Modyul Sa Panitikan NG Pilipinas PDF

1|Page PANITIKAN
PANIMULA
Mahilig ka bang makinig ng drama o balagtasan? Mahilig ka rin
bang manood ng mga pelikula? Alam mo bang ang drama, balagtasan, at
pelikula ay mga anyo ng panitikan?
Ang Panitikan sa kasalukuyang panahon ay madali nating

matunghayan sa maagang paraan dahil sa teknolohiya. Ang mga awit at
tula ay nairekord sa tape recorder at compact disk (CD) at naisasaplaka
ang mga tula. Ang mga maikling kwento ay napakinggan sa radio at
naisasatelebisyon naman ang mga dula. Ang mga nobela naman ay
naisasapelikula.
Alam mo bang noon pa mang unang panahon, an gating mga

ninuno ay mahilig na sa panitikan? Paano kaya nila naipakita ang kanilang
pagkahilig sa panitikan?
KATURINGAN
Ano ang Panitikan? Ito’y pagpapahayag na kinapapalooban ng

katotohanan at pagpapahayag sa paraang nagpaparanas sa bumabasa ng
kaisipan at damdamin ng manunulat, at sa paraang abot-kaya ng
mangangatha o manunulat. Sa panitikan naitatanim ng isipan ng
mambabasa ang isipan ng manunulat ng iba’t ibang panahon ng iba’t
ibang bansa. Walang kamatayan ang panitikan at mapalad ang
mambabasa sa kasalukuyan sapagkat nababasa niya ang iba’t ibang
pagbabagong nagaganap di-lamang sa daigdig na ginagalawan niya kundi
sa daigid na nakalipas na panaho.
KAHALAGAHAN
Sa pagbasa ng panitikan, maaangkin ng mag-aaral ang isang

kamalayan para sa katutubong tradisyon, na magiging gabay sa pagbasa
at pagpapahalaga sa panitik, sa anumang wika nasusulat ito, sa pananaw
ng isang Pilipino. Sa gayo’s napatitibay ang mga pagpapahalaga sa
sariling kultura’t kabihasnan. Masasabi natin na mayroong sariling
tradisyong maihahambing sa ibang tradisyon ng ibang pook sa daigdig.
Itinatampok sa panitikan ang buhay, kaugalian, mga karanasan at
kalagayan ng lipunan o sakop ng mga taong naghahari sa kinaukulang
panahon. Salamin ito ng panahon, ng kaligayahan, ng kalungkutan, ng
pakikibaka, ng pagbabago, ng pagkakasundo, at ng pag-unlad. Larawan
ng sangkatauhan ang panitikan.
2|Page PANITIKAN
PAG-ARALAN AT SURIIN
Napapangkat ang panitikang Pilipino sa dalawang paraan ng pang-

uuri:
1. Ayon sa paghahalin
2. Ayon sa anyo
Ang panitikan ayon sa Paghahalin
Ayon sa paghahalin, ang panitikan ay napapangkat sa dalawa
1. Pagsasalindila o ang paraan ng paglilipat ng dila o bibig-

nangyari ito noong unang panahon nang ang ating mga ninuno
ay kulang pa sa kaalaman sa Sistema ng pagsulat. Puro
pagbigkas lamang ang paraang ginagamit. Paulit-ulit nilang
pinakinggan hanggang sa matanim sa kanilang isip and mga
tula, awit, o nobela. Kadalasan, nagtitipun -tipon sila upang
makinig ng mga kwento, dula, at tula. Sa madalas nilang
pakikinig at pagbigkas, naisasalin ito hanggang sa sumunod na
henerasyon.
2. Pasalinsulat o paraan ng paghahalin – nagawa ito noong
panahong natutuhan na ng ating mga ninuno ang alpabeto. Ang
mga panitikan ay isinulat o inukit at ginuhit sa balabak ng kahoy
o mga dahun-dahon. Nang dumating ang mga kastila, dala nila
ang imprenta at napag ingatan ngunit ang karamihan ay di
naitala hanggang sa tuluyan nang kalimutan at nawala.
Sa kasalukuyan, dahilan sa mabilis na pag-unlad ng mga

kagamitang elektroniko, ang pamamaraan ng paghahalin ng panitikan ay
unit-unti nang naragdagan. Ito’y sa pamamagitan ng paggamit ng mga
cassette at compact disc. Marahil, darating ang araw na ang bagong
paraan ng paghahalin ay tatawaging pansalintroniko.
Subukan Natin Ito
Sagutin ang mga sumusunod.
1. Ano ang tawag sa paraan ng paghahalin ng panitikan sa

pamamagitan ng dila o bibig?
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
3|Page PANITIKAN
______________________________________________________
______________________________________________________
2. Sino ang nagdala ng imprent sa ating bansa? Ano ang kahalagahan

ng imprenta sa ating panitikan?
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
3. Sa kasalukuyang panahon, anu-anong makabagong paraan ng

paghahalin ng panitikan ang karaniwang ginagamit? Makabubuti ba
ito o hindi? Ipaliwanag.
______________________________________________________
______________________________________________________
_____________________________________________________
Pag-aralan at Suriin Natin Ito
Ang Panitikan ayon sa Anyo

Ayon sa anyo, ang panitikan ay nahahati sa tatlong uri:
1. Patula
2. Patuluyan
3. Patanghal
Ang panitikan ay nasa anyong Patula kung ito ay saknungan. Ang
mga pantig sa bawat taludturan ay maaaring may bilang o sukat at may
magkakasintunog o magkakatugmang pantig sa hulihan. Maari rin naman
itong Malaya at wala ang mga katangiang unang binanggit.
Patuluyan naman ang anyo ng panitikan kung tulad lamang sa pang
araw-araw na takbo ng pagsasalita o mga kaisipan ang paglalahad. Sa
halip na pasaknong ang mga taludtod, ito ang patalata.
Ang panitikan ay patanghal kung ito’y isinasadula sa entablado, sa
bahay, sa bakuran, o kahit na sa daan o saan man. Ito’y maaring patula o
patuluyan, dahil maaaring ang dayalog nito ay nasusulat sa alinman sa
dalawang anyo. Ang panitikan sa patanghal sa kaanyuan ay hindi
nagiging ganap hangga’t hindi ipinalalabas o isinasagawa sa tanghalan o
dulaan. Salitaan ang pagkakasatitik nito. Maaring magkaroon ng tatlo,
dalawa o isang yugto, kung saan ang bawat yugto ay binubuo ng tagpo.
Noong unang panahon, sa moro-moro, ang tagpo ay tinatawag na
Kuwadro.
4|Page PANITIKAN
Subukan Natin Ito
1. Ano ang tatlong uri ng panitikan ayon sa anyo?
a. ____________________________________________________
b. ____________________________________________________
c. ____________________________________________________
2. Ano ang pagkakaiba ng bawat isa?

______________________________________________________
______________________________________________________
Tandaan Natin
1. Ang panitikan ay isang pagpapahayag na kinapapalooban ng
katotohanan at pagpapahayag sa paraang nagpaparanas sa
bumabasa ng kaisipan at damdamin ng manunulat, at sa paraang
abot-kaya ng mangangatha o manunulat.
2. Ang Panitikang Pilipino ay napapangkat sa dalawang paraan ng pag-
uri: ayon sa paghahalin at ayon sa anyo.
3. Batay sa paghahalin, ang panitikan ay pasalindila kung ito ay
nagsasalin-salin sa pamamagitan ng bibig o dila. Ito’y nangyari
noong panahong wala pang sistema ng pagsulat.
4. Ang paghahalin ay nagging pasalinsulat simula nang matuto ng
alpabeto ang ating mga ninuno. Unang isinulat ang mga panitikang
Pilipino sa mga balabak ng kahoy at mga dahun-dahon. Nang
dumating ang mga kastila, dala nila ang imprenta at naitala ang ilan
sa mga panitikan. Ngunit, ang karamihan ay tuluyan nang
nakalimutan.
5. Sa makabagong panahon ngayon at dahil sa pag-unlad ng
kagamitang elektroniko, ang paraan ng paghahalin ng panitikan ay
unti-unting nababago sa paggamit ng cassette tape at compact
disk. Maaring tawagin ang paraan ng naghahaling ito na
pasalintroniko.
6. Ayon sa anyo, may tatlong uri ang panitikan : patula, patuluyan, at
patanghal.
7. Ang panitikan ay nasa patula kung ito ay saknungan; ang
taludturan ay maaaring may bilang o sukat ang mga pantig at
magkasintunog o magkatugma and pantig sa hulihan. Ang anyong
5|Page PANITIKAN
patula ay maari rin namang Malaya at walang mga katangiang tulad
ng nabanggit.
8. Nasa anyong patuluyan ang panitikan kung ito ay patalata sa halip
na pataludtod and porma at ang mga salitang gamit ay
pangkaraniwan lamang o pang araw-araw na mga salita.
9. Ang panitikan ay patanghal kung ito’y isinasadula at ipinapalabas sa
tanghalan o dulaan. Salitaan ang pagkasatitik nito at ito’y may mga
yugtong binubuo ng tagpo.
Subukan Natin ang iyong Natutuhan
Punan ng tamang sagot ang patlang.

1. _____________ ang tawag sa paraan ng paghahalin sa
pamamagitan ng dila o bibig.
2. Nang matutong magsulat ang ating mga ninuno, ang panitikan ay
kanilang inukit o iginuhit sa mga __________________ na kahoy.
3. Ang mga ____________ ang nagdala ng imprenta sa Pilipinas.
4. Sa pamamagitan ng imprenta, napabuti ang ________________ na
paghahalin.
5. ________________ ang maaring itawag sa makabagong paraan ng
pagsasalin ng panitikan tulad ng paggamit ng cassette tape at
compact disc.
6. Ang _______________ ay anyo ng panitikan na ang salitang
ginagamit ay pangkaraniwang o pang araw-araw at nakasulat sa
pormang patalata.
7. Ang _____________________ ay anyo ng panitikan na maaring
patula o patuluyan subalit kailangang maipalabas sa tanghalan o
dulaan.
8-10. Ang tatlong anyo ng panitikan ay
___________________________,
_________________________________, at
____________________________________.
Ang Anyong Patula
Sa unang aralin, natutuhan mong isa sa mga anyo ng panitikan ay

anyong patula. Sa anyong ito , ang panitikan ay saknungan at ang bawat
taludturan ay maaring may bilang o sukat ang mga pantig. Ang mga
pantig sa hulihan ay maaring magkasintunog o magkatugma. Maari rin
namang ito ay Malaya at walang mga katangiang tulad ng nabanggit.
6|Page PANITIKAN
Pagkatapos mong basahin ang araling ito, makikilala mo ang iba’t
ibang halimbawa ng anyong patula na nakasulat sa Pilipino. Matutukoy
mo rin ang anyong patula sa pamamagitan ng pagbabasa nito nang
malakas at may damdamin at pakikinig sa tamang pagbigkas nito.
Basahin at Pakinggan Natin
Tunghayan natin kung papaano ipinaliwanag ni Gng. Lulu sa kanyang

pamangkin ang iba't ibang uri ng anyong patula. Pakinggan natin.
Yen-yen: Tita Lulu, bigyan po ninyo ako ng mga halimbawa ng mga tula.
Tita Lulu: Naku, Yen! Maraming uri ng tula! Ano ba ang gusto mo?
Yen-yen: Ganoon po ba, Tita? Akala ko basta tula, iisang uri lang.
TitaLulu: May tulang pasalaysay, tulang liriko, tulang dula o
pantanghalan,
at tulang patnigan. At sa ilalim ng bawat isa nito ay may iba't
iba
pang uri.
Yen-yen: Anu-ano pa ang uri ng tulang pasalaysay?
Tita Lulu: Ang mga uri ng tulang pasalaysay ay epiko, awit at korido, at
balad.
Yen-yen: Epiko? Madalas ko pong marinig iyon. Hindi po ba ang Biag ni
Lam-ang o Ang Buhay ni Lam-ang ay isang epiko?
Tita Lulu: Oo. Tama ka. Ang Biag ni Lam-ang ay isinulat ni Pedro
Bukaneg
na isang Ilokano. Isa pang halimbawa ng epiko ay ang
Indarapatra at Sulayman na isinulat ni Bartolome del Valle. Ang
epiko ay mahabang salaysay na patula. Maaari itong awitin o
lapatan ng tunog
Yen-yen: Hahaha! Tula pala iyon, Tita.
Tita Lulu: Nagulat ka ba sa iyong natutuhan? Alam kong kapag
napakinggan mo ay makikilala mo kaagad ito. Pag-usapan naman natin
ang soneto. Ito ay isa ring uri ng tulang liriko. Basahin natin ito:
Soneto ng Buhay
Sa balabang niyog, aking namamalas
Ang palabang buwang lumantad-sumilip
Sa abot-tanaw ko y sultanang liwanag
Na napapaasam sa aking pag-ibig...
Sa lunday na puting kabigin-itulak
Pati paningin ko'y naglalakbay-langit
Aling puso kaya ang di-mangangarap
Kung ang kalikasa 'y isang panaginip
Umigpa sa aking manlulumong diwa
Ang mga anino niring panimdim
Ang dalitang iwi' y nalimot na kusa
Madaling araw na, nang ako y gumising
7|Page PANITIKAN
Pangarap! Pangarap! Pangaraping buhay!
Kaambil: ligaya; katapat; libingan!
Yen-yen: Napakalalim naman po ng isinasaad ng sonetong iyan.
Tita Lulu: Ang sonetong iyan ay tungkol sa ating buhay. Minsan,
maganda ang nangyayari sa buhay ng tao. Minsan naman ay hindi
maganda at hindi natin gusto.
Yen-yen: Ano pa po ang ibang uri ng tulang liriko?
Tita Lulu: Mayroong elehiya, dalit, pastoral, at oda.
Yen-yen: Ano po ang pagkakaiba ng mga ito?
Tita Lulu: Ang elehiya ay tungkol sa kamatayan o panangis habang
ginugunita ang isang mahal sa buhay na namatay na. Ang dalit naman ay
nagsimula bilang awit sa pagsamba ng mga anito. Ito ngayon ay awit
tungkol sa relihiyon. Pakinggan mo itong halimbawa ng dalit na bibigkasin
ko. Ito ay isinulat ni Jose Corazon de Jesus.
Dalit ng Ang Ulan
Ulan! Hala, ulan! Punin mo ang bukid

Na ang hinihingi y ang dala mong tubig.
Basain mo kaming darang sa init
At iyong sabuyan ang ayaw maglinis.
Ulan! Hala, Ulan! Ibig kong makitang

Ngumiti sa iyo ang mga sampaga.
Ang tuyot na punlay diligan mo sana
Al nang ang bayan ko y guminha-ginhawa.
Ang oda ay nagpapaalam ng isang panaghoy, papuri, o iba pang

masayang damdamin.
Yen-yen: Paano ko po malalaman ang kaibahan nito sa tulang dula o

pantanghalan?
Tita Lulu: Ang mga tulang dula ay itinatanghal sa entablado. Kabilang
dito
ang komedya, melodrama, trahedya, parsa, at saynete.
Ang komedya ay dulang nagwawakas nang masaya. Ang

pagtatalo ng mga tauhan ay nauuwi sa pagkakasundu-sundo sa
bandang huli.
Yen-yen: Dipo ba ang komedya ay may halong katatawanan?
Tita Lulu: Oo. Nakatutuwa kasi ang mga pangyayari sa komedya kaya't
nasisiyahan ang mga manonood.
Yen-yen: Sa pagkakaalam ko p0 ay kabaligtaran naman ang nangyayari
8|Page PANITIKAN
kapag ang dula ay trahedya.
Tita Lulu: Malungkot ang pagwawakas ng trahedya sapagkat ang
tunggalian dito ay nauuwi sa pagkamatay o pagkatalo ng bida o
pangunahing tauhan.
Yen-yen: E ano naman po iyong iba?
Tita Lulu: Ang melodrama ay ginagamit sa mga musikal na dula. Dito ay
malungkot sa simula ngunit nagiging masaya ang pagwawakas.
Ang parsa ay magkakabit-kabit na mga pangyayaring
nakatatawa. Ang saynete naman ay mga tulang tungkol sa lugar
o pag-uugali ng tao.
Yen-yen: Napakarami po palang klase ng mga tula, ano?
Tita Lulu: Tama ka. Nabanggit ko kanina ang mga tulang patnigan. Ang
tatlong klase o uri ng tulang ito ay karagatan, duplo, at
balagtasan.
Yen-yen: Karagatan? Hindi po ba anyong tubig iyon?
Tita Lulu: Oo. Subalit karagatan din ang tawag sa isang larong hango sa
Alamat ng isang singsing na inihulog ng isang prinsesa sa dagat
dahil sa kagustuhan niyang makaisang-dibdib ang mahirap na
kasintahan.
Yen-yen: Ano po ang duplo?
Tita Lulu: Ang duplo ay katulad din ng karagatan. Paligsahan ito ng
husay
sa pagbigkas at pangangatwiran nang patula.
Ang balagtasan naman ang pumalit sa duplo. Ang pangalan nito ay

kinuha sa batikang manunulat na si Francisco "Balagtas" Baltazar
Ang balagtasan ay debateng isinatula. Ang taong namamagitan sa
dalawang naglalaban ay tinatawag na lakandiwa o lakambini. Ang
pagtatalo ay maaaring seryoso at maaari ring may pasaring. Ang
paksa ay tungkol sa iba't ibang aspeto ng buhay sa Pilipinas.
Mayroon akong iparirinig sa iyong modernong balagtasan. Ito ay
halaw saAng Bagong Bayani na isinulat ni Rafaela Pulmano.
Ipababasa ko ito kina Verna at Partick. Halikayo rito, Patrick, Verna
at bigyang-buhay ninyo itong balagtasang ito.
Verna at Partick: Opo, Tita.

Tita Lulu: Ikaw, Yen-yen, ang magsilbing lakambini.
Yen-yen: Sige po, Tita.
Tita Lulu: Sisimulan natin ang balagtasan matapos ipalkilala ang magka-
tunggaling sina Emma at Rafael na gagampanan nina Verma
at Patrick. Isang tindig lang ang babasahin ninyo. Maliwanag
ba? Verna, Patrick, at Yen-yen: Opo, Tita.
Tita Lulu: Sige, simulan na ninyo.Ang paksa ng balagtasang ito ay kung
Kaya Ba o Hindi Kaya ng mga Pilipinong Magkaisa?
Yen-yen: LAKAMBINI)
Yamang kapwa narito na ang makatang maglalaban
Simulan na agad natin itong ating Balagtasan
9|Page PANITIKAN
Unang tindig ay si Emma, siya y ating palakpakan,
Pag pumalpak, saka natin paulanan ng masinggan.
Verna: (KAYANG MAGKAISA-UNANG TINDIG)
Mahigit na pitong libo ang isla ng ating bansa
Bawat bayan mong puntahan, iba-iba yaong wika
Iba-iba ang ugali, kanya-kanyang paniwala
Ngunit tayo'y isang lahi na nilikha ni Bathala.
Dahil isang lahi tayo y nakaukit sa isipan
At puso ng Pilipino ang diwa ng makabayan
Kaya pag may inaapi, kung may dapat ipaglaban
Handa tayong magkaisa, kapit-bisig, damay-damay
Bakit tayong Pilipino taun-tao 'y nagdiriwang
Niyang ating tinatawag na Araw ng Kasarinlan?
Ito kayang bansa natin ay malayang matuturan
Kung noo'y di nagkaisa yaong ating kababayan?
Noong tayo y magkaisang ang diktador mapatalsik
layong mga Pilipino y iginalang ng daigdig
Ang EDSA ay siyang saksi na di tayo palulupig
Kapag tayo y nagkaisa ng damdamin, puso t isip!
Nagkaisa tayo noon, kaya bakit hindi ngayon?
Kaya nating magkaisa sa'n man tayo naroroon!
Kaya nating magkaisa sa mabuting nilalayon,
Isang lahi, isang dugo, isang mithi, isang nasyon!
Yen-yen: (LAKAMBIN)
Ang makatang nagpauna y maliwanag na nagsaysay
Anya’y kaya nating Pinoy na magkaisa, magkatuwang
Ang kanyang katunggali y atin namang pakikinggan
Tingnan natin kung talagang ang tuktok nga ay may laman!
Patrick: (HINDIKAYANG MAGKAISA-UNANGTINDIG)

Kalaban ko' y para palang sugarol na betobeto
Nakatikim lang manalo, umasa nang walang talo
Hindi komot noong araw, nagbuklod ang Pilipino,
Lagi na nga't kahit saa'y magkasangga na nga tayo.
Wag na tayong lumayo pa: marami d' yan na pamilya
Amat ina, mga anak, may alitan tuwi-t wina
Kung pamilya na kay liit ay di na nga magkaisa
Gaano pa tayong mga Pilipinong sangkaterba?
Ang dakilang Panginoo'y labingdal 'wa ang alagad
Isipin mo, labingdal 'wa - ang isa pa ay nag-Hudas
Kung sila nga na kokonti, magkaisa ay kayhirap,
Di lalo na tayong mga Pilipinong sangkatutak!
Tita, hanggang dito lang po?
Tita Lulu: Oo. Masyado nang mahaba. Naintindihan ba ninyo ang ibig
ipahiwatig ng balagtasan? Yen-yen, Verna at Patrick: Opo.
10 | P a g e P A N I T I K A N
Nasiyahan ka ba sa iyong pakikinig/pagbabasa? Ipagpatuloy mo ang
pagbabasang modyul at nang lalo mong matutuhan ang tungkol sa mga
anyong patula.
Mga Uri ng Anyong Patula
Ang mga anyong patula ay may apat na uri:

1. Tulang Pasalaysay
2. Tulang Paawit o liriko
3. Tulang dula o pantanghalan
4. Tulang patnigan
Mga Uri ng Tulang Pasalaysay

Ang tulang pasalaysay ay naglalarawan ng mga tagpo o
pangyayaring mahalaga sa buhay. Ito ay may tatlong uri: ang epiko, awit
at kurido, at balad.
Ang Epiko ay mahabang tulang inawit o binibigkas. Nauukol ito sa
kababalaghan at pagtatagumpay ng pangunahing tauhan laban sa mga
panganib at hamong kanyang natatanggap. Ang mga nagsulat nito at
naglayong gamitin ito sa ritwal.
1. Ang Biag ni Lam-ang ( Buhay ni Lam-ang) ay isang
halimbawa ng epiko. Isinulat ito ni Pedro Bukaneg na taga-
Abra. Ito ay kilala bilang pinakamatandang epikong naitala.
Nakasulat ito sa salitang Iloko at tungkol sa mga
pambihirang pakikipagsapalaran ni Lam-ang, ang
pangunahing tauhan ng epiko. Si Lam-ang daw ay binigyan
ng di-pangkaraniwang lakas at pananalita nang
ipinanganak. Isa pang halimbawa ng epiko ay tungkol sa
Ifugao na si Hudhud. Ang epikong ito ay kinakanta tuwing
may importanteng mga kasayahan, katulad ng anihan at
pagtatanim.
Awit at Korido ang mga tulang pasalaysay na may paksang
tungkol sa pagkamaginoo at pakikipagsapalaran ng mga
pangunahing tauhang mga reyna at hari, prinsesa at prinsipe o datu
at dayang. Ang awit ay may 12 sukat ng pantig,habang ang korido
naman ay 10 sukat. Ang Florante at Laura isang halimbawa ng
awit, Ang Ibong Adarna at Buhay na Pinagdaanan ni Donya
Mariang Asawa ng Ahas ay mga halimbawa ng korido.
Ang Balad ay tulang inaawit habang may nagsasayaw. Ginawa ito
noong matagal nang panahon. Mayroon itong anim hanggang
walong pantig. Isang halimbawa nito ay balitaw. Ang balitaw ay
debateng awit at sayaw tungkol sa pagmamahalan ng isang babae
at isang lalaki.
Subukan Natin Ito
Tanungin ang isang kasambahay o mga nakatatanda sa iyong mga

kamag-anakan kung mayroon silang natatandaang mga balad, awit,
korido at epiko. Isulat ito sa papel. Maaring mag hanap ng mga
halimbawa ng mga akdang anyong patula. Magbasa ng ilan sa mga ito.
Pag-aralan at Suriin Natin ito
Mga Uri ng Tulang Paawit o Liriko
Ag tulang paawit o liriko ay mayroon ding iba’t ibang uri. Ito ay ang mga
sumusunod:
1. Awiting Bayan – ang mga ito ay mula pa sa mga ninuno natin at

magpahanggang ngayon ay kinakanta o inaawit pa rin natin.
Pangunahing halimbawa ng awiting-bayan at ang Lupang Hinirang,
Ang Pambansang Awit ng Pilipinas. Iba pang halimbawa ay ang
Leron, Leron Sinta, Dalagang Pilipin, Bahay Kubo, at Paruparong
Bukid.
2. Soneto – ang tulang ito ay tungkol sa damdamin at kaisipan. Ito ay
may 14 na taludtod. Dito ay may mapupulot na aral ang
mambabasa. Ang halimbawa ng soneto ay and Sonnet on Worker’s
Right ni Amado M. Yuson na isinalin sa wikang Filipino ni Joey A.
Arrogante. Ito ay pinamagatang Soneto sa mga Karapatan ng mga
Manggawa.
3. Elehiya – ang tulang ito ay patungkol sa kamatayan o
pagdadalamhati, lalo na sa paggunita sa isang sumakabilang –
buhay na. Isang halimbawa ng elehiya ay ang isnulat ni Beinvenido
A. Ramos na may pamagat na Awit sa isang Bangkay.
4. Dalit- kilala ito bilang awit sa pagsamba sa mga anito. Ngayon, ito
ay awit ng pagpuri sa Diyos o kaya ay sa Birheng Maria na ina ng
Diyos o sa relihiyon.
5. Pastoral – mga tulang tungkol sa buhay sa bukid.
6. Oda – ito ay isang papuri, panaghoy, o iba pang masiglang
damdamin.
Walang tiyak na bilang ang pantig at taludtod rito.
Tulang Dula o Mga Uri ng Pantanghalan
Ang tulang dula o pantanghalan ay may limang uri. Ito ay ang mga
sumusunod:
1. Komedya – ang layunin nito ay gawing kawili-wili ang panonood sa

pamamagitan ng mga ginagawa ng pangunahing tauhan. Ang
wakas nito ay masaya. Ang kaguluhan sa bandang simula ay
naaayos. Ang pagkakasundu-sundo ng mga tauhan ang
nakapagpapasaya sa mga nanonood. Isang halimbawa ng komedya
na isinulat ni Juan Crisostomo Soto (o Crissot). Na tinaguriang “Ama
ng Panitikang Kapampangan,” ay ang Komedyang Kiki-Riki, isang
komedyang nakasulat sa Kapampangan ay may isang yugto.
2. Melodrama – gingamit ang tulang ito sa mga dulang musical.

Isang halimbawa nito ang Sarimanok na isinulat ni Steven Prince
“Patrick” C. Fernandez.
3. Trahedya – nauuwi ang dulang ito sa malagim o malungkot na
wakas. Isang halimbawa ng trahedya ay Ang Trahedya sa Balay ni
Kadil na isinulat ni Don Pagusara.
4. Parsa – ang parsa ay nakapagsasaya sa mga manonood dahil sa
mga dugtung-dugtong na mga pangyayaring nakatatawa.
5. Saynete – ang dulang ito ay tungkol sa mga mga lugar o pag-
uugali ng mga ito.
Mga Uri ng Tulang Patnigan

Ang tulang patnigan naman ay may tatlong uri. Ito ay ang mga
sumusunod:
1. Karagatan – ginagamit ang tulang ito sa laro, kadalasan tuwing
may lamay. Kunwari ay may matandang tutula tungkol sa dahilan
ng laro. Tapos ay paiikutin ang isang tabong may tanda. Kapag
huminto ang tabo sap ag-ikot, ang matatapatan nito at tatanungin
ng dalaga ng mga salitang matalinghaga o makahulugan. Ang
larong ito at nagmula sa isang alamat ng isang prinsesang
maghulog ng singsing sa karagatan. Ang sinumang binatang
makakuha ng singsing ay siya niyang pakakasalan.
2. Duplo – ito ay pumalit sa karagatan. Labanan ito ng pagalingan sa
pagbigkas at pagbibigay- katwiran nang patula. Ang mga pagbigkas
ay galling sa mga kasabihan, salawikain, at Bibliya. Ito ay madalas
laruin tuwing may lamay sa patay.
3. Balagtasan – ang balagtasan naman ang pumalit sa duplo. Ito ay
debate na binibigkas nang patula. Ipinangalan ito sa tanyag na
manunulat na si Francisco “Balagtas” Baltazar. Pinatanyag ito ng “
Hari ng Balagtasan” na si Jose Corazon de Jesus (Huseng Batute).
Subukan Natin Ito

Pagtambalin ang mga uri ng tulang nasa hanay A sa kanilang kahulugang nasa
hanay B. Isulat ang sagot sa patlang.
A B
________ 1. Elehiya a. Debateng isinatula

b. Mahabang tulang inawit o
________ 2. Balagtasan binibigkas at patungkol sa
mga kababalaghan o di-
pangkaraniwang
pakikipagtunggali ng
pangunahing tauhan
________ 3. Dalit c. Tulang dula na nakatutuwa
ang pangyayari
________ 4. Trahedya d. Tulang dula na malungkot
ang wakas
________ 5. Komedya e. Tulang patungkol sa
rehiliyon
________ 6. Epiko f. Larong batay sa singsing na
inihulog ng prinsesa sa
dagat
________ 7. Karagatan g. Tulang tungkol sa
nagdadalamhati
Tandaan Natin
1. Ang mga anyong patula ay may apat na uri: tulang pasalaysay,

tulang paawit o liriko, tulang dula o pantanghalan, at tulang
patnigan.
2. Ang mga uri ng tulang pasalaysay ay epiko, awit at korido, at balad.
3. Ang mga uri ng tulang paawit o liriko ay awitin-bayan, soneto,
elehiya, dalit, pastoral, at oda.
4. Ang mga Uri ng tulang dula o patanghal ay ang komedya, trahedya,
parse, saynete, at melodrama.
5. Ang mga uri naman ng tulang patnigan ay ang karagatan, duplo, at
balagtasan.
Subukan Natin ang Iyong Natutuhan

Sagutin ang mga sumusunod. Isulat ang sagot sa patlang.
1. Anu-ano ang uri ng anyong patula? Ibigay rin sa bawat anyong

patula ang iba’t ibang uri nito.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
___________________________________________________
2. Anu-ano ang tatlong uri ng tulang pasalaysay? Paghambingin ang
bawat isa.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
____________
3. Sagutin ang palaisipan.
Pababa Pahalang
1. Tulang tungkol sa bukid 3. tulang 14 ang taludtod
2. Awit tungkol sa relihiyon 4. tulang tungkol sa isang
yumao na
3. Pahayag ng isang papuri o 5. awit na tungkol sap ag-ibig,
panaghoy kawalang pag-asa, pangamba,
kaligayahan, pag-asa, at
kalungkutan
Mga Anyong Patuluyan

Sa araling ito, makilala moa ng iba’t ibang uri ng anyong patuluyan.
Ilan sa mga ito ay ang maikling kwento at kwentong bayan gaya ng
alamat, pabula, sanaysay, at nobela.
Pagkatapos ng araling ito, inaasahang:
 Makikilala moa ng iba’t ibang uri ng anyon patuluyang
nakasulat sa Filipino at
 Matutukoy moa ng mga katangian ng anyon patuluyan at ang
pagkakaiba nito sa anyong patula.
Pag-aralan at Suriin Natin ito
Mga Uri ng Anyong Patuluyan
Mga Kwentong-Bayan
Tayong mga Pilipino ay madalas na nagtitipun-tipon at karaniwang
nauuwi sa biruan, awitan, kwentuhan, at paglalaro. Ang kwentuhan ang
pinakakaraniwang nangyayari. Tungkol ito sa mga buhay-buhay o mga
namanang salaysay. Ito ngayon ang tinatawag na kwentong –bayan.
Ang kwentong-bayan o folktales sa Ingles ay mga pasalitang
pagsasalaysayan sa tradisyong patuluyan. Kinukwento it sa pamamagitan
ng natural na pag-uusap na pasalita na karaniwang nangyayari sa pang-
araw-araw nap ag-uusap.
Naiiba ito sa anyong patula kung saan ang pagbigkas ay artipisyal
dahil ito’y taludturan may sukat at tugma.
Ang salitang bayan sa kwentong-bayan ay nagsasaad na hindi alam
kung sino ang taong tiyak o pinakaunang naglalahad ng kwento. Ito’y
hindi nasusulat o nakasulat sapagkat ito ay nagpasalin-salin lamang sa
bibig ng marami. Walang tanging nagmamay-ari nito kundi ang bayan.
Ang mga kwentong-bayan ay nauuri ayon sa nilalaman at
pamamaraan ng pagkakalahad nito. Ang sumusunod ay iba’t –ibang uri
ng kwentong-bayan.
Alamat o Mito
Ang alamat o legend sa Ingles ay tumutukoy sa isang uri ng
kwentong-bayan na nagsasalaysay tungkol sa pinagmulan ng mga bagay-
bagay. Ito ay mga kwento tungkol sa pinagmulan ng simula.
Ito’y karaniwang kwento tungkol sa diyos diyosda. Bathala, o mga
anito. Kasama na rin ditto ang tungkol sa kanilang mga nilalang tulad ng
kalikasan, langit, mundo, at mga unang tao. Kaugnay na rin dito ang
tungkol sa pagsamba ng tao sa may lalang o maykapal (Diyos). May mga
pagkakataon ding may mga nilikha na tanging dinadakila o binabayani.
Ito’y dahil sa kanilang katapangan , kagitingan, o kapangyarihan.
Ilan sa mga mito sa ating bansa ay patungkol sa pagsamba, tulad
ng pagkaroon ng tinatawag na Gugurang ng mga Bikolano, Kabunian ng
mga Ilokano, Adwata ng mga Bilaan, at Bathala ng mga Tagalog. Kung
tungkol naman sa mga bayani, ang mga Bikolano ay may Handing, isang
magiting na bayaning pumatay sa isang Higantenh ahas.
Subukan natin Ito
Maglista ng limang alamat o mito na alam mo. Pagkatapos,
maghambingan kayo ng iyong mga kamag-aaral. Kung meron silang alam
na alamat o mito na hindi pa alam, pakiusapan mo silang ikwento ito sa
iyo. Ganoon din ang gagawin mo kung may alam kang hindi pa nila alam.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Pag-aaralan a Suriin Natin Ito
Ang Pabula
Ang pabula ay unang naging tanyag sa Greece dahil sa Aesop’s
Fable, mga kwento ni Aesop na isang Greek.
Ang Pabula ay mga kwentong-bayan na karaniwang isinasalaysay
ng mga magulang sa kanilang mga anak upang sila’y aliwin o pangaralan.
Dahil mahilig ang mga bata sa mga hayop, ang mga tauhan sa kwento ay
pawang mga hayop at ginamit upang kumatawan sa katangian o pag-
uugali ng tao. Halimbawa, ang ahas ay inihahalintulad sa isang taong
taksil, ang unggoy o matsing sa isang taong tuso, at ang pagong sa taong
makupad. Sa kalikasan naman, ang rosal ay kumakatawan sa babae o sa
pag-ibig, ang bubuyog sa isang mapaglarong manliligaw, at kung anu-ano
pa.
Sa ganitong paglalahad, naiiwasan ang makasakit sa damdamin ng tao,
sakali mang may nakikinig na maaring siya ang tinutukoy ng tema. Sabi
nga sa isang salawikain, “Bato, bato sa langit, ang tamaan ay huwag
magagalit.” Sa mga panahong supil ang pamamahayag, ang pabula ang
mabisang sandata upang maipahayag ang katiwalian at mailantad ito sa
mga kinauukulan.
Basahin ang parabola. Subukan mong bigyan ito ng kahulugan.

Isulat ang iyong sagot sa mga patlang na nakalaan.
Ang Don at ang Pulubi
May isang Don na nakadamit ng kulay ubeng de ilo na nabubuhay
ng araw-araw na karangyaan. Sa kanyang tarangkahan,
nakahambalang ang isang pulubi, si lazarus. Kung Kumikirot ang buong
katawan ni Lazarus dahil sa sobrang gutom. Nakatanghod siya at
natatakam sa mga pagkaing nahuhulog mula sa mesa ng Don. Sa halip
na lapitan siya ng sinuman sa mga nagsisikain para bigyan siya ng
pagkain, ang lumapit sa kanya ay mga aso para dilaan ang kanyang
mga sugat.
Dumating ang panahon, namatay ang pulubi. Kinuha siya ng mga

anghel, dinala siya at iniluklok sa tabi ni Abraham. Gayundin ang Don,
namatay at inilibing. Sa impiyerno ito napunta at pinarusahan.
Napatingala ang Don at nakita sa malayo si Abraham na katabi si
Lazarus. Nanawagan ito: “Amang Abraham, maawa kayo sa akin.
Papuntahin ninyo rito si Lazarus para idawdaw ang dulo ng kanyang
daliri sa tubig nang malamigan naman ang dila ko. Hirap na hirap na
ako sa apoy na ito.”
“Anak, naalaala mo ba noong nabubuhay ka pa? Tinanggap mo nang

lahat ang mabubuting bagay, samantalang lahat ng masasaklap ay
napunta kay Lazarus. Kaya ngayon, sa kanya naman dapat ang
paglingap, at sa iyo, ang paghihirap. Isa pa, naging napakalaki na ng
agwat natin, kaya mahirap nang matawid mo pa ang layo mula riyan
hanggang dito, dili kaya ay matawid ninuman ito mula rito hanggang
diyan, “ang sagot ni Abraham.
Nagmakaawa uli ang Don. “Maawa na kayo, Ama. Papuntahin ninyo

si Lazarus sa bahay ng aking limang kapatid na lalaki. Paalalahanan
ninyo sila nang hindi sila mapadunod pa sa lugar na ito.”
Tumugong muli si Abraham,” sabi pa ng Don.”Pag mula sa mga

namatay na ang pupunta sa kanila. Tiyak na magsisisi sila.”
“Hindi, Amang Abraham, “Sabi pa ng Don.”Pag mula sa mga

namatay na ang pupunta sa kanila, tiyak na magsisisi sila.”
“Bueno…” talima ni Abraham sa Don.”kung ayaw nilang makinig kay

Moses at sa mga Propeta, hindi rin sila makukumbinse ng kahit
sinumang namatay at bumalik.”
(Lukas 16: 19-31. Isina-Filipino ni Joey A. Arrogante.)
Kahulugan ng Parabula:
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
_____________________________________

Mga Kwentong Kababalaghan
Ang kwentong kababalaghan ay isa ring uri ng kwentong-bayan
subalit hindi tulad na naunang nabanggit, ito’y sadyang likhang-isip
lamang mula sa makislot na guni-guni ng tagapagsalaysay. Ang
kadalasang tema ng kwentong ito ay tungkol sa mga kababalaghan gaya
ng mga maligno, duwende, multo, tikbalang, at aswang. Kadalasan,
walang naniniwala rito at karaniwang pinagkikibit-balikat lamang ang mga
kwentong ito.
Noong araw, ginagamit itong panakot ng matatanda sa mga anak
nilang matigas and ulo. Sa panahon natin ngayong nabago nang lahat
ang takbo ng buhay dahil sa pag unlad ng agham at teknolohiya, ang
mga kwentong ito ay napakikinggan na sa mga program sa radio,
napapanood sa mga palabras sa telebisyon at pelikula, at nababasa na rin
sa mga komiks.
WashingMachine
byDarylJohnSpearsWP
----------
MAGAAN ang pakiramdam ng mag-asawang sina Shantal at Morgan sa
unang araw nila sa bagong bahay na inupahan. Hindi ito up and down
ngunit malawak ang bawat sulok ng bahay. May garahe din ito at
bodega sa likuran. Hindi mahahalata ang kalumaan ng bahay dahil
taun-taon ay palagi itong nire-repair at pinipinturahan ng bago. Hindi ito
gaanong malayo sa kabihasnan ngunit sa pagiging tahimik ng lugar ay
para silang nakatira sa kagubatan. Malalayo ang mga bahay at hindi
dikit-dikit kaya kung sakaling may sunog mang maganap, hindi
maaapektuhan ang ibang mga may bahay. Mas pinili rin naman ng
babae na manirahan sa tahimik na lugar upang hindi siya maabala sa
tuwing matutulog na sila kapag gabi. Ang ayaw niya sa lahat ay ang
mga maiingay na hondang animoy nakikipag-racing kung magpatakbo
ng kanilang mga pinapasada na siyang bumabasag sa katahimikan lalo
na kung sasapit ang dilim. Kaya ang lugar na iyon ang tamang tirahan
para kay Shantal.
PAGKARAAN ng ilang mga araw ay inihanda ni Shantal ang mga labada
at dinala sa garahe upang doon maglaba. Tutal ay wala rin naman
silang kotse kaya ginawa nalang nilang tambakan ng mga labahan ang
garahe. Habang siya'y nagbabanlaw ay nagluluto naman ng tanghalian
ang asawa niyang si Morgan. Palibhasa'y katutubong Kapampangan
kaya maraming alam sa kusina at magaling magluto. Nasa kalagitnaan
na siya ng paglalaga ng baka ng may marinig na kumakalabog sa loob
ng bodega. Napasulyap siya doon at pinakinggang mabuti ang ingay.
Malinaw sa pandinig niya, parang tao ang gumagawa ng kalabog. May
naririnig pa siyang mga umuungol at nagwawala. Saglit niyang pinatay
ang kalan at lumapit sa pintuan ng bodega at dahan-dahang binuksan
iyon. Pagbukas niya ay huminto ang mga kalabog. Tumuloy siya sa
loob. Inikot niya ang paningin sa bawat sulok ng bodega. Wala siyang
makitang iba maliban lamang sa sirang mga kagamitan tulad ng
telebisyon, radyo, aparador, papag, bentilador at mga punit-punit na
kurtina. Paglingon niya sa bandang sulok ay nakakita siya ng isang
washing machine. Nilapitan niya ito at pinagmasdan. Nagtaka siya kung
bakit itinambak nalang sa bodega ang washing machine na iyon. Nang
tignan niya ay bago pa lamang ito. Wala pang kahit anong sira o
bakbak. Tinignan niya ang saksakan, makintab pa rin at halatang hindi
pa nagamit kaya tinawag niya ang asawa sa garahe at pinapunta sa
bodega.
"Tignan mo 'to asawa ko, baka pwede pang gamitin ito. Subukan kaya
natin?" ang sabi ni Morgan kay Shantal at itinuro ang washing machine.
Nang hawakan ito ng babae at binuksan ang takip para tignan ang loob,
nakita niyang mukhang imported ang washing machine at hindi pa
nagamit.
"Mukhang bago pa lang 'to, ah. Tignan natin kung gumagana pa. Dalhin
natin sa garahe." anang babae at binuhat nilang dalawa ang washing
machine upang masubukan kung gumagana pa ito.
Laking tuwa ng mag-asawa dahil gumana nga ito at wala pang palya.
Nakapaglaba pa siya at dahil doon ay mababawasan ang pagod niya sa
pagkukusot ng mga damit.
"Sayang naman bakit kaya iniwan ito ng may-ari? Wala naman palang
diperensiya." nagtatakang wika ni Shantal habang pinagmamasdan ang
pag-ikot ng mga labada niya sa loob ng washing machine.
"Naku Morgan, pumunta ka nga ulit sa bodega baka may makita ka
pang mga gamit doon na pwede pa nating mapakinabangan." utos ng
babae sa asawa.
"Sige titignan ko."
Muling pumasok si Morgan sa bodega. Ngunit nang inspeksyunin niya
ang mga gamit doon ay parang wala na silang pwedeng pakinabangan
pa. Sira na ang lahat at halos balutin na ng alikabok at mga sapot ng
gagamba. Ngunit may napansin siya sa pinanggalingan ng washing
machine na kinuha nila kanina. Pinulot ni Morgan ang isang lumang
family picture na nasa sahig. Marahil ay hindi nila iyon nakita dahil nasa
ilalim iyon ng washing machine kanina nang ito'y buhatin nila. Isang
mag-asawang nasa pawang edad 40 at 50 ang nakita niya sa litrato
kasama ang dalawang batang babae na nasa edad 10 at 15. Sa isip-isip
niya, baka ito ang unang pamilya na tumira noon sa bahay na
inuupahan nila ngayon. Muli siyang nagbalik sa kusina para ipagpatuloy
ang niluluto. Wala sa kaloobang nadala niya ang litrato.
PAGKAHINTO ng washing machine sa pag-ikot ay kinusot pa ni Shantal
ang ilang mga labada para makasiguradong maputing-maputi ang
kanyang mga labada. Maselan kasi siya sa mga damit lalo na sa mga
kulay puti. Habang nagkukusot siya ay may lumutang sa tubig. Nang
hawakan niya ito at iniangat ay napatili siya dahil isang mata pala ang
nahawakan niya. Isang mata ng tao at may bahid pa ng dugo. Inihagis
niya ito at napatakbo siya palabas ng garahe at nagkabanggaan pa sila
ni Morgan.
"Oh asawa ko bakit namumutla ka? Halika na kumain na tayo mamaya
mo na ipagpatuloy ang mga labada mo. Baka lumamig na yung sabaw."
yaya ng lalaki sa kanya. Nanginginig pa rin sa takot si Shantal at
napalingon muli sa washing machine.
"Halika na..." bulong ng asawa niya sa kanya at hinila siya nito papunta
sa kusina.
NAWALA na sa isip ni Shantal ang nakita kanina ng matikman ang
lutong nilagang baka ng asawa. "Morgan, ang sarap mo talaga magluto.
Hindi ako nagsisi na mag-asawa ng kapampangan." papuri ni Shantal
habang nginunguya ang laman na manamis-namis at sabay higop ng
sabaw. Natawa na lamang si Morgan dahil palaging ganoon ang linya ng
asawa sa tuwing pinupuri siya nito sa mga putaheng luto niya. "At hindi
rin naman ako nagsisi na mag-asawa ng isang matakaw para sulit na
sulit ang pagod ko sa pagluluto." biro naman ni Morgan sa babae, sabay
tawa. Tinapik ni Shantal sa braso si Morgan dahil sa sinabi nito.
"Naku! Sa totoo lang hindi naman ako mahilig kumain ng marami, no!
Kaya nga kahit trenta anyos nako ang sexy pa rin ng katawan ko. Kaya
lang naman ako tumaba ng ganito dahil sa sarap mong magluto kaya
diko mapigilan makarami." nakangiting tugon ni Shantal. Napakasaya
nilang mag-asawa kahit wala pa silang anak. Ayaw muna kasi magka-
anak ni Shantal hangga't hindi pa nakakahanap ng trabaho ang mister
niya dahil baka hindi nila ito mapakain ng maayos at maibili man lang
ng gatas. Palibhasa ay may pagka-maarte ang babae. Kaya nga hindi pa
sila gaano nakararanas ng matinding suliranin dahil sa pagiging maarte
at mailap ni Shantal sa ibang mga bagay.
PAGKARAAN ng ilang araw ay may bisitang dumating kina Shantal. Iyon
si Eugene. Ang kaklase ni Morgan noong kolehiyo at matalik din niyang
kaibigan.
"Oh kamusta kana, brad? Bakit ang tagal mong hindi bumisita sa amin.
Kamusta na pala yung trabaho mo dati? Tungkol pala saan yun?
Naghahanap kasi ako ng trabaho ngayon, eh." pangangamusta ni
Morgan sa kaibigan. Naupo sila sa sofa at naglapag si Shantal ng mainit
na kape sa chinese table at inalukan ng miryenda si Eugene.
"Oh sige kayo muna bahala dyan. Mamamalengke muna ako." paalam
ni Shantal bago lumabas. "Pasensya kana, brad kung ngayon lang ako
bumisita ulit after 3 years. Hindi ko kasi agad nabalitaan na lumipat na
pala kayo at mahirap pang hanapin ang tirahan n'yo, eh. Atsaka busy
rin ako sa trabaho ko noon kaya lang wala na ngayon." kwento ni
Eugene kay Morgan. Tila makahulugan ang sinabi nito na para bang
may nais ipaalam na hindi masabi-sabi.
"Ganun ba, sayang naman. Maaari mo ba akong tulungan makahanap
ng trabaho?" Bahagyang hindi nakasagot si Eugene. Pinag-iisipang
mabuti kung ano ang sasabihin.
"Ah... Eh... S-sige ba! Kapag may time ako bibisitahin ulit kita dito at
sabay tayong hahanap ng trabaho..." pangako ni Eugene sa kaibigan.
Ngumiti si Morgan. "Sige brad. Teka lang ha? May kukunin lang ako sa
kwarto." paalam niya at umalis muna sandali. Naiwan mag-isa si
Eugene sa sala. Tumayo siya at nilingon ang paligid. Ramdam niyang
nangangati na naman ang kamay niya. Parang uhaw na uhaw
magnakaw. Iyon ang itinatago niya sa kaibigan. Ang totoo ay nakulong
siya sa loob ng tatlong taon matapos siyang mahuli ng mga pulis na
nagbebenta ng mga droga at nagnakaw ng sasakyan noon. Ang
tinutukoy niyang trabaho na nawala sa kanya ay ang pagnanakaw at
pagbebenta ng ipinagbabawal na gamot. At ngayon ay hindi na naman
niya mapigilan ang mga kamay na magnakaw dahil sa sobrang
kagipitan. Pati kasi ang perang kinita niya sa pagbebenta ng shabu
noon ay kinuha din ng batas kaya wala ng natira sa kanya. Mayamaya
ay natagpuan niya ang sarili na nakatayo sa harap ng garahe. Kanina
pa kasi niya naririnig na parang may nagtatawanan doon kaya minabuti
niyang silipin para makasiguradong walang tao. At wala ngang tao
doon. Ngunit saan nanggagaling ang mga tawanan? Muli niyang narinig
ang mga humahagikgik na boses. Batid niyang nasa garahe lamang
iyon. Inikot niya ang paningin sa bawat sulok ng garahe at hinahanap
kung saan nanggagaling ang mga boses. Nagmumula iyon sa loob ng
washing machine. Nilapitan niya ito at tinanggal ang takip. Subalit
bumaligtad ang sikmura niya ng makita ang tatlong pugot na ulo ng tao
sa loob ng washing machine. May kasama pang putol na mga kamay at
durog na mga bungo! Napasigaw siya at napaatras. Nang sinubukan
niyang tumakbo ay siya namang ikinatisod nito. At sa pagkakataong
iyon ay hindi na siya makatayo hanggang sa umangat ang duguang ulo
ng isang babae sa washing machine. Humaba ang buhok nito at
sumayad sa lupa. Humingi ng saklolo si Eugene subalit hindi na niya
nagawang makapagsalita nang bumalot sa buo niyang katawan ang
buhok ng ulo ng babae at hinila siya papasok sa loob ng washing
machine. Lumabas ng kwarto si Morgan at nagtungo sa garahe dahil
parang narinig niya kaninang sumisigaw si Eugene doon.
"Brad? Ayos ka lang?" tanong niya habang lumilinga sa paligid. Walang
boses na tumugon. Napansin niyang walang takip ang washing machine
at gumagana ito. Dinig na dinig pa niya ang tunog ng makina nito sa
loob. Pagsilip niya doon ay bumungad sa kanya ang kasindak-sindak na
eksena. Umaapaw ng dugo ang washing machine at umiikot-ikot ang
mga putol-putol na katawan ni Eugene doon. Kasama ang ulo nito at
nakabuka pa ang bibig! Napatili si Morgan na parang babae at tumakbo
palabas ng garahe.
KINAHAPUNAN ay inilabas na ng mga pulis ang putol-putol na katawan
ni Eugene at inilagay sa malaking plastic. Halos walang maisagot si
Morgan sa mga ito kung ano nga ba ang tunay na nangyari sa lalaki.
"Hindi ko po talaga alam kung paano siya namatay. Wala namang
nakapasok dito sa amin kanina. Wala namang mga sinirang gamit at
wala ring ninakaw. Nagpunta lang kanina ako sa kwarto para kunin
yung naka-charge kong cellphone tapos narinig ko siyang sumisigaw sa
garahe at pagpunta ko doon, ganyan na ang nakita ko." paliwanag ni
Morgan sa isang pulis na kausap niya. Bakas sa mukha nilang lahat ang
pagtataka dahil sa 'di maipaliwanag na kaso kung paano pinatay si
Eugene at kung sino ang pumatay. Walang makapagsabi kung ano ang
tunay na naganap dahil wala namang nakakita. Hindi rin naman nakita
ng mga kapit bahay nila dahil malalayo nga ang pagitan ng bawat mga
bahay doon kaya imposibleng may makakita kay Eugene sa loob ng
bahay nina Morgan.
PAGSAPIT ng gabi ay kinausap ni Shantal ang nagbenta ng bahay na
iyon sa kanila. Ang maliit na tirahan ng taong iyon ay malapit lamang
din sa bahay na inuupahan nila. Mag-isa niyang pinuntahan ang
caretaker ng bahay. Si Morgan naman ay nagpaiwan upang bantayan
ang bahay nila.
"Magandang gabi, ho Mang Castor. Pasensya na sa abala..." bati ni
Shantal nang pagbuksan siya ng pinto ng matanda.
"Buti't napasyal ka dito Shantal, anong maitutulong ko?" nakangiting
tugon ni Mang Castor. Pinapasok niya ang babae at pinaupo sa silya
pagkatapos ay saka ito nagsimulang magkwento. Sinabi niya ang
nangyari kay Eugene pati ang unang mga nakita niyang kakatwa sa
loob ng washing machine.
"Iha, sa palagay ko, may kinalaman ang dating may-ari ng bahay sa
mga nangyayari ngayon sa inyo." seryosong tugon nito.
"Talaga, ho? Alam n'yo ba kung ano ang meron sa iniwan nilang
washing machine?"
"Dati nila akong katiwala sa bahay na 'yan. At ang may-ari ng bahay na
'yan ay ang Family Bustos. Noong naninilbihan pa ako sa kanila, palagi
silang nagkakagulo at nag aaway-away. Parang mga aso't pusa. Hindi
magkasundo. Palibhasa ay parehong mga lulon sa bisyo ang mag-asawa
dati dyan. Yung lalake, drug addict, yung babae naman, lalakero. At
yung mga anak nila, natuto nang magsugal. Pero isang gabi, nadatnan
ng lalaki na naghahalsabalutan na ang babae. Gusto na daw niyang
lumayas sa pamamahay na 'yan dahil gusto niyang sumama sa kabet
niya. Pero nagalit ang lalaki at hindi pinayagan si babae. Kaya ayun,
nag-away sila. Napatay pa nga ng lalaki yung asawa niya. Nakita yun
ng mga anak nila, sunod din niyang pinatay yung mga anak niya.
Palibhasa, drug addict nga. Wala na sa tamang katinuan kaya hindi na
niya alam kung sino ang mga sinasaktan niya. Pinutulan niya ng mga
kamay at paa ang pamilya niya at pinugutan pa ng ulo tapos inilagay
niya sa washing machine ang putol-putol na katawan ng mga biktima.
Lahat yun nasaksihan ko sa loob ng bahay na 'yun. Kaya yung lalake,
tumakas para hindi mahuli ng mga pulis, at bago siya umalis, mahigpit
ang bilin niya sa akin na huwag ko daw ipagsasabi kahit kanino ang
nangyari. Kaya ang ginawa ko, itinago ko sa bodega ang washing
machine at binenta ko nalang ang bahay para kumita. Maswerte nga
ako dahil hindi niya ako pinatay, eh." kwento ni Mang Castor.
"Kung ganun, bakit pumapatay yung washing machine ng mga
inosenteng tao tulad nung kaibigan ng asawa ko? Bakit kami hindi niya
pinatay noong una naming nakita ang washing machine sa bodega at
bakit wala kaming nakitang mga putol na katawan doon?" nalilitong
tanong ni Shantal.
"Ang pinapatay lamang ng washing machine ay yung mga taong
masama. Yung mga drug addict, lalakero o babaero, at yung mga lulon
sa bisyo."
"Ibig sabihin, yung kaibigan ng asawa ko, drug addict or something?"
kunot noong tanong ni Shantal.
"Marahil." maikling tugon ni Mang Castor.
"Eh kung mga masasamang tao lang ang pinapatay ng washing
machine, bakit pa kami mag-aalala? Mabuti nga yun para maubos ang
mga masasama sa mundo diba?"
"Hindi mo masasabi 'yan iha. Dahil kapag nagpatuloy sa pagpatay ang
washing machine. Maiipon sa loob ang kaluluwa ng mga taong
masasama at sa pagkakataong iyon, lalo silang lalakas at magiging
mabangis at kapag lumabis na ang lakas nila, may posibilidad na
pumatay na rin sila ng mga tunay na inosente."
"Kung ganun, tulungan n'yo kaming ihinto ang washing machine sa
pagpatay bago pa lumala ang lahat."
"S-sige. Tutulungan ko kayo..." kabado si Mang Castor.
SAMANTALA, mag-isa si Morgan sa garahe habang walang patid na
pinagmamasdan ang washing machine. Hanggang ngayon ay hindi pa
rin niya mahulaan kung paano namatay si Eugene sa loob niyon.
Sumakit na nga ang ulo niya sa kakaisip kaya sumandal siya sa pintuan
ng garahe patalikod sa washing machine at may tinawagan siya sa
cellphone niya.
"Hello, babe? Kamusta kana dyan sa bagong condo mo? Pasensiya
kana, ha kung hindi kita mabisita. Naghihintay pa kasi ako ng tamang
tiyempo para matakasan ang asawa ko, eh." ang sabi niya sa kabilang
linya.
"Ganun ba, babe. Wala naman akong magagawa kundi ang maghintay,
eh. Miss na nga kita, eh lalo na yung mga luto mo."
"Miss na din naman kita, eh. Hayaan mo kapag nagkapera ako
pupuntahan kita ulit dyan at ipagluluto kita ng masasarap na pagkain.
Yung mga putaheng hindi pa natikman ng asawa ko." nangingiting sabi
ni Morgan sa babaeng kausap nito sa CP. Ang hindi niya alam, habang
may kausap siya ay muling gumana ang washing machine. Lumabas
mula doon ang magkapares na putol na kamay at gumapang ito
papunta sa kinatatayuan ni Morgan. Nasa kalagitnaan siya ng
pakikipag-usap nang bigla siyang hablutin ng magkapares na kamay.
May pambihirang lakas ang mga ito at nagawa pa nitong maitumba si
Morgan. Nabitawan niya ang CP matapos siyang kaladkarin papunta sa
washing machine ngunit saktong dumating naman sina Mang Castor at
Shantal. Naabutan nilang nakadapa si Morgan sa sahig habang hinihila
siya ng mga kamay papunta sa loob ng washing machine. Parehong
nagulat sina Mang Castor at Shantal. Humugot sila ng lakas ng loob
para lapitan si Morgan at hilain pabalik. Sa kabutihang palad ay nabawi
naman nila ang lalaki. Tumakbo ang mga kamay pabalik sa washing
machine nang mabitawan nito ang mga paa ni Morgan. "Morgan, ayos
ka lang ba? Nasaktan ka ba?" nag-aalalang tanong ni Shantal habang
yakap ang asawa.
"Morgan, sinabi pala sa akin ni Mang Castor na may pinatay daw sa
bahay na 'to at inilagay sa loob ng washing machine ang mga katawan
nila. At mga masasamang tao lang daw ang pinapatay ng mga ito. Ibig
sabihin ba, may ginagawa ka ring kasamaan kaya muntik ka na ring
patayin ng washing machine kanina?" diretsahang tanong ni Shantal.
Walang liguy-ligoy. Biglang naalala ni Morgan ang kanyang itinatagong
lihim, na may iba pa siyang babae bukod kay Shantal. Ngunit dahil sa
nangyari kanina sa kanya, napayakap siyang lalo sa asawa at nagsisi.
"Patawarin mo ako, Shantal. Patawad..." mangiyak-ngiyak niyang
pagmamakaawa. Subalit naputol ang eksena nila nang muling gumana
ang washing machine at lumabas doon ang ulo ng isang babae na may
mahabang buhok. Napalingon sina Morgan, Shantal at Mang Castor sa
washing machine at nagulat. Sumayad sa lupa ang buhok ng babae at
pumalupot ito sa mga braso ni Mang Castor at hinila siya papunta sa
washing machine. Natumba siya at nagsisigaw. Hindi na nagawang
makatayo ng mag asawa sa takot.
"Bakit n'yo kinukuha pati si Mang Castor? Wala naman siyang kasalanan
sa inyo, ah?" naglakas loob na tanong ni Shantal sa babae. Mayamaya
ay may lumitaw pang isa sa loob ng washing machine. Isang duguang
lalaki at may nakatarak pang itak sa ulo nito. "Pinatay niya kame!" galit
ang boses nito. Nagbabaga ang mga mata sa galit.
"Ano??!"
Nagsinungaling si Mang Castor kay Shantal. Ang totoo, binalak din ng
lalaki na patayin ang matanda para hindi ito makatakas at
makapagsumbong ngunit lumaban ito. Nang makakuha ng itak si Mang
Castor sa kusina ay itinarak niya ito sa ulo ng lalaki. Self defense. Nang
bawian ng buhay ang lalaki ay inilagay din niya ang katawan nito sa
loob ng washing machine kasama ng pamilya nito. At itinago ni Mang
Castor ang washing machine sa sulok ng bodega para hindi na magamit
pa. Hindi niya alam na isa palang malaking pagkakamali ang ginawa
niyang iyon. At doon na nagsimulang kapitan ng sumpa ang washing
machine. Ngunit nang gabing iyon din napatid ang sumpa dahil napatay
na ng washing machine si Mang Castor. Tulad ni Eugene, nagpira-piraso
din ang katawan nito at umikot-ikot sa washing machine habang
umaapaw ang dugo nito sa loob. Nagtapos ang lahat sa pagkamatay ng
matanda. Hindi agad nakakibo ang mag-asawa ng mga sandaling iyon.
Hindi sila makapaniwala sa lahat ng naganap at natuklasan. Para bang
malalaglagan sila ng utak sa sobrang takot. Mayamaya ay napatayo sila
at tinignan ang loob ng washing machine. Pinagmasdan nila ang
umiikot-ikot na putol-putol na katawan ni Mang Castor sa sarili nitong
dugo na umapaw sa loob. Di nagtagal ay tumigil ang makina ng
washing machine at unti-unting humupa ang dugo mula roon.
Nagpapatunay na talagang tapos na ang sumpa. Napayakap na lamang
si Shantal kay Morgan ng mga oras na iyon. Kinabukasan ay inalayan
nila ng dasal ang washing machine kasama ang isang pari bago nila ito
itinapon. At ang pangalawang babae ni Morgan? Hindi na ito muling
nakatawag sa kanya dahil blinock na ng lalaki ang contact number nito
sa cellphone niya. Pinutol na niya ang relasyon nila ng babaeng iyon at
lalo pa niyang minahal si Shantal. Ipinadama ang higit na pag-ibig.
THE END
Mga kwentong Katatawanan

Ang mga kwentong katatawanan ay maaring gawa-gawa lamang
bilang mga kantiyaw o kaya’y mga pangyayari sa pang-araw-araw na
kapaligiran, na sa halip na takas an ang katotohanan o reyalidan nito ay
mga pabirong paraan na nakukuhang tanggapin nang maluwag sa buhay.
Mga palaisipan
Katulad ng bugtong, ang palaisipan ay pahulaang nagpapatalas ng
isipan. Ang kaibahan ng palaisipan sa bugtong ay hindi ito nakataludtod,
walang sukat o tugma, at nakasulat sa anyong pakwento. Ang mga
pananalita ay Malaya at ginamit sa araw-araw at karaniwan nang
nagtatapos sa isang tanong.
Ito’y parang isang sanayan ng mga tao noong araw sa larangan ng
matematika at lohika. Mapanghamon ito sa sensibilidad at kapasidad ng
taong mag-isip. Noong panahong nagdaan, karaniwan ito sa mga
pagtitipun-tipon, inuman, lamayan o pangkatuwaan man at hindi
maaaring mawala sapagkat nagsilbo itong panukat ng talino at
pampasigla ng pulso.
Ang Parabula
Ang parabula ay karaniwang hango sa Bibliya o Banal na Kasulatan. Sa
mga Kristiyano, ang parabula ay mga pagtuturo at pangangaral ni Hesus
noong magsimula Siya sa Kanyang misyon sa daigdig. Isang halimbawang
parabula sa wika Niya ay: "Ang tao ay may mga mata ngunit hindi
nakakikita, may mga tenga subalit hindi nakaririnig."Sa pamamagitan ng
kaisipang ito, mamumuni-muni, mauunawaan, at makikilala ng isang tao
ang kanyang sarili. Ang parabula, tulad ng pabula, ay masimbolo kaya
malalim ang kahulugan at dapat pag-isipan. Katulad din ng alamat at
pabula, ang parabula ay nagtataglay ng aral na nagsisilbing gabay sa
ating buhay. Ang anyo nito ay tila kwentong pambata sa unang tingin
dahil payak ang takbo ng banghay at mga karaniwang tao, hayop, o
bagay lamang ang mga tauhan. Kadalasang nababagay ang mga parabula
sa mga taong may kakayahang magpasya gaya ng mga magulang at iba
pang mga nakatatanda upang lalong lumawak ang kanilang pakikitungo
sa kanilang sarili, kapwa, lipunan, at sa larangang kanilang
kinabibilangan.
Ang isa pang anyo ng patuluyan ay ang maikling kwento. Ipagpatuloy ang
pagbasa ng modyul at nang malaman mo ang bahagi at sangkap o
elemento ng maikling kwento.
Ang Maikling Kwento
Ang maikling kwento ay isang makabagong sangay ng panitikan na
sadyang kinakathang masining upang madaling pumasok sa isip at
damdamin ng mambabasa ang isang pangyayari sa buhay na inilalarawan
sa kwento.
May mga bahagi at sangkap o elemento ang maikling kwento. Ito ay may
simula, gitna, at katapusan. Sa simula matatagpuan ang tatlong
mahahalagang sangkap o elemento: ang tauhan na ipinakikilala ayon sa
kaanyuan o papel na gagampanan, halimbawa, ang bida at kontrabida,
ang tagpuan na pangyayarihan ng aksyon o insidente nanaghahayag ng
panahon, halimbawa, kung tag-init, tag-ulan, oras at lugar, at ang sulyap
sa suliranin, na magpapahiwatig sa magiging problemang kakaharapin ng
pangunahing tauhan ong tanging tauhan.
Sa gitna, tatlo rin ang sangkap. Ito ay ang sumusunod: ang saglit na
kasiglahan na nagpapakita sa panandaliang pagtatagpo ng mga tauhang
nasasangkot sa problema, ang hnggalian na tahasan nang nagpapakita ng
labanan o pakikibaka ng tanging tauhang nilalahad na maaaring ang
kanyang pakikipagtungali sa sarili, sa kapwa, sa kalikasan; at ang
kasukdulan, ang pinakamadulang bahagi ng kuwento kung saan ikot ang
kahihinatnan ng tanging tauhan, kung ito ay kasawiano tagumpay.
Sawakas naman matatagpuan ang kakalasan at ang kinatapusang
sangkap. Sa kakalasan mababatid ang kamalian o kawastuan ng mga di-
inaasahang naganap na pagbubuhol na dapat kalagin. Mababatid naman
sa katapusan ang magiging resolusyon ng kwento at ito'y maaaring
masaya o malungkot, pagkatalo o pagkapanalo ng pangunahing tauhan.
May ibang mga kwentong hindi na winawakasan at wala ang dalawang
huling sangkap nito. Iniiwan na lamang itong bitin sa kasukdulan at
hinahayaan na lamang ang mambabasang humatol o magpasya sa dapat
na kahinatnan nito. Mapanghamon ang ganitong wakas sa isip ng mga
mambabasa. Parang kabilang na rin sila sa mga saksi sa kwento.
Basahin at Pakinggan Natin
Basahin at pakinggan ang isang halimbawa ng maikling kwento na

isinabuod na. Ito ay sinulat ni Macario Pineda noong 1933 at ang pamagat
ay Suyuan sa Tubigan. Ang kwentong ito ay isang matapat na
paglalarawan ng isang yugto sa buhay-bukid. Dalawa ang maring
ipakahulugan sa pamagat: ang pagtutulungan ng mga magsasaka sa pag-
aararo at ang pagpapaligsahan ng dalawang binata sa iisang dalagang
kapwa nila iniibig.
Madaling-araw pa lamang ay papunta na sa tubigan sina Ka Albina,

kasama ang anak na dalagang si Nati at ang pamangking si Pilang.
Sunung-sunong nila ang mga matong ng kasangkapan at pagkain.
Habang daan, nakasabay nila sina Ka Ipyong, Pakito, at Pastor na
nakasakay sa kalabaw dala ang kanya-kanyang araro. Habang
naglalakad, nagkakatuwaan sila at nagkakatuksuhan. Si Ore na kasama
rin nila ay nagpatihuli na parang may malalim na iniisip. Nang marating
nila ang tubigang aararuhin, may nadatnan na silang nagtatrabah0.Ang
iba naman ay katatapos lamang sa pagtilad at habang nagpapahinga ay
nagkakasarapan sa pagkukwentuhan.
Habang abala sa pag-aayos ng mga kasangkapang gagamitin sina Nati at
Pilang, nandoon din
si Pastor ay nagpipilit na tumulong kay Pilang. Si Ore naman ay
mapapansing pinamumulahan ng pisngi. Inabutan ni Pilang si Pastor ng
kape ngunit sinamantala ito ng binatang sapuhin ang kamay ng dalaga.
Walang kibong lumapit si Ore kay Natí at humingi ng kape at kamote.
Walang patlang ang sulyapan nina Nati at Ore habang nagkakainan. Si
Pastor naman ay laging nahuhuling nakatingin say Pilang. Makakain,
inumpisahan nila ang suyuan. Sunud-sunod silang parang may parada.
Masasaya silang nag-aararo at maitatangi ang kanilang pagkakaisa sa
tulung-tulong na paggawa. Para silang nagpapaligsahan sa ingay at
hiyawan. Ganoon na nga ang nangyari. Lihim na nagkasubukan sa pag-
aararo sina Pastor at Ore. Nagpakitaan sila ng bilis sa pagbungkal ng lupa
at gilas ng kalabaw. Ipinanahimik lamang ito ng dalawang dalaga na alam
na alam ang dahilan. Nauna si Pastor, sumusunod lamang si Ore. Malaki
na ang kanilang naaararo ngunit patuloy pa rin sila. Mahina ang kalabaw
ni Ore kaya nahuhuli, samantalang magaling ang kalabaw ni Pastor kaya
nangunguna. Hindi na makahabol si Ore sa layo ni Pastor nang huminto
na ang kalabaw niya sa sobrang pagod. Tinawag sila ni Ka Punso para
kumain. Tumigil si Pastor. Kinalagan ang kalabaw niya at sinabuyan ng
tubig. Nakatawa itong lumapit sa mga kasama. Samantalang si Ore ay
hinimas-himas pamuna ang batok ng kanyang kalabaw nabumubula ang
bibig at abut-abot sa paghinga. Nilapitan siya ng isa sa mga kasamahan
at ipinagpatuloy ang ginagawa niya. Lumapit si Ore sa mga kasamahang
mapulang-mapula ang mukha at paulit-ulit na ikinukuskos ang mga palad
na malinis na naman sa pantalon at walang masabi kundi ang pag- aming
talagang makisig ang kalabaw ni Pastor. Naupo si Ore ilang hakbang ang
layo kina Nati at Pilang. Si Pastor ay kumakain sa tabi ni Pilang. Nilapitan
ni Pilang si Ore at dinulutan ng pagkain. Naibsan ang pagod at hirap ni
Ore.
Nagwakas ang kwento sa pahiwatig na bagamat natalo ni Pastor si Ore sa

pag aararo ay natalo naman ni Ore si Pastor sa pag-ibig ni Pilang.
Nagustuhan mo ba ang buod ng maikling kwento?
Tandaan Natin
1. Ang anyong patuluyan ay isang uri ng panitikang Pilipino. Inilalahad ito

sa pangkaraniwan at pang-araw-araw na pananalita hindi kagaya ng
anyong patula na ang daloy ng pinabubukal na kaisipan at damdamin ay
madulas o tuluy-tuloy dahil may bilang ang pantig ng mga salitang
sasabihin at kailangang magkasintunog ang mga dulo ng pantig.
2. Sa anyong patuluyan, malaya kung lumabas sa bibig ang mga salita,
madulas, at mabilis dahil hindi na kailangan pang pakaisipin o piliin ang
mga salita para pagandahin ang dating sa tenga. Madaling maintindihan
at maunawaan ang mga pangyayaring inilalahad sa anyong patuluyan.
3. Saaraling ito, napag-aralan mo ang mga sumusunod na anyong
patuluyan:
 kwentong bayan
 alamat o mito
 pabula
 parabula
 kwentong kababalaghan
 kwentong katatawanan
 palaisipan
 maikling kwento
Subukan Natin ang lyong Natutuhan
Basahin ang sumusunod na mga anyong panitikang patuluyan. Tukuyin

kung ito ay kwentong-bayan, parabula, alamat, pabula, o palaisipan.
Isulat ang iyong sagot sa mga nakalaang patlang.
1. Ang Uwak na Nagpanggap

Isang uwak ang nakakita ng mga lagas na balahibo ng pabo sa
lupa. Pinagmasdan niya ang mga ito at nasiyahan sa iba t ibang kulay ng
mga ito At dahil sawa na siya sa pagiging isang itim na ibon, isa-isa
niyang pinulot at saka idinikit sa kanyang katawan ang mga balahibo.
Iyon lang at dali-dali siyang lumipad patungo sa grupo ng mga
pabo at nagpakilala bilang kauri ng mga ito.
Ngunit sadyang kilala ng mga pabo ang kanilang kauri, kaya naman
hindi nagtagal at nabisto nila ang pagkukunwari ng uwak. Dahil dito,
inalis ng mga pabo ang iba't ibang kulay na balahibong nakadikit sa
katawan ng uwak. Pagkuwa'y pinagtutuka nila ang uwak hanggang sa
takot na lumisan ito.
Nang magbalik ang uwak sa kanyang mga kauri, hindi na rin siya
tinanggap ng mga ito. At sinabi nila sa kanya, "Hlindi namin kailangan
ang isang tulad mong walang pagmamahal sa sariling anyo!"
Anyo:
___________________________________________________________
2. Kung Bakit Napakataas ng Langit

Noong unang panahon, ang pagkalikha ng langit at lupa ay lubhang
napakababa. Kung susukatin ay lagpas tao lamang ang taas nito mula sa
upa.Magkaganoon man, hindi ito naging sagabal sa mga taong nabubuhay
at naninirahan sa daigdig. Malaya silang nakagagalaw at nakakikilos sa
anumang nais nilang gawin. Kadalasan pa ay ginagawa nilang lalagyan o
sabitan ang ulap ng iba nilang kagamitan at mgabagay-bagay na magaan
gaya ng suklay at kwintas.
Noon din ay nagtatanim at nag-aani na ng palay at iba pang pananim ang

mgatao. Dangat ang mga kagamitan nila sa pag-aani ay halos ang
kanilang mga bisig at kamay lamang.Ang iba naman ay kagamitang yari
sa bato at kahoy gaya ng araro na ipinambubungkal nila sa lupa at lusong
na pinagbabayuhan nila ng palay kapag naani na ito upang maging bigas
na kanilang maisasaing.
Kalimitan, ang mga tao ay sabay-sabay kung mag-ani. Matapos nilang

anihin ang palay, ito'y kanilang babayuhin para maging bigas. Nagbabayo
sila sa pamamagitan ng lusong at halo. Ang lusong na ito ay yari sa bato
o kahoy na pabilog at sa gawing gitnang ibabaw nito ay may butas, kung
saan inilalagay ang palay para bayuhin sa pamamagitan ng halo.
Sa tuwing itinataas raw nila ang halo ay laging tinatamaan ang ulapng
langit. Parati na lamang ganito sa tuwing mag-aani ang mga tao noon.
Napansin na lamang nila nang mga ilang araw, ang ulap ay unti-unti nang
tumaas, hanggang sa naging napakataas. Napaghinuha ng mga taong
marahil yon ay dahilan sa kanilang ginagawang pagbabayo na parang
nasaktan ito at nagalit kaya tumaas nang halos wala nang makaabot.
Napansin na lamang nila na kapag gabi at nakalitaw ang mga bituin ay
may hugis kwintas, suklay, at iba pa sa kalangitan. Naisip nilang iyon ang
mga bagay na isinabit nila sa ulap noong ito ay mababa pa.
Anyo:
___________________________________________________________
3. Walang Malaking Nakapupuwing
Sa isang lumang simbahan ay may nakatirang isang maya. Ang

pugad niya'y nababalot ng tuyong dahon at dayami. Walang sinumang
nakagagalaw nito sapagkat halos nasa tuktok na ito ng kampanaryo.
Kasama niyâ rito ang dalawang inakay.
Minsan, sa paghahanap ng pagkain ay nakasalubong niya si
Kalapati."Maghahanap ako ng pagkain dahil baka nagugutom ang mga
anak ko," sabi ni Maya.
Niyaya ni Kalapati si Maya upang mamasyal sa may palayan at tiyak
daw na mayroong makukuhang pagkain doon.
"Kailangang makapitas ako ng marami ara masiyahan naman ang aking
mga anak," sabini Maya.
Mabubuhay mo kaya sila ngayong wala na ang iyong asawa? Tanong ni
Kalapati.
"Kayako silang buhayin!" pagmamalaking tugon ni Maya. At mabilis nang

nagpatuloy sa paglipad si Maya. Naiwan si Kalapating ngingiti-ngiti.
Dumating si Loro. "Mukhang panay ang drama mo at nag-iisa kana

naman?
"May naiisip lamang ako. Sino ang higit na makagagawa ng bagay na

maipagmamalaki sa ating lipunan, ang isang mayao ang mga tulad nating
malalakas, malalaki, at matatalino?" tanong ni Kalapati.
"Ano naman ang magagawa ng maya? Higit tayong makabuluhan!"
pagyayabang ni Loro.
Nawili sa pagkukwento ang dalawa kaya hindi nila namalayan ang
pagdilim ng langit. Isang malakas na ulan ang bumagsak at nabasa sila
nang husto. Halos hindi magamit ang kanilang mga pakpak. Anupa't gabi
na nang sapitin ni Kalapati ang kanyang tirahan. Gayon na lamang ang
kanyang gulat nang makita niya ang bunsong inakay na patay na dahil
nadaganan ng tablang nalaglag mula sa nagibang bahay. Nabalitaan ni
Maya ang nangyari at dumalaw ito.
Patawarin mo ako!" ang sabi ni Kalapati. "Ang akala ko, ang malalaki ang
higit na nakaaalam sa anumang bagay."
Ang mukhani Maya ay may halong lungkot at saya. "Nakatutuwa naman
at ikaw na rin ang nakatuklas ng iyong pagkakamali. Alam mo, may
dahilan si Bathala sa paglalang sa ating lahat. Malaki man o pangit,
maganda man o maliit, lahat tayo ay may kanya-kanyang ginagampanan
dito sa mundong ibabaw. Kung tayo ay magkakatulungan, higit tayong
magiging makabuluhan."
Anyo:
___________________________________________________________
4. Ang Dakilang Piging

Isang mayaman ang naghanda ng isang malaking piging. Marami
siyang inanyayahang mga panauhin. Sa oras ng piging, sinugo niya ang
kanyang utusan na puntahan angmga inanyayahan at sabihing pumunta
na sila at handa na ang lahat.
Ngunit pare-pareho silang lahat na nagsimulang gumawang mga dahilan.
Kabibili ko lang ng limang pansakang baka. Pupuntahan ko para Subukan

ang mga ito. Paumanhin na kamo ako," ang sabi ng una.
"Kabibili ko lang ng bukid. Kailangan kong puntahan at tingnan iyon.
pagpaumanhin na kamo ako," ang habilin naman ng isa pa.
Kakakasal ko lang. Hindi ako makapupunta," ang tanggi pang isa.
Bumalik sa pinaninilbihan ang utusan at iniulat ang mga ito sa kanyang
amo. Nagalit ang may papiging. Inutusang muli ang katulong. "Madali
ka... lumabas ka sa mga lansangan at mga eskinita sa bayan. Dalhin mo
rito ang mga mahihirap, ang mga lumpo, ang mga bulag, at ang
mgapilay."
"Ginoo," wika ng katulong, "natupad na po ang iniutos ninyo, pero
maluwag pa po."
Lumabas ka uli samga kalsada at sa mga daang-bukid. Papuntahin morito
ang bawat makita mong naglalakad para mapuno ang bahay," madali
pang utos ng amo sa utusan. "Sinasabi ko sa iyo, walang sinuman sa mga
taong kinumbida ang makatitikim sa piging.
(Lukas 14:15-25. Isina-Filipino ni Joey A. Arrogante.)
Anyo:
___________________________________________________________
5. AngMahiwagang Lampara
Noong unang panahon sa kagubatan ng Tabor, may tatlong manlalakbay.
Patungo silang Melbar. Doon sila pansamantalang magtatrabaho para
may maipantawid-gutom ang kanya-kanyang pamilya. Lakad sila nang
lakad. Wala silang kamalay-malay na naliligaw na pala sila. Dahil sa
kalawakan at kasukalan ng gubat, hindi na nila natatandaan ang daan
patungo sa paroroonan nila. Sa paghahahanap nila ng daan, may nakita
silang lampara.
"Pwede nating gawing ilawan ito mamayang gabi," sabi ng isa.
Nilinis nila ang lampara. Pinagkakaskas nila ito. Sa di-inaasahang
pangyayari, may biglang lumitaw na isang higanteng usok. Nag-anyo
itong malaking-malaking tao. Bilang pasasalamat sa kanyang paglaya,
pinangakuan sila nito ng gantimpala-tig-iisang kahilingan. Hiniling ng una
na siya'y makabalik sa kanila na marami nang dalang pera. Ito'y agad
nanatupad. Ang pangalawa naman ay humiling para sa kanyang pamilya
ng masaganang bahay at buhay. Ito'y natupad din. Ang pangatlo ay
biglang nalungkot dahil nag-isa na lamang siya sa gubat. Ano ang
hihilingin niya para maging masaya siyang muli? Ang ibalik ang kanyang
mga kasama.
Anyo:______________________________________________________
Iba pang mga Anyong Patuluyan at mga Anyong Patanghal
Ngayon naman ay pag-a -aaralan mo ang tungkol sa nobela at sanaysay.

Ang mnga ito DLldg ng panitikang Pilipino na may anyong patuluyan. Pag-
aaralan mo rin ang anyong patanghal.
Pag-Aralan at Suriin Natin Ito
Ang Nobela
Ang nobela ay isang masining na sangay ng panitikan na naglalahad

o naglalarawan ng mga pangyayaring nagaganap sa buhay na umiikot
ayon na rin sa mga karanasan ng Itao sa kanyang sarili at sa kanyang
kapaligiran.
Ito'y tinatawag na kathangbuhay sa dahilang katha o likha ito ng
manunulat at ang mga kasaysayang inilalahad ay mga pangyayaring
mamamasdan sa pang-araw-araw na pamunmuhay ng tao sa mundo. Sa
nobela matutunghayan ang iba't ibang takbo ng buhay ng tao,
halimbawa, kung papaano nabaliw ang isang ina dahil sa pagkawala ng
kanyang anak o kung paano sinuong ng isang probinsiyano ang hirap ng
buhay sa lunsod para hanapin ang kanyang pinakamamahal.
Sa nobela, maraming pangyayari ang inilalahad, samantalang sa
maikling kwento, iisang pangyayari lamang ang inilalahad. Pero ang mga
bahagi, sangkap o elemento ng nobela at maikling kwento ay
magkatulad. Parchong may balangkas ang maikling kwento at nobela.
Dalawa ang maaaring maging balangkas: linear o kumbensyonal at
circular o paikut-ikot.
Ang maikling kuwento o nobela ay may linear o kumbensyonal na
balangkas kung ito ay may kaayusang Simula-Gitna-Wakas. Ito ang
karaniwang nakagawian ng mga Pilipinong manunulat. Sa balangkas na
ito, kapag nabasa mo na ang simula, kadalasang ang wakas ay madali
nang mahulaan.
Circular naman o paikut-ikot ang balangkas ng isang kwento o nobela
kung napag-iiba-iba ang kaayusan ng mga bahagi nito. Halimbawa,
Gitna-Simula-Wakas o kaya'y Wakas-Simula-Gitna, o iba pang ayos. Sa
kaayusang ito, kung hindi gaanong bihasa ang mambabasa, malilito siya
sapagkat hindi niya malalaman kung saan ang umpisa at dulo ng
pangyayari.
Ang isang nobela ay may mga katangiang dapat taglayin. Ito ay ang
mga sumusunod:
1. Maliwanag at maayos na pagsulat ng mga tagpo at kaisipan
2. Pagsaalang-alang sa kailangang kaasalan
3. Kawili-wili at pumupukaw ng damdamin
4. Pumupuna sa lahat ng larangan sa buhay at sa mga aspeto ng
lipunan tulad gobyerno at relihiyon
5.Malikhain at may dapat maging maguni-guning paglalahad
6. Tumutukoy sa iisang ibig na mangyari ang balangkas ng mga
pangyayari
Mga Uri ng Nobela

Ang mga uri ng nobcla ay tulad din sa mga uri ng maikling kwento:
nobela ng Tauhan, nobelang makabanghay, nobelang maromansa,
nobelang historikal, nobelang malayunin, at nobelang masining Sanobela
ng tauhan, binibigyang-diin ang mga pangangailangan, kalagayan, at
hangarin ng mga tauhan.
Sanobelang makabanghay, ang nangingibabaw ay ang pagkakabalangkas
ng mga pangyayari o ang porma ng pagkakalahad ng kwento. Historikal o
makasaysayan naman ang nobela kung ang layunin ng may-akda bukod
sa pag-uulat ng mahahalagang pangyayaring may kinalaman sa
kasaysayan, ay mapagturo ng pambansang kabutihan. Malayunin ang
nobela kung ang pinakamimithing layunin o simulain ng nobelista ang
pinahahalagahan opinangingibabaw sakwento o sa tauhan. Ang mga
layuning ito ay higit sa buhay na kinalalagyan o sa bansang
kinamumulatan. Masining ang nobela kung mahusay ang pagkakahanay
ng mga pangyayari at buo ang pagkakalarawan sa mga pagkatao ng mga
tauhan na karaniwang umaantig sa damdamin at kumikintal sa isipan ng
mga mambabasa. Magagaling ang nobelang nabibilang sa uring ito
sapagkat hindi lamang ang paksa ang binibigyang-tangi, gayundin ang
kawalang-hanggan nito.
Subukan Natin Ito
1. Ano ang kaibahan ng nobela sa maikling kwento?
2. Saan magkapareho ang maikling kwento at nobela?
3. Anu-ano ang mga uri ng nobela?
Ang Sanaysay
Ang sanaysay ay isang uri ng panitikang nasusulat sa anyong tuluyan na
karaniwang pumapaksa tungkol sa mga kaisipan at bagay-bagay na
sadyang kinapupulutan ng aral at aliw ng mga mambabasa. Kasama sa
mga paksang nasusulat sa sanaysay ang mga panlasa at hilig, reaksyon
at palagay, saloobin at paniniwala, kalagayan at katauhan, karanasan, at
kaalaman ng bawat may-akda. Sauring ito ng panitikan, mabibilang ang
mga sulating pampahayagan (artikulo, natatanging pilak o lathalain,
tudling), ang mga akdang pandalub-aral (tesis, disertasyon, diskurso, o
talumpati), at gayundin ang mga panunuring pampanitikan at mga
akdang pananaliksik. May dalawang uri ang sanaysay: pormal at pamilyar
o personal. Ang sanaysay ay nasa uringpormal kung ito ay
maimpormasyon. Ito ay naghahatid onagbibigay ng mahahalagang
kaisipan o kaalaman sa pamamagitan ng makaagham at lohikal na
agsasaayos ng mga materyales tungkol sa ikalilinaw ng paksang
tinatalakay. Ang mga salitang ginagamit ay pinipili kaya mabigat basahin.
Mapitagan ang tono dahil bukod sa ikatlong panauhan ang pananaw ay
obhektibo o di ito kumikiling sa damdamin ng may-akda. Ang tema nito
ay seryoso, maintelektwal, at walang halong pagbibiro. Ang sanaysay ay
nasapamilyar opersonal na anyo kung ito ay mapang-aliw- nagbibigay-
lugod sa pamamagitan ng pagtalakay sa mga paksang karaniwan, pang-
araw- araw, at personal. Idinidiin dito ang mga bagay-bagay, karanasan,
at isyung bukod sa kababakasan ng personalidad ng may-akda ay
maaaring kasangkutan ng mambabasang madla. Ang pananalita ay
magaan, madaling maintindihan, at nahahaluan pa minsan ng
kolokyal.Ang tono ng pananalita ay parang sakaibigan lamang at
ginagamitan ng unang panauhan. Subhektibo rin ito sapagkat pumapanig
sa damdamin at paniniwala ng may- akda ang pananaw.
May mga katangiang dapat taglayin ng isang manananaysay. Ito

ay ang mga Sumusunod:
1. mabilis ang takbo ng pag-iisip
2 sensitibo sa kapaligiran
3. laging may tugon o hinuha sa interes ng buhay, tao, at mga bagay-
bagay
4. may kakayahang tumuklas ng mga bagay-bagay nang hindi nakikita
ang
panlabas na anyo lamang
5. malikhain at orihinal sa isip at damdamin
6. may mapiling panlasa
7. may kalugurang mapagkakatiwalaan
. may kabatiran sa mga kaalamang makabago hinggil sa makataong
kapakanan
9. pamilyar sa mabubuting panitikan at iba pang sining
Mga Anyong Patanghal

Sa kasalukuyan, may mga anyong patanghal na sadya nang nililikha at
pinagsasanayan muna bago itanghal sa mga lehitimong dulaan, teatro, o
tanghalan. Maaari itong itanghal nang patula ang dayalog subalit upang
maging katotohanan ang panggagaya sa buhay, karaniwan nang anyong
patuluyan ang dayalog. Ito ay upang maging tapat sa pang-araw-araw na
pamilyar o pormal na usapan sa loob ng sitwasyon. Maaari ring lagyan
ang mga bahagi nito ng awitan at sayawan tulad ng sarsuwela o kaya
nama'y maaari pa ring ipantomina gaya ng mga pagtatanghal
isinasagawa ng Philippine Educational Theater Association (PETA).
Tandaan Natin
1. Ang nobela ay panitikang anyong patuluvan na naglalahad o
naglalarawan nga pangyayaring nagaganap sa buhay na umiikot ayon na
rin sa mga
2. Karanasan ng tao sa kanyang sarili at sa kanyang kapaligiran. Ang
nobela at maikling kwento ay magkapareho at nagkakaiba lamang sa
dami ng pangyayaring nilalahad. Samaikling kwento, isang pangyayari
lamang ang
3 inilalahad; samantalang sa nobela, maraming pangyayari ang
inilalanad. Ang sanaysay ay isang uri ng panitikang patuluyan na
pumapaksa sa mga kaisipan at bagay-bagay na sadyang kapupulutan ng
aral at aliw ngmambabasa. Kasama sa sanaysay ang mga sulating
pahayagan, artikulo, natatanging pilak o lathalain, tesis, disertasyon,
talumpati, mapanuring pampanitikan, at akdang pananaliksik.
4. Ang sanaysay ay maaaring pormal o kaya ay pamilyar o personal.
5. Ang anyong pormal ay maimpormasyon, ang salitang ginagamit ay
pinipili, at ang modo ay seryoso, maintelektwal, at walang halong biro.
6. Ang anyong personal o pamilyar ay mapang-aliw at nagbibigay-lugod
sa pamamagitan ng pagtalakay sa mga paksang karaniwan, pang-araw-
araw,at personal. Ang pananalita ay magaan, madaling maintindihan, at
parang sa kaibigan lamang sapagkat ginagamitan ng unang panauhan.
7. Ang anyong patanghal ay maaaring nasa anyong patula o patuluyan
ang mga dayalog. Ang panitikan sa patanghal na kaanyuan ay hindi
ganap hangga't hindi ipinapalabas o isinasagawa sa tanghalan o dulaan.
Subukan Natin Ito

Sagutin ang sumusunod:
1. Magbigay ng apat na halibawang sanaysay.
a.
b.
c.
d
2. Magbigay ng tatlong katangian ng pormal o sersoyong sanaysay.
a.
b.
c.
3. Magbigay ng tatlong katangian ng personal o pamilyar na sanaysay.
a
b.
4. Magbigay ng limang katangiang dapat taglayin ng isang magaling na
manananaysay.
a
b.
d.
c.
MGA KAALAMANG DAPAT MONG ISAISIP
Sa modyul na ito, napag-aralan mo ang mga sumusunod.

Ang panitikang Pilipino ay napapangkat sa dalawang paraan ng pag-uuri:
ayon sa paghahalin at ayon sa anyo.
 Batay sa paghahalin, ang panitikan ay pasalindila kung ito ay
napaghalinhalin sa pamamagitan ng bibig o dila. Ito ay nangyari
noong unang pahanong wala pang sistema ng pagsulat.
 Ang paghahalin ay naging pasalinsulat simula nang matuto ng

alphabet ang ating mga ninuno. Una nilang isinulat ang mga
panitikang Pilipino sa mga balabak ng kahoy at mga dahun-dahon.
Nang dumating ang mga Espanyol, dala nila ang imprenta at naitala
ang ilan sa mga panitikan ngunit ang karamihan ay tuluyan nang
nakalimutan.
 Sa makabagong panahon ngayon at dahil sa pag-unlad ng

kagamitang elektroniko, ang paraan ng paghahalin ng panitikan ay
unti-unting nababago sa pamamagitan ng mga cassette tape at
compact disc. Maaaring tawagin ang paraan ng paghahalin na ito na
pasalintroniko.
Ayon sa anyo, ang panitikan ay may tatlong uri: patula, patuluyan, at

patanghal.
 Ang panitikan ay nasa anyong patula kung ito ay saknungan at ang
bawat taludturan ay maaaring may bilang o sukat ang mga pantigat
magkasintunog o magkatugma ang pantig sa hulihan. Ang anyong
patulaay maaari rin namang maging malaya at wala ang mga
katangiang nabanggit.
 Nasa anyong patuluyan naman ang panitikan kung ito ay patalata
sa halip na pataludtod ang porma at ang mga salitang gamit ay
pangkaraniwan lamang o sa pang-araw-araw na takbo ng buhay.
 Ang panitikan ay patanghal kung ito ay isinasadula at ipinalalabas
sa tanghalan o dulaan. Salitaan ang pagkakasatitik nito at ito ay
may mga yugtong binubuo ng tagpo.
Ang mga anyong patula ay may apat na uri: tulang pasalaysay, tulang
paawit o liriko, tulang dula o pantanghalan, at tulang patnigan.
 Ang mga uri ng tulang pasalaysay ay epiko, awit at kurido, at balad.
 Ang mga uri ng tulang paawit o liriko ay awiting-bayan, soneto,
elehiya, dalit, pastoral, at oda.
 Ang mga uri naman ng tulang dula o patanghal ay ang komedya,
trahedya, parsa, saynete, at melodrama.
Ang mga uri sa tulang patnigan ay ang karagatan, duplo, at balagtasan.
Ang anyong patuluyan ay isang uri ng panitikang Pilipino. Ito ay inilalahad
sa pangkaraniwan at pang-araw-araw na pananalita, hindi kagaya ng
anyong patula na ang daloy ng pinabubukal na kaisipan at damdamin ay
madulas o tuluy-tuloy dahil may bilang ang pantig ng mga salitang
sasabihin at kailangang magkasintunog ang mga dulo ng pantig. Sa
anyong patuluyan, malaya kung lumabas sa bibig ang mga salita,
madulas, at mabilis dahil hindi na kailangan pang pakaisipin o pakapiliin
ang mga salita para pagandahin ang dating sa pandinig. Madaling
maintindihan at maunawaan ang mga pangyayaring inilalahad sa anyong
patuluyan.
Ang nobela ay panitikang anyong patuluyan na naglalahad o naglalarawan

ng mga pangyayaring nagaganap sa buhay na umiikot ayon na rin sa mga
karanasan ng tao sa kanyang sarili at sa kanyang kapaligiran.
Ang nobela at maikling kwento ay magkapareho at nagkakaiba lamang sa
dami ng pangyayaring inilalahad. Sa maikling kwento, iisang pangyayari
lamang ang inilalahad, samantalang sa nobela, maraming pangyayari ang
inilalahad.
Ang sanaysay ay isang uri ng panitikang patuluyan na pumapaksa sa
mgakaisipan at bagay-bagay na sadyang kapupulutan ng aral at aliw ng
mambabasa. Kasama sa sanaysay ang mga sulating pahayagan, artikulo,
natatanging pilak o lathalain, tesis, disertasyon, talumpati, mapanuring
pampanitikan, at akdang pananaliksik.
Ang sanaysay ay maaaring pormal o maanyo at pamilyar o personal.
Ang anyong pormal ay maimpormasyon, ang salitang ginagamit ay pinipi,
at ang modo ay seryoso, maintelektuwal, at walang halong biro.
Ang anyong personal o pamilyar ay mapang-aliw at nagbibigay-lugod
sapamamagitan ng pagtalakay samga paksaing karaniwan, pang-araw-
araw, at personal. Ang pananalita ay magaan, madaling maintindihan, at
parang sakaibigan lamang sapagkat ginagamitan ng unang panauhan.
Gaano ang Natutuhan Mo
Basahin ang sumusunod na mga halimbawa ng mga anyo ng panitikang

Plipino. Kilalanin ang anyo ng bawat isa at ipaliwanag ang nilalaman ng
bawat panitikan. Isulat sa patlang ang iyong sagot.
1. Ako'y Pilipino
Ako'y Pilipino. Sa isang lupang tahimik at sagana ay nakita ko ang unang
liwanag. Ang pinagmulan ko ay matandang salin ng mga unang lipi. Ang
nuno ng akingmga nuno ay katulad ng ibang nilikhang isinilang na may
taglay na sarili: may sariling datu na iginagalang sa barangay; may
sariling anitong sinasamba sa pananampalataya; may sariling lipunan,
sining, kaugalian, at paniniwala. May sariling pamumuhay at sila'y
nakipagkalakalan sa Hapon, Tsina, at sa mga pulong Malaya. Anupa't
ako'y nagising sa kariwasaan, sa kapayapaan.
Anyo:
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
________________________________________________
2. Ang Laki sa Layaw
Francisco Baltazar
Pag-ibig anaki'y aking nakilala,
Di dapat palakhin ang bata sa saya;
At sa katuwaa'y kapag namihasa,
Kung lumaki'y walang hihinting ginhawa.
Sapagka't ang mundo'y bayan ng hinagpis,

Mamamaya'y sukat tibayan ang dibdib;
Lumaki sa tuwa'y walang pagtitiis..
Ano'ng ilalaban sa dahas ng sakit?
Anyo:
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
3. Tradisyon
Ang pagsang-ayon ng kanyang ama sa hangarin ng mga bagong dating
ang siyang nagbunsod sa kanya para lumaban sa kauna-unahang
pagkakataon.
"Tntindihinn'yo sana 'ko, ama, ang aking panig. Hindi nagiging matatag
ang pagsasanmang sapilitan ang pagkakabuo."
Ang mgamata ng kanyang ama ay waring nagbabaga na.
"Lapastangan!" bulyawnito at nahagip ang makakapal na palad ang
kanyang pisngi. "Huwag mo kaming ilalagay sa kahihiyan. Ito'ng tandaan
mo, hindi mo mababali ang kaugaliang simula't sapul ay ipinagalang nang
ating lipi. Ang kasunduan ay kasunduan. Walang sinumang makakatinag.
Tandaan mo 'yan!"
Ang salita ngkanyang ama ay makapangyarihan, hindi bilang haligi ng
tahanan, kundi bilang isang matatag ng datu ng balangay. Gusto niyang
ipaglaban ang kanyang karapatan. Subalit namagitan ang kanyang ina.
Niyakap at inilayo siya.
Anyo:
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
4. Mirindal
Ika nga'y tumaba sa lamig at hirap,
Nakaluklok sa ilalim ng pergolang karton at yerong bulok,
Pinahinogng mga tanghaling tapat,
Pinag-uban ng walang patawad na alikabok,
lang taon ko na siyang dinudungaw:
Kapiling ang mga nilagang mani, papaya't lakatang
Di man makaakit sa masclang bangaw,
Gayaniyang laging nasa kapanahunan.
lisang kimona ang bestido seremonyal
Parang sultanang buong tikas na pinamamayanihan
Ang lumalatag niyang katabaan.
Anyo:
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
5. Karagatan
Dalaga: Ikaw nga ang unang napili ng Diyos

Sumisid sa singsing na aking hinulog
Subalit hindi upang siyang maging irog
Kundi idaan lang muna sa pagsubok.
Kaya't sisirin mo ang tanong kong ito
At singsing kong ito ay nang maangkin mo
Sa singsing na linao at walang pabato
Turan mong simula at ang dulot nito.’
Binata: Karagatang ito'y kahit na malalim
Pangangahasan kong aking lulusungin
Hustong bait ninyo ang titimbulanin
Na inaasahang sasagip sa akin.

Modyul Sa Panitikan NG Pilipinas PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modyul Sa Panitikan NG Pilipinas PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1|Page PANITIKAN

Ang Panitikan sa kasalukuyang panahon ay madali nating

Alam mo bang noon pa mang unang panahon, an gating mga

Ano ang Panitikan? Ito’y pagpapahayag na kinapapalooban ng

Sa pagbasa ng panitikan, maaangkin ng mag-aaral ang isang

Napapangkat ang panitikang Pilipino sa dalawang paraan ng pang-

Ang panitikan ayon sa Paghahalin

Ayon sa paghahalin, ang panitikan ay napapangkat sa dalawa

1. Pagsasalindila o ang paraan ng paglilipat ng dila o bibig-

Sa kasalukuyan, dahilan sa mabilis na pag-unlad ng mga

Subukan Natin Ito

Sagutin ang mga sumusunod.

1. Ano ang tawag sa paraan ng paghahalin ng panitikan sa

2. Sino ang nagdala ng imprent sa ating bansa? Ano ang kahalagahan

3. Sa kasalukuyang panahon, anu-anong makabagong paraan ng

Pag-aralan at Suriin Natin Ito

Ang Panitikan ayon sa Anyo

2. Ano ang pagkakaiba ng bawat isa?

Subukan Natin ang iyong Natutuhan

Punan ng tamang sagot ang patlang.

Sa unang aralin, natutuhan mong isa sa mga anyo ng panitikan ay

Tunghayan natin kung papaano ipinaliwanag ni Gng. Lulu sa kanyang

Ulan! Hala, ulan! Punin mo ang bukid

Ulan! Hala, Ulan! Ibig kong makitang

Ang oda ay nagpapaalam ng isang panaghoy, papuri, o iba pang

Yen-yen: Paano ko po malalaman ang kaibahan nito sa tulang dula o

Ang komedya ay dulang nagwawakas nang masaya. Ang

Ang balagtasan naman ang pumalit sa duplo. Ang pangalan nito ay

Verna at Partick: Opo, Tita.

Patrick: (HINDIKAYANG MAGKAISA-UNANGTINDIG)

Tita, hanggang dito lang po?

Mga Uri ng Anyong Patula

Ang mga anyong patula ay may apat na uri:

Mga Uri ng Tulang Pasalaysay

Subukan Natin Ito

Tanungin ang isang kasambahay o mga nakatatanda sa iyong mga

Pag-aralan at Suriin Natin ito

Mga Uri ng Tulang Paawit o Liriko

1. Awiting Bayan – ang mga ito ay mula pa sa mga ninuno natin at

Tulang Dula o Mga Uri ng Pantanghalan

1. Komedya – ang layunin nito ay gawing kawili-wili ang panonood sa

2. Melodrama – gingamit ang tulang ito sa mga dulang musical.

Mga Uri ng Tulang Patnigan

Subukan Natin Ito

________ 1. Elehiya a. Debateng isinatula

1. Ang mga anyong patula ay may apat na uri: tulang pasalaysay,

Subukan Natin ang Iyong Natutuhan

1. Anu-ano ang uri ng anyong patula? Ibigay rin sa bawat anyong

Mga Anyong Patuluyan

Pag-aralan at Suriin Natin ito

Mga Uri ng Anyong Patuluyan

Basahin ang parabola. Subukan mong bigyan ito ng kahulugan.

Ang Don at ang Pulubi

Dumating ang panahon, namatay ang pulubi. Kinuha siya ng mga

“Anak, naalaala mo ba noong nabubuhay ka pa? Tinanggap mo nang

Nagmakaawa uli ang Don. “Maawa na kayo, Ama. Papuntahin ninyo

Tumugong muli si Abraham,” sabi pa ng Don.”Pag mula sa mga

“Hindi, Amang Abraham, “Sabi pa ng Don.”Pag mula sa mga

“Bueno…” talima ni Abraham sa Don.”kung ayaw nilang makinig kay

(Lukas 16: 19-31. Isina-Filipino ni Joey A. Arrogante.)

Pag-aralan at Suriin Natin Ito

Mga kwentong Katatawanan

Basahin at pakinggan ang isang halimbawa ng maikling kwento na