga paa 4 Pambansang Bayani ng

sa init o lamig Pilipinas
EP

7 Pambansang Wika ng 5 uri ng anyong lupa na

Pilipinas nagbubuga nang mainit
at kumukulong putik
D

8 sanggunian na ginagamit 9 hayop na sinasabing

upang makakuha ng matalik na kaibigan ng tao
impormasyon

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawin Mo
A. Nagkaroon ng paligsahan sa paaralan nina Lino. Sino kaya
ang nanalo? Ano kaya ang natanggap niya bilang premyo?
Alamin natin sa usapang mababasa. Kompletuhin ito sa
pamamagitan ng paglalagay ng angkop na pangngalan sa
bawat pangungusap. Piliin ang sagot sa mga salitang nasa
kahon.

bigkasan G. Santos ina

mag-aaral Marco tropeyo

PY
Lino : Panalo si 1______ sa timpalak ng 2________.
Nestor : Oo, binigyan nga siya ng isang malaking 3________.

O
Lino : Tama si 4________. Mahusay nga siyang ________.
Nestor : Kaya nga gusto kong maging tulad niya.
C
Isaisip Mo
D
A. Bumuo ng isang disenyo sa pattern na nasa ibaba
sa pamamagitan ng pagsulat kung ano ang mga salitang
E

tinutukoy ng pangngalan. Kulayan ang mga sinulatang

bahagi upang maipakita ang ginawang disenyo.
EP

Gawin ito sa isang malinis na papel.

D

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Gumuhit ng isang Venn diagram sa iyong kuwaderno.
Gamitin ito upang maipakita ang pagkakatulad at
pagkakaiba ng pangngalang pambalana at pangngalang
pantangi.

PY
Pangngalang Pangngalang

O
Pambalana Pantangi
C
C. Ano-ano ang dapat tandaan sa pagsulat ng isang kuwento?
Isulat sa anyong tanong ang mga ito.
D

Isapuso Mo
E

Ginagawa mo ba ang mga ito? Kung OO ang iyong sagot,

iguhit sa iyong kuwaderno ang  at  naman kung HINDI.
EP

1. Gumagamit ako araw-araw ng magagalang na pananalita.

2. Iginagalang ko ang lahat ng nilalang ng Maykapal.
D

3. Lagi kong sinusunod ang utos ng aking mga magulang at

mga nakatatanda.
4. Nagdarabog ako kapag inuutusan.
5. Hindi ko pinapansin ang ibang tao kapag may ginagawa ako.

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Isulat Mo
Matapos nating mapag-aralan ang mga elemento ng
kuwento at paano sumulat ng isang maikling kuwento, subukin
nating punan ang Hagdan ng Kuwento na nasa ibaba.
Sumulat ng isang kuwento mula sa sariling karanasan na may
lima hanggang walong pangungusap tungkol sa pagpapakita mo
ng pagiging magalang sa pamamagitan ng pangangalaga sa sarili
at sa ibang tao. Gawin ito sa iyong kuwaderno.

Hagdan ng Kuwento

PY
Wakas
Gitna
Simula
O
C
E D
EP
D

10

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 ARALIN

2 Sama-samang Pamilya

Bakit mahalaga ang sama-samang pamilya sa kulturang

Pilipino?
Paano ginamit ang pangngalan sa mga tekstong ating
mababasa at mapakikinggan sa araling ito?
Ano ang paksa ng mga babasahing inihanda sa araling

PY
ito?

Tuklasin Mo

O
A. Bago natin pakinggan ang tulang babasahin ng iyong guro,
alamin muna ang kahulugan ng mga salitang nasa loob ng
C
maliit na kahon. Aling pangkat ng mga salita sa malaking
kahon ang maiuugnay mo sa mga nasa maliit na kahon?
Isulat ang sagot sa kuwaderno.
D
alagaan kalungkutan matatag
E

sandigan tagumpay
EP

Mini-Diksiyonaryo

________ arugain, kalingain

D

________ pundasyon, batayan

________ pighati, panglaw

________ panalo, wagi

________ malakas, matibay

Humanda na at makinig sa babasahin ng guro.

11

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Babasahin natin ang tulang “Pamilyang Pilipino.”
Basahin ang mga pangungusap. Sagutin ng OO o HINDI
ang mga ito upang matukoy ang kahulugan ng bawat isa.
1. Kapag ang pamilya ay nagbubuklod,
ito ba ay nagkakaisa?
2. Kapag ang pamilya ay magkakaagapay,
ito ba ay magkasama sa hirap at ginhawa?
3. Kapag dakila ba ang pagmamahal,

PY
ito ba ay may hangganan?
4. Kapag ang isang pamilya ay may kamalayan,
may posibilidad bang alam nila ang katotohanan
sa paligid?
5. Kapag ang isang pamilya ay nag-aatubili,

O
ito ba ay may pag-aalangan sa buhay?
C
Basahin Mo
D
Ano-ano ang katangian ng bawat kasapi ng isang pamilyang
Pilipino? Ganito rin ba ang pamilyang iyong kinabibilangan?
E

Pamilyang Pilipino
EP

ni Arjohn V. Gime

PAMILYANG PILIPINO, tunay na huwaran

D

Nagbubuklod, tunay na nagkakaisa

Magkaagapay sa hirap at ginhawa
Laging magkasama, sa lungkot o ligaya.

Mapagkandiling INA’y, laging nakaagapay

Sa pangangailangan, tunay na nakaalalay
Dakilang pagmamahal, sa ami’y bumubuhayKaniyang payo at
aral, gabay sa buhay.

12

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 AMAng haligi, di nagsasawang umintindi
Sa pangangailangan ng pamilya, di nag-aatubili
Gahol niyang panahon, pagal na katawan,
Di naging hadlang, sa pamilyang nais paglingkuran.

Masisipag na ANAK, tiyaga ang puhunan

Karangalan para sa magulang, laging inaasam
Pagsisikap sa pag-aaral, mulat na kamalayan
Sandatang kaalaman, dala para sa bayan.

PY
Pagyamanin Natin
Gawin Ninyo
A. Katulad ba ng pamilya sa tula ang sa iyong sarili?
Ilarawan ang sariling pamilya sa pamamagitan ng pagsulat

O
ng isang talata tungkol sa kanila. Gamiting gabay ang
organizer upang mas madali mong maisulat ang iyong
talata.
C
Paksang
pangungusap
D
Ano ang gusto mong
sabihin tungkol sa iyong
E

pamilya?
EP
D

Matapos mong punan ang mga kahon, subuking

pagdugtung-dugtungin ang mga ideya mo upang makabuo
ng mga pangungusap at makasulat ng isang talata.

13

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawin Mo
A. Tukuyin kung tama o mali ang sumusunod na pangungusap
batay sa napakinggang tula na may pamagat na “Halaga ng
Pamilya”. Isulat ang letrang T kung tama at M kung mali.
1. Pundasyon ng lipunan ang ating pamilya.
2. Ang bawat isang kasapi ng pamilya ay may tungkuling
ginagampanan.
3. Ang pagkakaniya-kaniya ay makatutulong sa pag-abot
ng tagumpay ng bawat isa
4. Nagiging suwail tayo dahil na rin sa pag-aalaga ng ating

PY
mga magulang.
5. Matatag na ugnayan ng pamilya ang kailangan upang
makamit ang tagumpay ng bawat kasapi nito.

O
B. Sino-sino at ano-ano ang dapat mong bigyan ng
pagpapahalaga?
C
Isulat ang ngalan ng mga ito ayon sa hinihingi ng
talahanayan. Gawin ito sa sariling sagutang papel.

Pambalana Pantangi
E D
EP

Isaisip Mo
D

A. Gumawa ng ganitong coupon ticket sa iyong kuwaderno.

Isulat sa loob nito kung gaano kahalaga sa iyo ang pamilya.

Halaga
ng Pamilya

14

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Lagyan ng marka ang iyong kakayahan sa pakikinig
at sa pagsasagawa ng mga natapos na gawain sa araling ito.
Gawin ang Iskala ng Kakayahang ito sa isang malinis
na papel. Lagyan ng iyong pangalan at ihanda upang ipakita
sa iyong mga kaklase.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

C. Ano-ano ang natutuhan mo sa aralin?

PY
Isulat ang mga ito sa iyong kuwaderno gamit ang organizer
na nasa ibaba.

O
Tingnan
Mo Ako!
C
D

Matapos ang
E

Natutuhan aralin, Kaya…

naramdaman Dahil dito
ko na…
EP

ko na …
D

Kaya…

15

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Isapuso Mo
A. Gumupit ng isang papel na hugis-puso. Sa loob nito, isulat
ang ngalan ng isang kapamilya na gusto mong pasalamatan.
Kulayan ito. Ibigay sa taong isinulat mo.
B. Ibigay ang hinihinging impormasyon.

Pamagat : ______________
May-Akda : ______________
Habang binabasa ang tulang “Pamilyang
Pilipino,” naisip ko na ______________

PY
Marka : ______________
Dahilan : ______________

O
Isulat Mo
Sumulat ng isang tugma tungkol sa kahalagahan ng pamilya.
C
E D
EP
D

16

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 ARALIN
Halaga ng Paggalang
3 sa Loob ng Tahanan

Paano mo maipakikita ang pagiging magalang

sa bawat kasapi ng iyong pamilya?
Kailan ginagamit ang panghalip?
Ano-ano ang panghalip na ginamit sa araling ito?
Paano isinusulat ang isang balita?

PY
Tuklasin Mo

O
A. May balitang babasahin ang iyong guro. Upang lubos mo
itong maunawaan, pag-usapan muna natin ang kahulugan ng
salitang nasa gitna ng bilohaba. Sa bandang itaas nito,
C
gumuhit ng mga larawan na kaugnay ng salitang nililinang.
Sa bandang ibaba naman ay ang mga larawan na kasalungat
D
ng nililinang. Gawin ito sa iyong kuwaderno.

Oo
E
EP

huwarang
pamilya
D

Hindi

Ngayong alam mo na ang kahulugan ng mga salitang

huwarang pamilya, handang-handa ka na sa pakikinig ng
balitang babasahin ng guro.

17

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Maibibigay ang kahulugan ng isang salita sa pamamagitan ng
pagtukoy ng salitang kasingkahulugan o kasalungat nito.
Gawin natin ito sa sumusunod na mga salitang nagmumula
sa babasahing teksto. Isulat ang sagot sa sariling
kuwaderno.

Salita Kasingkahulugan Kasalungat

alintuntunin
benepisyaryo
maitaguyod

PY
nagdarahop
Tandaan ang kahulugan ng mga salitang binigyang
kahulugan habang binabasa ang susunod na teksto.

O
Basahin Mo
Bukod sa pamilya ni Manuelito, sino pa kaya ang nagawaran
C
ng pagkilala bilang huwarang pamilya? Alamin natin sa
pamamagitan ng pagbasa ng isa pang balitang ito.
D
Pamilya Cuevas ng Navotas Pinarangalan
E

bilang Huwarang Pamilya ng 4Ps

ni Lucy F. Broño
EP

LUNSOD NG QUEZON, Set. 23 (PIA) -- Pinarangalan

ang pamilya Cuevas ng Barangay San Roque, Lungsod
ng Navotas sa isinagawang selebrasyon ng Family Week kahapon
D

sa SM Mall of Asia.
Sa 12 nominadong pamilya mula sa iba’t ibang lokal
na pamahalaan sa National Capital Region (NCR), ang pamilya
ni Herminio at Norma Cuevas ang tinanghal na Huwarang Pamilya
ng Programang Pantawid Pamilyang Pilipino (4Ps).
Nahirang na Huwarang Pamilya ang pamilyang Cuevas
dahil sa pagiging mabuting magulang, sa magandang pagsunod
sa mga alituntunin ng programa, sa magandang serbisyo
sa komunidad, at sa magandang pagpapalaki ng mga anak.

18

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Ang pamilya ay naging benipisyaryo ng programa mula
noong Disyembre 2008 at tumatanggap ng cash grant na
nagkakahalaga ng Php1,100 para sa mga pangangailangan
sa edukasyon at kalusugan.
Sinabi ni DSWD Regional Director Alicia Bonoan na napiling
Huwaran ang pamilya Cuevas dahil kahit kakarampot ang kita
ng mag-asawa, naibuhos nila ang kanilang kakayanan at abilidad
upang masuportahan ang pamilya kasabay ng pagiging aktibo
sa mga gawaing komunidad at pagtupad ng mga alituntunin
ng programa.

PY
Samantala, sinabi ni Abubakar Sansaluna ng National
Commission for Muslim Filipinos na isa sa board of judges
ng Huwarang Pamilya, na isang “epitome of a model family”
ang Cuevas sapagkat kahit lubha silang naghihirap, naitanim nila

O
ang kahalagahan ng edukasyon sa kanilang mga anak.”
Ang pagtatakda ng Huwarang Pamilya mula sa mga
C
benipisyaryo ng 4Ps ay isang paraan upang maitaguyod
ang programa, ang pagkakaisa ng pamilya na malampasan
ang mga unos sa buhay, at maging ehemplo sa iba pang mga
D
benipisyaryo.
Sa welcome speech ni Pasay City Mayor Antonino Calixto
hinimok niya ang mga benipisyaryo na maging inspirasyon sa ibang
E

pamilya sa kabila ng maraming pagsubok at ilagay ang Maykapal

sa gitna ng kanilang buhay.
EP

Ang buong araw na selebrasyon ay isinagawa ng Regional

Inter-Agency Committee on Filipino Family ng National Capital
Region (RIAC-Filipino Family ng NCR) na pinangunahan
D

ng Department of Social Welfare and Development (DSWD)

kasama ang iba’t ibang ahensiya ng pamahalaan at mga
non-government organizations (NGOs) upang maitaguyod
ang kahalagahan ng pagkakaisa ng bawat pamilya at ang
kontribusyon ng programang 4Ps sa pag-angat sa buhay ng mga
lubhang nagdarahop.

19

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pagyamanin Natin
Gawin Ninyo
A. Pag-aralan ang mapa na ito. Subuking magbigay ng
mga panuto gamit ang mga pangunahing direksiyon.
Halimbawa:

PY
O
C
E D
EP
D

20

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Ito naman ang gamitin mo sa pagbibigay ng mga panuto
gamit ang mga pangunahing direksyon.

PY
O
C. Matapos nating talakayin kung paano makasulat ng isang
balita, kaya mo na ngayong makasulat ng sariling balita.
Gamitin ang mga impormasyon na nasa talaan upang
makasulat sa iyong kuwaderno.
C
Huwarang Pamilyang Pilipino
D
Manuelito Villanueva - ama ng 5 anak
- isang mangingisda
E

Asawa ni Manuelito - boluntaryong guro sa Tulay ng

EP

Kabataan Foundation
Nakatira sa Barangay Tanza, Lungsod ng Navotas

Benepisyo ng Pamilya: Php1,400.00 kada buwan para sa

edukasyon at kabuhayan ng pamilya
D

Araw ng Pagpaparangal:
Oktubre 1, kasalukuyang taon
Navotas City Hall Ground
Sigurado ka na ba sa isinulat mo? Hintayin ang hudyat ng
guro upang maibahagi mo ito sa klase.
May mga panghalip panao ka bang ginamit? Ano-ano ito?

21

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 D. Ang mga larawan ay nagpapakita ng pangyayari sa
binasang balita. Gamitin ang mga ito upang maisalaysay
muli ang binasang balita gamit ang sariling mga salita.

PY
O
C
E D
EP
D

22

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 E. Buuin mo ang usapang ito sa pamamagitan ng pagpuno
ng wastong panghalip panao sa bawat patlang.
Kumuha ng kapareha at basahin nang malakas ang usapan.

Bing : Magandang umaga sa1______ Denice.

Denice : Magandang umaga rin 2______ Bing.
Bing : Nakapunta ka na ba sa Encantadia?
Denice : Hindi pa. 3______, nakapunta ka na ba?
Bing : Oo, nakapunta na4______.
Kasama ko ang aking mga magulang, sina

PY
Kuya Henry at Nene. 5______ pa nga ang
nagyaya sa akin pagpunta roon.
Bing : Kasama rin ba ang lola at lolo mo?
Denice : Hindi 6______ nakasama dahil nagbakasyon

O
sila sa Quezon.
Bing : Naku sayang naman. Kailan ulit 7 ______
C
pupunta roon?
Denice : Hindi ko alam eh. Sasabihan kita agad kapag
pupunta ulit 8______.
D
Bing : Sana makasama ako sa pagpunta 9______ .
Denice : O, sige. Sasabihin ko kina Mama at Papa.
E

Natitiyak kong papayag at matutuwa10 ______.

EP

Gawin Mo
A. Basahin kung paano ka magiging gintong hiyas ng iyong
magulang. Matapos mo itong basahin, ibigay ang hinihiling
D

ng talaan.

Ang Gintong Hiyas ng Magulang

Isang araw, ang magkapitbahay na sina Cita at Luisa ay

nag-uusap tungkol sa pinakamahalagang bagay sa kanilang
buhay. Para kay Cita, ang kaniyang kabuhayan, ginto, at alahas
ang pinakamahalaga. Para naman kay Luisa, ang kaniyang
tatlong anak ang natatangi niyang hiyas.

23

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Tulad ni Aling Luisa, kahit sino pang magulang ay tiyak na
sasabihing ang kanilang anak ang natatangi nilang hiyas at
pag-asa sa kinabukasan.

Bilang anak, paano mo masusuklian ang pagmamahal sa

iyo ng iyong mga magulang? Hindi sapat na batiin at bigyan sila
ng regalo tuwing sasapit ang Araw ng mga Ina o Ama. Kailangang
ang anak ay maging masunurin sa mga magulang at magtapos sa
pag-aaral upang magkaroon ng matatag na hanapbuhay. Kung ito
ay maisasagawa ng mga anak, ano kayang damdamin ang
mangingibabaw sa kanilang tahanan?

PY
Ang pagmamahal sa magulang ay isang bagay na madalas
nating ipagwalang-bahala. Kabaligtaran naman ang ginagawa
ng ating mga magulang na walang sawang nagmamahal sa atin.

O
Kung ginagabi tayo sa pag-uwi, di ba’t sila ang kauna-unahang
sumasalubong sa atin? Kung tayo ma’y napagagalitan, ito’y
C
bunga na rin ng pagmamahal nila sa atin. Ano kaya ang
mangyayari kung sakaling tayo’y pabayaan ng ating magulang sa
bawat maibigan natin?
D
Kaya’t habang sila’y ating kapiling pa, mahalin natin at
igalang ang ating mga magulang. Wala silang maaaring kapalit pa
E

sa daigdig na ito.
EP

Hinango sa Filipino 4, Sagisag ng

Lahi, pp. 48 – 49
Angelita A. Sta. Ana
Abiva Publishing House, Inc.
D

24

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Ngayon, kompletuhin ang talaan sa pamamagitan
ng pagbibigay ng hinihingi nito mula sa tekstong binasa.
Gawin ito sa kuwaderno.

Panghalip Kailanan Panauhan Kaukulan

PY
Isaisip Mo

O
A. Punan ang Bintana ng Pag-unawa. Sa loob ng bawat
kahon, gumuhit ng isang bagay na magpapaalala sa iyo
kung ano ang hinihingi ng bawat bintana.
C
Bintana ng Pag-unawa
D
Panghalip Kailanan
E

Panauhan Kaukulan
EP

B. Kompletuhin ito sa iyong kuwaderno.

D

Nais kong maging mahusay na tagapagbalita, kaya dapat

tandaan ko ang sumusunod:
1. _________________________________
2. _________________________________
3. _________________________________
4. _________________________________
5. _________________________________

25

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 C. Basahin ang mga pangungusap. Sipiin sa iyong kuwaderno
ang mga dapat tandaan sa pagsulat ng balita.
1. Isulat ang buod ng balitang isusulat.
2. Itala ang mga pangyayari.
3. Ilagay sa hulihang talata ang pinakatampok ng balita.
4. Isulat ang balita ayon sa tunay na pagkakasunod-sunod
ng mga pangyayari nito.
5. Magbigay ng opinyon tungkol sa isinusulat.
6. Isulat ang buong pangalan ng tao sa unang pagkakataon.
7. Ilahad ang mga pangyayari nang walang kinikilingan.

PY
8. Maging tumpak.
9. Banggitin ang pinagmulan ng impormasyon.

O
Isapuso Mo
A. Tukuyin kung gaano mo kadalas ginagawa ang sumusunod
C
na mga pangungusap. Isulat ang 1 kung madalas, 2 kung
minsan at 3 kung hindi.

Gaano mo ito kadalas gawin?

D
Sinusunod ko ang utos ng aking magulang.
E

Iginagalang ko ang karapatan ng mga kapamilya ko.

Iginagalang ko ang kanilang pagkakaiba-iba.
EP

Pinahahalagahan ko ang kakayahan at galing ng aming

kapamilya
Bumabati ako kapag may dumarating.
D

Nagpapaalam ako kapag umaalis.

Ipinaalam ko kung saan ako pupunta.
Nagmamano / humahalik sa pisngi o kamay ng
nakatatanda.

26

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Buuin ang pangungusap.
Mahalagang maging mulat sa mga nangyayari sa
kapaligiran, kaya mula ngayon, pagsusumikapan kong
_____________.

C. Ano ang dapat mong gawin upang maging gintong hiyas ng

iyong magulang? Iguhit ang sagot mo sa isang malinis na
papel.

Isulat Mo

PY
Basahin ang mga pangungusap. Iayos ang mga ito upang
makabuo ng isang balita. Pumili lamang ng isa upang isulat sa
isang malinis na papel. Bilugan ang mga panghalip na ginamit sa
isinulat.

O
Balita 1 C
1
Bulkang Pinatubo, Gagawing Pook Panturista
2
Ipinanukala ang pagtatayo ng mga cable car pantawid sa
tuktok ng bulkan.
D
3
Sinasabi ni dating Kalihim Mina Gabor ng Kagawaran ng
E

Turismo na ipatutupad ang Php 1.5 milyong proyekto upang

gawing isang pangunahing destinasyon ng mga turista ang
EP

Bulkang Pinatubo.
4
Ayon kay dating Kalihim Gabor, magtatayo ang DOT ng
mga viewing deck na may teleskopyo sa paligid nito at
gagawa ng tatlong daan patungo sa bulkan upang
D

makaakyat at makapaligo ang mga turista sa bunganga nito.

27

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Balita 2
1
Mt. Arayat, Maaaring Sumabog?

2
Nasa Pampanga ang Bundok Arayat. Sinasabing maaaring
ito’y pumutok.

3
Sinabi ni Kalihim Padolino na malaki ang kapinsalaang
idudulot ng pagputok ng Mt. Arayat dahil nakatayo ito sa

PY
pagitan ng Pampanga at Nueva Ecija, mga lalawigang
umaasa nang malaki sa agrikultura.

4
Ibinilang kamakailan ng Department of Science and

O
Technology (DOST) sa watchlist ng Philippine Institute of
Volcanology and Seismology (Phivolcs) ang Mt. Arayat sa
C
Pampanga upang maiwasan ang malaking sakuna sakaling
biglaan itong pumutok.
E D
EP
D

28

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 ARALIN
Paaralan Bilang Pangalawang
4
Tahanan

Sumasang-ayon ka ba na ang paaralan ang pangalawang

tahanan?
Ano ang mga panghalip na ginamit sa mga teksto?
Paano ito ginamit?
Paano gumawa ng isang balangkas?

PY
Tuklasin Mo
A. Kilala mo ba ang nasa larawan? Siya ay si Tomas Cabili.

O
Ano-ano ang alam mo tungkol sa kaniya? Isulat ang mga
sagot sa iyong kuwaderno. C
E D
EP
D

Huwag kang matakot kung wala o kaunti lamang ang

nalalaman mo tungkol sa kaniya. Sa babasahin sa iyo ng guro
mas makikilala mo pa ang Pilipinong ito.

29

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Pahapyaw na basahin ang tekstong nasa susunod na
pahina. Ano-ano ang salitang hindi mo nauunawaan?
Pakikuha ang iyong diksiyonaryo at pakigawa ang Dictionary
Dig upang matukoy ang kahulugan nito. Gawin ito sa iyong
kuwaderno.

Salita : ______________

PY
Uri ng salita Pormal na kahulugan

O
Kasingkahulugan C Kasalungat
D
Larawan nito Gamitin sa pangungusap
E
EP

Maliwanag na ba ang mga salitang nakalista? Kung oo,

basahin na ang teksto.
D

30

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Basahin Mo
Ano ang nangyari sa klase ng Edukasyong Pantahanan at
Pangkabuhayan?

Magtanim Upang Mabuhay

Oras ng asignaturang Edukasyong Pantahanan at
Pangkabuhayan ng mga mag-aaral sa ikaapat na baitang.

PY
Nasa loob sila ng silid-aralan. Ganito ang sinabi ng guro.
“Mga mag-aaral, kayo ay tuturuan kong maghanda ng tamang
taniman ng gulay. Tuturuan ko rin kayo ng wastong pagtatanim at
pag-aalaga ng mga gulay, halaman, at punongkahoy. Kailangan

O
natin ang magtanim upang mabuhay.”
Dinala ng guro sa halamanan ng paaralan ang mga bata. Dito
C
niya itinuro ang wastong pagbubungkal ng lupa at ang paghahanda
ng taniman. Binigyan din niya ng kani-kaniyang lugar na bubung-
kalin ang bawat mag-aaral. Maayos na nagsigawa ang mga mag-
D
aaral. Sa hindi sinasadyang pagkakataon ay nabagsakan ng asarol
ang paa ni Efren. Nagdugo ang paa nito. Agad namang dinala nina
E

Dodo at Bino si Efren sa klinika ng paaralan. Ginamot siya ng nars

at pinayuhang umuwi at magpahinga.
EP

Hindi nakapasok nang ilang araw si Efren sapagkat namaga

ang kaniyang paa. Nang magaling na ang kaniyang sugat ay saka
pa lamang siya nakapasok sa paaralan. Ang halamanan ang una
niyang tinungo upang makita ito. Anong laking pagkamangha niya
D

nang makitang yari na ang kaniyang plot.

Sanggunian:
Filipino 4 Sagisag ng Lahi, Batayang Aklat sa Filipino-Pagbasa
Angelita L. Sta Ana, pp. 24-25.

31

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pagyamanin Natin
Gawin Ninyo
A. Matapos makagawa ng balangkas tungkol sa binasang
teksto, ngayon naman subuking mong gumawa nito batay
sa mababasang teksto. Gamiting gabay ang padron sa
susunod na pahina.

Hindi Sagabal

PY
Isang masigabong palakpakan ang ibinigay ng mga
nagsipagtapos at kanilang mga magulang nang umakyat
si Maryann sa entablado upang tanggapin ang kaniyang
diploma at medalya.

O
Nagtapos bilang cum laude si Maryann Rosuman
sa Pamantasan ng Northern Philippines. Pinalakpakan siya
C
hindi lamang dahil sa kaniyang katalinuhan kundi dahil
sa kakaiba siya sa lahat.
D
Tatlong talampakan at limang daling lamang si Maryann. Isinil-
ang siyang walang mga paa, 20 taon na ang nakalilipas. Katutu-
bo siya ng Barangay Bayubay, San Vicente, Ilocos Sur. Nagta-
E

pos siya sa kursong accounting. Hindi naging balakid

ang kapansanan niya sa kaniyang pag-aaral. Naging
EP

valedictorian siya noon sa elementarya at sekundarya. Kahit

hirap sa pagtindig at pagpunta sa klase, napagaan yaon
ng pagiging matulungin ng kaniyang mga kamag-aaral.
D

Hango sa:
Pagpapaunlad ng Kasanayan sa Pagbasa 4, St. Mary’s Publication.

32

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Pamagat: ____________________
I. ________________________
a. ______________________
b. ______________________
c. ______________________
II. ________________________
a. ______________________

PY
b. ______________________
c. ______________________

O
Gawin Mo
A. Basahin ito at gumawa ng sariling balangkas na walang
C
huwaran. Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno.
Franz Liszt
D
Itinuturing na “Pinakadakilang Piyanista sa Lahat
ng Panahon” si Franz Liszt. Ipinanganak siya noong
E

Oktubre 22, 1811 sa Lungsod ng Raiding, Hungary.

Isa siyang huwarang anak at mabuting bata.
EP

Nahilig na si Franz sa musika sa gulang na lima.

Tinuturuan siya ng kaniyang tatay na si Adam Liszt
sa pagtugtog ng piyano.
D

Nang sumapit na si Franz sa gulang na walo, nagsimula

na siya gumawa ng mga komposisyon na may kinalaman
sa simbahan. Nang makita at marinig ito ng mga taong-
simbahan, binigyan siya ng pagkakataon na magkaroon
ng isang konsiyerto.

33

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Maraming tao ang dumalo sa araw ng kaniyang palabas.
Ibinuhos lahat ni Franz ang galing niya sa pagtugtog ng piyano
gamit ang kaniyang mga komposisyon. Ang madla ay humanga,
naiyak, at nagalak sa namalas nilang kahusayan ni Franz.
Simula noon, marami ang nag-alok sa kaniya na
magtanghal. Nakarating siya sa iba’t ibang panig ng mundo.
Namalas ng karamihan ang kaniyang angking talento.
Nahirang siya bilang isa sa mga pinakadakilang piyanista
at kompositor. Pumanaw siya noong Hulyo 31, 1886.

PY
Hango sa:
Pagpapaunlad ng Kasanayan sa Pagbasa 4, St. Mary’s Publication.

B. Naririto ang usapan ng makakaibigan.

Punan ang mga patlang ng wastong panghalip na pamatlig.

O
Isulat ang sagot sa iyong kuwaderno.
C
Christian : Halina kayo 1______. Tingnan natin ang
mga larawan na nakapaskil sa bulletin
D
board.
Carlo : Tungkol saan ang mga larawang 2______.
E

Christian : Mga larawan 3____ ng nakaraang

pagdiriwang ng buwan ng nutrisyon.
EP

Henry : Sino-sino ba ang nasa larawan?

Joan : Mga mag-aaral na lumahok sa paligsahan.
Ang gagaling naman nila.
Sunshine : Tama ka Joan. Tingnan mo 4____ isang
D

larawan. Siya ay mag-aaral mula sa ikaanim

na baitang. Siya ay si Jobert.
Ang husay niyang umawit.
Gelord : 5
_____ din sa pagdiriwang ang piling
mga magulang. Tingnan ninyo sila.
Ang sasaya nila di ba?

34

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Christian : Pagmasdan ninyo ang larawang 6_____.
Makikita ninyo sa entablado ang mga
hurado. 7________ din ang punong-guro.
Sunshine : 8
_________ sa bandang likuran ng
punong-guro ang ilang mga guro.
Ang sasaya rin nila.
Henry : 9
______ talaga ang pagdiriwang ng buwan
ng nutrisyon sa ating paaralan.
Carlo : Sana sa susunod na taon makasali na tayo
sa mga paligsahan.

PY
Sunshine : Sana nga.
Henry : Tayo na at hinihintay na tayo ng ating guro
na kanina pa naghihintay 10 _______

O
sa silid-aklatan.

Isaisip Mo
C
A. Ano-ano ang dapat tandaan sa paggawa ng isang
balangkas? Isulat ang sagot sa organizer na ito.
E D
EP

Pagsulat ng
D

Balangkas

35

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Ang panghalip na pamatlig ay ___________.
Ito ay may tatlong panauhan na:
a. ________ na ginagamit kung _________,
b. ________ na ginagamit kung ________, at
c. ________ na ginagamit kung ________.

Isapuso Mo
A. Kompletuhin ang komitment na ito.

Ang paaralan ang aking pangalawang tahanan

PY
kaya mula ngayon __________________.

O
B. Sampung taon mula ngayon, ano ang puwede mong iregalo
sa iyong paaralan? Iguhit ang sagot mo rito.
Gawin ito sa isang malinis na papel.
C
Isulat Mo
D
Kompletuhin ang pangungusap sa iyong Reader’s
Response Journal.
Nakikita ko ang aking sarili kay ____________ dahil
E

____________.
EP
D

36

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 ARALIN

5 Mabuting Pagkakaibigan

Paano ka magkakaroon ng maraming kaibigan?

Paano mo pinangangalagaan ang pagsasamahan ninyo?
Ano ang panghalip pananong?
Ano-ano ang bahagi ng kuwento?

PY
Tuklasin Mo
Nakakita ka na ba ng hipon? Biya? Ang mga ito ang bida sa

O
kuwentong babasahin ngayon ng iyong guro.
Subukin nating bigyang katangian ang mga ito dahil sa kuwento
hindi sila kinakain.
C
Gamitin natin ang mga larawang ito.
E D
EP
D

Ngayon, humanda na upang mas malaman kung paano

naging mabuting magkaibigan sina Hipon at Biya.

37

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Basahin Mo
Nakakita ka na ba ng batang inatake ng hika? Paano nito
napagbago ang ating bida sa kuwento?

Parami nang Parami

ni Ma. Hazel J. Derla

Malungkuting mag-aaral si Lorena. Lagi lamang siyang

nakaupo sa lilim ng isang punong mangga sa kanilang paaralan.
Sapat na sa kaniya ang manood sa mga batang masayang

PY
naglalaro sa malawak na palaruan.
Isang araw, sa kaniyang panonood, isang mag-aaral ang
napaupo sa tabi niya. Habol nito ang paghinga at bigla na lamang

O
tumulo ang luha. Sa takot ni Lorena, nasabi niya sa mag-aaral,
“Ano’ng nangyari sa iyo? May masakit ba sa iyo?” C
Inaatake pala ng hika ang mag-aaral na katabi niya. Tumayo
si Lorena at nagtatakbo palayo sa mag-aaral.
D
Pagbalik ni Lorena, kasama na niya ang kanilang nars. Mula
noon, naging matalik na silang magkaibigan.
E

Masayahing mag-aaral na si Lorena. Lagi na siyang may

kausap. Lagi na siyang may kalaro, hindi lamang isa kundi parami
EP

pa nang parami ang kaniyang nagiging kaibigan.

Naging katulad kaya sila ng magkaibigang Hipon at Biya sa
una nating kuwento?
D

38

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Pagyamanin Natin
Gawin Ninyo
A. Matapos mapakinggan ang kuwentong binasa ng guro,
ibigay ang hinihinging bahagi ng kuwento sa talaan.

Pamagat:

Simula

PY
Gitna

Kasukdulan

O
B. Natatandaan mo ba ang kuwento nina Hipon at Biya?
C
Iguhit sa bawat kahon ang nagiging damdamin nila
sa kuwento. Gawin ito sa iyong kuwaderno.

Damdamin ni Hipon
D
Simula Gitna Huli
E
EP

Damdamin ni Biya
D

Simula Gitna Huli

39

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 C. Gamitin pa ang dalawang kuwento sa araling ito,
kompletuhin ang tsart sa ibaba. Sa ikalawang hanay, isulat
ang pangyayaring hinihingi ng unang hanay. Sa ikatlong
hanay naman, isulat ang isang tanong tungkol sa binanggit
na pangyayari. Bilugan ang panghalip na pananong na
ginamit. Gawin ito sa kuwaderno.

Tanong tungkol sa
Bahagi Pangyayari
pangyayari
Una

PY
Kasukdulan

Katapusan

D. Natapos mo na ba ang iyong sulatin?

O
C
Gamitin ang rubrics na ito upang maisaayos muli ang sulatin
bago mo ipasa sa iyong guro.
D
Naibigay nang buong linaw ang hangarin sa pagsulat 5 pt
Nagamit nang tama ang mga salita 3 pt
E

Nagamit nang wasto ang mga bantas 4 pt

May kalinisan at kaayusan sa pagkakasulat 3 pt
EP

Kabuuan 15 pt
D

40

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 E. Ano-ano ang pangyayari sa kuwento ng magkaibigang Hipon
at Biya? Isalaysay muli ito. Gamitin ang rubrics na ito upang
maging gabay.

Pamantayan Puntos
Pangyayari Nagsimula sa panimulang gawain 1
oras at lugar na pinangyarihan 1
Tauhan Pangalan at pangunahing ginampanan 1
Pagkilala sa iba pang mga tauhan 1
Suliranin Nalalaman ang pangunahing suliranin 1
Aksyon Nababalikan ang mga pangyayari

PY
1
sa kuwento
Bunga/ Pagkilala paano nalutas ang suliranin 1
Kinalabasan Naibibigay ang katapusan ng kuwento 1
Pagkasunod- Naisalaysay nang tama

O
sunod walang maipakita na tama 2
ang pagkasunod-sunod
C
Kabuuan ______________
D
Gawin Mo
A. Matapos mong mapakinggang ang kuwentong binasa
E

ng iyong guro, sagutin ang sumusunod na mga tanong

sa iyong Reader’s Response Journal.
EP

1. Sino ang sumulat ng kuwentong napakinggan? Nabasa?

2. Ano ang suliranin sa kuwento?
D

3. Pumili ng isang pangunahing tauhan sa kuwento, ilista

ang tatlong katangian niya.
4. Anong bahagi ang pinakagusto mo sa kuwentong
napakinggan? Nabasa?
5. Ano ang markang ibibigay mo sa kuwentong ito?
6. Iguhit at kulayan ang bilang ng bituin na ibibigay mo.

41

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 B. Isulat sa iyong kuwaderno ang mga tanong sa isip mo bago,
habang at pagkatapos mapakinggan ang kuwento nina
Hipon at Biya. Bilugan ang mga panghalip pananong na
ginamit.

C. Sumulat ng limang salita mula sa napakinggang kuwento

nina Hipon at Biya. Sa tapat nito, isulat ang kasalungat na
kahulugan nito. Gawin ito sa iyong Pasaporte ng mga Salita.

D. Natatandaan mo ba ang pyramid ng kuwento na ginamit

natin sa talakayan sa klase, gamitin ito upang makasulat ng

PY
isang maikling kuwento tungkol sa iyo at sa iyong kaibigan.
Paano mo ihahalintulad ang kuwento ninyo sa kuwento nina
Lorena? Subuking gamitin ang mga salitang inilista
sa naunang gawain.

Isaisip Mo

O
Punan ang tsart na ito.
C
Ano ang
Ano-ano ang Kailan ito
panghalip
D
halimbawa nito? ginagamit?
pananong?
E
EP

Isapuso Mo
Gumawa ng isang poster na nagpapakita ng pagpapahalaga
D

sa isang kaibigan.

Isulat Mo
Sumulat ng isang liham para sa may-akda ng kuwento nina
Hipon at Biya. Sabihin ang lahat ng natutuhan mo mula sa
kuwentong kaniyang isinulat.

42

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 Subukin nating balikan ang mga salitang napakinggan at
nabasa mo sa yunit na ito. Basahin ang bawat isa at alalahanin
ang kahulugan nito. Kung mayroon kang hindi maunawaan,
gamitin ang mga estratehiya na natutuhan mo upang matukoy ang
kahulugan ng mga ito.

sa wala tanong
ng ay tayo
na bawat walo
ang iyo ama

PY
at lahat anuman
kaniya lamang bagay
mga naman baitang
siya natin bibilhin

O
bata paa bigla
si paaralan bigyan
pamilya tindero
C dahil
isa ano din
ni bayan dinala
D
Jose iba gabay
magulang kung binigyan
E

araw marami buhay

anak naging gamit
EP

ay parami ginto
kanila tugon gulang
nang agad gulay
D

niya barangay guro

po bilang habang
hindi dala halamanan
may hiyas hirap
aral kasama huwaran
atin kay ibinigay
ito kaya ikaapat
lagi kayo ilan
nanay ko ipinagdiwang
43

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 noon makita kahit
pagdiriwang natatangi kailangan
pagmamahal nila komposisyon
para paggalang lima
sila panahon mabuhay
upang sinabi maganda
magkaroon wasto gahol
magtanim atubili binigay
mantika ayos bubungkalin
matatag ako bumubuhay

PY
miyembro alaga bunga
mo alahas bungad
nagtapos alin galing

O
nakapasok alok ganito
namalas angkin gawin
nars asarol
C gayundin
nito asignatura ginagabi
pinakadakila aso ginamot
D
pinakamahalaga bahagi ginhawa
piyanista bahala gumawa
E

piyano balakid gymnasium

pumunta bansa habol
EP

puno batiin hadlang

rin bayad halaga
salamat bayubay halaman
pagkakataon daigdig haligi
D

pagtugtog dakila hamon

paminta dalawampu hanapbuhay
pangangailangan dali hika
Pilipino damdamin hinahanap
sapat dinaluhan hinga
simbahan diploma hulyo
suka Disyembre humanga
tanghali dito humigit

44

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 taniman dumalo igalang
tatlo dumating ilalim
tindahan edukasyon inatake
toyo elementary iniabot
tunay emeritus ipinabili
tuturuan entablado ipinanganak
isinilang kurso maibigan
itinuro laki maisasagawa
itinuturing lang makabago
kaalaman layunin makatugon

PY
kabaligtaran libo malawak
kabuhayan ligaya malungkutin
kahusayan limampu mangga

O
kakaiba lingkod mangingibabaw
kakailanganin loob mangyayari
kaklase lugar
C manok
kalaro luha manood
kamalayan lulutuin mapagkandili
D
kama lungkot marinig
kapaligiran lungsod masakit
E

kapalit lupa masayahin

kapansanan maaari masaya
EP

karangalan maaasahan masigabo

kasama maayos masigla
katalinuhan mabuti masipag
katawan madalas masunurin
D

katutubo madla masuklian

kausap magalang matalik
kilalanin magaling matulungin
kinabukasan maghanda mayor
kinalaman maging mayroon
klase magkaagapay medalya
klinika magkaibigan mula
kompositor magkano mulat

45

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 konsehal magkapitbahay mundo
konsiyerto magkasama musika
kuha magpahinga nabagsakan
kumulang magtanghal nagalak
kundi mahalin nagbubuklod
nagbuhat napagaan pinakamalapit
nagdugo napaupo pinalakpakan
naging nasabi pinangunahan
nagkakaisa natatangi pinarangalan

PY
naglalaro natin pinayuhan
nagmamahal ng piso
nagpamalas ngiti piyanista
nagsagawa ni piyano

O
nagsigawa nila puhunan
nagsimula nina pumanaw
nagsipagtapos nito
C pumasok
nagtapos niya pumunta
nagtatakbo noon puno
D
nahilig obispo punongkahoy
nahirang Oktubre regalo
E

nais oo rin
naiyak opo sa
EP

nakaagapay oras sabay

nakaalalay paa sabik
nakalipas paano sagabal
nakangiti paaralan sagot
D

nakapasok pabayaan saka

nagtatakbo pagbalik sakali
nahilig pagbubungkal salamat
nahirang pagbuo sampu
nakaupo pagdiriwang sandata
namaga paggalang sapagkat
namalas paghahanda pagkakataon
naman pagiging pagkamangha

46

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 nanay pinabibili pagkilala
nang pinagkalooban paglingkuran
nangangailangan pinakadakila pagmamahal
nangyari pinakamahalaga pagmamahalan
pagmamalasakit sasapit lugar
pagpapahalaga sawa luha
pagsisikap school lulutuin
pagtatanim sekundarya lungkot
pagtindig si lungsod
pagtugtog sige lupa

PY
pala sila maaari
palabas silang magkaibigan
palad silid magkano

O
palakpakan simbahan magkapitbahay
palaruan simula magkasama
palayo sinabi
C magpahinga
pamantasan sinadya magtanghal
pambihira sino mahalin
D
pamilya siya maibigan
paminta sugat maisagawa
E

panahon suka makabago

panauhin sumapit makatugon
EP

pangangailangan sumasalubong malawak

pangkabuhayan tabi malungkutin
panonood tagpi mangga
pantahanan tahanan mangingibabaw
D

papel takot mangyayari

para talaga masusuklian
parami talampakan matalik
pari talento matulungin
paslit layunin Mayor
pasukan libo mayroon
patibayin ligaya nagbuhat
payo limampu nagdugo

47

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
 sasabihin nina nais
manok oras napaiyak
manood lingkod nakaagapay
mapagkandili loob sasabihin
marinig Lucena sasapat
masakit nagsipagtapos sawa
masayahin maaasahan tanggapin
masaya maayos tao
masigabo mabuti tinungo
masigla madalas tinuruan

PY
masisipag madla tiyaga
masunurin magalang tiyak
nakaalalay magaling tulad

O
nakalipas maghanda tumayo
nakangiti maging tumulo
namaga magpapogi
C tumutulong
nangangailangan plot tungkol
nangyari puhunan tuwina
D
napagaan pumanaw umakyat
napagalitan pumasok umintindi
E

napaupo punongkahoy umuwi

nasa regalo unahan
EP

nasabi paglingkuran yari

nga pagmamahal
ngiti pagmamalasakit
ngunit pagpapahalaga
D

48

All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.