1

To θέμα της παρού σας εργασίας αφορά στο χοροθέατρο Oyster1 των Inbal Pinto και Avshalom Pollak.
Συγκεκριμένα ο σκοπό ς είναι να προσεγγιστεί η χορογραφία με διττό τρό πο. Αφενό ς προσπαθώ ντας να
παρακολουθή σουμε τις βασικό τερες σκηνές στις οποίες εκφρά ζεται με ενά ργεια η κίνηση και αφετέρου να
προταθεί μια ερμηνευτική προσέγγιση βασισμένη καταρχή ν στη χορογραφία και τη θεατρικό τητα, αλλά και
στο σύ νολο του έργου, καθώ ς στο έργο αυτό υπά ρχει έντονη αλληλοσύ νδεση ό λων των επιμέρους
παραγό ντων που συνθέτουν μια παρά σταση. Πρό κειται για ένα έργο στο οποίο συνυπά ρχουν θεατρικά
στοιχεία από το βαριετέ, το κουκλοθέατρο, την παντομίμα και κινησιολογικά στοιχεία από την ακροβατική ,
τον κλασικό και μοντέρνο χορό που συναντιέται στο βαριετέ, αλλά και στο τσίρκο. Το έργο αυτό έχει
χαρακτηριστεί ως υπερρεαλιστικό βαριετέ και εν μέρει τσίρκο, ένα περιπλανώ μενο θέατρο με ακροβά τες,
αλλά και ως ένα θέατρο νευρό σπαστων ή ανδρείκελων2. Τα ό ρια ανά μεσα στα στοιχεία που συνά δουν με το
χορό και αυτά που προσιδιά ζουν στο θέατρο είναι μά λλον δυσδιά κριτα. Στην πραγματικό τητα κυριαρχεί
ένας ακατά παυστος σωματοποιημένος λό γος.

Ήδη από την πρώ τη σκηνή ανοίγεται μπροστά μας ένα είδος κουκλοθέατρου, ακού γεται ο ή χος ενό ς
ανέμου που δεν ξέρουμε τι φέρνει κοντά ή τι θέλει να παρασύ ρει μακριά , ωστό σο βλέπουμε ένα χορευτή ο
οποίος αδυνατεί να σταθεί, σωριά ζεται, προσπαθεί να σηκωθεί αλλά ξαναπέφτει. Αντίθετα, μια μπαλαρίνα
σε κά ποια από σταση από τον χορευτή επιδεικνύ ει την ισορροπία της στο ένα πό δι.

Έπειτα ακού με ένα κουδού νι και εμφανίζεται ίσως ο θεατρώ νης ο οποίος αποτελείται από δύ ο πρό σωπα.
Ένα υπερφυσικό θέαμα ή ακό μη και υβρίδιο, αφού πρό κειται για ένα πολύ μακρύ σώ μα με δύ ο κεφά λια, ένα
στην κανονική του θέση και ένα που προεξέχει σε κομβικά σημεία από την ηβική περιοχή , αλλά σχεδό ν πά ντα
υποτασσό μενο στο ανώ τερο κεφά λι. Το σώ μα αυτό κινείται πά νω σε μικρού ς αφανείς τροχού ς. Μια
μπαλαρίνα με κοστού μι που της φρά ζει το στό μα και μια μικρή καρέκλα ενσωματωμένη, έτσι ώ στε να μπορεί
να κά θεται ό ποτε χρειά ζεται, βρίσκεται σχεδό ν σε ό λο το έργο κοντά στο θεατρώ νη και μια ρωμαλέα
γυναίκα κά ποιας ηλικίας αποτελού ν το κοινό το οποίο τον παρακολουθεί. Η μπαλαρίνα γίνεται μέρος της
σκηνή ς δίπλα στον θεατρώ νη κά νοντας κι αυτή το νού μερό της, ωστό σο η πληρωμή της είναι το χαστού κι
του θεατρώ νη, ο οποίος μετά την πρά ξη του σταυρώ νει ως ανώ τερος τα χέρια στο στή θος του. Οι κινή σεις
των χεριώ ν στη σκηνή αυτή καθώ ς και σε ολό κληρο το έργο πολύ σ

Στην συνέχεια εμφανίζεται η ρωμαλέα και επιβλητική γυναικεία φιγού ρα η οποία ελέγχει μ’ ένα λουρί από
τα σαμαρά κια τις δύ ο χορεύ τριες, οι οποίες εκτελού ν νού μερα για το κοινό κά τω από τις εντολές του
εκπαιδευτή τους. Η χορογραφία παραπέμπει στα εκπαιδευμένα ζώ α του τσίρκο, καθώ ς έχουμε τις δύ ο
χορεύ τριες συνεχώ ς χαμηλά στο έδαφος, παρακολουθού με το νού μερό τους που αποτελείται από
συντονισμένες κινή σεις - κό λπα, συγχρονισμένη κίνηση σε γέφυρα, πά ντα καθισμένες με λυγισμένα τα
γό νατα και με το σώ μα να στηρίζεται στα πέλματα, ή καθισμένες στο έδαφος. Παραπέμπει στην υποταγή
των ζώ ων στο τσίρκο. Αναπό φευκτα ό μως γίνεται ο παραλληλισμό ς με τον ά νθρωπο, ο οποίος μπορεί να
εξουσιά ζεται, ό πως και τα ζώ α, από κά ποιον δυνατό τερο.

1
«Το “Oyster” έκανε την πρεμιέρα του το 1999 ως μέρος αποστολής του Maison de la Danse στη Lyon της Γαλλίας και
ήταν η πρώτη μεγαλόπνοη συνεργασία μεταξύ της Pinto και του Pollak.» Kussel,2012.
2
Η πειγραφή αυτή δίνεται στην επίσημη ιστοσελίδα της Inbal Pinto (http://www.inbalpinto.com/portfolio/oyster/):
«Μαγική - μυστηριώδη εργασία πλήρους βράδυ. Συνδυάζοντας τις ονειρικές ιδιότητες του Φελίνι και την έντονη
διάνοια της Πίνα Μπάους, η Inbal και ο Avshalom έχουν δημιουργήσει ένα φανταστικό τσίρκο, έναν κόσμο
περιπλάνησης με ακροβάτες του δρόμου και παραδόξως όμορφα πλάσματα. Ερμηνευτές και χορευτές με μακιγιάζ
κούκλας, αγκαθωτές, ξανθές περούκες που μεταμορφώνονται εναλλάξ σε μαριονέτες ή κουκλοπαίκτες μέσα σ’ενα
θέατρο στο θέατρο. Η μουσική εκτείνεται από όπερα (Παλιάτσοι), tango (Piazzolla), Harry James, Yma Sumac μέχρι και
τους Tuvan. Η μοναδική κίνηση της Pinto περιλαμβάνει μπαλέτο, σύγχρονο, παντομίμα και τα ακροβατικά.»
 2

Η εμφά νιση δύ ο ζευγαριώ ν, που χορεύ ουν στον ή χο ισπανική ς μουσική ς η οποία παραπέμπει ίσως σε
ταυρομαχία. Είναι γνωστό ό τι η ταυρομαχία είναι ένας πό λεμος στον οποίο πά ντα ο ά νθρωπος κυριαρχεί κι
αφού πρώ τα προκαλέσει και διεγείρει τον ταύ ρο, τελικά τον σκοτώ νει. Ανά λογο συναίσθημα εκπέμπει και η
σκηνή των δύ ο ζευγαριώ ν ό που μέσα από κινή σεις που εναρμονίζονται με τον σύ γχρονο χορό εισπρά ττουμε
την ανελευθερία του ετέρου, «ανίσχυρου», ή μισυ. Παρακολουθού με τους καβαλιέρους να έχουν το χέρι
τους στον ώ μο της καθεμιά ς χορεύ τριας και να τις υπαγορεύ ουν ουσιαστικά τις κινή σεις που αυτές κά νουν.
Οι ντά μες κουνού ν το κεφά λι ό ταν οι «ισχυροί» καβαλιέροι τις τινά ζουν, περιστρέφονται ό πως οι καβαλιέροι
τις οδηγού ν, και παρακολουθού με πως ακό μη κι ό ταν τις αφή νουν εκείνες πισωπατώ ντας πηγαίνουν και
«κουμπώ νονται» στη λαβή των καβαλιέρων. Πρό κειται επομένως για γυναίκες έρμαια ουσιαστικά των
ανδρώ ν. Όταν ό μως οι ά νδρες υποχωρού ν, τις παρακολουθού με να προσπαθού ν να χορέψουν μό νες, στην
αρχή χαμηλά , με δυσκολία, αλλά έπειτα να σηκώ νονται και να τα καταφέρνουν. Αναπό φευκτα λοιπό ν
έχουμε μια σκηνή ό που η κυριαρχία του αρσενικού πά νω στο θηλυκό , το οποίο ουσιαστικά γίνεται
αντικείμενο χειραγώ γησης, αποπνέει την καταπίεση που υφίσταται το «ανίσχυρο» φύ λο από το «ισχυρό ».

Μια ά λλη σκηνή , η οποία μας παρουσιά ζει δύ ο ά νδρες που προσπαθού ν να κά νουν μια γυναίκα να
συντονιστεί μαζί τους, ώ στε να εκτελεστεί το νού μερό τους. Διακρίνουμε τη δυσκολία εναρμό νισης της
γυναίκας που πραπέμπει σε καμπά να ή ακό μη και σε εκκρεμές σε ένα ρολό ι τοίχου -σ’ αυτό παραπέμπει η
φού στα κρινολίνο που φορά αλλά και το ό τι είναι κρεμασμένη από ιμά ντες- με τις κινή σεις των δύ ο
παρτενέρ και χιού μορ ό ταν αυτή , αντί να υπακού ει, χαζεύ ει την πατού σα της. Τελικά , ό ταν καταφέρνουν να
την «συνετίσουν» ώ στε να εκτελέσει το νού μερο που πρέπει, περπατά στην πλά τη του ενό ς, σχοινοβατεί
στα απλωμένα του χέρια που παραπέμπουν σε τεντωμένο σχοινί, και παριστά νει την καμπά να/ώ ρα, πένθιμη
αξίζει να σημειωθεί, ό ταν την τραβού ν και οι δύ ο παρτενέρ, ανεβοκατεβά ζοντά ς την. Το νού μερό της λοιπό ν
πετυχαίνει ό ταν κινηθεί ό πως και ό που οι ά λλοι επιθυμού ν. Οι γυναίκες καμπά νες γίνονται δύ ο και τις
«χτυπού ν», πένθιμα πά ντα, ο θεατρώ νης και η μπαλαρίνα με το φιμωμένο στό μα. Άλλη μια πινελιά της Inbal
Pinto μέσα από την τέχνη της σωματική ς έκφρασης και των ακροβατικώ ν, ώ στε να καταδειχθεί ο
καταναγκασμό ς που μπορεί να υφίσταται ένας ά νθρωπος από κά ποιον ά λλον.

Η Inbal Pinto εμφανώ ς κά νει χρή ση της τεχνική ς του θεά τρου εν θεά τρω. Τονίζει την τεχνική αυτή με τη
τοποθέτηση κά ποιων χαρακτή ρων να υποδύ ονται το ρό λο του θεατή , καθώ ς και με εναλλαγή των σκηνώ ν με
το χτύ πημα κουδουνιού . Στη μικρή σκηνή του θεά τρου και υπό τον ή χο της mellow jazz, έχουμε ένα τσίρκο
με τα νού μερά του. Ένας ά νδρας παριστά νει τον πίθηκο ίσως, δύ ο γυναίκες δίπλα του εκτελού ν νού μερο
προβολή ς των σωματικώ ν τους χαρισμά των, ο ά νδρας-πίθηκος κά νει θεαματικές στηρίξεις στα χέρια και
στα πό δια του, ένας αρλεκίνος κά νει νού μερο με στεφά νι και καθοδηγείται από μια γυναίκα, μια μυώ δης
γυναίκα επιδεικνύ ει τη δύ ναμη της, μια τερατό μορφη γυναίκα με το υπερφυσικό , ιδιό μορφο, μακρύ της χέρι
παραπέμπει σε καμηλοπά ρδαλη, μια γυναίκα – λά στιχο, πέντε ά νδρες που χορεύ ουν στη μικρή σκηνή με τα
χέρια περιορισμένα. Έχουμε ή δη εισέλεθει στον κό σμο του τσίρκου, ό που πλά σματα ανθρώ πινα και μη,
χαρακτηρίζονται από την απουσία προσωπικώ ν βουλητικώ ν ενεργειώ ν και δρουν στο πλαίσιο της βού λησης
των ά λλων. Και σ’ αυτή ν την σκηνή , η χορογρά φος επιλέγει να παραπέμψει σε βαριετέ με την παντομίμα, τη
σωματική έκφραση αλλά και τον μοντέρνο χορό .

Μια ά λλη σκηνή , στην οποία αξίζει να σταθού με, είναι αυτή στην οποία ο θεατρώ νης δέχεται το τρυφερό
χά δι της φιμωμένης μπαλαρίνας στο στή θος του. Η μπαλαρίνα γέρνει το κεφά λι της πά νω στον θεατρώ νη
που βρίσκεται χαμηλά , εκείνος το δέχεται με ευχαρίστηση, αλλά ό ταν ο υπερά νω τού ς κοιτά έντονα,
απομακρύ νονται. Η μπαλαρίνα χορεύ ει κλασσικό μπαλέτο μπροστά του, ωστό σο η πληρωμή της είναι και
πά λι ένα του χαστού κι. Στο σημείο αυτό , μέσα από την παντομίμα, αλλά και το κλασσικό μπαλέτο, έχουμε
την πρώ τη νύ ξη της χορογρά φου για το πώ ς ο ά νθρωπος μπορεί να είναι ανελεύ θερος ακό μη και μέσα του.
 3

Να συγκρού εται στα μύ χια της ψυχή ς του και τελικά να μην αφή νει ελεύ θερο τον εαυτό του να εκφραστεί
ώ στε να απολαύ σει αυτό που πραγματικά θέλει.

Κά τω από την αισθησιακή μουσική εμφανίζεται μια γυναίκα με κό κκινες κορδέλες οι οποίες ενώ νουν τα
πά νω με τα κά τω ά κρα της. Μπορεί να κινείται και να χορεύ ει χωρίς να αισθά νεται περιορισμό , σαν οι
κορδέλες αυτές να αποτελού ν μέρος του σώ ματό ς της. Εμφανίζονται ά λλες τέσσερις χορεύ τριες και ό λες τους
κινού νται στο πλαίσιο του σύ γχρονου μοντέρνου χορού , με κινή σεις κοφτές, ρομποτικά θα λέγαμε, αλλά
πολύ ά νετα. Το κό ψιμο της κορδέλας από την επιβλητική γυναίκα έχει ως αποτέλεσμα οι δύ ο χορεύ τριες που
μένουν στην σκηνή να σωριαστού ν κά τω, να μην καταφέρνουν να σταθού ν στα πό δια τους ό πως πριν.
Ξεκινού ν τό τε μια παντομίμα με στή ριξη στις παλά μες και στα πέλματα, διπλωμένες στα δύ ο, κι έτσι ό πως τις
κοιτού με από πίσω με τις τού του-φού στες τους, η φαντασία μας τις ονομά ζει πουλιά . Πουλιά που
δοκιμά ζουν τι μπορού ν να κά νουν ό ταν ελευθερωθού ν από τον περιορισμό . Τις βλέπουμε να προσπαθού ν, να
ψά χνουν την ισορροπία τους και τελικά με προσπά θεια να καταφέρνουν να σταθού ν.

Η σκηνή που διαδέχεται την προηγού μενη, υπό τον ή χο κελαηδισμά των, παρουσιά ζει τέσσερις γυναίκες οι
οποίες εισέρχονται αργά , φοβισμένα θα λέγαμε και παίρνουν τη θέση τους. Δίπλα τους, θέση παίρνει η
φιμωμένη μπαλαρίνα στο ενσωματωμένο σκαμνά κι της. Ξεκινά η χορογραφία σε εξωτικό κομμά τι.
Παρακολουθού με το μπαλετικό σύ νολο (corps de ballet) να χορεύ ει στο πλαίσιο μιας εκφραστική ς
παντομίμας. Η μπαλαρίνα, αρχικά βρίσκεται σε ρό λο θεατή , ενώ στη συνέχεια προσπαθεί να μιμηθεί την
ομά δα των γυναικώ ν. Δεν τα καταφέρνει πά ντοτε καλά , κά ποιες φορές κά θεται, ίσως απογοητευμένη,
ωστό σο ακό μη και καθιστή εξακολουθεί να μιμείται με τα χέρια και τα πό δια τις κινή σεις των χορευτριώ ν.
Και πά λι με την παρέμβαση του θεατρώ νη η φιμωμένη μπαλαρίνα εξαφανίζεται από τη σκηνή . Εισέρχεται
ένας καβαλιέρος και με τη συνοδεία μουσική ς tango χορεύ ει με τη μια απ τις εναπομείνασες γυναίκες. Η
στά ση της και το βλέμμα της αποπνέουν σιγουριά , πίστη στον εαυτό της. Με μια κίνησή της τον εγκλωβίζει
στην αγκαλιά της και χά νονται από τη σκηνή . Εκείνος μετά από λίγο επιστρέφει με βή μα κουρασμένο,
αποκαμωμένο κι οι υπό λοιπες τρεις που μπορεί και να ευελπιστού σαν να χορέψουν μαζί του αποσύ ρονται.
Στο πλαίσιο της παραδοσιακή ς tango χορογραφίας, η Inbal Pinto καταφέρνει να αναδείξει και πά λι το
καταβρό χθισμα της ελευθερίας, του ά νδρα αυτή ν τη φορά από τη γυναίκα.

Η δεύ τερη νύ ξη της χορογρά φου για το πώ ς ο ά νθρωπος μπορεί να είναι ανελεύ θερος ακό μη και μέσα του,
έρχεται με μιαν ακό μη σκηνή θεά τρου εν θεά τρω. Πρωταγωνιστές και πά λι ο πελώ ριος θεατρώ νης, του
οποίου βλέπουμε μό νο το πά νω μέρος, η φιμωμένη μπαλαρίνα και η ρωμαλέα γυναίκα. Έχουμε μια σκηνή
ό που παρακολουθού με την υποτίμηση της μπαλαρίνας από τον θεατρώ νη, το φό βο των δύ ο γυναικώ ν που
τρέμουν, το χά δι του στη μπαλαρίνα, το κλά μα της, και τελικά και πά λι το χαστού κισμά της απ αυτό ν. Όταν ο
εξουσιαστή ς-συνηδειτό -αυστηρό Υπερεγώ - ά νω κεφά λι του υβριδίου πέφτει για ύ πνο, η καταρρακωμένη
μπαλαρίνα εκφρά ζεται με τον χορό της αλλά και με το κλά μα της. Και εδώ , έρχεται ο συμβολισμό ς της
χορογρά φου με την ανά δυση του υποσυνείδητου- δεύ τερο πρό σωπο που ξεπηδά από την ηβική χώ ρα, μέσα
από τον ύ πνο του θεατρώ νη, με την εμφά νιση του κά τω μέρους του. Ο απελευθερωμένος θεατρώ νης και η
μπαλαρίνα φαίνονται να βιώ νουν την πληρό τητα και την ευτυχία, καθώ ς αυτή χορεύ ει γι’ αυτό ν, μα ό ταν
φιλιού νται ξυπνά ο ενσυνείδητος εαυτό ς του ά νδρα και πνίγει τα συναισθή ματά του, πνίγει την αγά πη του γι
αυτή ν, την πνίγει με το μαξιλά ρι. Παρακολουθού με, με θλίψη, τέλος, το υποσυνείδητο του ά νδρα να ξεψυχά
και να βυθίζεται μέσα στο κοστού μι του. Σ΄ ένα πλαίσιο δραματική ς μουσική ς και κά τω από τις παντομιμικές
εκφρά σεις και το κλασικό μπαλέτο , εισπρά ττουμε για δεύ τερη φορά τη ματιά της χορογρά φου, για το πώ ς ο
ά νθρωπος μπορεί να καταφέρει να φυλακίσει αυτό βουλα την ίδια του την επιθυμία, την ίδια του την
υπό σταση σε τελική ανά λυση.
 4

Το χοροθέατρο σύ μφωνα με τον Pavis3 είναι «χορό ς που δημιουργεί την εντύ πωση θεά τρου». Στο έργο
των Pinto και Pollak, που αποτελεί ένα θέατρο μέσα στο θέατρο, σκηνή μέσα στη σκηνή και ξανά μέσα στη
σκηνή , πραγματικά είναι δυσδιά κριτα τα μέσα και του θεατρου και του χορού και τα ό ρια ανά μεσά τους,
ακριβώ ς ό πως αυτοί που αποτελού ν τους ή ρωες της κά θε σκηνή ς γίνονται και θεατές από τη μια στιγμή στην
ά λλη ή και ταυτό χρονα. Ανά λογη είναι και η κίνηση που καλύ πτει ένα φά σμα από την απλή , αλλά
επιφορτισμένη νοηματικά χειρονομία ή την κίνηση των χαρακτηριστικώ ν του προσώ που ως τις έντονες
κινή σεις που καλύ πτουν –αναλό γως της μουσική ς- το χώ ρο μέσα σε ένα καταιγισμό εικό νων που εκφρά ζουν
περισσό τερο την αίσθηση ενό ς ονείρου ή ενό ς υπερρεαλιστικού κό σμου. Σκηνές «αθώ ες» από το τσίρκο, και
το κουκλοθέατρο, το βαριετέ, επενδυμένες με την σκληρό τητα της καθημερινό τητας τρέχουν και διαδέχονται
η μια την ά λλη. Μια ματιά στραμμένη στον ά νθρωπο που δυσκολεύ εται να ζει ελεύ θερος, καθώ ς
εξουσιά ζεται και συχνά υποδουλώ νεται από εμφανείς αλλά και μη εμφανείς δυνά μεις αλλά και από τον ίδιο
του τον εαυτό , καταναγκά ζεται να έχει συμπεριφορές που δεν αντανακλού ν την αληθινή του
προσωπικό τητα, μια χορογραφία που αγκαλιά ζει ό λο το φά σμα της ύ παρξης του ανθρώ που, στην
καθημερινή του σχέση του με το ά λλο φύ λο, στη σχέση του με τους ά λλους ανθρώ πους, ακό μη και στη
σύ γκρουση με τον ίδιο του τον εαυτό . Αφορά ό μως και την ελπίδα για την απελευθέρωση του ανθρώ που
από τις υπαγορευμένες συμπεριφορές, να συνεχίσει να ζει. Όλα τα παραπά νω αποκαλύ πτονται στο έργο
αυτό με λογο-σωματοποιημένο ειρωνικό και αστείο, ευαίσθητο και τραχύ . Μια αλληγορία για τον κό σμο
μας, ίσως. Ένα ό νειρο ή μια βαθιά αλή θεια.

3
Pavis Patrice, Λεξικό του θεάτρου,μτφ.Αγνή Στρουμπούλη,Gutenberg,Αθήνα,2006.
 5

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Kussell Stacey Menchel, An ‘Oyster’ in Ohio.Inbal Pinto and Avshalom Pollak Bring Back Seminal
Work,2012: αντλημένο ηλεκτρονικά από http://www.forward.com/articles/150210/#ixzz1kfvzS0Ll.

Inbal Pinto, επίσημη ιστοσελίδα (http://www.inbalpinto.com/portfolio/oyster/.

Pavis Patrice, Λεξικό του θεάτρου,μτφ.Αγνή Στρουμπούλη,Gutenberg,Αθήνα,2006.