Talata

1. 1. TalataTalata
2. 2. Talata pangungusapTalata pangungusap binubuobinubuo oo magkakaugnay na
pangungusapmagkakaugnay na pangungusap nagpapahayagnagpapahayag
kabuoankabuoan PagkukuroPagkukuro palagaypalagay paksang-diwapaksang-diwa
3. 3. Mga Uri ng Talata (AyonMga Uri ng Talata (Ayon sa Kinalalagyan ngsa Kinalalagyan ng
Komposisyon)Komposisyon) 1.1. Panimulang Talata – Ito ay nagsasaadPanimulang Talata
– Ito ay nagsasaad ngng paksa at layuninpaksa at layunin ng isangng isang pagpapahayag
sa isang malinaw napagpapahayag sa isang malinaw na paraan.paraan. TinitiyakTinitiyak
nitonito kung ano angkung ano ang ipinaliliwanag, pangangatwirananipinaliliwanag,
pangangatwiranan ilalarawan o isasalaysay at kungilalarawan o isasalaysay at kung minsa’y
kung paano ang gagawingminsa’y kung paano ang gagawing pagtalakay o paglapit sa
paksa.pagtalakay o paglapit sa paksa.
4. 4. Mga Uri ng Talata (AyonMga Uri ng Talata (Ayon sa Kinalalagyan ngsa Kinalalagyan ng
Komposisyon)Komposisyon) 1.1. Talatang Ganap – AngTalatang Ganap – Ang
pagpapaunladpagpapaunlad ngng mgamga pangunahing bahagi ng sentral na
ideyapangunahing bahagi ng sentral na ideya ang pangunahing tungkulin ng mga
talatangang pangunahing tungkulin ng mga talatang ganap. Karaniwangganap. Karaniwang
nakikitanakikita ito sa kalakhangito sa kalakhang bahagi ng sulatin na sa kabuuan aybahagi
ng sulatin na sa kabuuan ay pagtalakay nang ganap sa mga paksangpagtalakay nang
ganap sa mga paksang pangungusappangungusap sa kanyang kaisahan atsa kanyang
kaisahan at ganapganap na paglinang sa paksang-diwana paglinang sa paksang-diwa ng
sulatin sang sulatin sa kanilang kabuuan.kanilang kabuuan.
5. 5. Mga Uri ng Talata (AyonMga Uri ng Talata (Ayon sa Kinalalagyan ngsa Kinalalagyan ng
Komposisyon)Komposisyon) 1.1. Talata ng Paglilipat-diwa – Mahalaga itoTalata ng
Paglilipat-diwa – Mahalaga ito tungo sa ikapagtatamo ng ugnayan attungo sa ikapagtatamo
ng ugnayan at kaisahan ng mga pahayag.kaisahan ng mga pahayag. Nilalagom
nitoNilalagom nito ang mga sinundang seksyon ng komposisyonang mga sinundang
seksyon ng komposisyon oo ipinahihiwatig ang pagsulong ng paksangipinahihiwatig ang
pagsulong ng paksang tinalakay.tinalakay. Kadalasang sinasabi rito angKadalasang
sinasabi rito ang pagkakaugnayan ng alinmang dalawangpagkakaugnayan ng alinmang
dalawang magkasunod na bahagi ng komposisyon.magkasunod na bahagi ng komposisyon.
6. 6. Mga Uri ng Talata (AyonMga Uri ng Talata (Ayon sa Kinalalagyan ngsa Kinalalagyan ng
Komposisyon)Komposisyon) 1.1. Talatang Pabuod – Ginagampanan ngTalatang Pabuod –
Ginagampanan ng talatang ito angtalatang ito ang paglalagom opaglalagom o pagbubuod sa
mahahalagang pahayagpagbubuod sa mahahalagang pahayag sa katawan ng
komposisyonsa katawan ng komposisyon.. Natatagpuan ito sa gawingNatatagpuan ito sa
gawing hulihan nghulihan ng komposisyon.komposisyon.
7. 7. Mga Uri ng Talata (AyonMga Uri ng Talata (Ayon sa Kinalalagyan ngsa Kinalalagyan ng
Komposisyon)Komposisyon) 1.1. Malayang Talata – Kapag ang talata ayMalayang Talata –
Kapag ang talata ay nagpapahayag ngnagpapahayag ng isang paksa lamangisang paksa
lamang,, ito ay tinatawag naito ay tinatawag na malayamalaya. Ito’y para. Ito’y para nang
isang maikling komposisyon.nang isang maikling komposisyon. Madalas gamitin ito ng mga
manunulatMadalas gamitin ito ng mga manunulat ngng pangulong tudlingpangulong tudling,
mga, mga kolumnistakolumnista at sa mga sumusulat ngat sa mga sumusulat ng
patalastas.patalastas.
8. 8. Mga Uri ng TalataMga Uri ng Talata (Ayon sa Paksa o(Ayon sa Paksa o
Nilalaman)Nilalaman)  Talatang Naglalahad – Ito ay talatangTalatang Naglalahad – Ito ay
talatang nagpapaliwanag, nagbibigay-katuturannagpapaliwanag, nagbibigay-katuturan at
pakahuluganat pakahulugan..  Talatang Naglalarawan –Talatang Naglalarawan –
LayuninLayunin ngng talatang ito ang ipamalas sa bumabasatalatang ito ang ipamalas sa
 bumabasa o nakikinig ang isango nakikinig ang isang larawan salarawan sa kabuuan sa
hangad na ipinakitangkabuuan sa hangad na ipinakitang isang bagay ay naiiba sa mga
katuladisang bagay ay naiiba sa mga katulad nito.nito.
9. 9. Mga Uri ng TalataMga Uri ng Talata (Ayon sa Paksa o(Ayon sa Paksa o
Nilalaman)Nilalaman)  Talatang Nagsasalaysay – Ito ay talatangTalatang Nagsasalaysay –
Ito ay talatang nagsasaad ng pangyayarinagsasaad ng pangyayari oo karanasankaranasan
upang makapagbigay ngupang makapagbigay ng damdamin sadamdamin sa
mamababasa.mamababasa.  Talatang Nangangatwiran – MayTalatang Nangangatwiran –
May layuninlayunin ang talatang ito naang talatang ito na patunayan sa tulongpatunayan sa
tulong mga katibayan o katwiran angmga katibayan o katwiran ang katotohanan ng isang
palagay okatotohanan ng isang palagay o proposisyon.proposisyon.
10. 10. Uri ng Talata batay saUri ng Talata batay sa BahagiBahagi  Panimulang
TalataPanimulang Talata  Transisyunal na TalataTransisyunal na Talata  Talatang
Binubuo ng Salitaan o DiyalogoTalatang Binubuo ng Salitaan o Diyalogo  Pangwakas na
TalataPangwakas na Talata
11. 11. Katangian ng MabutingKatangian ng Mabuting TalataTalata  NagtataglayNagtataglay
ng isangng isang paksangpaksang pangungusappangungusap, lantad o di-lantad, lantad o
di-lantad  NagtataglayNagtataglay ngng isang diwaisang diwa, hindi, hindi lamang bahagi
nito.lamang bahagi nito.  May kaayusanMay kaayusan. Ang pangungusap. Ang
pangungusap nito ay isinaayos sa paraang kaakit-nito ay isinaayos sa paraang kaakit-
akit.akit.
12. 12. Katangian ng MabutingKatangian ng Mabuting TalataTalata  May kaisahan (unity)May
kaisahan (unity). Alisin ang di-. Alisin ang di- kaugnay na bagay.kaugnay na bagay. 
PagkakaugnayPagkakaugnay ng mgang mga pangungusap (coherence)pangungusap
(coherence)  Pagbibigay-diinPagbibigay-diin sasa Punong KaisipanPunong Kaisipan
(Empahsis)(Empahsis)
13. 13. Katangian ng MabutingKatangian ng Mabuting TalataTalata  May karampatang
habaMay karampatang haba. Gumamit ng payak na. Gumamit ng payak na
pangungusap.pangungusap. IwasanIwasan ang sunud-sunod naang sunud-sunod na
maiikling pangungusapmaiikling pangungusap gayundin naman anggayundin naman ang
sunud-sunod nasunud-sunod na mahahabang pangungusap.mahahabang pangungusap. 
May wastong kayarianMay wastong kayarian. Ito ay may wastong. Ito ay may wastong
pasok at palugit; nagtataglay ng mga salitangpasok at palugit; nagtataglay ng mga salitang
dapat mapasama roon at hindi sa iba pangdapat mapasama roon at hindi sa iba pang
talata.talata.  Gumagamit ng wastong pang-ugnay ayon saGumagamit ng wastong pang-
ugnay ayon sa diwa ng sinusundan talatadiwa ng sinusundan talata ng isangng isang
komposisyon.komposisyon.
14. 14. Ilang bagay na DapatIlang bagay na Dapat Isaalang-alang saIsaalang-alang sa
PagtatalataPagtatalata  Sa simula ang talata ay dapat may pasokSa simula ang talata ay
dapat may pasok o indensyon. Ito ay hudyat ng bagongo indensyon. Ito ay hudyat ng
bagong talataan.talataan.  Ang pasok ay isang pulgada mula saAng pasok ay isang
pulgada mula sa palugit o marginpalugit o margin  Ihiwalay a punonng talata angIhiwalay a
punonng talata ang pagtatalata ng tuwirang sipi (directpagtatalata ng tuwirang sipi (direct
quotation)quotation)
15. 15. Ilang bagay na DapatIlang bagay na Dapat Isaalang-alang saIsaalang-alang sa
PagtatalataPagtatalata  Itala nang bukod mula sa unangItala nang bukod mula sa unang
paglalahad kapag ang sipi ay makikita sapaglalahad kapag ang sipi ay makikita sa bahagi
ng hulihan ng pangungusapbahagi ng hulihan ng pangungusap  Kuung may diyalogo,
dapat nakabukodKuung may diyalogo, dapat nakabukod sa talata upangg makita ang palitan
ngsa talata upangg makita ang palitan ng salitaansalitaan  Ang haba ng talata ay
ininabatay sa:Ang haba ng talata ay ininabatay sa: - Kahalagahan at pagkamasalimuot ng
 paksa- Kahalagahan at pagkamasalimuot ng paksa - Haba ng kabuuan ng sulatin- Haba ng
kabuuan ng sulatin
16. 16. Ilang bagay na DapatIlang bagay na Dapat Isaalang-alang saIsaalang-alang sa
PagtatalataPagtatalata  Ang isang punong kaisipan ay maaaringAng isang punong
kaisipan ay maaaring isang talata at ang haba ay ayon saisang talata at ang haba ay ayon
sa kahalagahan ng kaisipankahalagahan ng kaisipan - Bagamat walang tiyak na tuntunin sa-
Bagamat walang tiyak na tuntunin sa haba ng talata, ang sumusulat anghaba ng talata, ang
sumusulat ang nakababatid ng nababagay sa uri ngnakababatid ng nababagay sa uri ng
sulating kanyang binubuo.sulating kanyang binubuo.
17. 17. Paghahati ng TalataPaghahati ng Talata  Ang isang talata ng bahagi ng isangAng
isang talata ng bahagi ng isang mahabang sulatin ay kadalasangmahabang sulatin ay
kadalasang lumilikha ng seksyon ng isang masaklawlumilikha ng seksyon ng isang
masaklaw na kaisipan. Dapat nakatutulong angna kaisipan. Dapat nakatutulong ang mga
pangungusap sa pagbuo ngmga pangungusap sa pagbuo ng partikular na
seksyon.partikular na seksyon.  Natatapos ang talata kung nasabi nangNatatapos ang
talata kung nasabi nang lahat ang nais ipahayag at handa na salahat ang nais ipahayag at
handa na sa susunod na susunod na talatasusunod na susunod na talata  Dahil dito,
masasabi nating nakatutulong saDahil dito, masasabi nating nakatutulong sa pagpapakilala
ng paghahati atpagpapakilala ng paghahati at pagkakapangkat-pangkat ng mga
kaisipan.pagkakapangkat-pangkat ng mga kaisipan.
18. 18. Mga Tungkulin ngMga Tungkulin ng TalataTalata  Upang magsilbing hudyat ng
panibagongUpang magsilbing hudyat ng panibagong pagpapaunlad ng isang
paksapagpapaunlad ng isang paksa  Upang ipakilala ang isang sulatin oUpang ipakilala
ang isang sulatin o pangunahing seksyon o bahagi ng isangpangunahing seksyon o bahagi
ng isang papel..papel..  Upang mapaunlad ang isangUpang mapaunlad ang isang
mahalagang yunit ng kaisipan.mahalagang yunit ng kaisipan.
19. 19. Mga Tungkulin ngMga Tungkulin ng TalataTalata  Upang mabuo ang lahat ng mga
inihayagUpang mabuo ang lahat ng mga inihayag sa isang sulatin.sa isang sulatin.  Upang
ipakilala ang pagkakaugnay-Upang ipakilala ang pagkakaugnay- ugnay ng bawat bahagi ng
sulatin.ugnay ng bawat bahagi ng sulatin.  Upang ipakilala ang isang salaysay oUpang
ipakilala ang isang salaysay o ipakilala ang isang nagsasalitaipakilala ang isang nagsasalita
20. 20. Mga Paraan ngMga Paraan ng Pagpapanatili ngPagpapanatili ng Kalinawan ng
MensaheKalinawan ng Mensahe ng Talatang Talata Pagsamasamahin ang maiikling
payak naPagsamasamahin ang maiikling payak na pangungusap.pangungusap. 
Pagsamasamahin ang mga maiiklingPagsamasamahin ang mga maiikling pangungusap at
gawing tambalangpangungusap at gawing tambalang pangungusappangungusap 
Pagsama-samahin ang maiikling pangungusapPagsama-samahin ang maiikling
pangungusap sa hugnayang pangungusap.sa hugnayang pangungusap.  Pagsamahin ang
mga maiikling pangungusapPagsamahin ang mga maiikling pangungusap sa langkapang
pangungusapsa langkapang pangungusap  Pagsasaayos ng mga pangungusap
naPagsasaayos ng mga pangungusap na maligoy.maligoy.
21. 21.  TalataTalata katangiankatangian kaisahan o unitykaisahan o unity Nag-uugnay
ngNag-uugnay ng isang paksa (paraang lohikal)isang paksa (paraang lohikal) Nagtataglay
ngNagtataglay ng pansuportang pangungusappansuportang pangungusap Tumutulong
saTumutulong sa pagllinnag ng paksangpagllinnag ng paksang pangungusappangungusap
binubuo ngbinubuo ng Pagkakaugnay-ugnayPagkakaugnay-ugnay coherencecoherence
Pagggamit ngPagggamit ng salita o pariralang transisyunasalita o pariralang transisyunall
Cohesive divicesCohesive divices panghalippanghalip pag-uulit ng mga pangunahingpag-
uulit ng mga pangunahing salitasalita parelalismo o pag-agapay sa salita,parelalismo o pag-
agapay sa salita, parirala o pangungusapparirala o pangungusap
22. 22. Paksang PangungusapPaksang Pangungusap  Bawat talata ay may paksangBawat
talata ay may paksang pangungusap na nagsasaad ngpangungusap na nagsasaad ng
 pangunahing diwa nito. Maaari itong:pangunahing diwa nito. Maaari itong:  Ipinahiwatig
lamangIpinahiwatig lamang  Tahasang binaggit – matatagpuan saTahasang binaggit –
matatagpuan sa - unahan ng talata – nilalaman ng- unahan ng talata – nilalaman ng
talatatalata - hulihan ng talata – nagpapahayag- hulihan ng talata – nagpapahayag ng
lagomng lagom
23. 23. Paraan ng Pagbuo ngParaan ng Pagbuo ng TalataTalata DepenisyonDepenisyon
Paghahambing atPaghahambing at PagtutuladPagtutulad Sanhi at BungaSanhi at Bunga
24. 24. Paraan ng Pagbuo ngParaan ng Pagbuo ng TalataTalata  Proseso – paglalahad kung
paanoProseso – paglalahad kung paano ginawa ang isang bagay, operasyon atb.ginawa
ang isang bagay, operasyon atb.  Kaayusang Kronolohikal – pagsasaayosKaayusang
Kronolohikal – pagsasaayos ng mga pangyayari batay sa panahonng mga pangyayari batay
sa panahon  Kaayusang Spatial - i. nilalarawan angKaayusang Spatial - i. nilalarawan ang
ugnayan ng mga bagay sa isa’t isa ayonugnayan ng mga bagay sa isa’t isa ayon sa espasyo
o posisyonsa espasyo o posisyon kung saan isinasaayos ang detalye ayon sa lokasyon
(mula sa silangan patungong kanluran, timog patungong hilaga, mula sa kanan patungo sa
kaliwa
25. 25. Paraan ng Pagbuo ngParaan ng Pagbuo ng TalataTalata  Ilustrasyon – ipinakikilala
ang pagsuportaIlustrasyon – ipinakikilala ang pagsuporta o paglilinaw sa pangunahing
ideya.o paglilinaw sa pangunahing ideya. Ilustrasyon ang gagalipting patunayIlustrasyon ang
gagalipting patunay  Klasipikasyon – sinusuri ang isang bagayKlasipikasyon – sinusuri ang
isang bagay batay sa mga bahaging binubuo nito sabatay sa mga bahaging binubuo nito sa
pamamagitan ng pagsusuri.pamamagitan ng pagsusuri.
26. 26. Paglikha ng PaksaPaglikha ng Paksa  Dapat na magbigay ng tiyak at mayDapat na
magbigay ng tiyak at may hangganang indikasyon.hangganang indikasyon.
Halimbawa:Halimbawa: ““Ang mga Kaugaliang Pilipino saAng mga Kaugaliang Pilipino sa
Pagdiriwang sa mga Baryo”Pagdiriwang sa mga Baryo”  Dapat maging kaakit-akit at kawili-
wiliDapat maging kaakit-akit at kawili-wili Halimbawa:Halimbawa: ““Ang Awit na Hindi
Matapos-Tapos” niAng Awit na Hindi Matapos-Tapos” ni Orlando R. NandresOrlando R.
Nandres
27. 27. Paglikha ng PaksaPaglikha ng Paksa  Nagbibigay kapanabikan saNagbibigay
kapanabikan sa mamababasa.mamababasa. Halimbawa:Halimbawa: ““Bukas, Madilim,
Bukas” ni Orlando R.Bukas, Madilim, Bukas” ni Orlando R. NandresNandres  Hindi
nangangailangang mahabaHindi nangangailangang mahaba Halimbawa:Halimbawa:
““Paraisong Parisukat” ni Orlando R.Paraisong Parisukat” ni Orlando R. NandresNandres
28. 28. Hakbang saHakbang sa PaglalagomPaglalagom  Ang Pagbasa – pagbasa na may
ganapAng Pagbasa – pagbasa na may ganap na pagkaunawana pagkaunawa  Ang Pagpili
– inuullit ng isangAng Pagpili – inuullit ng isang naglalagom ang diwa ng may-
akdanaglalagom ang diwa ng may-akda  Ang Pagsulat – pagtatala ngAng Pagsulat –
pagtatala ng mahalagang bahagi ng kaisipan o diwamahalagang bahagi ng kaisipan o diwa
 Ang Pagpapares – paghahambing oAng Pagpapares – paghahambing o pagpapares ng
nilagon sa orihinalpagpapares ng nilagon sa orihinal
29. 29. Uri ng LagomUri ng Lagom  Presis – maaayos na napananatili angPresis – maaayos
na napananatili ang orihinal na pangunahing kaisipan,orihinal na pangunahing kaisipan,
kaayarian o balangkas, pananaw o himigkaayarian o balangkas, pananaw o himig ng awtor.
Nararapat na maikli ngunitng awtor. Nararapat na maikli ngunit wasto, malinaw at
malaman.Hindiwasto, malinaw at malaman.Hindi sangkot ang opinyon ng
naglalagom.sangkot ang opinyon ng naglalagom.
30. 30. Uri ng LagomUri ng Lagom  Hawig – layuning mapalinaw angHawig – layuning
mapalinaw ang malabong katha. Kailanganag magingmalabong katha. Kailanganag maging
payak at makabago.payak at makabago. KaibahanKaibahan sa presissa presis ay sa
dahilan na angay sa dahilan na ang presispresis ayay paglalahad ng kahuluganpaglalahad
 ng kahulugan ng orihinal sang orihinal sa higit na maikli at higit na malinawhigit na maikli at
higit na malinaw nana paraan samantala angparaan samantala ang hawighawig ay isangay
isang pagpapakahulugan o interpretasyonpagpapakahulugan o interpretasyon ngng isang
sumusuri. .isang sumusuri. .
31. 31. Uri ng LagomUri ng Lagom  Halaw – maiklig lagom ng isang pormalHalaw – maiklig
lagom ng isang pormal na paglalahad gaya ng abstrak ng isangna paglalahad gaya ng
abstrak ng isang sulating pananaliksik o tesis. Dapatsulating pananaliksik o tesis. Dapat
mapanatili ang:mapanatili ang:  TatakTatak  KayarianKayarian  PananawPananaw  at
Layunin ng orihinalat Layunin ng orihinal Iwasan ang magbigay ng palagay o sarilingIwasan
ang magbigay ng palagay o sariling kuro.kuro.
32. 32. Uri ng LagomUri ng Lagom  Buod – mpormal at bai-baitang naBuod – mpormal at bai-
baitang na pagsasalaysaypagsasalaysay ng banghay ng mgang banghay ng mga
pangyayari. Hindi isinasama ang mga dipangyayari. Hindi isinasama ang mga di
mahalagang detalye.mahalagang detalye.  Maaring ipasok ang sarilng pananaw
ngMaaring ipasok ang sarilng pananaw ng nagbubuod at sa ano mang
pangunahingnagbubuod at sa ano mang pangunahing nais gamitin.nais gamitin.
33. 33. Sanggunina:Sanggunina:  Conti, Therezia O. et. al. Komikasyon sa akademikong
filipino. Filipino 1. 2009. Grandbook Publishing, Inc., Pateros, Manila.  Casanova, Arthur P.
et al. Pagbasa at pagsulat sa iba’t ibang disiplina. 2001. Rex Book Store, Inc. Sampaloc,
Manila  Aguilar, Reynaldo L. Pegtuan, Zenaida M. Santos, Deogracia DC. Sining ng
komunikasyon Akademikong Filipino. 2009. Grandbook Publishing, Inc., Pateros, Manila. 
Ortiz, Allan A. et.al. Lipi 2005. Hope Publishing House, Inc. Las Piñas City  Ortiz. Alllan A.
et.al Salitikan 2010. Hope Publishing House, Inc. Las Piñas City