Professional Documents
Culture Documents
Kuwentuhan tayo
Mayroon tayong iba’t ibang karanasan na paggamit ng wika, Ingles man ito o Filipino o
ibang wika. May mga gumagamit ng Filipino para masabing makabayan sila. Ang iba naman,
gumagamit ng Ingles sa dayuhang kausap o hanapbuhay o kaya ay para magpasikat sa kausap
nila. Ano ang karanasang hindi mo malimutan sa paggamit ng wika? Tiyaking hindi lalampas sa
isang pahinang papel ang iyong kuwento.
Bilang isang estudyante na nasa tersyarya, marami na akong karanasan tungkol sa mga
makabayan kunoo ngunit mali mali naman ang balarilang ginagamit. Ktulad sa facebook at kahit
sa totoong buhay, litung-lito ang mga Pilipino sa paggamit ng ‘ng’ at ‘nang’. Kahit ako noong
ako’y bata pa. Ngunit kalaunan, nalaman kong ang ‘nang’ pala ay ginagamit na panghalili sa
‘noong’.
Isa pa ay ang mga trying hard maglagay ng mga pagkahaba habang ingles na quotes sa
profile picture nila sa facebook ngunit mali-mali naman ang balarila. At ang iba, kokopyahin pa
ang mga kinuhang kotasyon sa pook sapot at di man lang isasama ang pangalan ng nagsabi para
magmukha silang matalino at maging sikat.
Madami pa akong nais matutunan sa ating pambansang wika, kaya labis ang aking saya
na mayroon akong asignaturang ganito upang higit ko pang mahalin ang sarili kong wika.
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Panuto: Pumili ng isa sa mga nakatala sa ibaba at sikaping maipaliwanag ang ng mga sitwasyon
o pangyayari.
Halimbawa ng Dayalek
Ang pangungusap na “Anong pangalan mo” ay maaaring sabihin sa iba’t ibang
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
dayalek.
Idyolek
Kahit mayroong pamantayang itinuturo sa pagsasalita, nagkakaroon pa rin ng
pagkakaiba ang bawat indibidwal ng kanilang paraan para bigkasin ang mga ito. Ganito
ang konsepto ng idyolek. Nakaayon ito sa istilo sa pagpapahayag at pananalita.
Karaniwang naririnig ito sa mga sikat na personalidad na nag-iiwan ng marka sa
pagbitaw ng kanilang linya sa mga programa at pelikula nila.
Halimbawa ng Idyolek
“Hindi kita tatantanan!” -Mike Enriquez
“May tama ka!” -Kris Aquino
“Walang himala!” -Nora Aunor
“Lumipad ang aming team…” -Jessica Soho
“Handa na ba kayo?” -Korina Sanchez
“I am sorry.” -President Gloria Macapagal-Arroyo
“Char-char lang mga momshie.” -Melai Cantiveros
“Bawal ang sad dapat happy!” -Ryzza Mae Dizon
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Sosyolek
Naipapangkat din ang mga tao ayon sa kanilang personalidad, kasarian, at
katayuang socio-ekonomiko. Ang pagkakapangkat na ito ay nagbubunga rin ng
kanilang sariling paggamit at pagbigkas ng mga salita na tinatawag na sosyolek o
sosyalek. Ito ay tinatawag ding pansamantalang Barayti lamang dahil ginagamit
lamang ito ayon sa uri ng taong kausap at sisiguruhing kaya niyang intindihin at
unawain ang ginagamit na wika. Kadalasan ding umuusbong ang Barayting ito ayon sa
napapanahong uri ng pagsasalita tulad ng bekimon at jejemon.
Halimbawa ng Sosyolek
Mga repa, nomo na. Walwal na! (Jeproks/ balbal)
Si Yorme, maraming nahuli, mga etneb. (Salitang kanto/ pinauso ni Mayor Isko
Moreno)
Eow pfouh? Muztah nah? (Jejemon)
Echoserang frog ka. Chinorva mo akez. (Bekimon/ Gay Linggo)
Anong chenes mo sa inispluk mo? (Bekimon/ Gay Linggo)
OMG! So init naman here. I can’t! (Conyo language)
So haba naman ng pila. I am so inip na. (Conyo language)
Ayan na ang mga Hathor. Sugod mga sang’gre! (Fans ng Encantadia)
BTW, JWU. Need something to do. BRB. (Millennial online language)
Mag-online ka na para makita ko ang OOTD mo. (Millennial online language)
More Info: Halimbawa at Kahulugan ng Sosyolek
Ekolek
Ang pamilya ang pinakamaliit at pinakamahalagang yunit ng isang pamayanan.
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Ito rin ang dahil kung bakit kahit sa loob ng tahanan ay nakagagawa ng kani-kanilang
paraan para gamitin ang banggitin ang mga salita. Ang Barayting ekolek ay tumutukoy
sa mga salita at wikang ginagamit sa loob ng tahanan at kadalasang tumatatak sa mga
bata. Ito rin ay ang ginagamit sa pakikipag-usap araw-araw.
Halimbawa ng Ekolek
Mom, dad/ Nanay, tatay/ Mommy, daddy/ Ma, pa
pamingganan/ platuhan/ lagayan ng kubyertos
CR/ banyo/ kubeta/ palikuran
itaas/ second floor
mamam/ tubig
am-am/ kain
diko/ ditse/ sangko/ sanse/ ate/ kuya
baby/ bunso
lola/ granny/ mamu/ la/ inang
lolo/ granpa/ Papu/ lo/ itang
More Info: Halimbawa at Kahulugan ng Ekolek
Etnolek
Mayroon namang mga salitang likas at naging pagkakakilanlan na ng mga
pangkat etniko sa bansa. Ang tawag sa Barayting nabuo nila ay etnolek. Batay ito sa
mga etnolonggwistong pangkat sa Pilipinas. Ang mga salitang ito ay kadalasang likas sa
kanila ngunit naging tanyag na rin para sa ibang lahi o pangkat.
Halimbawa ng Etnolek
Adlaw – araw, umaga
Bagnet – sitsarong gawa sa Iloko
Vakuul – pantakip sa ulo ng mga taga-Batanes o Ivatan
Palangga – mahal, iniirog, sinta
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Creole
Kasama rin sa Barayti ng wika ang pagkakahalo ng wika o salita ng mga
indibidwal mula sa magkaibang lugar o bansa. Ang tawag dito ay creole. Nag-umpisa
raw ang konsepto ng mga wikang creole noong ika-17 hanggang ika-18 siglo kung saan
laganap ang pagsakop sa iba’t ibang bansa. Sa Pilipinas, ang wikang Kastila ang
pinakamaimpluwensiya sa lahat dahil 333 taon tayong nasakop ng mga ito. Nagkaroon
pa nga ng isang wikang lokal na halaw sa pinagsamang wikang Tagalog at Kastila, ang
Chavacano na sinasalita sa ilang bahagi ng Cavite at Zamboanga.
Halimbawa ng Creole
Mga kataga at pangungusap sa wikang Chavacano
Pidgin
Mayroon namang Barayti ng wika na walang pormal na estruktura. Tinatawag na
pidgin ang mga wikang ginagamit ng dalawang indibidwal mula sa magkaibang bansa
upang magkaintindihan. Kung sa salitang kolokyal, masasabing ang ganitong usapan ay
‘maitawid lamang,’ Tinagurian din ang pidgin bilang “nobody’s native language ng mga
dayuhan. Itinuturing din ito bilang ‘make-shift’ language o wikang pansamantala
lamang. Gayunman, kahit na kulang-kulang ang mga ginagamit na salita at
pandugtong, nananatiling mabisa ito sa pagtatalastasan ng dalawang tao mula sa
magkaibang lahi.
Halimbawa ng Pidgin
“You go there… sa ano… there in the banyo…” (English carabao)
“Ako benta mga prutas sa New Year para swerte.” (Chinese na sumusubok mag-
Filipino)
“What’s up, madrang piporrrr…” (Koreanong si Ryan Bang sa kaniyang programa)
“Ikaw bili sa kin daming tikoy…” (Chinese na sumusubok mag-Filipino)
“I am… you know!” (English carabao)
“Ako wara masamang barak… / Ako walang masamang balak…” (Japanese na
nagta-Tagalog)
“Ako punta kwarto wag na ikaw sama…”
“Ako lugi na wag ka na tawad…”
“Are you foreigner? Where?”
“Don’t me. Don’t us…”
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Register
May mga uri naman ng wikang ginagamit lamang sa isang partikular o
espisylaisadong domain. Ang Barayting ito ay tinatawag na register. May tiyak na
pakahulugan ang mga salitang ginagamit dito na tanging ang mga taong kabilang sa
isang partikular na pangkat lamang ang nakaiintindi o nakauunawa. May tatlong uri ng
dimensyon ang Barayting register.
Pinagkunan:https://wika101.ph/barayti-ng-wika/
Introduksiyon Gawain 2: Punla Likha
Ipakilala ang sumusunod at ilahad ang kanilang nagawa na may kinalaman sa mga
isyung pangwika:
1. G. Virgilio S. Almario
Bakit ito ang ninais ni Gng. Arroyo, ano ang kaniyang naging batayan sa pag-
uutos na palakasin ang Ingles bilang wikang panturo? Ito ang katwiran. Mahina sa
Ingles ang mga estudyante, ayon sa taya ng noo’y Pangulo. Nagulat siya nang
malaman na maraming bakanteng trabaho sa mga call center ang di napupunuan
dahil bumagbagsak sa eksaminasyon sa Ingles ang mga aplikante. Dagdag pa niya,
Ingles at wika ng Information at Communication Technology o ICT. Ang solusyon ng
Pangulo sa problema ay ang agarang pagpapalakas sa Ingles bilang wikang panturo.
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Sa pagtataguyod nina Dr. David Michael M. San Juan, convenor Tanggol Wika at
Dr. Antonio Contreras at paglahok ng mga guro, napagkasunduan sa diyalogo na
muling sumulat sa CHED ang mga guro upang pormal na i-recovene ang Technical
Panel/Technical Working Group sa Filipino at ang General Education Committee,
kasama ang mga kinatawan ng mga unibersidad na naggigiit ng pagkakaroon ng
asignaturang Filipino sa antas tersyarya.
Introduksiyon Gawain 3
Gawaing Interaktibo: Gapas-Dunong
Pumili ng dalawa mula sa bilang 1-5. Magbigay ng sariling karanasan at/o obserbasyon
batay sa paggamit ng Wikang Filipino sa:
1. Lugar umpukan
2. Paaralan
3. Pamilihang bayan
4. Paradahan
5. Kapilya/simbahan
Kapilya/simbahan
Bagaman hindi ako madalas magsimba, isang obserbasyon na napansin ko ay ang
pagpapanatili ng wikang Filipino bilang wikang ginagamit sa mga dasal, orasyon at iba pa.
Marapat na panatilihin ang mga ganitong gawain upang mas mapaglinang ang kulturang
namana pa natin sa ating mga ninuno. Bagaman may halo ng ingles ang mga sermon ng mga
pari, pinapanatili pa ring Filipino ang wika sa pangkabuuan ng misa.
Paradahan
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Panuto: Buuin ang concept map ukol sa iba’t ibang isyung pangwika. Tukuyin ang
pagkakatulad at pagkakaiba ng mga ito.
Wikang
MgaFilipino
Isyung Pangwika Noong taong 1934, nagtawag ng isang konstitusyunal na kumbensyon at ang isa sa kanilang pinagtalunan
1934 ay kung ano ang itatatag na wikang pambansa. Nagkaroon ng pagtatalo, wikang katutubolaban sa wikang ingles.
CONVEN- Subalit tinaguyod ni Lope K. Santos ang wikang katutubo sa pamamagitan ng paglalagay ng pamantayan na dapat ang
TION N
wikang pambansa ay ibatay sa wikang umiiral.
Naging kontrobersyal na pangulo ng bansa si Arroyo dahil sa paglalabas nya ng Ehekutibong Utos
bilang 210 na may ngalang Pagtatatag ng Patakaran Upang Palakasin an Paggamit ng Wikang Ingles Bilang
EO 210 Pangalawang Wika sa Sistemang Pang-Edukayon.Bakit ito ang ninais ni Gng. Arroyo, ano ang kaniyang naging
batayan sa pag-uutos na palakasin ang Ingles bilang wikang panturo? Ito ang katwiran. Mahina sa Ingles ang mga
estudyante, ayon sa taya ng noo’y Pangulo.
Inilabas ng CHED ang CMO No. 20, Series of 2013 na nagtakda ng core courses sa bagong kurikulum sa
CHED antas tersarya sa ilalim ng K to 12:”Understanding the Self; Readings in Philippine History; The Contemporary World;
MEMO Mathematics in the Modern World; Purposive Communication; Art Appreciation; Science, Technology and Social
NO.20 Ethics.” Kumpirmadong walang asignaturang Filipino sa planong kurikulum ng CHED sa ilalim ng K to 12.
John Nicko Carlo S. Castillo SETYEMBRE 1, 2020
BSCE 2-A
Kontekstwalisadong Komunikasyon Sa Filipino
Ang mga nakatalang isyung Pangwika sa itaas ay mga naging suliranin na hinarap ng
ating bansa upang makamit ang pagkakabuklod bukld ng napakaraming dayalekto sa Pilipinas.
Ang pagkakaiba iba laang nila ay ang mga taong kabilang at mga taon kung kailan nangyari.
Ngunit ang pagkakapare parehas ng bawat isa ay nalampasan ito ng ating bansa at ngayon ay
may iisang wika.
May Pamimilian: Piliin sa pamilian ang tinutukoy o itinatanong sa bawat aytem. Isulat sa
Panggawaing Notbuk ang iyong sagot (15pts.)