Vụ án EPCO - Minh Phụng

Vụ án Epco-Minh Phụng là một trong những vụ án kinh tế nổi tiếng nhất của Việt Nam thập
niên 90. Epco-Minh Phụng từng là công ty liên doanh của Thành phố Hồ Chí Minh. Vụ án đã
khiến lần lượt những đại gia có tiếng và cán bộ ngành ngân hàng phải vào tù vì những sai
phạm trong quản lý tài chính, vi phạm các quản lý nhà nước, như Tăng Minh Phụng, Phạm
Nhật Hồng, Nguyễn Ngọc Bích, Nguyễn Tuấn Phúc... Trong vụ án này, tòa án đã tuyên 6 án
tử hình, điển hình như Tăng Minh Phụng, Liên Khui Thìn...

Minh Phụng là công ty TNHH do Tăng Minh Phụng là Tổng Giám đốc, EPCO là công ty
TNHH Epco do Liên Khui Thìn làm Tổng Giám đốc. Chi tiết xem bài Tăng Minh Phụng và
Liên Khui Thìn.

Dư luận bấy giờ cho rằng toàn bộ tài sản to lớn của Minh Phụng và EPCO bao gồm hệ thống
các xưởng sản xuất may mặc, nhiều nhà cửa, khách sạn và đất đai bị nhà nước tịch biên, nếu
được bán theo giá thị trường, Minh Phụng có khả năng hoàn trả nợ dễ dàng và chỉ phải chịu
hình phạt về gian lận tài chính, nhưng không đến mức bị tử hình.

Xử án

Ngày 21/5/1999, sau hai năm điều tra, 77 người, gồm cả các quan chức Đảng Cộng sản và
một số doanh nhân hàng đầu, phải ra tòa tại Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh bị xét
xử về tội tham nhũng và gian lận. Hơn 100 người tụ tập xung quanh nhà của tòa án để nghe
các thủ tục trên loa phóng thanh. Hơn hai năm điều tra, 41 công ty gắn liền với Tăng Minh
Phụng và Liên Khui Thìn, những người bị cáo buộc nợ hơn $ 280 triệu, phần lớn là vay
mượn từ ngân hàng chính phủ. Mười tám cựu quan chức của ngân hàng nhà nước và công
chức phải đối mặt với các bản án khác, và công an thành phố Hồ Chí Minh cũng bị nghi ngờ
là tham gia vào các giao dịch tài sản có vấn đề.[1] Theo án trạng thì Minh Phụng và công ty
quốc doanh EPCO thông đồng để mở ra 47 công ty "ma" rồi đồng lõa với những ngân hàng
nhà nước vay nợ hàng triệu Mỹ kim, sau đó giật nợ, rút lui.[2]

Kết thúc phiên tòa, 6 bị cáo bị tuyên án tử hình, gồm Tăng Minh Phụng, Liên Khui Thìn về
tội lừa đảo, Phạm Nhật Hồng (nguyên phó giám đốc Ngân hàng Công thương chi nhánh
thành phố Hồ Chí Minh), Nguyễn Ngọc Bích (nguyên phó giám đốc Ngân hàng Ngoại
thương VN chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh), Nguyễn Tuấn Phúc (Chủ tịch Hội đồng quản
trị công ty EPCO) bị mức án tử hình về đưa hối lộ, Nguyễn Xuân Phong (Bộ Nông nghiệp).
Sáu bị cáo khác bị tuyên chung thân, trong đó có Lê Minh Xử (Giám đốc doanh nghiệp thuộc
Bộ Công An)[3]. Các bị cáo còn lại bị tuyên các mức án khác nhau.[4]

Thi hành án

Vào 5h sáng ngày 17 tháng 7 năm 2003, Tăng Minh Phụng và Phạm Nhật Hồng bị thi hành
án tử hình. TP HCM. [5] Phạm nhân Nguyễn Ngọc Bích được giảm án xuống Chung thân
nhưng đã chết vì bệnh trong tù.[6] Liên Khui Thìn và Nguyễn Tuấn Phúc được giảm án
xuống Chung thân.[7] Liên Khui Thìn sau đó được giảm án xuống 20 năm rồi được tha năm
2009.
Hậu quả

Vụ án đã gây thiệt hại kinh tế rất lớn cho một số bên liên quan, đặc biệt là các ngân hàng cấp
tín dụng, với số tài sản, tiền phải thi hành án gần 6.000 tỷ đồng, nhưng tới nay còn khoảng
3.000 tỷ chưa thi hành được. Cụ thể, cả hai công ty Epco và Minh Phụng phải bồi thường và
thanh toán các khoản nợ cho 6 ngân hàng gồm: Ngân hàng Công thương Việt Nam
(Incombank, nay là Vietinbank), Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), Ngân
hàng Thương mại cổ phần xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank), Ngân hàng Thương mại Cổ
phần Sài Gòn Công Thương, Ngân hàng Thương mại cổ phần Đại Nam; Ngân hàng Thương
mại cổ phần Gia Định, tổng số tiền gần 6.000 tỷ đồng và 32,6 triệu USD.

Bên cạnh đó, số tài sản phải xử lý để bảo đảm thi hành án cũng rất lớn với trên 390 danh mục
gồm 476 đơn vị tài sản là nhà xưởng, dây chuyền sản xuất, máy móc, kho tàng, văn phòng,
biệt thự… khối tài sản này tòa án xác định tại thời điểm xét xử trị giá trên 2.232 tỷ đồng. Từ
năm 2002, ông Nguyễn Tấn Dũng là trưởng ban chỉ đạo thi hành án.[8]

Tính tới tháng 6/2011, vụ án còn hàng nghìn tỷ VND chưa được thi hành xong.[9]