Mga Piling Pananaw at Teoryang Pampelikula

REALISMO - Metro Manila (Sean Ellis)

Deskripsyon ng Realismo

               Ito ay tumatalakay sa katotohanan sa lipunan.  Karaniwan nitong pinapaksa ang

kalagayan ng nangyayari sa lipunan tulad ng kurapsyon, katiwalian, kahirapan at
diskriminasyon.  Madalas din itong nakapokus sa lipunan at gobyerno.

               Ipinaglalaban ng dulog realismo ang katotohanan kaysa kagandahan.  Sinumang tao,
anumang bagay at lipunan ayon sa mga realista, ay dapat maging makatotohanan ang
paglalarawan o paglalahad.  Karaniwang nakapokus ito sa paksang sosyo-pulitikal, kalayaan,
kamangmanagan kriminalidad, bisyo, prostitusyon, at kawalan ng katarungan para sa mga
naaapi.  http://jalajalanhsfilipinoiii.blog.com/

Halimbawa ng mg Pelikulang masusuri sa dulog realismo ay ang:

1.      Metro Manila – director: Sean Ellis

2.     Anak

3.     Maynila sa Kuko ng Liwanag

4.     Eskapo

5.     Dekada 70

6.     Cobrador

7.      Sakay

Kasaysayan ng Realismo

               Ang realismo ay isang malaking kilusang umusbong sa larangan ng sining noong
siglo 1900.  Layon nitong ipakita ang karanasan ng tao at lipunan sa isang makatotohanang
pamamaraan.  Itinatakwil ang ideyal na paghuhulma at pananaw sa mga bagay (Villafuerte,
et al, 2006).

               Unang ginamit ang terminong realismo noong 1826 ng Mercure franciais du XIX
siecle sa Pransya bilang paglalarawan sa doktrinang nakabatay sa makatotohanan at
wastong paglalarawan ng lipunan at buhay.  Nagkaisa ang mga realistikong Pranses sa
pagtakwil sa pagiging artipisyal ng klasismo at romantisimo.  Sinikap nilang ipakita ang
buhay ng mga panggitna at mababang uri ng tao, ng mga pangkaraniwan, ng mga kagila-
gilalas ng mga mapagkumbaba at ng mga hindi nakikita.  Sa proseso inilabasa ng realismo
ang mga di-kapansin-pansin at kinakalimutang bahagi ng buhay sa lipunan  (Villafuerte, et al,
2006). 
               Naging masigla ang talakayan tungkol sa realismo noong unang bahagi ng 1900 na
siglo.  Nakatulong dito ang kilusang anti-romantisismo sa Alemanya kung saan mas nagtuon
ng pansin ang sining sa pangkaraniwang tao.  Idagdag pa rito ang pagtataguyod ni Auguste
Comte (Kilalang Ama ng Sosyolohiya) ng posibistikong pilosopiya sa paglulunsad ng
siyentipikong pag-aaral; ang pag-unlad ng propesyunal na jornalism o kung saan iniuulat
nang walang bahid na emosyon o pagsusuri ang mga kaganapan; at ang paglago ng idustriya
ng potograpiya  (Villafuerte, et al, 2006).

Pinahahalagahan ng Realismo

               Ang realismo ay sukdulan ng katotohanan, higit na binibigyang pansin o

pinahahalagahan nito ang katotohanan kaysa kagandahan.  Nakatuon sa makatotohanang
paglalahad at paglalarawan ng mga bagay, mga tao at lipunan.  Higit na pinahahalagahan
ang paraan ng pagsasalaysay kaysa paksa.  Nilalayon nitong maipakita ang mga karanasan at
nasaksihan ng may-akda sa kanyang lipunan.  Samakatuwid ang panitikan ay hango sa
totoong buhay subalit hindi tuwirang totoo sapagkat isinaalang-alang ng may-akda ang
kasiningan at pagkaepektibo ng kanyang
isinulat. https://www.scrib.com/doc/60548919/MGA-TEORYANG-PAMPANITIKAN 

May iba’t ibang pangkat ng pagdulog realismo sa Pelikulang Panlipunan 

1.  Pinong (Gentle) Realismo.  May pagtitimping ilahad ang kadalisayan ng bagay-bagay at

iwinawaksi ang anumang pagmamalabis at kahindik-hindik.

2.  Sentimental na Realismo.  Mas optimistiko at inilalagay ang pag-asa sa damdamin kaysa

kaisipan sa paglutas ng pang-araw-araw na suliranin.

3.  Sikolohikal na realismo.  Inilalarawan ang internal na buhay o motibo ng tao sa pagkilos.

4.  Kritikal na Realismo.  Inilalarawan ang ang gawain ng isang lipunang burgis upang
maipamalas ang mga espektong may kapangitan at panlulupig nito.

5.  Sosyalistang Realismo.  Ginagabayan ng dulog Marxismo sa paglalahad ng kalagayan ng

lipunang maaaring mabago tungo sa pagtatayo ng mga lipunang pinamumunuan ng mga
anak pawis.

6.  Mahiwagang (Magic) Realismo.  Pinagsanib na pantasya at katotohanan nang may

kamatayan. Higit na mahalaga ang katotohanan kaysa kagandahan.

Mga Gabay na Tanong sa Pagsusuri ng Pelikulang Gumagamit ng Dulog Realismo

1.      Ano ang paksang-diwa ng pelikula?  Paano ito ipikikita sa bawat tagpo nito?

2.     Anu-ano ang mga karanasang panlipunang ipinakikita sa pelikula? 

3.      Realistiko o makatototohanan ba ang pelikula?  Patunayan ang mga ito.

4.     Anu-anong paraan o estratehiya ang ginamit ng filmmaker upang maipakita ang
pagiging realistiko ng pelikula?  O paano pinalilitaw ng filmmaker ang pagiging realistiko ng
pelikula?

MORALISMO – Andrea, Paano Ba Ang Maging Isang Ina? (Gil Portes)

            Pagnilayan: “Di sapat na matutuhan ng isang indibidwal ang tungkol sa kawayan
buhat sa isang kawayan, siya na rin mismo ang dapat maging kawayan” ([Noorinaga,
1730-1801], Mendiola at Ramos, 1994).

 Ang moralismo ay isa sa mga pananaw na ginagamit sa mga pagsusuri ng iba’t ibang
tekstong pampanitikan gaya ng pelikula. Gumagamit ito ng sukatan ng tamang pag-uugali o
ugaling itinatampok sa isang pelikula bilang instrumento sa sosyalisasyon ng mga
manonood. Ang pananaw na ito ay may layuning mabigay–aral sa mga mambabasa.
Masasabing ito ay ekstensyon ng pananaw humanismo dahil sa pagbibigay-halaga ng mga
humanista sa pagpapanatili ng integridad at dignidad ng tao bilang nilalang na may isip.

            Isa sa mga impluwesyal na kritiko na nagbigay ng malaking pagpapahalaga sa

teoryang moralismo ay si Horacio (Horace). Ayon sa kanya, may dalawang bagay na
naidudulot ang tula sa mambabasa: ang dulce, ang aliw at kaligayahang naipadarama ng
akda; at utile, ang aral at kaalamang naibibigay ng akda. Malinaw na ang pangunahing
tungkuling dapat gampanan ng mga manunulat sa teoryang ito ay ang magbigay-aliw,
magsilbing guro at tagapangaral sa kanyang lipunan.

            Dahil may didaktibong oryentasyon ang mga akdang moralismo, itinuturing ang
panitikan bilang tagaakay sa tao sa mabuting landas.

            Sa panahon ng katutubo, maituturing na mga akdang didaktiko o moralistiko ang mga
salawikain, kasabihan, pabula, ilang alamat at iba pang mga kwentong-bayan nito.

 SIKOLOHIKAL – Bona (Lino Brocka)

         Ang layunin ng panitikan ay ipaliwanag sa pamamagitan ng pagpapakitang mga salig

(factor) sa pagbuo ng naturang behavior (pag-uugali, paniniwala, pananaw, pagkatao) sa
isang tauhan sa kanyang akda. Ipinakikita sa akda na ang tao ay nagbabago o nagkakaroon
ng panibagonbg ehavior dahil may nag-udyok na mabago o mabuo ito   

        Ginagamit ang sikolohiyang pagdulog bilang isang proseso sa pagiging malikhain ng

manunulat.  Ito rin ang maaaring magagamit bilang pagdulog upang matugunan ang mga
katanungan kung ano ang naging dahilan na nagtulak sa mga karakter, manunulat, paggamit
ng mga simbolikong kahulugan ng mga pangyayari at lugar.

           Si Kurt Lewin ay nagwika na wala ng pinakapraktikal pa sa pagkakaroon ng magandang

teorya.  Sa usaping pag-aanalisa mahalaga ang sikolohiyang teorya bilang gabay sa
pagsasanay sa edukasyon, kalusugang pangkaisipan,  at iba pang domeyn.  Tinutugunan ng
pagdulog na ito ang mga katanungang nauukol sa maraming uri ng pag-iisip saklaw na ang
emosyon,  pagkatuto,  emosyon at paglutas ng problema.         

            Ang pelikula, sa kanyang pinaka-esensiya ay pag-uugaling (behavior) itinatanghal sa

iskrin.   Kung nagkakaroon ang isang mag-aaral ng kakayahang makapag-analisa sa
sikolohikal na aspeto ay mas nagiging kasiya-siya ang kanyang nagiging karanasan sapagkat
nagkaroon siya nang mas malalim pang pag-unawa sa pelikula.   Sa pagkakaroon din niya ng
kakayahang makapag-analisa ng pelikula gamit ang sikolohikal na pagdulog ay mas
nabibigyan sila ng pagkakataon na mapanood ang pelikula hindi lamang bilang libangan, 
nagsisilbi rin ito hanguang materyal ng mga halimbawa at maaaring hanguan ng mga
modelo sa iba’t ibang tipo ng makataong pag-uugali.      

          Ang sikolohiya ay tumutukoy sa sistematikong pag-aaral ng interaksyon ng kaisipan ng

tao sa lipunang nakapaligid na maaaring makapagdulot sa kanyang pag-uugali.     Ang
metodo sa pag-iimbestiga sa misteryo sa likod ng kaisipan at di-konsyus na gawain ng
kaisipang-pantao ay maaaring suriin gamit ang sikolohiya.  Ang prosesong kaisipang ito ay
maiuugnay sa pag-aaral ng pelikula sa paggawa ng sikoanalisis sa mga pelikula.  

         Sa ika-19 na siglo ay ipinakilala ni Sigmund Freud ang siko-analitikal na proseso ng mga
pelikula na isinasagawa pa rin sa buong mundo kahit sa kasalukuyan. Dalawa sa mga kilalang
indibidwal ang nagpakilala sa siko-analiktikal na teorya.  Ito ay ang Freudian at Lacanian na
teorya ng siko-analisis.   Nagsimula ang siko-analitikong teorya sa pamamagitan ng pag-
unawa sa kaisipan na nagnanais na matupad ang pangangailang at ninanais o maaaring
mauwi lamang pagkaawa o pagkamuhi sa sarili dulot ng kasalanan.   Ang damdaming ito ay
nababaon sa kailalaliman ng di-konsyus na pag-iisip ng tao    

           Tulad din ng bayograpikal na pagdulog, nakaangkla rin ang sikolohikal na pagdulog sa

ekspresibong pananaw.  Ipinalalagay sa pananaw na ito na ang akdang pampanitikan ay
nagsisiswalat ng isip, damdamin, at personalidad ng may akda.  Kung gayon, inaanalisa sa
pagdulog sikolohikal ang ugnayan ng may-akda at ng kanyang akda.   Upang maiskatuparan
ito,  tulad ng bayograpikal na pagdulog,  kailangang may kaalaman ang mambabasa sa
buhay ng may-akda.

            Ang mambabasa gamit ang sikolohikal na pagdulog ay nag-aanalisa sa proseso ng

paglikha ng akda at ang ugnayan ng may-akda sa kanyang akda,  ang dahilan sa paglikha ng
akda na nakabatay sa pinagdadaanang buhay ng may-akda.  Ipinalalagay dito na ang
nararamdaman at iniisip ng mga tauhan ay siya ring damdamin at isipang naghari sa may-
akda at/o kaya ay nais na mangyari nito ang di namamalayan.

            Maaari rin namang gamitin ang sikolohiyang pagdulog sa pagsusuri sa mga tauhan at
pangyayari sa akda nang di inaalam ang buhay ng may akda.  Sinusuri rito ang mga tauhan
sa akda, ang kanilang mga kilos at kaisipan,  ang relasyon ng bawat isa,  kung bakit nagbago
ang dating paniniwala,  kung bakit tinatalikuran ang dating ipinakikipaglaban, ang
pinagdadaanang buhay o mga pangyayaring nakaapekto o nakakaapekto sa kanilang mga
pananaw.
            Malaking impluwensiya sa sikolohikal na pagdulog si Sigmund Freud,  isang
sikolohista,  na nagsabi na  natuklasan ng mga makata at pilosopo ang unconscious bago
ako;  ang natuklasan ko ay ang pamamaraan siyentipiko upang pag-aralan ito (Reyes,
1992:46).

            Ayon kay Freud,  ang tao ay tulad ng isang iceberg na nakalutang na may dalawang
bahagi- ang nakikitang bahagi at ang bahaging nakalubog sa tubig.  Itinutulad niya ang
nakalutang na bahagi sa conscious o ang pagiging malay ng isang indibidwal tungkol sa
kanyang sarili. 

FEMINISMO – Insiang (Lino Brocka)

PELIKULA AT FEMINISMO

            Hindi maikakaila na masyadong malawak na ang impluwensya ng pelikula sa lipunan

maging sa indibiduwal na mamamayan dito. Nakapagmumulat din ito ng kaisipan,
damdamin, kaugalian, prinsipyo, paniniwala, kultura, pamumuhay, at pananaw ng isang tao.
Naglalantad, nanghihikayat at nag-uugnay ng realidad ng buhay sa isang lipunan ang
karamihan sa mga pelikula. At bilang pagpapakita ng galak sa panonood ay madalas na
ginagaya ng tagapanood ang mga kilos, pagsasalita, pananamit at mismong mahahalagang
diyalogo o linya na binibitawan ng mga karakter sa isang pelikula.             

            May paniniwalang hindi lubos na mauunawaan ang kasalukuyan kung hindi

susulyapan ang nakaraan. Marami sa mga pelikula ang nagpapakita ng mga pangyayaring
totoong-totoo sa buhay ng tao kaya madalas nakakaugnay ang mga manonood. Karaniwang
ipinalalabas ang mga ganitong eksena sa mga pelikulang bahagi ng kasaysayan at karanasan
ng isang tao. Sa kasalukuyan, tinatangkilik ng mga Pilipino ang mga pelikulang popular at
pelikulang nakakukuha ng kanilang interes o kaya ay may kabuluhan at halaga. Nagmistula
itong ilaw o tanglaw sa pagbabago at kapag ganito ang pagtingin ng tao sa pelikula hindi
malayong gigisingin nito ang pag-iisip ng manonood upang sang-ayunan o tutulan ang mga
ideolohiyang hatid ng pelikula.

            Maituturing ang isang pelikula bilang salamin ng buhay o iba’t ibang hininga ng
buhay, aliw, lungkot, tagumpay, kabiguan, poot, galak, tulay ng pagbubunyag, isyung
panlipunan, kahalagahang pang-edukasyon at iba pa. Naroon ang pagsasariwa ng mga
kabiguan, mga pagtitiis, pangarap at tagumpay. Naging arena rin ng diskuro ng kasarian ang
pelikula.  Kalimitang nagiging paksain ang tungkol sa kababaihan at ang iba’t ibang papel na
ginagampanan katulad ng pagiging anak, asawa, ina, kabit, prostityut, alagad ng simbahan,
lola, yaya, kaibigan, guro, mandirigma at iba pa. Makikita ang mga karanasang pinagdaanan
ng isang babae kaugnay sa papel na kanyang ginagampanan sa lipunan.

           May mga pelikulang nakatuon sa panahon ng pagkayanig ng halos buong mundo sa

kamalayan ng mga feminista hanggang sa kasalukuyang panahon. Nagmula ang Teoryang
Feminismo sa mala-banyagang artikulasyon sa pagsasakasaysayan sa mga natamong
karapatan at karanasan ng kababaihan noong ika-19 hanggang bungad ng ika-20 siglo ni
Virginia Wolf. Naging tanyag ang pangalang Virginia Wolf sa akdang A Room of One’s Own,
nagsasaad ng karapatan ng isang babae na magkaroon ng espasyo na dapat nirerespeto at
pinapahalagahan upang ang babae ay malayang makakilos at makapagdesisyon ng ayon sa
nararapat sa kanya. Na hindi lamang umiikot ang buhay ng isang babae sap ag-aasikaso’t
pagsisilbi sa anak at asawa o sa buong tahanan. Tinuligsa rin ni Wolf hindi lamang ang
kanyang bansa na ugat ng diskriminasyon, kundi maging ang mga ina na dapat sana’y
tutulong para makapag-aral ang mga anak na babae at guminhawa. Diin ni Wolf na hindi
tamad ang mga babae, pinagkakaitan lamang sila ng espasyo o pagkakataong ipakita ang
kanilang kakayahan. At hindi lamang sa lipunan nag-uugat ang suliranin kundi mismo sa mga
kababaihang ayaw kumilos para ipaglaban ang karapatan at kalayaang makapagsalita,
makapag-isip, makadama at magkaroon ng pangalan at pagkakilanlan. 

           Walang ibang nilalayon ang feminismo kundi ang mabigyan ang babae ng sariling tinig,
magkaroon ng pantay at oportunidad sa lahat ng aspeto ng buhay panlipunan, maging
malaya sa pagpapahayag, at wakasan ang anumang pagsasantabi batay sa kasarian at
seksuwalidad (Evasco et.al 2011). Naniniwala ang feminismo na may pagkakaiba ang lalake
at babae, na hindi maaaring magpantay ang dalawa sa pisikal na aspekto. Kaya ang ninanais
at ang mga ipinaglalaban ng mga feminista – ay ang magtataglay ng parehong karapatan sa
lipunan na kailanman ay hindi magiging basehan ang kasarian. Na siya naman ang nararapat
na matamasa ng lahat upang maiwasan ang di pagkakaunawaan sa isyung pangkasarian.

            Sa kasalukuyang panahon may transisyon o pagbabago ng papel ng babae ang

makikita sa pelikula na tunay na nangyari sa lipunan. Ang mga pagbabagong ito ay tinanggap
at tinutuligssa ng lipunan ng pakikilahok sa pulitika, maraming babae ang sumabak sa
pulitika upang makapaglingkod sa bayan. Mga babeng may mataas na posisyon sa hukbong
sandatahan na nakipaglaban upang makamtan at mapanatili ang kapayapaan. May mga
babae na ring pumasok sa pagiging doktor, mananaggol, enhinyero maging welder na dati
ay pawang mga kalalaki lamang ang kumukuha. Kahit sa pangalan ay may pagbabago na rin,
na kung dati kapag pangalan ng isang babae ito ay kadalasang nagtatapos sa titik /a/. Subalit
ngayon may mga pangalan na ng mga babae na katulad ng mga pangalan ng lalaki gaya ng
Alex, Rome, Justine, Jess, Joy, Charls at marami pang iba. Ang mga ito ay iilan lamang sa
nangyayaring transisyon na nararapat lamang bigyan ng kahalagahan.

               Totoong magpahanggang ngayon ay isa pa rin sa problema ng lipunan ang di pantay

na pagtrato sa mga babae at ang mababaw na pagtingin sa kanilang kakayahan dahil sila ay
babae. Kaya’t hangarin ng feminismo na isulong ang ideolohiya ng pagkakapantay-pantay.
Ang feminismo ay maituturing na isang adbokasiya ng kababaihan upang ipakita sa buong
mundo na ang mga babae ay may silbi at karapatang magdesisyon sa kanilang sarili. Sa loob
ng mahabang panahon na ipinaglalaban ang pagkakapantay-pantay ng pagtrato ng babae sa
lipunan hanggang sa kasalukuyan ay dumarami na ang sumusuporta at ang pelikula ang isa
sa nagpapakita ng mga ideolohiyang kaugnay ng feminismo.

KAUGNAYAN NG PELIKULA AT FEMINISMO

                Sapagkat ang pelikula ay bahagi ng panitikan, ito ay sumasalamin sa buhay

ninuman. Maraming manunulat ng panitikan ang isinilang, marami ang natutong humawak
ng lapis at papel upang magkaroon ng saysay ang kanilang buhay sa pamamagitan ng
pagsusulat. Mula sa mga oral na panitikan, ang mga kwento ng buhay at karanasan ay
naisatitik na at ang mga akdang ito ay nababasa natin hanggang sa ngayon. At mula sa mga
nababasang akdang pampanitikan, ilan sa mga ito ay dinala pa sa entablado sa
pamamagitan ng dula hanggang sa panahong ang mga pagsasadula sa entablado ay lalong
pinasining sa pamamagitan ng paglalapat ng teknolohiya na tinatawag na isang pelikula. 

              Ang pelikulang S. Estella L. ay isa sa mga pelikulang nagpapakita ng Feminismo. Ang

pelikula ay tungkol sa isang madre na namulat sa mga suliraning panlipunan na hindi dapat
balewalain nang sinuman maging ang simbahan o kongregasyon na kanyang pinaglilingkuran
bilang isang Guidance Councilor sa mga inang walang asawa o unwed mothers.

             Unang makikita ang feminismo nang tanggihan ng pinuno ng ng kongregasyon ang

pakikilahok ni S. Estella sa pakikibaka ng mga maliliit na manggagawa na nagwe-welga dahil
sa maliit na sahod. Alam ng buong kongragasyon na gustong-gusto ni S. Estella ang
tumulong sa kapwa ngunit hindi sa pagsali sa welga sapagkat siya ay isang babae at higit sa
lahat isa siyang madre. Ipinapakita ang pagiging isteryotipo na ang mga babae ay mahihina
at delikado sa isang babae ang sumama sa mga gawaing panlalaki tulad ng welga. At higit sa
lahat dahil siya ay isa pang madre, ang lugar na nararapat sa kanya ay ang kumbento.
Patunay lamang na mababa ang tingin ng lipunan sa mga babae. Subalit sa kabila ng lahat ay
pinili pa rin ni S. Estella ang sumama sa welga kasama ang mga maliliit na manggawa at
iniwan ang kumbento. Kahit na may pagbabanta mula sa pinuno ng kongregasyon na wala
siyang suportang makukuha sa kanila ay ipinagpatuloy pa rin ni S. Estella ang kanyang balak
na sumama sa welga upang ipakita ang pagsuporta nito sa mga maliliit na manggagagawa.

           Ikalawang tagpo na nagpapakita ng feminismo ay nang muling nakasama ni S. Estella

L. ang dati niyang kasintahan na si Nick na ngayo’y isa ng mamamahayag at manunulat sa
paksang Church Activism. Lagi silang nagkakapalitan ng mga saloobin na lagi namang nauuwi
sa pagtatalo sapagkat magkaiba ang kanilang paninindigan. Ayaw ng pag-usapan ni S. Estella
L. ang kanilang dating relasyon subalit pilit pa ring sinasariwa ni Nick ang mga pangyayari
bago pumasok si S. Estella ng kumbento. Ninais ni Nick na maibalik ang kanilang relasyon
bilang magkasintahan subalit matapat si S. Estella L sa kanyang bokasyon bilang madre.
Hindi nagtagumpay si Nick sa kanyang hangarin laban sa paninindigan ni S. Estella sa
kanyang piniling buhay bilang isang madre. Ayaw ni S. Estella ang maging sunud-sunuran sa
gusto ng kanyang dating kasintahang si Nick.

            Sa ikatlong tagpo, muling makikita ang pagiging feminismo ng pelikula nang

ipagpatuloy ni S. Estella L. ang kanyang pakikibaka laban sa mapang-aping lipunan. Walang
sinuman ang makapagbabago ng desisyon ni S. Estella L. kahit na makaranas pa siya ng
matinding pananakot mula sa mga tauhan o goons ng may-ari ng pabrikang kanilang
kinakalaban sa welga. Nasaksihan ni S. Estella L. ang kalupitan ng mga taong dumukot sa
kanila ni Nick at Ka Dencio para lamang patigilin sila sa kanilang pagwe-welga. Naranasan
niya ang karahasan ng mga taong walang respeto sa kanya bilang isang babae at bilang isang
madre.  Dulot ng matinding takot at pagod ni S. Estella L. buhat sa pagsama sa welga at
pagkadukot ng mga di kilalang mga lalaki ay dinapuan siya ng mataas na lagnat. Gustuhin
man ng katawan niya ang magpahinga subalit mas pipiliin pa rin ng kanyang isipan at
damdamin ang bumalik sa welga upang ipagpatuloy ang laban.

              Sa huling tagpo ay nananatiling matatag at matapang si S. Estella sa pakikipaglaban

sa mapang-aping lipunan lalo na sa pagkakataong iyon ay pinaslang na ang lider ng mga
welgehista na si ka Dencio. Totoong matatapang ang mga kasamahan niyang mga maliliit na
manggagawa subalit si Estella L. ang kanilang lakas upang labanan ang karahasan at
kalupitan ng may-ari ng pabrika. Nangingibabaw ang lakas ng isang babae lalo na ang
pagiging madre na tinutuligsa nang nakararami. Dahil sa kalakasan ni S. Estella L. ay lalong
dumami ang dumamay sa mga manggagawa. Lalong dumami ang tumulong sa kanilang
pakikibaka para sa pagkamit ng hustisya. Hindi lamang mga ordinaryong manggagawa ang
sumama sa kanila kundi pati na rin mga madre at pari ay nakikiisa sa kanila upang
ipagsigawan ang kalayaan at karapatang pantao. Si S. Estella L. ang simbolo ng katapangan,
ang nag-udyok sa mamamayan na makibaka at huwag matakot!

              Ayon kay Villafuerte et.al (2006), ang feminismo ay pagsusuri ng panitikan at awtor
mula sa punto de vista o pananaw ng isang feminista. Sinusuri ng sa feminismong kritisismo
ang papel na ginagampanan ng mga babaeng karakter at ang mga temang ikinakabit sa
kanila. Ipinapakita rito na ang karakter sa panitikan ay malinaw na pinagsama-samang
konstruksyon, hindi lamang ng mga manunulat kundi maging ng kulturang kinabibilangan
nila para itaguyod ang patuloy na dominanteng kalagayan ng mga lalaki sa lipunan at
kultura.

         Dagdag pa niya na sa pagtakbo ng panahon at kasaysayan, marami ang namulat sa

pangangailangng bigyang pansin ng mga kababaihan kung hanggang saan ang partisipasyon
nila sa mga institusyong panlipunan. Lumakas ang pagnanasang baguhin ang tradisyon na
ang nakasulat na akda ng kababaihan ay sapat na upang kumatawan din sa karanasan at
mundo ng babae. Ito ang batayan sa pangangailangan ng pagbabago upang malayong
mabuo ng babae ang kanyang sarili.

             Sa ngayon mababasa pa rin natin sa mga aklat at mapapanood pa rin sa mga pelikula
ang usaping pangkababaihan at ang di pantay na pagtingin sa isyung ito. Naririnig pa rin
natin sa mga balita ang pang-aabuso sa kababaihan na parang walang halaga sa lipunan. Ang
di ganap na kamalayang feminismo ay makikita pa rin sapagkat hindi tapat ang kabuuan sa
pagsulong sa isyung pangkababaihan. At ang pelikula ang epektibong kasangkapan ng
pagsulong at pagtuguyod upang mamulat sa kamalayang feminismo sa lahat ng institusyong
panlipunan mula sa tahanan, opisina, simabahan, paaralan at kahit saang sulok ng bansa o
mundo ay may pagsulong sa adbokasiyang feminismo.

MARXISMO – Maynila sa mga Kuko ng Liwanag (Lino Brocka)

Sa kasaysayan ng pinilakang tabing, karamihan sa mga tunggalian ng mga kwento sa

pelikula  ay bunsod ng mga batayan ng ideolohiyang Marxismo. Ito ay palasak mula sa mga
kwentong enkantada (fairytales) hanggang sa mga pangkaraniwan na mga teleserye,
gayundin sa mga pelikulang aksyon at drama.

          Sa pelikulang Sarah…Ang Munting Prinsesa (1995) ay naging bukambibig ang katauhan

ni Miss Minchin bilang isang malupit at gahaman na prinsipal sa isang boarding school kung
saan si Sarah ay ipinasok ng kanyang mayaman na sundalong ama. Nang mamatay ang ama,
agad na kinamkam ni Miss Minchin ang mga pag-aari ni Sarah. Ginawa niyang alipin si Sarah
at itinago sa attic kasama ang isa pang alipin na bata na si Becky. Masahol pa sa daga ang
kalagayan ng dalawang bata –halos hindi ito pinakakain bagamat hirap ang mga munting
katawan sa pagtatrabaho. Tinanggap ng mga bata ang kanilang kapalaran, siguro, sapagkat
wala silang magawa.  Litaw sa mga nasabing eksena ang kapangyarihan na nagdulot ng
opresyon at pagsasamantala, gayundin ang pag-uuri-uri ng tao at maling paniniwala
tungkol sa buhay.  Samantala, ang katauhan ni Miss Amelia at Mr. Crisford (Carrisford) ay
nagsisilbing mga katalista sa pagbabagong nakikinita ni Marx matapos ang paghihimagsik ng
mga pinagsamatalahan laban sa nagsasamantala.

            Sa kabilang dako, mas kapansin-pansin ang pagpupunyagi ng mga uring manggagawa

sa pelikulang isinulat ni Jose F. Lacaba at sa direksyon ni Mike de Leon na Sister
Stella L. (1984). Sa nasabing pelikula, nakita ng isang madre bilang isang magandang
pagkakataon na ituro ang mga aral ni Kristo sa mga manggagawang nagsagawa ng pag-aalsa
sa isang paggawaan. Sa panig naman ng mga manggagawa, napakinabangan nila ang
pagkakaroon ng madre sa kanilang panig habang nagra-rally. Isiniwalat sa nasabing pelikula
ang  kawalan ng katarungan , paniniil at pagsasamantala ng mga may-ari ng paggawaan. Ang
isang alagad ng Diyos kasama ang mga uring manggagawa ay nagkaisa upang labanan ang
pagsasamantala ng mga kapitalista sa mga uring mangagawa.  Minsan pang pinatunayan ng
pelikulang ito na sa paghahangad ng pagbabago, hindi maiiwasan ang karahasan sa pagitan
ng mga manggagawa at kapitalista.

           Samantala, mula sa panulat ng nobelistang si Suzanne Collins, isinapelikula

ang trilogy na The Hunger Games. Mapapanood sa pelikula ang walang katapusan na
tunggalian sa syudad ng Panem. Ito ay lipunan na nahahati sa dalawang grupo:  ang grupo
ng labindalawang (12) Distrito at ang Capitol. Ang labindalawang Distrito ay napasailalim sa
kapangyarihn ng isang awtokratikong political na estado – ang Capitol.  Ang Capitol ay
kumakatawan sa bourgeoisie at ang mga Distrito ay kumakatawan sa mga proletariat. 
Kontrolado ng Capitol ang lahat ng anyo ng produksyon at ang paggamit ng mga produkto. 
Ang mga manggagawa sa nasabing produksyon ay ang mga tao na mula sa bawat Distrito. 
Mula rin  sa bawat Distrito ay  pipili ng kalahok para sa tradisyonal na laro( Hunger Games)
kung saan ang mga tributes ay napipilitang lumaban nang patayan.  PInakikita sa larong ito
ang pagtrato ng bourgeoisie sa proletariat bilang mga kalakal at mga laruan lamang.
Samantalang ang mga proletariat ay nagtitiis   sa dikta at paniniil ng makapangyarihang
bourgeoisie.   Ang bourgeoisie ay bumuo ng paniniwala na sila ang naghaharing-uri. Ito ay
itinanim nila sa isip ng mga proletariat kung kaya’t hindi alam ng mga ito na sila ay
pinagsasamantalahan ng mga bourgeoisie. Ang mananatiling buhay sa nasabing laro ay
siyang magwawagi  at makatatanggap ng mga pagkain at kayamanan.   Ang nasabing
bayolenteng laro ay naglalayong magbigay-aliw sa Capitol.  Ito rin  ay  nagsisilbing  paalala sa
mga taga- Distrito ng  kapangyarihan ng Capitol at ang kawalan nito ng panghihinayang  at
kapatawaran sa nangyaring bigong rebelyon na ginawa  ng mga ninuno ng taga Distrito.  Ang
nasabing rebelyon ay siyang dahilan ng tuluyang pagkawala ng Distrito 13 na binubuo ng
mga manggagawa ng mga sandatang nukleyar. Subalit, nang ang isang tribute na labing-
isang taon gulang na babae ay namatay, muling naghimagsik ang mga taga- Distrito. 
Nakipaglaban sila sa mga unipormadong lalaki at sinira nila ang anumang nasa paligid.
Napag-isipan din ng dalawang tributes na sina Katniss at Peeta na magpakamatay sa
katapusan ng laro. Ang balak na pagpapakamatay upang walang itatanghal na panalo ay
naging daan upang magbago ang isip ng mga taga- Capitol. Sa katapusan, nanatiling buhay
ang dalawang tributes. Kapansin-pansin na ang paghihimagsik ng mga proletariat laban sa
bourgeoisie ay nagdudulot ng pagbabago tungo sa mas malaya at pantay na lipunan.
Tagubilin sa Pagsusuri ng Pelikula Batay sa  Dulog Marxismo

1.      Tandaan na ang pinakapunto ng Dulog Marxismo ay ang sistemang pang-ekonomiya at

poiltika  ng isang lipunan  na nagsilang ng walang katapusan na tunggalian sa pagitan ng
mayayaman at mahihirap.

2.     Bilang panimula, linawin ang iyong naunawaan tungkol sa pelikula. Ano ang mensahe
ng pelikula?

3.      Suriin ang  tagpuan at mga tauhan  batay sa pang-ekonomiya, sosyal at  politikal  na 
aspeto.

3.1. Ano ang mga  kinabibilangan  na ekonomik, sosyal at politikal na  istatus ng mga
tauhan?

3.2.Ano ang nangyari sa kanila bilang epekto ng kanilang ekonomik , soyal at politikal
istatus?

4.     Palawakin  ang panunuri  sa pamamagitan ng  pagbanggit  sa  naging batayang sanhi ng
tunggalian.  Ilahad ang detalye ng mga patunay na may inekwalidad, opresyon , at
pagkontrol sa yaman/resorses ng nasabing lipunan.

5.      Paano niresolba ang tunggalian?

6.     Ano ang ideolohiya na inihahayag ng nasabing pelikula? Ipaliwanag.

7.      Paano nagtagumpay o nabigo ang pelikula sa pagsiwalat ng ng mga pang-ekonomiya,

sosyal at politikal na implikasyon?

8.     Bilang kongklusyon, magmungkahi  na ang proletariat ay mabigyan ng pantay na

oportunidad sa  yaman (ekonomiya)  at kapangyarihan (politika). Ipaliwanag kung paano ito
maisagawa batay sa kasalukuyang panahon.