Chương 2: Thực trạng tham nhũng

2.1. Thực trạng tham nhũng ở nước ta những năm gần đây

Thực trạng tham nhũng ngày nay dường như đã ăn sâu vào đời sống của người
dân. Nó len lõi qua từng ngóc nghách, mọi lĩnh vực trong cuộc sống, từ đất đai, tranh
chấp pháp lý, kinh tế hay đến những lĩnh vực như giáo dục hay chính sách an sinh xã
hội lúc nào cũng có sự không minh bạch ở đằng sau. Việc này xảy ra thường xuyên
đến nỗi người dân xem nó là một điều hiển nhiên, không thể thiếu. Một ví dụ điển hình
là trong việc xử lý các giấy tờ hành chính, nếu như không có “tiền uống cà phê”, một
cách nói lái về tiền hối lộ, thì thời gian hoàn thành nó sẽ bị kéo dài, hoặc nói thẳng ra
là viên chức cố tình đóng băng để ép người dân phải đưa tiền hối lộ. Nhận thức được
tính nghiêm trọng của vấn đề, Nhà nước đã đưa ra pháp lệnh số 22/2000/PL-
UBTVQH10 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh chống tham nhũng đuọc
ban hành trước đó vào ngày 26 tháng 2 năm 1998 . Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả
chống tham nhũng. Năm 2005 Quốc hội khóa XI đã nâng cấp Pháp lệnh lên thành Luật
PCTN. Luật PCTN số 55/2005/QH11, được Quốc hội khóa XI thông qua tại Kỳ họp
thứ 8, ngày 29-11-2005. Luật có 8 chương với 92 điều. Luật này quy định về phòng
ngừa, phát hiện, xử lý người có hành vi tham nhũng và trách nhiệm của cơ quan, tổ
chức, đơn vị, cá nhân trong PCTN. Đến ngày 4-8-2007, Quốc hội khóa XII ban hành
Luật PCTN số 01/2007/QH12, sửa đổi, bổ sung 2 điều của Luật PCTN năm 2005.
Năm 2012 được tiếp tục sửa đổi bổ sung bằng Luật PCTN số 27/2012/QH13, được
Quốc hội khóa XIII, Kỳ họp thứ 4 thông qua ngày 23-11-2012. Chính phủ đã ban hành
Nghị định số 59/2013/NĐ-CP ngày 17-6-2013 Quy định chi tiết một số điều của Luật
PCTN. Hiến pháp năm 2013, tại khoản 2 Điều 8 tiếp tục khẳng định: "Các cơ quan nhà
nước, cán bộ, công chức, viên chức phải... kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng,
lãng phí và mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền". Đặc biệt là vào năm 2016,
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thực hiện một chiến dịch phòng chống tham nhũng
toàn diện, từ cấp Trung ương tới địa phương với phương châm: “Bất kể người đó là ai,
ở cương vị nào, không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong đấu tranh và xử lý tham
nhũng.”. Nhờ vào chiến dịch đó mà chúng ta đã giải quyết được rất nhiều vụ án từ nhỏ
đến đặc biệt nghiêm trọng, hạn chế sự thất thoát của Ngân sách Nhà nước. Cụ thể là từ
2016 đến 2021, chúng ta đã giải quyết được 7463 vụ án tham nhũng khác nhau với
14540 bị cáo được đưa ra xét xử, thực hiện nhiều đợt phong tỏa, thu hồi tài sản lên đến
hàng chục nghìn tỷ đồng theo quy định của pháp luật. Trong năm 2021, các cơ quan
chức năng đã phát hiện và khởi tố 2 vụ đại án gây rúng động cả nước. Đầu tiên là đại
án Việt Á, mặc dù được Nhà nước giao cho nhiệm vụ nghiên cứu và sản xuất bộ xét
nghiệm PCR Covid-19 nhưng công ty đã không hoàn thành tốt nhiệm vụ khi đưa ra thị
trường sản phẩm chất lượng kém. Mặc dù biết sản phẩm của mình không đạt yêu cầu,
nhưng vì lòng tham vô đáy mà bán rẻ sinh mạng của đồng bào, công ty Việt Á đã hối
lộ cho các giám đốc trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) trên khắp cả nước trong việc
nâng khống giá kit test nhằm trục lợi cá nhân. Ví dụ trong một cuộc đấu thầu, người
chiến thắng là người có sản phẩm với mức giá thấp nhất. Có 3 công ty tham gia đấu
thầu, trong đó có Việt Á, công ty đầu tiên ra giá 6.000 đồng một kit test, công ty thứ
hai là 8.000 đồng một kit test còn Việt Á là 10.000 đồng một kit test. Theo lẽ thường
thì công ty đầu tiên sẽ là người chiến thắng nhưng Việt Á đã nói với các giám đốc rằng
nếu cho họ thắng đấu thầu thì họ sẽ chia lợi nhuận với tỉ lệ 6:4, tức là các giám đốc sẽ
nhận được 4.000 đồng một kit test. Vì vậy, với thủ đoạn đó công ty Việt Á đã thắng
các cuộc đấu thầu, trực tiếp nâng khống giá bán ra cho người dân cao hơn so với ban
đầu. Cho đến khi bị khởi tố, Việt Á đã có doanh thu lên tới 4.000 tỷ đồng, trong đó thu
lợi bất chính gần 2.000 tỷ đồng. Có tổng cộng 102 bị can được đưa ra xét xử, trong đó
có nhiều người nắm giữ chức vụ cao trong Nhà nước, như là Nguyễn Thành Long (Bộ
trưởng Bộ Y tế) , Chu Ngọc Anh (Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành Phố Hà Nội, cựu
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ) và các giám đốc trung tâm kiểm soát bệnh tật
(CDC) của 62/63 tỉnh thành cả nước. Đại án thứ hai cũng lớn không kém đó là đại án
“chuyến bay giải cứu”, nói sơ qua một chút là vào năm 2021 thế giới đang trải qua đợt
dịch Covid-19 lớn chưa từng có và các chuyến bay giải cứu được lập ra nhằm đưa các
kiều bào từ các khu vực chịu ảnh hưởng nặng của Covid-19 trên toàn thế giới về Việt
Nam để tránh dịch. Xuất phát từ mục đích cao cả của Chính phủ với tinh thần “không
một ai bị bỏ lại phía sau”, nhưng một bộ phận công chức biến chất đã lấy do là chi phí
vận chuyển cộng với dịch vụ đắt đỏ nên đã đẩy giá vé lên cao bất thường, thủ tục rườm
rà gây khó khăn cho những người có nguyện vọng muốn về nước. Từ năm 2021 đến
nay, đã có tổng cộng 2.000 chuyến bay giải cứu được thực hiện, đưa hơn 200.000
người về nước, theo quá trình điều tra của Bộ Công An, mỗi chuyến bay có thể thu lợi
bất chính 2 tỷ đồng, tổng cộng là 4.000 tỷ đồng, một con số cũng không kém cạnh gì
đại án Việt Á. Những người bị bắt cũng toàn là nắm giữ chức vụ cao trong Nhà nước:
Tô Anh Dũng (Thứ Trưởng Bộ Ngoại giao), Nguyễn Thị Hương Lan (Cục trưởng Cục
Lãnh sự), Lê Tuấn Anh (Chánh Văn phòng Cục Lãnh sự) và những người khác tổng
cộng có 52 người.

Sang giai đoạn 2022-2023, chúng ta cũng đã giải quyết nhiều vụ án tham nhũng
mang tính tổ chức cao, thủ đoạn tinh vi hơn giai đoạn trước, điển hình trong số đó
chính là vụ án tại Cục Đăng kiểm Việt Nam. Vào tháng 10 năm 2021, sau khi nhận
được nhiều đơn tố giác về việc chỉnh sửa thông số kỹ thuật trên xe trái phép, công an
đã vào cuộc điều tra và phát hiện một đường dây hối lộ liên kết giữa các trung tâm
đăng kiểm và Cục Đăng kiểm Việt Nam. Tiền hối lộ được chuyển định kỳ theo quý
nhằm bao che việc thay đổi thông số kỹ thuật, bỏ qua lỗi vi phạm trong quá trình kiểm
tra xe và những việc khác. Đây là một việc không thể chấp nhận được vì khi để một
chiếc xe không đạt tiêu chuẩn tham gia giao thông trên đường thì hậu quả của nó là
không lường trước được.

2.2. Nguyên nhân và tác hại của tham nhũng

2.2.1. Nguyên nhân

Nói đến nguyên nhân dẫn đến thực trạng tham nhũng ngày nay, chúng ta có thể
chia ra thành các yếu tố sau đây:

Đầu tiên, tham nhũng là biểu hiện của một nền kinh tế yếu kém, lỏng lẻo. Tại các
nước phát triển, tham nhũng ít khi xảy ra vì các hoạt động kinh tế của họ luôn được
công khai, minh bạch. Còn tại các nước đang phát triển thì trình độ dân trí còn chưa
cao dẫn đến một số thành phần biến chất lợi dụng để tư lợi cá nhân

Tiếp theo là công tác giáo dục tư tưởng, chính trị chưa kỹ. Khi mà một Đảng viên
không được quán triệt về đạo đức, tư tưởng không đến nơi đến chốn thì sẽ dẫn đến sự
suy đồi đạo đức nghiêm trọng, bị các phần tử phản động bên ngoài gây sự hoang
mang, nghi ngờ về thể chế Nhà nước. Từ đó hình thành tư tưởng lệch lac, cấu kết với
các phần tử phản động bên ngoài thực hiện các hành vi chống phá Nhà nước từ bên
trong. Và tham nhũng và cách tốt nhất để thực hiện điểu đó vì có thể tư lợi cá nhân,
vừa gây lũng đoạn nền kinh tế dẫn đến sự sụp đổ của Nhà nước.

Thêm vào đó, hệ thống pháp luật của nước ta còn nhiều hạn chế và hình phạt cho
hành vi tham nhũng vẫn còn quá nhẹ. Đây là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến thực trạng
tham nhũng đang tràn lan hiện nay. Pháp luật của nước ta còn nhiều kẽ hở, tạo điều
kiện cho những viên chức biến chất lách qua khe cửa hẹp mà thực hiện hành vi tham ô
mà khi bị bắt thì cũng khó mà xử lý do không đủ cơ sở để khởi tố. Trong lịch sử nước
ta, chỉ có Trần Dụ Châu – cựu Cục trưởng Cục Quân nhu (tiền thân của Tổng cục Hậu
cần, Quân đội Nhân dân Việt Nam) là người duy nhất bị xử tử do hành vi tham nhũng.
Kể từ đó tới nay, mặc dù hình phạt cao nhất cho hành vi tham nhũng là tử hình nhưng
Nhà nước ta vẫn còn quá nhân đạo trong việc xử lý những thành phần này. Trong vụ
án của Trần Dụ Châu, y đã từng gửi đơn xin giảm án tử hình cho Chủ tịch Hồ Chí
Minh, đồng chí Trần Đăng Ninh, lúc đó là Tổng cục trưởng Tổng cục Cung cấp đã
xem xét lá đơn còn Bác Hồ đã chỉ cho đồng chí Ninh thấy một cây xoan héo úa, vàng
lá và hỏi tại sao cây đó sắp chết. Đồng chí Ninh đã trả lời: “Dạ, thưa Bác vì thân cây
đã bị sâu đục một lỗ rất to, chảy hết nhựa...”. Bác lại hỏi: Thế theo chú muốn cứu cây
ta phải làm gì?. “Dạ, thưa Bác phải bắt, giết hết những con sâu đó đi.”, đồng chí Ninh
trả lời ngay lập tức. Bác gật đầu và nói: “Chú nói đúng, với loài sâu mọt đục khoét
nhân dân cũng thế, nếu phải giết đi một con sâu mà cứu được cả rừng cây thì việc đó là
cần thiết, hơn nữa còn là một việc làm nhân đạo”. Sau đó, Bác đã quyết định bác đơn
xin ân giảm án tử hình của Trần Dụ Châu. Điều đó cho thấy sự quyết đoán của Bác Hồ
trong việc xử lý hành vi tham nhũng, từ đó tạo ra tấm gương răn đe những người khác
không nên tái phạm. Đây là thứ mà Nhà nước hiện tại vẫn thực hiện chưa tốt.

Nhưng nói đi cũng phải nói lại, chính sách đối đãi và tiền lương của Nhà nước
đối với công nhân viên chức là quá thấp so với chi phí sống ngày càng tăng hiện nay.
Điều đó đã ép buộc họ phải làm mọi cách để liếm thêm thu nhập, thậm chí là phải
tham nhũng để nuôi sống gia đình.

2.2.2. Tác hại

 Tác hại: Nhắc tới tham nhũng đây có thể coi là vấn đề vô cùng cấp bách và đang
diễn ra hằng ngày khi một bộ phận Đảng viên và Lãnh đạo gây thất thoát và làm thiệt
hại kinh tế của nhà nước ta:

- Gây ra hiện tượng lũng đoạn về kinh tế và chính trị của một quốc gia làm cho
nước ta bị rơi vào tình trạng khủng hoảng và ảnh hưởng tới tất cả mọi mặt của
đời sống xã hội và kinh tế của quốc gia trong thời gian dài hoặc ngắn là tùy vào
tình trạng tham nhũng
- Gây mất đoàn kết trong nội bộ và sự nghi ngờ đến từ phía quần chúng nhân dân
với sự lãnh đạo của Đảng và điều hành của nhà nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ
Nghĩa Việt Nam.
- Làm giảm sức mạnh về mặt tinh thần và ý chí của những cán bộ thuộc các cơ
quan cấp thấp hơn
- Gây tổn thất nặng nề đến với ngân sách quốc gia, nó còn tài sản và thành quả
lao động của nhân dân trong thời gian làm việc và đóng thuế cho chính phủ.
- Làm suy yếu sức mạnh tổng thể của quốc gia và tạo cơ hội chống đối cho các
thế lực thù địch phản động.

Tiểu kết chương 2: Tham nhũng đang là một vấn đề vô cùng là nghiêm trọng và
khó kiểm soát từ các cơ quan chuyên trách cho đến những cơ quan không chuyên
trách, các thành phần tham nhũng đã tạo ra một tiền lệ cho các cuộc đấu đá thanh trừ
nội bộ, nó làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến bộ mặt của nhà nước và lòng tin sâu sắc
của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Và chính vì vậy việc
nhìn nhận và nhận thức rõ vấn đề này.
Tài liệu tham khảo
1. B.H (26/8/2011). Tình hình tham nhũng và công tác phòng, chống tham nhũng
thời gian qua. https://btgtu.binhthuan.dcs.vn/Tintuc/post/1095/tinh-hinh-
tham-nhung-va-
2. Lê Xuân Lịch, Đức Thi (11/8/2022). Bài 2:Tình hình tham nhũng ở Việt Nam.
https://www.bqllang.gov.vn/tin-tuc/tin-tong-hop/12523-bai-2-tinh-hinh-tham-
nhung-o-viet-nam.html

3. Tuyến Phan (2/1/2023). Toàn cảnh vụ ‘chuyến bay giải cứu’ sau 1 năm khởi tố
điều tra. https://thanhnien.vn/toan-canh-vu-chuyen-bay-giai-cuu-sau-1-nam-
khoi-to-dieu-tra-1851538213.htm